■ අරුණ ජයවර්ධන

ලංකාවේ ස්වෛරීභාවය, අභිමානය ගැන දෙසන අපේ දේශප්‍රේමීන් කියන්නේ රුසියාව කළ තරවටුව ඉවසා, ලංකාවේ අධිකරණ ස්වාධීනත්වයත් කුණු කූඩයට දමා, ගුවන්යානයට පිටවීමට ඉඩ දිය යුතුව තිබුණා කියාය.

රුසියානු එරෝෆ්ලොට් ගුවන් සේවයට අයත් යානාවක්, කටුනායක ගුවන් තොටුපොළෙන් පිටත්වීම වළක්වා දින තුනක් රඳවා ගැනීම ගැන පසුගිය දිනවල මහත් ආන්දෝලනයක් හටගත්තේය. දේශපාලකයන්ගේ පටන් ෆේස්බුක් පරිශීලකයන් දක්වා පිරිස්, තම තමන් කැමති තැනින් සිදුවීම අල්ලාගෙන තම තමන් කැමති විධියට විග්‍රහ කරන්නටත්, අකමැති අයට පහරගැසීමට එය භාවිත කරන්නටත් පෙරට ආහ.

කොළඹ වාණිජ මහාධිකරණ විනිසුරුවරයා ජුනි 02 වැනිදා මේ වාරණ නියෝගය නිකුත් කර තිබිණ. ඒ අයර්ලන්තයේ සෙලෙස්ටියල් ඒවියේෂන් ටේ්‍රඩිං ලිමිටඩ් සමාගම ගොනු කළ පැමිණිල්ලක් ඒකපාර්ශ්විකව විභාග කිරීමෙන් අනතුරුව, කොළඹ වාණිජ මහාධිකරණයේ විනිසුරු හර්ෂ සේතුංග විසිනි. එහි පළමුවැනි වගඋත්තරකරු රුසියානු එරෝෆ්ලොට් ගුවන් සමාගම වූ අතර, දෙවැන්නා වුණේ, අපේ ගුවන් තොටුපොළ සහ ගුවන් සේවා අධිකාරියයි. අධිකරණයේ නියෝගය, අධිකරණ ෆිස්කල්වරයා සහ පැමිණිලිකාර සමාගමේ නීතිඥවරයකු ඉතාමත් ඉක්මනින් ගුවන්තොටුපල හා ගුවන් ගමන් අධිකාරිය වෙත ලබාදී ගුවන් යානය ගුවන්ගත වීම වළක්වන ලද බව වාර්තා විය. එරොෆ්ලොට් ගුවන් සේවයට අයත් එස්යූ288 දරන එම ගුවන් යානය ජුනි 02 දා උදේ මොස්කව් නුවර සිට කටුනායක වෙත පැමිණ නැවත එදිනම දහවල් මගීන් 191 දෙනෙකු සහ කාර්යමණ්ඩලයේ 13 දෙනෙකු සමග කටුනායක සිට මොස්කව් බලා යෑමට නියමිතව තිබිණ.

ඒ සම්බන්ධයෙන් විවිධ අංශවලින් මතුවූ කලබැගෑනිය නිසා, ගුවන් යානයට ලංකාවෙන් පිටව යාම වළක්වාලමින් ජුනි 02 වැනිදා නිකුත් කර තිබුණු වාරණය 06 වැනිදා අත්හිටුවූයේය. ඒ එදින, නීතිපතිවරයා කොළඹ වාණිජ මහාධිකරණය වෙත මෝසමක් ඉදිරිපත් කරමින් එම වාරණ නියෝගය අත්හිටුවන ලෙස කරන ලද ඉල්ලීම සලකා බලාය. ඒ අනුව ජුනි 6 වැනිදාම සවස හයට එරෝෆ්ලොට් ගුවන් යානය රුසියාව බලා පිටත් විය.

එරෝෆ්ලොට් ගුවන් යානය පිළිබපඳ සිදුවීම නිසා සිදුවූ බලපෑම ගැන වවිධ කෝණවලින් විවිධ අදහස් ඉදිරිපත් විය. ඒ අතර අධිකරණ කාර්ය පටිපාටිය, එහි බලතල, රාජ්‍යයන් දෙකක් අතර එකඟතාවක ප්‍රතිඵල, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සම්බන්ධතා යනාදිය ගැන අන්දෝසංසාරයක්වත් නොදැන කරන ලද විග්‍රහද බහුල විය. ඒ නිසා ඒ සියලු කෝණ ගැන නිවිහැනහිල්ලේ විමසා බැලීම වටියි.

විවේචන ඉදිරිපත් කළ පළමු කාණ්ඩය කිව්වේ, මේ සිදුවීම නිසා රුසියාව තරහ කරගන්නට සිදුවුණු බවයි. ඔවුන්ගේ තර්කය වුණේ, ලංකාව රුසියාව වැනි දැවැන්ත බලකඳවුරක් තරහ කර නොගත යුතු බවයි. රුසියාව ලෝක බලවතකු වීමත්, ලංකාවේ දීර්ඝකාලීන මිතුරකු වීමත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේදී එල්ලවූ මානව හිමිකම් කඩවීම් පිළිබඳ චෝදනාවලින් රුසියාව ලංකාව ආරක්‍ෂා කරගැනීමත්, ලංකාවෙන් දෙවැනි විශාලතම තේ ගැනුම්කරු රුසියාව වීමත්, කොරෝනා වසංගත කාලයේ බිංදුවටම වැටුණු ලංකාවේ ආර්ථිකය නගාසිටුවීමට රුසියාව තම රටේ සංචාරකයන් ලංකාවට එවූ බවත් කියන හේතු ඒ සඳහා ඉදිරිපත් කරන ලදි. ඒවායේ සමස්තය වුණේ, රුසියාව නම් කොහොමටවත් තරහ කරගත යුතු නැති බලවතකු බවයි. මේ අදහස කියන පිරිසගේ අතීත හැසිරීම් බලන විට පැහැදිලි වන්නේ, ඔවුන් රුසියාව ගැන විශේෂ ළැදියාවක් දක්වන පිරිසක් බවයි. කොතරම් ළැදිද කිවහොත්, යුක්රේනය වැනි රටක් ආක්‍රමණය කොට, තිරශ්චීන ලෙස මිනිසුන් මරාදමමින් හා දේපළ විනාශකරමින් රුසියාව කරන විනාශය මේ අය හෙළාදැක්කේ නැත. ඒ වෙනුවට කළේ, රුසියාව වැනි රටක් සමග සටන් නොකර යටත්වී ඔවුන් කියන දෙයක් කරගෙන සිටිය යුතුය කියන පාඩම යුක්රේනයට ඉගැන්වීමයි.

දෙවැනි කාණ්ඩය, අධිකරණයේ බලය, ස්වාධීනත්වය, අධිකරණ නියෝග සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික එකඟතා ගැන කිසිම තුලනාත්මක අවබෝධයක් නැතිව කටමැත දෙඩවූ පිරිසයි. විමල් වීරවංස සුපුරුදු පරිදි මේ ගොඩවල් දෙකේම සිටියේය. ඇමති දිනේෂ් ගුණවර්ධන මෙන්ම සමහර වාමාංශික පක්‍ෂවල නායකයෝද ඒ ගොඩටම අයත්වූහ.

ගුවන්යානාවට ගුවන්ගත වීම තහනම් කිරීම ගැන, පසුගිය කාලයේ රුසියාව හා යුක්රේනයෙන් සංචාරකයන් ගෙන්වීමට මැදිහත් වූ, රාජපක්‍ෂ පවුලේම කෙනෙකු වන උදයංග වීරතුංග ‘අරුණ’ පුවත්පතට කළ පැහැදිලි කිරීමේ සාරාංශය මෙසේය. ‘රුසියානු එරෝෆ්ලොට් ගුවන් සමාගමට ගුවන්යානා එකසිය අසූගණනක් තිබේ. ඉන් අටක් හැර අනෙක් ඒවා ලබාගෙන තිබෙන්නේ කල්බදු ක්‍රමයටය. යුක්රේනය ආක්‍රමණය කිරීමත් සමග ලෝකය පුරා රුසියානු ගුවන් යානා 12ක් අත්අඩංගුවට ගෙන තිබේ. ඒ කල්බදු ගිවිසුම් කඩකිරීම නිසාය. කල්බදු සමාගම තමන්ගේ ගුවන්යානා නැවත ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලුවත්, රුසියාව දුන්නේ නැත. මේ නිසා ගුවන්යානා අත්අඩංගුවට ගැනිමේ තර්ජනයක් තිබුණු නිසා රුසියාව යුරෝපා රටවල් ඇතුළු රටවලට ගුවන් යානා යැව්වේ නැත.

ලංකාවේ ඇතිවුණු ආර්ථික අර්බුදයත් සමග රුසියානු සංචාරකයන් ලංකාවට ගෙන්වාගැනීමේ අදහසින්, ලංකාවේ ගුවන්තොටුපොල සහ ගුවන්ගමන් අධිකාරිය මෙන්ම විදේශ අමාත්‍යාංශය, ලංකාවට එන රුසියානු ගුවන්යානා ලංකාව තුළදී අත්අඩංගුවට ගැනීමක් හෝ රඳවාතැබීමක් සිදු නොකරන බවට සහතිකයක් ඉදිරිපත් කළේය. ඒ අනුව යුද්ධයෙන් පසු ලෝකයේ කිසිම රටකට නොගිය එරෝෆ්ලොට් ගුවන් යානාවක්, අප්‍රේල් 8දා ලංකාවට ආවේය. එය සමාගමටම අයිති ගුවන් යානයකි. අප්‍රේල් 8 සිට ජුනි 2 දක්වා ගමන්වාර 24ක් පැමිණ තිබේ. ඒ සතියකට ගමන්වාර 3ක් ලෙසය. ඒවාට කල්බදු සහිත ගුවන්යානාත් ඇතුළත් වේ. ගැටුමට මැදිවුණු ගුවන්යානයද මීට පෙර තුන්වතාවක් ලංකාවට පැමිණ ගොස් තිබේ. බාධාව සිදුවුණේ හතරවැනි ගමනටය.’

මධ්‍යස්ථව කරුණු පරීක්‍ෂා කරන්නකුට පෙනීයනු ඇත්තේ ගුවන්යානයේ සිදුවීම සම්න්ධයෙන් රුසියාව ඕනෑවට වැඩි ප්‍රතිචාරයක් දැක්වූ බවයි. කොයි තරම්ද කියනවා නම්, රුසියාවේ ලංකා තානාපති ජනිතා ලියනගේ ජුනි 3 වැනිදා එරට විදේශ අමාත්‍යාංශයට කැඳවා සිය අප්‍රසාදය පළකළේය. ඊට අමතරව ලංකාවට පැමිණෙන රුසියානු ගුවන්යානා අත්හිටුවීය. ලංකාව තුළ සිටි රුසියානු සංචාරකයන්ට සංචාර නවතා යළි තම රටට එන ලෙස බලපෑම් කළේය. ඉදිරියට සැලසුම් කළ රුසියානුවන්ගේ සංචාර අවලංගු කළේය. ලංකාවට එන ගුවන්ගමන් බලපත්‍ර විකිණීමත් අත්හිටුවීය.

එරෝෆ්ලොට් ගුවන් සේවය රුසියාවේ විශාලතම ගුවන් සේවය වන අතර දැනට ක්‍රියාකාරීව පවතින ලොව පැණිතම ගුවන් සේවා වලින් එකකි. බීබීසී වෙබ්අඩවියට අනුව 2022 ජනවාරියේදී ලංකාවට ආ රුසියානු සංචාරකයන් පිරිස 13,478කි. එය මුළු සංචාරකයන් ප්‍රමාණයෙන් 16.4%ක ප්‍රතිශතයකි. පෙබරවාරියේ 15,340කි. ප්‍රතිශතය 15.9%කි. මාර්තු 8,899කි. 8.4%ක ප්‍රතිශතයකි. අප්‍රේල් මාසයේ 3,874ක් වන විට ප්‍රතිශතය 6.2%කි. ලක්‍ෂ හතරක පිරිසක් ඉදිරියේදී ඒමට සැලසුම් කර තිබුණු බව කියතත්, ඒ සඳහා තහවුරු කිරීම් සාධක නැත.

මේ අතර එරෝෆ්ලොට් විසින් ශ්‍රී ලංකාව වෙත වාණිජ ගුවන් ගමන් තාවකාලිකව අත්හිටුවන බව නිවේදනය කර ඇත.

මේ අතර රුසියාව බලා ගුවන් ගමන් නිසි පරිදි යළි ක්‍රියාත්මක වන තුරු රුසියාවට ලිපි හා පාර්සල් යැවීමටද භාර නොගන්නා බව තැපැල්පති රංජිත් ආරියරත්න ප්‍රකාශ කළේය.
අර්බුදය තවදුරටත් ගියා නම්, ලංකාවේ තේ සැපයුමට පවා හානිකරන්නට රුසියාවට හැකියාව තිබුණි. වරක් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා, ඉදිරි අවුරුදු දහයකින් ලංකාවට ඇස්බැස්ටෝස් ගෙන්වීම තහනම් කිරීමේ තීරණයක් ගත්තේ ලංකාවේ පරිසරයත්, රටවැසියන්ගේ සෞඛ්‍යයත් ආරක්‍ෂා කරගැනීමේ වුවමනාවෙනි. ලංකාවට වැඩිම ඇස්බැස්ටස් සපයන්නා රුසියාව වීම නිසා මේ තීන්දුවෙන් රිදුණු රුසියාව ලංකාවට පාඩමක් උගන්වන්නට කළේ කුමක්ද? ලංකාවේ තේ මිලදී ගැනීම අත්හිටුවීමයි. එනම්, රුසියාව කළේ ලංකාව බෙල්ලෙන් අල්ලා ගැනීමයි. අපේ රටේ සමහර වාමාංශිකයන් වන්දනාමානන කරන රුසියාවේ ඇත්ත කිලිටු චරිතය එයයි. එරෝෆ්ලෝට සිදුවීමද එහි ම දිගුවක් හැටියට සැලකිය හැකිය.

අධිකරණය සහ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සම්බන්ධතා

වාණිජ මහාධිකරණය නියෝගයක් නිකුත් කළේ රුසියානු එරොෆ්ලොට් සමාගමට විරුද්ධව පමණි. පැමිණිලිකාර අයර්ලන්ත සමාගම, අධිකරණයටෙ පවසා ඇත්තේ ගුවන් සමාගම සමග තමන්ගේ බේරුම්කරණ නඩුවක් පවතින බවයි. ගුවන්තොටුපොල හා ගුවන් සේවා අධිකාරියට එවැනි නියෝගයක් නිකුත් කර නොතිබිණ.

එහෙත්, නියෝගය නිකුත් කළ වහාම පැමිණිලිකාර පාර්ශ්වයේ කනිෂ්ඨ නීතිඥවරයකු හා අධිකරණයේ ෆිස්කල්වරයා, කටුනායක ගුවන්ගමන් පාලන මැදිරිය තුළටම ගොස් තහනම් නියෝගයක් ඇතැයි දැනුම් දුන්නේය. එයින් කලබලයට පත්වූ පාලන මැදිරියේ නිලධාරීහු, පිටත්වීමට පැය භාගයක් පමණ තිබියදී ගුවන්යානයේ ගමන අත්හිටුවූහ. යානය පිටත්වීමට නිර්බාධිත මාර්ගය සලසා දෙන්නේ පැලන මැදිරිය විසිනි. යානයට නංවා සිටි මගීන් නැවත බස්වන ලද අතර, ඔවුන්ට හෝටල්වල නවාතැන් දෙන්නට ගුවන් සමාගමට සිදුවිය.

තත්වය බැරෑරුම් වීමත් සමග ශ්‍රී ලංකා රජයටද සිදුවීමට මැදිහත් වන්නට සිදුවිය. අධිකරණයේ කටයුතුවලට තමන් ඇඟිලි නොගසන බව කියමින් ආණ්ඩුව කළේ නීතිපතිවරයා හරහා මෝසමක් ගොනුකර නඩුව නැවත කැඳවීමයි. දෙවන වගඋත්තරකරු වශයෙන් නම් කර සිටින කටුනායක ගුවන් තොටුපොළ හා ගුවන් සේවා සමාගමේ ගමන් පාලකවරයා වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අතිරේක සොලිස්ටර් ජනරාල් සුමති ධර්මවර්ධන අධිකරණය හමුවේ කරුණු දක්වමින් පවසා සිටියේ අන්තර්ජාතික ගිවිසුම් හා ද්විපාර්ශ්වික එකඟතාවන්ට අනුව අන්තර්ජාතික ගුවන් යානාවලට ශ්‍රී ලංකාවේ ගොඩබෑමට සහ පිටත්ව යාමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැලසීමට ශ්‍රී ලංකා රජය බැඳී සිටින බවයි. ඒ අනුව ගොඩබානු ලබන ගුවන්යානාවලට යළි පිටත්ව යාම සඳහා අවශ්‍ය පහසුකම් සැලසීමට සිවිල් ගුවන් සේවා අධිකාරියේ අධ්‍යක්ෂවරයාට නීතියෙන් බලය පැවරී තිබෙන බවත් මෙවැනි වාරණ නියෝගය නිකුත් කිරීමට අධිකරණයට බලයක් නොමැති බවත් රජයේ අතිරේක සොලිසිටර් ජනරාල්වරයා අවධාරණය කළේය.

අධිකරණය වාරණ නියෝගය නිකුත් කිරීමෙන් පසුව පිස්කල්වරයා ගුවන් ගමන් පාලක මැදිරියට ගොස් අදාළ ගුවන් යානයේ ගමන අත්හිටුවන ලෙස දන්වා තර්ජනය කර තිබෙන බවත අතිරේක සොලිසිටර් ජනරාල්වරයා පැමිණිලි කර සිටියේය.

එහිදී විනිසුරුවරයා ප්‍රකාශ කර සිටියේ දෙවන විත්තිකරු වශයෙන් නම් කර සිටින කටුනායක ගුවන් තොටුපොළ හා ගුවන් සේවා සමාගමේ ගමන් පාලකවරයා වෙත කිසිදු වාරණ නියෝගයක් අධිකරණය නිකුත් කර නොමැති බවයි. අධිකරණය නිකුත් කළ වාරණ නියෝගය හේතුවෙන් ගුවන් යානයෙන් මොස්කව් බලා පිටත්ව යාමට සිටි මගීන් 191 දෙනෙකුට සහ කාර්ය මණ්ඩලයේ 32 කුට ශ්‍රී ලංකාවෙන් පිටව යාමට නොහැකි තත්ත්වයක් උද්ගතව තිබෙන බව රුසියානු ඒරෝෆ්ලොට් ගුවන් සමාගම වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥවරයා අධිකරණය හමුවේ කරුණු දක්වමින් කියා සිටියේය.

පැමිණිලිකාර සමාගම ඉදිරිපත් කළ පදනම් විරහිත කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන මෙම වාරණ නියෝගය ලබාගෙන තිබෙන බවත් එය අත්හිටුවීමේ නියෝගයක් නිකුත් කරන ලෙසත් රුසියානු ගුවන් සමාගම වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥවරයා අධිකරණයෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ගුවන් තොටුපළ හා ගුවන් සේවා පුද්ගලික සමාගම සඳහන් කළේ, මෙය එරෝෆ්ලොට් රුසියානු ගුවන් සමාගම සහ සීමාසහිත සෙලෙස්ටියල් ඒවියේෂන් ටේ්‍රඩිං අතර වාණිජ ගනුදෙනුවක් බැවින් එය දෙපාර්ශ්වය විසඳා ගත යුතු බවයි. එයට ශ්‍රී ලංකා රජයේ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැති බව ගුවන් තොටුපළ හා ගුවන් සේවා (ශ්‍රී ලංකා) පුද්ගලික සමාගම අවධාරණය කළේය.

අධිකරණයේ තීරණයෙන් ලංකාව හා රුසියාව අතර සම්බන්ධතා හා ආර්ථික ප්‍රතිලාභවලට බාධාවක් ඇතිවුණ බව සැබෑය. එහෙත් අවුල ඇතිකරන ලද්දේ රුසියාව විසිනි.

මෙවැනි ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් මත ගුවන්යානා හා නාවික යාත්‍රා රඳවාගැනීම ලෝකයේ විවිධ රටවල මෙන්ම ලංකාවේදීත් සිදුවී තිබේ. අධිකරණය සලකා බලන්නේ තමන් ඉදිරිපිට තිබෙන නඩුවේ පාර්ශ්වකරුවන්ගේ ඉල්ලීම් ගැනය. රාජ්‍යයන් දෙකක් අතර තිබෙන ගිවිසුම්, අදාළ නඩුවට සම්බන්ධ නම් සහ අධිකරණය ඉදිරියේ පෙන්වා දී ඇත්නම් මිස අධිකරණ විමසීමේදී සලකා නොබැලෙයි. එය අතිශය සාමාන්‍ය තත්වයකි. මහාධිකරණ විනිසුරුවරයා මීට වඩා ඒ ගැන සලකන්නට තිබුණායැයි කියන තර්කය ඒ නිසා පදනම් විරහිතය.

ලංකාවේ සිවිල් නඩුවලදී, එක් පාර්ශ්වයක් කියන කරුණු මත පමණක් පදනම්වී වාරණ නියෝග දීම නිසා සිදුවිය හැකි විපාක ගැන අපේ අධිකරණ දැනුවත්ය. ඒ සම්බන්ධයෙන් විවිද සංවාද මතුවී ඇතිවාක් මෙන්ම අධිකරණවලට විවිධ මගපෙන්වීම්ද අධිකරණ සේවා කොමිසම විසින් නිකුත් කරනු ලැබ තිබේ. හැකි සෑම අවස්ථාවකදීම, දෙපැත්තේම පිරිස් කැඳවා වාරණ නියෝග නිකුත් කිරීම සාමාන්‍යයෙන් දැන් පවත්වාගෙන යන ක්‍රමයයි.

එහෙත්, මේ අවස්ථාවේදී ගුවන් යානය පිටත්වීමට ඔන්න මෙන්න තත්වයක් තිබුණු නිසා, එය පිටත්ව ගියා නම්, නඩුවේ ප්‍රතිකර්ම ලබාදීමට නොහැකි වන තත්වයක් ඇතිවන නිසා, විනිසුරුවරයා එරෝෆ්ලොට් සමාගමට එරෙහිව වාරණ නියෝගයක් පනවා ඇති බව පෙනේ. එහෙත්, එය වැරදි ආකාරයට ගුවන්තොටුපොළ හා ගුවන් සේවා සමාගමට ලබා දී තිබේ. ඒ සම්බන්ධයෙන් අධිකරණ ෆිස්කල්වරයා සහ පැමිණිල්ලේ කනිෂ්ඨ නීතිඥවරයා පිළිබඳව කටයුතු කරන බව අධිකරණ ඇමතිවරයා කියා තිබේ. දැනටමත් ෆිස්කල් නිලධාරියාගේ වැඩ තහනම් කොට ඇත.

සාමාන්‍යයෙන් රට පුරාම ඇති සිවිල් උසාවිවල නඩු තිබෙන හා කටයුතු කරන අයට අධිකරණයේ මේ හැසිරීම අමුත්තක් නොවේ. ෆිස්කලගේ මේ හැසිරීමද අමුත්තක් නොවේ. අධිකරණ කෙතරම් පාරිහුද්ධ වුණත් අධිකරණයේ සෙසු කාර්ය මණ්ඩලය කෙතරම් දූෂිතද හා මුදල්වලට ඔවුන් නම්මාගත හැකිද යන්න කවරුත් පාහේ දන්නා කටුක සත්‍යයකි. විශාල සමාගම්, විශාල මුදල් අධිකරණ සේවකයන්ට ගෙවා. තමන්ගේ වාහනවලින්ම එම නිලධාරීන් ගෙනගොස් අධිකරණ නියෝග අදාළ පුද්ගලයන්ට ලබාදීම අපේ රටේ සාමාන්‍ය තත්වයකි. මේ සිදුවීමට අදාළ දැවැන්ත සමාගම් ගැන බලන විට, මුදල්වල විශාල මැදිහත්වීමක් නොතිබෙන්නට කිසිම හේතුවක් නැත.

අධිකරණයේ කාර්යභාරය ගැන පෙර කී අරුණ පුවත්පතට අදහස් දක්වන ජනාධිපති නීතිඥ උදිත ඉගලහේවා කියන්නේ මේ කරුණුය.

‘මෙය රජයට සම්බන්ධ දෙයක් නොවේ. සමාගම් දෙකක් අතර ගිවිසුමක් කඩකිරීම පිළිබඳ නඩුවක අතුරු නියෝගයකි. කල් බදු ගිවිසුම අනුව කටයුතු නොකරන විට එම ආයතනය කල් බදු සමාගමේ බාරයට ගත හැකිය. එයට පෙර එම යානය කොහේ හෝ තිබෙනවා නම් මෙවැනි අධිකරණ නියෝගයක් මත යානය රඳවාගැනීමේ හැකියාව තිබේ. ගුවන් යානා සම්බන්ධයෙන් තරමක් විරල නමුත්, වරායට එන නෞකා සම්බන්ධයෙන් මෙවැනි නියෝග මාසයකට දෙක තුනක් නිකුත් වෙයි. මෑතකදී ශ්‍රීලංකන් ගුවන් සේවයට අයත් යානාවක්ද ගෙවීම් සම්බන්ධ හේතුවක් මත සිංගප්පූරු ගුවන්තොටුපොළේදී අත්අඩංගුවට ගෙන තිබේ.

ලංකාවෙන් රුසියාවට සහතික වීමක් වී තිබෙනවා නම් ඒ, කැරලිකෝලාහලවලින්, විරෝධතාවකරුවන්ගේ ක්‍රියාවකින් යානයට හානියක් වෙන්නට ඉඩ නොදෙනවාය කියන සහතිකයයි.

අධිකරණය ස්වාධීන ආයතනයකි. එහි තීරණ ගැන සහතික දෙන්නට රජයට බැරිය. අධිකරණයේ තීරණය වැරදි නම් එය වෙනස්කර ගැනීමට එම අධිකරණයටම හෝ ඉහළ අධිකරණයකට යා යුතුය. එවැනි අවස්ථාවකදීත් අධිකරණ තීරණය වැරදි බව කිව හැක්කේ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික ගැටලුවක් මත නොවේ, නඩුවට අදාළ කරුණු නිසි පරිදි ඉදිරිපත් ව නැත යන කරුණ මත පමණි.’

එහෙත්, ලංකාව රුසියාව තරහ කරගැනීමේ කුමන්ත්‍රණයක යෙදෙන්නේ යැයි කියන විමල් වීරවංස වැනි අය මෙවැනි සිදුවීම් දකින්නේ තමන්ට උපතින්ම හුරුවී තිබෙන කුමන්ත්‍රණ න්‍යායට අනුවය. ඔවුන්ට අනුව, ලංකාවට ඉතා අඩු මිලට ඉන්ධන සැපයීමට රුසියාව සූදානම්ව තිබියදී, රුසියාවේ ඉන්ධන ගෙන අපට වැඩි මිලට අලෙවි කරන ඉන්දියාව, ඇමරිකාව හා එකතුව ලංකාව හා රුසියාව බිඳවීමට කළ කුමන්ත්‍රණයකි මෙය.

මෙවැනි වීරවංස ගිනිගෙඩිවලින් ඇස් අන්ධ කර නොගන්නා ලංකාවේ දැනුවත් පුරවැසියන් දන්නා දේ කුමක්ද?

රුසියාව ඉතාමත් අසාධාරණ හා ම්ලේච්ඡ ලෙස යුක්රේනය ආක්‍රමණය කළේය. දවස් හතර පහකින් ඉවර කරන්නට හැදූ ඒ ආක්‍රමණය මාස ගණනක් ගෙවා අද වතුරුත් පවතින්නේ යුක්රේනුවන්ගේ ධෛර්යයත්, නේටෝ රටවල් ඔවුන්ට කරන යුදමය ආධාරයත් නිසාය. ඒ අතර නේටෝ හා යුරෝපා රටවල් රුසියාවට ආර්ථික සම්බාධක පැනවීය. රුසියානු ඉන්ධන, ගෑස් ඇතුළු නිෂ්පාදන මිලදී නොගැනීමට තීරණය කළේය. ලංකාවට අඩු මිලට ඉන්ධන දෙන්නට රුසියාව ආදරෙන් ඉන්නවා නම් ඉන්නේ මේ තත්වය මතය. ලංකාව රුසියාවෙන් ඉන්ධන ගන්නට මෙතෙක් එකෙල මෙකෙල වෙවී හිටියේ, යුරෝපා රටවලින් කළ මේ බාධා නිසාය. ඉන්දියාව ඒවා නොසලකා රුසියාවෙන් තෙල් ගනියි. ලංකාවට එවන්නේද ඒවා විය හැකිය. එහෙත්, එය රුසියාව ඉන්දියාව හා බටහිර ලෝකය අතර කාරණයකි. ඉන්දීය තෙල් මිලදී ගැනීමෙන් ලංකාව ඒ අවුලේ පැටලෙන්නේ නැත.

ලංකාවේ ස්වෛරීභාවය, අභිමානය ගැන දෙසන අපේ දේශප්‍රේමීන් කියන්නේ රුසියාව කළ තරවටුව ඉවසා, ලංකාවේ අධිකරණ ස්වාධීනත්වයත් කුණු කූඩයට දමා, ගුවන්යානයට පිටවීමට ඉඩ දිය යුතුව තිබුණා කියාය. යුක්රේනයට කීවාක් මෙන්ම, රුසියාව වැනි බලවතනකු තරහ කර ගැනීමේ ආදිනව දැනගත යුතුව තිබුණා කියාය.

රුසියාව ඔය තරම් අඩු මිලට ඉන්ධන දෙන්නට සූදානම්වී සිටියා නම්, වීරවංසලා ආණ්ඩුවේ සිටි කාලයේ, මේ අර්බුදය මේ විදියටම තිබියදී, රුසියානු තෙල් ගන්නට මැදිහත් නොවුණේ ඇයි කියන ප්‍රශ්නය අප ඔවුන්ගෙන් නොඇසිය යුතුය. ඔවුන්ට දෙන්නට උත්තර නැති බැවිනි.
ලංකාවේ රජය මැදිහත්වී නියෝගය අවලංගු කළ යුතුයැයි රුසියාව කිව්වා නම් එහි තේරුම අධිකරණ කටයුතුවලට බලපෑම් කිරීමට, ලංකාවට රුසියාව බලපෑම් කරන බවයි. තමන්ගේ අධිකරණවලට බලපෑම් කරමින්, තමන්ට වුවමනා විදියට ඒකාධිපති පාලනයක් ගෙනයන රුසියාවේ ජනාධිපති ව්ලැද්මීර් පුටින්ට පෙනෙනවා ඇත්තේ ලංකාවත් එවැනි වල්වැදුණු රටක් හැටියටය.

අපේ සමහරුන්ටත්, බලවතුන් සමග පයිරුපාසනයේදී රටේ අධිකරණ ස්වාධීනත්වය, නීතියේ පාලනය පවා වැදගත් නැති බව මේ සිදුවීමෙන් පැහැදිලිව පෙනෙයි. ■

■ ප්‍රියන්ත ජයකොඩි

ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ කොළඹ මහාධිකරණය විසින් පසුගිය ජුනි මස 6 වන දින ඉතා ප්‍රගතිශීලි මෙන්ම ඓතිහාසික නඩු තීන්දුවක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදි. එම නඩු තීන්දුවට පාදක වූ සිද්ධිය වූයේ වර්තමාන රජයේ ප්‍රබල කැබිනට් අමාත්‍ය ධුරයක් වන නාගරික සංවර්ධන සහ නිවාස අමාත්‍ය ධුරය මෙන්ම ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රධාන සංවිධායක ධුරයද හොබවන ගම්පහ දිස්ත්‍රික්ක පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ප්‍රසන්න රණතුංග මහතා බස්නාහිර පළාත් සභාවේ ප්‍රධාන අමාත්‍යධුරය හොබවන ලද කාල සීමාව තුළ 2010 අප්‍රේල් මස 10 වන දින හෝ ආසන්න දිනයකදී මොරටුව ප්‍රදේශයේ පදිංචි ව්‍යාපාරිකයෙකු වන සුරංජිත් ක්‍රිස්ටීන් ගිහාන් මෙන්ඩිස් යන අයගෙන් රුපියල් මිලියන 34.5ක මුදලක් කප්පමක් ලෙස බලෙන් ලබා ගැනීමේ සිද්ධියයි.

කොලොන්නාව වැල්ලම්පිටිය ප්‍රදේශයේ පිහිටා තිබූ අඩු ආදායම්ලාභි පවුල් විසිහතක් පදිංචිව සිටි ඉඩමක් මෙම ව්‍යාපාරිකයාට බඩු ගබඩාවක් නොහොත් warehouse එකක් තැනීම සඳහා අවශ්‍යව තිබූ අතර එම ඉඩමේ පදිංචිව සිටි අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් 27ක් එම ස්ථානයෙන් ඉවත් කර ඉඩම නිරවුල් කිරීම සඳහා ප්‍රධාන අමාත්‍යවරයා සිය නිල බලය භාවිත කරමින් කටයුතු කර, ඒ සඳහා නියමිත ගාස්තුවක් ලෙස රුපියල් මිලියන 34.5ක් වූ මෙම මුදල ඉල්ලා සිටි බවත්, මෙම මුදල සඳහා ඔහු චෙක්පත් සහ පොරොන්දු පත්‍ර පැමිණිලිකරුගේ කැමැත්තකින් තොරව බලෙන් ලබා ගැනීම සිදුකළ බවත්, අධිකරණය ඉදිරියේ පැවති නඩු නඩුකරයේ දී හෙළිදරව් වූ කරුණු විය.

මෙම සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් පැමිණිලිකරු විසින් පොලිස් මූල්‍ය අපරාධ කොට්ඨාසයට හෙවත් එෆ්සීඅයිඩීයට සිදුකරන ලද පැමිණිල්ලක් අනුව ඒ සම්බන්ධව විමර්ශන කටයුතු 2016 වර්ෂයේ දී ආරම්භ කරනු ලැබූ අතර පොලිස් විමර්ශන අවසානයේ දීහෙළි වූ සාක්ෂි මත නීතිපතිවරයා විසින් චුදිත ප්‍රසන්න රණතුංග අමාත්‍යවරයාට එරෙහිව අපරාධ චෝදනා පහළොවක් යටතේ මෙම නඩුව 2017 වර්ෂය අගභාගයේ දී කොළඹ මහාධිකරණයට ගොනුකර තිබෙන ලදි.
විමර්ශන කටයුතු සහ නඩු පැවරීම යහපාලන ආණ්ඩු කාලය තුළ එෆ්සීඅයිඩීය විසින් අවසන් කර තිබූ අතර 2019 වර්ෂයේ සිදු වූ ආණ්ඩු මාරුවත් සමගම මෙම නඩු ද මාරු වනු ඇතැයි මහජනතාව පූර්වකථනය කර තිබුණද අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය වඩාත් සුරක්ෂිත කරමින් කොළඹ මහාධිකරණ විනිසුරු මංජුල තිලකරත්න විසින් නඩු විභාගය අවසන් කරනු ලැබුවේ අමාත්‍යවරයාට එරෙහිව නීතිපති වරයා විසින් ගොනුකර තිබූ අධිචෝදනා පහළොවෙන් 14 කින් ඔහු නිදොස් කොට නිදහස් කරමින්, දහතුන්වන චෝදනාව වූ බලෙන් ලබා ගැනීමේ චෝදනාවට පමණක් ඔහු වරදකරු කර දඬුවම් නියම කරමිනි.

මෙම අධිකරණ තීන්දුව මුල්කොට කොළඹ සමාජය තුළ විශාල කතිකාවක් ගොඩ නැගුණු අතර බොහෝ දෙනෙකුට ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය වී තිබුනේ අත්හිටුවූ සිර දඬුවමක් හා රුපියල් මිලියන 25 ක් වැනි විශාල දඩ මුදලක් නියම කරනු ලැබූ පුද්ගලයෙකුට කැබිනට් අමාත්‍ය ධුරයක් වැනි භාරධුර තනතුරක් දැරීමේ හැකියාවක් තිබේද යනුයි.

මෙම නඩු තීන්දුව හේතුවෙන් අමාත්‍යවරයාගේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධුරයට කිසිදු බලපෑමක් එල්ල නොවන බවට පුවත්පත් නිවේදනයක් නිකුත් කිරීමට පවා මැතිවරණ කොමිසමට සිදු වූයේ බොහෝ දෙනෙකු මෙම කරුණු සම්බන්ධව විවිධ මතවාද පළ කිරීම ඒ වන විටත් ආරම්භ කර තිබූ බැවිනි.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ අපරාධ චෝදනාවන් සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරු වන පුද්ගලයන්ගේ චර්යාවන් පාලනය කිරීමට අපරාධ වැළැක්වීමේ ආඥා පනත නමින් විශේෂිත නීති ක්‍රමයක් මෙරට නීති පද්ධතිය තුළ ක්‍රියාත්මක වේ.

පුරුද්දක් ලෙස නැවත නැවත අපරාධ සිදුකරන පුද්ගලයන්ගේ චර්යාවන් කිට්ටු පොලිසියේ පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය නෛතික පසුබිම සැකසීම මෙම ආඥා පනතේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය වන අතර පුරුද්දක් ලෙස අපරාධ සිදු කරන ගමේ හැබිචෝල්කාරයන්, අයිආර්සීකාරයන් ලෙස මහජනතාව විසින් හඳුන්වනු ලබන්නේ මෙම පනත ක්‍රියාත්මක වීම හේතුවෙන් බව බොහෝ දෙනෙකු නොදන්නා රහසකි.

අයිආර්සී නොහොත් Island Registered Criminal හෙවත් දිවයිනේ ලියාපදිංචි අපරාධකරුවන් නම් කිරීම සිදු වන්නේ මෙම පනතේ නෛතික ප්‍රතිපාදනයන් මුල් කරගෙනය. මෙම පනතේ සඳහන් පළමු උපලේඛනයේ දක්වා ඇති වැරදිවලින් එකකට හෝ වැඩි ගණනකට දෙවතාවක් වරදකරු වී ඉන් එක් වතාවක් හෝ බරපතළ වැඩ ඇතිව සිර දඬුවමකට යමකු යටත් වන්නේ නම් ඔහු දිවයිනේ ලියාපදිංචි අපරාධකරුවකු නොහොත් අයිආර්සීකාරයකු ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.

ඔහුගේ හෝ ඇගේ සියලු විස්තර ඡායාරූප ද සහිතව මේ අනුව ශ්‍රී ලංකා පොලිසියේ අයිආර්සී ලේඛනයට ඇතුළත් වන අතර මෙම අපරාධකරුවන් ඔවුන් විසින් සිදුකරනු ලබන අපරාධයන්ගේ ස්වභාවය අනුව ඒ, බී සහ සී වශයෙන් කාණ්ඩ තුනකට බෙදීම ද පොලිසිය විසින් සිදුකරනු ලබයි.

මෙම සුවිශේෂ අපරාධකරුවන් පරීක්ෂා කිරීම සඳහා සෑම පොලිස් ස්ථානයකම නිලධාරියකු හෝ නිලධාරීන් කීප දෙනෙකු යොදවන අතර ඔවුන් ‘දිවයිනේ ලියාපදිංචි අපරාධකරුවන් පරීක්ෂාකරු’ නොහොත් IRC Supervisor ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. පොලිස් දෙපාර්තමේන්තු නියෝග සී7 අනුව, ඒ ශ්‍රේණියේ අපරාධකරුවකු සතියකට වතාවක්ද, බී ශ්‍රේණියේ අපරාධකරුවකු සති දෙකකට වතාවක් ද, සී ශ්‍රේණියේ අපරාධකරුවකු මාසෙකට වතාවක් ද මෙමඅපරාධකරුවන් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම සඳහා යොදවා සිටින නිලධාරීන් විසින් පරීක්ෂාකර ඒ සම්බන්ධව ඇති ලේඛනවල සටහන් යෙදීම අනිවාර්ය කරුණක් ලෙස සැලකිය යුතුය.
අයිආර්සී හෙවත් දිවයිනේ ලියාපදිංචි අපරාධකරුවන්ට අමතරව ඊට වඩාත් තත්වයෙන් තරමක් බාල වූ අපරාධකරුවන් කණ්ඩායමක් ද මේ අතර හඳුනාගෙන සිටියි.

RC නොහොත් ලියාපදිංචි අපරාධකරුවන් ලෙස හඳුන්වනු ලබන මොවුන්ට එම පට්ටම නොහොත් තනතුර ලැබීමට අවශ්‍ය සුදුසුකම වන්නේ අපරාධ වැළැක්වීමේ ආඥා පනතේ උපලේඛනයේ සඳහන් වරදකට එක් වතාවක් වැරදිකරු වී බරපතළ වැඩ ඇතිව සිර දඬුවමක් හිමිවීමයි. ලියාපදිංචි අපරාධකරුවන් ආර්සීවරයකු ලෙස අභිෂේක ලැබීම, අයිආර්සීකරුවකු වීමේ ප්‍රථම පියවර ලෙස හැඳින්වීම මේ අනුව වඩාත් නිවැරදිය.

2000 වර්ෂයේ දී වර්තමාන විදේශ කටයුතු අමාත්‍ය ජී එල් පීරිස් මහතා අධිකරණ අමාත්‍ය ධුරය හොබවන ලද කාල සීමාව තුළ ඉතා කාලෝචිත සංශෝධනයක් අපරාධ වැළැක්වීමේ ආඥා පනතට එක් කළේය.

එම සංශෝධනයෙන් කියැවුණේ යමකු අධිකරණය හමුවේ බරපතළ වැඩ ඇතිව සිරදඬුවමකට නියම ව එය යම් කාලසීමාවකට අත්හිටුවනු ලැබුව ද, එම දඬුවම බරපතළ වැඩ ඇතිව නියම වූ සිර දඬුවමක් ලෙසම සලකා ක්‍රියා කළ යුතු බව ය.

පසුගිය ජූනි 6 වන දින කැබිනට් අමාත්‍ය මෙන්ම ආණ්ඩු පක්ෂ ප්‍රධාන සංවිධායකවරයාද වන ප්‍රසන්න රණතුංග අමාත්‍යවරයාට එරෙහිව කොළඹ මහාධිකරණය විසින් පනවන ලද වසර දෙකක බරපතළ වැඩ ඇතිව සිරදඬුවම අත්හිටුවූ සිර දඬුවමක් වුවද, ඉහත සංශෝධනය අනුව නීතිය හමුවේ එය සලකනු ලබන්නේ බරපතළ වැඩ ඇතිව දෙනු ලැබූ සිරදඬුවමක් ලෙසය. එසේම කොළඹ මහාධිකරණ විනිසුරු මංජුල තිලකරත්න ප්‍රසන්න රණතුංග අමාත්‍යවරයාව වරදකරු කරනු ලැබුවේ ලංකා දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ 373 වගන්තිය හෙවත් බලෙන් ලබා ගැනීමේ චෝදනාව සම්බන්ධවය. බලෙන් ලබා ගැනීමේ චෝදනාව සංයුක්ත වන නෛතික වගන්තිය අපරාධ වැළැක්වීමේ ආඥා පනතේ පළමු උපලේඛනයට අයත් වරදකි.

මේ හේතුවෙන් 2022 ජූනි මස 6 වන දින සිට වර්තමාන රජයේ නාගරික සංවර්ධන හා නිවාස කටයුතු භාර අමාත්‍යවරයා මෙන්ම ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රධාන සංවිධායකවරයාද වන ප්‍රසන්න රණතුංග මහතා ශ්‍රී ලංකා පොලිසියට අනුව ‘ආර්සී’ හෙවත් ලියාපදිංචි අපරාධකරුවෙකි. ඔහුගේ ඇඟිලි සටහන් මෙන්ම පූර්ව විස්තර ද කොළඹ 7 ටොරින්ටන් ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති අපරාධ ලේඛනාගාරය නොහොත් CRDයේ ගොනුවලට ඇතුළත් විය යුතු අතර ඔහු පදිංචිව සිටින මිනුවන්ගොඩ පොලිස් බල ප්‍රදේශය අයත් පොලිස් ස්ථානයේ ලේඛනවලද ලියාපදිංචි අපරාධකරුවකු ලෙස ඔහුගේ නම නිතැතින්ම ඇතුළත් විය යුතුය.

මෙම නඩු තීන්දුවට එරෙහිව ප්‍රසන්න රණතුංග අමාත්‍යවරයා විසින් අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට බොහෝ දුරට ඉඩ ඇත. එම ඇපෑල විභාග කර එහි තීන්දුව ප්‍රකාශයට පත් කරන තෙක් ඔහු ලියාපදිංචි අපරාධකරුවකු ලෙස සැලකිය යුතු අතර, අභියාචනය අභියාචනාධිකරණය විසින් පිළිගෙන මහාධිකරණ තීන්දුව ඉවත දමනු ලැබුවහොත් ඔහු නැවත නිදහස් පුද්ගලයකු ලෙස සමාජගත වීම සිදුවෙයි. යම් හෙයකින් ඇපෑල නිෂ්ප්‍රභ කරනු ලැබුවහොත් ඔහුගේ නමට ඉදිරියෙන් එක්වන ‘ලියාපදිංචි අපරාධකරුවකු’ යන පට්ටම කිසිදා ඉවත් කර ගැනීමට ඔහුට හැකි වන්නේ නැත.

මේ වන විට ප්‍රසන්න රණතුංග අමාත්‍යවරයා නාගරික සංවර්ධන සහ නිවාස අමාත්‍ය ධුරය මෙන්ම ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රධාන සංවිධායක ධුරයද හොබවන අතර රටේ නීති සම්පාදනයේ මර්මස්ථානය ලෙස සැලකෙන පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරයෙකු ලෙසද පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරනු ලබයි. ලියාපදිංචි අපරාධකරුවකු මෙම තනතුරු හෙබවීම කොතරම් සදාචාරාත්මක ද යන්න අමාත්‍යවරයා මෙන්ම ඔහු සම්බන්ධ දේශපාලන පක්ෂය සහ රජය විසින් තීරණය කළ යුතු කරුණකි.■

■ අමන්දිකා කුරේ

ශ්‍රී ලංකාව මේ වන විට මුහුණ දී තිබෙන ඩොලර් අර්බුදයට විසඳුමක් සෙවීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රමිකයන් වෙනත් රටවල රැකියා අවස්ථා සඳහා විදේශගත කරවීමට මේ දිනවල ව්‍යාපෘති රැසක් ක්‍රියාත්මක වේ. එමෙන් ම බහුතරයක් ශ්‍රී ලාංකිකයන් මේ දිනවල උත්සාහ කරමින් සිටින්නේ ස්ථිරවම හෝ තාවකාලිකව රැකියාවක් සඳහා හෝ විදෙස් ගත වීමට ය. විශාල පෝලිම් ද ඒ සඳහා නිර්මාණය වී තිබෙන්නේ ඒ නිසා ය. ශ්‍රී ලංකාවට ඩොලර් ගෙනඒමට පවතින පහසුම, සෘජුම සහ කෙටි කාලීන ම ක්‍රමය මේ ආකාරයෙන් ශ්‍රමිකයන් විදෙස්ගත කර ඔවුන්ගේ ප්‍රේෂණ හරහා රටට ඩොලර් ලබා ගැනීමයි. විරැකියාවෙන් පෙළෙන අය හෝ වෙනත් සිදු කරමින් සිටින රැකියාවෙන් ඉවත් වී විදේශගත වීමේ සම්භාවිතාව මේ වන විට වැඩි වී තිබේ.

රාජ්‍ය සේවයට ද වැටුප් ගෙවීම පිළිබඳව ගැටලුවක් උද්ගත වී ඇති මොහොතක රාජ්‍ය සේවකයන්ට නිවාඩු ලබා දී ඔවුන්ව විදෙස්ගත කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් කරළියට පැමිණ ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය සේවයේ රාජ්‍ය සේවකයන් ප්‍රමාණය අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වැඩියෙන් සිටින බවට සාකච්ඡා වන්නේ බොහෝ කලක සිට ය. ඇතැම් අත්‍යවශ්‍ය රාජ්‍ය සේවාවන් සඳහා නිලධාරී හිඟයන් පවතිද්දී ඇතැම් සේවා සඳහා අතිරික්ත සේවකයෝද සිටිති. කෙසේවුවත් රාජ්‍ය සේවයේ වැටුප් ගෙවීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රශ්නයක් පවතින බවට අවසන් වරට අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ ජාතිය ඇමතූ අවස්ථාවේදී ද පැවසූ අතර ඒ සඳහා ඇතැම් විට මුදල් අච්චු ගැසීමට සිදු වන බව ද පැවසුවේ ය.

රාජ්‍ය සේවකයන්ට නිවාඩු ලබා දී ඔවුන් විදේශගත කරවීමේ ව්‍යාපෘතියක් පිළිබඳව සාකච්ඡා වන්නට පටන් ගත්තේ ඉන් පසුවය. මේ පිළිබඳව මූලික අදහස අගමැතිවරයා සහ කම්කරු හා විදේශ රැකියා ඇමති මනූෂ නානායක්කාර ඉදිරිපත් කළේය. ඒ අනුව සිය තනතුරට හෝ ජ්‍යේෂ්ඨත්වයට හානියක් නොවන අන්දමින් වසර පහක පමණ වැටුප් රහිත නිවාඩු ලබාගෙන විදේශ රැකියාවක් සඳහා යාමට රාජ්‍ය සේවකයන්ට අවසර හිමිවේ. ඔහු හෝ ඇය විසින් එම කාලය තුළ විදේශ රැකියාව අවසන් කර නැවත පැමිණි පසු තමා සේවය කළ ආයතනයේ සේවය කළ තනතුරටම නැවත ඇතුළත් වී සේවය කළ හැකිය. එම තනතුරු සඳහා රාජ්‍ය සේවකයන් නැවත සේවයට ගන්නේ නම් එම වසර ගණනාව පුරාවටම ඔහු වෙනුවෙන් එම ආයතනයේ රැකියා පුරප්පාඩුව තබාගෙන සිටිය යුතුවේ. ඒ සඳහා වෙනත් අයෙකු බඳවා ගැනීමද කළ නොහැකිය. මුලින් සඳහන් කළ පරිදි අත්‍යවශ්‍ය රාජ්‍ය සේවාවන් සඳහා මෙනිසා විශාල බලපෑමක් එල්ල වනු ඇත. අවශ්‍ය සේවාවන් ලබා දීමට අදාලව ප්‍රමාණවත් කාර්ය මණ්ඩල නොමැති වීම අනිවාර්යයෙන් ම තවත් අර්බුදයකට පාර කපන්නක් වනු ඇත.

විශේෂයෙන් ම සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ සහ අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ සේවයේ නිරතවන්නන් විදෙස්ගත වීම් සහ පරිපාලන හා බැංකු සේවකයන් විදෙස්ගත වීම එවැනි අර්බුදයකට ඉක්මනින්ම පාර කපනු ඇත. සෞඛ්‍ය සේවයේ මේ වන විටත් අර්බුදයක් පවතින අතර ඖෂධ හා වෛද්‍ය උපකරණ හිඟය නිසා මේ වන විටත් සෞඛ්‍ය සේවය යම් කඩාවැටීමකට ලක් වී තිබේ.
සෞඛ්‍ය සේවාවේ සේවකයන් විදෙස් ගත වීම රට තුළ විශාල සෞඛ්‍ය අර්බුදයක් ඇති කිරීමට මග පාදනු ඇති බව අප කළ විමසීමක දී ඒකාබද්ධ සෞඛ්‍ය සේවක සංගමයේ ප්‍රධාන ලේකම් ටැම්පිටියේ සුගතානන්ද හිමි විසින් පෙන්වා දෙන ලදි. සුගතානන්ද හිමි පෙන්වා දුන්නේ කරුණු දෙකක් හේතුවෙන් මෙම රාජ්‍ය සේවකයන් විදෙස්ගත කරවීමේ ව්‍යාපෘතියට සිය සංගමය විරෝධයක් දක්වන බවයි.

‘පළමුවෙන් ම මෙම තීරණය හරහා සෞඛ්‍ය සේවය දැඩි හැකිලීමක් සිදු වෙන්න නියමිතයි. දෙවැනි කාරණය දැනටමත් සෞඛ්‍ය සේවයේ විවිධ අංශ සඳහා විශාල පුරප්පාඩු ප්‍රමාණයක් සහ හිඟයක් පවතිනවා. දැනට හෙද කාර්යමණ්ඩල පමණක් 19,428ක හිඟයක් තිබෙනවා. රෝහල් සහායක තනතුරේ 6,700ක පුරප්පාඩු තිබෙනවා. නමුත් අවශ්‍ය ප්‍රමාණය 14,000ක් පමණ වෙනවා. මෙවැනි වටපිටාවක තමයි විදෙස් රැකියාවලට රාජ්‍ය සේවකයන්ට අවස්ථාවක් දෙන්න හදන්නේ. දැන් සෞඛ්‍ය සේවකයන් විදේශගත වීමක් සිදු වුණොත් ඒ අඩුපාඩුව පිරවෙන ක්‍රමයකුත් නෑ. දැනටත් අමාරුවෙන් අතිකාල කරලා තමයි කරගෙන යන්නේ.’

සුගතානන්ද හිමියන් පෙන්වා දෙන්නේ සෞඛ්‍ය කාර්ය මණ්ඩලවල අයට අනුප්‍රාප්තිකයන් නොමැති නිසා ඇතැම් විට ස්ථානමාරුවක්වත් ලබා ගැනීමට අපහසු තත්වයක මේ වන විට සිටින බවයි.

‘අනුප්‍රාප්තිකයෙක් නැතිව ස්ථාන මාරුවක්වත් අනුමත නොකරන ආණ්ඩුව තමන්ගේ අර්බුදය වහගන්න රාජ්‍ය සේවකයා පාවිච්චි කරන එකක් තමයි මේ තියෙන්නේ. රාජ්‍ය සේවය අඩු කරන්න ආණ්ඩුව තීරණයක් අරගෙන තියෙනවා. එහි එක් මුහුණුවරක් විදිහට තමයි රාජ්‍ය සේවකයන් විදෙස්ගත කරවීම යන්නේ. නමුත් එයින් සිදු වන්නේ ඇති වෙලා තිබෙන අර්බුදය තවත් වැඩි වෙන එකයි.’

සාමාන්‍යයෙන් රාජ්‍ය සේවක බහුතරයක් සිය වැටුපෙන් අඩු වන පරිදි පුද්ගලික ණය මුදල් ලබා ගෙන සිටිති. මේ හරහා නිවාඩු ලබා ගන්නා රාජ්‍ය සේවකයන්ගෙන් එම ණය මුදල් අයකරගන්නේ කෙසේද යන්න සහ ඔවුන් විසින් එම ණය මුදල් ගෙවිය යුත්තේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව තවමත් රජය වැඩපිළිවෙළක් ඉදිරිපත් කර නොමැති බව ලංකා බැංකු සේවක සංගමයේ උපසභාපති ධනුෂක කුමාරසිංහ පෙන්වා දෙයි.

‘බොහෝ ආයතනවල සේවය කරන අය මේ විදිහට ණය මුදල් අරගෙන තිබෙනවා. මෙහෙම නිවාඩුවක් දෙනවා නම් මේ කරුණු ගැනත් සැලකිලිමත් විය යුතුයි. රාජ්‍ය සේවකයන් බඳවාගෙන තිබෙන්නේ ඒ ඒ ආයතනවල වැඩ ටික කරන්නනේ. දැනට රාජ්‍ය බැංකු සේවකයන් විදෙස්ගත කිරීම පිළිබඳව තීරණයක් අරගෙන නැති වුණත් අනෙක් ආයතනවල මේ ප්‍රශ්නයත් එක්ක ඇති වන තදබදය හා ප්‍රමාදය බැංකු පද්ධතියට අනිවාර්යයෙන් ම බලපානවා. ඒ කියන්නේ එය සෘජුවම ආර්ථිකයට බලපානවා. එක ආර්ථික ප්‍රශ්නයක් විසඳගන්න ගිහින් තවත් ආර්ථික හා සමාජීය අර්බුදයක් මේ හරහා නිර්මාණය වෙන්න පුළුවන්.’

ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ මෙලෙස විදෙස්ගත වීමට සුදුසුකම් ලබනු ඇත්තේ ද වැඩකිරීම සම්බන්ධයෙන් දක්ෂතාව වැඩියෙන් දක්වන නිලධාරීන් බවයි.

‘අනිවාර්යයෙන් ම ආයතනවල ඉන්න වැඩ කිරීමට වැඩි දක්ෂතාවක් තිබෙන නිලධාරීන් තමයි බොහෝ විට මේ විදේශගත වීමට සුදුසුකම් ලබන්නේ. එහෙම වුණොත් අපට ලොකු ප්‍රශ්නයක් එනවා දක්ෂ නිලධාරීන් හිඟවීමත් එක්ක. දැනටමත් සමහර රාජ්‍ය ආයතන ඉස්සරහ පෝලිම් හැදිලා ඉවරයි. දක්ෂ නිලධාරීන් රටින් පිට වුණොත් මේ තත්වය කළමනාකරණය කරගන්නේ කොහොමද කියන එක ගැන දැනට වැඩපිළිවෙළක් රජයට තිබෙන බවක් පෙනෙන්නට නෑ.’
රාජ්‍ය සේවකයන් විදෙස්ගත වීම බලපාන තවත් අංශයක් වන්නේ අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයයි. අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයද පුරප්පාඩු මධ්‍යයේ ගෙන යන එකකි. ගුරු හිඟයට තවමත් විසඳුම් ලැබී නොමැත. ගුරුවරුන් නොමැති නිසා වසරකට පාසල් කිහිපයක් ම වැසී යන තත්වයක පවතියි. එවැනි තත්වයක් යටතේ ගුරුවරුන් විදෙස්ගත වුවහොත් අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය දැඩි අවදානමකට වැටෙන බව ලංකා ගුරු සංගමයේ ප්‍රධාන ලේකම් ජෝසප් ස්ටාලින් පවසයි.

‘ගුරුවරුන්ට හිතෙන්න පුළුවන් අපට රට ගිහින් හොඳ රැකියාවක් කරලා වැඩි මුදලක් උපයන්න පුළුවන් කියලා. නමුත් ගුරුවරු රට ගියාම ළමයින්ට උගන්වන්නේ කවුද? රජය මේවා ගැන කතා කරන්නේ නැතිව රාජ්‍ය සේවය හෑල්ලු කරනවා රාජ්‍ය සේවය අඩු කරන්න ඕනෑ කිය කිය. රාජ්‍ය සේවය වැඩි වුණේ කොහොමද? ඒ දේශපාලනඥයන්ගේ ගෝලයන්ට දේශපාලන පත්වීම් දීලා තමයි රාජ්‍ය සේවය වැඩි වුණේ. ඒකට රාජ්‍ය සේවකයාට බැනලා වැඩක් නෑ.’

මේ පිළිබඳව විමසීමට රාජ්‍ය පරිපාලන, ස්වදේශ කටයුතු, පළාත් සභා හා පළාත් පාලන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් එම්.එම්.පී.කේ.මායාදුන්න සම්බන්ධ කරගැනීමට උත්සහ කළ ද නොහැකි වූ අතර එම අමාත්‍යංශයේ ප්‍රකාශිකාවක පැවසුවේ මෙම රාජ්‍ය සේවකයන් විදෙස්ගත කරවීම පිළිබඳව තවමත් අවසන් තීරණයක් ගෙන නොමැති බවයි. මේ වන විට ඒ පිළිබඳව සාකච්ඡා පැවැත්වෙන බවත් හැකි ඉක්මනින් අවසන් තීරණයක් ගනු ඇති බවටත් ඇය ප්‍රකාශ කළා ය.

එම අමාත්‍යංශය හරහා එවැනි තීරණයක් තවම ගෙන නැතත් රාජ්‍ය සේවකයන් විදෙස්ගත කිරීමට අදාළව රාජ්‍ය සේවකයන්ට අයදුම් කිරීම මේ වන විට විදේශ සේවා නියුක්ති කාර්යාංශයේ වෙබ් අඩවිය හරහා ආරම්භ කර තිබේ. ජුනි 08 නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කම්කරු හා විදේශ රැකියා ඇමති මනූෂ නානායක්කාර සඳහන් කර තිබෙන්නේ විදේශ රැකියා සඳහා යාමට බලාපොරොත්තු වන රාජ්‍ය සේවකයන්ට ඒ හරහා ලියාපදිංචි වන ලෙසයි. මෙම ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳව අවසන් තීරණයක් ළඟදීම ගන්නට බලාපොරොත්තු වන බැවින් ඒ සඳහා උනන්දුවක් දක්වන පිරිස් ලියාපදිංචි වන ලෙස එම නිවේදනයේ සඳහන් ය.

මේ වන විට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල හරහා ද ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය පිළිබඳව අවධානයක් යොමුව තිබේ. සාමාන්‍යයෙන් ආර්ථික අර්බුදවලට මුහුණ දෙන රටවලට රාජ්‍ය සේවය කප්පාදු කිරීමට අරමුදල උපදෙස් ලබා දෙයි. මුලින් සඳහන් කළ පරිදි ඇතැම් ක්ෂේත්‍රවල පුරප්පාඩු පැවතිය ද ඇතැම් ක්ෂේත්‍රවල අතිරික්ත සේවක ප්‍රමාණයක් සිටින නිසා රාජ්‍ය සේවයේ ප්‍රමාණය වැඩිය. එම සේවකයන්ගේ විරෝධයෙන් තොරව එය තාවකාලිකව අඩුකරගැනීමේ පහසුම මාර්ගයක් රජය විසින් තෝරාගෙන ඇති බව පෙනෙයි. කෙසේවුවත් ඒ හරහා තවත් අර්බුද රාශියකට පාර කැපෙන බව අවසානයේ පැහැදිලිවන කරුණයි.■

දෝෂ සහිත නම් සමාගමට කිව්වේ නැත්තේ ඇයි?

■ අමන්දිකා කුරේ

රජයේ සේවාවල කාර්යක්ෂමතාව ඉහළ නැංවීමටත්, එය වඩාත් ඵලදායී කරගැනීමටත් එම සේවා පරිගණක පද්ධතිගත කිරීම සිදුකරනු ලබයි. අධ්‍යාපනය, පරිපාලන කටයුතු මෙන් ම සෞඛ්‍ය සේවාද මෙලෙස පද්ධතිගත කර භාවිත කිරීම, ඒ හරහා සේවාවන් ලබා දෙන්නා සහ ලබා ගන්නා තැනැත්තා යන දෙදෙනාගේ ම කාලය ඉතිරි කරන්නකි.

වෙනත් රටවල එසේ වුවත් ශ්‍රී ලංකාවේ පද්ධති සහ මෘදුකාංගවලින් සිදු වන්නේ මෙම ක්‍රියාවන්ටත් වඩා මුදල් කාබාසිනියා කිරීමක් බව පසුගිය කාලය පුරා අසන්නට ලැබුණු කරුණු අනුව පැහැදිලි වන දෙයකි. එක්කෝ එම පද්ධති ක්‍රියාකරවීමට අවශ්‍යතාවට ගැළපෙන අන්දමින් සකසා නැත. එසේත් නැතිනම් ඒ පිළිබඳව විෂය දන්නා ඒවා ක්‍රියාත්මක කරවීමට දන්නා අය නොමැත. මේ නිසා විශාල මුදලක් වැය කරමින් සැදූ පරිගණක පද්ධති රාජ්‍ය ආයතනවල ඔහේ වේලෙමින් ඇත.

ඖෂධ නිෂ්පාදන, සැපයුම් සහ නියාමනය පිළිබඳ රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතේ පවතින වෛද්‍ය සැපයුම් අංශය ශ්‍රී ලංකාවේ සෞඛ්‍ය සේවයේ කොඳුනාරටිය බඳු ය. සෞඛ්‍ය සේවයට අවශ්‍ය සියලුම ඖෂධ, ශල්‍ය උපකරණ, ප්‍රතික්‍රියක ආදි සියලු දේ සපයන්නේ එම අංශය හරහා ය. ඖෂධ ගෙන්වීම සඳහා අවශ්‍ය ඇණවුම් ලබා දෙන්නේ ද ඒ හරහා ය.

කෙසේවෙතත් ඒ සඳහා ක්‍රියාත්මක වන පරිගණක පද්ධතිය අවශ්‍ය පරිදි ක්‍රියාත්මක නොවන බව පසුගිය මැයි 31 වන දින පැවති පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේදී හෙළි විය. ඖෂධ හිඟය සම්බන්ධයෙන් කැඳවා තිබූ එම පොදු ව්‍යාපාර කාරක සභාවට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන්, ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරියේ නිලධාරීන්, වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ නිලධාරීන් හා රාජ්‍ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාවේ නිලධාරීන් ඇතුළු එම ක්ෂේත්‍රයට අයත් නිලධාරීන් රැසක් කැඳවා තිබුණි. ඖෂධ ගෙන්වීමට අවශ්‍ය මුදල් මේ වන විට විවිධ ආධාර මගින් ලැබී තිබෙන බවට එහිදී සාකච්ඡා වූ අතර එසේ නම් ඖෂධ ගෙන්වීමට අදාලව ඇති ප්‍රමාදය කුමක්දැයි සාකච්ඡා විය.

මිලියන 644ක සිස්ටම් එක වැඩ නෑ

එවිට ආචා්රය නාලක ගොඩහේවා විමසුවේ ඖෂධ ගෙන්වීමට අදාළ වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ පද්ධතියක් තිබෙන නිසා ඒ හරහා ක්‍රියාත්මක විය නොහැකි වන්නේ මන්ද යන්නයි. පැමිණ සිටි නිලධාරීන් පැවසුවේ එම පද්ධතියේ ක්‍රියාත්මක වීමේ ප්‍රශ්නයක් පවතින බවයි. එම නිසා ඔවුන් ඖෂධ ඇණවුම් කිරීම ආශ්‍රිත දත්ත පරිගණක මෙහෙයුම් කණ්ඩායමක් හරහා වෙනම රැස් කර ඇති බවයි.

කෙසේවෙතත් එහිදී අදහස් දැක් වූ පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේ සභාපති මහාචාර්ය චරිත හේරත් සහ සාමාජික ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා පෙන්වා දුන්නේ පද්ධතියෙන් පිට එම ඇණවුම් ආදිය සිදු කිරීන නීති විරෝධී බවයි. පද්ධතිය අවශ්‍ය පරිදි ක්‍රියාත්මක නොවන නිසා ඇතැම් කාර්යයන් ඒ හරහා සිදු කරගත නොහැකි බව නිලධාරීහු පැවසූහ.

වැඩිදුරටත් අදහස් දැක්වූ ඖෂධ නිෂ්පාදන, සැපයුම් සහ නියාමනය පිළිබඳ රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ හිටපු ලේකම්වරයා පැවසුවේ, ඒ සඳහා රුපියල් මිලියන 644ක් වැය කළ බවත් පද්ධතිය පවත්වාගෙන යාම සඳහා එම පද්ධතිය නිර්මාණය කළ සමාගමට මාසිකව රුපියල් මිලියන 5ක් ගෙවූ බවත් ය. එම පද්ධතිය නිර්මාණය කළ සමාගමේ නම ”ඊ-විස්” බවත් පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේදී හෙළි විය.

මෙම පද්ධතිය යථා තත්වයට පත් කරගැනීම පිළිබඳව කෝප් කමිටුවේ සභාපතිවරයාගේ විමසීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, එම පද්ධතිය අවශ්‍යතාවන්ට ගැළපෙන පරිදි නිර්මාණය කරගැනීමට නම් රුපියල් මිලියන 7000ක් වැය වන බව නිලධාරීහු පැවසූහ.

ඊ-විස් චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කරයි

උක්ත පද්ධතිය වෛද්‍ය සැපයුම් අංශය තුළ ක්‍රියාත්මක වන්නේ 2015 වර්ෂයේ සිටය. මෙම පද්ධතිය සැකසීම සඳහා ඊ-විස් සමාගමට කොන්ත්‍රාත්තුව ලබා දී තිබෙන්නේ 2008 වර්ෂයේදීය.

පසුගිය සතියේ කෝප් කමිටුවේ දී මෙම කරුණු අනාවරණය වීමත් සමග එම සිදුවීම මාධ්‍ය හරහා ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. ඒ සමගම එම පද්ධතිය නිර්මාණය කළ සමාගම වන ඊ-විස් සමාගම ඊට පිළිතුරු දක්වා මාධ්‍ය සාකච්ඡාවක් කැඳවා තිබුණි. ඔවුන් එහිදි පැවසුවේ පද්ධතිය නිර්මාණය කිරීමට එතරම් මුදලක් වැය නොවූ බවයි. එම පද්ධතිය නිර්මාණය කිරීම සඳහා අත්සන් කළ කොන්ත්‍රාත්තුවේ සඳහන් වූ පරිදි ඒ සඳහා ලැබුණේ මිලියන අසූ තුනක් බව එම සමාගමේ සභාපති සංජීව වික්‍රමනායක පැවසුවේය.

ජුනි මස 03 වන දින පැවති මාධ්‍ය සාකච්ඡාවක දී එම සමාගමේ සභාපතිවරයා පෙන්වා දුන්නේ එතරම් විශාල මුදලක් මෙම පද්ධතියට වැය කර නොමැති බවයි. පද්ධතිය නිර්මාණය කිරීම සඳහා රුපියල් මිලියන 83ක් වැය වූ බවත් ව්‍යාපෘතිය සඳහා වැය වූ සම්පූර්ණ මුදල මිලියන 223ක් බවයි ඔහු පෙන්වා දෙනු ලැබුවේ.

කෙසේවෙතත් රාජ්‍ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාව යටතේ පවතින වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ මෙම පද්ධතිය සඳහා වැය කළ ඉතිරි මුදල වැය කළේ කුමක් සඳහා ද යන ප්‍රශ්නාර්ථයක් මතුව තිබේ. මේ පද්ධතිය පවත්වාගෙන යාම සඳහා මාසිකව සමාගමට රුපියල් මිලියන 5 බැගින් ගෙවූ බවට පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේදී ප්‍රකාශ වුවත් එය අසත්‍ය බව ද ඊ-විස් සමාගමේ සභාපතිවරයා පැවසුවේ ය. සමාගම මාධ්‍ය සාකච්ඡාවේ දී හෙළි කළ තොරතුරුවල දැක්වුණේ, මෙම පද්ධතිය පළමුවරට ක්‍රියාත්මක කළ 2015 වසරේ සිට 2020 වර්ෂය දක්වා කිසිදු ගෙවීමකින් තොරව ම පද්ධතිය පවත්වාගෙන පැමිණි බවයි. 2017 වසරේ දී මෙම පද්ධතිය සඳහා වගකීම් කාලයක් ලබා දී ඇති අතර එය 2020 නොවැම්බර් මාසයෙන් අවසන් වී ඇත. ගිවිසුම් ප්‍රකාරව මාසිකව පද්ධතිය පවත්වාගෙන යාමට අදාල මුදල් ගෙවා ඇත්තේ 2020 නොවැම්බර් මාසයේ සිටයි. ඒ රුපියල් මිලියන 4.9කි. ඒ අනුව 2020 වර්ෂයේ නොවැම්බර් මාසයේ සිට මේ වසරේ ජුනි මාසය දක්වා මාස 20ක කාලය සලකා බැලුව ද එම සමාගමට ගෙවා ඇත්තේ රුපියල් මිලියන 98කි. ව්‍යාපෘතියට වැය වූ මුළු මුදල සහ එම මුදලේ එකතුව රුපියල් මිලියන 321කි. එසේ නම් ඉතිරු රුපියල් මිලියන 323 ට වූයේ කුමක් ද යන කාරණය මේ වන විට හෙළි වී නොමැත.

නිලධාරීහු බෝලය පාස්කරති

මෙම මුදල් ගෙවීම සඳහා අනුමැතිය ලබා දුන් ආකාරය සහ ගෙවීම් සිදු කළ ආකාරය පිළිබඳව කරුණු විමසීමට අප එම වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ නිලධාරීන් සම්බන්ධ කරගැනීම උත්සහ කළ ද එම උත්සාහයන් සියල්ල ව්‍යර්ථ විය.

වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ අධ්‍යක්ෂවරයා වන වෛද්‍ය ඩබ්.එම්.සී.එම් විජේසිංහ මහතා පිළිතුරු ලබා දීම ප්‍රතික්ෂේප කර පැවසුවේ ඖෂධ නිෂ්පාදන, සැපයුම් සහ නියාමනය පිළිබඳ රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ හිටපු ලේකම් වෛද්‍ය සමන් රත්නායකගෙන් මේ පිළිබඳව විමසන ලෙසයි. වෛද්‍ය සමන් රත්නායක දූරකථනය හරහා සම්බන්ධ කරගැනීමට කිහිපවරක්ම උත්සහ කළ ද නොහැකි විය. පසුව අප වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ වෛද්‍ය ඒ.ටී සුදර්ශනගෙන් ද මෙම මුදල් ගෙවීම පිළිබඳව විමසූ විට ඔහු පැවසුවේ, එම අංශයේ තොරතුරු තාක්ෂණය පිළිබඳව සහකාර අධ්‍යක්ෂවරයාගෙන් ඒ පිළිබඳව විමසන ලෙසයි. කෙසේ වෙතත් වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයේ තොරතුරු තාක්ෂණය පිළිබඳ සහකාර අධ්‍යක්ෂ එස්.ඒ. සන්දරප්පෙරුම මහතා පැවසුවේ ඒ පිළිබඳව මාධ්‍යට තොරතුරු ලබා නොදෙන ලෙසට තමාට ඉහළින් උපදෙස් ලැබී ඇති බවයි.

පද්ධතියේ දෝෂ ඇතැයි සමාගමට දන්වා නෑ

අප කළ විමසීමක දී ඊ-විස් සමාගමේ ප්‍රධාන මෙහෙයුම් නිලධාරී නිර්මාල් පීරිස් පෙන්වා දුන්නේ එම පද්ධතියේ යම් දෝෂයක් පවතින්නේ නම් කොන්ත්‍රාත්තුව අනුව ඒවා පිළිසකර කිරීමට සමාගමට දැනුම් දිය යුතු වුවත් පසුගිය පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේ හෙළිදරවු වූ ආකාරයේ දෝෂයක් පිළිබඳව සිය සමාගම දැනුවත් කර නොමැති බවයි. කොන්ත්‍රාත්තුවට අනුව ඇතැම් දෝෂ ඇති වුවහොත් පැයකින් හෝ පැය දෙකකින් ආදි වශයෙන් කඩිනමින් ම එම දෝෂ පිළිසකර කිරීමට මෙම සමාගම බැඳී සිටියි. නිර්මාල් පීරිස් මහතා වැඩි දුරටත් පෙන්වා දෙන්නේ මෙම පද්ධතිය නිසි ආකාරයෙන් කියා කරන්නේ දැයි සහ අවශ්‍ය පරිදි ක්‍රියාකරන්නේ දැයි යන්න පැහැදිලි කරගැනීම සඳහා එම පද්ධතිය නිල වශයෙන් ක්‍රියාත්මක කරවීමට පෙර වසර දෙකක් තිස්සේ අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක කර බැලූ බවයි. ඒ ඒ අවස්ථාවන්වල දී ඇති වූ දෝෂ හඳුනාගෙන ඒවාට විසඳුම් සොයා පද්ධතිය සකස් කළ බව ඔහු පවසයි. එවැනි දෝෂයක් ඇති වූයේ නම් සිය සමාගමට දැන්වීම සිදු කළ යුතුව තිබූ බව ඔහු වැඩිදුරටත් පෙන්වා දෙයි.
කෙසේවෙතත් පොදු ව්‍යාපාර කාරක සභාවේ ප්‍රකාශ වුණු පරිදි, මෙම ප්ද්ධතිය අවශ්‍ය පරිදි ක්‍රියාත්මක නොවනවා වුවත් මෙම පද්ධතිය මුලින්ම ක්‍රියාත්මක කළ 2015 සිට 2020 දක්වා ඒ හරහා ඖෂධ ඇණවුම් 45000ක් පමණ සිදු කර තිබේ. නමුත් 2020 ජනවාරි සිට මේ දක්වා සිදු කර ඇත්තේ ඇණවුම් 950ක් පමණි. එසේ ඇණවුම් කිරීමේ දී ප්‍රශ්නයක් මතුවූයේ නම් ඒ ඒ කාලවලදී එම සමාගම දැනුවත් කර ඒවා යථා තත්වයට පත් කරගැනීමේ හැකියාව කොන්තාත්තුවේ ගිවිසුම් ප්‍රකාරව තිබූව ද ඒවා හරිහැටි ක්‍රියාත්මක වී නොමැති බව පැහැදිලිය.
මුදල් ගෙවීම සම්බන්ධයෙන් ද මේ වන විට පැහැදිලි කිරීමක් ලබාදීමට රාජ්‍ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාව හෝ වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයද සමත් වී නොමැත. මෙම පද්ධතිය සඳහා වැය කළ මුදල හා පසුව සමාගමට ගෙවා ඇති මුදලේ එකතුව ඔවුන් ගෙවූ බව කියන මුදලින් අඩක් පමණ වේ. එසේ නම් මෙම මුදල්වලට සිදු වූයේ කුමක් ද, ඒවා අනුමත වූයේ කෙසේද යන ප්‍රශ්නය තිබේ.

වසර හතරක විගණන වාර්තා නෑ

මේ අතරම මැයි 31 දින පැවති පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේ දී හෙළිදරවු වූ තවත් කරුණක් වූයේ ජාතික ඖෂධ නියාම අධිකාරිය සහ රාජ්‍ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාව විසින් වසර ගණනාවක් තිස්සේ සිය විගණන වාර්තා පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවට ඉදිරිපත් කර නොමැති බවයි. එම ආයතන දෙක විසින් අවසන් වරට විගණන වාර්තා ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ 2017 වර්ෂයේ දී ය. 2018 වර්ෂයේ සිට විගණන වාර්තා කිසිවක් මේ වනතෙක් ඉදිරිපත් කර නොමැත.

ඖෂධ නියාමන අධිකාරී පනතට අනුව එක් මූල්‍ය වර්ෂයක් අවසන් වී මාස හයක් ගත වීමට ප්‍රථම විගණන වාර්තා ඉදිර්පත් කළ යුතු වූවත් මෙම ආයතන දෙක වසර හතරක පමණ කාලයක විගණන වාර්තා තවමත් ලබා දීමට අපොහොසත්වී ඇත. මේ ආකාරයෙන් විගණන වාර්තා ලබා නොදීම සහ ඉහත සාකච්ඡා කළ ආකාරයේ අපැහැදිලි විශාල මුදල් ගනුදෙනු අතර අනිවාර්යයෙන් ම සම්බන්ධයක් තිබිය හැකිය. විගණන වාර්තා හෙළිදරවු නොකිරීම හරහා එම ආයතනවල වංචා දූෂණ සහ වැරදි තීරණ සියල්ල යටපත් වී සැඟව යයි. එම නිසා ප්‍රශ්නගත ගනුදෙනුවේ ද ඉතිරි මුදලට සිදුවූයේ කුමක්ද යන්න එම විගණන වාර්තාවල සඳහන්වී තිබිය යුතුය.

විගණන වාර්තා මෙතෙක් කල් ලබා නොදුන්නේ ඇයිදැයි විමසූ විට ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාවේ නියෝජිතයෙකු පොදු ව්‍යාපාර පිළබඳ කාරක සභාවට පවසන්නේ එම වාර්තා මේ වන විට මුද්‍රණය කරමින් පවතින බවයි. 2018 වර්ෂයේ වාර්තාවක් තවම මුද්‍රණය වන්නේ යැයි පිළිතුරු දීම අතිශය පදනම් විරහිත ප්‍රකාශයකි. එසේ නම් තොරතුරු මාධ්‍යයට ලබා දීමෙන් වැළකී සිටින මෙම ආයතනවල බලධාරීන් විගණන වාර්තාවල ඇති කරුණුද සඟවා සිටින්නේ දැයි සැකයක් නිරායාසයෙන් ම මතු වේ.■