අවුරුදු තුන්දාහකට කලින් සිටි මිනිසෙකුගේ කටහඬ මොනවගේදැයි අසන්න ලැබෙනවා නම් එය ඇත්තෙන්ම විස්මිතයි. එහෙත් මෑතකදී එතරම් පැරණි මිනිසෙකුගේ ‘හ්ම්‘ ශබ්දය අපට අසන්නට ලැබුණා. අවැසි කෙනෙකුට අන්තර්ජාලයෙන් ඒ කටහඬ ඇසිය හැකියි.
ඇත්තටම ඒ කටහෙඬ් මහා විශේෂත්වයක් නැහැ. තවත් එක් මනුෂ්‍ය කටහඬක් වගෙයි. එහෙත්, මේ මනුෂ්‍යයා අවුරුදු තුන්දහසකට කලින් මේ කටහඬින් කතාකළා නේදැයි කල්පනා කරද්දී, අපූර්ව හැඟීමක් ඇතිවෙනවා.
නේස්‍යමුන් නම් මමියෙහි කටහඬ මෙලෙස ප‍්‍රතිනිර්මාණය කර තිබෙනවා. එයට පාවිච්චි කර තිබුණේ ත‍්‍රිමාන මුද්‍රණ තාක්ෂණය. බි‍්‍රතාන්‍යයෙහි කෞතුකාගාරයක තිබුණු නේස්‍යමුන් මමිය, එය ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 11 වැනි සියවසේදී දී පමණ ජීවත්වූ පූජකයෙකුගේ මමියක්.
මේ මමිය ලීඞ්ස් නගර කෞතුකාගාරයේ පවතිනවා. එය පරීක්ෂණ රැුසකට පාවිච්චි කළ එකක්. සොයාගෙන තිබුණේ 1824 දීයි.
මේ පූජකයා මියයද්දී වයස අවුරුදු 50ක් පමණ වූ බව සැලකෙනවා. ඔහුගේ මරණයට හේතුව ඔහුගේ දිවට සතෙක් දෂ්ඨ කිරීමෙන් පසුව ඇතිවූ අසාත්මිකතාවක් ලෙස සලකනවා. ඒ නිසාම එම මමියෙහි දිව ඉවත් කර තිබෙනවා. එහෙත් උගුරෙහි ස්වරාලය ආදි කොටස් සංරක්ෂණය වී තිබෙනවා. උගුරෙහි අස්ථි නොදිරා පවතිනවා.
මේ පූජකවරයාට නොසිතූ අන්දමට අවාසනාවන්ත මරණයක් අත්පත්ව තිබුණා. එහෙත් මරණයෙන් පසුව නම් ඔහු වාසනාවන්ත වී තිබුණා. උගුරට අමතරව නේස්‍යමුන් සිරුරද වසර තුන්දහසක් තිස්සේ ආරක්ෂිතව පැවතුණා. දෙවැනි ලෝක යුද්ධය සමයේ ලීඞ්ස් ප‍්‍රදේශයට බෝම්බ ප‍්‍රහාර එල්ලකළ මොහොතේත් ඔහුගේ මමිය ගැලවෙන්නට සමත්වුණා. ඒ බෝම්බ ප‍්‍රහාරයට සුළු මොහොතකට පෙර නගරයෙන් ඉවත් කර තිබුණු නිසා.
ඔහුගේ හඬ ප‍්‍රතිනිර්මාණය කිරීම සඳහා ඔහුගේ උගුරෙහි සහ ස්වරාලය සීටී ස්කෑන් යන්ත‍්‍රයකින් පරීක්ෂා කර තිබුණා. ඉන්පසුව එහි හැම කොටසක්ම ත‍්‍රිමාන මුද්‍රණ තාක්ෂණයෙන් මුද්‍රණය කර තිබුණා. ඔහුගේ හඬ ප‍්‍රතිනිර්මාණය වුණේ ඉන්පසුව.
කෙසේ වෙතත් ඔහුගේ දිව නොමැති වීමත්, දීර්ඝ කාලයක් ගතවීම නිසා ඇතැම් කොටස් සම්පූර්ණයෙන්ම යථා තත්වයේ නොතිබීමත් නිසා හෙඬ් යම්කිසි වෙනස්කම් පැවතිය හැකියි. විනාශ වී තිබුණු සමහර කොටස්, විද්‍යාත්මක පදනමක් මත අලූතින් ගොඩනඟා තිබුණා.
නේස්‍යමුන් සිය පෙණහලූවලින් වාතය තල්ලූ කරමින්, නගන හඬ ඒ අනුව ප‍්‍රතිනිර්මාණය කළ හැකියි.
ඊට අමතරව මෙම පරීක්ෂණවලින් විද්‍යාඥයන් ඔහු අවසානයට නැගූ හඬ කුමක්ද යන්න ගැනත් පරීක්ෂා කර තිබුණා. ඊට අමතරව මෙම පූජකයාගේ කටහඬ වත්මනෙහි ජීවත්වන සාමාන්‍ය මනුෂ්‍යයෙකුගේ කටහඬට වඩා මඳක් උච්චස්වරයෙන් යුක්ත වූ බව සොයාගෙන තිබෙනවා. එය ඉතා පහසුවෙන් තේරුම්ගත හැකියි. ඔහු පූජකයෙක්. ඔහුගේ ජීවිතයේදී හඬ ඔහුට අතිශය වැදගත් වන්නට ඇති.
ඔහුට විශාල පිරිසක් ඉදිරියේ හඬනඟා කතාකරන්නට, ගායනා කරන්නට හෝ යාතිකා කරන්නට සිදුවෙන්නට ඇති. කර්නක් දේවස්ථානයෙහි ඔහු කටයුතු කර තිබුණා.
අපූරු කාරණාව මෙයයි. පැරණි ඊජිප්තු ජාතිකයන් මරණයෙන් පසු කතාකරන්නට තමන්ට ඇති හැකියාව ගැන බලාපොරොත්තු තැබුවා. ඒ දෙව්ලොවට ඇතුළත්වීම සඳහා දෙවියන් ඉදිරියේ තමන් ජීවත්වූ ආකාරය ගැන ඔවුන් දෙවියන්ට කිව යුතු බව විශ්වාස කළ නිසා. ඒ කියන දේවල් දෙවියන් පිළිගත්තොත් පමණයි ඔවුන්ට දෙව්ලොවට දොරටු විවර වන්නේ. අමරණීයත්වය ලැබෙන්නේ එසේ වුවහොත් පමණයි. දෙවියන් ඉදිරියේ කෙසේ වෙතත් මේ පූජකයා නම් වසර තුන්දහසකට පසු නැවත කතාකරන්නට සමත්ව තිබෙනවා.
මෙය ඉතිහාසය පැත්තෙන් මෙන්ම ඉතිහාසය ප‍්‍රතිනිර්මාණය කරන කෞතුකාගාර පැත්තෙන් නම් ඉතාම වැදගත් සන්ධිස්ථානයක්. දැන් ලෝකයේ බොහෝ ප‍්‍රදේශවල ජීවත්වන උදවිය ලීඞ්ස් කෞතුකාගාරයට පැමිණේවි. ඒ මෙම පූජකයා දැකගන්නටත්, ඔහු කතාකළ හඬට ඇහුම්කන් දෙන්නටත් පුළුවන් වේවි. කෞතුකාගාරයකින් ලබන්නට මීට වඩා ආස්වාදජනක අත්දැකීමක් තිබෙනවාදැයි කල්පනා කළ හැකියි.
දැනට පූජකයාගේ හඬෙන් එකම එක ශබ්දයක් පමණක් අහන්නට පුළුවන්. එහෙත් මේ වෙද්දී විද්‍යාඥයන් උත්සාහ කරමින් ඉන්නේ පූජකයාගේ උගුරෙන් විවිධාකාර ස්වර නැගුණු හැටි ප‍්‍රතිනිර්මාණය කරන්නයි. ඉන්පසුව එම ඔහුගේ මුවින් වචන නැගුණු හැටි ප‍්‍රතිනිර්මාණය කරන්නයි. එසේ වුවහොත්, පැරණි ඊජිප්තු ඉතිහාසය ගැන අවුරුදු තුන්දහසකට පෙර ජීවත්වූ පූජකයෙකුගේ හඬින් අසන්නට හැකිවේවි.
අමිල රත්නායක
