මීට අවුරුදු තුනහමාරකට පෙර රටේ තිබුණු තත්ත්වයට වඩා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය, මිනිස් අයිතිවාසිකම් හා මානව ගරුත්වය වැනි ක්‍ෂෙත‍්‍රවල දී ලංකාව ඉදිරියට ගොස් ඇති බවට විවාදයක් නැත. 2015 ජනවාරියට පෙර පැවැති අධිකාරිවාදී පාලන ක‍්‍රමය තුළ මිනිස් නිදහසට ඉඩක් නොතිබුණි. ඒ නිසා ජනවාරි වෙනස වනාහි එක් අතකින් ඒ මිනිස් අයිතිවාසිකම් අත්පත් කර ගැනීමේ ද වෙනසකි.
ඒ සමගම, එකී අයිතිවාසිකම් කිසිවකුත් මහජනයාට බන්දේසියක තබා පිළිගන්වා නැති බව ද කිව යුතු ය. එහි තේරුම, අයිතිවාසිකම් ක්‍ෂෙත‍්‍රයෙහි ඒ වෙනස වූ කලි, රටේ වෙනසක් පැතූ ජනතාව සාමූහික ව ලබා ගත් ජයග‍්‍රහණයක් බවයි.
අද අපි මරණ භයක් නැති ව අපේ අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳිමින් සිටිමු. රජයේ මර්දන හස්තයක් විසින් පැහැර ගනු ලැබීමේ, අතුරුදහන් කරවනු ලැබීමේ බියක් අද කා තුළවත් නැත. ඒ නිසා අද නිදහසේ කවුරුත් විරෝධය පාති. විවේචනය කරති. විචාරයේ යෙදෙති. එය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රටක සෞඛ්‍යවත් ලක්‍ෂණයකි. මීට පෙර ආණ්ඩුව කළාක් මෙන් උද්ඝෝෂණය කරන්නන්ට ස්වකීය මැරයන් ලවා පොලූ පහර දීමත්, ඒවායේ නායකයන්ට මරන බවට හා අතුරුදහන් කරවන බවට තර්ජන කිරීමත් දැන් සිදු වන්නේ නැත. කොළඹ අග නගරය මුළුමනින් ම පාහේ අඩපණ කරවන අන්දමේ ජනතා උද්ඝෝෂනයක දී වුවත්, ආණ්ඩුවේ නීතිය ක‍්‍රියාත්්මක කරන ආයතන දක්වන්නේ පෙර ආණ්ඩුව දැක්වූ ආකාරයේ රළු ප‍්‍රතිචාරයක් නොවේ. එහෙත්, සමහර උද්ඝෝෂණවල දී පොලිසිය ම්ලේච්ඡු ආකාරයෙන් තවමත් ක‍්‍රියා කරමින් සිටිනු දකින්නට හැකි ය. පොලිසියේ ඒ අශිෂ්ට හා බිහිසුණු පුරුද්ද වහා නතර කිරීමට ආණ්ඩුවේ වගගකිවයුත්තන් මැදිහත් විය යුතු ය. එය ආණ්ඩුවේ වගකීමකි.
ඒ අතර, අයිතිවාසිකම් භාවිත කිරීමේ දී එය අවභාවිතයක් දක්වා දිවෙන අවස්ථා ද නැතිවා නොවේ. මේ සතියේ දක්නට ලැබුණු සමහර උද්ඝෝෂණ, ඒ ස්වභාවයේ ඒවා ය.
පුත්තලම අරුවක්කාලූ ප‍්‍රදේශයේ කසළ කළමනාකරණය සඳහා පර්යන්තයක් නිර්මාණය කරන විට, ඒ ප‍්‍රදේශයේ විරෝධතාවක් සිදු විය. රටේ දැවෙන අවශ්‍යතාවක් බවට පත්ව ඇති කසළ බැහැර කිරීමේ ප‍්‍රශ්නයට පිළිතුරක් හැකි අවම හානියක් යටතේ සොයන්නට යන විටදී පවා උද්ඝෝෂණ පැනනගින විට ඒවා සැලකිය යුත්තේ තේරුමක් නැති විරෝධය පෑම් හැටියට ය. එවැනි විරෝධතාවලට කන් දෙන්නට ගියහොත්, රටේ කිසි ම මහජන ව්‍යාපෘතියක් ඇති කරන්නට අවකාශයක් නැති වනු ඇත.
බන්ධනාගාරය තුළ ආරක්‍ෂාව සඳහා පොලිස් විශේෂ කාර්ය බලකාය යොදවන විට ඊට එරෙහි ව අඟුණකොළපැළැස්ස බන්ධනාගාර රැුඳවුවන් කළ විරෝධය ද එවැන්නකි. බන්ධනාගාර තුළ විවිධ අපචාර සිදුවන බව ලංකාවේ යථාර්ථයකි. එය වැළැක්වීම අවශ්‍යය. ඒ සඳහා නීත්‍යනුකුල වශයෙන් ක‍්‍රියා කිරීම රජයේ වගකීමයි. එසේ නොවන කල, රටේ විශාල ප‍්‍රමාණයක ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් හා නිදහස උල්ලංඝනය වනු ඇත. එවැනි ප‍්‍රයත්නයක දී, රැුඳවුවන්ට අසාධාරණයක් වේ නම් මිස, ඊට එරෙහි වීමට සාධාරණ හේතුවක් පැන නොනගියි. එහෙත්, වැලිකඩ බන්ධනාගාරයට විශේෂ කාර්ය බලකාය යොදවා පරීක්‍ෂා කරන්නට ගොස්, සිදුවුණු මහා විනාශය ද අප මතක තබා ගත යුතු ය.
අනෙක් අර්ථ විරහිත උද්ඝෝෂණය, ස්මාට් ඇප් හරහා කුලී රථ පවත්වා ගෙන යෑමට එරෙහි ව කළ විරෝධය යි. මහ පාර අවහිර කරමින්, අනෙක් ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම්වලට ද බාධා කරමින් මේ ත‍්‍රීවීල් රියැදුරන් කළ විරෝධය පෑම, නව ලෝක තත්ත්වයන් ගැන නොසලකා කළ ලාමක එහෙත් පීඩාකාරී උද්ඝෝෂණයකි. ලෝකය ඉදිරියට යන විට, විවිධ වෙළෙඳ සම්බන්ධතා නිර්මාණය වීම බලාපොරොත්තු විය යුත්තකි. මේ උද්ඝෝෂකයන් ත‍්‍රීවීලර් පදවන්නට පටන් ගන්නා විටත්, එතෙක් පැවැති සාම්ප‍්‍රදායික කුලී රථ සේවාවන්ට බලවත් පහරක් වැදුණු බව ඔවුන්ට අමතක වී ඇතිවා සේ ය. ඒ වෙළෙඳපොළ අවකාශය අහිමි වූ පිරිසත් මේ ආකාරයට උද්ඝෝෂණය කළේ නම්, ත‍්‍රීවීලර පදවන පිරිසට ඇතිවන හැඟීම කෙබඳු ද?
මෙවැනි නිරර්ථක හා සමහර විට පරපීඩාකාරී උද්ඝෝෂණවලින් පෙනෙන්නේ රටේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය තිබෙන බව පමණක් නොවේ. එය නිසි පරිදි පාවිච්චි නොකරන ජනතාවක් ද සිටින බව යි.x
