අලූත් ජනාධිපතිවරයාගේ හා ආණ්ඩුවේ පළමු කැබිනට් මණ්ඩල රැුස්වීමෙන්ම බදු සම්බන්ධයෙන් ලබාදුන් සහන විස්මයජනකය.
වැට් බද්ද සීයට 15 සිට සීයට 8 දක්වා අඩුකිරීම, සීයට 2ක් වූ ජාතිය ගොඩනැගීමේ බද්ද අහෝසි කිරීම, ¥රකථන සේවා සඳහා වූ බදු සීයට 28 සිට සීයට 14 දක්වා අඩුකිරීම, පිරිවැටුම් බදු සීමාව රුපියල් මිලියන 1 සිට රුපියල් මිලියන 25 දක්වා වැඩිකිරීම, රඳවා ගැනීමේ බදු සීමාව රුපියල් 250,000 දක්වා වැඩිකිරීම, උපයන විට ගෙවීමේ බදු සීමාව රුපියල් 250,000 දක්වා වැඩිකිරීම, ආර්ථික සේවා ගාස්තු බදු ඉවත් කිරීම හා පුද්ගල ආදායම් බදු සීමාව මසකට රුපියල් 250,000 දක්වා වැඩිකිරීම එම විස්මයජනක බදු කපාහැරීම්ය.
මේ බදු කපාහැරීම් සමහරක් දෙසැම්බර් මස 01 වැනිදා සිට ක‍්‍රියාත්මක වන බවත්, සමහරක් එළඹෙන 2020 වසරේ ජනවාරි මස සිට ක‍්‍රියාත්මක වන බවත් ආණ්ඩුව ප‍්‍රකාශයට පත්කර ඇත.
මේ ආකාරයට අඩු කරන ලද බදුවලින් රජයේ ආදායමට සිදුවන බලපෑම කොතෙක්ද යන්න ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වයෙන් තවම ප‍්‍රකාශයට පත්වී නැත. එහෙත් මේ බදු අඩුකිරීම් පිළිබඳව මාධ්‍ය හමුවක් පවත්වමින් අමාත්‍ය බන්ධුල ගුණවර්ධන ප‍්‍රකාශ කර තිබුණේ පසුගිය ආණ්ඩුව රුපියල් ටි‍්‍රලියනයේ සිට (ටි‍්‍රලියනයක් යනු රුපියල් බිලියන 1000කි.* ටි‍්‍රලියන 3 දක්වා බදු ආදායම වැඩිකර තිබූ බවයි.
මේ බදු අඩුවීමේ ගණනයන් තවමත් ප‍්‍රකාශ වී නැතත් එය ඉතා විශාල බදු අඩුවීමක් බව සමහරුන්ගේ අදහසයි. මෙසේ කපා හරින බදු මුදල් පියවාගන්නේ කෙසේදැයි ප‍්‍රශ්න කරන විට නව ආණ්ඩුවේ අමාත්‍යවරුන්ට ඒ සඳහා නිශ්චිත පිළිතුරක් නැත. සමහර අමාත්‍යවරුන් කියන්නේ රටේ නාස්තිය හා ¥ෂණය වැළැක්වූ විට එම කපාහරින ලද බදු මුදලට වඩා වැඩි මුදලක් ඉතිරිකරගත හැකි බවයි.
බදු කපාහැරීම පියවාගැනීම සම්බන්ධයෙන් ප‍්‍රසිද්ධ හා අප‍්‍රසිද්ධ කතා එසේ වුවත් ජනාධිපතිවරයාගේ ඉන්දීය සංචාරයේදී ඉන්දියාව ලබාදුන් ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 400ක ණය ශ‍්‍රී ලංකාව ලබාගෙන ඇත. මේ ඉන්දීය සංචාරයේදී ශ‍්‍රී ලංකා අත්අඩංගුවේ ඇති ඉන්දීය බෝට්ටු නිදහස් කිරීම පිළිබඳව එකඟතාවට පැමිණ ඇත. ත‍්‍රස්තවාදයට එරෙහි කටයුතු සඳහා තවත් ඩොලර් මිලියන 50ක ණය මුදලක් ලබාදිය හැකි බව ඉන්දියාව ප‍්‍රකාශ කර ඇත.
විදේශ රටවල හෝ සංවිධානවල කොන්දේසිවලට යටවී ණය ලබා නොගැනීම ආදි වත්මන් ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රබලයන් එදා වේදිකාවල මොරදුන් කථා දැන් හීනවී යන සෙයක් මේ ණය ගැනීම් මගින් පෙනේ. හිටපු අමාත්‍ය හරීන් ප‍්‍රනාන්දු මේ ඉන්දීය ණය ගැන පුවත්පත් සාකච්ඡුාවකදී කීවේ ඉන්දියානු ණය යෝජනා ක‍්‍රමය යටතේ එම ණය යෝජනා වී තිබූ බවත් සිය ආණ්ඩුව එය උපයෝගි කරගත්තේ නැති බවත්ය.
වත්මන් ආණ්ඩුව ජනාධිපතිවරණයේදී පතුරු ගැසූ ඇමෙරිකානු එම්සීසී ආධාරයද මේ වසර අවසන් වීමට ප‍්‍රථම ලබාගත යුතු බවට මත පළවී තිබේ. එම ආධාරය ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 480 කි. එය ආපසු ගෙවිය යුතු නැති නිකන්ම ලබාදෙන ආධාර මුදලකි. මෙය ලෝකයේ තවත් රටවලටද ලබාදෙන එම රටවල් ඉල්ලූම් කළ විට ලැබෙන ආධාරයකි. මෙම ඉල්ලූම් කිරීම පසුගිය රාජපක්ෂ ආණ්ඩු කාලයේදී සිදුවී ඇති අතර එජාපෙ ආණ්ඩුව කර තිබුණේ එය ඉදිරියට ගෙන යෑමය. ශ‍්‍රී ලංකාවේ මාර්ග තදබදය විසඳීම හා ඉඩම් ගැටලූ විසඳීම මෙම ආධාර මුදලේ ප‍්‍රමුඛ තේමාවන්ය.
මෙම ඇමෙරිකානු ආධාර මුදල ගැනද දැන් ආණ්ඩුවේ සමහර ප‍්‍රධානීන්ගෙන් කොළ එළි පත්තුවෙමින් තිබේ. අනුන් කරනකොට දේශද්‍රෝහී වන කටයුතු තමන් කරනකොට දේශපේ‍්‍රමී වීමේ න්‍යාය අනුව බොහෝවිට ඇමෙරිකානු එම්සීසී ගිවිසුමටද අත්සන් කරනු ඇතැයි සිතිය හැකිය.
බදු කපා හැරීම හා ණය ලබාගැනීම ගැන ප‍්‍රසිද්ධියේ වාර්තාවන කථා එසේ වෙද්දී ‘අපි ණයවෙන්නේ නැහැ. ණය ගන්නේ නැහැ. ණයට අරන් කන්නේ නැහැ.‘ යැයි කියූ පාර්ශ්වය සිය ප‍්‍රථම පනත් කෙටුම්පත ගැසට් මගින් ප‍්‍රකාශයට පත්කර තිබේ. ඒ 2019 වර්ෂයට අදාල රාජ්‍ය අයවැයේ ණය ගැනීමේ සීමාව වැඩිකර ගැනීම සඳහාය. නොවැම්බර් මස 29 වන දින රජයේ ගැසට් පත‍්‍රයේ දෙවන කොටසේ අතිරේකයක් වශයෙන් එය පළකර ඇත.
එය විසර්ජන (සංශෝධන* යනුවෙන් 2019 අංක 6 දරන විසර්ජන පනත සංශෝධනය කිරීම සඳහා වූ පනත් කෙටුම්පතකි. මුදල්, ආර්ථික හා ප්රතිපත්ති සංවර්ධන අමාත්‍ය අග‍්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂගේ නියමය පරිදි එය පළකර ඇත.
2019 අංක 6 දරන විසර්ජන පනතේ රුපියල් බිලියන 2079ක ණය මුදල ලබාගැනීමේ සීමාව මේ සංශෝධනය මගින් රුපියල් බිලියන 2279 දක්වා වැඩිකර ඇත. වැඩිකර ඇති ප‍්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 200කි. එයින් කියන්නේ තවත් රුපියල් බිලියන 200ක මුදලක් වැඩිපුර ණය ගතයුතු බවය. එම වර්ෂය සඳහා උපකල්පිත ණය ගැනීමේ සීමාවට අදාලව මෙය සීයට 10ක පමණ ණය ගැනීම් වැඩිවීමකි.
රුපියල් බිලියන 200ක් යනු කෝටිවලින් රුපියල් කෝටි 20,000කි. ඉන්දියාවෙන් ලැබුණ ඩොලර් මිලියන 400ක මුදල පවා මේ අලූතෙන් ලබාගැනීමට අවසර ඉල්ලන ණය මුදලට වඩා අඩුය. ඩොලර් මිලියන 400ක් යනු දළ වශයෙන් රුපියල් බිලියන 68ක් හෙවත් රුපියල් කෝටි 6800 කි.
තවද ඇමෙරිකානු එම්.සී.සී. ගිවිසුම අත්සන් කළද, (එම මුදල් එම ගිවිසුමේ සඳහන් නිශ්චිත කටයුතු සඳහා වැය කළ යුතුය.* ඉන් ලැබෙන ඩොලර් මිලියන 480 වූ කලි දළ වශයෙන් රුපියල් බිලියන 81.6කි. රුපියල් කෝටි 8160කි.
ඒ අනුව විසර්ජන පනත සංශෝධනය කිරීමෙන් ආණ්ඩුව ලබාගැනීමට අපේක්ෂා කරන ණය මුදලේ ප‍්‍රමාණය වෙන් වෙන්ව සැසª කල ඉහත කී ඉන්දීය ණය මුදලට හා ඇමෙරිකානු ආධාරයට වඩා දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි මුදලක් බව පෙනේ.
ක්ෂණිකව අවශ්‍ය වන එවැනි ණය මුදලක් අඩු පොලියට ණය ලබාදෙන ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ආයතනයකින් හෝ විදේශ රටකින් ලබාගැනීමට කෙටි දින වකවානු අනුව කළ හැක්කක් නොවේ. අනිවාර්යයෙන්ම මෙම ණය දේශීය හෝ විදේශීය මූල්‍ය වෙළඳපලෙන් ලබාගත යුතුය. එසේ ලබාගන්නා ණය පොලිය දශම ගණන්වලින් වන්නේ නැත. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ඔවුන්ගේ පෙර ආණ්ඩු සමයේදී බොහෝ ණය ලබාගෙන තිබුණේ පොලිය දශම ගණන් වන ණය නොවේ. ඒවා ඉහළ පොලී අනුපාතයන්ය. මේ දැන් සැරසෙන්නේද එයටය.
පැවති රාජපක්ෂ පාලනයේ නාස්තිකාර මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති සඳහා මුල් වාරික 2020 වසරේ මුලදී ගෙවීමට තිබේ. ජාත්‍යන්තරයෙන් අඩු පොලී ණය ලබාගැනීම්වලින් හා බදු ආදායම වැඩි කරගැනීමෙන් තොරව එම ණය වාරික පියවීම් කළ නොහැකිය. කළ හැකි එකම දෙය වන්නේ රටේ ණය උගුල තවදුරටත් තර කරමින් වැඩි පොලියට ණය ලබාගෙන තාවකාලිකව එම ගැටලූ කළමනාකරණය පමණය.
