No menu items!
27.8 C
Sri Lanka
10 July,2025
Home Blog Page 65

ඊපීඑෆ් එකට සිදුවන්නේ කුමක්ද?

ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට පෙරත් 2020 දී ලැබීම්වලට වඩා ගෙවීම් වැඩියි

අනිද්දා පසුගිය සතියේ මුල් පුවතින් අනාවරණය කළ පරිදි දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය යටතේ ප්‍රතිව්‍යුහගතකිරීමට නියමිතව ඇත්තේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදල හෙවත් ඊපීඑෆ් ඇතුළු රජයට භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ලෙස ලබාදී ඇති ණය පමණය. ඒ අනුව ඊපීඑෆ් රජයට භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ලෙස රුපියල් ට්‍රිලියන 3.2ක (රුපියල් බිලියන 1000ක් ට්‍රිලියනයක් වේ) මුදලක් ලබාදී ඇති අතර රාජ්‍ය බැංකු බැඳුම්කර ලෙස රුපියල් ට්‍රිලියන 2.8ක ණය ලබාදී ඇත. ඊට අමතරව අනෙකුත් බැංකු රුපියල් ට්‍රිලියන 1ක ණය ලබාදී ඇති අතර තවත් ආයතන හා පුද්ගලයින් රුපියල් ට්‍රිලියන 1.7ක ණය ලබාදී ඇත. මෙසේ බැඳුම්කර මිලදීගත් අයගෙන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය වන්නේ ඊපීඑෆ් ඇතුළු අරමුදල්වල ණය පමණය. රාජ්‍ය බැංකු ඇතුළු පෞද්ගලික බැංකුද, අනෙකුත් ණය ලබාගත් පුද්ගලයින් හා ආයතනද ඉන් ඉවත් කර තිබේ. 

භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය සම්බන්ධ ක්‍රියාවලියේදී ආණ්ඩුවට වැඩි චෝදනාවක් එල්ල වන්නේ අනෙකුත් ආයතන හා පුද්ගලයින් යනුවෙන් හඳුන්වන බැංකු නොවන ප්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් ලබාදුන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය නොකිරීම සම්බන්ධයෙන්ය. මෙම ප්‍රාථමික බැඳුම්කරුවන් අතර ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහට මෙන්ම රාජපක්ෂවරුන්ටද සම්බන්ධකම් ඇති බව හෙළිවූ අර්ජුන් ඇලෝසියයස්ලාගේ කූප්‍රකට පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගමද තිබෙන බව අමතක කළ යුතු නැත. 

මෙම ප්‍රාථමික ගැනුම්කරුවන් මගින් ආණ්ඩුවට ණය ලබාදී ඇත්තේ කවුරුන්ද යන්න නම් වශයෙන් වාර්තා නොවුණත්, ඔවුන් සාමාන්‍ය මිනිසුන් නොවන ඉතා බලවත් පුද්ගලයන් යන්න බැහැර කළ නොහැකිය. මන්ද එම ආයෝජන රුපියල් ලක්ෂ ගණනේ ඒවා නොවන නිසාය. රටේ බැංකු පද්ධතියේ බැඳුම්කර ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට ලක් නොකිරීම සම්බන්ධයෙන් එතරම් විවේචනයක් ආණ්ඩුවට එල්ල නොවන අතර ඒ සඳහා එක් හේතුවක් වන්නේ බැංකු මේ වනවිට රජයට ගෙවන බදු ප්‍රමාණයත්, බැංකු අර්බුදයට ලක්වුවහොත් ඒ මගින් ගනුදෙනුකරුවන්ට හා රටේ මූල්‍ය පද්ධතියට සිදුවන බලපෑමත්ය. 

මෙහිදී ඊපීඑෆ් ඇතුළු විශ්‍රාමික අරමුදල් ලබාගත්  භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට ලක්වන අතර එය සිදුවන්නේ 2027 වර්ෂයේ සිට 2038 වර්ෂය දක්වා කල් පිරීමේ දින දීර්ඝ කරමින් සහ පොලී අනුපාතය 2025 වර්ෂය දක්වා සියයට 12ක් වශයෙන් හා ඉන් ඉදිරියට සියයට 9 දක්වාද පහත දැමීම මගින්ය. 

මේ තීරණය සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුවේ මතය ප්‍රකාශ කරමින් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ අධිපති ආචාර්ය නන්දලාල් වීරසිංහ මේ වන විට ප්‍රසිද්ධියේම ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ එම තීරණයට ඊපීඑෆ් ඇතුළු විශ්‍රාම අරමුදල් කැමති නොවන්නේ නම් එම අරමුදල්වලට සියයට 30ක බදු පැනවීමක් සිදුකරන බවය. මේ වනවිට එම අරමුදල්වලින් අය කරන්නේ සියයට 14ක බදු ප්‍රමාණයක් පමණය. 

මේ කැමැත්ත ලබාදිය යුතු වන්නේ කවුද? ඊපීඑෆ් අරමුදලේ සැබෑ අයිතිකරුවන් වන එහි සාමාජිකයින්ද, රජය වෙනුවෙන් එය පාලනය කරනු ලබන භාරකාර මණ්ඩලයද? ඊපීඑෆ් අරමුදල යනු පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින් ඔවුන්ගේ වැටුපෙන් දායක වන හා ඒ වෙනුවෙන් ඔවුන්ගේ සේවා යෝජකයින් දරන දායකත්වය මිස රජය දරන දායකත්වයකින් සමන්විත එකක් නොවේ. ඊටීඑෆ් අරමුදල යනුද එම සේවකයින් වෙනුවෙන් සේවා යෝජකයින් සිදුකරන දායකත්වයක් පමණි. නමුදු මේ අරමුදල් දෙකම පාලනය කිරීමට සේවකයින් නියෝජනය කරන නියෝජිතයින් පත්කරන ලෙස වසර ගණනාවක් තිස්සේ ඉල්ලීම් කෙරුණත් ඒ සඳහා කිසිවකුත් මෙතෙක් පත්කෙරුණේ නැත. එම ඉල්ලීම සඳහා හේතු වූයේද ඊපීඑෆ් අරමුදල් මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී රාජපක්ෂවරුන්ගේ හිතවත් බංකොළොත් ආයතනවල කොටස් ඉතා වැඩි මුදලක් ගෙවමින් ආයෝජනය කිරීමය.

ඊපීඑෆ් අරමුදල වෙනුවෙන් ඒ ආකාරයේ සියලූ තීරණ ගන්නේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලයයි. එම මුදල් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා වන්නේ නිල බලයෙන්ම මහ බැංකුවේ අධිපතිවරයාය. අනෙක් නිල සාමාජිකයා වන්නේ මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාය. පත්කරන ලද සාමාජිකයින් තුන් දෙනෙකු සිටින අතර ඔවුන්ව පත්කරනු ලබන්නේද ජනාධිපතිවරයා විසින්ය. මහ බැංකු අධිපතිවරයාද ජනාධිපතිවරයා පත්කරන අතර මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාවද ජනාධිපතිවරයා පත්කරනු ලබයි. 

ඒ අනුව දැන් සිදුවී ඇත්තේ කුමක්ද? දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය නම් වූ ජනාධිපතිවරයාගේ වැඩපිළිවෙළ සඳහා ජනාධිපතිවරයාම පත්කරන ලද එය ක්‍රියාත්මක කරන ප්‍රධාන නිලධාරීන් දෙදෙනෙකු ඉදිරිපත් කරන ඊපීඑෆ් අරමුදල සම්බන්ධයෙන් වූ යෝජනාවක් එම නිලධාරීන් දෙදෙනාද ඇතුළත් ජනාධිපතිවරයා විසින්ම පත්කරන ලද තවත් සාමාජිකයින් තුන්දෙනෙකුද ඇතුළත් මුදල් මණ්ඩලය විසින් අනුමත කිරීමය. 

එය උපහැරණයක් ලෙස දැක්වීමට සමත් කියමනක් සොයා ගැනීමට නොහැකි අතර අනාගතයේ දවසක ඒ සඳහා  උපහැරණයක් සමහරවිට නිර්මාණය වීමටද හැකිය. ඒ නිසා එයට දැනට අපට කීමට හැක්කේ රනිල්ගේ ක්‍රමවලින් එකක් කියාය. 

මන්ද මෙම දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයේ ඊපීඑෆ් අරමුදල සම්බන්ධයෙන් ඇති යෝජනාව සඳහා ස්වෙච්ඡාවෙන් කැමති වන ලෙස කියන්නාද, එසේ ස්වෙච්ඡාවෙන් කැමතිවීමේ තීරණය ගන්නාද, ස්වෙච්ඡාවෙන් කැමති නොවුණහොත් සියයට 30ක බදු පනවන්නාද වන්නේ එක් අයකු හෙවත් එක් පාර්ශ්වයක් වීම නිසාය. 

ඒ නිසා මෙම පිරිසට අකමැති නම් අකමැති විය හැක්කේ ඔවුන්ගේම යෝජනාවටය. කැමති නම් කැමති ලෙස ප්‍රකාශ කළ යුත්තේද ඔවුන්ගේ යෝජනාවටය. අකමැති නම් ඉහළ බදු අනුපාතික පැනවිය යුත්තේද ඔවුන් විසින් වීමය.

මෙම දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය යටතේ ඊපීඑෆ් අරමුදලට සිදුවන්නේ කුමක්ද යන්න පිළිබඳ අදහස් දක්වමින් වෙරිටේ රිසර්ච් ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂ ආර්ථීක විශ්ලේෂක ආචාර්ය නිශාන් ඩී මෙල් පවසන්නේ 2038 වසර වනවිට ඊපීඑෆ් අරමුදලට රුපියල් ට්‍රිලියන 12ක පාඩුවක් සිදුවන බවයි. ඔහු එය විග්‍රහ කරන්නේ 2038 වර්ෂය දක්වා ඊපීඑෆ් අරමුදලේ වත්මන් වටිනාකම වන ට්‍රිලියන 3.455ක මුදල  සියයට 13.5ක වර්තමාන පොළී අනුපාත සාමාන්‍යය අනුව ආයෝජනය කළහොත් එහි වටිනාකම රුපියල් ට්‍රිලියන 25 දක්වා වැඩිවනු ඇති බවයි. එහෙත් රජය ප්‍රකාශයට පත්කර ඇති සියයට 9.1ක පොළී අනුපාතය අනුව එම වසර 16ක කාලයේදී රුපියල් ට්‍රිලියන 12ක මුදලක් ඊපීඑෆ් අරමුදලට අහිමි වන බවයි.

සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ 2020 මූල්‍ය ප්‍රකාශයන්ට අනුව එම වර්ෂයේ ආදායම් ලෙස ආයෝජන පොලී ලෙස රුපියල් 266,195,662,000ක් ලැබී ඇත. එමෙන්ම දායක මුදල් ලෙස රුපියල් 150,734,735,000ක් ලැබී ඇත. කොටස් විකිණීමෙන් රුපියල් 1,262,186,000ක් ලැබී ඇති අතර ලාභාංශ ලෙස රුපියල් 2,512,227,000ක් ලැබී ඇත. එම වර්ෂයේ ලැබුණ අනෙකුත් ලැබීම්ද සමග මුළු ලැබීම් ප්‍රමාණය රුපියල් 421,508,877,000කි. 

ගෙවීම් ලෙස ආයෝජන සඳහා මුදල් මණ්ඩලයට රුපියල් 2,035,967,793,000ක් ගෙවා ඇති අතර ඉන් ආයෝජන කල්පිරීම් ලෙස ලැබුණ රුපියල් 1,771,076,730,000ක මුදල අඩු කිරීමෙන් පසු රුපියල් 264,891,062,000ක මුදලක් ආයෝජන වශයෙන් ගෙවා ඇත. එමෙන්ම ප්‍රතිලාභ ගෙවීම් වශයෙන් රුපියල් 109,778,184,000ක මුදලක් ගෙවා ඇත. මෙහෙයුම් වියදම් ලෙස රුපියල් 553,117,000ක් ගෙවා ඇත. ණය හිමියන් ගෙවිය යුතු ගෙවීම් පියවීම ලෙස රුපියල් 3,575,745,000ක් ගෙවා ඇත. කම්කරු කොමසාරිස්ගේ වියදම් ප්‍රතිපූර්ණය කිරීම යටතේ රුපියල් 684,986,000ක් ගෙවා ඇත. එමෙන්ම බදු වශයෙන් රුපියල් 41,783,609,000ක් ගෙවා ඇත. අනෙකුත් ගෙවීම්ද සමග එම වර්ෂයේ සිදුකර ඇති මුළු ගෙවීම් ප්‍රමාණය රුපියල් 422,081,797,000කි. ඒ අනුව 2020 වර්ෂයේ ලැබීම් ප්‍රමාණයට වඩා ගෙවීම් ප්‍රමාණය වැඩි වී ඇත.

මෙසේ වර්ෂයක ලැබීම් ප්‍රමාණයට වඩා ගෙවීම් ප්‍රමාණය වැඩිවී  ඇත්තේ එම අරමුදල විසින් මිලදීගත් භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට පෙරය. 2021 හා 2022 යන වර්ෂවලට අදාළ එහි වාර්ෂික වාර්තා තවම ප්‍රකාශයට පත්කර නැති නිසා එම වර්ෂවල තත්වය තවම වාර්තා වන්නේ නැත. 

එම අරමුදල සාමාන්‍යයක් ලෙස සියයට 13.5ක පොළී ආදායමක් ආයෝජන වෙනුවෙන් ලබමින් සිටි තත්වය තුළ එසේ වී ඇත්නම්, දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය නාමයෙන් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව ප්‍රකාශයට පත්කර ඇති පොළී අනුපාතයන් අනුව හෝ සියයට 30ක බදු මුදලක් පැනවීම මත ඊපීඑෆ් අරමුදලට සිදුවිය හැක්කේ කුමක්ද යන්න පැහැදිලි කරගත යුතුව ඇත. ඒ වෙන කිසිවක් නිසා නොව ඒ තුළ ඇත්තේ ව්‍යාපාරිකයින්ගේ මුදල් නොව ලියුම්කරුද ඇතුළු මේ රටේ වැඩකරන ජනතාවගේ මුදල් වන නිසාය.

මත්පැන් , සිගරට් මිලෙන් සීයට 50ක් බදු ගහන රට

හානිය අවම කිරීමට ෆිල්ටරය ඇත්නම් දිගත් වැඩියි බදුත් වැඩියි

මුදල්, ආර්ථීක ස්ථායිතා හා ජාතික ප්‍රතිපත්ති ඇමති ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ 2023 ජුලි 01 සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි සුරා බදු විශේෂ විධිවිධාන පනත යටතේ නිකුත් කළ නිවේදනය අනුව විශේෂ අරක්කු සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 6000ක බද්දක්ද, මොලෑසස්, තල්, පොල් සහ සැකසූ අරක්කු සඳහා  ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 6420ක බද්දක්ද, දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන විදේශීය ස්ප්‍රීතු සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 6600කද බද්දක්ද, මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර සැර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වඩා අඩු බියර වර්ග සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 4750ක බද්දක්ද, මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වැඩි බියර් සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 4980ක බද්දක්ද, ස්වාභාවික ද්‍රව්‍යවලින් ආසවනය කරන අරක්කුවල ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 4750ක බද්දක්ද, දේශීය ශාක කොටස් යොදා නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 18ට ඩු මත්පැන් සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 1300ක බද්දක්ද පනවා ඇත.

මේ මගින් සිදුවීමට නියමිතව ඇත්තේ දැනට රුපියල් 2500ත් රුපියල් 3000ත් අතර අඩුම මිල මට්ටමක පවතින ව්‍යවහාරයේදී අප ගල් අරක්කු ලෙස හඳුන්වන විශේෂ අරක්කු බෝතලයක මිල රුපියල් 3000 සීමාව ඉක්මවා යෑමය. මෙම සටහන ලියන විටත් සමහර මත්පැන් නිෂ්පාදන සමාගම් එසේ මිල වැඩිකර තිබුණි.

මෙම මිල වැඩි කිරීමට පෙර අවසන් වරට මෙම වසරේම ජනවාරි මාසයේ 03 වැනිදා සිට මත්පැන්  මිල වැඩි කිරීමේදී අවම මිල මට්ටමක පවතින අරක්කු පවා විශාල ප්‍රතිශතයකින් මිල වැඩි වූ අතර ඒ මගින් වාර්තා වූයේ රටේ අරක්කු පරිභෝජනය අඩුවී ඇති බවයි. සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුව පවා රජයට දැනුම් දී ඇති බවට වාර්තා වූයේ ඔවුන්ට ලබාදී ඇති සුරාබදු ඉලක්ක මිල වැඩිවීම හේතුවෙන් අරක්කු පරිභෝජනය අඩුවීම නිසා සපුරාගත නොහැකි බවයි. එසේම අරක්කු මිල අඩුකළ යුතු යැයි එම දෙපාර්තමේන්තුව රජයට යෝජනා කර ඇතැයිද වාර්තා විය. එහෙත් එසේ තිබියදී මුදල් ඇමතිවරයා වශයෙන් ජනාධිපතිවරයා සිදුකළේ තවදුරටත් මත්පැන් සඳහා අයකරන බද්ද වැඩි කිරීමය.

ඇත්තටම මෙවැනි මිල වැඩිවීම් අවස්ථාවකදී සිදුවන්නේ රජය බදු ගෙවා නිල වශයෙන් වෙළඳපළට නිකුත් වන මත්පැන් පරිභෝජනය අඩුවී ඒවා පරිභෝජනය කළ පිරිස් විකල්ප මත්පැන් පරිභෝජනය කරා යොමු වීමය. ව්‍යවහාර භාෂාවෙන් කිවහොත් කසිප්පු සඳහා යොමු වීමය. එවැනි නීත්‍යනුකූල නොවන මත්පැන් මගින් රජයට කිසිදු බද්දක් ලැබෙන්නේ නැත. එසේම කසිප්පු වැනි නීත්‍යනුකූල නොවන මත්පැන්වල ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන්  වගකීමක් දරන්නෙක්ද නැත. නීත්‍යනුකූල නොවන මත්පැන් භාවිතයෙන් බොහෝ විට සිදුවිය හැක්කේ නීත්‍යනුකූල මත්පැන්වලටත් වඩා ලෙඩරෝග ආදියට ඒවා භාවිත කරන්නන් ගොදුරු වීමය. එම ලෙඩ රෝග ආදියේ බරත් අවසානයේ රජයේ සෞඛ්‍ය සේවයට දරන්නට සිදුවීමය. 

මීට පෙර 2023 ජනවාරි 03 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි මුදල්, ආර්ථීක ස්ථායිකරණ හා ජාතික ප්‍රතිපත්ති ඇමතිවරයා ලෙස ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින්ම සුරාබදු ආඥා පනත යටතේ ඉදිරිපත් කළ නිවේදනයක් අනුව එතෙක් තිබූ බද්ද වෙනුවට විශේෂ අරක්කු සඳහා ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 5000ක බද්දක් නියම කළ අතර මොලෑසස්, තල්, පොල් සහ සැකසූ අරක්කු ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 5360ක බද්දක් පනවනු ලැබීය. දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන විදේශීය ස්ප්‍රීතු ඇල්කොහොල් ලීටරයකට 5500ක බද්දක්ද,  මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර සැර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වඩා අඩු බියර ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා 3960ක බද්දක්ද, මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වැඩි බියර ඇල්කොහොල් ලීටරයකට 4150ක බද්දක්ද, ස්වාභාවික ද්‍රව්‍යවලින් නිපදවන අරක්කු ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා 3960ක බද්දක්ද, දේශීය ශාක කොටස් යොදා නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 18ට අඩු මත්පැන් ඇල්කොහොල් ලීටරයකට රුපියල් 1080ක බද්දක්ද පනවනු ලැබීය. 

ඊට පෙර මත්පැන් සඳහා බදු සංශෝධනයක් සිදු කරනු ලැබූයේ හිටපු මුදල් ඇමති බැසිල් රාජපක්ෂ විසින්ය. ඒ 2021 නොවැම්බර් 13  දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදිය. ඒ  විශේෂ අරක්කු ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 4180ක්,  මොලෑසස්, තල්, පොල් සහ සැකසූ අරක්කු  ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 4460ක්,  දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන විදේශීය ස්ප්‍රීතු ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 4570ක්, මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර සැර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වඩා අඩු බියර ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 3300ක්,  මෝල්ට් මගින් නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 5කට වැඩි බියර් ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 3450ක් හා දේශීය ශාක කොටස් යොදා නිපදවන මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සියයට 18ට අඩු මත්පැන් ඇල්කොහොල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 3300ක් වශයෙන්ය.

මේ මගින් පෙනී යන්නේ මෙම වසරේ මාස හයක කාලය අවසන් වනවිට මත්පැන් සඳහා වූ රජයේ බද්ද දළ වශයෙන් සියයට 69කින් වැඩිකර ඇති බවය. එය එසේ වෙද්දී තවදුරටත් අප සලකා බැලිය යුතු දෙය වන්නේ මත්පැන් බෝතලයක මිල තුළ ආසන්න වශයෙන් කොතරම් බදු ප්‍රමාණයක් අන්තර්ගත වනවාද යන්නය. ගල් අරක්කු වශයෙන් හඳුන්වන විශේෂ අරක්කු බෝතලයක මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය සාමාන්‍යයෙන් සියයට 33.5ක ප්‍රමාණයක පවතී. ඇල්කොහොල් ලීටරයක් යන්න ඇල්කොහොල් ප්‍රතිශතය සියයට 96ක් වන ලීටරයක් අදහස් කරන බව සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුවෙන් කරන ලද විමසීමේදී පැහැදිලි කරනු ලැබීය. ඒ අනුව සියයට 33.5ක ඇල්කොහොල් ප්‍රතිශතයක් සහිත ලීටර් 3කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් එක් ඇල්කොහොල් ලීටරයකින් සෑදිය හැකි බව පෙනේ. එය ශ්‍රී ලංකාවේ නිෂ්පාදනය කරන මිලි ලීටර් 750 මත්පැන් බෝතලය සමග සැසැඳූ කල එවැනි බෝතල් හතරක් ආසන්න වශයෙන් ඇල්කොහොල් ලීටරයක ප්‍රමාණයකින් නිෂ්පාදනය කළ හැකි බව පෙනේ.  ඒ අනුව අපට එළඹිය හැකි උපකල්පනය වන්නේ රුපියල් 3000 මට්ටමේ පවතින මත්පැන් බෝතලයක මිල තුළ රුපියල් 1500ක රජයේ බද්දක් ආසන්න වශයෙන් ඇති බවයි. එහි තවදුරටත් පැහැදිලි අදහස වන්නේ මත්පැන් මිලෙහි සියයට 50ක් පමණ ඇත්තේ රජයේ බදු බවයි. 

රජයේ බදු අය කිරීම්වලදී මෙම තත්වය දෙවෙනි වන්නේ වාහන ආනයනයේදී පමණක් බව පෙනේ. වාහන යන්න සුඛෝපභෝගී භාණ්ඩ යටතට ගැනෙන අතර ඒවා ආනයනය කිරීමට මෙන්ම ධාවනය කිරීමට අවශ්‍ය ඉන්ධන සඳහාද විදේශ විනිමය අවශ්‍ය කෙරේ. ඒ අර්ථයෙන් ගත්කල වාහන ගෙන්වීම අධෛර්යවත් කිරීම පිළිගත හැක්කකි. එහෙත් ඉහතින් සඳහන් කළ ලෙසින්ම මේ මගින් සිදුවන්නේ මත්පැන් ගැනීම අධෛර්යවත් කිරීම නොවේ. රජයට බදු නොගෙවන මත්පැන් සඳහා මිනිසුන් යොමු කිරීමය. නීත්‍යනුකූල මත්පැන් මිල වැඩි වෙද්දී නීත්‍යනුකූල නොවන මත්පැන් මිලද ඊට සාපේක්ෂව වැඩි වන බවද අප අමතක කළ යුතු නැත. එයින්ද අවසාන ලෙස සිදුවන්නේ නිවසක වියදම වැඩිවීමය. අනෙක් පැත්තෙන් මත්පැන් මිල වැඩිවී රටේ උද්ධමනයද ඉහළ යෑමය.

ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ප්‍රකාශයට පත්කරන ජාතික පාරිභෝගික මිල දර්ශකය ගණනය කිරීමේදීද ගෘහයක් සඳහා වන වියදම් කාණ්ඩවලට මද්‍යසාර පාන වර්ග, දුම්කොළ හා අනෙකුත් යන  යන වර්ගීකරණයක් ඇතුළත් කර ඇති අතර ගෘහයක වියදම් ලැයිස්තුවේ බර තබන ලද ප්‍රධාන කාණ්ඩයක් ලෙස එය දැක්වේ. එහි අනෙකුත් බර තබන ලද වර්ගීකරණයන් වන්නේ ආහාර, ආහාර නොවන, රෙදිපිළි හා පාවහන්, නිවාස, ජලය, විදුලිය, ගෑස් හා අනෙකුත් යන කාණ්ඩය, ගෘහ උපකරණ හා ගෘහ ඒකක නඩත්තු, සෞඛ්‍ය, ප්‍රවාහන, විනෝදාත්මක හා සංස්කෘතික, ආපනශාලා සහ හොටෙල් සහ විවිධ භාණ්ඩ හා සේවා යන කාණ්ඩයන්ය. 

සිගරට් සම්බන්ධයෙන් ගත්කලද තත්වය ඉහත සඳහන් කළ සේමය. 2023 ජුලි 01 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි මුදල් ඇමතිවරයා වශයෙන් ජනාධිපතිවරයා සුරා බදු ආඥා පනත යටතේ නිවේදනයක් මගින් දිග මිලිමිටර් 60ට වඩා අඩු සිගරට් 1000ක් සඳහා රුපියල් 16,030ක බද්දක්ද, දිග මිලිමිටර් 60 සිට 67ට අඩු සිගරට් 1000ක් සඳහා රුපියල් 41,540ක බද්දක්ද, දිග මිලිමීටර් 67 සිට 72ට අඩු සිගරට් 1000ක් සඳහා රුපියල් 59,180ක බද්දක්ද, දිග මිලිමීටර් 72 සිට 84 අඩු සිගරට් 1000ක් සඳහා රුපියල් 67,100ක බද්දක්ද, දිග මිලිමීටර් 84ට වැඩි සිගරට් 1000ක් සඳහා රුපියල් 74,590 බද්දක්ද පනවා ඇත.

මීට පෙර සිගරට් සඳහා අවසන් වරට මිල සංශෝධනය කර ඇත්තේ මුදල් ඇමතිවරයා ලෙස බැසිල් රාජපක්ෂ වන අතර ඒ 2021 නොවැම්බර් 13 දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදිය. ඒ දිග මිලිමීටර් 60ට අඩු සිගරට් සඳහා රුපියල් 6750ක්, දිග මිලිමීටර් 60ත් 67ට අඩු  සිගරට් සඳහා රුපියල් 28,850ක්, දිග මිලිමීටර් 67ත් 72ට අඩු  සිගරට් සඳහා රුපියල් 41,100ක්, දිග මිලිමීටර් 72ත් 84ට අඩු  සිගරට් සඳහා රුපියල් 46,600ක් හා දිග මිලිමීටර් 84ට වැඩි සිගරට් සඳහා රුපියල් 51,800ක් වශයෙන්ය. 

රටේ එකම සිගරට් නිෂ්පාදකයා ලංකා දුම්කොළ සමාගම වන අතර සියලූ සිගරට් වර්ග වෙළඳපොළට නිකුත් කරන්නේ එම සමාගම විසින්ය. ජුලි 01 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක වන නව බදු සංශෝධනයත් සමග අඩුම මිල ඇති සිගරට්ටුව වන්නේ කැප්ටන්ය. එහි මිල රුපියල් 30කි. ෆිල්ටරයක් රහිත එකම සිගරට්ටුව වන්නේද එයයි. එය දිග මිලිමීටර් 60ට අඩු එකකි. ඒ අනුව එම සිගරට්ටුවේ මිලෙන් සියයට 50කට වඩා ඇත්තේ බදු බව පෙනේ. 

ලංකා දුම්කොල සමාගම දිග මිලිමීටර් 67,72 හා 83 යන ප්‍රමාණවලට අනෙකුත් සිගරට් නිපදවන අතර ඒ සෑම එකකම ෆිල්ටර් තිබේ. එම සිගරට්වල නවතම මිල ගණන් හා බදු අනුපාතයන් සමග ගත් කල පෙනෙන්නේ එම සිගරට්වලද සියයට 50ක් හෝ ඒ ආසන්න ප්‍රමාණයක ඇත්තේ රජයේ බදු බවය.  

එහිදී පෙනෙන කරුණ වන්නේද ඉතා ඉහළ ප්‍රතිශතයකින් සිගරට් සඳහා වන රජයේ බදු වැඩිකර ඇති බවයි. මෙහිදී කැපී පෙනෙන තවත් කරුණක් වන්නේද සිගරට් සඳහා බදු අයකිරීීම එහි දිග අනුව සිදුකරන බවයි. එහිදීද අප සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුණ වන්නේ සිගරට්ටුවේ දිග යන්න එහි ෆිල්ටරයද සමග ගණනය කරන්නක් වන බවය. සිගරට්ටුවට ෆිල්ටරයක් ඇත්තේ එයින් සිගරට් බොන පුද්ගලයාට වන හානිය යම් පමණකින් අවම කිරීම සඳහාය. එහෙත් අපේ රටේ බදු ප්‍රතිපත්තිය වන්නේ හානිය අවම කිරීම සඳහා වන යෙදවුම් සඳහාද බදු අය කිරීමය.

කැලණි නාගයා යළි හමුවීම

මේ සතියේ මුල කතරගම පූජා භූමියේ හටගත් ගැටුම්කාරී තත්වයක් පිළිබඳව ඇතැම් මාධ්‍ය මගින් වාර්තා කෙරිණි. කතරගම පෙරහැරට සමගාමීව සිදුවන ගිනි පෑගීම සුපුරුදු ස්ථානයෙන් වෙනත් ස්ථානයකට ගෙනයාම මෙම ගැටුමට හේතු වූ බව කියවේ. ස්ථාන මාරුව සිදු කර ඇත්තේ ගිනි පෑගීම සඳහා දල්වන ගිනි මැළවලින් ඒ අසළ අලූතින් ඉදිවුණු චෛත්‍යයකට හානි වීම වැළැක්වීමටය. නමුත් තමන් සාම්ප්‍රදායිකව ගිනි පාගන ස්ථානය වෙනස් කිරීම නිසා ගිනි පාගන බැතිමතුන්ගේ සිත් රිදී තිබේ. “සම්ප්‍රදාය” රැකගැනීම උදෙසා  දේවාලයේ කපුවන්, බස්නායක නිලමේ හා හාමුදුරු කෙනකුන්ද සම්බන්ධ වූ ගැටුම නතර කිරීමට අවසානයට පොලිසියට මැදිහත් වන්නට සිදුවිය.

ගිනි පෑගීමේ ක්‍රියාව තුළ කිසිදු ආගමික හාස්කමක්, දේව බලයක් අඩංගු නොමැති බව මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා මහතා ප්‍රමුඛ පිරිසක් මුල් වරට ඔප්පු කළේ 1970 සැප්තැම්බර් මස කොළඹ වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ පැවැති ප්‍රදර්ශනයකදීය. ගිනි පෑගීම හාස්කමක්ද නැද්ද යන්න නිගමනය කිරීම සඳහා ෆොන්සේකා මහතා හා ගිනි පාගන කපුවන් පිරිසක් අතර පැවති තරගයෙන් කපුවන් පැරදී පලාගියේ 1971 පෙබරවාරියේය. 

ගිනි පෑගීම දේව බලයෙන් සිදුවන හාස්කමක් නොවන බවට ප්‍රසිද්ධියේ ඔප්පු වී වසර 50කට (අඩ සියවසකට) අධික කාලයක් ගෙවී තිබේ. නමුත් ගිනි පෑගීමත් ඒ වටා ඇති මිථ්‍යා විශ්වාසයනුත් එදාට වඩා අද ශක්තිමත්ය. ප්‍රචලිතය. දේව බලය කෙසේ වෙතත් ගිනි පෑගීමට ජනතා බලයක් නම් තිබේ. චෛත්‍යයට ගින්නෙන් හානියක් වුවද ගිනි පෑගීමේ සම්ප්‍රදායේ කිසිදු වෙනසක්  නොවිය යුතු බවට බැතිමතුන් කියා සිටීමෙන් ගිනි පෑගීමට ඇති “ජන බලය” පැහැදිලි වේ.

මෙම “ජන බලයේ” පදනම මෙ රටේ පවත්නා “සිංහල-බුද්ධාගම”ට අනන්‍ය වූ ස්වභාව ධර්මයෙන් ඔබ්බට හා ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ වූ හාස්කම් පිළිබඳව ඇති දැඩි විශ්වාසයයි. මෙම විශ්වාසය දේව ඇදහිල්ල නිසා ශක්තිමත් වුවද එහි මුල රැඳී ඇත්තේ මෙරට බුද්ධාගමට සුවිශේෂ වූ “සිදුහත් චරිතය” පිළිබඳ කතා මාලාවෙනි. අප ළමුන් ලෙස පාසලේ බුද්ධාගම පන්තියේ උගන්නා මෙම කතා “අපේ බුද්ධාගමේ” එක් ප්‍රධාන මූලස්තම්භයකි. 

මහමායා දේවිය ගැබ් ගැනීම හා සිදුහත් උපතින් ආරම්භ වී සතර පෙර නිමිති හා මහා අභිනිෂ්ක්‍රමණයෙන් අවසන් වන මෙම රසවත් කතා මාලාව මුල් පාලි ත්‍රිපිටකයට අයත් නැත. (අටුවා කතා යනු බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් බොහෝ කලකට පසු එක්කොට ඇති කොටස්ය.) තිඛෙන අවම සඳහනක් වුවද ඒවා අප පාසලේ පන්සලේ ඉගෙන ගන්නා කතාවන් හා සම නොවේ.

සිදුහත් කුමරුන් ගිහිගෙය හැර යාම පිළිබඳ කථාව මෙයට උදාහරණයකි. තම රාහුල පුතුන් උපන් දා රෑ සිදුහත් කුමරුන් හොර රහසේ චන්න ඇමති සමග කන්ථක අසු පිටින් මාලිගාව හැරදා ගිය බව අපි උගෙන ඇත්තෙමු. මජ්ක‍ධිම නිකායේ මහා සච්චක සූත්‍රයේ, සච්චක නම් නිඝණ්ඨයාත් බුදුන් වහන්සේත් අතර ඇතිවූ සංවාදය අඩංගුය. එහි එක් තැනක  බුදුන් වහන්සේ මෙසේ කියයි. “මම සුන්දර තරුණ වියෙහි ජීවිතයේ පළමු අදියරෙහි කළු කෙස් සහිත බාල දරුවකුව සිටිමි. මව්පියන් කඳුළු මුසු මුහුණු ඇතිව නොකැමැත්තෙන් වැලපෙන අතර හිස රැවුල් සිඳ දමා කසාවත් හැඳ පොරවා ගෘහවාසයෙන් නිර්ගෘහවාසයට නික්ම ගියෙමි.” (ඉංග්‍රීසියෙන් අන්තර්ජාලයේ ඇති මෙම සූත්‍රයේ පරිවර්තනය මා උපුටා ගත්තේ මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලත් සූරීන්ගේ බුද්ධ චරිතය පොතෙනි.) මේ වැකිය මේ ආකාරයෙන් කිසිදු වෙනසකින් තොරව මජ්ක‍ධිම නිකායේ ආරියපරිසේන සූත්‍රයේද සඳහන් වේ.

අපේ පෙළපොත්වල, අපේ බණවල මේ බුදු වදන් පිළිබඳව වචනයකුදු සඳහන් නොකොට අර රහසේ මාලිගාවෙන් නික්ම යාම ගැන, හිස කෙස් අසිපතෙන් කපා අහසට විසි කළ විට දෙවියන් ඒවා රැගෙන යාම පිළිබඳව කියවෙන්නේ මන්ද? “හාස්කම්” මෙරට බුද්ධාගමේ මුල් බැසගෙන ඇත්තේ මෙවැනි විකෘතීන් හරහා නොවේද? කතරගම ගැටුම වැනි සිද්ධීන්ට මුල වනුයේ මේ “හාස්කම්” බුද්ධාගම අප දන්නා එකම ආගම වීම නිසා නොවේද?

කතරගම කෝලාහලයට සම්බන්ධ කපුවන් හා බැතිමතුන් අති බහුතරයක් සිංහල- බෞද්ධයන් වූවා නිසැකය. නමුත් ඔවුන්ට වඩා වැදගත් වූයේ දෙවියන්ගේ ගිනි පෑගීමේ සම්ප්‍රදාය විනා බුදුන්ගේ චෛත්‍යය නොවන බව වාර්තාවලින් පෙනීයයි.

“හාස්කම්” බුද්ධාගම කෙළවර වනුයේ දෙවියන් බුදුන්ව අබිබවා යාමෙන් නොවේද?

හාස්කම් විනා විසංවාදී චින්තනයක් නොමැති ආගමකින් බිහිවනුයේ “හාස්කම්” නාමයෙන් ඕනෑම බොරුවක්, විකෘතියක් හිස් මුදුනින් පිළිගන්නා ජන ප්‍රජාවකි. ප්ලාස්ටික් වතුර බෝතලයකට හිර වූ නාග ලෝකයෙන් ගෙන ආ නාග රාජයාට වැන්දේ ඒ ජනතාවයි. දේශපාලන භික්ෂුවක් නාග ලෝකයෙන් ගෙන ආ දේශපාලන පණිවුඩයක් ප්‍රචාරය කළ විට එය හිස් මුදුනින් පිළිගත්තේ ඒ ජනතාවයි. දේශපාලන-ආර්ථීක හාස්කම් අපේක්‍ෂාවෙන් වීරයකුට ඇන්දූ පඹයකු පිළිගෙන රට බංකොලොත් මාවතට යොමු කළේත් ඒ ජනතාවයි.

පුරවැසි වගවීම

මා මේ ලිපිය ලියන ජුලි 5දාට වසරකට පෙර, එනම් 2022 ජුලි 5දා උදෑසන 60 හැවිරිදි පුද්ගලයෙක් ඉන්ධන පෝලිමක මිය ගියේය. ඒ ඉන්ධන පෝලිමක සිදුවූ 14 වන මරණයයි.

එදිනම ගෝඨා ගෝ ගම ක්‍රියාකාරිකයෝ ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ප්‍රමුඛ ආණ්ඩුවට හා පාර්ලිමේන්තුවේ 225ට ප්‍රසිද්ධ දැනුම්දීමක් කළෝය. එනම් ජුලි 9දාට ප්‍රථම බලයෙන් හා තනතුරුවලින් ඉවත් වන ලෙසය.

ජුලි 9 දා ලක්‍ෂ ගණනක් ජනතාව නන් දෙසින් කොළඹට පැමිණ ජනාධිපති මන්දිරය වට කළහ. අනපේක්‍ෂිත ජන සන්නිපාතයෙන් ගැලවීමට ගෝඨාභය ජනාධිපතිවරයා මන්දිරයෙන් හා රටින් පලා ගියේය.

කැලණි නාග වස්තුව හා “වැඩකරන අපේ විරුවාගේ’ කතන්දරය නිමා වූයේ එලෙසය.

දේශපාලකයන් හා රාජ්‍ය නිලධාරීන් වගවිය යුතු බව (accountable) අපි පුන පුනා කියමු. එය සැබෑය. නමුත් මෙය කාසියේ එක් පැත්තක් පමණි. කාසියේ අනෙක් පැත්ත නම් පුරවැසියන් හා ඡන්දදායකයන් ලෙස අපගේ වගවීමයි. තමන් කරන කියන දෑට දේශපාලකයා හා රාජ්‍ය නිලධාරියා වග කිව යුතුවා මෙන්ම ජනතාව වූ අප කරන කියන දෑට අප ද වගකිව යුතුය.

වැඩිහිටියකු නොවූවකු (එනම් වයස 18ට අඩුවූවකු) කරන වරදක් නීතිය හා සමාජය සලකනුයේ වැඩිහිටියකු කරන වරදකට වඩා වෙනස් ආකාරයකටය. බාල අපරාධ නම් වෙනම වර්ගයක් බිහි වී ඇත්තේ එබැවිනි. ළමයකුගේ මනස මුළුමනින්ම වර්ධනය වී නැති නිසා, හොඳ-නරක වටහා ගැනීමේ සම්පූර්ණ හැකියාවක් ළමයකුට නොමැති නිසා, ළමයකු කරන වරදකට නීතිය මෙන්ම සමාජයද දෙනුයේ අඩු බරකි. උදාහරණයක් ලෙස මරණ දඬුවම නීති පොතේ ඇති බොහෝ රටවල (ලංකාවද ඇතුළුව) මනුෂ්‍ය ඝාතනයක් කරන ළමයකුට මරණ දඬුවම දෙන්නේ නැත. ළමයකුගෙන් අපේක්‍ෂා කරන වගකීම හා වගවීම වැඩිහිටියකුගෙන් අපේක්‍ෂා කරන වගකීම හා වගවීමට වඩා ප්‍රමාණාත්මක මෙන්ම ගුණාත්මක බවින්ද වෙනස්ය.

පුරවැසියන් හා ඡන්දදායකයන් ලෙස අප හැසිරෙන්නේත් දේශපාලකයා අප දෙස බලන්නේත් ඒ අයුරින්ම – එනම් අප වගවීමෙන් තොර බාලයන් ලෙස – නොවේද?

දේශපාලකයා වැරදි වුවද, ඔහුව/ඇයව තම නිදහස් ඡන්දයෙන් බලයට පත්කරන අප කිසි විටෙක වැරදි නැත. අප පත්කරන දේශපාලකයන්ට බැන අඬගසනවා විනා, ඔවුන්ව පත්කිරීම පිළිබඳව වගකීමක් අප බාරගන්නේ නැත. “අපි රැවටුණා,” “අපිව රැවැට්ටුවා,” “අපිට වැරදුණා” වැනි යෙදුම් විනා රැවටූයේ මන්ද, රැවැට්ටුවේ කොහොමද වැනි දෑ පිළිබඳව පුද්ගලික සිතා බැලීමක් හෝ සමාජ සංවාදයක් සිදුවන්නේ අහම්බෙනි.

දේශපාලකයාද කියන්නේ මේ කථාවමය. ඔවුන්ට අනුව ජනතාව වැරදි නැත. ජනතාව අහිංසකය. තමන්ගේ ඡන්දය භාවිත කරන ආකාරය පිළිබඳ ජනතාව වගවිය යුතු නැත.

යළි යළිත් හා සදාකාලිකව රැවටෙනුයේ බුද්ධිය නොමැත්තන්ය, කල්පනා ශක්තිය නොමැත්තන්ය, පියෙවි සිහිය නොමැත්තන්ය. පුරවැසි හා ඡන්දදායක අප ක්‍රිියාකරනුයේ මේ ආකාරයටය.

කැලණි නාගයාට තමන් රැවටුණ බව 69 ලක්‍ෂයෙන් බොහෝ දෙනෙක් පිළිගනිති. ඒ පිළිබඳව 69 ලක්‍ෂයට අයත් නොවූ පුරවැසියෝ ඔවුන්ට අපහාස උපහාසද කරති. නමුත් කැලණි නාගයාට රැවටුණේ අද්භූත දෑ සත්‍යය යැයි අවිචාරීව පිළිගැනීමට අප තුළ ඇති නැමියාව නිසායි. අපට උගන්වා ඇති / අප උගෙන ඇති, ළමා කල සිට අප විශ්වාස කරන හා විචාර බුද්ධියකින් තොරව අන්ධ භක්තියෙන් අදහන හාස්කම් ආගම මේ නැමියාවට එක හේතුවක් නොවන්නේද? (කොතරම් වැම්පයර් කථා කියෙව්වත් අපි  වැම්පයර්වරුන් සැබෑ යැයි නොපිළිගනිමු. නමුත් ප්‍රේතයන් පිළිගන්නේ, පේතවත්ථු පසුකාලීන ආගමික ප්‍රබන්ධ නිසාය.) පුරවැසියන් ලෙස, ඡන්දදායකයන් ලෙස අප ගන්නා තීරණවලට අප වගවිය යුතු බව නොපිළිගතහොත් කැලණි නාගයා වෙනත් තැනක, වෙනත් ස්වරූපයකින් ජීවමාන විය නොහැකිද?

අපේ බෞද්ධකම ගැන, මෙරට පවතින නිර්මල බුද්ධාගම ගැන ඉමහත් උජාරුවෙන් කතා කරන අපි, ධම්මපදයේ එන හා පාසලේදී කට පාඩමෙන් ඉගෙන ගත් “මනෝ පුබ්බංගමා ධම්මා” ගාථා යුගලය ගැනවත් සිතා ඇති බවක් නොපෙනේ. අප කරන හොඳ හා නරක සිරුර නොහැර යන සෙවණැල්ල හෝ ගොනා පසුපස යන කරත්තය මෙන් අප පිටුපස ලූහුබඳින බව ඉන් කියවේ.

ඡන්දදායකයාගේ වගවීමද මීට සමානය. අපි සිහි බුද්ධියෙන් තොරව, අන්ධ භක්තියෙන් හෝ බියෙන් හෝ වෛරයෙන් අපේ ඡන්ද භාවිත කරමු නම් එහි අනිටු ඵලවිපාකවලින් අපට ගැලවීමක් නැත.

LIRNEAsia ආයතනය සිදු කළ නවතම සමීක්‍ෂණය අනුව අද ලංකාවේ ජනගහනයෙන් 31%ක් පමණ එනම් ලක්‍ෂ 70ක්, දරිද්‍රතා මට්ටමෙන් පහළ ජීවත් වෙති. මේ ලක්‍ෂ 70න් ලක්‍ෂ 40ක්, දුප්පත්කමට වැටුණේ 2019න් පසුවය. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ  ජනපතිවරයා බංකොලොත් කළේ රට පමණක් නොවේ. ලාංකිකයෝ ලක්‍ෂ 40ක්ද ඔහුගේ අමනෝඥ පිළිවෙත් නිසා දුප්පත්කමට පත්වූහ.

“වැඩ කරන අපේ විරුවා” මිථ්‍යාවට රැවටී 2109 හා 2020දී රාජපක්‍ෂවරුන් වෙනුවෙන් ඡන්දය භාවිත කළ ඡන්දදායකයන් විශාල පිරිසක් මේ ලක්‍ෂ 40 තුළ සිටිනවා නිසැකය. ඔවුන් බුද්ධිමත්ව සිතා බලා ඡන්දය භාවිත කළා නම් රටත් ඔවුනුත් දරිද්‍රතාවට පත්වන්නේ නැත. 

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සම්පූර්ණ වීමට නම්, එහි සැබෑ විභවය සාක්ෂාත් කරගැනීමට නම්, තමන්ගේ හැසිරීම ගැන වගවන පුරවැසියන් හා තමන්ගේ ඡන්දය ගැන තමන්ටත් රටටත් වගකියන ඡන්දදායකයන් අවශ්‍යය. විශේෂයෙන්ම සකලවිධ අගතිගාමීත්වයෙන් බැට කා ඇති අපේ වැනි රටවල පුරවැසි/ඡන්දදායක වගවීම නොමැතිවීම අනාගත ව්‍යසනයන්ට පාර කපයි.

අද කුරුන්දිය පටලවාගෙන ජනවාර්ගික ගැටුමක් යළිත් නිර්මාණය කරන්නට උත්සාහ කරන්නේ එදා දොස්තර සාෆි ගර්භාෂ යුද්ධයක් සිදු කළ සමූලඝාතක ත්‍රස්තවාදියකු යන කුරිරු හා දුෂ්ට මිථ්‍යාව ජනගත කළ ගිහි පැවිද්දන්ම නොවේද? අද නතාෂා එදිරිසූරිය ප්‍රහසනවේදිනිය භාවිත කරමින් ආගමික ගැටුමක් නිර්මාණය කරන්නට උත්සාහ කරන්නේ එදා දෙමළ-මුස්ලිම් තර්ජනයන්ගෙන් රට ගලවා ගැනීමට සිංහල- බෞද්ධ නායකයකුගේ අවශ්‍යතාව ගැන දේශපාලන බණ කියූ දේශපාලන භික්ෂූන් හා ඔවුන්ගේ වත්මන් අනුප්‍රාප්තිකයන් නොවේද?

අතීතය හැම විටම වර්තමානය අබිබවන රටකට අතීතයක්ම විනා අනාගතයක් තිබිය හැකිද?

අනුහස් දේශපාලනය

මෙරට ධාතු වන්දනාවට සමානව කතෝලික දහම තුළද ශුද්ධවූ වස්තුන් (relics) වන්දනාව දැකිය හැක. මෙය මධ්‍යතන යුරෝපයේ ඛෙහෙවින්ම ප්‍රචලිතව පැවතුණි. ප්‍රංශයේ 9වන ලූයී රජ තම වාර්ෂික ආදායමෙන් අඩක් ගෙවා කිතුතුමන්ගේ “කටු ඔටුන්න” මිලට ගෙන පැරිසියේ පල්ලියක් ඉදිකොට එහි තැන්පත් කළේය. කටු ඔටුන්නේ ලී අලූත් පාට බව ඇතැම්හු දුටහ. රජු හා පූජකවරුන්ගේ ප්‍රතිචාරය වූයේ, ඒ අලූත් පෙනුමෙන් ඔප්පු වන්නේ එහි නොනැසෙන සත්‍යතාව විනා එය අලූත් නිර්මාණයක් (එනම් ව්‍යාජයක්) නොවන බවය.

ඇදහිල්ල, ආගමික වේවා, දේශපාලන වේවා, සාක්ෂි සාධක පිටුදකියි. මෙයට එක් උදාහරණයක් නම් පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ අපේක්‍ෂකත්වය ලැබ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා පැවැත්වූ පළමු (හා එකම) මාධ්‍ය හමුවේදී ඔහුගේ ක්‍රියාකාරිත්වයයි. ලංකාවේ අධික ණය බර තත්වය තුළ ඔහුගේ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයේ අඩංගු පොරොන්දු ඉටු කිරීමට මුදල් සොයාගන්නේ කෙසේදැයි මාධ්‍යවේදියෙක් ප්‍රශ්න කළේය. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා උනන්දුවෙන් ප්‍රශ්නයට සවන් දෙන සෙයක් පෙනුණි. ඔහු හිස සැලූවේය. වම හා දකුණ බැලූවේය. පෑන සමග සෙල්ලම් කළේය. අසුනේ එහා මෙහා වූයේය. මාධ්‍යවේදියා ඔහුගේ ජාත්‍යන්තර සබඳතා ගැන ඇසූ විට ඔහු නළලේ අත තබා ගත්තේය. මාධ්‍යවේදියාගේ ප්‍රශ්න ඇසිල්ල නිමවූ වහාම පිළිතුරු සපයනු විනා ඔහු නිහඬව තම සොහොයුරු-මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා දෙසට ඇඟිල්ල දිගු කළේය.

“වැඩ කරන අපේ විරුවා” යනු මිරිඟු දියෙන් ස්නානය කරන ගණයේ ගජ බින්නයක් බවත් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා රාජ්‍ය පාලනයට නුසුදුස්සකු බවත් වටහා ගැනීමට ඒ විනාඩි කිහිපයම ප්‍රමාණවත් විය. නමුත් ජනතාව එය ගණනකට නොගත්හ. ඒ වගකීමෙන් හා වගවීමෙන් තොර වූ සාමූහික තේරීමේ අනිටු ප්‍රතිවිපාක තව කොතෙක් කල් අපට අත්විඳීමට සිදුවනු ඇත්ද යන්න අවිනිශ්චිතය.

දැන් අපට රජෙකු සිටින බවත් ඒ රජුට ගැළපෙන පාර්ලිමේන්තුවක් තේරීමට ඡන්දය භාවිත කිරීම මරණ මංචකයේදී සිහිකොට සතුටු විය හැකි පිනක් බවත් මුල් පෙළේ දේශපාලන භික්ෂුවක වූ මැදගොඩ අභයතිස්ස හිමි ප්‍රකාශ කළේය. කාට හෝ ඡන්දයක් දීම පිනක් වන්නේ මොන බෞද්ධ ඉගැන්වීමට අනුවදැයි කවුරුත් ඔහුගෙන් ඇසුවේ නැත. දේශපාලන අභිමතාර්ථ උදෙසා අතිශය නිර්ලජ්ජිතව බුදු දහම අවභාවිත කිරීම ගැන කවුරුත් ඔහුට චෝදනා කළේද නැත. කලක් නිහඬව සිටි ඔහු යළිත් කුරුන්දි තවලම තුළින් කලඑළියට පැමිණ ඇත.

අතීතය වර්තමානය යටපත් කරමින් සිටින බවට මෙය තවත් ඉඟියකි.

ජාතිවාදය හා ආගම්වාදය වැපිරවීම සඳහා අනුපමේය මෙහෙයක් ඉටු කළ මාගල්කන්දේ සුදත්ත හිමියන් ජපානයේ සමලිංගික බලහත්කාරයක් සිදුකළ සිද්ධියක් මේ දිනවල ඇතැම් මාධ්‍ය වාර්තා කරයි. මේ පිළිබඳව හටගැනුණු විවේචනවලට එක් ප්‍රතිචාරයක් වී ඇත්තේ, භික්ෂුවක් කවර වරදක් කළද එය විවේචනය කිරීමට ගිහියන්ට අයිතියක් නොමැති බවයි. සිවුරු දරන්නා මොන තරම් දූෂිත වුවද අප ඔහුට ගරු කළ යුතු බවත් මන්ද අප වඳිනුයේ, පුදනුයේ සිවුරට බවත් කියවෙන අරුම පුදුම මතයේම දිගුවක් ලෙස ඉහත තර්කය සැලකිය හැක. මෙම තර්කය බහුතරයක් පිළිගතහොත් ටික කලක නිහැඬියාවකින් පසු යළිත් තම සුපුරුදු අගතිගාමී දේශපාලන සෙල්ලමට බැසීමට සුදත්ත හිමියන්ට හැකි වනු ඇත.

හාස්කම් බුද්ධාගමත් සිවුරු වන්දනාවත් ඉටුකරනුයේ, බෞද්ධ කොඩිය වනන දේශපාලකයන්ගේත් බලයෙන් කැබැල්ලකට ලොල් කරන දේශපාලන භික්ෂූන්ගේත්  අවශ්‍යතාවයි. මැතිවරණ වසර එළඹෙත්ම රට-ජාතිය-ආගම කරළියට ඒම උත්සන්න වනු ඇත. මේ ත්‍රිත්වයේ සූර වීර ආරක්‍ෂකයන් බවට පත්වීම සඳහා දේශපාලන නායකයන් අතරැති තරගය උත්සන්න වනු ඇත. දේශපාලන භික්ෂුවට සිවුර යනු අවියක් හා ආරක්‍ෂක වළල්ලකි. දේශපාලකයාට දේශපාලන භික්ෂුව යනු ආභරණයක් හා මෙවළමකි. මේ දෙකේ එකතුව තුළින් වෙන අන් ඕනෑම ක්‍රමයකට වඩා හොඳින් ජනතාව රැවටිය හැක. කැලණි නාගයා ඒ රැවටිල්ලේ එක් ප්‍රකාශනයක් පමණි.

ආගම හා දේශපාලනය අතර සීමා මායිම් බොඳවූ, හාස්කම් ආගම වූ රටක, දේශපාලකයකුට අනුහස් නායකත්වයක් මවා පෑ හැකි ගැලවුම්කාර චරිතයට සාර්ථකව අඳින්නට නම් ආගමික වේශයක් අත්‍යවශ්‍යය. මේ ආගමික වේශය ලබාගැනීම සඳහා බලයෙන් යම් පංගුවක් කැප කිරීමට ඔහුට / ඇයට සිදුවේ. පුරවැසියන් බැතිමතුන් ලෙස දේශපාලනය දකින, ඡන්දය භාවිත කරන රටක මෙම ගනුදෙනුව පහසුවෙන් කළ හැක. මන්ද එය සමාජයේ (මාධ්‍යද ඇතුළුව) ගවේෂණයට විශ්ලේෂණයට ලක් නොවන බැවිනි.

2022 ජුලි 9 දා අවසන් රාජපක්‍ෂවරයාද තනතුරෙන් පහවිය. නමුත් ඔහුට හා ඔහුගේ පවුලට බලයට ඒමට මග පෑදූ හැසිරීම් රටාව තවමත් අප සමාජයෙන් පහව ගොස් නැත. අයිසීසිපීආර් පනත අවභාවිතයෙන්, කුරුන්දි තවලමෙන්, ගිනි පෑගීමේ සම්ප්‍රදායක් වෙනුවෙන් හටගත් කතරගම ගැටුමෙන්, භික‍ෂුවකගේ ලිංගික අපචාරය පිළිබඳ ආගමික හා සමාජීය නායකයන් දක්වන නිහඬතාවෙන් පෙනීයන්නේ ඒ අතීතය තවමත් ජීවමාන බවය.

ලංකාව අදත් හෙටත් කැලණි නාගයාගේ රටය.

දුගී බව පැතිරීම සහ ආර්ථීක සාධාරණත්වය සඳහා සටන් කිරීම

දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු විවාදය අවසන් වී ඇත. එහෙත් එය විසින් ආරම්භ කරන ලද දේශපාලන විවාදය තවත් මාස කිහිපයක්ම පවතිනු ඇත. මෙම ලිිපියෙන් සාකච්ඡා කරන්නේ මෙම ඉදිරි විවාදය තුළ ප්‍රබල ලෙස මතු කළ යුතු කාරණා දෙකක් ගැනය. පළමුවැන්න, ලංකාවේ දේශපාලන විවාදයට අලූතින් එකතු වූ “ආර්ථීක සාධාරණත්වය” පිළිබඳ තේමාවයි. දෙවැන්න, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ මුවාවෙන් ශක්තිමත් වූ ලංකාවේ විධායක ජනාධිපති ඒකබලවාදයේ නව ප්‍රවණතාවයි.

ආර්ථීක සාධාරණත්වය

දේශපාලන සංකල්පයක් ලෙස ආර්ථීක සාධාරණත්වය යන්න සමාජ සාධාරණත්වය යන්නට සමාන්තර එකකි. මෙම වචන දෙකම වාමාංශික සහ ප්‍රගතිශීලී දේශපාලන කතිකාවේ එන සංකල්පයි. සමාජ සාධාරණත්වය අවධාරණය කරන්නේ, සමාජ පරතරය සහ පන්ති ඛෙදීම මත පදනම් වන සමාජ අසමානතා සහ විෂමතාවලට ආමන්ත්‍රණය කිරීම සහ අහෝසි කිරීමයි. ඒ සඳහා ආර්ථීක විෂමතා අහෝසි කිරීම පූර්ව කොන්දේසියකි යන්න සමාජ සාධාරණත්වවාදී දේශපාලන චින්තනවල එන ප්‍රධාන මූලධර්මයකි.

මේ අතර, “ආර්ථීක සාධාරණත්වය” යන වචනය වාමාංශික සහ ප්‍රගතිශීලී  දේශපාලන චින්තනය තුළ බොහෝ කාලයක්ම පැවතියේ සමාජ සාධාරණත්වය යන සංකල්පයේම එක කොටසක් ලෙසය. එහෙත් මෑත වසර කිහිපය තුළ එය “ආර්ථීක අයිතිවාසිකම්” යන ඉල්ලීම සමග සම්බන්ධ වී, සමාජ සාධාරණත්වයටද සම්බන්ධ, වෙනම සමාජ ඉල්ලීමක් බවට වර්ධනය විය. එහි පසුබිමෙහි තිබුණේ ආර්ථීක ගෝලීයකරණය සහ නව ලිබරල් ධනවාදයේ ව්‍යාප්තිය නිසා, දියුණු ධනවාදී රටවල මෙන්ම ලංකාව වැනි සංවර්ධනය වන රටවලද, වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වූ දරිද්‍රතාව, ආර්ථීක අසමානතා, ඇති නැති පරතරය සහ ධනය අසීමිත ලෙස කේන්ද්‍රගත වීම නිසා “ආර්ථීක අසාධාරණතා” පිළිබඳ නව තේරුම් ගැනීමක් එම අසාධාරණතාවලට ගොදුරු වී සිටින ජනකොටස් අතර නිර්මාණය වීමයි.

මෙම ප්‍රවණතාව පසුගිය වසර දෙක තුන තුළදී ලංකාවේ සමාජයේද තියුණු ලෙස ප්‍රකාශයට පත්වන්නට පටන්ගත් බව අපට නිරීක‍ෂණය කළ හැකිය. එම කරුණු පුරවැසියන් විසින් ස්වරූප කිහිපයකින් මතු කරන ලදි. රටේ ආර්ථීක ව්‍යසනය නිර්මාණය කළ දේශපාලනඥයන්ට සහ ආර්ථීක නිලධර තන්ත්‍රයට දඬුවම් කළ යුතුය යන මහජන මතය එයින් එක් ස්වරූපයක් විය. ඔවුන් සොරකම් කළ ධනය ආපසු ගැනීම සහ දේපළ රජයට පවරාගත යුතුය යන අදහස කෝපයට පත් සාමාන්‍ය ජනතාවගෙන් ප්‍රකාශ වූයේ මෙම කාලයෙහිදීය. එය “ආර්ථීක යුක්තියේ” අගයක් විය යුතුය යන මතයද ඒ දිනවල පැතිරෙමින් තිබිණ. ආර්ථීක සාධාරණත්වය පිළිබඳ සමාජ ඉල්ලීමේ ඊළඟ ප්‍රකාශනය මතු වූයේ, රනිල් වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව ගිය වසරේ හඳුන්වා දුන් අසාධාරණ ආදායම් බදු ප්‍රතිපත්තියට එරෙහිවය. එය විශේෂයෙන් මධ්‍යම පන්තික වෘත්තිකයන් සහ වෘත්තීය සමිතිවලින් මතුවූ අදහසකි. “අසාධාරණ අය බදු නවත්වනු” යන සටන් පාඨය මෙම බදු උද්ඝෝෂණවලදී තදින් මතුවිය. අඩු ආදායම් ලබන පවුල් ඉතා ඉහළ ඍජු හා වක්‍ර බදුවලට යටත් කිරීමත්, ඉහළ ආදායම් ලබන ව්‍යාපාරිකයන්ට බදු සහන හෝ අඩු පරිමාණයේ බදු බර පැටවීමත් “ආර්ථීක සාධාරණත්වය” පිළිබඳ මෙම නව තේරුම් ගැනීමේ පසුබිම් සාධකය විය.

මේ අතර, ආර්ථීක සාධාරණත්වය පිළිබඳ සමාජ කතිකාව වඩාත් ශක්තිමත්ව මතුවීමට තුඩු දුන් අවසන් සාධකය මතුවූයේ පසුගිය මාස දෙක තුන තුළදීය. එය නම්, රටේ දේශපාලන නායකයන් සහ ආර්ථීක නිලධර තන්ත්‍රය සම්පූර්ණයෙන්ම වගකිව යුතු සමස්ත ආර්ථීක අර්බුදයෙන් ගොඩඒමේ සමස්ත බරෙහි වැඩිම ප්‍රමාණයක්, රනිල් වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව විසින් දුගී ජනතාව, වැඩකරන ජනතාව සහ මධ්‍යම පන්තිය මත අත්තනෝමතික ලෙස සහ ඔවුන්ගේ විරෝධය නොතකා පැටවීමයි.

දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම පිළිබඳව ගිය සතියේදී උත්සන්නවූ පාර්ලිමේන්තු විවාදයේදීත්, මහජන සාකච්ඡාවේදීත් ආර්ථීක අර්බුදයේ බර අසාධාරණ ලෙස දුගී ජනතාව මත පැටවීම පිළිබඳ කරුණ ඉතා තියුණු ලෙස මතුවිය. රටේ මූල්‍ය අර්බුදය මැද්දේ අතිවිශාල ලාභ ලැබූ දේශීය ආයෝජක පන්තිය එම බරෙන් ආරක්‍ෂා කිරීමේ චෝදනාව බොහෝ විචාරකයෝ ජනාධිපතිවරයාට එල්ල කළහ. ණය බර නැවත වරක් පටවනු ලැඛෙන්නේ දුගී ජනතාවගේ උරහිස් මතය. ආණ්ඩුව ඒ බව පිළිනොගන්නවා පමණක් නොවේ. එම බර කර ගැසීම දුගී ජනතාවගේ වගකීම බව ආණ්ඩුව සිතන බවද පෙනේ. “අසාධාරණය” පිළිබඳ බරපතළ අලූත් හැඟීමක් අප රටේ මහජන විඥානය තුළ ගොඩනැගෙමින් පවත්නා බව පෙනෙන්නේ මෙම පසුබිම තුළය.

ආර්ථීක අසාධාරණය සහ සමාජ සුබසාධනය

මෙම පසුබිම තුළ අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකි තවත් අලූත් වර්ධනයක් නම්, කාලයක් තිස්සේ යට ගොස් තිබුණ සමාජ සුභසාධනය පිළිබඳ ප්‍රතිපත්ති කතිකාවත නැවත මතුවීමයි. එයට වක්‍ර දායකත්වය සිදු කර තිඛෙන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ රනිල් වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුවයි. එහෙත් සමාජ සුභසාධන කතිකාව නැවත මතු වීමේ විශේෂත්වයක් තිබේ. එය නම්, “සමාජ සුභසාධනය” යන වචන තවමත් තහනම් වචන ලෙස සලකමින්, අලූත් ආකාරයේ වචන යොදාගැනීමයි. ඒ වෙනුවට යොදාගෙන තිඛෙන වචනය නම්, “සුභසාධන ප්‍රතිිලාභ” යන්නයි.

ලංකාවේ දේශපාලන කතිකාවෙන් “සමාජ සුභසාධනය” යන වචන බැහැර කිරීමට දේශපාලන ඉතිහාසයක් තිබේ. ඒ ජේ.ආර්. ජයවර්දන ආණ්ඩුව, ලංකාවේ ආර්ථීක සංවර්ධනය නිදහස් වෙළෙඳපොළවාදී ධනවාදී වර්ධනයේ මාවතට යොමු කළ ප්‍රතිසංස්කරණ ආරම්භ කිරීමත් සමගය. නිදහස් වෙළෙඳපොළ ධනවාදී ආර්ථීක චින්තනය වැළඳගෙන සිටි ජනාධිපති ජයවර්දනගේ ප්‍රධාන ප්‍රතිපත්ති උපදේශක ආයතන වූයේ ලෝක බැංකුව සහ නිදහස් වෙළඳපොළවාදී ආර්ථීක විද්‍යාඥයන්ය. එම උපදෙස් මත ලංකාවේ ආර්ථීකය රාජ්‍ය ධනවාදයේ මාවතෙන් එළියට ගෙන, නිදහස් වෙළඳපොළ මාවතට ගෙන ආ ජයවර්දන විශ්වාස කළ කරුණක් නම්, 1978 ට පෙර සියලූම ආණ්ඩු විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද සමාජ සුභසාධනවාදය අවසානයකට ගෙන ආ යුතු බවයි. රාජ්‍ය සුභසාධනවාදය නිදහස් වෙළෙඳපොළේ ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා කරන, රාජ්‍ය වියදම් අනවශ්‍ය ලෙස ඉහළ නංවන, මහජනයා රැකියා හෝ ව්‍යාපාර නොකර කම්මැලි නිකමුන් බවට පත්කරන, රටට දැරිය නොහැකි ආර්ථීක බරක්ය යන්නයි. කොතරම් සමාජ සුභසාධන විරෝධී වුවද, සුභසාධන ක්‍රමය එකවරම නැවැත්වීමට ජයවර්දන බිය විය. දුගී ජනයා කැරලි ගසනු ඇත යන බිය නිසා, ජයවර්දන කෙළේ ලංකාවේ සමාජ සුබසාධනවාදී ක්‍රමය සෙමෙන් සහ ක්‍රමානුකූලව දුර්වල කිරීමයි. දුප්පතුන්ට රජයෙන් නොමිලේ සහනාධාර දීම සංවර්ධන විරෝධී ක්‍රියාවකැයි යන ලිබරල් ධනවාදී අගතිය ලංකාව පුරා වේගයෙන් පැතිරුණේ මෙම ජයවර්දන යුගයේ පැවැති නිදහස් වෙළඳපොළ ධනවාදී මතවාදය යටතේය. මෙය මිල්ටන් ෆ්‍රීඩ්මන් යන සුප්‍රකට දක්ෂිණාංශික ආර්ථීක විද්‍යාඥයාගේ ප්‍රසිද්ධ සූත්‍ර පාඨයක පිළිබිඹුවකි. එය නම් “ධනවාදය යටතේ නොමිලේ කෑම වේලක් කියා දෙයක් ඇත්තේ නැත.”

ජනාධිපති ප්‍රේමදාස සහ ජනාධිපති චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග යටතේ රාජ්‍ය සුභසාධනවාදය තවත් අලූත් අදියරකට වර්ධනය විය. එය නම් රාජ්‍ය සුභසාධනය පාලක පක්‍ෂයේ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයට සුදුසු ලෙස, අත්‍යන්ත ලෙස දේශපාලනීකරණය කිරීමයි. ජනසවිය සහ සමෘද්ධි සහනාධාර ක්‍රම දෙක යටතේ, ලංකාවේ සමාජ සුභසාධන ක්‍රමයේ පරිහාණිය තරඟකාරීව සිදුවිය. ජනාධිපති ප්‍රේමදාසගේ එජාප ආණ්ඩුවත්, ජනාධිපති කුමාරතුංගගේ පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුවත් කෙළේ රාජ්‍ය සහනාධාර, දුගී වුවත් නැතත් තම පාක්‍ෂිකයන්ට දෙන දේශපාලන ප්‍රදානයක් බවට පත්කිරීමයි. එබැවින් එය මැතිවරණ දිනීමේ දේශපාලන ආයුධයක් බවටද පත් කෙරිණ.

ඊයේ පෙරේදා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අනුග්‍රහය යටතේ, රනිල් වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව ආරම්භ කළ අස්වැසුම සහනාධාර වැඩ පිළිවෙළ යටතේ, සහනාධාර දේශපාලනයේ ප්‍රතිවිරෝධතා කිහිපයක්ම මතුවන්නට පටන් ගෙන තිබේ. රටේ ඇතිවී තිඛෙන උග්‍ර දරිද්‍රතාවේ අභියෝගයට මුහුණ දීමට වෙළෙඳපොළට තනිවම නොහැකි බව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ස්ථාවරය බව පෙනේ. එහෙත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලටත් වඩා නව ලිබරල්වාදී වන රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ මහ බැංකුවේ ආර්ථීක විද්‍යාඥයන්, අස්වැසුම වැඩ පිළිවෙළට එකඟ වී තිඛෙන බව පෙනෙන්නේ, ප්‍රතිපත්තිමය හේතුවක් නොව, දේශපාලන හේතුවක් මත බව පෙනේ. එය නම් ඊළඟ වසරේදී එන ජනාධිපතිවරණයේදී එජාප අපේක්ෂකයාට දේශපාලන වාසි ලබාගැනීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස දැකීමයි. ශ්‍රීලනිපයේ හා පොහොට්ටුවේ පාලනයට කාලයක් තිස්සේ යටවී තිබුණු සමෘද්ධිලාභීන්ගේ ලැයිස්තුවට වඩා වෙනස් අස්වැසුමලාභී ලැයිස්තුවක් ගොඩ නගා තිඛෙන්නේ එබැවිනි.

දුගී බව දේශපාලනීකරණය කිරීමට එරෙහි වීම සහ දුගී ජනතාවට රාජ්‍ය සහනාධාර සහතික කිරීම ජනතාවගේ සාමූහික අයිතිවාසිකමක් ලෙස සලකා, ඒ සඳහා කරන දුගී ජනතාවගේ සමාජ අරගලවලදී “ආර්ථීක සාධාරණත්වය” පිළිබඳ සංකල්පය වැදගත් වන්නේ මේ පසුබිම තුළය.

විධායක ජනාධිපති අධිකාරවාදයේ අලූත් නැගීම

දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ පාර්ලිමේන්තු විවාදය අවසන් වූයේ, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සහ ණය ප්‍රශ්නය විසඳීමේ ක්‍රියාවලියේ සියලූ තීරණ ගැනීමේ බලය මුදල් අමාත්‍ය සහ උපායමාර්ගික ආර්ථීක සංවර්ධන අමාත්‍යවරයාද වන ජනාධිපතිවරයාට සම්පූර්ණයෙන්ම පැවරීමේ යෝජනාවක් පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩි ඡන්දයෙන් සම්මත කිරීමෙනි. පොහොට්ටුවේ මන්ත්‍රීවරුද, පොහොට්ටු-එජාප හවුල් ආණ්ඩුවෙන් යැපෙන සුළු පක්‍ෂවල මන්ත්‍රීවරුද මෙම යෝජනාවට පක්‍ෂව ඡන්දය දුන්හ. මේ මගින් පොහොට්ටුවේ හා එජාපයේ බලපෑම යටතේ හැසිරෙන ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුව සිදුකර ගත්තේ කුමක්ද? ෙජ්.ආර්. ජයවර්දන, මහින්ද රාජපක්‍ෂ හා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරුන්ගේ කාලවල සිදුවූ දෙයක්ම නැවතත් කිරීමකි. එනම් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් බහුතරය විසින්, පාර්ලිමේන්තුව විධායක ජනාධිපතිවරයා ඉදිරියේ කර අඹන තත්වයකට ගෙනඒමයි. ඛෙලහීන කිරීමයි. මෙය කෙටියෙන් හෝ විමසා බැලිය යුතු කරුණකි.

පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ක්‍රමානුකූල බිඳවැටීම, ලංකාවේ දේශපාලනයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීයහරණ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රධාන පැතිකඩක් වී පැවත තිඛෙන්නේ දශක ගණනාවක් පුරාය. එම ක්‍රියාවලිය අවසන් වී නොමැතිවා පමණක් නොව, අලූත් වී තිඛෙන බවද පසුගිය සතියේ හටගත් ඉහත අප සටහන් කරගත් සිදුවීමෙන් පෙනේ. ලංකාවේ අද ඇත්තටම තිඛෙන්නේ, හුදෙක් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නොවේ. එය Autocracy යන ඉංග්‍රීසි වචනයෙන් හඳුන්වන ඒක පුද්ගල අධිකාරිවාදී පාලන තන්ත්‍රයකි. එහි අර්ථය නම්, වර්තමාන ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ අරගලයක අරමුණ විය යුත්තේ, තවදුරටත් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම හෝ අහෝසි කිරීම හෝ නොවන්නේය යන්නයි. එය වනාහි ඒක-තන්ත්‍රවාදය, නැතහොත්, ඒක පුද්ගල අධිකාරවාදය, සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කිරීමේ අරගලයක් විය යුතුව තිබේ.

දුගීබවේ ව්‍යාප්තිය, සහනාධාර සහ රාජ්‍යයේ සමාජ වගකීම

මෙම ලිපිය ලියන ජුනි මස 26 දා අප රටේ නොයෙක් තැන්වල අලූත් විරෝධතා උද්ඝෝෂණයක් මතුවී තිබේ. ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අනුග්‍රහය ඇතිව ක්‍රියාත්මක කරන, “අස්වැසුම” නම් අලූත් මුදල් ඛෙදීමේ සහනාධාර ව්‍යාපාරයට තමන් ඇතුළත් නොකරගැනීම ගැන සිත්තැවුලට පත් වී සිටින සමෘද්ධි සහනාධාර ලාභීහු මෙම විරෝධයට එක් වී සිටිති. එම විරෝධය පිටුපසින් පොහොට්ටු පක්‍ෂයද සිටින බව පෙනේ. සමෘද්ධි වැඩ පිළිවෙළ මෙන්ම අස්වැසුම වැඩ පිළිවෙළද එය ඇරඹීමත් සමගම දේශපාලනීකරණයට පාත්‍රවීමට පටන්ගෙන ඇත. එය බලාපොරොත්තු විය යුත්තකි. මේ අතර “සහනාධාර” සහ “සමාජ සුභසාධනය” යන සංකල්පයම, අලූත් පන්නයේ දේශපාලනීකරණයකට දැන් පත්වී තිබේ. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල, එජාපයේ නායකයා වන ජනාධිපතිවරයා සහ ඔහුට සේවය කරන මහ බැංකුවේද, මහා භාණ්ඩාගාරයේද, රාජ්‍ය නොවන ආර්ථීක පර්යේෂණ ආයතනවල සිටින ආර්ථීක විද්‍යාඥ ප්‍රභූතන්ත්‍රයද අප සමාජයේ අලූතෙන් ගොඩනැගී තිඛෙන සහනාධාර විරෝධී සන්ධානයේ ප්‍රබල බලවේග වෙති.

මෙම ලිපියේ අරමුණ අලූතෙන් ඇතිවෙමින් තිඛෙන “සහනාධාර සමාජ යුද්ධයේ” පසුබිම හා ස්වභාවය පිළිබඳව විවරණයක් කිරීමයි.

සහනාධාර ප්‍රශ්නය නැවත මතුවීම

සහනාධාර පිළිබඳ තේමාව ලංකාවේ දේශපාලන සහ ප්‍රතිපත්ති විවාදය තුළ මේ දිනවල මතුවී තිඛෙන්නේ කාරණා දෙකකින් සමන්විත පසුබිමක් තුළය. පළමුවැනි කරුණ නම්, විශේෂයෙන් පසුගිය අවුරුදු තුන තුළ ලංකාවේ වේගයෙන් පැතිරුණු ආර්ථීක අසමානතා, දුගී බව සහ ඇති-නැති පරතරයයි. දෙවැන්න, ලංකාවේ උග්‍ර ආර්ථීක අර්බුදය විසඳීම අරමුණු කරගෙන ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ ලංකාවේ ආණ්ඩුව ක්‍රියාත්මක කරන ආර්ථීක ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාමාර්ගයි. දුගී ජනතාවට සහන සලසන්නේ නැතිව සිදුකරන ආර්ථීක ප්‍රතිසංස්කරණවලට දුගී ජනතාවගේ විරෝධය එල්ලවීම වළක්වා ගැනීම සහ දුගී ජනතාවටම දිගින් දිගටම පහර වදින ආර්ථීක ප්‍රතිසංස්කරණවලට ටික දුරකට හෝ සමාජ සුජාතභාවය ලබාගැනීම, “අස්වැස්ම” නමින් දියත් කරනු ලබන ආර්ථීක සහන වැඩ පිළිවෙළේ අරමුණයි.

“අස්වැසුම” වැඩ පිළිවෙළ ප්‍රශ්නයක් වී තිඛෙන්නේ මක් නිසාද? එයට එක් හේතුවක් වී තිඛෙන බව පෙනෙන්නේ, ලංකාවේ සුපුරුදු පරිදි, මෙම දුගී සහන වැඩ පිළිවෙළ දේශපාලනීකරණය වීමයි. ජනසවිය සහ සමෘද්ධි යන දුගී සහන වැඩ පිළිවෙළ දෙකම පත්වූ එක් ඉරණමක් නම්, එම දෙකම බලයේ සිටින ආණ්ඩුවල සහ දේශපාලන පක්‍ෂවල දේශපාලන ආයුධ බවට පත්වීමයි. අප රටේ බොහෝ දෙනා දන්නා පරිදි සහ ආර්ථීක-සමාජ සමීක‍ෂණ ගණනාවකින්ම අනාවරණය වී ඇති පරිදි, ජනසවිය හා සමෘද්ධි සහනාධාර ලබාගත් සියලූ දෙනා දුගී දුප්පත්, ඒ නිසාම රජයේ සුභසාධන සහාය ලැබිය යුතු අයම නොවේ. පාලක දේශපාලන පක්‍ෂයේ හිතවතුන් වන, දුගී නොවන, ඒ නිසා සහනාධාර ලැබීමට සුදුසුකම් නොලබන විශාල පිරිස්ද ඒ අතර සිටිති. දේශපාලකයන්ද, ග්‍රාමසේවකවරුන්ද ඇතුළු ග්‍රාමීය මට්ටමේත්, ජාතික මටට්මේත් රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේද සහභාගිත්වයෙන් ගොඩ නැගුණු දූෂණ ජාලයක ග්‍රහණයට ජනසවිය සහ සමෘද්ධි ව්‍යාපාර දෙකම හසු වී තිබිණ. ඒ දෙකම, බලයේ සිටින දේශපාලන පක්‍ෂවල මැතිවරණ යන්ත්‍රයේ ප්‍රබල උපාංග දෙකක්ද විය.

දැන් සිදුවන අස්වැසුම කලබලයේ, සහනාධාර දේශපාලනීකරණය වීම යන සංසිද්ධියේ පැති දෙකක් ගැබ් වී තිඛෙන බව පෙනේ. ඉන් පළමුවැන්න පොහොට්ටු පක්‍ෂයට සම්බන්ධය. දෙවැන්න එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයට සම්බන්ධය. අස්වැසුම සහනාධාර ලැබිය යුත්තන් තෝරා ගැනීමේදී අලූත් ක්‍රමවේදයක් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් යෝජනාකර ඇතැයිද මේ අතර වාර්තා වේ. සහනාධාර ලැබිය යුතු අඩු ආදායම්ලාභී පවුල්වලට පමණක් අස්වැසුම් ආධාර ලබාදීමට පියවර ගෙන ඇතැයි ආණ්ඩුවද කියයි. එය ඇත්ත වන්නට පුළුවන. එසේ අස්වැසුම දේශපාලනීකරණය වීමේ ප්‍රවණතාව එයින් නැවතී නැත. පොහොට්ටු පක්‍ෂය මෙන්ම එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයද ඒ සඳහා මැදිහත් වන බව පෙනේ. මෙතක් කල් සමෘද්ධි ප්‍රතිලාභවලට සුදුසුකම් නොමැතිව, එහෙත් දේශපාලන සම්බන්ධකම් උඩ ඒවා ලැබූ, පොහොට්ටු පාක්‍ෂිකයින් විශාල පිරිසක් අස්වැසුම ලැයිස්තුවලට නොවැටෙන්නට බොහෝ විට ඉඩ තිබේ. ඔවුන්ගේ පලප්‍රයෝජන වෙනුවෙන් මැදිහත්වීම මේ දිනවල පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ ප්‍රධාන දේශපාලන කාර්යයක් වී තිඛෙන බවද පෙනේ. ඒ අතර තම පාක්‍ෂිකයින් අස්වැසුමලාභීන් බවට පත්කිරීමට එජාප දේශපාලනඥයන්ටද අවශ්‍යය. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල කවර කොන්දේසි දැමුවද, අස්වැසුම දේශපාලන අවියක් ලෙස යොදා නොගැනීම, එජාප නායකයන්ගේ ප්‍රතිපත්තිය විය නොහැකිය. ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු එජාප නායකයන්, පසුගිය මාස කිහිපය පුරා කරගෙන යන ව්‍යාපෘතියක් වන්නේ එජාපයේ බිඳවැටී ඇති ඡන්ද පදනම නැවත ගොඩනගාගැනීම සහ ඉදිරියේදී ඇතිවිය හැකි මැතිවරණවලට මුහුණු දීමයි. බලයේ සිටින හැම දේශපාලන පක්‍ෂයක්ම කර ඇති, එජාපයටද සුපුරුදු දෙයක් වන දුගී ජනතාවට ලැඛෙන රාජ්‍ය සහනාධාර තම පාක්‍ෂිකයින්ට ලබාදීමේත්, දුගී ජනතාවගේ ඡන්දය ලබාගැනීමේත්, අරමුණ සඳහා මහජන මුදල් දේශපාලන වශයෙන් අවභාවිත කිරීමේ අවකාශය අතහැරීමට තරම් එජාප නායකත්වය ප්‍රතිසංස්කරණය වී ඇතැයි සිතිය නොහැකිය. දුගී සහනාධාරවලද දේශපාලනයක් තිබේ. එය මැතිවරණ අවියක්ද වෙයි.

දුගී ජනතාවට සමාජ වගවීමක් ලෙස රජයෙන් ලැබිය යුතු සහනාධාර දේශපාලන වශයෙන් ගසා කන ආණ්ඩු ක්‍රමයක්ද, පක්‍ෂ දේශපාලනයක්ද ඇති, පහසුවෙන් ප්‍රතිසංස්කරණය කළ නොහැකි දූෂිත මැතිවරණ  දේශපාලන සංස්කෘතියක් පිළිබඳ පසුබිමක් තුළ අප රටේ දුප්පත් පුරවැසියන් සතු දේශපාලන විකල්පය කුමක්ද? මා කුඩා කාලයේ 1960 ගණන්වලදී කොළඹ පැමිණි විට, මා දුටු කොල්ලූපිටියේ තාප්පයක විශාල අකුරින් රතු පාටින් ලියා තිබුණු දේශපාලන කවියකින්, ඒ සඳහා ඉඟියක් ලබාගත හැකිය. එය මෙසේය.

“අපි අලියට- වැඩ කුලියට
ඡන්දෙ දාට- අපි යතුරට,”

කවිය ඉදිරිපිට යතුර ලකුණද, විශාල කතිරයක්ද ඇඳ තිබිණ. දුගී පීඩිත ජනතාවට තමන් රවටන පාලක පන්තියට වඩා “ස්මාර්ට්” වීමේ විභවතාව තිබේය යන්න එහි පණිවුඩයයි.

නව ලිබරල්වාදය සහ සහනාධාර

එජාපය සහ පොහොට්ටුව මෙන්ම ආණ්ඩුව සහ දුගී පුරවැසියන් අතරද අස්වැසුම යුද්ධයක් දිගහැරෙනු බලා සිටියදී, ලංකාවේ දුගී සහනාධාර පිළිබඳ ගැටලූව ගැන පටු පක්‍ෂ දේශපාලනීකරණයෙන් තොර තේරුම් ගැනීමක්ද අවශ්‍ය වෙයි. එවැනි තේරුම් ගැනීමකදී අප පළමුවෙන් හඳුනාගත යුතු තරමක් සරල, ඒ නිසාම වර්තමාන අස්වැසුම අවුලටද අදාළ කරුණක් ගැන සඳහන් කරමින්, අපේ සාකච්ඡාව අරම්භ කළ හැකිය. එය නම්, “දුගී ජනතාවට” රජය මගින් සහන සැලසීම ධනවාදී ආර්ථීක ක්‍රමයේ නිසර්ග ප්‍රතිපත්තියක් නොවන්නේය යන්නයි. ධනවාදී ආර්ථීක ක්‍රමයේ විශේෂ ලක්‍ෂණයක් නම් එය ආර්ථීක අසමානත්වයත්, එය මත ගොඩ නැගුණු සමාජ අසමානත්වයත් මත පදනම් හා සංවිධානය වීමත්, එම අසමානතාවලට පිළියම් යෙදීම රාජ්‍යයේ වගකීමක් ලෙස නොසලකන බවත්ය. ලිබරල් ධනවාදය සාමාන්‍යයෙන් එම වගකීම පවරන්නේ නිදහස් වෙළඳපොළටමය. එහෙත්, ධනවාදී වෙළඳපොළ යනු හදවතක් නැති, නැත්නම් සීතල හදවතක් ඇති, සමාජ ආයතනයකි. ලිබරල් ධනවාදය වර්ධනය වූ යුරෝපයේ ධනවාදී ආර්ථීක සහ සමාජ වර්ධනය විසින් ආර්ථීක අසමානතා, සමාජ අසමානතා හා දුගී බවද සමාන්තරව වර්ධනය වීමේ ප්‍රතිඵලයද ඇතිකරන ලද්දේ එබැවිනි.

එහෙත් දුගී බවට හා සමාජ ආර්ථීක අසමානතාවලට ධනවාදී රාජ්‍යය ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතුය යන ප්‍රබල අදහස, යුරෝපයේ සහ ඇමෙරිකාවේ, ධනවාදයේ සමාජ අර්බුදය පිළිබඳ පසුබිම තුළ වර්ධනය විය. එය දහනවවැනි සියවසේ අගදී සහ විසිවැනි සියවසේ මුලදී පැතිරුණු සංශෝධනවාදී “ලිබරල්-ධනවාදී” අදහසක් විය. “සුභසාධනවාදී ධනවාදය” සහ “සමාජීය ලිබරල්වාදය” යනුවෙන් හඳුන්වන ලද්දේ මෙම ප්‍රවණතාවයි. 1930 ගණන්වල සිට ලංකාවේ වර්ධනය වූ යටත් විජිත මෙන්ම පශ්චාත්-යටත්විජිත ධනවාදයද “සුභසාධන ධනවාදයේ”ම ලාංකික සංස්කරණයක් වූයේ එම පසුබිම තුළය. 

සුභසාධනවාදී ධනවාදය, ධනවාදී ක්‍රමය විසින් ආර්ථීක සමාජ අසමානතා නිර්මාණය කරන බවත් එම විෂමතාවලින් බැට කන ජනතාවට සහන සැලසීමට තරම් උණුවන හදවතක් වෙළඳපොළ ධනවාදයට නැති බවත් පිළිගනියි. එම දුගී ජනතාවට සහන සැලසීමේ වගකීම රාජ්‍යයට පැවරිය යුතු බවද එය පිළිගනියි. 1930 ගණන්වල සිට 1970 ගණන් අවසානය දක්වා ලංකාවේ පැවති සුභසාධන ධනවාදය ඉහත කී මූලධර්මයේද, දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පැතිරීමේද ඍජු ප්‍රතිඵලයක් විය. සර්වජන ඡන්ද බලය, පක‍ෂ ක්‍රමය, මැතිවරණ සහ පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන සාධක හතරෙහි සාමූහික ප්‍රතිඵලයක්  වූයේ ලංකාවේ යටත්විජිත හා පශ්චාත් යටත්විජිත ධනවාදය දුගී ජනතාවට සහන සැලසීම රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් බවට පත්වීමයි. ඒ අනුව, රාජ්‍ය සුභසාධනවාදය, පසු කාලයේදී දේශපාලන පක්‍ෂ, ආණ්ඩු සහ පාලක පන්තිය විසින් විවිධ ලෙස අපයෝජනයට පත්කරනු ලැබුවද, එය දුගී ජනතාව ලැබූ ජයග්‍රහණයකි. රනිල් වික්‍රමසිංහ-අයිඑම්එෆ් සන්ධානය එක්ව මිනී පෙට්ටියේ අවසාන ඇණය ගසන්නේ, දුගී ජනතාවගේ මෙම ජයග්‍රහණයටයි. මේ දිනවල අස්වැසුම සහනාධාරය ඉල්ලා ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල ඉදිරියේ හඬාවැටෙන සහ විරෝධය පළකරන අන්ත දුගී පුරවැසි කොටස් නගන හඬ ඔවුන්ගේ වේදනාව පමණක් නොව වැදගත් දේශපාලන හඬක් වන්නේද මේ පසුබිම තුළය.

නව ලිබරල්කරණය සහ දුගී-ජන හිතවත් රාජ්‍ය පාලනයේ අවසානය

වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව ක්‍රියාවට නංවන “අස්වැසුම” සහනාධාර වැඩසටහනට නිශ්චිත පසුබිමක් තිබේ. එම පසුබිමේ තිඛෙන ප්‍රධාන සාධක දෙකක් හඳුනාගත හැකිය. පළමුවැන්න, ලංකාවේ ආර්ථීකය සහ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය සම්පූර්ණයෙන්ම නව ලිබරල්වාදී කිරීමේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ප්‍රතිපත්ති රාමුවයි. දෙවැන්න, ලංකාවේ වෙළෙඳපොළ ආර්ථීකය තවදුරටත් වර්ධනය හා ව්‍යාප්ත වීමට ඇති පැරණි සුභසාධනවාදී රාජ්‍යයට සම්බන්ධ බාධක ඉවත් කිරීමේ වික්‍රමසිංහ ප්‍රතිපත්තියයි. 1978දී ජේආර් ජයවර්ධන ආරම්භ කළ එම දෙවැනි ක්‍රියාවලිය විවිධ හේතු නිසා සම්පූර්ණ කිරීමට නොහැකි විය. වික්‍රමසිංහ දැන් කරන බව පෙනෙන්නේ දුගී ජනතාවගේ සීමිත කොටසකට රාජ්‍ය සහනාධාර දෙන ගමන්ම, රාජ්‍යය වෙළඳපොළ බලවේග යටතට ගෙනඒමයි. ඇත්තටම අස්වැසුම යනු රටේ දුගී භාවය ව්‍යාප්ත වීමේ පසුබිම තුළ රාජ්‍ය සුභසාධනවාදය නැවත ගෙනඒමේ පියවරක් නොවේ. විකෘති වී ඇති රාමුවක් තුළ දශක කිහිපයක් තිස්සේ ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වී ඇති දුගී ජනතාවට රාජ්‍ය සහන සැලසීමේ ප්‍රතිපත්තිය අහෝසි කර, රාජ්‍යය සතු සමාජ වගකීම වෙළඳපොළට භාරදීමේ නව ලිබරල්වාදී පරිවර්තනය, දුගී ජනතාවගේ කර පිටට පටවා දියත් කිරීමකි.

රනිල් වික්‍රමසිංහ-අයිඑම්එෆ් හවුල විසින් දියත් කරනු ලැබ තිඛෙන ලංකාවේ ආර්ථීකය, සමාජය සහ දේශපාලනය නව ලිබරල්වාදී පරිවර්තනයේ නව අවධියකට ගෙනයෑමේ ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳ පුළුල් අවබෝධයක්ද, විවේචනයක්ද අප රටේ වහාම ගොඩනැගිය යුතුව තිබේ. එවැනි විවේචනයක පළමු පියවර තබා සිටින්නේ, පසුගිය දින කිහිපය තුළ විරෝධය පළකරන, අප රටේ දුගී සමාජ ස්තරවලට අයත් ගැහැනු- පිරිමි පුරවැසි කොටස්ය. ඔවුන්ගේ එම අවබෝධය සහ විවේචනය මත, විකල්ප දේශපාලන, ආර්ථීක හා සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ නව දැක්මක් සහ සාකච්ඡාවක් ගොඩනැගීමට හැකිකම සාමාන්‍යයෙන් තිඛෙන්නේ වාමාංශික ව්‍යාපාරවලටය. දුගී සහ වැඩකරන ජනතාව මත පදනම් වූ, එම ජනතාවගෙන් ඉගෙන ගන්නා සහ එම ජනතාවගේ දුක්ගැනවිලි සමාජ-දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපෘතියක් බවට නිර්මාණාත්මක ලෙස වර්ධනය කළ හැකි වාමාංශිත පක්‍ෂ හෝ කණ්ඩායම් ලංකාවේ දැනට නැත. එහි අවාසනාවන්ත ප්‍රතිඵලය වන්නේ දුගී ජනතාවගේ දේශපාලනය දක්‍ෂිණාංශික දේශපාලන පක්‍ෂ විසින් සූරාකනු ලැබීමයි.

මෙම පසුබිම තුළ අස්වැසුම ලාභීන්ගේ ලේඛනයට තමන්ගේ පවුල් ඇතුළු කරගන්නා ලෙස දුගී ජනතාව කරන උද්ඝෝෂණයේ ඇති එක් වැදගත් දේශපාලන අර්ථයක් ඉදිරියට ගෙනයාම ලංකාවේ ප්‍රගතිශීලී දේශපාලනය ඉදිරියට ගෙනයාමට ආධාර වේ. එය නම්, පවත්නා වෙළඳපොළ ධනවාදී ආර්ථීක ක්‍රමයේත්, දූෂිත ධනවාදී ආණ්ඩුකරණයේත් ඍජු වින්දිතයන් වන රටේ ජනගහනයෙන් බහුතරය සමන්විත වන දුප්පත්, දුගී- වැඩකරන සහ පහළ මධ්‍යම පන්තික ජනතාවගේ ජීවන ක්‍රමය ආරක්ෂා කිරීමට, රාජ්‍යය සතු සමාජ වගකීම අත නොහරින ලෙස ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට, ලෝක බැංකුවට, ලංකාවේ ආණ්ඩුවට සහ දේශපාලන පක්‍ෂවලට බලපෑම් කරන නව පුරවැසි ව්‍යාපාරයක් දියත් කිරීමයි. ආණ්ඩුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල් සහභාගිත්වය ඇතිව, දැනට දියත් කර ඇති අස්වැසුම සහනාධාර ව්‍යාපාරය හුදෙක් තාවකාලික, ප්‍රමාණවත් නොවන සහ නැවත වරක් දේශපාලනීකරණයට දොර විවෘත කර ඇති, දුර්වල සමාජ ආරක්‍ෂණ වැඩ පිළිවෙළකි. අත්‍යන්ත නව ලිබරල්කරණය යටතේ, රාජ්‍යය තමන් සතු සමාජීය වගකීම්වලින් ඉවත් කරන ප්‍රතිසංස්කරණ දිගටම ඉදිරියට යද්දී, මෙවැනි තුනී සමාජ ආරක්‍ෂණ වැඩසටහන්වලට කළ හැක්කේ, ලංකාවේ තියුණු වන දුගී බවේ ගැටලූවට ආමන්ත්‍රණය කිරීම නොවේ. දුගී ජනතාව අතර අසහනය සහ කෝපය පැතිරවීමයි.

දුගී ජනතාවට හිතවත් රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ නව සංවාදයක් අප රටේ වහාම ආරම්භ කළ යුතුව තිබේ. එය විරුද්ධ පක්‍ෂයේ දේශපාලන කණ්ඩායම් සහ පක්‍ෂවලට කළ හැකි දෙයක්දැයි පැහැදිලි නැත. පොහොට්ටුවෙන් කැඩී ගිය ඩලස් කණ්ඩායමෙන් ඉදිරිපත් වී තිඛෙන “ආදායම් ප්‍රතිව්‍යාප්ති ප්‍රතිපත්ති”, එනම් සමාජය තුළ ධනය සාධාරණ ලෙස ඛෙදීයාමේ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිවල අවශ්‍යතාව පිළිබඳ අදහස එවැනි නව ප්‍රතිපත්ති කතිකාවකට සුදුසු ආරම්භයකි. එම කතිකාව තවත් ගැඹුරු කිරීමට දායකත්වයක් කිරීමට ජවිපෙට සහ පෙරටුගාමී පක්‍ෂයටද හැකියාව තිබේ. වෘත්තීය සමිති සහ ගොවි ව්‍යාපාරද එම කතිකාවට එකතු වීම, අර්බුද ගණනාවක හිරවී, ඒවායේ වින්දිතයන් වී සිටින අප රටේ ජනතාවගේ දේශපාලන මැදිහත්වීම් සහ අරගල අර්ථවත් සහ දේශපාලන වශයෙන් ප්‍රතිඵලදායී වීමට හේතුවනවා නිසැකය.

ජනාධිපති කාර්යාලය ෆේල් 

  • අනුමත මුදලට වඩා වැඩියෙන් මුදල් ඉල්ලලා
  • වෙන්කරගත් මුදල් වියදම් කර නෑ
  • වෙනත් වැය විෂයන්ට මුදල් මාරු කරලා

2022 වර්ෂයේ වාර්ෂික ඇස්තමේන්තු ප්‍රතිපාදනය රු. 3,044,420,000 ක් වුවද, ජනාධිපති කාර්යාලය විසින් සැලසුම් කරන ලද අග්‍රීම ඉල්ලීම රු. 2,803,180,000 ක් විය. එහෙත් භාණ්ඩාගාරයෙන් රු. 5,457,268,000 ක අග්‍රීම ඉල්ලූම් කර තිබුණ අතර එය සැලසුම් කළ අග්‍රීම වටිනාකමට වඩා ඉල්ලූම් කළ අග්‍රීමය මාසිකව සියයට 2 සිට 304 දක්වා පරායසයකින් වැඩිවී තිබුණි.

ඒ බව සඳහන් වන්නේ ජනාධිපති කාර්යාලය විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර ඇති 2022 වර්ෂයට අදාළ කාර්යසාධන වාර්තාවේ මූල්‍ය ප්‍රකාශන පිළිබඳ විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තාවේ අග්‍රීම කළමනාකරණය යටතේය. විගණන කාර්යයයේදී අග්‍රීම ලෙස හඳුන්වන්නේ යම් රාජ්‍ය ආයතනයක් සඳහා අයවැය ප්‍රතිපාදන මගින් වෙන්කර ඇති මුදලක් මාසික අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් හෝ වෙනත් ආකාරයක අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් භාණ්ඩාගාරයෙන් ඉල්ලූම් කිරීමේ ක්‍රමවේදයටය. 

ඉහත සඳහන් විගණකාධිපතිවරයාගේ විස්තර කිරීම අනුව පැහැදිලි වන එක් දෙයක් වන්නේ ඇස්තමේන්තුගත අයවැය ප්‍රතිපාදනයටත් වඩා ජනාධිපති කාර්යාලය භාණ්ඩාගාරයෙන් මුදල් ඉල්ලා ඇති බවයි. එය එසේ මෙසේ එකක් නොව සියයට තුන්සිය ගණනක වැඩිවීමක් බවයි. ආර්ථීක අර්බුදය යැයි කියමින් අනෙකුත් රාජ්‍ය ආයතනවල මුදල් කප්පාදු කරමින් කටයුතු කළද එය ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයට අදාළ වී නැති බවද ඉන් පෙන්නුම් කරයි. 

එම විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තාවේ වියදම් කළමනාකරණය යටතේ ඇස්තමේන්තු පිළියෙල කිරීම සම්බන්ධයෙන් සඳහන් කරන්නේ වැය විෂයන් 18ක් සම්බන්ධයෙන්  ප්‍රමාණවත් පරිදි වාර්ෂික ඇස්තමේන්තු ප්‍රතිපාදන සලසා නොගැනීම නිසා මුල් ප්‍රතිපාදනයෙන් සියයට 25 සිට 760 දක්වා ප්‍රමාණයක් මුදල් රෙගුලාසි  මගින් මාරු කර ගෙන එකතුව රු. 448,132,000 ක ප්‍රතිපාදන වැඩිකරගෙන තිබුණ බවයි.

එමෙන්ම වැය විෂයන් 02 ක එකතුව රු. 20,000,000 ක් වූ අයවැය ඇස්තමේන්තුවට අමතරව මුදල් රෙගුලාසි යටතේ සිදුකළ මාරු කිරීම් තුළින් වැය විෂයන් සඳහා එකතුව රු. 16,925,000 කින් ප්‍රතිපාදන වැඩි කරගෙන තිබුණද, වියදම රු. 19,089,696 ක් වූයෙන් මුල් ඇස්තමේන්තු ප්‍රතිපාදනය හෝ වියදම් කර නොතිබුණු බව නිරීක්ෂණය වූ බවයි.

තවද, වාර්ෂික ඇස්තමේන්තුවෙන් ප්‍රතිපාදන වෙන්කරගෙන නොතිබූ වැය විෂයන් දෙකක් සඳහා පරිපූරක ඇස්තමේන්තු හා මුදල් රෙගුලාසි මගින් ප්‍රතිපාදන සලසා ගෙන එකතුව රු. 6,791,948 ක වියදමක් දරා තිබුණ බවයි.

ප්‍රතිපාදන උපයෝගී කිරීම යටතේ සඳහන් කරන්නේ, වැය විෂයන් දෙකක පිළිවෙළින් රු. 1,000,000 ක හා රු. 300,000 ක ශුද්ධ ප්‍රතිපාදනය 2022 වර්ෂය තුළදී කිසිදු වැය කිරීමකින් තොරව සම්පූර්ණ ප්‍රතිපාදනයම ඉතිරි කර තිබුණ බවයි. එමෙන්ම වැය විෂයක් සඳහා වාර්ෂික ඇස්තමේන්තුවෙන් වෙන්කර තිබූ රු. 100,000 ක මුළු ප්‍රතිපාදනයම මුදල් රෙගුලාසි මගින් වෙනත් වැය විෂයකට මාරු කර තිබුණ බවයි. තවද වැය විෂයන් 12ක එකතු වටිනාකම රු. 388,396,000 ක් වූ ඇස්තමේන්තු ප්‍රතිපාදනයෙන් සියයට 33 සිට සියයට 93 ත් අතර ප්‍රමාණයක ප්‍රතිපාදන වෙනත් වැය විෂයන් සඳහා මුදල් රෙගුලාසි  මගින් මාර කර තිඛෙන බවයි. 

බැඳීම් හා බැරකම් යටතේ සඳහන් කරන්නේ, මු.රෙ. 94(1) ප්‍රකාරව වෙනත් ආකාරයකට විධිවිධාන සලසා ඇති අවස්ථාවලදී හැර වාර්ෂික ඇස්තමේන්තුවල ඒ සඳහා මුදල් ප්‍රතිපාදන ඇත්නම් විනා කිසිම දෙපාර්තමේන්තුවක් විසින් වැඩක් හෝ සේවයක් හෝ සැපයුමක් සඳහා කිසිම වියදමකට හෝ බැඳීමකට හෝ නොබැඳී සිටිය යුතු බව සඳහන් වුවද, එවැනි තහවුරු කර ගැනීමකින් තොරව  වර්ෂයේ ප්‍රතිපාදන ඉක්මවා ජනාධිපති  ලේකම් කාර්යාලයේ වැය විෂයන් දෙකක එකතු වූ රු. 520,714 ක් වෙනුවෙන් ප්‍රතිපාදන ඉක්මවා බැරකම්වලට එළඹ තිබුණු බවයි.

නීති හා රෙගුලාසිවලට අනුකූල නොවීම යටතේ සඳහන් කරන්නේ, මු.රෙ. 110 ප්‍රකාරව හානි පිළිබඳ ලේඛනයක් යාවත්කාලීනව පවත්වාගෙන ගොස් නොමැති බවයි. එමෙන්ම නිකුත් කර මාස 06ක් ඉක්මවූ නමුත් ගෙවීමට ඉදිරිපත් නොකළ එකතුව රු. 216,078 ක් වටිනා චෙක්පත් 04ක් සම්බන්ධයෙන් මුදල් රෙගුලාසි ප්‍රකාරව කටයුතු කර නැත බවයි.

තත්කාර්ය අතුරු අග්‍රීම නිකුත් කිරීම හා පියවීම යටතේ නිරීක්ෂණය කර ඇත්තේ, අපේක්ෂිත වියදම වඩාත් නිවැරදිව හඳුනාගෙන ඇස්තමේන්තු නොකිරීම හේතුවෙන් අවස්ථා 42කදී එකතුව රු. 4,537,000 ක තත්කාර්ය අතුරු අග්‍රීම ලබාගෙන කාර්යය නිමවීමෙන් පසුව එකතුව රු. 1,878,493 ක් මුදලින් ආපසු පියවා තිබුණ බවත්, එය ලබාගත් අත්තිකාරම් මුදලින් සියයට 41.4 ක් බව නිරීක්ෂණය වූ බවයි.

මුදල් රෙගුලාසි 371(4) පරිදි නිශ්චිත හා අවශ්‍ය නොවන කාර්යයන් සඳහා අතුරු අග්‍රීම ලබා නොගත යුතු වුවද, අවස්ථා 19 කදී එකතුව රු. 1,464,120 ක අග්‍රීම මුදලක් ලබාගෙන එම මුදල කිසිදු කාර්යකට යොදා ගැනීමෙන් තොරව දින 1 සිට 43ක් අතර කාලයක් අත රඳවාගෙන මුළු අත්තිකාරම් මුදලම නැවත පියවා තිබුණ බවත්,  ඒ අතරින් ලබාගත් රු. 50,000ක අත්තිකාරම් මුදලක් චෙක්පත් මගින් පියවා තිබුණ බවත් විගණනය නිරීක්ෂණය කරයි.

ප්‍රසම්පාදන සැලැස්ම යටතේ සඳහන් කරන්නේ, 2020 අගෝස්තු 28 දිනැති රාජ්‍ය මුදල් චක්‍රලේඛයේ 04 ඡේදය යටතේ නිකුත් කර ඇති මාර්ගෝපදේශ අංක 13 ප්‍රකාරව ප්‍රසම්පාදන කටයුතු සඳහා රජයේ ප්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශයන්හි සඳහන් විධිවිධාන අනුගමනය කළ යුතු වුවද, සමාලෝචිත වර්ෂය සඳහා මූලධන වත්කම් අත්පත් කර ගැනීම වෙනුවෙන් වාර්ෂික අයවැය මගින් වෙන්කළ රු. 176,920,000 ක ප්‍රතිපාදනයෙන් රු. 149,143,452 ක් වියදම් කර තිබුණද, ප්‍රසම්පාදන සැලැස්ම පිළියෙල කර නොතිබුණ බව නිරීක්ෂණය වූ බවයි. 

වත්කම් කළමනාකරණය යටතේ සඳහන් කරන්නේ, රාජ්‍ය ආයතන හා විහාරස්ථාන වෙත මුදාහැර ඇති වාහන 116 ක ලියාපදිංචි අයිතිය නිරාකරණය කර ගැනීම සඳහා ලිපි ලේඛන වර්ෂයකට පෙර දී ඇති නමුත් 2023 අප්‍රේල් මාසය දක්වා ලියාපදිංචි අයිතිය පවරා දී නොතිබුණ බවයි.

භෞතික පැවැත්ම අනාවරණය කර ගැනීමට නොහැකි ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයට අයත් වාහන 51ක් සම්බන්ධයෙන් 2022 වර්ෂය අවසානය දක්වා පැවැත්ම තහවුරු කර ගැනීමට අසමත් වී තිඛෙන අතර එම වාහනවල වටිනාකමක් හෝ සොයා ගැනීමට නොහැකි වී ඇති බව විගණනය සඳහන් කරයි. 

එමෙන්ම ජනාධිපති කාර්යාලයට අයත් වාහන 28ක් 2022 වර්ෂය අවසාන වනවිට රක්ෂණය කර තිබී නැති අතර එම වාහන අතරින් වාහන 13ක් අධි ආරක්ෂිත රථ බැවින් පිරිවැය සලකා රක්ෂණය කර නොමැති බව දන්වා ඇත. එමෙන්ම එම වාහන 13හි වටිනාකම තක්සේරු කර තිබීද නැත.

ජනාධිපති කාර්යාලය විසින් තාවකාලික පදනම මත වෙනත් රාජ්‍ය ආයතන සතු වාහන 52ක් ලබාගත් බව දන්වා තිබුණද, වාහන 66ක් භාවිත කරන බව විගණනයේදී නිරීක්ෂණය වී ඇත. මෙම වාහන ජනාධිපති කාර්යාලයට ලබාගත් දිනද සොයා ගැනීමට නොහැකි වී ඇති අතර එම වාහන සඳහා එම වර්ෂයේදී නඩත්තු වියදම් ලෙස රු. 28,802,245ක් ජනාධිපති කාර්යාලය ගෙවා තිබේ.

ජනාධිපති කාර්යාලය සතු වාහන 53ක් වෙනත් රාජ්‍ය ආයතන, විහාරස්ථාන, ආගමික නායකයින් හා පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් වෙත ලබා දී ඇති අතර ඒවායින් වාහන 27ක් වෙනුවෙන් එම වර්ෂයේ රු. 13,695,119ක නඩත්තු වියදම් දරා තිබේ. එමෙන්ම එම වාහනවලින් 12ක් නිදහස් කළ දින කවදාද යන්නද දක්වා තිබී නැත. මේ සම්බන්ධයෙන් විගණනය සඳහන් කරන්නේ වෙනත් රාජ්‍ය ආයතනවල අරමුණු හා පරමාර්ථ ඉටුකර ගැනීමට එම වාහන වෙනත් ආයතන හා පුද්ගලයින් වෙත ලබාදී තිබුණද, එසේ ලබාදීමේදී ආයතනයේ අරමුණු ඉටුකිරීමට බාධාවක් නොවන පරිදි හා දේපලේ ආරක්ෂාව තහවුරු වන පරිදි විධිමත් අනුමැතියකින් හා විධිමත් ක්‍රමවේදයකට වාහන පවරා දීම සිදුකළ යුතු වුවද එසේ කටයුතු කර නැති බවයි.

පාඩු හා හානි සම්බන්ධයෙන් නිරීක්ෂණයන් ඉදිරිපත් කරමින් සඳහන් කරන්නේ, 2022 වර්ෂයේ ඇතිවූ කලබලකාරී වාතාවරණය තුළදී ජනාධිපති මන්දිරයේ හා ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේ භාණ්ඩ හා උපකරණ සහ වාහනවලට සිදුවී ඇති අලාභානිවල තක්සේරු කර තිබූ වටිනාකම රු. 36,675,854ක් වූ බවයි. 

එමෙන්ම එම කලබලකාරී වාතාවරණය තුළදී වාහන 22කට අලාභානි වී තිබුණද, එම වාහනවලින් 6ක් 2023 මාර්තු 31 දින වනවිටත් අලූත්වැඩියා කර තිබී නැති බවයි.

තවද 2014 වර්ෂයේ සිට 2022 වර්ෂය දක්වා රු. 25,000ට අඩු වාහන අනතුරු සිද්ධි 51ක් හා රු. 25,000 වැඩි වාහන අනතුරු සිද්ධි 279ක් සිදුවී ඇති බවත්,  එම වාහන අනතුරුවලින් 235ක තක්සේරුගත අලාභ වටිනාකම රු. 54,442,331ක් වී ඇති බවත්ය.

ඉහත සඳහන් විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තාවේ ඇති සියලූ කරුණුවලින් පෙනෙන්නේ රට හදන්නට පෙරමුණ ගනිමින් අනෙක් අයට කාර්යක්ෂමතාව, නාස්තිය, දූෂණය ගැන දේශනා කරමින් යන ජනාධිපති කාර්යාලයේ කෙරුවාව බැදි බණවලට සමාන බවය. ඒ සඳහා හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මෙන්ම වත්මන් අනුප්‍රාප්තික ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහද 2022 වර්ෂයේදී දායකත්වය ලබාදී ඇති බව පැහැදිලිය. තම කාර්යාලයවත් වංචාවෙන්, දූෂණයෙන් හා නාස්තියෙන් තොරව නිසි ආකාරයකට මෙහෙයවන්නට බැරි ජනාධිපතිවරුන් රටක් මෙහෙයවන්නේ කෙසේදැයි විගණකාධිපතිවරයාගේ මෙම නිරීක්ෂණ අපට කියා පායි. 

පාලකයා මදිවාට මාධ්‍යයත්,  පූර්ණ මුක්තිය හිමි දෙවිවරුන් විය යුතුද?

ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ අවසරය තුළින් පූර්ණ මුක්තිය භුක්ති විඳින්නේ අපේ රටේ එක පුද්ගලයෙකු පමණි. ඒ ජනාධිපතිවරයා ය. වෙන කිසිවෙකුට නීතියෙන් මුක්තියක් හිමිවන්නේ නැත. එහෙත් ඉතිරි පාලකයන් සහ රටේ ජනමාධ්‍යත් නන් අයුරින් තත්වාකාර මුක්තියකට හිමිකම් කියයි. තත්වාකාර යනු, නීතියෙන් හිමි නැතත් ප‍්‍රායෝගිකව හිමිවන තත්වයකි. දේශපාලනඥයන් සම්බන්ධයෙන් මේ කාරණය අමුතුවෙන් පැහැදිලි කර දිය යුතු නැත. එල්ලූම්ගහට නියම වූ දේශපාලනඥයන් පවා පාර්ලිමේන්තුවේ අසුන් ගන්නා රටක් බවට ලංකාව පත්ව ඇති බව අපි දනිමු. ඒ, එක මිනිමැරුමක් සම්බන්ධයෙනි. එහෙත් මුළු රටක්ම වැනසූ සහ නැසූ ගෝඨාභය රාජපක්ෂට පවා, මෙරටේ වෙන කිසි ජනාධිපතිවරයෙකුට/වරියකට නොදුන් පහසුකම් සහ රක්ෂාස්ථාන අපේ වියදමින් මේ වන විටත් සපයනු ලැබේ. එ්වා අස්වාභාවික සහ සහගහන වරප‍්‍රසාද වශයෙන් සලකන පුරුද්දක් අපේ දේශපාලන සංස්කෘතිය තුළ නැත. 

මේ ගැන, සියල්ලට කලින් කිව යුතු දේ මෙයයි: එනම්, දේශපාලනඥයා සියලූ අපරාධ, නොමනාකම් සහ සොරකම් කරමින් නැවත නැවතත් මුක්තිය භුක්ති විඳින්නේ, රටේ ජනතාවගේ හෙවත් සමාජයේ නොදියුණුව නිසා බව ය. වෙනත් බොහෝ රටවල ඉතා සුළු වරදක් සම්බන්ධයෙන්, වරක් නම කැත කරගත් දේශපාලනඥයෙකු නැවත ජනතාවගේ වරම් ඉල්ලා දේශපාලනයට එන්නේ නැත. බොහෝ දෙනා සදහටම දේශපාලනයෙන් සමුගනිති. ඊට එක හේතුවක් වන්නේ, යම් ලැජ්ජාවක් දේශපාලනඥයා තුළමත් තිබීමයි. දෙවැනි හේතුව වන්නේ, නැවත පොරපිටියට ආවොත් ජනතාවගෙන් තමන් ඉඳුරා ප‍්‍රතික්ෂේප වන තරමට එම සමාජය දියුණුවට පත්ව නැති බව දේශපාලනඥයා පවා දැන සිටීමයි. ඒ කොන්දේසි දෙකම නැති අපේ වැනි රටක, දේශපාලනඥයා පූර්ණ මුක්තිය භුක්ති විඳින දෙවි කෙනෙකුගේ තත්වයට ළංව සිටී. 

මීට වෙනස් ආකාරයකින් මාධ්‍යයත් මේ අනිසි වරප‍්‍රසාදය භුක්ති විඳී. කැලණි ගෙඟන් ඉස්මතු වූ නාගයෙකු ගැන එක් රූපවාහිනී ආයතනයක් ගෙන ගිය ප‍්‍රචාරය තුළ, දැනුවත්ව සහ හිතාමතාම මුළු රටක්ම රැවටීම යන කාරණය, සහතික වශයෙන්ම තිබුණි. ඒ සිද්ධිය, ප‍්‍රවෘත්තියක් වශයෙන් නොව, දේශපාලනික බල ව්‍යාපෘතියක කොටසක් වශයෙන් පාවිච්චි කළ මාධ්‍ය ආයතනයේ හිමිකරු ඇතුළු එහි සේවය කරන මාධ්‍යවේදීන් සියලූ දෙනා කැලණිය පන්සලේ නායක හාමුදුරුවන් විසින් රවට්ටන ලද්දේ යැයි මොහොතකටවත් සිතිය නොහැක. එදා ඒ නයා දෂ්ට කිරීමෙන් මේ රටට අත්වූ කාලකණ්ණි ඉරණම ගැන, අඩුම වශයෙන් ජනතාවගෙන් සමාව ඉල්ලා සිටීමක්වත් එම මාධ්‍ය ආයතනයෙන් මේ දක්වා කර ඇති බවක් දැනගන්නට නැත.

දෙවැනුව, වෛද්‍ය සාෆිගේ සිද්ධිය අපට මතකයි. එය මුළුමනින්ම මාධ්‍ය විසින් රෝපණය කරන ලද සාහසික ප‍්‍රබන්ධයකි. වෛද්‍ය සාෆි විසින් සිංහල බෞද්ධ ගැහැනුන් 4000 ක් වඳභාවයට පත්කරන ලදැයි සති අන්ත ‘දිවයින’ පුවත්පත පොල්ගෙඩි අකුරෙන් සිය ප‍්‍රධාන සිරස්තලය වශයෙන් රටට ඉදිරිපත් කෙළේය. කුරුණෑගල ශික්ෂණ රෝහලේ අධිකාරීවරයා වශයෙන් කටයුතු කළ දන්ත වෛද්‍යවරයාගේ සහ අතුරලියේ රතන, විමල් වීරවංශ සහ චන්න ජයසුමන වැනි ජාතිවාදී සහ අන්තවාදී ප‍්‍රචාරකයන්ගේ බොරුවකට අර කියන පුවත්පතේ කතුවරයා ඇතුළු මාධ්‍යකරුවන් හසු වී යැයි කිසිසේත් සිතිය නොහැක. ඔවුන් ඒ බොරුව සිද්ධියක් වශයෙන් වාර්තා කළා නොව, ජාතිවාදී ප‍්‍රචාරක ව්‍යාපාරයක් වශයෙන් එක දිගට ගෙන ගියේම එය ගල්පැලෙන බොරුවක් බව හොඳින්ම දැනුවත්ව ය. එසේම, චේතනාන්විතව ය.

කැලණි නයා, වෛද්‍ය ෂාෆි සහ පාස්කු සහරාන් යන ශුද්ධ වූ ත‍්‍රිත්වයේ දේශපාලනික ඓක්‍යය, ගෝඨාභය රාජපක්ෂයි. මෙය, මාධ්‍ය ලෝකය සහ දේශපාලනික බල ව්‍යුහය මුණගැසෙන සම්භාව්‍ය ස්ථානයට සපුරා වෙනස් ය. ඒ සම්භාව්‍ය ස්ථානය වන්නේ, පාලකයා සහ ජනතාව අතර සිටින මුරබල්ලාගේ භූමිකාවට ජනමාධ්‍ය අංශය පත්වන ස්ථානයයි. එහෙත් මෑතකාලීන ලංකා ඉතිහාසය තුළ, මේ කියන මුරබල්ලාගේ භූමිකාවට වෙනස් සම්බන්ධයක් මාධ්‍ය සහ දේශපාලනය අතර ගොඩනැඟී තිබේ. එය අපට හැඳින්විය හැක්කේ, දේශපාලනඥයාගේ ව්‍යාපෘති දියත් කිරීම සඳහාම පිහිටුවාගත් කුලීකාර භූමිකාවක් වශයෙනි. (මේ කියන්නේ,  ඕනෑම මාධ්‍ය ආයතනයකට හෝ මාධ්‍යකරුවෙකුට, තමන්ගේම වූ ප‍්‍රතිපත්තිමය හෝ දේශපාලනික ස්ථාවරයන් තිබීම ගැන නොවේ). 

සමකාලීන සාදෘශ්‍ය දෙකක්, දෙපැත්තකින්

ලෝකයේ වෙනත් තැනක මෑතකාලීන උදාහරණයක් දැක්වීම මෙහිදී යෝග්‍යයි. ලතින් ඇමරිකාවේ පේරු රටේ, ජපන් ජාතික ප‍්‍රභවයක් ඇති පුද්ගලයෙක් අවුරුදු දහයක් ජනාධිපති ධුරය හෙබවීය. ඔහුගේ නම, ඇල්බෙර්තෝ ෆුජිමොරි ය. ව්‍යවස්ථානුකූල ජනාධිපතිවරයා ඔහු වූවද, රටේ පාලනය හැසිරවූයේ වෙනත් පුද්ගලයෙකි. ඔහුගේ නම්, ව්ලැදිමීර් ඉලියිච් ලෙනින් මොන්තෙසිනෝස් ය. රාජ්‍ය බුද්ධි අංශයේ ප‍්‍රධානියා වන මොහු විසින් එරට ජනමාධ්‍ය ඇතුළු සමස්ත ව්‍යාපාරික ලෝකය මෙහෙයවූ ආකාරය, සාහිත්‍යය පිළිබඳ නොබෙල් ත්‍යාගලාභියෙකු වන මරියෝ වර්ගාස් යෝසා, ඔහුගේ අලූත් නවකතාව වන ‘ඉන් ද නේබර්හුඩ්’ කෘතියේ ප‍්‍රබන්ධාත්මකව විස්තර කරයි. ඒ මෙසේ ය: එක් පුවත්පතක කතුවරයා මොන්තෙසිනෝස්ගේ කුලීකරුවෙකි. ආණ්ඩුවේ විරුද්ධවාදීන් අයථා සිද්ධිවලට පැටලවීම මොන්තෙසිනෝස්ගේ කාර්යය වන අතර, ඔහු විසින් සපයා දෙන ඒ ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධිවල වින්දිතයන් බවට පත්වන ආණ්ඩු-විරෝධී පුද්ගලයන් ගැන ‘ජනතාව දැනුවත් කෙරෙන’ වෛරී ප‍්‍රචාරය ගෙනයාම පුවත්පතේ කතුවරයාගේ රාජකාරියයි. මුලින් මේ කතුවරයා ඒ සේවය දේශපාලනඥයාට සපයන්නේ, තමාගේ පුවත්පතේ ප‍්‍රගතිය සඳහා රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහය ලැබීමටයි. එහෙත් අවසානයේ, ඔහු අර කියන මොන්තෙසිනෝස්ගේ සිරකාරයෙකු බවට පත්වෙයි. මේ කතුවරයා එක වරක් පමණක්, මොන්තෙසිනෝස්ගේ මතයට පටහැණි වාර්තාවක් පුවත්පතේ පළ කරයි. සතියක් ගිය තැන ඒ වරද වෙනුවෙන් ජීවිතයෙන් වන්දි ගෙවීමට පුවත්පත් කතුවරයාට සිදු වෙයි. (අද මොවුන් දෙන්නාම, එනම් හිටපු ජනාධිපති ෆුජිමොරි සහ ඔහුගේ අගසව් මොන්තෙසිනෝස් එරටේ සිරගෙයක දීර්ඝකාලීන සිර දඬුවම් විඳිති).

පාලකයා තරමටම සමාජයට වගවීමක් මාධ්‍යකරුවාටත් ඇත. බොහෝ විද්‍යුත් මාධ්‍ය ආයතනවල සංවාද වැඩසටහන් මෙහෙයවන පුද්ගලයන් සංවාදයට සහභාගී වන ආරාධිත කෙනා කියන යම් කතාවක්, ‘‘ඔබ වගකීමෙන්ද මේක කියන්නෙ?’’ හෝ ‘‘මේ ප‍්‍රකාශයේ වගකීම ඔබ භාරගන්නවද?’’ ආදී වශයෙන් පුනපුනා අසයි. වැඩසටහන්කරුවා එසේ ප‍්‍රශ්න කිරීමෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ කුමක්ද? එම ප‍්‍රකාශය ගැන වගකීමට/වගවීමට අර ආරාධිතයා හැරුණු විට තමන් බැඳී නැති බව කීමද? ඔහු ප‍්‍රශ්නය අසන විද්‍යුත් සංඛ්‍යාත මහජනතාවගේ ය. අර කියන ආරාධිත පුද්ගලයාට එකී ප‍්‍රකාශය කිරීමට ඔහු අවසරය දෙන්නේම ඒ මහජන සංඛ්‍යාත ඔස්සේ ය. එවිට ඒ අදාළ පුද්ගලයා පමණක් නොව, වැඩසටහන්කරුවාද එකී ප‍්‍රකාශය ගැන වගකීමට/වගවීමට බැඳී සිටී. 

1980/90 දශකවල ප‍්‍රංශයේ රූපවාහිනී තිරයේ ප‍්‍රියතම චරිතයක් බවට පත්ව සිටි පැට්‍රික් සබාතියේ නමැති මාධ්‍යකරුවා වරක් ඔහුගේ වැඩසටහනකට මන්ත‍්‍රගුරුකම් කරන කට්ටඩියෙකු ගෙන්වා ඔහුගේ හාස්කම් ගැන වාර්තාමය වැඩසටහනක් ඉදිරිපත් කෙළේය. ඊළඟ සතියේ එම වැඩසටහනේ සඳහන් කරුණු අභියෝග කරමින් එරටේ විද්‍යාඥයන් සහ හේතුවාදීන් කිහිප දෙනෙකු ඉදිරිපත් කළ පැමිණිල්ලක් උඩ, අදාළ රූපවාහිනී ආයතනය පැට්‍රික් සබාතියේට ඔහුගේ වැඩසටහනේ සඳහන් කරුණු සාවද්‍ය නොවන බව අර විද්‍යාඥයන් ඉදිරියේ ඔප්පු කිරීමට කීවේය. ඔහුට එය කළ නොහැකි විය. නිසි පරීක්ෂණයකින් පසු එම රූපවාහිනී ආයතනයෙන් ඔහුව අස් කළා පමණක් නොව, අද දක්වාම වෙනත් කිසි රූපවාහිනී ආයතනයක් විසින් ඔහු සේවයට බඳවාගත්තේ නැත. මෙය, ප‍්‍රංශ ආණ්ඩුව මැදිහත් වී කළ දෙයක් නොව, රූපවාහිනී ක්ෂේත‍්‍රයේ ස්වයං-නියාමනයේ ප‍්‍රතිපත්තිමය ප‍්‍රමිතීන් අනුගමනය කෙරෙමින් දිගහැරුණු ක‍්‍රියාවලියකි. 

නතාෂාගේ කතාව ගන්න: ආගමික හෝ වෙනත් අපහාසයක තරම මැනෙන්නේ ස්ථානය සහ ග‍්‍රාහක සංඛ්‍යාව ආදියෙනි. මා දෙතුන් දෙනෙකු ඉදිරියේ මගේ ගෙදරදී බුදුන් වහන්සේට හෝ අධිකරණයට අපහාසයක් කළොත් මට අධිකරණයක් ඉදිරියට යන්ට සිදුවන්නේ නැත. එහෙත්, යම් පිරිසක් සිටින ප‍්‍රසිද්ධ සභාවක මා එම අපහාසය කළොත් ඊට දඬුවම් විඳීමට මට සිදුවිය හැකිය. නතාෂා සිය ප‍්‍රකාශය කෙළේ, ඇගේ නිරූපණාත්මක ප‍්‍රකාශ ඇසීම සඳහාම මුදල් ගෙවා ටිකට් පතක් ලබාගෙන පැමිණි, කුඩා ශාලාවක් තුළ සිටි සීමිත පිරිසක් ඉදිරියේ ය. ඈ කී දෙය ඇත්තෙන්ම අපහාසයක් නම් එය එම පරිශ‍්‍රයට පමණක් සීමා වන්නකි. හොඳයි, දැන් මෙසේ සිතන්න: ඇගේ ප‍්‍රකාශය අර කියන සීමිත පිරිසෙන් සහ සීමිත පරිශ‍්‍රයෙන් එළියට අරගෙන ගොස් සමස්ත රටටම එය කියාපාන මාධ්‍ය ආයතනය එවිට අර ‘අපහාසයම’ ඊට වඩා මහ පරිමාණයෙන් සිදු නොකරන්නේද? එහෙත් නතාෂාව හිරේ දමද්දී, අර කියන රූපවාහිනී නාලිකාව නිරුපද්‍රිත වන්නේ කුමන යුක්තිසහගත පදනමක් මතද?

ගිජුලිහිණි මාධ්‍ය සංස්කෘතියක්?

1993 මාර්තු 26 වැනිදා ‘‘ද නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස්’’ පුවත්පතේ කුඩා දැරියකගේ ඡායාරූපයක් පළ විය. ඒ, දකුණු සුඩානයේ සිවිල් යුද්ධය සහ සාගතය තුළ අධිකතර නිරාහාරත්වයට පත්ව ඇවිදගැනීමට පවා පණ නැතිව මුඩු බිමක වැටී සිටි දැරියකි. මේ දැරිය එසේ බිම වැටී සිටියේ, කෑමට යමක් සොයාගෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර සහනාධාර මධ්‍යස්ථානයට යමින් සිටියදී ය. ඈ වැටී සිටි තැනට අඩි කිහිපයක් ඈතින් ගිජුලිහිණියෙකු බිම වසා සිටියේය. ඒ,  ඕනෑම මොහොතක සාගතෙන් මියයාමට නියමිත ඇගේ සිරුර ආහාරයට ගැනීමටයි. මේ ඡායාරූපය සඳහා 1994 වසරේ ‘පුලිට්සර් සම්මානය’ හිමි විය. ඡායාරූපය ගෙන තිබුණේ, දකුණු අප‍්‍රිකානු ඡුායාරූප මාධ්‍යවේදියෙකු වන කෙවින් කාටර් ය. ලොව දස දෙසින් මේ වෙනුවෙන් ඔහු වෙත කීර්තිය ගලා ආවේය. එහෙත්, ඒ කීර්තිය වැඩි කලක් භුක්ති විඳීමට ඔහුට ලැබුණේ නැත. 1994 ජුලි 27 වැනිදා, වයස අවුරුදු 33 දී ඔහු සියදිවි නසාගත්තේය. ඔහු සියදිවි නසාගත්තේ හෘදය සාක්ෂියේ බරක් දරාගත නොහැකිව ය. සමහරුන් කියන පරිදි, මේ දැරියගේ පින්තූරයට අදාළ සිද්ධියක් ඊට හේතු වී ඇත. ඒ මෙසේ ය: ඔහු සහභාගි වූ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවක් අතරතුරේ කෙනෙක් දුරකථනය ඔස්සේ ඔහුට ප‍්‍රශ්නයක් ඉදිරිපත් කෙළේය. එනම් අර පුංචි දැරියට ඉන්පසු සිදුවුණේ කුමක්ද යන්නයි. ඔහුගේ උත්තරය වුණේ මෙයයි: ‘‘මේ ෆොටෝ එක ගත්තට පස්සෙ මට ඒ ගැන බලන්න වෙලාවක් තිබුණෙ නැහැ. මොකද, ඊළඟ ප්ලේන් එක අල්ලගන්න මට ගුවන්තොටුපොළට දුවන්න සිද්ධ වෙච්ච නිසා.’’ එවිට අර ප‍්‍රශ්නකරු මෙසේ කීය: ‘‘මම ඔබට යෝජනා කරනවා, ඔය කියන වෙලාවෙ එතන ගිජුලිහිණියො දෙන්නෙක් හිටි බව. ඒ දෙන්නාගෙන් එක්කෙනෙක්ගෙ අතේ කැමරාවක් තිබුණු බව!’’ (අදාළ ඡායාරූපයේ සිටියේ පිරිමි දරුවෙකු බව පසුව සැල විය). 

දැන් විද්‍යුත් විකාශන නියාමන පනතක් ආණ්ඩුව ගෙන ඒමට සැරසෙයි. ඉහත කී සියලූ සීමාවන් සහ පීලිපැනීම් මාධ්‍ය භාවිතය තුළ තිබියදී පවා, රජය මැදිහත් වී මාධ්‍ය මෙල්ල කිරීමට අණපනත් ගෙන ඒම මොන විදිහකින්වත් යුක්තිසහගත කළ යුතු නැත. ජනාධිපතිවරයාට හෝ වෙනත් ඇමතිවරයෙකුට අවශ්‍ය පරිදි මාධ්‍ය ආයතනවලින් පළිගැනීමට හෝ මාධ්‍ය ආයතන පාලනය කිරීමට, මාධ්‍ය භාවිතය තුළ ඉහත කී සියලූ අක‍්‍රමිකතා තිබුණත්, ඉඩ දිය යුතු නැත. මන්ද යත්, මාධ්‍ය භාවිතයේ අවභාවිතයට වඩා ඒ රාජ්‍ය මර්දනය නපුරු විය හැකි බැවිනි. අවසානයේදී ප‍්‍රකාශනයේ නිදහසත් ඒ මගින් පැහැරගැනීමක් විය හැකි බැවිනි.

ඇත්ත වශයෙන්ම සිදුවිය යුත්තේ, ඇත්ත සහ බොරුව වෙන් කරගැනීමට තරම් දියුණු මට්ටමකට සමාජය ඔසවා තැබීමේ දීර්ඝකාලීන ක‍්‍රියාමාර්ග ගැනීමයි. නයින්ට නොරැවටෙන දැනුවත් පුරවැසියන් බිහි කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය අධ්‍යාපනයෙන් පටන්ගත හැකිය. කෙසේ වෙතත්, එතෙක් කල් මාධ්‍ය ආයතනවලට සමාජය නොමඟ යැවීමේ අවසරය දිය යුතු නැත. ඒ නිසා, ස්වාධීන ස්වයං-නියාමන ක‍්‍රියාවලියක්, මාධ්‍ය ක්ෂේත‍්‍රය තුළින්ම බිහි කරගත යුතුව තිබේ. එය, නිදහස් මාධ්‍ය සංස්කෘතියක් සහ වගකීම් සහිත මාධ්‍ය භාවිතාවක් සමග සංකලනයෙන් සකස් කරගත යුතු කාර්යයකි. එසේම එය, ප‍්‍රායෝගිකව භාවිතයේ යෙදවිය හැකි, මාධ්‍ය ආචාරධර්ම සක‍්‍රීයව ආරක්ෂා කළ හැකි, මුවහත් යාන්ත‍්‍රණයක්ද විය යුතුය.

මුතුරාජා හා සාංඝික රට

තායිලන්තයේ උපත ලබා ළදරු වියේදී ලංකාවට ගෙනැවිත් මුළු ජීවිතයම අනේක දුක් කරදර විඳි මුතුරාජා හස්තියාට සිය සැඳෑ සමය නිදහසේ ගතකිරීමට අවස්ථාව උදා වී ඇත. ඒ ඔහු තායිලන්තයේ උපත ලැබීමට තරම් භාග්‍යවත්වූ හෙයිනි. මුතුරාජා ලංකාවේ උපන්නා නම් පෙරහර සංස්කෘතියේ ගොදුරු බවට පත්වන අනෙක් අලි ඇතුන්ට මෙන් යදමින් බැඳ, හෙණ්ඩු පහර කමින්, අන්ධ භක්තිය හා බුුද්ධිමත් තණ්හාවෙන් ළතෙත් බව යටවුණු සාධු නාදය විනා ‘සබ්බේ තසන්ති දණ්ඩස්ස’ (සියල්ලෝම දඬුවමට තැති ගැනෙති) වැනි බුදු වදන් නොඇසෙන බිමක ජීවත්වී මියයන්නට ඔහුට සිදුවනු ඇත.

මුතුරාජාගේ කතාව පාර්ලිමේන්තුවේ දිග හැරුණ විට සිද්ධිය නිසා ලංකාවට වන අපකීර්තිය පිළිබඳ කණස්සල්ල විනා මුතුරාජාට හා අනෙක් එවැනි හස්තීන්ට ජීවිතය පුරා විඳින්නට සිදුවන දුක්ගැහැට පිළිබඳ කනගාටුවක් පක්‍ෂ-විපක්‍ෂ කාගෙන්වත් පළවූයේ නැත. පවතින පෙරහැර සංස්කෘතිය තුළ අලි ඇතුන්ට සලකන ආකාරය කොතරම් නම් බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මයට අනුකූලද යන්න පිළිබඳව බුද්ධිමත් සංවාදයක් අපේ වත්මන් පාර්ලිමේන්තුව වැනි ස්ථානයක ඇතිවීමට ඇති ඉඩකඩ කණ කැස්බෑවා විය සිදුරෙන් අහස දකිනවාටත් වඩා විරලය. නමුත් මෙම පාර්ලිමේන්තු කතාබහේදී වත්මනට ඉතාමත් වැදගත් පුවතක් හෙළිවිය. එනම් වනජීවි නිලධාරීන්ට මුතුරාජාගේ ගැටලූවට ඍජුවම මැදිහත් වීමට බැරිවූ හේතුවයි.

පවිත‍්‍රා වන්නිආරච්චි ඇමතිවරිය කියන ආකාරයට 2000දී පමණ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග ජනපතිනිය විසින් මෙම අලි පැටවා සන්නසකින් අලූත්ගම කන්දේ විහාරයට පවරා දී තිබේ. ‘රජය සන්නසකින් ඇතෙක් හෝ සතෙක් හෝ යම්කිසි දෙයක් පූජා කළාට පස්සේ ඒ වගකීම වනජීවි දෙපාර්තමේන්තුවට නැතිව යනවා. ඒ වගකීම පන්සල සතුයි.’ ඇය කියූ කතාව නිවැරදි නම් එයින් ගම්‍ය වනුයේ වනජීවි නීතිය පන්සලට අදාළ නොවන බවය. පන්සල සිටිනුයේ වනජීවි නීතියට ඉහළින් බවය. 

සත්‍යය එය නම් මුතුුරාජාගේ (හා පන්සල්වලට අයත් අනෙක් බොහෝ අලි ඇතුන්ගේ) කතාවෙන් හෙළිදරව් වනුයේ ‘සාංඝික දේපළ’ නමින් මෙරට ක‍්‍රියාත්මක වන ක‍්‍රමයේ වැඩවසම් ස්වභාවයයි. මෙම ක‍්‍රමය නොගැළපෙන්නේ 21 වන සියවසට පමණක් නොවේ, බුදුන්ගේ කාලයටද, බුදුදහමටද එය ගැළපෙන්නේ නැත. විනය පිටකයට අනුව භික්‍ෂුවක් සතුවිය හැක්කේ ජීවිතය පවත්වාගැනීමට අවශ්‍ය වස්තුන් අටක් පමණක් බව කියැවේ. පන්සල්වලට අලි ඇතුන් පූජා කරන නායක නායිකාවන්ද, ඒ පූජාවන් අපේක්‍ෂා කරන, ඉල්ලා සිටින හා බාරගන්නා භික්‍ෂූන්ද කටයුතු කරන්නේ බුදු බණට පටහැණිව නොවේද?

මුතුරාජාගේ සිදුවීමේ දේශපාලන කාලීනත්වයට හා මුතුරාජාගේ ඉරණම ඉන් කම්පනට පත්වූ – නොවූ ලාංකීය අප කාටත් වැදගත් වීමට හේතුව නම් මුළු ලංකාවම සාංඝික දේපළක් බවට මේ දිනවල ඇසෙන කතාවයි. කුරුන්දි ප‍්‍රශ්නය හරහා හටගැනුණු විසංවාදයේදී මෙම කතාව දේශපාලන භික්‍ෂුවගේ ප‍්‍රධාන තර්කයක් විය. 

උදාහරණයක් ලෙස මිහින්තලේ විහාරාධිපති වලවාහැංගුණවැවේ ධම්මරතන හිමියන් කියූ පරිදි පෙර රජුන් ලංකාව තෙවරක්ම සංඝ සසුනට පූජා කර ඇත. ‘ඒ (කුරුන්දි) ඉඩම් දෙන්න බැරිකමක් තියෙනවා. ඒ පර්යේෂණ කරන භූමි. අනෙක් එක මේ රට සාංඝික රටක්. ලෝකේ වෙන කිසිම රටක් නෑ සාංඝික. තුන් හතර පාරක් සාංඝික කරලා තියෙනවා, ශ‍්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේට, මිහින්තලේට, රුවන්වැලි සෑයට රජදරුවෝ. ඉස්සෙල්ලාම පූජා කරලා තියෙන්නේ මිහින්තලේට දේවානම්පියතිස්ස රාජෝත්තමයන් වහන්සේ.’

සිදුහත් කුමරුන් රජකම හා රජ සැප අතහැර සසර දුකින් මිදීමේ මගක් සොයා ගිය බව අපි කියවා ඇත්තෙමු. මෙරට දේශපාලන භික්‍ෂුව රාජ්‍ය බලය (රජකම) වෙනුවෙන් බුදුන් වහන්සේගේ නම හා කහ සිවුර අවභාවිත කරයි. පෙර රජවරුන් රට සාංඝික කළායැයි කියමින් දේශපාලන භික්‍ෂුව මේ ඉල්ලන්නේ මුතුරාජාගේ සිද්ධියේදී මෙන් නීතියට ඉහළින් වැජඹීමේ බලය නොවේද? නීතිය හිතු මනාපයට අවභාවිත වීමේ බලය නොවේද? 

දේශපාලන භික්‍ෂුවගේ මේ අභිප‍්‍රාය සාර්ථක වුවහොත් ලංකාවට සහ එහි වසන අපට අත්වන ඉරණම කවරක් වේදැයි නිගමනය කිරීම අපහසු නැත. සිංහල-බෞද්ධ ඉරාකයක්, සෞදි අරාබියක් හෝ ඇෆ්ගනිස්ථානයක් තුළ අපි සැවොම මුතුරාජලා වන්නෙමු. එකම වෙනස නම් අප මෙරට උපන් බැවින් අපව ගලවා ගැනීමට තායිලන්තයට නොහැකි වීමය.

අපූරු යහළුවෝ

‘අසීමිත හා ගෞරවාන්විත නොවූ මතවාදී /සිතීමේ නිදහස තුළින් වෛරය ජනිත වේ. එය බහුසංස්කෘතිකවාදයට (muti-culturalism) හා සාමකාමී සංවාදයට පටහැණිය.’

අයිසීසීපීආර් නීතිය ආගමික අපහාස නීතියක් (blasphemy law) ලෙස අවභාවිත කරන්නවුන්ගේ චින්තනය සමග ඉහත ප‍්‍රකාශය මුළුමනින්ම සැසඳේ. නමුත් මෙම ප‍්‍රකාශය කළේ නතාෂා එදිරිසූරිය ප‍්‍රහසනවේදිනිය බුදුදහමට අපහාස කළායැයි කෑගසන (නමුත් දිලිත් ජයවීර ව්‍යාපාරිකයාගේ ‘සිද්ධාර්ථ මොකෙක්ද? ලොසෙක්ද?’ කතාව නොඇසෙන) දේශපාලන භික්‍ෂුවක් හෝ ගිහි අනුගාමිකයෙක් නොවේ. මෙම ප‍්‍රකාශය කළේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් සංවිධානය ඇමතූ පකිස්ථාන නියෝජිතයාය. ඒ ඉස්ලාමීය රටවල සංවිධානය (Organisation of Islamic Countries-OIC) වෙනුවෙන් 2005-2006දී මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කරමිනි. ජාත්‍යන්තර නීති පද්ධතියට ආගමික අපහාස නීතියක් ඇතුළත් කිරීමත් ඒ හරහා ආගමික අපහාසය ලොව පුරා නීතිමය අපරාධයක් බවට පත්කිරීමත් මෙම යෝජනාවේ අරමුණ විය.

සලමන් රුෂ්ඩි කතුවරයාගේ The Satanic Verses සාහිත්‍යමය කෘතියට හා එහි කතුවරයාට එරෙහිව එවකට ඉරානයේ ආධ්‍යාත්මික නායක අයටොල්ලා රුහුල්ලා කොමේනි 1989 පෙබරවාරි 14 දා ආගමික ආඥාවක් (fatwa) නිකුත් කළේය. ආගමික අපහාසය ජාත්‍යන්තර නීති පද්ධතියට ඇතුළත් කිරීමේ දණ්ඩනය අරඹුණේ එතැනිනි. මුලින් මේ උත්සාහයට බටහිර රටවල්ද චීනයේ හා රුසියාවේද සහාය ලැබුණි.

නමුත් ආගමික අපහාස නීති පවතින රටවල ඒ නීතිවල නාමයෙන් සිදුවන අපරාධ වර්ධනය වත්ම එවැනි ජාත්‍යන්තර නීතියකට වූ ජාත්‍යන්තර සහාය අඩුවන්නට විය. පාකිස්ථානයේ මුල්ම සුළු ජාතික/ආගමික කටයුතු පිළිබඳ ඇමතිවරයා වූ ෂබාස් බාටි (Shahbaz Batti) මහතා තලිබාන් සාමාජිකයන් විසින් වෙඩි තබා මරාදැමීම  මේ සම්බන්ධයෙන් තීරණාත්මක විය. පකිස්තාන හමුදා පාලක සියා උල් හක් විසින් 1950-60 කාලය තුළ හඳුන්වා දුන් ඉතාමත්ම දරුණු ආගමික අපහාස නීතියට එරෙහිව කතා කිරීම හා එහි ප‍්‍රසිද්ධතම ගොදුරක් වූ අසීයා බිබී මහත්මිය වෙනුවෙන් පෙනිසිටීම බාටි මහතා කළ ‘වරද’ විය.

අසීයා බිබී සිද්ධිය තුළින් ආගමික අපහාස නීතියේ ක‍්‍රෑර හා අසාධාරණ ක‍්‍රියාකාරිත්වය හෙළිවූ සෙයින්ම ඒ නීතියට එරෙහි වීම නිසා ෂබාස් බාටි මහතා ඝාතනය කිරීම තුළින් ආගමික අපහාස විරෝධී මතවාදය හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය අතරැති සබඳතාව පැහැදිලි විය. 2004 පමණ කාලයේ සිට ජාත්‍යන්තර ආගමික අපහාස නීතියකට වූ ජාත්‍යන්තර සහාය අඩු වූ අතර, 2011 වන විට එය ඉතාම අඩු මට්ටමක පැවතිණි. පකිස්ථානය හා OIC සංවිධානය 2011 සිට ආගමික අපහාස නීති යෝජනාව මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට ගෙන ආවේ නැත්තේ එබැවිනි.

‘ආගමික අපහාස’ යන සංකල්පය බුදු දහම, හින්දු ආගම හා ජෛන දහම වැනි පෙරදිග ආගමික විශ්වාසයන්ට ආගන්තුකය. ආගමික අපහාස නීතිය ලංකාව, ඉන්දියාව වැනි රටවලට උරුම කළේ බටහිර අධිරාජ්‍යවාදීන්ය. අද බටහිර රටවල් බහුතරයක් මෙම නීතිය තම නීති පොත්වලින් ඉවත් කොට ඇත. නමුත් අපේ වැනි රටවල මෙම නීතිය පවත්වාගන්නවා පමණක් නොව එය වඩා දරුණු කිරීමේ ව්‍යායාමක නිරතව සිටියි.

විවිධ ආගම්වලට අයත් අන්තවාදීන් අතර බල-පොර පමණක් නොව සමාජීය – සංස්කෘතික කාරණා සම්බන්ධයෙන් (වක‍්‍ර එහෙත් සැබෑ) එකඟතාවන්ද පවතී. ආගමික අපහාස නීතිවල අවශ්‍යතාව පිළිබඳව සිංහල-බෞද්ධ අන්තවාදීන් හා ඉස්ලාම්, කිතුනු, හින්දු අන්තවාදීන් සිිටිනුයේ එකම පිලේය. දේශපාලනය, ආර්ථිකය හා සමාජය හැකි තාක් සංවිධිත ආගමට නතු කිරීම (මධ්‍යතන යුරෝපයේ පැවතුණාක් මෙන්) ඔවුන් සියල්ලන්ගේම පොදු අවශ්‍යතාවයි.

1618-48 කාලය තුළ යුරෝපය අමු සොහොනක් බවට පත්කළ තිස් අවුරුදු යුද්ධය නිමාවූයේ වෙස්ට්ෆේලියා ගිවිසුමෙනි (Treaty of Westphalia). යුද්ධය හටගත්තේ යුරෝපයේ කතෝලික හා ප්‍රොතෙස්තන්ත රාජ්‍යයන් හා ප‍්‍රජාවන් අතරය. වෙස්ට්ෆේලියා ගිවිසුම කීවේ රජුගේ/පාලකයාගේ ආගම ඔහුගේ /ඇයගේ බල ප‍්‍රදේශයේ රාජ්‍ය ආගම විය යුතු බවය. යුරෝපයේ කතෝලික-ප්‍රොතෙස්තන්ත බෙදීම මෙයින් පිළිගැනුණු නමුදු පුද්ගලයකුට තමන් කැමති ආගමක් ඇදහීමේ නිදහස මෙයින් පිළිගැනුණේ නැත.

අද සියලූම ආගම්වල අන්තවාදීන් ඉල්ලා සිටිනුයේ නව වෙස්ට්ෆේලිියා එකඟතාවකි. එනම් රට රටවල් තුළ තමන්ට රිසි අයුරින් දේශපාලනික – සංස්කෘතික – සමාජ කටයුතු මෙහෙයවීමට ඒ රටවල බහුතර ආගමට අයිතිය ලබාදීමයි. බොහෝ ඉස්ලාමීය රටවල, කිතුනු බහුතරයක් ඇති උගන්ඩාව වැනි අප‍්‍රිකානු රටවල හා නරේන්ද්‍ර මෝදිගේ ‘හින්දුස්තාන්’ ඉන්දියාවේ මෙය සිදුවනු අපි දකිමු. නමුත් දේශපාලන භික්‍ෂුවගේ මැදිහත්වීම තුළින් ලංකාව ගමන් කරමින් පවතිනුයේද මෙම දිශාවටම බව අපට නොපෙනේ. බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් අපරාධමය වරදක් බවට පත්කළ සමලිංගිකත්වය නිර්-අපරාධකරණය (de-criminalisation) කරන පෞද්ගලික මන්ත‍්‍රී යෝජනාවක් ප්‍රේමනාත් දොලවත්ත මන්ත‍්‍රීවරයා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර ඇත (පොදු පෙරමුණේ සියලූ මන්ත‍්‍රීවරුන් මතවාදීමය ගල් යුගයක සිරකරුවන් නොවන බව ඉන් පැහැදිලි වේ). මෙම යෝජනාවට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේද අනුමැතිය ලැබී තිබේ. ලාංකිකයන් 70%ක් පමණ මෙම නිර්-අපරාධකරණයට පක්‍ෂ බවද මත විමසුමකින් හෙළිවී ඇත.

නමුත් මෙම යෝජනාව පනතක් ලෙස පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් වුවහොත් බෞද්ධ, කිතුනු, ඉස්ලාම් පූජකවරුන් ඊට එරෙහිව බෝඩ් ලෑලි උස්සාගෙන එක පෙළට සිටගෙන නොසිටීද?

ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ මේ දිනවල සිදුවෙමින් පවතින සිද්ධීන් දාමයක් ලංකාවේ ඇතිිවිය හැකි තත්වයට ඉඟියක් දෙයි. LGBTQ ප‍්‍රජාවගේ සංකේතය ලෙස සැලකෙන දේදුනු වර්ණැති ‘අභිමානයේ ධජය’ (Pride Flag) තහනම් කිරීමට කිතුනු අන්තවාදී පිරිස් බහුතර බලය දරන පළාත් පාලන ආයතන ගණනාවක් තීරණය කර ඇත. මිචිගන් ප‍්‍රාන්තයේ පිහිටි Hamtramck නගර සභාව මෙම ලැයිස්තුවේ නවතම සාමාජිකයාය. සුවිශේෂත්වය නම් මෙම තීරණය ගෙන ඇත්තේ ඒ නගර සභාවේ බහුතරය උසුලන ඉස්ලාමීය අන්තවාදීන් වීමය.

වයස 18ට අඩු නම් ඡන්දය දීම හා රිය පැදවීම වැනි බොහෝ දේ කළ නොහැක. නමුත් ළමා විවාහ හා ළමා භික්‍ෂූත්වය එසේ තහනම් නැත. ළමුන් විවාහ කිරීම හා ළමුන් මහණ කිරීම යන නීති දෙකම ගෙන ආවොත් ඊට එරෙහිව භික්‍ෂූන් හා මුල්ලාවරුන් එකට රොද නොබඳීද?

ප‍්‍රශ්නය ආගම නොවේ. ආගමේ නාමයෙන් දේශපාලන බලයෙන් කුට්ටියක් කඩා ගැනීමට සියලූ ආගම්වල අන්තවාදීන් දරන උත්සාහයයි. ආගම හා දේශපාලනය අතර කිසිදු බෙදුම් රේඛාවක් නොතිබූ මධ්‍යතන යුරෝපය කෙතරම් නම් මර්දනකාරී, අයුක්ති සහගත හා ක‍්‍රෑර කලාපයක් වූවාදැයි අද බොහෝ දෙනා නොදනිති. නමුත් මෙම බෙදුම් රේඛාව නොතිබීමේ ආදිනව වටහා ගැනීමට ඈත ඉතිහාසයට එබී බැලීම අවශ්‍ය නැත. යළිත් තලේබාන් ග‍්‍රහණයට නතුවූ ඇෆ්ගනිස්ථානය පිළිබඳව, රාජ්‍යය තුළට ආගම හා හමුදාව කැන්දාගත් පකිස්ථානය පිළිබඳව ප‍්‍රවෘත්තියක් දෙකක් කියවීම/ඇසීම/නැරඹීම ඊට හොඳටම ප‍්‍රමාණවත්ය. 

ආණ්ඩු ඇති කිරීම හා නැති කිරීම

කුරුන්දි විසංවාදය අතරතුර සමගි ජන බලවේගයේ ආගමික කටයුතු ප‍්‍රධානියා නමින් හඳුන්වාගන්නා පුද්ගලයෙක් මිහින්තලේ විහාරාධිපති හිමියන් බැහැදැකීමට ගියේය. තමන් පැමිණියේ බුද්ධාගමට මේ දිනවල ලැබෙන ‘කුඩම්මාගේ සැලකිල්ල’ ගැන කතා කිරීමට බව ඔහු කීවේය.

ඔහු හා ධම්මරතන හිමියන් අතර කතාබහේ එක් කොටසක් තුළින් දේශපාලකයන් (හා ඔවුන්ගේ සහ-පිරිවර) දේශපාලන භික්‍ෂුවට ඇති බය පැහැදිලිව පෙන්වා දේ. මිහින්තලේ මිහිඳු පෙරහැර ගැන කතා කරමින් වූ දෙබස යූටියුබ් නාලිකාවකට අනුව මෙසේය.

ධම්මරතන හිමි: මිහිඳු පෙරහැර ගැසට් කරලා තියෙන්නේ. ඒක ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් නැද්ද?

සජබ නියෝජිත: අනිවාර්යයෙන් එය සිදු කළ යුතුයි.

ධම්මරතන හිමි: ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් නොවෙයිද?

සජබ නියෝජිතයා: ඇතුළත්.

ධම්මරතන හිමි: ඒක පාර්ලිමේන්තුවෙ ගැසට් කරන්නේ මිලියන 6ක් දෙන්න කියලා.

සජබ නියෝජිතයා: එහෙමයි.

මෙම ඛණ්ඩය නරඹන්නකුට ව්‍යවස්ථාව හා ගැසට්ටුව අතර වෙනසත්, ගැසට්ටුව හා පාර්ලිමේන්තු පනත අතර වෙනසත් ධම්මරතන හිමියන් නොදැනගත්තාට සජබ නියෝජිතයා දැන සිටි බව පැහැදිලි වේ. කෙලින් පිළිතුරක් නොදී මගහරින්නට ඔහු උත්සාහ කළේ එබැවිනි. නමුත් ධම්මරතන හිමියන් යළිත් ප‍්‍රශ්නය නැගූ විට ඔහු දැනුවත්වම බොරුවක් කීවේය. ඔහු කළ යුතුව තිබුණේ ගැසට්ටු ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් නොවන බව සංයමයෙන් කරුණු කාරණා සහිතව ධම්මරතන හිමියන්ට තේරුම් කරදීමයි. ඔහු එසේ නොකළේ ධම්මරතන හිමියන් කෝප වෙතැයි ඇති බිය නිසාද? නැතහොත් භික්‍ෂුවක් කියන සියල්ලටම (මතුපිටින්) එකඟවීම බෞද්ධත්වය යැයි ඔහු සිතූ නිසාද? සිංහල- බෞද්ධ ගිහි-පැවිදි අගතිගාමීන්ගේ දෝෂ දර්ශනයට ලක්වීමෙන් ගැලවීමටද?

බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මය තුළ සංවාද-විසංවාදයට ඉඩ තිබුණද සිංහල-බුද්ධාගම තුළ දැන් දැන් එවැනි නිදහසක් නොමැත. පිළිගත් සම්ප‍්‍රදායන් ප‍්‍රශ්න කරන බුද්ධිමය සංවාදයකට ඉඩක්ද නැත. විශේෂයෙන්ම සිංහලෙන් තමන්ගේ නිර්මල ධර්මය පවතිනුයේ ලංකාවේ පමණක් බවට බුදුන් වහන්සේ කී බවක් මහා පරිනිර්වාණ සූත‍්‍රයේ හෝ පාලි මූලික ග‍්‍රන්ථවල නොමැත. ඒ ඇත්තේ මහා වංශයේය. පිරිනිවන් මංචකයේදී බුදුන් වහන්සේ කළ කී දෑ පිළිබඳ වඩාත් නිවැරදි වාර්තාව විය හැක්කේ මහා පරිනිර්වාණ සූත‍්‍රයද? මහා වංශයද?

ලංකාව සිංහල-බෞද්ධ රටක සිට සඟ සතු රටක් බවට පරිවර්තනය කරන නවතම දේශපාලන භික්‍ෂු තර්කයට මතවාදීමය සාධාරණත්වයක් සැපයෙනුයේ (ත‍්‍රිපිටකයේ නොමැති) මහා වංශයේ ඇති මෙම මිථ්‍යාවෙනි. මෙම මිථ්‍යාව ගැන සංවාදයක් ඇති නොවීමේ ප‍්‍රතිඵලය වනු ඇත්තේ පාලකයන් තැනීමට හා ඔවුන් බලයෙන් පහකිරීමට අයිතිය තමන් සතු කර ගැනීමට දේශපාලන භික්‍ෂුව දරන උත්සාහයට උඩ ගෙඩි දීමකි. රාජ්‍ය පාලනය භික්‍ෂු අභිමතය අනුව සිදුවිය යුතුය යන දේශපාලන භික්‍ෂු සංකල්පය ශක්තිමත් කිරීම මෙයින් සිදුවේ.

මේ භයානක ගමන් මගේ අවසානය කවරක් විය හැකිද පිළිබඳ ඉඟියක් මෑතකදී පැවැති මාධ්‍ය සාකච්ඡාවකදී පළවුණි. මෙයට සතියකට පෙර සිංහල රාවය ජාතික සංවිධානයේ ලේකම් වූ ප‍්‍රභාත් මධුභාෂණ රණහංස නමැත්තා කුරුන්දි සිද්ධිය පිළිබඳ මාධ්‍ය අමතමින් මෙසේ කීවේය. ‘ඔබතුමාට (රනිල් වික‍්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයාට) කියනවා ඔබතුමා වුණත් ඔය රජීව් ගාන්ධිට වෙච්ච සිද්ධිය එහෙම පොඩ්ඩක් අවධානයට ගත්තා නම් හොඳයි. මොකද දේශප්‍රේමියෝ ඔබ අසලත් සිටිනවා. ජාතික සංවිධානවලට අත තියලා ජාතික සංවිධාන විනාශ කරන්න හදනකොට ජාතික සංවිධාන මතට පාස්කු ප‍්‍රහාරය පටවන්න හදනකොට අපි ගෝඨාභයගේ ආණ්ඩුවටත් කිව්වා ඔයාට ගෙදර යන්න වෙයි කියලා. අපි කියලා ගෙදර යැව්වේ. ගෝඨාභයගේ ආණ්ඩුව වැටෙන්න ප‍්‍රධාන හේතුව තමයි ගෝඨාභය 69 ලක්‍ෂයක් සිංහල බෞද්ධයන්ගේ ඡුන්දවලින් ඇවිල්ලා 69 ලක්‍ෂයේ සිංහල බෞද්ධයන්ට කොකා පෙන්නලා සබ්රි වගේ කෙනක්ව අධිකරණ ඇමති විදිහට පත්කරගත්ත එක. ඊට පස්සෙ සුදු ලූණු, සීනි ගනුදෙනුවලට මුස්ලිම් ව්‍යාපාරිකයන්ට සහන සලස්සපු එක. මේ රට සිංහල-බෞද්ධ රටක්. මේ රට නො-බෝසතුන් නො-රජ වෙච්ච රටක්. .. ජනාධිපතිතුමාගේ ළඟම ඉන්න හිතවතුන් පිරිසක් තමයි ඔය වීඩියෝ එක මුදාහැරියේ. (ජනාධිපතිවරයා හා පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්‍ෂ-ජෙනරාල්වරයා අතර වූ දෙවන හමුව පිළිබඳ වීඩියෝව.) ජනාධිපතිතුමා තේරුම් ගන්න  ඕනා ඔබතුමා අසල දේශප්‍රේමී බෞද්ධයෝ ඉන්නවා කියන එක. ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය වගේ ප‍්‍රබල තැනක වන සිදුවීම් දාමයක් එළියට ලේසියෙන් එන්නෑනේ.. නමුත් ජීවිත අවදානම, ආරක්‍ෂක විධිවිධාන සියල්ලම අබිබවමින් මේ වීඩියෝ එක සමාජයට මුදා හැරියේ සිංහල-බෞද්ධයාට වන දැඩි අසාධාරණය වෙනුවෙන්, දේශප්‍රේමී බෞද්ධයන් ඔබ අතර නිතර ගැවසෙන නිසා. ඒ දේශප්‍රේමී බෞද්ධයෝ රට වෙනුවෙන්  ඕනෑ දෙයක් කරයි. රට වෙනුවෙන් ඔවුන් කළ යුතු හැම මැදිහත්වීමක්ම කරයි. ඔබතුමාට දැනුම් දෙයි මේ දේවල් කරන්න, මේ දේවල් කරන්න එපා කියලා. නමුත් මේ දේවල් කළොත් ඔබතුමාව බලයෙන් පහවෙන මට්ටමටම ඔබ අසල සිටින දේශප්‍රේමී බෞද්ධයන් වැඩ කරයි කියන එක ජනාධිපතිතුමනි ඔබ නිරතුරුවම සිහියේ තබාගෙන, නිදාගන්න වෙලාවට නිදාගන්න, ඇහැරෙන වෙලාවට ඇහැරෙන්න කියලා අපි මතක් කර සිටිනවා.’

මේ කථාවේ සත්‍යය-අසත්‍යය කවරක් වුවද එයින් හෙළිදරව් වනුයේ දේශප්‍රේමී භික්‍ෂුව හා ඔහුගේ ගිහි අනුගාමිකයන් දකින, ජීවත්වන ලෝකයයි. මෙම ලෝකය තුළින් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට, නීතියට, සමාජ සාමයට, ශිෂ්ටත්වයට එල්ල වන තර්ජනය සුළු කොට තැකීම මෝඩකමකි.

මේ රට තමන්ගේ පරවේණිය බවට දේශපාලන භික්‍ෂුව හා සිංහල-බෞද්ධ අන්තවාදීන් විශ්වාස කරන තාක් රාජ්‍ය පාලනයේ තීරක සාධකය බවට පත්වීමට ඔවුන් ගන්නා උත්සාහයත් නතර නොවනු ඇත. 1956 තුළින් 1959ක් බිහිවූයේ එබැවිනි. යළිත් වතාවක් 1956ට සමාන මතවාදී මානසිකත්වයක් සමාජය තුළ ආධිපත්‍යධාරී වුවහොත් එය ගමන් කරනු ඇත්තේ තවත් 1959කට නොවේද?

මෙම අගතිගාමී මැදිහත්වීම් අද රනිල් වික‍්‍රමසිංහගේ ප‍්‍රශ්නය වුවද හෙට එය ජනපති පුටුවේ ඉඳගන්නා  ඕනෑම කෙනකුගේ ප‍්‍රශ්නය වනු ඇත. එවන් සමාජයක මුතුරාජලාගේ ඉරණම හිමිවනුයේ සාමාන්‍ය ජනතාව වූ අපට පමණක් නොවේ, දේශපාලකයාට වනු ඇත්තේද දේශපාලන භික්‍ෂුවගේ අණට යටත් වීමටය. එසේ නොකළොත් ‘හෙණ්ඩු පහරක්’ කෑමටය. මුතුරාජාට හෙණ්ඩු පහර වැදුණේ කකුලටය. දේශපාලකයාට එය වදිනු ඇත්තේ කකුලට නම් නොවේ.

අලුත් පාලක පන්තියක්ද? පැරණි ඉරණමම ගෙන එන පැරණි පාලක පන්තියමද?

ලංකාවේ සමාජයේ සහ දේශපාලනයේ බරපතළ ප‍්‍රතිවිරෝධතා ගණනාවක්ම මේ දිනවල අනාවරණය වෙමින් තිබේ. මේවා සාධනීය ලෙස විසඳීමට පාලක පන්තියට ඇති හැකියාව පිළිබඳ විශාල සැකයක්ද තිබේ. ලංකාවේ දේශපාලනයේ දිගටම ගොඩනැගෙන අවිනිශ්චිත බවට පදනම වන්නේ මෙම ප‍්‍රතිවිරෝධතාය. මීට පෙර ලිපිවලින්ද කෙටියෙන් මතුකර ඇති මෙම ප‍්‍රතිවිරෝධතා මෙසේ සාරාංශ කළ හැකිය.

* පළමුවැන්න නම්, තියුණු වන ඇති-නැති පරතරයයි. මෙය වනාහි ලංකාවේ හැමදාම පැවැති, එහෙත් පසුගිය වසර කිහිපය තුළ පොදුවේත්, පසුගිය මාස කිහිපය තුළ විශේෂයෙනුත් තියුණු වෙමින් යන ආර්ථික අසමානතා මත ගොඩනැගෙන්නකි. වික‍්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල හවුලේ ක‍්‍රියාත්මක කරන ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණ, ඇති-නැති පරතරය උච්ච මට්ටමට ගෙනඒමට ඍජුව දායක වන සාධකයයි.

* දෙවැන්න නම්, හරවත් සහ අව්‍යාජ දේශපාලන වෙනසක් සඳහා රටේ බහුතර ජනතාව අතර ගොඩනැගී තිබෙන දේශපාලන අපේක්‍ෂාව සහ බලයේ දිගටම සිටීම සඳහා අධිපති දේශපාලන ප‍්‍රභූතන්ත‍්‍රය සතුව පවත්නා අධිෂ්ඨානය අතර ඇති ගැටුමයි. මහජනතාවට අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ, දූෂිත සහ බලලෝභී ප‍්‍රභූ පන්තිය බලයෙන් ඉවත් කර, ඔවුන්ට ‘දඬුවම්’ කිරීමටය. ඒ බව හොඳින් වටහාගෙන සිටින පාලක පන්තිය කරන්නේ, දේශපාලන වෙනසක් සඳහා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ක‍්‍රියාවලිය සතු කාර්යභාරය, හැකියාව සහ ඉඩකඩ වසාදැමීමයි.

* තුන්වැන්න, ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය පුළුල් කිරීමට සහ අලූත් කිරීමට, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ හිමිකරුවන් වන මහජනතාව සතු සූදානම සහ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීකරණය සීමා කිරීමට දේශපාලන ප‍්‍රභූ පන්තිය දැනට ක‍්‍රියාත්මක කරන න්‍යාය පත‍්‍රයයි.

* සිව්වැනි ප‍්‍රතිවිරෝධය වන්නේ රටේ උග‍්‍රවන සමාජ අර්බුදයේ තියුණු බවත්, සමාජ අර්බුදයක් තිබෙන බව අවබෝධ කරගැනීමට දේශීය පාලක පන්තියට සහ ඔවුන්ගේ අනුග‍්‍රාහකයන් වන ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ බලවත් රාජ්‍ය සතු නොහැකියාවත් අතර ප‍්‍රතිවිරෝධතාවයි. ආණ්ඩුව මුහුණු පා ඇති මූල්‍ය අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට ආණ්ඩුවට ඉදිරිපත් කර ඇති සහ ආණ්ඩුව ලවා ක‍්‍රියාත්මක කරවන ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණවලින් නිර්මාණය කෙරෙන සහ තියුණු කෙරෙන සමාජ අර්බුදය ගැන ආණ්ඩුව සතු අසංවේදීතාව පුදුම එළවනසුලූය.

සමාජ අසන්තුෂ්ටිය

ලංකාවේ අර්ථික, දේශපාලන, සමාජ හා බුද්ධිමය ප‍්‍රභූ තන්ත‍්‍රවලට නොපෙනෙන සහ පෙනුණත් පිළිගැනීමට සූදානම් නැති තවත් දේශපාලන යථාර්ථයක් තිබේ. එය නම් බලයේ සිටින පාලක පන්තියේ වෙනසක් සිදුකිරීම, ලංකාවේ සමාජය සහ මහජනතාව මුහුණු පා තිබෙන දරුණු අර්බුදවලට කල් පවත්නා විසඳුම් සෙවීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ. තවමත් දිගටම බලයේ සිටින්නේ මෙම අර්බුදවල නිර්මාතෘවරුන් වන දේශපාලන ප‍්‍රභූ පන්තිය සහ ඔවුන්ට සේවය කරන නිලධර තන්ත‍්‍රයයි. තමන්ම නිර්මාණය කළ ආර්ථික අර්බුදය විසඳීමට පවා, එහි ස්වභාවය සහ පරිමාව පවා තේරුම් ගැනීමට අසමත් ඔවුන් දැන් කර තිබෙන්නේ, අර්බුදයේම සම කර්තෘවරුන් වූ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ආර්ථික විශේෂඥයන්ගේ පිහිට, උපදෙස් සහ විසඳුම් වට්ටෝරු සෙවීමයි. 

මෙහිදී මතුවන අතුරු ප‍්‍රශ්නයක් නම්, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල නැතිව ලංකාවේ අර්ථික අර්බුදය විසඳිය හැකිද? යන්නයි. මෙම ප‍්‍රශ්නයට දිය හැකි සරල පිළිතුරක් තිබේ. වර්තමාන ණය අර්බුදයෙන් ගොඩඒමට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහාය අත්‍යවශ්‍යය. එහෙත්, ඒවා නිසා ඇතිවන දුගී බවේ ව්‍යාප්තිය, ඇති-නැති පරතරය තියුණු වීම, සමාජ අසහනය සහ සමාජ අර්බුදයේ නව අවධියක් නිර්මාණය වීම වැළැක්වීමේ පියවරද සහිතවය. තමන්ගේ ප‍්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේදී නිර්මාණය වන සමාජ අර්බුදය පිළිබඳ තැකීමක් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ආර්ථික විද්‍යාඥයන් සතුව නැත යන කරුණ, ඔවුන් ලංකාව සම්බන්ධව ඉදිරිපත් කර ඇති ප‍්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවලින් නැවත ඔප්පු වී තිබේ. ඒ පිළිබඳ තැකීමක් ජනාධිපති වික‍්‍රමසිංහගේ ආණ්ඩුවටද, ඔහු වටේ සිටින ආර්ථිකවිද්‍යා නිලධර තන්ත‍්‍රයටද නැත. ඉදිරි කාලයේ අපට ඇත්තටම අපේක්‍ෂා කළ හැක්කේ ණය අර්බුදයෙන් ගොඩඒම සඳහා ක‍්‍රියාත්මක කෙරෙන ආර්ථික ප‍්‍රතිපත්තිවල ප‍්‍රතිඵල ලෙස, පවත්නා සමාජ අර්බුදය තවත් තියුණු වීමයි.

තියුණු වන සමාජ අර්බුදයක ප‍්‍රවණතා දැනටමත් පහළ වී තිබෙන අතර, ඒවා ජනමාධ්‍යවලින් වාර්තා කරනු ලැබීමද සිදුවේ. ශීඝ‍්‍ර ලෙස ඉහළ ගොස් ඇති ජීවන වියදම සමනය කළ හැකි පරිදි දුගී සහ වැඩකරන ජනතාවගේත්, මධ්‍යම පන්තියේත් ආදායම් ඉහළ නොයෑම, උද්ධමනය නිසා පවුල්වල ආදායමේ ඇත්ත අගය දිගින් දිගටම බිඳවැටීම, ලංකාවේ වැසියන් දෛනිකව අත්විඳින යථාර්ථයයි. සෑම භාණ්ඩයකම පාහේ මිල, මේ වසරේදී මුලදී තිබුණාට වඩා තුන් ගුණයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙද්දී සහ ඍජු සහ වක‍්‍ර බදු මගින් පවුල්වලට ලැබෙන මාසික ආදායමෙන් විශාල කොටසක් මහා භාණ්ඩාගාරය විසින් කොල්ලකනු ලබද්දී, අප රටේ ජනගහනයෙන් බහුතරයකට බල කෙරී තිබෙන්නේ, රාජපක්‍ෂ-වික‍්‍රමසිංහ පාලක පන්තිය නිර්මාණය කළ ණය අර්බුදයේ ඍජු වින්දිතයන් ලෙස එහි බර තනියම කරගැසීමටය. 

රටේ මහජනතාවට මේ යථාර්ථය පිළිබඳව මනා වැටහීමක් තිබේ. අප රටේ පුරවැසියන් තුළ සමාජ අසන්තුෂ්ටියේත්, කෝපයේත් නව අවධියක් බිහිවී තිබෙන බව වටහාගැනීමට විශේෂ බුදධියක් හෝ විශේෂඥභාවයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැත.

නව පාලක පන්තියක්?

මේ අතර, වර්තමාන අර්බුදය විසින් අවධාරණය කරනු ලැබ පහසුවෙන් විසඳිය නොහැකි තවත් දේශපාලන ප‍්‍රහේලිකාවකට ලංකාවේ ජනතාව මුහුණ දී සිටිති. එය නම්, පාලක පන්තියේ සංයුතිය රැඩිකල් පරිවර්තනයකට පාත‍්‍ර කිරීමයි. දිගින් දිගටම අසාර්ථක වී ඇති, අසාර්ථක වීම හැර අන් විභවතාවක් නැති, සාම්ප‍්‍රදායික සහ අධිපති පාලක පන්තිය වෙනුවට නව පාලක පන්තියක් තෝරාගැනීමයි.

ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ වැදගත්කම මතුවන්නේ, ලංකාවේ ජනතාව වර්තමානයේදී මුහුණ පා සිටින මෙම අභියෝගය සහ ප‍්‍රහේලිකාව ගැන සිතන විටය. මහජනතාවගේ විශ්වාසය බිඳවැටුණු, සමාජ පදනම දෙදරූ සහ සමාජ සුජාතභාවය අර්බුදයට ගිය සහ සමාජය මත මෙතෙක් පවත්වාගෙන ගිය තම ආධිපත්‍යග‍්‍රහණය (‘හෙජමොනිය’ යැයි ලංකාවේ සමහර දෙනා හඳුන්වන්නේ මෙයයි.) දුර්වල වී සිටින පාලක පන්තිය සිටිද්දී, පාලිත මහජනතාව සතු විකල්පය වන්නේ පැරණි පාලක පන්තිය වෙනුවට අලූත් පාලක පන්තියක් තෝරාගැනීමයි. නැත්නම්, අලූත් පාලක පන්තියක් මතුවීමට ඉඩ සලසා දීමයි. ලංකාවේ අද පවත්න මහා අර්බුදය හමුවේ මතුව තිබෙන එක් දේශපාලන විභවතාවක් වන්නේ අලූත් පාලක පන්තියක් මතුවීමට ඇති මෙම ඓතිහාසික ශක්‍යතාවයි. එය පසුගිය වසරේ පුරවැසි අරගලය විසින් පහසුකම් සපයන ලද දේශපාලන ශක්‍යතාවකි. 

මෙම හැකියාව දේශපාලන අනතුරක් ලෙස අවබෝධ කර ගැනීමට ලංකාවේ සාම්ප‍්‍රදායික පාලක පන්තියේ දැනට රාජ්‍ය බලය හිමි එජාප-පොහොට්ටු සන්ධානයේ නායකත්වයට හැකි වී තිබේ. පැවැත්වීමට නියමිත පළාත් පාලන මැතිවරණය, මාර්තු මාසයේ හෝ අප‍්‍රියෙල් මාසයේ හෝ තවමත් නොපැවැත්වීමට ජනාධිපති වික‍්‍රමසිංහ පියවර ගත්තේ තම පන්තිය මුහුණ පා සිටින මහා අනතුර ගැන සවිඥානිකව සිටින පාලකයකු ලෙසිනි. පළාත් පාලන ඡන්දය හෝ පළාත් සභා ඡන්දය මෙන්ම, ඉදිරියේ පැවැත්වීමට නියමිත ජනාධිපතිවරණයේ සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේ ඉරණමද අවිනිශ්චිත වන්නේ නම් අප පුදුම විය යුතු නැත. එහි අර්ථය නම් දැනට බලයේ සිටින පාලක ස්ථරය, කවර හෝ මැතිවරණයක් පවත්වනු ඇත්තේ එයින් ජය ගැනීමට හෝ තමන් පරාජය නොවන බවට හෝ සහතිකයක් තිබේ නම් පමණිය යන්නයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යනු තවදුරටත්, ආණ්ඩු බලයේ සිටින පාලක පන්ති ස්ථරයේ ශබ්ද කෝෂයේ තිබෙන වචනයක් නොවන බවට සාක්‍ෂි සෑම නව දිනකම මෙරට ජනතාව ඉදිරියට පැමිණේ.

පළාත් පාලන ඡන්ද නොපැවැත්වීමට වික‍්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයා පියවර ගත්තේ ඇයි? මෙම ප‍්‍රශ්නයට පිළිතුර ඉතා පැහැදිලිය. එම ඡන්දය පැවැත්වූවා නම් රටේ ජනතාවට එපා වී තිබෙන සාම්ප‍්‍රදායික පාලක පන්තියේ ප‍්‍රධාන දේශපාලන පක්‍ෂ තුන වන පොදු ජන පෙරමුණ, එජාපය සහ ශ‍්‍රීලනිපය පත්වන්නට හැකිකම තිබුණේ අන්ත පරාජයකටය. එම පරාජය ඉදිරියට පැවැත්වීමට නියමිත ජනාධිපතිවරණයේ සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේද ප‍්‍රතිඵල තීරණය කරන සාධකය වන්නට ඉඩ තිබුණි. එම පක්‍ෂ තුනෙහිම දරුණු පසුබෑමක් සහ ඡන්දදායකයන් විසින් ප‍්‍රතික්‍ෂේප කරනු ලැබීමක් සමග විය හැකිව තිබුණේ සමගි ජන බලවේගය සහ ජාතික ජන බලවේගය හෙවත් ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ, ප‍්‍රධාන දේශපාලන පක්‍ෂ දෙක ලෙස ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී අවකාශයක් තුළින් මතුවීමයි. රටේ පුරවැසියන්ගේ අලූත් දේශපාලන තෝරාගැනීම ලෙස ඉදිරියට ඒමයි. වික‍්‍රමසිංහ-රාජපක්‍ෂ කඳවුර මැතිවරණලට සහ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට මහත් සේ බියවී සිටින්නේ ඒ නිසාය. නිදහස් හෝ සාධාරණ මැතිවරණයක් එම සන්ධාන බලයේ සිටියදී අපේක්‍ෂා කළ නොහැක්කේද ඒ නිසාය.

දේශපාලනයේ මහා ප‍්‍රහේලිකාවක්

ලංකාවේ දිගහැරෙන දේශපාලන අර්බුදය පිළිබඳ ඉහත ආකාරයේ ‘කියවීමක්’ වෙතින් මතුවන බරපතළ ප‍්‍රශ්න කිහිපයක්ද තිබේ. ඒවායින් කිහිපයක් මෙසේය.

* ලංකාවේ බලය් සිටින පාලක ස්තරය, තමන්ගේ ග‍්‍රහණයේ තිබෙන රාජ්‍ය බලය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීව අතහැරීමට හෝ බුරුල් කිරීමට සූදානම්ද?

* පැරණි, සාම්ප‍්‍රදායික සහ අධිපති පාලක ස්ථරය, මැතිවරණ තුළින් සහ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීව ඉවත් කර, නව පාලක ස්ථරයක් ලෙස මතුවීමෙ දේශපාලන අධිෂ්ඨානය සහ හැකියාව සජබයට සහ ජවිපෙට තිබේද?

* සජබ සහ ජවිපෙ අතර දැනට තිබෙන දේශපාලන පසමිතුරුතාව, අලූත් පාලක ස්ථරයක් තෝරාගෙන බලයට ගෙනඒමට මහජනතාව ඉදිරියේ විවෘතව තිබෙන දේශපාලන අවකාශය නිෂේධනය කිරීමට තුඩුදේවිද?

* මැතිවරණයක් තුළින් සජබ හෝ ජවිපෙ ආණ්ඩුවක් පිහිටුවා, නව පාලක පන්ති ස්ථරයක් ලෙස මතු වුවහොත්, දැනට උග‍්‍රවෙමින් පවත්නා ආර්ථික හා සමාජ අර්බුදය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ සීමාවන් තුළ කළමනාකරණය කිරීමේ සූදානමක් හෝ හැකියාවක් ඔවුන් තුළ තිබේද?

* ලංකාවේ දැනට එජාප- පොහොට්ටු -හමුදා/පොලිසි යන පාර්ශ්ව තුනේ සන්ධානය, ලංකාවේ දැනට ඉතිරි වී තිබෙන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය අවසානයකට ගෙන ඒමේ න්‍යාය පත‍්‍රයකට අනුව දැනට ක‍්‍රියාකරන්නේද? ආණ්ඩුව එක දිගටම ඉදිරිපත් කරමින් යන ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණ හා රාජ්‍ය මර්දනකාරී නීතිවලින් වක‍්‍රව ප‍්‍රකාශ වන්නේ එවැනි ප‍්‍රවණතාවක්ද?

මේ අතර, ඉහත දැක්වූ ප‍්‍රහේලිකාවට සන්දර්භය සපයන තවත් දේශපාලන පරිවර්තනයක් ලංකාවේ සිදුවෙමින් පවතී. එය නම් රාජ්‍යය- ආර්ථිකය හා සමාජය අතර සම්බන්ධය වෙළඳපොළ කේන්ද්‍රීය ලෙස ප‍්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමයි. එම කරුණ අපි ඊලඟට කෙටියෙන් විමසා බලමු.

රාජ්‍යය පාත‍්‍රවන පරිවර්තනය

රනිල් වික‍්‍රමසිංහ-අයිඑම්එෆ් සන්ධානය ලංකාවේ රාජ්‍යය සම්බන්ධයෙන් සිදුකරන අතිමූලික සහ බැරෑරුම් පරිවර්තනයක් මේ දිනවල නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. ප‍්‍රමාණවත් අවධානයක් තවමත් ලැබී නැති මෙම නව ප‍්‍රවණතාවේ ප‍්‍රධාන ලක්‍ෂණය නම්, මෙතෙක් කල් රාජ්‍යය සතුව තිබූ අවම ආර්ථික සහ සමාජ කාර්යය වේගයෙන් අහෝසි කිරීමයි. දැනට සිදුවන වෙළෙඳපොළ කේන්ද්‍රීය ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණවල අරමුණ, ආර්ථික හා සමාජ යන ක්‍ෂෙත‍්‍ර දෙකෙහිම රාජ්‍යය සතුව තිබූ වගකීමෙන් රාජ්‍යය නිදහස් කිරීමයි. නැතහොත් ආන්තිකකරණයට ලක් කිරීමයි.

මෙම ප‍්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ ප‍්‍රධන නිදසුන් කිහිපයක් නම්, 

(අ) ආයෝජනය, වෙළඳාම, මිල නියම කිරීම, ආර්ථික පරිපාලනය යන වගකීම්වලින් රාජ්‍යය ඉවත් කිරීම 

(ආ) විදුලිය, ගමනාගමන, ටෙලිකොම්, අධ්‍යාපන, සෞඛ්‍ය, වාණිජ්‍යය වැනි සේවා සැපයීමේ අවම කාර්යයක් රජයටද, ප‍්‍රධාන වගකීම පුද්ගලික ප‍්‍රාග්ධනයටද පැවරීම, 

(ඇ) රාජ්‍යය තවදුරටත් රැකියා නිර්මාණය කිරීමේ සහ සැපයීමේ වගකීම නොදැරීම, 

(ඉ) සමාජ සුබසාධනය වෙළෙඳපොළ බලවේගවලට භාරදීම යන මේවාය. 

මේ අනුව, රාජ්‍යය ආර්ථික සහ සමාජ ක්‍ෂෙත‍්‍රවල ඉටුකරනු ඇත්තේ වෙළෙඳපොළට ද්විතීයක කාර්යයකි. ලෝක බැංකුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ ජේආර් ජයවර්දන ලංකාවේ අනාගතය පිළිබඳව හවුලේ ගොඩනැගූ මෙම නිදහස් වෙළඳපොළවාදී සිහින, කලක් යටවී තිබිණ. දැන් එය යළි මතු කරගෙන තිබේ.

මෙය වනාහි ලංකාවේ රාජ්‍යය සහ එහි ප‍්‍රජතන්ත‍්‍රවාදී සමාජ වගකීම අතහැර දැමීමේ පරිවර්තනීය ක‍්‍රියාවලිය යළි උත්සන්න කිරීමකි. එය වනාහි බරපතළ සමාජ හා දේශපාලන පිරිවැයක්ද සහිත ක‍්‍රියාවලියක් බව 1980 ගණන්වල මුල සිට දශක ගණනාවක් තිස්සේ ලංකාවේ දිග්ගැස්සුණු සමාජ හා දේශපාලන ව්‍යාකුලත්ව, අර්බුද සහ අස්ථාවරත්වය ගැන සිහි කරන විට අපට පෙනෙනු ඇත. 2023 වසරේ මැද භාගයේදී අප අපෙන්ම ඇසිය යුතු ප‍්‍රශ්නය වන්නේ ලංකාව එම අතීතයම යළි නිර්මාණය කරගැනීමේ ඉරණමට පාත‍්‍ර නොවන්නේද? යන්නයි.

බීඕඅයි සමාගම්වල ද්‍රව්‍ය මංකොල්ලකෑම

ශ‍්‍රී ලංකා මහ බැංකුව කැඩීම ලෙස ව්‍යහාරයේ හැඳින්වෙන එහි බැඳුම්කර ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපති රනිල් වික‍්‍රමසිංහට චෝදනා එල්ල වූවත් එය ඒ ආකාරයෙන්ම පිළිගැනීමට සමහරුන් තවමත් කැමති නැත. රනිල් වික‍්‍රමසිංහට වඩා ඒ සම්බන්ධයෙන් බොහෝ අය ඇඟිල්ල දිගු කිරීමට කැමති වූයේ එවක මුදල් ඇමති රවී කරුණානායකටය. මන්ද ඒ සමයේ ඔහු මුදල් ඇමතිවරයා ලෙස කටයුතු කිරීමත්, මහ බැංකු බැඳුම්කර වංචාව පිළිබඳ විමර්ශණයේදී ප‍්‍රාථමික වෙළඳපොලේ දී බැඳුම්කර මිලදී නොගන්නා ලෙස උපදෙස් ඔහු ලබාදුන් බව හෙළිවීම හා බැඳුම්කර වංචාවේ චූදිතයින් වූ අර්ජුන් ඇලෝසියස්ලාගෙන් නිවසක් ලබා ගැනීමත් යන චෝදනා නිසාය. 

එහෙත් එහිදී බොහෝ අය අමතක කරන කරුණක් වූයේ එවක මහ බැංකුව පැවතියේ මුදල් ඇමති රවී කරුණානායක යටතේ නොව රනිල් වික‍්‍රමසිංහ යටතේ පැවති ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදන සහ ආර්ථික කටයුතු අමාත්‍යාංශය යටතේ යන්නය. එමෙන්ම බැඳුම්කර චෝදනා එල්ල වීමත් සමග ඔහුට හිතවත් නීතිඥවරුන්ගෙන් සමන්විත කමිටුවක් ඒ ගැන සොයන්නට  රනිල් වික‍්‍රමසිංහ පත්කළ බවත්, එම කමිටුවේ  කමිටුවේ නිගමනය අනුව බැඳුම්කර වංචාවක් සිදුවී නොතිබුණ බව නිවේදනය කළ බවත්ය. තවදුරටත් අමතක කරන ලද කරුණක් වූයේ මහ බැංකුවේ අධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන් එම තනතුරට පත්කළේ රනිල් වික‍්‍රමසිංහ බව හා ඔහු රටින් පිටවීම දක්වා ආරක්ෂා කළේ රනිල් වික‍්‍රමසිංහ බවය.

එසේ වූයේ වෙන කිසිවක් නිසා නොව රනිල් වික‍්‍රමසිංහ හොරෙක් නොවේ යන ප‍්‍රවාදය ජනගත වී තිබීම නිසාය. රනිල් වික‍්‍රමසිංහ පෞද්ගලිකව හොරෙක් නොවුණත්, හොරුන්ට අවස්ථාව ලබාදෙන්නකු බව හා හොරුන් ආරක්ෂා කරන්නකු බව එම ප‍්‍රවාද කෙසේ වූවත් මහ බැංකු බැඳුම්කර සිදුවීමෙන්ම පෙන්නුම් කළේය. අප දැන් පෙන්වා දෙන්නට යන්නේත් තවත් එවැනි කතාවක්ය. මේ සඳහා සම්බන්ධ වී සිටින්නේ ජනාධිපති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ යටතේ ඇති ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය හා ඒ යටතේ ඇති ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලය හෙවත් බී ඕඅයි යයි. 

පසුගිය සතියේ අනිද්දා පුවත්පත සිය මුල් පුවතින් හෙළිදරව් කළ පරිදි සිදුවීම කෙටියෙන් විස්තර කළහොත් මෙසේය. ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලය ඒ යටතේ කටයුතු කරන ආයතනවලට දැනුම් දෙන්නේ එම ආයතනවල අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය විසින් නම්කර ඇති පුද්ගලයින්ට වසර 05ක කාලයක් ලබාදීමට කටයුතු කරන ලෙසය. එසේ නම්කර ඇති පුද්ගලයින්ට එකී අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ලබාදීමේදී ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන රාජ්‍ය ඇමතිවරයාගේ පෞද්ගලික ලේකම් වයිඒඑන් උදයප‍්‍රිය සම්බන්ධීකරණය කරමින් එම කටයුතු සිදුකරන ලෙසය. ඒ සම්බන්ධයෙන් යම් පැහැදිලි කිරීමක් සිදුකර ගැනීමට අවශ්‍ය නම් එම පෞද්ගලික ලේකම්වරයාගේ nayanakumara55@gmail.com ලිපිනය අමතන ලෙසය.

ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලයේ අධ්‍යක්ෂ, ආයෝජන සේවා ටී විනෝපා විසින් මෙම දැනුම්දීම ජුනි 06 දින සහිතව එම මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන ආයතනවලට යොමුකර තිබෙන අතර එම තීරණය ජුනි මස 01 දින සිට ක‍්‍රියාත්මක වන බවද එම දැනුම් දීමේ සඳහන් කර තිබේ.

එම දැනුම් දීමේ මුලින්ම සඳහන් කර ඇත්තේ ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශයට ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලයේ ව්‍යවසායන් සඳහා හිතකර ව්‍යාපාර හා මෙහෙයුම් පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම ඉතා වැදගත් වී ඇති බවයි.

කෙසේ වෙතත් මෙම දැනුම් දීමෙන් අන්දමන්ද වී ඇති ආයෝජන මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන ආයතන ඉන් පසු විමසා ඇත්තේ අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය පිටස්තර පුද්ගලයින්ට ලබාදීමේදී මෙතෙක් අනුගමනය කළ ක‍්‍රමවේදයට සිදුවන්නේ කුමක්ද යන්නය. 

ඒ සඳහා එම ආයතනවලට පිළිතුරක් ලබාදෙමින් ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලයේ අධ්‍යක්ෂ, ආයෝජන සේවා ටී විනෝපා විසින් යලි ජුනි 16 දින සහිතව නැවත දැනුම් දෙන්නේ පැරණි ලංසු තැබීමේ ක‍්‍රමවේදය වෙනුවට මෙම නව ක‍්‍රමවේදය ක‍්‍රියාත්මක කරන ලෙසත්, අවසන් මිල ගණන් මෙම නව ගැනුම්කරුවන් සම්බන්ධයෙන්ද යොදා ගන්නා ලෙසත්ය. 

මේ අනුව රනිල් වික‍්‍රමසිංහගේ ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ අලූත් ක‍්‍රමවේදයේ දූෂිත බව හඳුනා ගැනීම සඳහා පැවති ක‍්‍රමවේදය කුමක්ද යන්න වටහා ගැනීම අවශ්‍ය වේ. පැරණි ක‍්‍රමවේදය වූයේ ඒ ඒ ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන කලාප අනුව අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ඇති ආයතනවලට ඒ බව දැනුම්දීමට ක‍්‍රමයක් සකස් කර තිබූ අතර අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය මිලදී ගන්නන් ලියාපදිංචි කර ඔවුන්ට එම තොරතුරුවලට ප‍්‍රවේශ වීමේ අවස්ථාව සලසා දී තිබුණි. ඒ අනුව ලියාපදිංචි පුද්ගලයින්ට ආයතන විසින් ඉදිරිපත් කරන ද්‍රව්‍ය සඳහා ලංසු තැබීමේ හැකියාව ලබාදී තිබුණි. ලැබෙන ලංසු අනුව එම ද්‍රව්‍ය ඉල්ලූම්කරුවන්ට ලබාදෙනවාද නැද්ද යන්න ඒ ඒ ආයතන ගනු ලැබූ තීරණයක් විය. එය විනිවිද පෙනෙන සාධාරණ ක‍්‍රමයක් බව බැලූ බැල්මට කිව හැකිය. මෙම ක‍්‍රමවේදය ඇත්තටම සකස් කර ඇත්තේ ජනාධිපති නීතිඥ උපුල් ජයසූරිය ආයෝජන මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ කාලයේය. 

මෙම තරගකාරී විනිවිද ක‍්‍රමය වෙනුවට හොරෙක් නොවේ යැයි කියන එහෙත් හොරුන් ආරක්ෂා කරන ජනාධිපති රනිල් වික‍්‍රමසිංහගේ අලූතින් හඳුන්වා දී ඇති ක‍්‍රමය වන්නේ කුමක්ද? අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය විසින් නම් කරන ලද එක් පුද්ගලයෙක්ට පමණක් වසර 05ක කාලයක් සඳහා ලබාදෙන ලෙස ඒ ඒ ආයතනයට නියෝග කිරීමය. එහි කිසිම තරගකාරිත්වයක් මෙන්ම විනිවිදභාවයක්ද නැති අතර ආයතනයට කැමති තීරණයක් ගැනීමේ හැකියාවද නැත. මේ සඳහා කිවහැකි එක් නමක් වන්නේ මංකොල්ල කෑම යන්නය. මංකොල්ල කෑම කරන්නේ එළිපිට හිමිකරුවා හෝ වෙනත් අය බලා සිටියදී බලහත්කාරයෙන්ය. කොල්ලකෑම ඊට වෙනස්ය. එය සිදුකරන්නේ හිමිකරුවාගෙන් හෝ අන් අයගෙන් සැඟවී හොර රහසේය. ඉහත විස්තර කරන ලද ආයෝජන මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන ආයතනවල අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ එම තීරණය සම්පූර්ණයෙන්ම බලහත්කාරයකි. එය මංකොල්ල කෑමක් මිස වෙනකක් නොවේ.

මෙහිදී ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාතයාංශයට අවශ්‍ය වී ඇත්තේ ආණ්ඩුවට හිතවත් පුද්ගලයින් පිරිසකට එම අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය තරගයකින් තොරව ලබාදීම බව පැහැදිලිය. සමහරවිට ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය නම්කර ඇති පුද්ගලයින් ඇත්තම ගැනුම්කරුවන් නොවිය හැකිය. ඔවුන් දේශපාලකයින්ගේ හෝ වෙනත් අයගේ අතකොළු විය හැකිය. මේ තීරණයේ සැබෑ ප‍්‍රතිලාභ ලබන්නන් දේශපාලකයින් විය හැකිය. 

උදාහරණයකට ගතහොත් ඒකළ පිහිටි වීල් ඉංජංනියරින් ලංකා පෞද්ගලික සමාගමේ අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ලබාදෙන ලෙස ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය නිර්දේශ කර ඇත්තේ, ජාතික හැඳුනුම්පත් අංක 833291297V හිමි කඩවත, දේවාල පාර, කැන්දලියද්ද පාළුව අංක 445/3ඒ පදිංචි එන්ඊ ප්‍රේමරත්න නැමැත්තෙකුටය. බියගම ඇන්සල් ලංකා සමාගමේ අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ලබාදෙන ලෙස නියම කර ඇත්තේ ජාතික හැදුන්ම්පත් අංක 983110460V හිමි අටාල, පින්දෙනිය, ඒ 95 පදිංචි ඩබ්ලිව්කේඑම් ප‍්‍රියදර්ශනටය. මේ අය බොහෝ විට සැබෑ ගැනුම්කරුවන් නොව නාමික ගැනුම්කරුවන් විය හැකිය.

ආයෝජන මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන සෑම ආයතනයකටම ඔවුන්ගේ අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය දේශීය වෙළඳපොලට නිකුත් කිරීමේ හැකියාවක් නැති අතර දේශීය වෙළඳපොලට නිකුත් කිරීමේ හැකියාව ඇතද ඒ සඳහා ද සීමාවන් පවතී. එය සිදුවන්නේ එක් එක් ආයතනය ඇතිකර ගන්නා ගිවිසුම අනුවය. සමහර ආයතන අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ඇතුළු සියයට සීයයක්ම අපනයනය කළ යුතු අතර සිය නිෂ්පාදනවලින් දේශීය වෙළඳපොලට දැමිය හැකි උපරිම ප‍්‍රමාණය සියයට 20කි. ඇතිකර ගන්නා ගිවිසුම් අනුව එම ප‍්‍රමාණය සියයට 5, 10, 15 ආදී ලෙස වෙනස් වේ. එසේ දේශීය වෙළඳපොළට එම ද්‍රව්‍ය විකිණීමේදී එය නිකම්ම කළ නොහැකි අතර ඒ සඳහා වූ බදු අයකිරීම් සිදුකෙරේ. මන්ද එම ද්‍රව්‍ය අපනයනය අරමුණු කර ගනිමින් බදු රහිතව ආනයනය කර ඇති නිසාය. 

මේ ආකාරයට දේශීය වෙළඳපොළට මුදාහරින ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් ආයෝජන මණ්ඩලය දැනුවත් කිරීම සිදුකළ යුතු අතර එහි අංශයක් විසින් එසේ දේශීය වෙළඳපොලට මුදා හරින ද්‍රව්‍ය මුදා හැරීමට අවසර ඇති ප‍්‍රතිශයට තිබෙනවාද නැද්ද යන්න පිළිබඳව මෙන්ම මුදා හැරීමේදී ගෙවිය යුතු බද්ද පිළිබඳ ගණනය කිරීම්ද සිදුකර ඒ පිළිබඳ දැනුම් දෙයි.

ඉහතින් විස්තර කරන ලද අයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ මංකොල්ලය අපට ප‍්‍රශ්න කිහිපයක් ඉතිරි කරයි. ඉන් එකක් වන්නේ ආයෝජන මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන ආයතනවල අතිරික්ත හා බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය ලබාදීම සඳහා නිර්දේශ කර ඇති පුද්ගලයින්ව එම අමාත්‍යාංශය තෝරා ගත්තේ කෙසේද යන්නය. ඒ සඳහා ප‍්‍රසිද්ධ කැඳවීමක් කළේද, නැතහොත් දේශපාලකයින් හෝ වෙනත් පුද්ගලයින්ගේ ලැයිස්තු හෝ නිර්දේශ මත පුද්ගලයින් තෝරා ගත්තේද, ඒ ඒ ආයතන සඳහා එම පුද්ගලයින් නිර්දේශ කිරීමේදී සලකා බැලූ සුදුසුකම් මොනවාද යන්න ඒවාය.

අනෙක් ප‍්‍රශ්නය වන්නේ ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය ඇත්තේ ප‍්‍රතිපත්තිමය තීරණ ගැනීමටද, නැතහොත් මේ ආකාරයට ශ‍්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලයේ කටයුතුවලට අතපෙවීමටද යන්නය. 

මෙහිදී මුලින් සඳහන් කළ කරුණ යළි සඳහන් කිරීම වැදගත්ය. ජනාධිපති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ හොරෙක් නොවේ යැයි කීවත්, හොරු ආරක්ෂා කරනවා යැයි කීවත්, ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන අමාත්‍යාංශය බාර ඇමතිවරයා ලෙසට මේ මංකොල්ලයට ඔහු වගකිව යුතු බව හා එම වගකීමෙන් ඔහුට මිදිය නොහැකි බවය.