හිටපු මහබැංකු අධිපතිවරයෙකු වන, අගමැතිවරයාගේ උපදේශකවරයෙකුද වන අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් මහතා ජනවාරි 07 වැනිදා ‘දිවයින’ පුවත්පතේ පිටුවක් පුරා ලියා ඇති දීර්ඝ ලිපියක් මගින් බැඳුම්කර පිළිබඳව ඉදිරිපත් කර ඇති වෝහාරික විගණන වාර්තාව දැඩිව විවේචනයට ලක් කර තිබුණා. ලිපියේ සිරස්තලය වුණේ ‘බැඳුම්කර වංචාව වසන් කිරීමේ අලූත්ම මෙහෙයුම වෝහාරික විගණනය‘ යන්න. මීට සති දෙකකට පමණ පෙර එම කරුණුම ඇතුළත් ඉංග‍්‍රීසි ලිපියක් ඬේලි එෆ්ටී පුවත්පතේ පළවී තිබුණා.
ලිපියේ රචකයාගේ නම ලෙස සඳහන් වුණේ අග‍්‍රාමාත්‍ය ජ්‍යෙෂ්ඨ ආර්ථික උපදේශක හා මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් කියායි. ඒ අනුව පැහැදිලි වෙන්නේ වත්මන් ආණ්ඩුවේ කේන්ද්‍රයෙන්ම වෝහාරික විගණන වාර්තාවලට එරෙහි හඬක් මතුව තිබෙන බව. මේ ඇරඹුමෙන් පසුව, ඉදිරියේදී දේශපාලනඥයන්ද වාචාල ප‍්‍රවේශයකින් වෝහාරික විගණන වාර්තාව නම් මුවහමට තලන්නට පටන්ගැනීමේ ඉඩක් තියෙනවා.
ශ‍්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට ලැබුණු වෝහාරික විගණන වාර්තාව ඉන්පසුව නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවට ලැබී තිබුණා. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන් කෝප් කමිටුවට සහ මුදල් ඇමතිවරයාට වෝහාරික විගණන වාර්තාව ලබාදී තිබුණා. ඒ අනුව එම වාර්තාව මේ වෙද්දී පාර්ශ්ව හතරක් සතුව තිබෙනවා. අග‍්‍රාමාත්‍ය, මුදල් අමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ඒ අතරින් එක් අයෙක්. ඒ අනුව මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ළඟ වෝහාරික විගණන වාර්තාව තිබෙනවා. මහින්ද රාපජක්ෂ මහතාට උපදෙස් ලබාදෙන අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් මහතා අනිවාර්යයෙන්ම දැනටමත් වෝහාරික විගණනය කියවා ඇති. එක්වරම මෙවැනි හඬක් නැගෙන්නේ එය කියැවීමෙන් පසුව විය හැකියි.
කබ්රාල්ගේ විවේචනය මොකක්ද?
මූලික වශයෙන් කබ්රාල් මහතා පෙන්වන්නට උත්සාහ කරන්නේ ජනාධිපති කොමිෂන් සභා වාර්තාවෙන් 2015 ට පෙර වංචාවක් සිදුව ඇතැයි නිශ්චිතව නොකියන බව. යම් අක‍්‍රමිකතා සිදුවෙන්නට ‘අවකාශයක්‘ ඇතැයි හිතන්නට ‘සාධක‘ තියෙන බව පමණක් ජනාධිපති කොමිෂන් සභා වාර්තාවෙන් කියන බව ඔහු පෙන්වනවා.
ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවෙන් වංචාවක් සිදුවීමට අවකාශය ඇතැයි කීවත් මීට කලින් අන්තර්ජාතික විගණකවරුන්ද, විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන්ද මහ බැංකුව විගණනයට භාජනය වී ඇති බවත් ඔහු කියනවා.
විගණකාධිපතිවරයා 2008 සිට 2016 දක්වා කාලසීමාවට අදාලව ඍජු ක‍්‍රමයට බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම ගැන විශේෂ විගණන වාර්තාවක්ද ඉදිරිපත් කළ බව ඔහු කියනවා. එයින් වංචාවක් ගැන තොරතුරු හෙළි නොවූ බව ඔහු කියනවා.
අවසානයේ ඔහු කතාව ගෙනෙන්නේ වෝහාරික විගණන වාර්තාවක් ඉල්ලීම කුමන්ත‍්‍රණයක් බව පෙන්වීම දක්වායි. ඊනියා වෝහාරික විගණනය යන වචනයත් ඔහු පාවිච්චි කරනවා. ලිපියේ මෙසේ සඳහන් වෙනවා.
‘අන් අය මත දෝෂාරෝපණය පැටවීමටත්, වංචාවේ මහ මොළකරුට කාලය ලබා ගැනීමත් ඉලක්ක කරගෙන, 2015 සහ 2016 දැවැන්ත බැඳුම්කර වංචාවල පරීක්ෂණ වෙනත් අතකට යොමු කරවීමට ඉඩකඩ ලබා ගත හැකි වන පරිදි, පිළිගත හැකි දත්ත, තොරතුරු හෝ සාක්ෂි නොමැති වුවත්, හිටපු අගමැතිවරයාගේ යෝජනාවක් ප‍්‍රකාරව වෝහාරික විගණන සංකල්පය සූක්ෂ්ම ලෙස කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාවට ඇතුළත් කරන ලද බවද පෙනී යයි.‘
මහ බැංකුවේ ප‍්‍රධානීන්ගේ වුවමනාවට වෝහාරික විගණන වාර්තාව සිදුකර ඇති බවත්, විගණනය නිවැරදිව කරන්නට නම් එය කළ යුත්තේ බාහිර පාර්ශ්වයක් බවත් ඔහු ලියනවා.
‘විධිමත් වෝහාරික විගණනයක අත්‍යවශ්‍ය මූලික කරුණු හා සපුරා ගැටෙන පරිදි වෝහාරික විගණනය ආරම්භ කර ඇත්තේ මුදල් මණ්ඩලයයි. එය ක්රියාත්මක කර ඇත්තේ මුදල් මණ්ඩලයයි. මෙවැනි අවස්ථාවලදී භාවිත වන කදිම සිංහල කියමනක් ඇත. එනම්, හොරාගේ අම්මගෙන් පේන අහනවා වගේ යන කියමන! මුදල් මණ්ඩලයට වෝහාරික විගණනය හසුරුවීම භාරදීමෙන් එම මණ්ඩලය සැකකරු විමර්ශනයේ භාරකරු බවට පත්වීමෙන්, එම කියමනෙන් අදහස් කළ තත්ත්වයට සමාන තත්ත්වයක් නිසැකයෙන්ම උදාවී ඇත.‘
ඔහු මතුකරන කාරණා පදනම් සහගතද යන්න අප සොයාබැලිය යුතුයි. පළවැනි කාරණාව 2008 – 2015 කාලයේ බැඳුම්කර ගනුදෙනු ගැන සැකයක් ඇති කරගන්නට පදනම් සහගත හේතු තිබෙනවාද යන්න. දෙවැනි කාරණාව වෝහාරික විගණනය මහ බැංකුවේ වුවමනාවට කළ එකක්ද යන්න.
2015ට පෙර ගනුදෙනු පිරිසිදුද?
විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ වාර්තාවෙන් මෙන්ම ජනාධිපති කොමිෂන් සභා වාර්තාවෙන්ද 2008 – 2015 කාලසීමාව දක්වා බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලදී වංචාවක් සිදුව ‘ඇති‘ බව නිශ්චිතව නොකීවත්, එම ගනුදෙනුවලදී වැරැුද්දක් සිදුව ‘නැති‘ බව කියන්නේත් නැහැ.
ජනාධිපති කොමිෂන් සභාව එම කාලසීමාව ගැන දීර්ඝ අධ්‍යයනයක් කර නැහැ. ඔවුන් නිශ්චිතව අදහසක් පළ නොකරන්නේ ඒ නිසයි.
විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව 2008 – 2015 කාලසීමාවේදී සිදුකළ බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලට අදාලව වෙනම වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කළත්, ඔවුන් නිගමන ඉදිරිපත් කරන්නේ නැහැ. එයට එක් හේතුවක් ලෙස එවකට විගණකාධිපති ගාමිණී විජේසිංහ පැහැදිලිව සඳහන් කර තිබුණේ එවකට සිටි මුදල් අමාත්‍යවරයා ‘නොඉවසිල්ලෙන් හා අශීලාචාර ලෙස‘ ඉක්මනින් වාර්තාව ඉදිරිපත් කරන ලෙස වරින් වර ඉල්ලීම. ඒ නිසා අවශ්‍ය තරමට එම කාලසීමාවේ බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ නොහැකි වූ බව එම වාර්තාවේ පැහැදිලිව තිබෙනවා. අනෙක් අතට සාමාන්‍ය විගණකාධිපති වාර්තාවකට ගමන් කළ හැකි සීමාවක් තියෙනවා. එම සීමාකාරී තත්වයන්ද ඔවුන්ට පරහක් වී තිබුණු බව පැහැදිලිව වාර්තාවේ සඳහන් වන බව පෙනෙනවා.
එහෙත් එම වාර්තාවෙහි සඳහන්ව තිබෙන ‘තොරතුරු‘ ප‍්‍රවේශමෙන් සැලකිල්ලට ගන්නා කෙනෙකුට 2008 – 2015 කාලසීමාව ගැන සැකයක් ඇති කරගැනීමට පැහැදිලි හැකියාවක් තිබෙනවා.
බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලදී පාවිච්චි කරන ක‍්‍රම දෙකක් තිබෙනවා. පළවැනි ක‍්‍රමය වන්නේ වෙන්දේසි ක‍්‍රමය. අනෙක් ක‍්‍රමය වන්නේ ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමය. ලොව විවිධ රාජ්‍යයන් අවශ්‍යතාව අනුව මේ ක‍්‍රමවේද දෙකම අඩු වැඩි වශයෙන් පාවිච්චි කරනවා. ශ‍්‍රී ලංකාවේ මහ බැංකුවත් ක‍්‍රම දෙකම පාවිච්චි කර තිබුණා.
එහෙත් 2008 සිට රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව මහ බැංකුව ඍජු නිකුතු ක‍්‍රමය අධික ලෙස පාවිච්චි කරන්නට පටන්ගෙන තිබුණා. 2014 දක්වා සිදුකළ බැඳුම්කර ගනුදෙනු අතරින් සීයට 90ක්ම ඍජු ක‍්‍රමයට ලබාදී තිබෙනවා. එම ක‍්‍රමය වංචාවක් සිදුවීමට විශාල ඉඩක් තිබෙන ක‍්‍රමයක්. එහිදී සිදුවන්නේ මහ බැංකුව තීරණය කරන පාර්ශ්වයකට, තීරණය කරන අගයක් අනුව බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම. බැලූ බැල්මට මෙම ක‍්‍රමය අයහපත් වුණත්, මෙම ක‍්‍රමයත් පැවතීම වැදගත්. රජයකට ඇතිවෙන හදිසි මුදල් අවශ්‍යතා සපුරාගැනීමට ප‍්‍රධාන වශයෙන් ඒ ක‍්‍රමය අවශ්‍ය වෙනවා. එහෙත් අසාමාන්‍ය ලෙස ඍජු ක‍්‍රමයට පමණක් බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම සැක සහිතයි.
වෙන්දේසි ක‍්‍රමය අප ඕනෑම කෙනෙකුට තේරුම්ගත හැකි සරල සංකල්පයක්. එහිදී සිදු වන්නේ පාර්ශ්වයන් ගණනාවකට යම් භාණ්ඩයකට තමා ගෙවන්නට කැමති මිල ඉදිරිපත් කිරීමට සමාන අවස්ථාවක් ලැබීමයි. ඒ අනුව වැඩිම මිලක් ගෙවීමට කැමති පුද්ගලයාට භාණ්ඩය හිමිවෙනවා. අඩු වැඩි වශයෙන් වෙන්දේසි ක‍්‍රමයට බැඳුම්කර නිකුත් කරද්දීත් සිදුවෙන්නේ එයමයි. දීර්ඝකාලීනව මුදල් අවශ්‍යතා සැලසුම් කොට, රජයට හැකි ඉහළම අගයට වෙන්දේසි මගින් බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම යහපත්. අවශ්‍යතාවක් ඇති මොහොතක වෙන්දේසි ක‍්‍රමය පාවිච්චි කළ හැකියි.
2015 මාර්තු මාසයෙන් පසු යහපාලන රජය සීයට සීයක් වෙන්දේසි ක‍්‍රමයට මාරුවී තිබුණා. ක‍්‍රමයක් හැටියට එය යහපත්. එහෙත් බැඳුම්කර වංචාව කළේ ඒ කාලයේදී. වංචාව කළේ වෙන්දේසි ක‍්‍රමයේ නීතිරීති ආදිය එක් පාර්ශ්වයකට වාසි සහගත ලෙස වෙනස් කිරීමෙන්. මෙම ගනුදෙනුවේදී වංචාවක් සිදුවු බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නේත් වෙන්දේසි ක‍්‍රමය පාවිච්චි කළ නිසා.
වෙන්දේසියක් නොකැඳවා ඍජු ක‍්‍රමයට එදා බැඳුම්කර නිකුත් කර තිබුණා නම් මෙය වංචාවක් ලෙස හඳුනාගන්න බැහැ. 2015ට කලින් ගනුදෙනු බොහොමයක අග මුල සෙවීම සාමාන්‍ය විගණකාධිපති විමර්ශනයකට නොහැකි වී ඇත්තේ ඒ නිසායි. අප කලින් කී විගණකාධිපති වාර්තාවේ පැහැදිලිව සඳහන්ව තිබෙන්නේ, ඍජු ක‍්‍රමය යටතේ විධිමත් ක‍්‍රමවේදයක් තිබුණේ නැති බව.
ඍජු ක‍්‍රමයට අනුව භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර නිකුත් කරද්දී එක් එක් අවස්ථාව සඳහා නිශ්චිත මුදල් මණ්ඩල අනුමැතිය හෝ වෙනත් කමිටුවක සාමූහික අනුමැතිය ලබාගැනීමේ ක‍්‍රමයක් හඳුන්වාදී නැති බව විගණකාධිපති වාර්තාවෙන් කියනවා. ඒ අනුව එකිනෙක බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමට අදාල තොරතුරු පත‍්‍රිකාවේ ටෙන්ඩර් කමිටු සභාපති ලෙස අත්සන් තබා තිබුණත් එම නිකුත් කිරීම් ටෙන්ඩර් මණ්ඩල ඇගයීමක් සිදුවන බව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවට තහවුරු වී තිබුණේ නැහැ.
අනෙක් පැත්තෙන් විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව කියන්නේ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම පිළිබඳ මෙහෙයුම් අත්පොතේ වෙන්දේසි ක‍්‍රමයට අදාලව හඳුන්වා දී ඇති පාලන ක‍්‍රමවලට සාපේක්ෂව බලද්දී ඍජු ක‍්‍රමය පාලනය කිරීම සඳහා ක‍්‍රම නොමැති බව.
ඒ අනුව ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන්ට බැඳුම්කර අලෙවි කිරීම සඳහා කැඳවීම් කරන ආකාරය නිශ්චිත නැහැ. ඒ අනුව ගැනුම්කාරයෙක්ව කැඳවීම නිශ්චිත ක‍්‍රමයට සිදුවී නැහැ.
කැඳවීම් කරන ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් කවුරුන්ද යන්න තීරණය කරන ආකාරය නිශ්චිතව දක්වා නැහැ. සරලව කීවොත්, බැඳුම්කර විකුණන්නේ කාටදැයි තීන්දු කරන්නට විධිමත් ක‍්‍රමයක් නෑ.
සියලූ ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන්ට සමාන අවස්ථා ලබාගත හැකි පරිදි බැඳුම්කර ඉල්ලූම් කිරීමට ප‍්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් දැනුවත් කරන ආකාරය නිශ්චිතව හඳුන්වා නැහැ.
අනෙක් ගැටලූව ඇත්තේ 2008 – 2014 කාලයේ විනිවිදභාවයක් නැති ක‍්‍රමයක් පාවිච්චි කරමින් බැඳුම්කර ලබාදී ඇති සමාගම් මොනවාද යන්නයි. ඒ සමාගම් අතර එන්ට‍්‍රස්ට් සමාගමත් ඉන්නවා. ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය, සේවක අර්ථසාධක අරමුදල හා සේවක භාරකාර අරමුදල සතුව තිබුණු මුදල් එන්ට‍්‍රස්ට් සමාගමෙහි ආයෝජනය කරමින් රජයට රුපියල් බිලියන 12කට වැඩි හානියක් සිදුකළ බවට මීට පෙර චෝදනා එල්ලවී තිබුණා. ¥ෂිත බව අප හොඳින්ම දන්නා පර්පෙචුවල් ටේරෂරීස් සමාගමටත් 2014 වසරේදී රුපියල් මිලියන 2500ක් වටිනා බැඳුම්කර ඍජු ක‍්‍රමයට නිකුත් කර තිබෙනවා.
එමෙන්ම නිකුත් කර ඇති ඍජු බැඳුම්කරවලින් සීයට 57ක් අලෙවි කර ඇත්තේ බලාපොරොත්තු වුණාට වඩා අඩු මිලකට බව විගණකාධිපති වාර්තාව කියනවා. ඒ අනුව පෞද්ගලික සමාගම්වලට එය ද්විතීය වෙළඳපොලේදී වැඩි මිලට අලෙවි කිරීමට අවස්ථාව ලැබෙනවා. බැඳුම්කර මිලදී ගන්නා සමාගමක් ලාභ ලබන්නේ ඒ බැඳුම්කර වැඩි මිලට නැවත අලෙවි කරමින්. ඒ ආකාරයට නැවත අලෙවි කිරීම ද්විතීයික වෙළඳපොල ලෙස හඳුන්වනවා. මහ බැංකුවෙන් මිලදී ගැනීම ප‍්‍රාථමික වෙළඳපොළ ලෙස හඳුන්වනවා. ප‍්‍රාථමික වෙළඳපොළෙන් හැකි තරම් අඩු මිලකට බැඳුම්කරයක් ගත්තොත්, උපරිම ලාභයක් ලබාගෙන වැඩි මිලට මිලදී ගැනීමේ හැකියාව තියෙනවා.
ඒ සියල්ල දැකීමෙන් පසුවත් විගණකාධිපති වාර්තාව කිසිම ගැටලූවක් නිරීක්ෂණය කර නොමැත්තේ, ඔවුන්ගේ සීමාව තුළ ඒ ඒ ගනුදෙනුවල පසුබිම ගැඹුරින් සෙවීමේ හැකියාවක් විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවට නැති නිසා.
වෝහාරික විගණනයක් ඕනෑ වෙන්නේ විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන් නොකී කොටස සෙවීමටයි. ඒ නිසා විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ නිගමනවල ගැටලූවක් නැති නිසා වෝහාරික විගණනයක් අනවශ්‍ය බව අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් මහතා කියන කතාව පිළිගත නොහැකියි.
අප ඉහතින් කීවේ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමට අදාල කාරණා පමණයි. වෝහාරික විගණන වාර්තාවෙන් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල ගැනත් සොයාබලනවා. සේවක අර්ථසාධක අරමුදල රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලයේදී මහා පරිමාණයෙන් අවභාවිත කර තිබෙන බව දැනටමත් ජනතාව දන්නවා. ඒ පිළිබඳ විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ සාමාන්‍ය විගණන වාර්තාවක් මීට පෙර නිකුත් කර තිබුණා. ඒ විගණන වාර්තාවේ නම් පැහැදිලිවම ගැටලූ පෙන්වා දී තිබුණා. ඒ අනුව සේවක අර්ථසාධක අරමුදල ගැන නම්, වෝහාරික විගණන වාර්තාවල රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට අතිශය අවාසිදායක කරුණු තිබිය හැකි බව පැහැදිලියි. දිලිත් ජයවීරට අයිති සන්ඬේ මෝනින් පුවත්පත පුවතක් මගින් කියා ඇත්තේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ මුදල් කොටස් වෙළඳපොලේ ආයෝජනය කිරිමෙන් රුපියල් බිලියන 9ක පාඩුවක් සිදුව ඇති බව වෝහාරික විගණන වාර්තාවේ සඳහන්ව තිබෙන බව. 2010 – 2012 කාලසීමාවේදී වැඩිම පාඩුවක් සිදුව ඇතැයි එම වාර්තාවෙහි සඳහන් වන බව ඔවුන් කියා තිබුණා.
වෝහාරික වාර්තාවක් කියන්නේ මොකක්ද?
ඉන්වෙස්ටොපීඩියා නම් ලෝක ප‍්‍රකට ආයෝජන වෙබ් අඩවියෙහි වෝහාරික විගණන වාර්තාවක් යනු කුමක්දැයි කර ඇති පැහැදිලි කිරීම ඇසුරෙන් අප වෝහාරික විගණන වාර්තා යනු කුමක්දැයි මෙහි සඳහන් කරනවා.
අධිකරණයේදී හෝ වෙනත් නීතිමය ක‍්‍රියාවලියකදී සාක්ෂියක් ලෙස පාවිච්චි කළ හැකි ආකාරයේ මූල්‍යමය ගැටලූවක් තිබෙනවාද යන්න සොයා බැලීමයි. එය මූල්‍යමය අපරාධයක් පිළිබඳ අධිකරණමය ස්වරූපයේ සොයා බැලීමක් ලෙසත් සලකනවා. මූල්‍යමය අපරාධයක් නොවන බංකොළොත් වීමකට අදාල මත ගැටුම්, දික්කසාදයකදී දේපළ ගැන මත ගැටුම් වැනි අවස්ථාවල ඒවා ගැන සොයා බලන්නේද වෝහාරික විගණනයකින්. අධිකරණය පිළිගන්නේ වෝහාරික විගණන වාර්තාවක්.
වෝහාරික විගණනයක් සඳහා මූල්‍ය ක්ෂේත‍්‍රයේ සහ විගණන ක්ෂේත‍්‍රයේ විශේෂඥයන් අවැසි වෙනවා. විගණනවලට අදාල නීතිමය දැනුමත් එයට අවශ්‍යයි. එම සුදුසුකම් තිබෙන සමාගම් වෝහාරික විගණන කරනවා.
සාමාන්‍ය විගණනයකින් සොයා බලන්නේ ගිණුම්වල සඳහන් වන කරුණුවල පරස්පරයක්, දෝෂයක් හෝ ගැටලූවක් තිබෙනවාද කියායි. වෝහාරික විගණනයකින් ඊට එහා යනවා. ළබැඳියාවන් අතර ගැටුමක් තිබෙනවාද යන්න, අල්ලස් ගැනීම් හෝ ලබාදීම් සිදුව තිබෙනවාද යන්න, අසාධාරණ ලෙස බලෙන් පැහැරගැනීමක් කර තිබෙනවාද යන්න එහිදී සොයා බලනවා. ඒ අනුව ගිණුම් වාර්තා පමණක් නොව ඒවාට මැදිහත් වුණ පුද්ගලයන්, ඔවුන්ගේ සම්බන්ධතා හා හැසිරීම් ගැනත් හොයනවා. ඒ සියල්ලෙන් පසුව සාමාන්‍යයෙන් වෝහාරික විගණනයක් සිදුකළ කෙනෙකු අධිකරණය ඉදිරියේ පෙනී සිටීමත් සිද්ධවෙනවා.
මේ වාර්තාව හැදුවේ මහ බැංකුවට ඕනෑ විදියටද?
අනෙක් පැත්තෙන් කබ්රාල් මහතා පෙන්වන විදියට මහ බැංකුවේ ප‍්‍රධානීන් තමන්ගේ හිතුමතයට වෝහාරික විගණනයේ විෂය පථය තීරණය කළේ නැහැ. වෝහාරික විගණන වාර්තා හයක් ලබාගැනීම සඳහා විෂය පථයන් හඳුනාගෙන තිබුණේ නීතිපතිවරයාගේ උපදෙස් සහ නිරීක්ෂණ සහිතව. 2018 ජනවාරි සිට මැයි මාසය දක්වා එම සාකච්ඡුා සිදුකර තිබුණා. ඊට අමතරව ප‍්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශ සංග‍්‍රහය අනුව විගණකාධිපතිවරයාගේ උපදෙස්ද ලබාගෙන තිබුණා. විගණන සමාගම් හිටපු ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන මහතාගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් යුත් අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අනුමැතියට ලක් කර තිබුණා. ඊට අමතරව ප‍්‍රසම්පාදන කමිටුවක් පත් කර තිබුණා. එහි නිරීක්ෂකයෙකු ලෙස විගණකාධිපතිවරයාව පත්කර තිබුණා. විගණන සමාගම් සඳහා ටෙන්ඩර් කැඳවූ දැන්වීම් ප‍්‍රසිද්ධ කර තිබුණා. එම සම්පූර්ණ ක‍්‍රියාවලිය දැන්වීම් මගින් ප‍්‍රසිද්ධ කර තිබුණා. ඒ අනුව වෝහාරික විගණන වාර්තා කැඳවා ඇත්තේ විනිවිදභාවයෙන් යුතුව.
තෝරාගත් එක් සමාගමක් වන්නේ කේ.පී.එම්.ජී. නම් ජාත්‍යන්තර සමාගම. මේ සමාගම තම ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ලොව දැවැන්තම විගණක සමාගම් හතර අතරින් එකක්. වසර 33ක් පැරණි මේ සමාගමේ ආදායම ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 29.75ක්. සේවකයන් සංඛ්‍යාව 219,281ක්. රටවල් 154ක් පුරා ඔවුන්ගේ මෙහෙයුම් ක්රියාත්මක වෙනවා.
අනෙක් සමාගම බීඞී ඕ නම් විගණක සමාගම. එය ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ලොව පස්වැනි විශාලම සමාගම. රටවල් 162ක ඔවුන් කටයුතු කරනවා. ඔවුන් වසරකට ඇමෙරිකන් ඩොලර් බිලියන 8කට වැඩි ලාභයක් උපයනවා.
මෙතරම් දැවැන්ත සමාගම් දෙකක් ශ‍්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටක මහ බැංකුවේ පදයට නටන බව කබ්රාල් මහතා කියන්නට උත්සාහ කිරීම විහිළුවක් පමණයි. ඒ අනුව වෝහාරික විගණන වාර්තාව සකස් කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය මත කළු තීන්ත තවරන්නට ගන්නා උත්සාහයත් පිළිගන්න බැහැ. අනෙක් අතට වෝහාරික විගණන වාර්තාවක් අධිකරණයට ඉදිරිපත් වූ පසු, එහි ගැටලූ තිබෙනවා නම් ඒවා ගැන සාකච්ඡුා කළ හැකියි.
සමස්තයක් ලෙස අපට පෙනෙන්නේ වෝහාරික විගණන වාර්තාව දැකීමෙන් පසු එයින් හෙළිවෙන කරුණු ගැන බියට පත්වූ අජිත් නිවාඞ් කබ්රාල් මහතාත්, ආණ්ඩුවත් දැන් එය යට ගසන බවයි. 2015 සහ 2016 වංචා ගැන දැන් අලූතින් හෙළිවෙන්නට දෙයක් නැහැ. ජනතාව අලූතින් දැනගන්නට බලාපොරොත්තු වෙන්නේ 2015ට පෙර කාලසීමාව ගැන. ආණ්ඩුව ඒ ගැන මාරාන්තික බියකින් ඉන්නවා විය හැකියි.
බැඳුම්කර පිළිබඳ ජනාධිපති කොමිසමේ 11 වැනි නිර්දේශයෙහි මෙලෙස සඳහන් වෙනවා.
‘2015 ට පෙර සෘජු නිකුතු ක‍්‍රමය හරහා යම් අක‍්‍රමිකතා සිදු වීමට අවකාශයක් තිබිය හැකි බවට අදහසක් ඇති කර ගැනීමට ප‍්‍රමාණවත් සාධක තිබේ.‘
එම වාර්තාවෙහි වැඩිදුරටත් මෙලෙස සඳහන් වෙනවා.
‘2008 සිට 2014 කාල සීමාව තුළ රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් කරන ලද බැඳුම්කර සෘජු නිකුතුවලදී සැලකිය යුතු අක‍්‍රමිකතා සිදු වී තිබේද, එසේ නම් එවැනි අක‍්‍රමිකතාවන්ට වගකිව යුතු රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන් සහ ශ‍්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ උසස් නිලධාරින්, ප‍්‍රාථමික වෙළෙන්දන් සහ වෙනත් පුද්ගලයන් කවුරුන් යන්න ද හඳුනා ගැනීම සඳහා විමර්ශනයක් සිදු කළ යුතු යැයි අපි නිර්දේශ කරමු. එසේම, එවැනි අක‍්‍රමිකතා හේතුකොටගෙන රජයට අලාභ සිදුවී ඇත්නම්, ඒ අලාභ කොතෙක්ද යන්න ගණනය කිරීමත් එවැනි විමර්ශනයකින් සිදු විය යුතු ය. ඒ සඳහා වෝහාරික විගණනයක් උචිත විය හැකිය.‘
2008 – 2014 කාලයේ විනිවිදභාවයක් නැති ක‍්‍රමයක් පාවිච්චි කරමින් බැඳුම්කර ලබාදී ඇති සමාගම් මොනවාද යන්නයි. ඒ සමාගම් අතර එන්ට‍්‍රස්ට් සමාගමත් ඉන්නවා. ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය, සේවක අර්ථසාධක අරමුදල හා සේවක භාරකාර අරමුදල සතුව තිබුණු මුදල් එන්ට‍්‍රස්ට් සමාගමෙහි ආයෝජනය කරමින් රජයට රුපියල් බිලියන 12කට වැඩි හානියක් සිදුකළ බවට මීට පෙර චෝදනා එල්ලවී තිබුණා. ¥ෂිත බව අප හොඳින්ම දන්නා පර්පෙචුවල් ටේරෂරීස් සමාගමටත් 2014 වසරේදී රුපියල් මිලියන 2500ක් වටිනා බැඳුම්කර ඍජු ක‍්‍රමයට නිකුත් කර තිබෙනවා.
එක් සමාගමක් වන්නේ කේ.පී.එම්.ජී. නම් ජාත්‍යන්තර සමාගම. මේ සමාගම තම ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ලොව දැවැන්තම විගණක සමාගම් හතර අතරින් එකක්. වසර 33ක් පැරණි මේ සමාගමේ ආදායම ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 29.75ක්. සේවකයන් සංඛ්‍යාව 219,281ක්. රටවල් 154ක් පුරා ඔවුන්ගේ මෙහෙයුම් ක්රියාත්මක වෙනවා. අනෙක් සමාගම බීඞී ඕ නම් විගණක සමාගම. එය ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ලොව පස්වැනි විශාලම සමාගම. රටවල් 162ක ඔවුන් කටයුතු කරනවා. ඔවුන් වසරකට ඇමෙරිකන් ඩොලර් බිලියන 8කට වැඩි ලාභයක් උපයනවා.
මෙතරම් දැවැන්ත සමාගම් දෙකක් ශ‍්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටක මහ බැංකුවේ පදයට නටන බව කබ්රාල් මහතා කියන්නට උත්සාහ කිරීම විහිළුවක් පමණයි.
