■ ධනුෂි ලිහිණිකඩුව
අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හා සේවාවල මිල පාලනය රටක ජනතාවගේ ආර්ථික සුබ සිද්ධිය කෙරෙහි දැඩි ලෙස බලපානු ලබයි. ඒ අනුව අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍යයන්හි මිල ගණන් සාධාරණව පාලනය කිරීම සඳහා පාරිභෝගික අධිකාරිය විසින් 2003 අංක 9 දරන පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරී පනත ප්‍රකාරව එම සේවාව පවත්වාගෙන යන අතර වර්තමානය වන විට මෙරට අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හා සේවා රැසක් එකී මිල පාලනයෙන් තොරව වෙළඳපොළ තුළ අලෙවි වේ. දෛනිකව මහජනයාට සැපයිය යුතු සේවා රැසක මිල ගණන් ඉහළ යත් ම ඒවායේ කාර්යක්ෂමතාව ද වේගයෙන් පහළ බසිමින් ඇත. එවන් වකවානුවක දිනෙන් දින ඉහළ යන බඩු මිල හමුවේ මහජනයා පත්ව ඇත්තේ කබලෙන් ලිපට වැටීමකට ය.
2021 වර්ෂයේ නොවැම්බර් මස අති විශේෂ ගැසට් නිවේදනයක් මගින් වහාම ක්‍රියාත්මක වන පරිදි භාණ්ඩ 17කට පනවා තිබූ පාලන මිල ඉවත් කිරීමට පාරිභෝගික කටයුතු අධිකාරිය ගත් තීරණයත් සමග සුදු සීනි, දුඹුරු සීනි, බී ලූණු, මයිසූර් පරිප්පු, ටින් මාළු, බඩ ඉරිඟු, කුකුළු මස්, කරවල, පොල්, වියලි මිරිස්, උම්බලකඩ, වියලි හාල්මැස්සන්, මුං ඇට, ආනයනික අර්තාපල්, ආනයනික කිරි පිටි සහ තිරිඟු පිටි ආදි භාණ්ඩ රැසක් සඳහා වූ උපරිම සිල්ලර මිල අහෝසි විය. රජය විසින් පෙර සිදු කළ සහල් සඳහා වන පාලන මිල ඉවත් කර දැමීමත් සමග සහල් මිල තීරණය කිරීම ද මහා පරිමාණ සහල් මෝල් හිමියන් අතට පත් ව තිබූ අවස්ථාවක, මෙම ගැසට් නිවේදනයත් සමග වර්තමාන භාණ්ඩ හා සේවා රැසක් වෙළඳපොලට නිකුත් වන්නේ නිෂ්පාදකයන්ගේ සහ වෙළඳුන්ගේ අභිමත මිල ගණන්වලට වීම ඛේදවාචකයකි. කොවිඩ් වසංගත තත්ත්වය හමුවේ සිය එදිනෙදා ජීවනෝපාය මාර්ග ද අවහිර ව සිටින ජනතාවට මෙලෙස ශීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යන බඩු මිල ද තවත් මරු පහරක් ම වී ඇත.
වසංගත තත්ත්වය හේතුවෙන් මෙරට කර්මාන්තයන්ගේ පසුබෑමත්, ඩොලර් හිඟය සහ මෙරට තුළ පැවති ගැටලු සඳහා රජය විසඳුම් සෙවූ ආකාරයත් නිසා පසුගිය සති කිහිපයක් තිස්සේ දිගින් දිගට ම වැඩි වෙමින් තිබූ, මෙම සටහන ලියැවෙන අද අප්‍රේල් (27) දින වන විට රුපියල් 350ක අගයේ පවතින ඩොලරයේ වටිනාකම ක්‍රමික ව ඉහළ යාමත් සමග, ශ්‍රී ලංකාව තුළ භාණ්ඩ මිල ශීඝ්‍ර ලෙස ඉහළ යාම නිසා මෙරට ආර්ථික වශයෙන් අතිශය තීරණාත්මක අඩියකට පත් ව තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන විසින් පහත හෙලා ඇති බවත් අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට අවශ්‍ය විදේශ විනිමය අවසන් වීමත් සමග ඩොලර් බිලියන 51ක් වූ විදේශ ණය ගෙවීම පැහැර හැර ඇති බවත් ජාත්‍යන්තර පුවත් සේවා රැසක් වාර්තා කර ඇති පසුබිමක ප්‍රංශ පුවත් සේවය පවසන්නේ නිදහසින් පසු ශ්‍රී ලංකාව සිය දරුණුතම ආර්ථික පසුබෑමට මුහුණ දී සිටින බවයි. එවන් වකවානුවක ආණ්ඩුව ජනතාවට අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හා සේවා මිල අසාධාරණ ලෙස ඉහළ දැමීම හේතුවෙන් ජනතාවගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩ වී ඇතැයි දක්වමින් ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමය පසු ගිය 25 වන දා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය හමුවේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමක් ගොනු කර ඇති බවද වාර්තා වේ.
කෙසේ වෙතත් මෙරට තුළ උද්ගතව ඇති අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හිඟය තාවකාලිකව පොඩි ප්‍රශ්නයක් පමණක් බව පවසමින් හිටපු මුදල් ඇමති බැසිල් රාජපක්ෂ කළ ප්‍රකාශය අවඥාවට ලක් කරමින් මේ වනවිට රට පුරා උද්ගතව ඇත්තේ පැහැදිලි භාණ්ඩ හා සේවා හිඟයක් බව කිරි දරුවෙකුට පවා නොරහසකි. දිවයිනේ බොහෝ ප්‍රදේශවල සතොස ඇතුළු තවත් වෙළඳසැල් රැසක අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩවල පැහැදිලි හිඟයක් පවතින බව පාරිභෝගික ජනතාව චෝදනා කරති. හිඟ ද්‍රව්‍ය අතර සීනි, පරිප්පු, කිරිපිටි, සබන් ඇතුළු තවත් අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ රැසක් පවතින බව ඔවුහු තවදුරටත් ප්‍රකාශ කර සිටිති.
අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ මෙන් ම අත්‍යවශ්‍ය නොවන නමුත් ගෘහස්ථ පරිභෝජනය සඳහා අවශ්‍ය භාණ්ඩ රැසක ද මිල ඉහළ ගොස් ඇති බව වෙළඳපොල නිරීක්ෂණය කිරීමේ දී දැකගත හැකි අතර විශේෂත්වය වන්නේ මෙම මිල ඉහළ යාම සිදු වී ඇත්තේ මාස 2 – 3 අතර කාලය තුළ වීමයි.
ජනවාරි මාසයට සාපේක්ෂව මාස කිහිපයක් තුළ මෙරට වෙළඳපොලේ භාණ්ඩ කිහිපයක සිල්ලර මිල ඉහල ගොස් ඇති ආකාරය ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව මගින් නිකුත් කරන දෛනික ආර්ථික දර්ශකයට අනුව පහත දැක්වේ.
ජනවාරි මාසයේ රතු කැකුළු සහල් කිලෝවක් මිල රුපියල් 160ක් ව පැවති අතර එය මෙම මස 27 වන දින වන විට එය රුපියල් 18කින් ඉහළ ගොස් ඇත. ඒ අනුව එහි නව මිල රුපියල් 178කි.
මයිසූර් පරිප්පු කිලෝවක් රුපියල් 469ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත්තේ ජනවාරි මාසයට සාපේක්ෂව රුපියල් 191කින් වැඩි වීමෙනි.
කිරිපිටි කිලෝ එකක පැකට්ටුවක මිල රුපියල් 1020 සිට 1920ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර ආනයනික වියලි මිරිස් කිලෝවක මෙම මස මිල සටහන් වූයේ රුපියල් 1400ක් ලෙසයි. ඒ අනුව එය රුපියල් 606කින් මිල වැඩි වී ඇත.
සුදු සීනි කිලෝවක මිල ජනවාරියේ සටහන් වූයේ රුපියල් 139.50ක් ලෙස වන අතර එය මේ වන විට රුපියල් 220ක මිලට අලෙවි වේ.
රුපියල් 80ක මිලට පැවති පාන් රාත්තලක නව මිල රුපියල් 140කි. කුඩා මාරි බිස්කට් පැකට්ටුවක් රුපියල් 25කින් පමණ ඉහළ ගොස් ඇති අතර එහි නව මිල රුපියල් 60කි.
වෙළඳපොල තුළ ඇඟ ගල්වන කුඩා සබන් කැටයක නව මිල සටහන් වන්නේ රුපියල් 135ක් ලෙසයි.
පැලවත්ත කිරිපිටි සමාගම 400ට කිරිපිටි පැකට්ටුවක මිළ රුපියල් 105කින් ඉහළ දමා තිබෙන අතර ඒ අනුව පැකට්ටුවක නව මිල රුපියල් 625කි.
රුපියල් 90කට අලෙවි වූ මිරිස් කුඩු ග්‍රෑම් 100ක් රුපියල් 110ක් දක්වා වැඩි වී ඇත.
තුනපහ ග්‍රෑම් 100 රුපියල් 90කට පැවති අතර නව මිල රුපියල් 112කි.
ඊට අමතරව රුපියල් 250ක්ව පැවති සැමන් ටින් එකක මිල තවත් රුපියල් 110කින් වැඩි වී ඇති අතර එහි නව මිල 360කි.
මේ අයුරින් අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ රැසක මිල ඉහළ යාමට හේතුව ඩොලරයට සාපේක්ෂව දිගින් දිගට ම රුපියලේ අගය අවප්‍රමාණය වීම හරහා සිදු වන තෙල් මිල ඉහළ යාම බව බලධාරීහු පවසති.
මෙම වසර තුළ පමණක් සිව් වතාවක් පමණ ඉහළ ගිය ඉන්ධන මිල මේ වන විට සටහන් වන්නේ ඔක්ටේන් 92 වර්ගයේ පෙට්‍රල් ලීටරයක් රුපියල් 338ක්, ඔක්ටේන් 95 වර්ගයේ පෙට්‍රල් ලීටරයක් 367ක් සහ ඔටෝ ඩීසල් ලීටරයක මිල රුපියල් 289ක් ලෙසයි.
ඉන්ධන මිල ඉහළ යාම හේතුකොටගෙන බස් ගාස්තු මෙන් ම ත්‍රීරෝද රථ ප්‍රවාහන ගාස්තු ද අවමය රුපියල් 80 දක්වා වර්ධනය කිරීමට සිදු වූ බව ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරන්ගේ සංගමය පවසයි. ප්‍රවාහන ගාස්තු ඉහළ යාමත් සමග වක්‍රාකාරයෙන් බඩු මිල ඉහළ යාම වෙළඳසැල් රැසක භාණ්ඩ මිල පරීක්ෂා කිරීමේ දී දැකගත හැකි ය. තෙල්, ගෑස් සහ අනෙකුත් භාණ්ඩ මිල දී ගැනීම සඳහා රටපුරා ජනතාව දිගු පෝලිම්වල රැඳී සිටීම සති ගණනාවක් පුරාවට සුලබ දසුනකි.
කිරිපිටි හා ගෑස් මිළ ඉහළ දැමීම හේතුවෙන් කිරි තේ එකක මිළ රුපියල් 100ක් දක්වා ඉහළ දැමීමට සිදුවන බව සමස්ත ලංකා ආපනශාලා හිමියන්ගේ සංගමය නිවේදනය කළේ ය.
රුපියල අවප්‍රමාණය වීම හමුවේ ප්‍රීමා සමාගම රුපියල් 35 – 45 අතර අගයකින් ද, සෙරන්ඩිබ් සමාගම රුපියල් 35කින් ද තිරිඟු පිටි මිල ඉහළ දමා ඇත.
බත් පැකට්ටුවක මිල රුපියල් 20කින් ඉහළ දැමීමට සමස්ත ලංකා ආපනශාලා හිමියන්ගේ සංගමය පියවර ගෙන ඇති අතර කොත්තුවක මිල රුපියල් 10කින් හා කෙටි ආහාර මිල රුපියල් 5කින් ඉහළ දැමීමට සිදු වන බව ද එම සංගමයේ සභාපති අසේල සම්පත් මහතා ප්‍රකාශ කළේ ය. ඔහු කියා සිටියේ ගෑස්, සහල් හා සෙසු කුළුබඩු වර්ගවල ද මිල ගණන් බොහෝ සෙයින් ඉහළගොස් තිබීම මෙයට හේතුව බවයි. ඒ අනුව බිත්තර රෝල් එකක් රුපියල් 65ත් 70ත් අතර මිලකට ඉදිරියේදී අලෙවි කිරීමට සිදු වන බවත් සාමාන්‍ය එළවළු කොත්තුවක හා එළවළු ෆ්‍රයිඩ් රයිස් එකක නව මිල රුපියල් 300 ඉක්මවීමට ඉඩ පවතින බවත් ආපනශාලා හිමියෝ පැවසූහ.
මෙවන් වාතාවරණයක් තුළ වෙළෙඳසැල්වල ඇති පැරණි මිල සහිත සබන් කැට මිල දී ගැනීමට පාරිභෝගිකයින් ලහි ලහියේ උත්සාහ කරන ආකාරය මේ දිනවල නිරන්තරයෙන් දැකිය හැකි ය. පාරිභෝගිකයින් විසින් සබන්, ඇඟ ගල්වන සබන් දියර, රෙදි සෝදන කුඩු, දත් බෙහෙත් ආදිය මසකට සෑහෙන ප්‍රමාණයටත් වඩා වැඩියෙන් මිල දී ගැනෙන ආකාරය සාමාජ මාධ්‍යවල පවා විශේෂ අවධානයට ලක්වී ඇත. මේ අතර මිල ඉහළ ගිය වෙනත් භාණ්ඩ අතර බෝතල් කල පානීය ජලය, රස කැවිලි, සේදුම් කැට (විම් වැනි), යෝගට්, මුඛ ආවරණ, පාසල් පොත් බෑග්, පාසල් පාවහන්, පොත් සහ ලිපි ද්‍රව්‍ය ආදිය වෙයි.
මීට අමතරව ශීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යන ඉන්ධන මිල හේතුවෙන් රුපියල් 17ක් වූ අවම බස් ගාස්තුව ක්‍රමයෙන් රුපියල් 20 දක්වා වර්ධනය වී අද වන විට එය රුපියල් 27 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ උද්ධමනය අතින් ලොව තෙවැනි තැනට පත් ව ඇති අතර, එය 119%ක් පමණ බව ජෝන් හොප්කින්ස් විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යාඥ ස්ටීව් හැන්ක් පවසයි. ශ්‍රී ලංකාවේ ජනලේඛන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ දත්ත අනුව මාර්තු මාසයේ ජාතික පාරිභෝගික මිල දර්ශකයට අනුව උද්ධමනය සියයට 21.5 වන අතර, ආහාර උද්ධමනය සියයට 29.5කි. කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයට අනුව මාර්තු මාසයේ මතුපිට උද්ධමනය 18.7%කි.
මේ අතර රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය අනතුරු අඟවන්නේ පවතින උද්ධමන තත්ත්වයට කඩිනමින් විසඳුම් සලසා නොගතහොත් රට තුළ මන්දපෝෂිත සමාජයක් බිහිවීමේ අවදානමක් පවතින බවයි. දරුවන්ට කිරිපිටි මිලට ගත නොහැකිව අසරණව හඬන අම්මලා ද කුසගින්න නිවනු වස් තුන් වේල සැපයීමට අපොහොසත් ව තැවෙන තාත්තලා ද උදේ සවස තෙල් පෝලිම්, ගෑස් පෝලිම්, අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ මිල දී ගැනීම සඳහා වන පෝලිම්වල හෙම්බත්ව සිටින ජනතාව ද පමණටත් වඩා බදු ගෙව්වා මිසක කිසිවක් කිසි දා නොමිලයේ ලබාගෙන නැත. දැන් දැන් ජනතාව ජීවන සටනේ කරවටක් ගිලී අවසන් ය. ජනතාවගේ මූලික අවශ්‍යතා අතරින් වැදගත්ම සාධකය වන අත්‍යවශ්‍ය ආහාර වර්ගවල ඉහළ යන මිල හමුවේ ජනතාවගේ ආදායම වැඩි නොවන්නේ නම් මෙරට තුළ සාගතයක් ඇති වීම නොවැළැක්විය හැකි කරුණක් වන බව අවධාරණයෙන් සිහි කළ යුතු ය.■
