‘සිය පාරිභෝගිකයන් ‘පාවිච්චි කරන්නන්’ (Users) යනුවෙන් හඳුන්වන කර්මාන්ත දෙකයි ලෝකයේ තිබෙන්නේ. එකක් නීතිවිරෝධී මත්ද්‍රව්‍ය. අනෙක මෘදුකාංග.’

‘The Social Dilemma’ වාර්තා චිත්‍රපටය නැරඹු කිසිවෙකුට අමතක කළ නොහැකි මේ උපුටනය, විසි හතර පැයේ ම මිනිස් ඇස් කුඩා කුඩා තිර මත අලවා තබන ඉන්ද්‍රජාලික සයිබර් කර්මාන්තය ගැන මඳක් නැවතී හිතා බලන්නට සලස්වන්නකි. කැලිෆෝනියාවේ සිලිකන් වැලි හි පිහිටි ලොව බලවත් ම තාක්ෂණ සමාගම්වල සේවය කර ඒවායින් ඉවත් වූ කිහිප දෙනෙකුගේ විවාදාත්මක අදහස් රැගත්, මහත් ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන් ‘The Social Dilemma’ නමැති ලොව කැලඹූ වාර්තා චිත්‍රපටය නිර්මාණය කරන්නට මූලික වූ ට්‍රිස්ටන් හැරිස්, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ස්ටැන්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් පරිගණක විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධිය ලබා ගූගල් සමාගමේ නිර්මාණ සැලසුම් ආචාරධර්මවේදියෙකු ලෙස කටයුතු කර ඉන් ඉවත් වූ අයෙකි. පසුව ඔහු මෙබඳු සුවිශාල තාක්ෂණ සමාගම්වල සේවය කර ඉවත් වූ තමන් වැනි ම සගයන් රැසක් එක් කොටගෙන මානුෂීය තාක්ෂණ මධ්‍යස්ථානය (Center for Humane Technology) පිහිටුවීම සඳහා පුරෝගාමී විය. අන්තර්ජාලය මේසයක් මත සිට සාක්කුවට පැමිණීමේ ක්‍රියාවලිය ඔස්සේ අපට අහිමි වූ ‘කාලය’ සහ අපෙන් ගිලිහුණු ‘අවධානය’ පිළිබඳවත්, කාලය ගත කිරීමේ සිට කාලය ‘හොඳින්’ ගත කිරීම (Time spent – Time ‘well’ spent) වෙත පරිවර්තනය වීමේ අවශ්‍යතාව පිළිබඳවත් සයිබර්ලෝලීන් දැනුවත් කිරීම සඳහා ට්‍රිස්ටන් හැරිස් නඟන හඬට අප සවන් දිය යුතු ව තිබේ.

මේ ට්‍රිස්ටන් හැරිස් විසින් මීට වසර හතකට පමණ පෙර පවත්වන ලද TED දේශනයක සිංහල පරිවර්තනයයි.

අපේ කාලය ‘හොඳින්’ ගත කිරීම යනු කුමක් ද?

මගේ කාලය හොඳින් වැය කරන්නෙ කොහොම ද කියන එක ගැන හිතන්න මං මගේ කාලයෙන් හුඟක් වැය කරනවා. සමහර විට ඕනවටත් වඩා. සමහර විට පිස්සුවක් වෙන තරමට. මගේ මිතුරන් කියන්නේ එහෙම. ඒත් මට හිතෙනවා මම එහෙම කරන්න ඕන කියලා. මොකද මේ වෙද්දි මට දැනෙනවා මගේ කාලයෙන් පොඩි පොඩි කොටස් මගෙන් ගිලිහිලා යනවා වගේ. එහෙම වෙද්දි දැනෙන්නේ ජීවිතයෙන් කොටස් මගෙන් ගිලිහිලා යනවා වගේ. මගේ කාලයෙන් පොඩි පොඩි කොටස් මගෙන් ගිලිහිලා යනවා වගේ නිශ්චිතවම දැනෙනවා තාක්ෂණයට සහ මං දේවල් චෙක් කරනකොට.

මං ඔබට උදාහරණයක් දෙන්නම්. ඔබට මෙන්න මේ ඊමේල් එක ආවොත්, ඔබෙන් කී දෙනෙකුට මේක ඇවිත් තියනවද, නේද?

‘මාව කෙනෙක් ෆොටෝ එකක ටැග් කරලා.’

මේක පෙනුණාම, මට මේ දැන් ම මේක ක්ලික් කරන එක පාලනය කරගන්න බෑ. මොකද හදිසියෙවත් මේක නරක ෆොටෝ එකක් නම්? ඒ නිසා මම මේක දැන් ම ක්ලික් කරන්න ඕන. හැබැයි මම යන්නෙ ෆොටෝ එක බලන්න මේක ක්ලික් කරන්න විතරක් නෙවෙයි, මම ඇත්තට ම කරන්න යන්නෙ ඊළඟ විනාඩි විස්ස එතන ගත කරන එක. ඒත් නරක ම කොටස තමයි, මම දන්නවා මේක තමයි සිද්ධ වෙන්න යන්නෙ කියලා, ඒත් මේක තමයි සිද්ධ වෙන්නෙ කියලා දැන දැන ම වුණත් මම ඊළඟ පාරත් මේ වැඩේ ම කරන එක නතර වෙන්නෙ නෑ.

නැත්නම් මම මෙහෙම සිදුවීමකට මැදි වුණා කියලා හිතමු. මම මගේ ඊමේල් එක චෙක් කරනවා. ඊළඟට මම රිෆ්‍රෙෂ් කරන්න පහළට අදිනවා. නේද? වැඩේ කියන්නේ තප්පර හැටකට විතර පස්සේ, මම ආයෙමත් රිෆ්‍රෙෂ් කරන්න පහළට අදිනවා. ඇයි මම මෙහෙම කරන්නේ? මේක කිසි ම අර්ථයක් නැති වැඩක්. ඒත් මං ඔබට ඉඟියක් දෙන්නම් ඇයි මෙහෙම වෙන්නේ කියලා.

ඔබ හිතන විධියට, එක්සත් ජනපදයේ චිත්‍රපට, ගේම් පාක් සහ බේස්බෝල් තුනේ ම එකතුවටත් වඩා වැඩි මුදලක් උපයන්නේ මොනවා ද? ස්ලොට් මැෂින්. අපි මෙච්චර සුළු මුදලක් දාලා සෙල්ලම් කරද්දි, කොහොම ද ස්ලොට් මැෂින් මෙච්චර ලොකු මුදලක් උපයන්නේ? අපි සෙල්ලම් කරන්නේ කාසි දාලා. කොහොම ද මෙහෙම වෙන්නේ?

මෙහෙමයි, මගේ ෆෝන් එක ස්ලොට් මැෂින් එකක්. මම මගේ ෆෝන් එක චෙක් කරන හැම වෙලාවක ම කරන්නේ, මට ලැබෙන්නේ මොනවද බලන්න ස්ලොට් මැෂින් එක ප්ලේ කරන එක. මට ලැබෙන්නේ මොනවද? මම මගේ ඊමේල් එක චෙක් කරන හැම වෙලාවක ම කරන්නේ, මට ලැබෙන්නේ මොනවද බලන්න ස්ලොට් මැෂින් එක ප්ලේ කරන එක. මම නිව්ස්ෆීඩ් එකක් පහළට අදින හැම වෙලාවක ම කරන්නේ, මට ඊළඟට ලැබෙන්නේ මොනවද බලන්න ස්ලොට් මැෂින් එක ප්ලේ කරන එක. නේද? ආයෙමත් වැඩේ කියන්නේ, මේක සිද්ධ වෙන විධිය හරියට ම දැනගෙනත්, මම ඩිසයිනර් කෙනෙක්, මම හරියට ම දන්නවා මේකේ මනෝවිද්‍යාව වැඩ කරන්නේ කොහොම ද කියලා, මම හරියට ම දන්නවා මොකද්ද වෙමින් තියෙන්නේ කියලා, ඒත් ඒක මට කරන්න වෙන කිසි දෙයක් ඉතුරු කරන්නේ නෑ, මම පවා ඒකට ඇදිලා යනවා. ඉතින්, අපි මොකද්ද කරන්නේ? මොකද ඒක අපිට ඉතුරු කරන්නේ තාක්ෂණය සමග බුරුලක් නැති සම්බන්ධයක්. එක්කෝ ඔබ ඔන්, සහ ඔබ කනෙක්ට් වෙලා, හැම වෙලේ ම සිතේ ඒකාග්‍රතාවට බාධා වෙලා. නැත්නම් ඔබ ඕෆ්, ඒත් ඔබ හිතමින් ඉන්නවා මට මොනවා හරි වැදගත් දෙයක් මිස් වෙලා ද දන්නේ නෑ කියලා. වෙනත් වචනවලින් කිව්වොත් එක්කෝ ඔබේ සිතේ ඒකාග්‍රතාවට බාධා වෙලා, නැත්නම් ඔබට යමක් මඟහැරෙයි කියල බයෙන්. නේද?

අප මෙතැනට තෝරා ගැනීමක් ඇතුළත් කළ යුතුයි. අප එයත් සමග කාලය ගත කරන්නේ කොහොම ද කියන එක ගැන අපට තෝරා ගැනීමක් ලබා දෙන විධියේ තාක්ෂණයක් සමග අප සම්බන්ධයක් පවත්වා ගන්න අවශ්‍යයි. සහ ඒකට අපට නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පීන්ගේ උදව් අවශ්‍ය වෙනවා. මොකද මේවා දැනගෙන හිඳීම උදව් වෙන්නේ නැහැ. අපට ඩිසයින් උදව් තමයි අවශ්‍ය වෙන්නේ. ඉතින්, එය මොන විධියේ දෙයක් වේවි ද?

අපි හැමෝම මුහුණ දෙන නිදසුනක් ගමු. චැට්, ටෙක්ස්ට් මැසේජ් කිරීම. අපි හිතමු මිනිස්සු දෙන්නෙක් ඉන්නවා. වම් පැත්තේ නැන්සි ඉන්නවා, ඇය ඩොකියුමන්ට් එකක වැඩක් කරනවා. දකුණු පැත්තේ ජෝන්. ජෝන්ට හදිස්සියේ මතක් වෙනවා ‘මට අමතක වෙන්න කලින් අර ඩොකියුමන්ට් එක නැන්සිගෙන් ඉල්ලගන්න ඕන’ කියලා. ඔහු ඇයට ඒ මැසේජ් එක යැව්වම, ඇගේ අවධානය සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් වෙනවා. මේක තමයි අපි හැම වෙලේ ම කරන්නේ. හතර අතේ එකිනෙකාගේ අවධානය කුඩුපට්ටම් කරන එක. මේකට බරපතළ මිලක් තියනවා. මොකද අපි එකිනෙකාට බාධා කරගන්නා හැම වෙලාවක ම, අපට නැවත අවධානය එකඟ කරගන්න සාමාන්‍යයෙන් විනාඩි විසි තුනක් විතර යනවා. ඇත්තට ම අපි මුලින් ම කරමින් සිටි වැඩේට නැවත එන්නට පෙර තවත් වෙන දේවල් දෙකක් වත් පහු කරනවා. මේ බව පෙන්නුවේ ග්ලෝරියා මාක්ගේ පර්යේෂණය සහ මයික්‍රොසොෆ්ට් පර්යේෂණය යන දෙක එකතු කළාම. ඒ වගේ ම මෙය ඔබට නරක පුරුදු හුරු කරන බවත් ඇයගේ පර්යේෂණය හෙළි කළා. අපට බාහිරින් එන බාධා කිරීම් වැඩි වෙන්න වැඩි වෙන්න, අප අපට ම බාධා කරගන්නට නියම කරනවා සහ උගන්න ගන්නවා. අපි ඇත්තට ම හැම විනාඩි තුනහමාරකට ම වරක් අපට ම බාධා කරගන්නවා.

මේක පිස්සුවක්. අපි කොහොම ද මේක නිවැරදි කරන්නේ? මොකද නැන්සි සහ ජෝන් ඉන්නේ මේ බුරුලක් නැති සම්බන්ධය ඇතුළේ. නැන්සිට ඩිස්කනෙක්ට් වෙන්න අවශ්‍ය වෙන්න පුළුවන්, ඒත් ඇය කරදර වෙනවා මට මොනවා හරි වැදගත් දෙයක් මිස් වුණොත් කියල. මේ ප්‍රශ්නය විසඳන්න ඩිසයින්වලට පුළුවන්.

අපි හිතමු නැවතත් නැන්සි ඉන්නවා වමේ, ජෝන් දකුණේ. ජෝන්ට මතක් වෙනවා ‘මම අර ඩොකියුමන්ට් එක ගැන නැන්සිට යවන්න ඕන’ කියලා. හැබැයි මේ පාර, නැන්සිට පුළුවන් සලකුණු කරන්න එයා කිසියම් දෙයකට අවධානය දීලා කියලා. අපි හිතමු ඇය ස්ලයිඩර් එකක් ඇදලා කියනවා ‘මට විනාඩි තිහකට ෆෝකස් වෙන්න අවශ්‍යයි’ කියලා. ඔන්න හරි, ඇය ෆෝකස් වුණා. දැන් ජෝන්ට ඇයට මැසේජ් කරන්න පුළුවන්, ඔහුට ඔහුගේ සිතේ බරෙන් මිදෙන්නත් පුළුවන්, මොකද ඔහුට අවශ්‍යතාවක් තියනවා, ඔහුට එය අමතක වෙන්න කලින් ඉවර කරලා ඒ සිතිවිල්ලෙන් මිදෙන්න අවශ්‍යයි. හැබැයි මේ පාර එය ජෝන්ගේ මැසේජස් රඳවගෙන ඉන්නවා නැන්සිගේ ෆෝකස් කාලය ඉවර වෙනකන්. එතකොට නැන්සිට දිගට ම ෆෝකස් කරන්න පුළුවන්, සහ ජෝන්ට ඔහුගේ සිතිවිල්ල අවසන් කරන්න පුළුවන්. නේද? හැබැයි මෙය සාර්ථක වෙන්නේ තව එක දෙයක් හරි ගියොත් විතරයි. ඒ තමයි, නැන්සි දැනගන්න අවශ්‍යයි ඇත්තට ම හදිස්සි, වැදගත් යමක් කියන්න තියනවා නම්, ජෝන්ට ඇයට බාධා කරන්න තවමත් හැකියාව ඇති බව. ඒත් වැරදීමෙන් හෝ නො සිතා කරන අඛණ්ඩ බාධා කිරීම් වෙනුවට, දැන් අප නිර්මාණය කරන්නේ සවිඥානික බාධා කිරීමක්.

අප මෙතැන දී දේවල් දෙකක් කරනවා. අප නැන්සිටත් ජෝන්ටත් අලුත් තෝරා ගැනීමක් නිර්මාණය කරනවා. ඒත් අප මෙතැන දී කරන තවත්, සූක්ෂ්ම දෙයක් තියෙනවා. ඒ තමයි, අප පිළිතුරු දෙමින් සිටින ප්‍රශ්නය අප විසින් වෙනස් කරනු ලබනවා. ‘මැසේජ් යවන්න පහසු වෙන්න අපි මේක ඩිසයින් කරමු’ කියන එක චැට්වල අරමුණ වෙනවා වෙනුවට (මොකද කාටහරි මැසේජ් එකක් යැවීම ඉතා පහසු කිරීම නේ චැට්වල අරමුණ), ඒ වෙනුවට අපි අරමුණ වෙනස් කරනවා වඩා ගැඹුරු සහ මිනිස් වටිනාකමක් සහිත දෙයකට. ඒ තමයි ‘දෙදෙනෙකු අතර සම්බන්ධතාවක ඇති විය හැකි, ගුණාත්මක බවින් ඉහළ ම සන්නිවේදනය අපි නිර්මාණය කරමු’ කියන එක. ඒ කියන්නේ අපි අරමුණ ඉහළට ඔසවනවා.

දැන්, ඇත්තට ම ඩිසයිනර්ස්ලා මේ ගැන සැලකිල්ලක් දක්වනවා ද? අපට ඕන ද මේ වඩා ගැඹුරු මිනිස් අරමුණු ගැන සංවාද පවත්වන්න? මම ඔබට එක කතාවක් කියන්නම්. මීට අවුරුද්දකට ටිකක් කලින් දවසක මට තාක්ෂණ ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රමුඛතම ඩිසයිනර්ස්ලා සහ ‘තික් නට් හන්’ අතර රැස්වීමක් සංවිධානය කරන්න උදව් වෙන්න සිද්ධ වුණා. ‘තික් නට් හන්’ කියන්නේ සති භාවනා පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර කථකයෙක්. ඒක හරි ම අපූරු රැස්වීමක්. ඔබ මවාගන්න කාමරයක්, එහි එක් පැත්තක ඉන්නවා ටෙක් පිස්සන් පිරිසක්. අනෙක් පැත්තේ ඉන්නවා දිගු දුඹුරු පැහැ සිවුරු දරන, හිස මුඩු කළ බෞද්ධ භික්ෂුන් පිරිසක්. ප්‍රශ්න නැඟුණේ ගැඹුරුතම මානව වටිනාකම් ගැන. ඔබ ගැඹුරුතම ප්‍රශ්නවලට සහ ගැඹුරුතම මානව වටිනාකම්වලට අදාළ ව ඩිසයින් කරන විට තාක්ෂණයේ අනාගතය මොන වගේ වේවි ද වැනි ප්‍රශ්න. අපේ සංවාද කේන්ද්‍රගත වුණා ඒ වටිනාකම් මොනවද කියන එක ගැන ගැඹුරින් සවන් දීමට. අපේ සංවාදෙ දි ඔහු විහිළු කළා, අක්ෂර වින්‍යාස පරීක්ෂකයක් (Spell Check) වෙනුවට ඔබට දයානුකම්පාව පිළිබඳ පරීක්ෂකයක් තිබුණා නම් කියලා. ඒ කියන්නේ වැරදීමකින් හරි පරුෂ ලෙස කියවෙන්න පුළුවන් හෝ, වෙන කෙනෙකු විසින් පරුෂයි කියල හිතන්න පුළුවන් වචනයක් ගැන එවිට ඔබට සැලකිලිමත් විය හැකියි.

ඉතින්, මේ ඩිසයින් රැස්වීම්වල හැරුණුකොට, මේ ජාතියේ සංවාද සැබෑ ලෝකය තුළ ඇති වෙනවා ද? උත්තරේ ඔව්. එවැනි මගේ ප්‍රියතම එකක් තමයි ‘කවුච්සර්ෆිං’. ඔබ දැන සිටියේ නැත්නම්, ‘කවුච්සර්ෆිං’ කියන්නේ නිදාගන්න තැනක් හොයන මිනිස්සු සහ නොමිලේ ඇඳන් ලබා දෙන අය සම්බන්ධ කරන වෙබ් අඩවියක්. මෙය ඉතා හොඳ සේවාවක්. ඔවුන්ගේ ඩිසයින් අරමුණ කුමක් ද? ඔබ කවුච්සර්ෆිංහි සේවය කරනවා නම්, ඔබ ඩිසයින් කරන්නේ කුමක් වෙනුවෙන් ද? ඔබ හිතයි, ලබා ගන්නා සහ පරිත්‍යාග කරන්නා ගැළපීම සඳහා කියලා. නේද? එය හොඳ අරමුණක්. හැබැයි එය අර මැසේජ් කිරීම සඳහා අපට කලින් තිබුණ, මැසේජ් එකක් යැවීම ම පමණක් වූ අරමුණ වගේ. ඒත් වඩා ගැඹුරු, මිනිස් අරමුණ මොකක් ද? මීට කලින් හමු වෙලා නැති මිනිසුන් අතර, කල් පවතින, ධනාත්මක අත්දැකීම් සහ සම්බන්ධතා නිර්මාණය කිරීමේ අවශ්‍යතාව, ඔවුන් ඔවුන්ගේ අරමුණ බවට පත් කරගත්තා. මේ පිළිබඳ විස්මිත ම දේ තමයි, 2007 දී ඔවුන් මෙය මැන ගැනීම සඳහා ක්‍රමයක් හඳුන්වා දුන්නා. එය පුදුම සහගතයි. මම ඔබට කියන්නම් එය වැඩ කරන විධිය. හැම නිර්මාණ සැලසුම් අරමුණක් සඳහා ම ඊට අනුරූප මිනුම් ක්‍රමයක් තිබීම අවශ්‍යයි, ඔබට එහි සාර්ථකත්වය මැන ගැනීමට සහ ඔබේ තත්ත්වය දැනගැනීමට.

මේ සඳහා ඔවුන් කරන්නේ, අපි හිතමු එකිනෙකා හමු වන මිනිසුන් දෙදෙනෙකු සිටිනවා. මේ දෙදෙනා එක් ව ගත කළ දින ගණන අරගෙන ඔවුන් ඇස්තමේන්තු කරනවා ඒ දිනවල පැය කීයක් ඔවුන් එක් ව ගෙව්වා ද කියලා. ඔවුන් එක් ව ඒ කාලය ගත කළාට පස්සේ ඔවුන් ඒ දෙදෙනාගෙන් ම අහනවා ඔබේ අත්දැකීම කොයි තරම් දුරට ධනාත්මක වුණා ද කියලා. ඔබ හමු වූ පුද්ගලයා සමග ඔබ ලද අත්දැකීම හොඳ එකක් ද කියලා. ඉන් පසුව ඔවුන් ඒ ධනාත්මක පැයවලින්, ඒ අය සිය වෙබ් අඩවිය මත ගෙවූ කාලය අඩු කරනවා. ඒ කාලය කියන්නේ මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලින් ගෙවන මිලක්. එනිසා ඇයි අප ඒ කොටස සාර්ථකත්වය කියලා මනින්නේ? මෙහෙම කළාම ඔබට එන අගය ඔවුන් හඳුන්වනවා ‘සකසන ලද ශුද්ධ සුහදතාව’ කියලා. සරල ව කිව්වොත් අප නිර්මාණය කරගත් යහපත් කාල පරාසයන්වල ශුද්ධ එකතුව. කවුච්සර්ෆිං නො තිබෙන්නට අපට අහිමි වෙන ශුද්ධ පැය ගණන.

ඔබට හිතාගන්න පුළුවන් ද, ඔබට මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලට ධනාත්මක ව අලුත් දායකත්වයක් දක්වන්නට සැබෑ ලෙස ම හැකි වුණ ශුද්ධ පැය ගණන මඟින් ඔබේ සාර්ථකත්වය මනින්න පුළුවන් වුණා නම්, හැම දා ම වැඩට එන්න එය කොයි තරම් අනුප්‍රාණයක් වෙයි ද කියලා? ඔබ අද දවසේ කරන්න යන වැඩ කොටස කළේ නැත්නම් ඔවුන්ට ඒ කාලය අහිමි ව යා හැකියි. ඔබට හිතාගන්න පුළුවන් ද මේ විධියට වැඩ කරන මුළුමහත් ලෝකයක්? අපි හිතමු ඔබ කැමතියි ඉවුම් පිහුම්වලට. ඔබ සංවිධානය කරන ලද ඉවුම් පිහුම් වරුවලින්, සහ ඔබ කියවා සතුටු වුණු ඉවුම් පිහුම් ලිපිවලින්, ඔබ කියවා අසතුටු වුණු ලිපි හෝ ඔබ උඩ පහළ යන්නට කාලය වැය කරලා අසතුටු වුණු අවස්ථා ගණන අඩු කර, ඒ අනුව ඔවුන්ගේ සාර්ථකත්වය මනින සමාජ ජාල අඩවියක් ඔබට හිතාගන්න පුළුවන් ද? මවාගන්න, නිර්මාණය වූ සම්බන්ධතාවලින් හෝ යැවූ මැසේජ් ප්‍රමාණයෙන් වෙනුවට, අප බලාපොරොත්තුවෙන් හිඳ අපට ලැබුණු රැකියා අවස්ථාවලින් ඔවුන්ගේ සාර්ථකත්වය මනින වෘත්තීමය සමාජ ජාල අඩවියක්. ඉන්පසු ඔවුන් තම වෙබ් අඩවිය මත මිනිසුන් ගෙවූ කාලය ඉන් අඩු කළා නම්? නැත්නම් හිතන්න, සහකරුවන් සොයා දෙන සේවාවක්, ටින්ඩර් හෝ එවැනි එකක්, මිනිසුන් වමට දකුණට ස්වයිප් කළ වාර ගණන වෙනුවට, ඔවුන් දැන් සාර්ථකත්වය මනින්නේ ඒ විධියටයි, ඒ වෙනුවට, මිනිසුන් එමඟින් නිර්මාණය කරගත් ගැඹුරු, ආදරණීය, සම්පූර්ණ සම්බන්ධතා මැන්නා නම්? (ඒ සම්බන්ධතා නිර්වචනය කරගැනීම ඒ මිනිසුන්ට අයිති දෙයක්.)

ඒත් ඔබට මවාගන්න පුළුවන් ද මේ විධියට වැඩ කරන මුළුමහත් ලෝකයක්? ඔබට ඔබේ කාලය ‘හොඳින්’ ගත කරන්න උදව් වෙන විධියට. මෙය සිදු කිරීම සඳහා අපට අලුත් පද්ධතියකුත් අවශ්‍යයි. මොකද ඔබ සමහර විට හිතනවා ඇති, අද දවසේ අන්තර්ජාල ආර්ථිකය, සමස්තයක් ලෙස අද දවසේ ආර්ථිකය මනිනු ලබන්නේ ගෙවන ලද කාලයෙන්. භාවිත කරන්නන් ප්‍රමාණය වැඩි වන තරමට, භාවිතය වැඩි වන තරමට, මිනිසුන් තවතවත් කාලය ගත කරන තරමට තමයි මේ සමාජ ජාලා සිය සාර්ථකත්වය මනින්නේ. ඒත් අපි මේ ප්‍රශ්නය කලින් විසඳලා තියනවා.

අපි මේක කලින් විසඳුවා කාබනික ආහාර මඟින්. අප දේවල්වල වටිනාකම වෙනස් විධියකට මැනිය යුතුයි කියලා තීරණය කළාම අපි කිව්වා මේ වෙනස් විධියක ආහාර ජාතියක් බව. ඒ නිසා එය මිල පමණක් පදනම් කරගෙන සංසන්දනය කළ නොහැකියි. මෙය ආහාරවල වෙනස් ප්‍රභේදයක්. අපි මේක කලින් විසඳුවා ලීඩ් සහතිකය මඟිනුත්. එහි දී අපි කිව්වා මේ වෙනස් වටිනාකම් සහ පාරිසරික තිරසාර බව වෙනුවෙන් නැඟී සිටි වෙනස් විධියක ගොඩනැඟිල්ලක් කියලා.

අපට තාක්ෂණය වෙනුවෙනුත් එවැන්නක් තිබුණොත් කොහොම ද? මිනිස් ජීවිතයට නව ශුද්ධ දායකත්වයන් නිර්මාණය කිරීමට උදව් වීම, සිය සම්පූර්ණ කර්තව්‍යය සහ අරමුණ බවට පත් කරගත් යමක් අපට තිබුණොත් කොහොම ද? එය සැබැවින් ම සාර්ථක වන අයුරින් අපට එය වෙනස් විධියකට අගය කළ හැකි වුණොත් කොහොම ද? හිතන්න ඇප් ස්ටෝර්ස්වල ඔබට විවිධ දේට ප්‍රමුඛ ලෙස ඉඩ දෙනවා. හිතන්න ඔබව මෙවැනි නිර්මාණ සැලසුම් නිෂ්පාදන වෙත යොමු කරන්නට උදව් වෙන වෙබ් බ්‍රවුසර් තියනවා. ඔබට හිතාගන්න පුළුවන් ද එවැනි ලෝකයක් තුළ ජීවත් වීම සහ එය නිර්මාණය කිරීම කොතරම් උද්දාම සහගත දෙයක් ද කියලා?

අපට මේ ලෝකය අද දවසේ ම නිර්මාණය කරගත හැකියි. සමාගම් නියමුවන්ට කරන්න තියෙන්නේ, මිනිස් ජීවිතය කෙරෙහි ඔවුන්ගේ ශුද්ධ ධනාත්මක දායකත්වය මැනීම සඳහා, ඔවුන්ගේ මිනුම් ක්‍රමය ලෙස නව මිනුම් ක්‍රමයකට ප්‍රමුඛතාව ලබා දෙන එක විතරයි. එය කළ හැක්කේත් ඔවුන්ට විතරයි. සහ ඒ ගැන අවංක සංවාදයක් පවත්වන්න. ආරම්භයේ දී ඔබ එතරම් සාර්ථක නො වනු විය හැකියි, ඒත් අප ඒ සංවාදය ආරම්භ කරමු.

නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පීන්ට පුළුවන් සාර්ථකත්වයට නව අර්ථකථනයක් දෙන්න. ඔවුන්ට පුළුවන් ‘ඩිසයින්’ යන්නට නව අර්ථකථනයක් දෙන්න. අප හැමෝට ම බලපාන මේ තෝරා ගැනීම් නිර්මාණය කරන්න ඔබේ සමාගමේ සිටින වැඩි දෙනෙකුට තිබෙනවාට වඩා බලයක් ඔබ ළඟ තිබෙන බවට පවා තර්ක කළ හැකියි. රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමේ ඇති වගකීම සහ ඉහළ අගය හඳුනා ගැනීමට වෛද්‍ය විද්‍යාවේ වන හිපොක්‍රටීස් දිවුරුම මෙන්, මේ අලුත් ඩිසයින් ක්‍රමය වෙනුවෙන් නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පීන්ටත් එවැන්නක් තිබුණොත් කෙසේ වේවි ද?

පරිශීලකයන් අපි හැමෝට ම මෙයාකාර ලෙස හැසිරවිය හැකි තාක්ෂණයක් ඔවුන්ගෙන් ඉල්ලීමට හැකියි. මෙය අපහසු බව පෙනෙන්නට පුළුවන්, නමුත් මැක්ඩොනල්ඩ් එකේ සැලඩ් තිබුණෙ නෑ පාරිභෝගිකයන් එය ඉල්ලන තෙක්. වෝල්මාර්ට් එකේ කාබනික ආහාර තිබුණෙ නෑ පාරිභෝගික ඉල්ලීම් එන තෙක්. එනිසා අප මේ අලුත් ආකාරයේ තාක්ෂණය ඉල්ලා සිටිය යුතුයි. අපට මෙය කළ හැකියි.

මෙය ඉටු කිරීම, ‘ගත වූ කාලය’ මත සම්පූර්ණයෙන් පදනම් ව දුවන ලෝකයකින්, ‘හොඳින් ගත වූ කාලය’ මත පදනම් ව දුවන ලෝකයකට මාරු වීමට සමාන වනු ඇති. මට ඒ ලෝකය තුළ ජීවත් වීමට අවශ්‍යයි. මට මේ සංවාදය පැවැත්වීමට අවශ්‍යයි. අපි මේ සංවාදය දැන් පටන් ගනිමු. ස්තුතියි.

පරිවර්තනය: චතුපමා අබේවික්‍රම