ප්‍රවෘත්ති වාර්තා මගින් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ ඉදිරියේ දී එන ණය අර්බුදය මුහුණ දීමට වඩා 19 වන සංශෝධනය ඉවත් කිරීමට නව ආණ්ඩුව වැඩි ප්‍රමුඛතාවක් දෙන බවයි. 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට විරුද්ධවූවන් නායකත්වය දෙන පක්ෂයක් එහි නරක ම අංග ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට වෙහෙසීම උත්ප්‍රාසාත්මක ය.
පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ බලය
1978 ව්‍යවස්ථාව අනුව ජනාධිපතිවරයා තෝරාගනු ලබන්නේ කෙලින් ම ජනතාව විසිනි. ඔහුගේ ජනවරම පාර්ලිමේන්තුවෙන් ස්වාධීන වෙයි. ජනාධිපතිවරයාගෙන් ස්වාධීනව පාර්ලිමේන්තුව ද තම ජනවරම ලබන්නේ ජනතාවගෙනි. වෙනත් බොහෝ රටවල් මෙන් නොව, අපගේ ආණ්ඩුවේ හැඩය සහ සංයුතිය සකසා ගැනීමට විශාල වියදමක් දරමින් අපි මැතිවරණ දෙකක් පවත්වන්නෙමු.
මාස කිහිපයක් ඇතුළත වියදම් අධික මැතිවරණ පැවැත්වීමේ තාර්කිකත්වය පිළිබඳවත්, ඒ සමග ඇතිවන අවිනිශ්චිතතාව මගින් ආර්ථිකයට සහ දේශපාලනයට ඇතිකරන පීඩනය පිළිබඳවත් කෙනෙකුට විවාද කළ හැකි ය. සෑම මැතිවරණයකටම වියදම් සංරචක දෙකක් ඇත. එනම් මැතිවරණ පැවැත්වීම සඳහා රජය දරන වියදම (2020 මහ මැතිවරණය සඳහා ඇස්තමේන්තු ගත කොට ඇති ලෙස රුපියල් බිලියන 8 ක් පමණ) සහ අපේක්ෂකයන් විසින් වියදම් කරනු ලබන මුදලේ සමස්ත එකතුව යි. අපේක්ෂකයන්ගේ වියදම් සංරචකය සම්පූර්ණයෙන් වාර්තාගත කොට නැතත් ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයෙන් තරග වැදුණු රන්ජන් රාමනායක හෙළිදරවු කොට ඇති රුපියල් මිලියන 5.5 ක මුදල 15,000 කට වැඩි විය හැකි මුළු අපේක්ෂක සංඛ්‍යාවෙන් වැඩි කිරීමෙන් ලැබෙන සංඛ්‍යාවෙන් යම් පදනම් අංකයක් ලබාගත හැකි වනු ඇත. එය රුපියල් බිලියන 75 ක පමණ මට්ටමකට ඉහළ නගී.
ශුද්ධ වෙස්ට්මිනිස්ටර් ක්‍රමයට ආපසු යෑමට මෙහා මෙයට විසඳුම් දෙකක් ඇත. එකක් විය හැක්කේ බලගතු ජනාධිපතිවරයකු සිටින මියන්මාරය වැනි රටවල සිදුකරන ආකාරයට පොදුවේ රට ම සහ පළාත් නියෝජනය වන ව්‍යවස්ථාදායක සභාවල නියෝජිතයන්ගෙන් සැදුම් ලත් මැතිවරණ විද්‍යාලයකින් ජනාධිපති තෝරාගැනීමයි. අනෙක එක්සත් ජනපදයේ සිදුකරන ආකාරයට ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ එක ම දිනක පැවැත්වීම යි.
කෙසේ වෙතත්, මෙය 19 වන සංශෝධනය මගින් ඉවත් කරනු ලැබ දැන් නැවත ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට යන අංගයක් නොවේ. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට යන්නේ මහ මැතිවරණයකින් වසරක් ගත වූ පසුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඇති බලයයි. ජනවරම් දෙක එකිනෙකින් ස්වාධීන වන්නේ නම්, ජනවරම ලැබූ කාලයෙන් හයෙන් එකක් පමණක් ගෙවීගිය පසුව හිතුමතේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට සහ එමගින් පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරුන් 225 දෙනාගේ ජනවරම අවලංගු කිරීමට ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කරන එක් පුද්ගලයකුට ඉඩ දීමෙහි කිසිදු තේරුමක් නැත.
කුමාරතුංග ජනාධිපතිනිය විසින් 2004 දී මෙම ප්‍රශ්නකාරී අධිකාරී බලය අවභාවිත කිරීමෙන් පසුව අදාළ ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිපාදන සංශෝධනය කිරීමේ අවශ්‍යතාව ප්‍රබල මතවාදය බවට පත්වීය. එබැවින් 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මගින් 2015 දී එය සංශෝධනය කරන ලද්දේ එක ඡන්දයක් පමණක් විරුද්ධව ප්‍රකාශවූ තත්ත්වයක් තුළ ය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ පාර්ලිමේන්තුවේ නිල කාලය අවසන් කිරීමේ විවිධ ක්‍රමවේද ඇත. ජනාධිපතිවරයාගේ කැමැත්ත එකක් වශයෙන් පවතියි. එසේ වුව ද, දැන් එය භාවිත කළ හැක්කේ වසර පහක් වන නිල කාලයෙන් වසර හතරහමාරක් ගත වූ පසුව ය. එනම්, ජනවරමින් සියයට 90ක් ඉක්මවා ගිය පසුව ය.
කල්තබා විසුරුවා හැරීමේ බියෙන් තොරව දැන් ව්‍යවස්ථාදායකයට මහජනයාගේ බලය භාවිත කළ හැකි ය. වසරකින් පසුව ඕනෑම අවස්ථාවක එක් පාර්ශ්වයකට අනෙක් පාර්ශ්වයේ පැවැත්ම හිතුවක්කාර ලෙස අවසන් කර දැමිය හැකි නම් සංවරණ සහ තුලන ක්‍රියාත්මක විය නොහැකි ය. දෝෂාභියෝග යෝජනාවක් මගින් ජනාධිපතිවරයා ඉවත් කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවට හැකියාව ඇතත්, එය කළ හැක්කේ සංකීර්ණ ක්‍රියාදාමයක් මගිනි. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ඇති බලය සීමා කිරීම ජේආර්ගේ ව්‍යවස්ථාවට කළ ප්‍රශස්ත වැඩි දියුණු කිරීමකි.
අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ
සාමාජික සංඛ්‍යාව සීමා කිරීම
1978 ව්‍යවස්ථාවේ තිබු තවත් වරදක් නම් අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමාණය පිළිබඳව උපරිමයක් නියම කොට නොතිබීම යි. අතිවිශාල අමාත්‍ය මණ්ඩලයට මහජනයාගේ පැතිරුණු විරෝධයක් විය. පැරණිතම ව්‍යවස්ථාදායක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වන එක්සත් ජනපදයේ දෙපාර්තමේන්තු (අමාත්‍යාංශ එරටෙහි හැඳින්වෙන ආකාරයට) ගණනින් මෙන් ම නමින්ම ද සීමා කොට ඇත. නව අමාත්‍යාංශයක් නිර්මාණය කිරීමට කොන්ග්‍රස් මණ්ඩලයේ අනුමැතිය අවශ්‍ය ය. අමාත්‍යංශ සීමාකිරීමේ අවශ්‍යතාව ජේආර්, ජනාධිපතිවරයාව සිටින සමයේ පවා හඳුනාගෙන තිබිණි. එසේ වුව ද, එම සීමාව බල පවත්වන ලද්දේ මධ්‍යම ආණ්ඩුවට නොව පළාත් ආණ්ඩුවලට පමණකි.
19 වන සංශෝධනයෙන් ලබා දුන්නේ අසම්පූර්ණ විසඳුමකි. එසේ වුව ද, එය ඉදිරි පියවරකි. එමගින් අමාත්‍යාංශ නිශ්චිතව සඳහන් නොකළ ද, උපරිම සංඛ්‍යාව 30ක් ලෙස සීමාවක් පනවනු ලැබී ය. කැබිනට් නොවන ඇමතිවරුන්ගේ සහ නියෝජ්‍ය ඇමතිවරුන්ගේ සංඛ්‍යාව ද 40ක උපරිමයකට යටත්කරනු ලැබී ය. නිසි ලෙස නිර්වචනය කර නැති ජාතික ආණ්ඩුවක දී අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමාණය පාර්ලිමේන්තුවට තීරණය කළ හැකිවන පරිදි රිංගා යන්නට ඉඩක් ඉතුරු කර ඇත. අතාර්කික හෝ විහිළු අමාත්‍යාංශ ඇතිකිරීම තවමත් කළ හැකි ය. එසේ වුව ද, එම සංඛ්‍යාව සීමාවකට යටත් වේ. කළ යුතුව ඇත්තේ ජාතික ආණ්ඩුව යනු කුමක්දැයි පරිස්සමින් අර්ථ දැක්වීම
මගින් හෝ 30 ක සීමාව ඉක්මවීමට කිසිදු ව්‍යතිරේකයකට ඇති ඉඩ ඉවත් කරමින් හෝ මෙම හිදැස් වසා දැමීමයි.
ස්වාධීන කොමිෂන් සභා
19 වන සංශෝධනයෙන් ඉතිරි කර ගත යුත්තේ මොනවාදැයි බැසිල් රාජපක්ෂ මහතා කළ අදහස් දැක්වීමේ දී ස්වාධීන කොමිෂන් සභා ගැන ඔහු කිසිවක් සඳහන් කළේ නැත. ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල වටිනාකම මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ ක්‍රියාකාරිත්වය මගින් පෙන්නුම් කර ඇති තත්ත්වයක් තුළ මැතිවරණ දෙපාර්තමේන්තුවට ආපසු යාමට යෝජනා කිරීමට ඉඩක් නැති උපකල්පනය කළ හැක.
ආපසු යාමට ඉඩ ඇත්තේ 18 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ තිබු පත්වීම් කිරීමේ කඩතුරා ක්‍රියාවලියට ය. එවකට සිටි ජනාධිපතිවරයකුට නීති විද්‍යාලයේ තම මිතුරියකට ආපසු නිවසට යන ගමන් අරලියගහ මැදුරට එන්නයි කියා ඇයට ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ විනිශ්චයකාර තනතුරක් ලබාදීමට ඉදිරිපත්වීමට ඉඩ ලබා දුන්නේ එම ප්‍රතිපාදන මගිනි.
සත්‍ය වශයෙන් ම ස්වාධීන වීමට අවශ්‍ය කොන්දේසි පවත්වාගෙන යාම අවශ්‍ය නම් වැදගත් පත්වීම් සම්බන්ධයෙන් සාමූහික වගකීම පැවරෙන පරිදි වත්මන් ව්‍යවස්ථා සභාව වැනි වගකීම් සහගත ආයතනයකට එයට අවශ්‍ය බලය සහිතව පැවරීම අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල සාමාජිකයන් විධිමත් ලෙස පත්කරනු ලැබුවහොත් හා ඔවුන් පහසුවෙන් ඉවත් කළ නොහැකි නම් පමණක් ඔවුන්ට බියෙන් හා පක්ෂපාතිත්වයෙන් තොරව තම වගකීම් ඉටු කළ හැකි වනු ඇත.
ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල අසාර්ථකභාවය පිළිබඳ උදාහරණ ලෙස පොලිස් කොමිසමේ ක්‍රියාකාරිත්වය කෙනෙකුට පෙන්වා දිය හැකි ය. නිවැරදි සංස්කෘතිය තහවුරු වීමට කාලයක් ගතවෙයි. ක්‍රියා පටිපාටි සහ නීති යනු ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල ඵලදායි ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා අවශ්‍ය කොන්දේසි පමණකි. එම අධිකාරී බලය පැවරෙන අයගේ ක්‍රියාකාරීත්වය ප්‍රමාණවත් කොන්දේසිය යි.
හිටපු අගවිනිසුරු සරත් නන්ද සිල්වා අයුක්තිසහගත තීන්දු දී අධිකරණය බාල්දු කළ පමණින්, ඔවුන් ඉවත් කිරීමට ඇති උචිත ක්‍රියා පටිපාටි ඇතුළුව විනිසුරුවරුන්ගේ ස්වාධීනත්වයට ඇති ආරක්ෂණ ඉවත් කිරීමට කෙනෙකු යෝජනා නොකළ යුතු ය. ඒ ආකාරයෙන් ම, 19 වන සංශෝධනයෙන් පිහිටුවන ලද ව්‍යවස්ථා සභාව අවිධිමත් 18 වන සංශෝධනය යටතේ හැකියාව තිබු පරිදි සීමිත ජනවරමක් සහිත එක් තැනැත්තකුට අධිකරණයේ සහ වෙනත් වැදගත් පත්වීම් කිරීමට ඉඩ ලැබෙන කඩතුරා කොමිසමකින් විස්ථාපනය නොකළ යුතු ය.
හදිසි වන්නේ කුමටද?
පක්ෂග්‍රාහිත්වය පසෙකින් තබා දේශප්‍රේමීත්වයට මුල් තැන දෙන ඕනෑම අයෙකුට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 19 වන සංශෝධනයේ අඩංගු ඉහත අංග පවත්වාගෙන යාමට සහාය දිය හැකි ය. මේවා 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තිබු බරපතළ අඩුපාඩු මැකීමට අවශ්‍ය වූ වෙනස්කම් ය. දෝෂ සහගත විධිවිධාන වෙත ආපසු යාමට හේතුවක් නැත. ආණ්ඩුවට අවධානය යොමු කළ හැකි වඩා වැදගත් දේ ඇත. විශේෂයෙන් ම පාර්ලිමේන්තුවේ අතිවිශාල බහුතරයක් ඇති විට මෙවන් සංශෝධන අනවශ්‍යය. 2010 දී, 18 වන සංශෝධනය බලෙන් තල්ලුකිරීමෙන් කර ගත් වරද තවත් අතිවිශාල මැතිවරණ ජයග්‍රහණයකින් පසුව නැවත කරන්නේ ඇයි?■
