ජනාධිපති මැතිවරණය පැවති සමයේ ජනතාව අමතමින් හා ඒ වෙනුවෙන් ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයක් ඉදිරිපත් කරමින් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සපථ කොට පවසා සිටි කිසිවක් ජනාධිපති පදවියට පත්වුණ පසුව ඉටු කර නැත.

ජනාධිපතිවරයා තමන් අතින් සිදුවුණ වැරදි නිවැරදි කරගෙන ඉදිරියට යන්නට අදහස් කර සිටින බවට ප්‍රවෘත්ති කීපයක් දුටුවෙමි. ඒ ප්‍රවෘත්ති සත්‍ය නම් ඉන් පැවසෙන්නේ තමා අතින් වැරදි සිදුව තිබෙන බව පිළිගැනීම ය. එපමණක් නොව තමන්නගේ පාලනය අසාර්ථක බව පිළිගැනීමක් ද ඉන් පළ වේ. කෙනෙකු අතින් සිදුවුණ වැරදි පිළිගෙන නිවැරදි වීමට අවංකව කැප වන්නේ නම් එය උසස් චරිත ලක්ෂණයකි. එතුමන් අතින් සිදුවුණ වැරදි ලෙස වටහාගෙන තිබෙන්නේ මොනවාදැයි නොදනිමි. කෙසේ වුව අප දකින එතුමන් අතින් සිදුවුණ වැරදි ස්වල්පයක් පෙන්වා දෙන්නට මේ ලිපිය ලියමි. මා මෙහි සඳහන් කරන වැරදිවලට වඩා බරපතළ වැරදි සිදු වුණ බව එතුමාගේ කල්පනාව වෙන්නටත් පුළුවන.

බොරු කීම නම් වරද

ජනාධිපති මැතිවරණය පැවති සමයේ ජනතාව අමතමින් හා ඒ වෙනුවෙන් ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයක් ඉදිරිපත් කරමින් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සපථ කොට පවසා සිටි කිසිවක් ජනාධිපති පදවියට පත්වුණ පසුව ඉටු කර නැත. එපමණක් නොව කියූ දේවල්වලට පටහැනි හා එහෙම පිටින්ම විරුද්ධ දේවල් සිදු කොට ඇත. ඒ නිසා එතුමා බොරුකාරයෙකු වී සිටියි. බුද්ධාගමට හුඟක් ළැදි – පන්සිලුත් ගන්නා ජනාධිපතිවරයා ‘බොරු කීම‘ යනු පාපයක් ලෙස නොදන්නවා විය නොහැකි ය.

ලොකුම බොරුව

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජන වරමක් ඉල්ලමින් රටට ලබා දුන් ප්‍රබලතම පොරොන්දුව නම් පාස්කු ප්‍රහාරයට වග කිවයුත්තන්ට වහාම දඬුවම් කරන බවට ප්‍රතිඥාවක් ලබා දීමය. ඒ ප්‍රතිඥාව හිස් මුඳුනින් පිළිගෙන කතෝලික ජනතාව ගෝඨාභය රාජපක්ෂට ඡන්දය දුන්නේය. ඒ බව කාදිනල් හිමිපාණන් ඔස්සේ කිහිප ආකාරයකින් සනාථ වේ. එහෙත් වැරදිකරුවන් නීතිමය රාමුවක් තුළින් අණාවරණය වී තිබියදීත් ජනාධිපතිවරයා කතෝලික ජනතාව පමණක් නොව සියලු රටවැසියන් ද මුළා කරන වැඩ දිගින් දිගටම කරගෙන යන බව පැහැදිලිය. ජනතාවගෙන් අති බහුතරය පාස්කු ප්‍රහාරය සිදු කළ අපරාධකාරයන්ට දඬුවම් ලබා දී අපේක්ෂා කරන බව සහතික ඇත්තකි. ඉතින් තමන්ට බලයට පත්වීම සඳහා මූලික සාධකය ලෙසින් රටට ලබා දුන් ප්‍රතිඥාවට වෙට්ටු දැමීමෙන් බොරුකාරයෙකු වී සිටින බව ඉතා පැහැදිලිය. එය පාපයකි. මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ තමන්ට හෘදය සාක්ෂියට එකඟව වැරදිකරුවන්ට දඬුවම් ලබා දෙන්නට අපහසු බව නම් බොරුව අපරාධයක් ලෙසින් විශාලව ඇත. මේ බොරු කීම නමැති චෝදනාවෙන් නිදහස් වෙන්නට තවමත් කාලය අවශ්‍ය තරමටත් වඩා ඇත. ඉතින් තමන් අතින් සිදුව ඇති වරදක් ලෙස මෙය පිළිගෙන කටයුතු කරණවා නම් නිසැකවම තව වතාවක් ඔබට කතෝලික ජනතාවගේ පමණක් නොව රටේ බහුතරයකගේ ඡන්දය ලැබෙන්නට පුළුවන.

ෆමුසපත් බොරුව

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා ලෙසින් දිවුරුම් දෙන්නේ රුවන්වැලි සෑ මළුවේ දී ය. සිංහල බෞද්ධ ජනතාව එය දුටුවේ දුටුගැමුණුගෙන් පසුව ‘රජෙකු‘ ලැබුණා ලෙසිනි. ගෝඨාභය රාජපක්ෂට ඡන්දය නොදුන් සිංහල බෞද්ධයන් පවා මුසපත්වුණ බව ඇත්තකි. ඉතින් ඒ කතාවත් පෙර කතාවන් සේම කෙනෙකු හෝ පිරිසක් මනාව ගෙත්තම් කළ එකක් බව සිංහල බෞද්ධයන්ගෙන් බහුතරයට නොවැටහිණි. අද ජනාධිපතිවරයා කළ යුතු වැදගත් කටයුත්තක් වන්නේ එදා රුවන්වැලි සෑ මළුවේ දී කළ කථාවට විවේකීව සැරයක් දෙසැරයක් සාවදානව සවන් දීමය. එවිට සමහර විට බයක් ඇති වෙන්නට පුළුවන. හේතුව ඒ කතාව කළේ රුවැන්වැලි සෑ මළුවේ සිට බැවිනි. යම් ලෙසකින් බැරෑරුම් සිනාවක් මුවඟට නැඟුණහොත්? එහි අරුත සීතාවන් ටෙලිප්‍රොම්ටරයක ආධාරයෙන් තොරව දහම් පාසල් ශිෂ්‍යාවක සේ රටට කී මිහිරිවූ කතාවලට වඩා තමන්ගේ කතාවේ කලාත්මක ගැඹුර ගැන තෘප්තිමත් බවක් ය ඉන් පළ වන්නේ.

රසවත් බොරුව

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විවිධ ස්වරූපවලින් රටට පවසා සිටි කරුණක් වන්නේ දූෂණය සහමුළින්ම උපුටා දමන බව ය. මේ වූ කලී රසවත් බොරුවකි. එසේ කියන්නේ රටේ ජනතාව මේ බොරුව අපමණ වාරයක් ඇසීමෙන්ම එය විහිළුවක් වී තිබෙන බැවිනි. මට සිහි වෙන්නේ එක්තරා කාලයකදී පන්සලක සිදුවුණ මහා හොරකමකි. පන්සලේ තිබුණ අපමණ වස්තුව ද – මුදල් ද එක් රාත්‍රියක කවුරුන් හෝ සොරාගෙන ඇත. නායක හිමියන් දායකයන්ව දැනුවත් කොට පොලීසිය කැඳවා මහා විමර්ශනයක් සිදු කරයි. සෑහෙන දවසක් තිස්සේ විමර්ශන සිදු කළත් සොරුන් හඳුනා ගන්නට නොහැකි වේ. පොලීසියට බැණ වදිමින් සිටි නායක හිමි පසුව පොලීසිය සමඟ යාළු වේ. සොරකම අමතක වේ. පසු කලක අනාවරණය වන්නේ නාහිමියන් සිවුරු හැර ගිය බවකි. දායකයෝ කම්පා වෙති. තව ටික කලකින් අනාවරණය වන්නේ ශුද්ධ නගරය පසු කර ටික දුරක් ගිය තැන උපැවිදි වූ නාහිමි පෙට්රල් ෂෙඩ් එකක් පවත්වාගෙන යන බවත් දරුදෙදෙනකුගේ පියෙකු ලෙස යහතින් ජීවත්වන බවත්ය. ඉතින් මේ හිමියන් සිය දායකයන්ට ප්‍රදානය කර ගොස් තිබෙන්නේ කොතරම් රසවත් බොරුවක් ද? ඉතින් ලංකාවේ දූෂණය මුළුමනින්ම තුරන් කරනවා යයි කියන විටම එය රසවත් බොරුවක් බව දන්නා නමුත් ජනතාව ඒ බොරුවට රැවටෙති.

දූෂණය සහමුළින්ම අවසන් කිරීමට වඩා භයානක දේ වන්නේ ඊට එහෙම පිටින්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ කටයුතු කිරීමය. ඊට හොඳම නිදර්ශනය නාවික හමුදාව විශාල ධනයක් මහා භාණ්ඩාගාරයට බැර කරමින් කරගෙන ගිය ව්‍යාපාරය නිශ්ශංක සේනාධිපතිට නිල වශයෙන් පවරාදීම ය. එය වරදකි. සැබවින්ම අපරාධයකි. එසේ පැවසීමට හේතුව ජනාධිපතිවරයා තමන් ද රණවිරුවෙකු ලෙසින් අභිමානයක් අත්පත් කර ගන්නා තවත් රණවිරු ප්‍රජාවක විශිෂ්ට සේවාව ජාවාරම් කාරයෙකු අතට පත් කළ බැවිනි.

ජනාධිපතිවරයාට නිවැරදි වන්නට සැබෑ උවමනාවක් තිබේ නම් එක අත්සනකික් නිවැරදි කළ හැකි වරදකි මේ.

එක නීතියක් ගැන කී බොරුව

ලංකවට සෞභාග්‍යය උදා කරන්නට නම් නීතියට කිසිම අන්දමකින් දේශපාලනඥයන් ඇඟිලි ගැසීමෙන් වැලකීම අවශ්‍යම වේ. උදාහරණයක් ලෙස ‘මත් කුඩු ජාවාරම‘ දැක්විය හැකිය. ලංකාවේ ජන මාධ්‍ය ඔස්සේ ‘විස්කි බ්‍රැන්ඩි‘ වැනි පුවත් ලෙස වාර්තා කරන්නේ ‘විශාලතම මත් කුඩු තොගය‘ ඇල්ලූ බව ය. මේක ඇසූ වාර අනන්තය. කිසිම දිනක මේ විශාලතම මත් ද්‍රව්‍යය තොගය රටට ගෙන්වන ලද තැනැත්තෙකු හඳුනා නොගැනේ. උසස් පොලිස් නිලධාරීන් – උසස් නාවික හමුදා නිලධාරීන් කිහිප දෙනෙක්ම කම්පාවෙන් පවසා තිබෙන කරුණක් වන්නේ මත් කුඩු ජාවාරම තුරන් කිරීමට නොහැකි දේශපාලන අතපෙවීම් බරපතළ නිසා බවය. මෙහි වග ජනාධිපතිවරයා නොදන්නවා විය නොහැකිය. රටේ දුප්පත්කම පිළිකාවක් සේ වැඩෙන්නේ හා වැඩී තිබෙන්නේ දේශපාලනඥයන් හා ජාවාරම්කාරයන් පිරිසක් මත්කුඩු ජාවාරම සමඟ ගහට පොත්ත සේ බැඳී සිටින බැවිනි. එක නීතියක් අවශ්‍යම වන තැනකි මෙතන. ආණ්ඩු බලය තිබේනම් ඒ ආණ්ඩුවේ කිසිම දේශපාලනඥයෙකුට නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට අදාළ ආයතනවලට නොහැකිය. එය රටම දන්නා සත්‍යයකි. එහෙත් ජනතාව නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී ‘එළාර‘ කෙනෙකු පතන බව ඇත්තකි. එළාර කෙනෙකු යළි උපදින්නේ නැත්තේ එක රටක් එක නීතියක් නැති බැවිනි. දේශපාලනය හා ජාවාරම් අතර පවතින ජුගුප්සාජනක සම්බන්ධය නිසා සියලුම මධ්‍යම පරිමාණයේ ව්‍යාපාරිකයන්ට ‘කොමිස් කුට්ටි‘ ඉල්ලන තරමින් දෙන්නට සිදුව ඇත. ගජ මිතුරු ජාවාරම්කාරයන් කොමිස් කුට්ටි දෙන්නට අවශ්‍ය නැත, පංගුව ‘නල මාර්ගයෙන්‘ ගලායාම ස්වයං සිද්ධ අන්දමින් සිදු වේ. එක නීතියක් අවශ්‍ය වන්නේ ජාතිවාදීන් හෝ අන්තවාදීන් ‘චූන්‘ කරන්නට නොවේ. මහජන මුදල් සාපරාධී අන්දමින් සූරාකෑම නතර කිරීමට ය.

නීතියේ ආධිපත්‍යය

යහ පාලනයක් වෙනුවෙන් ජන වරමක් ලැබුණේ නීතියේ ආධිපත්‍යය තහවුරු කිරීමටය. ශිරානි බණ්ඩාරනායක නෙරපා හැරීමෙන් නීති ගරුක පුරවැසියෝ භේදයකින් තොරව කිසියම් යථාර්ථයක් පසක් කර ගත්හ. ඒ ඔස්සේ අප්‍රකට දේ පවා කරළියට පැමිණියේය. යහ පාලකයන් පරමාදර්ශී අන්දමින් නොකළේ නීතියේ ආධිපත්‍යය තහවුරු නොකිරීමය. අධිකරණ ඇමති – නීතිය හා සාමය ඇමති පෙනී සිටියේ යහ පාලනය වෙනුවෙන් නොවීම ප්‍රධාන වරදය. ඒ වරද නායකයන් දෙපළගේ ඇස්වලට ඇන පෙන්වා දුන්නද ඔවුන් ව්‍යාජ රඟපෑම්ය කළේ. ආණ්ඩුකරණයේ නායකත්වයට නීතියේ ආධිපත්‍යය තහවුරු කිරීමට අවංක කැමැත්තක් නොමැති බවය මෙහි අර්ථය වන්නේ. කිසියම් සාධනීය කටයුතු ප්‍රමාණයක් සිදු වී නම්, ඊට පදනම දැමුණේ නම් ඒ නායකයන් දෙපළගේ කැපවීම නිසා නොව සිවිල් බලවේගවල කැපවුණ ධෛර්යය නිසාය. එය සනාථ වන්නේ සිරිසේන තමාම නායකත්වය දුන් ප්‍රතිසංස්කරණ මැති සභය තුළ නින්දිත අන්දමින් ගර්හාවට ලක් කිරීමෙනි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ චරිතය සම්බන්ධයෙන් මැද පන්තියේ තිබුණ අවබෝධය හොඳින් වටහා ගත් ප්‍රචාරණවාදීන් පිටපත් ලිවීමේ දී ‘තාත්වික‘ සංකල්ප ඔහුගේ මුවට ලබා දුන්නේය. එහිදී තිබුණ වාසියක් ද භාවිතයට ගැනිණි. ආරක්ෂක ලේකම් දැඩි පාලකයෙක්ය යන මතය ඒ වාසියයි. නගර සංවර්ධනයේ දී අනුගමනය කළ කටයුතු ඔස්සේ එය පැතිරී තිබුණි. නිතරම පැවසුණේ ‘තමන් වැඩ කළ කෙනෙකු‘ බව ය. ‘වැඩ කරන විරුවා‘ යන්න නිර්මාණය වන්නේ සිරිසේනව පඹයෙකු බවට සමාජගත කරමිනි. එහෙත් ජනතාවට අවබෝධ කර දෙන්නට නොහැකි වන්නේ විධායක ජනාධිපතිට, විනිසුරුවන් අභිමත අන්දමට පත් කළ නොහැකි බව, පොලිස් නිලධාරීන් අභිමත අන්දමට මාරු කළ නොහැකි බව, පමණක් නොව විධායක ජනාධිපතිගේ අත්තනෝමතික තීන්දු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ට නිෂේධනය කළ හැකි බව යනාදි වැදගත් හා ප්‍රගතිශීලී ‘දියුණු‘ තත්වයන්ය. සිරිසේන තමන්ම නායකත්වය දී ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ ව්‍යවස්ථා සභාවට නින්දිත අන්දමින් ගැරහීම ගෝඨාභයට අසාමාන්‍ය බලයක් උරුම කර දීමෙනි කෙළවර වූයේ. දැන් සිටින්නේ බලය තමන් අත මිට මොළවා ගත් නායකයෙකි. ඔහු ඒ බලය පරිහරණය කරමින් සිදු කර තිබෙන බරපතළ වැරදි ගැන අධිකරණ නිලධාරීන් බහුතරය අසන්තෝෂයට පත්ව සිටිනවාට සැකයක් නැත. කවුරුත් කළේ ‘නෙළුෑ පලා බිම දැමීම‘ ය.

ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවක් පත්කොට එහි කීර්තිනාමයක් නැති චරිතයක් වාඩි කරවා සාපරාධී චරිත ගණනාවක් නිදහස් කර දමන්නට පියවර ගැනීම අධිකරණය ඉක්මවා කටයුතු කිරීමක් බව නීති විශාරදයෝ පෙන්වා දුන්හ. එහි අර්ථය කුමක් ද? ගෝඨාභය රාජපක්ෂ බලය අතට ගන්නේ අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය – ආධිපත්‍යය ස්ථාපිත කිරීමට නොව තමන්ට අභිමත දේ සිදු කර ගැනීමටය. මේ සංදර්භය තුළ තමන් සිදු කළ වැරදි ජනාධිපතිවරයා නිවැරදි කර ගන්නේ කෙසේද?

මනුෂ්‍ය ඝාතන සාධාරණීකරණය

ලංකාවේ අධිකරණ පද්ධතිය තුළ අපරාධකාරයෙකුට මරණ දඬුවම ලැබෙන්නේ දීර්ඝ නඩු විභාගයකිනි. නඩු තීන්දුව සම්බන්ධයෙන් අභියාචනා කිරීමේ අවස්ථාව ද ඇත. ඒ සියලු ක්‍රියාදාමයන් ඔස්සේ විනිවිද පෙනෙන අයුරින් ලබා දුන් නඩු තීන්දු කණපිට හරවමින් මිනීමරුවන් නිදහස් කිරීම ඔස්සේ ගම්‍ය වන්නේ විරුද්ධවාදීන් ඝාතනය සාධාරණීකරණය කිරීමකි. එහි ඉතාම අවලස්සණ කටයුත්ත වන්නේ දුමින්ද සිල්වා නිදහස් කොට වහාම ඔහුට රජයේ පදවියකට ද පත් කිරීම ය. මෙවැනි අදූරදර්ශී තීන්දු හේතුවෙන් නීතිය ක්‍රියාත්මක කළ, මහත් වෙහෙසක් දරා නඩු විභාග කළ විනිසුරු චරිතවලට කරන අවමානය ඉතා බරපතළ යයි සිතමි.

නීතියේ ආධිපත්‍යය ස්ථාපිත කරන බවට සපථ කළ සිරිසේන මිනීමරුවෙකු නිදහස් කළ අන්දම බරපතළ වූ විනාශකාරී තීන්දුවකි. අධිකරණ නිලධාරියෙකුට පවා අවමන් කළ සාපරාධී චීවරධාරියෙකුගේ සුව දුක් බලන්නට හිර ගෙදරටත් යමින්, පසුව ඔහු නිදහස් කරමින් සිදු කළ පාපතර කටයුත්ත සාධාරණීකරණය කළ හැක්කේ කාට ද?

ලංකාව නීති ගරුක රටක් බවට පත් කරන්නට නම් අපරාධකාරයන්ට නීතියෙන් දඬුවම් ලබා දීමට නිදහස සහ හැකියාව තිබිය යුතුය. එපමණක් නොව අධිකරණයකින් ලැබුණ දඬුවම විඳින්නට ද ඉඩ හැරිය යුතුය. පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ මත පිහිටා තීන්දු කණපිට හැරවීමට පාලකයෙකු නැඹුරු වීම යනු තමන් අකමැති මනුෂ්‍ය ජීවිත ඝාතනය සාධාරණීකරණය කිරීමකි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ දුමින්ද සිල්වා නිදහස් කරන්නේ ජනාධිපතිවරයා අනුගමනය කළ යුතු නෛතික ක්‍රමවේදයට ද පටහැනිව බව වාර්තා වේ. කෙසේ වුව මේ නිදහස් කිරීම නීති ගරුක පුරවැසියන්ගෙන් බහුතරය අනුමත කළේ නැත. එහෙත් පාලකයා ඒ ගැන තැකීමක් නැත්තෙකු නම් දේශපාලනය තුළ සාහසික බලවේග වඩ වඩාත් ශක්තිමත් වන බව යථාර්ථය වේ.

රණ විරුවකු වූ පමණින් මනුෂ්‍ය ඝාතන කරන්නට හැකි නම් තත්වය තව දුරටත්, එනම් හෙට දවසේ වඩාත් බරපතළය. අද ආණ්ඩුකරණය තුළ කැපී පෙනේනේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වඩා හමුදාකරණයකි. රටේ සංකීර්ණ ප්‍රශ්න විෂයෙහි තීන්දු ගන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලය නොව ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකා ය. ඒවායේ නායකත්වය තිබෙන්නේ හමුදාවටය.
මට අවංකවම හිතෙන්නේ මේ වැරදි කිසිවක් ජනාධිපතිවරයාගේ අත්වැරදීම් නොවන බව ය. දැනුවත්ම කළ වැරදි බව ය. ඉතින් ඒවා නිවැරදි කරන්නේ කෙසේ ද? නිවැරදි කරන්නට නම් ඒ සියලු තීන්දු ආපසු හැරිය යුතුය.

අධිකරණ තුළ පැවති නඩු ගණනාවකින් මනුෂ්‍ය ඝාතන සහ සාපරාධී මුල්‍ය අපරාධවලට දඬුවම් ලබන්නට නියමිත සිටි පුද්ගලයන් ගණනාවක් නිදොස් කොට නිදහස් වූයේ පියවි සිහියෙන් කිසිවෙකුට හිතා ගන්නටවත් නොහැකි අන්දමටය. ඉතින් ජනාධිපතිවරයාට නිවැරදි වීමට නම් විශාල මිලක් ගෙවන්නට නිසැකවම සිදු වේ. නිර්භීතව ඒ මිල ගෙවීමට ජනාධිපතිවරයා සමත් වුවහොත් ඔහු දෙවෙනි වන්නේ ලීක්වාන් යූ ට පමණි.

අසෝබනත්වය හා අශීලාචාරත්වය

උදයංග වික්‍රමතුංග වරෙන්තු ලබා සිටියෙකි. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපති පදවියට පත් වීම සමගින් ඔහු දිවයිනට පැමිණේ. පැමිණි දා සිට ඔහු බලය අභ්‍යාස කරන්නේ අසෝබන අන්දමටය. අවසන වසංගතය පවා තුට්ටුවකට මායිම් නොකරමින් හම්බ කිරීමේ මාර්ගවලට ද නායකත්වය දෙයි. ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධ හැසිරීම් විදහා පෑවේ අසෝබන කම පමණක් නොව අශීලාචාරත්වයයි. ඒ තතු ජනාධිපතිවරයා නොදන්නේ ද? ඕනාවටත් වඩා දන්නේය. එහෙත් උදයංග වීරතුංග හැසිරෙන්නේ ජනාධිපතිවරයා තමන්ට වචනයකින් හෝ කිසිවක් නොපවසන බවට දැඩි විශ්වාසයකිනි. ඔහුගේ ඒ අසීමිත විශ්වාසය බිඳදමා නිවැරදි වීමට ජනාධිපතිවරයාට හැකි ද? ඇත්තටම හැකිය. හැකි බව ජනාධිපතිවරයා විදහා පෑවොත් ඔහු විසි හතර පැයක් තුළ ජන විඥානයේ බුහුමන් ලබනු නිසැකය.
ජොන්ස්ටන් නම් බලවතෙක් – ලන්සා නම් බලවතෙක් – රෝහිත නම් බලවතෙක් ප්‍රමුඛව තවත් බලවත්තු නෙක නෙක ශිල්ප දක්වති. කුරූණෑගල නගරාධිපති සම්බන්ධ සිද්ධියේ දී බලසම්පන්න ජොන්ස්ටන් පවසා සිටියේ තමා සිටින තුරු නගරාධිපතිගේ මයිලකට අත තියන්නට ඉඩ නොදෙන බව ය. බලය අභ්‍යාස කිරීම තුළ පවා විනයක් දේශපාලනඥයෙකුට තිබිය යුතු නොවේ ද?

මේවා සිදුවන්නේ වියත් මගක් ඔස්සේ බලයට පත්වුණ ජනාධිපතිවරයෙකු යටතේය.
මේ කිසිවක් යහපත් දේශපාලන සංස්කෘතියක තිබිය යුතු ඒවා නොවේ. අවම වශයෙන් මේ අසෝබන හා අශීලාචාර චර්යාවන් පවා නීති ගරුක පුරවැසියන්ට දකින්නට නැති දේශපාලන සංස්කෘතියක් උදෙසා ජනාධිපතිවරයා පියවර ගන්නේ නම් එය වුව නිවැරදි වීමට සාධනීය ආරම්භයක් බව පවසනු කැමැත්තෙමි.

අවිනීත අන්දමට මහජන මුදල් කාබාසිනියා කරමින් බලය භුක්ති විඳීම ශිෂ්ට සම්පන්න රාජ්‍ය පාලනයක් තුළ නොපැවතිය යුත්තකි. එහෙත් කිසිම ජන වරමක් නැති පුද්ගලයන් පවුල් පිටින් බලය භුක්ති විඳින අන්දම අද සාමාන්‍ය තත්වයක් වී ඇත. ඒවා වැඩි මහන්සියකින් තොරව නිවැරදි කළ හැකි කටයුතුය. ජනාධිපතිවරයාට ඒ සම්බන්ධයෙන් කවර පියවර ගත හැකි ද? අපමණ පියවර ගත හැකි ය.

මට වැටහෙන අන්දමට නම් පිළිගත හැකි වැරදිවල මූලික සොබාවය ඒ වැරදි නොදැනුවත්වම සිදු වූ ඒවාය. ඒ වැරදිවලට සමාව ඉල්ලීමෙන් ද නිවැරදි විය හැකි ය.
තවත් වැරදි වන්නේ දැනුවත්ව – චේතනාන්විතව කළ වැරදි ය. ඒවායෙන් නිදහස් වීමට නම් පහසු මාර්ගයක් නැත. එහෙත් නිවැරදි විය හැකිය. ඒ කෙසේ ද? දඬුවම් ලැබීමෙනි.■

සර්වජන ඡන්ද බලයේ අනූවසර සිහිකරන ගමන්ම, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් වීමද පුරවැසියන් සතු දේශපාලන වගකීමකි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාවට සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබී මෙම වසරට අවුරුදු අනූවක් සම්පූර්ණ වෙයි. සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබුණු ලෝකයේ රටවල් අතරින් ලංකාව පැරණිම එකක් වීම වැදගත් කරුණකි. බි්‍රතාන්‍යයේ ස්ත්‍රීන්ට ඡන්ද බලය ලැබී එහි ඡන්ද බලය සර්වජන වූයේ ලංකාවට වඩා අවුරුදු හතරකට පෙර 1927දීය. සර්වජන ඡන්ද බලය ‘දිනාගැනීම’ සම්බන්ධයෙන්, යුරෝපය, ඇමෙරිකාව මෙන්ම ලංකාවටද පොදු එක් අත්දැකීමක් තිබේ. එනම් ඡන්ද බලය සර්වජන කිරීමට ධනපති සහ ඉඩම් හිමි වංශාධිපති පාලක පන්තීන් මැලිවෙද්දී, ඒ සඳහා වූ උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරවල පෙරමුණෙහිම සිටියේ වෘත්තීය සමිති, කම්කරු පන්ති පක්‍ෂ සහ සංවිධාන මෙන්ම ස්ත්‍රී ක්‍රියාකාරිනීන්ගේ සංවිධාන යන්නයි. ලංකාවේ නම් පීඩිත කුල ප්‍රජාවන්ගේ සමිතිද එම ව්‍යාපාරයේ සිටියහ.

මැතිවරණ ක්‍රම සංශෝධනය

මේ අතර, මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම සඳහා වූ නිම නොවන සාකච්ඡාවක් ලංකාවේ අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ සිදුවෙමින් තිබේ. 1978 ව්‍යවස්ථාව යටතේ හඳුන්වා දෙන ලද සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය පිළිබඳ මහජනයාද, දේශපාලන පක්‍ෂද අතර ඇතිවී තිබෙන බරපතළ විවේචන සහ අසන්තුෂ්ටිය එයට පසුබිම් වී ඇති කාරණයයි. එහෙත් ලංකාවේ දැනට තිබෙන ගැටලුවක් නම්, අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය කුමක් විය යුතුද යන කරුණ ගැන එකඟතාවකට පැමිණීමට දේශපාලන පක්‍ෂවලට නොහැකි වීමයි. සමානුපාතික ක්‍රමයත්, පැරණි ඡන්ද කොට්ඨාස ක්‍රමයත් කළවම් කරන ‘මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයක්’ සඳහා සාමාන්‍ය එකඟතාවක් තිබුණද, එම මිශ්‍ර කිරීම කෙසේ සිදුවිය යුතුද යන්න ගැන දේශපාලන පක්‍ෂ අතර මතභේද පවතී. මේ අතර, කුඩා සහ සුළු ජනතාව නියෝජනය කරන පක්‍ෂ සිතන්නේ ඔවුන්ගේ නියෝජනයට දැනට තිබෙන අවකාශය අහෝසි කරන ප්‍රතිසංස්කරණවලට ඉඩ නොතැබිය යුතු බවයි. සිංහල බහුතර ජනතාව මත පදනම් වන ප්‍රධාන පක්‍ෂවලට දේශපාලන නියෝජනයේ ඒකාධිකාර බලය ලැබනෙ පරිදි මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමටත්, සුළු ජනතාව නියෝජනය කරන සහ ප්‍රමාණයෙන් කුඩා පක්‍ෂ පාර්ලිමේන්තුවෙන් ඉවත් කෙරෙන ආකාරයේ සංශෝධන කිරීමටත් ඉඩ නොතැබීම නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හරය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීමේ අරමුණෙන් තොර මැතිවරණ ක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ හුදු තාක්‍ෂණික ව්‍යායාමයක් බවට ලඝුවී තිබෙන්නේ එබැවිනි.

සර්වජන ඡන්ද බලයේ අනූවසර සිහිකරන ගමන්ම, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් වීමද පුරවැසියන් සතු දේශපාලන වගකීමකි. මේ ලිපියේ අරමුණ මෙම කරුණ පැහැදිලි කිරීමයි. පළමුවෙන්ම අපි 1931දී ලංකාවට සර්වජන ඡන්ද බලය හඳුන්වා දෙනු ලැබීමේ දේශපාලන වැදගත්කම හඳුනා ගනිමු.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රභූ ග්‍රහණය

ඓතිහාසික කරුණු අප ආපසු මතක් කර ගන්නේ නම්, බි්‍රතාන්‍ය යටත්විජිත පාලකයන් ලංකාවට සර්වජන ඡන්ද බලය ‘ප්‍රදානය’ කෙළේ දේශීය දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තීන්ගේ බලවත් විරෝධය මධ්‍යයේය. සිංහල සහ දෙමළ ප්‍රභූහු, වෙනත් කරුණු මත එකිනෙකාට විරුද්ධව බෙදී සිටියද, මෙම කාරණයේදී එකට සිටියහ. ඔවුහු, ස්ත්‍රීන්ට සහ දෙමළ සහ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් නැති සාමාන්‍ය ජනතාවට ඡන්ද බලය ලබාදීමට තදින්ම විරුද්ධ වූහ. මෙම ප්‍රභූ පන්තියට අවශ්‍ය වූයේ සීමිත මට්ටමේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සඳහා දේශපාලන නියෝජනය ප්‍රභූන්ට පමණක් සීමා කිරීමයි. එහෙත් තමන්ගේ විරෝධයද නොතකා සර්වජන ඡන්ද බලය මහජනතාවට ලැබුණු පසු මෙම ප්‍රභූ කොටස් කෙළේ නියෝජන ක්‍රමයත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයත් තම ග්‍රහණයට ගැනීමයි. අත්පත් කරගැනීමයි.

ලංකාවේ නියෝජන ක්‍රමය තවමත් පවතින්නේ මෙම ප්‍රභූ ග්‍රහණයේය. එබැවින් මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම පිළිබඳව බැරෑරුම්ව සිතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියන් ඉදිරියේ අද තිබෙන වගකීම වන්නේ ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීම සඳහා නියෝජන ක්‍රමය ප්‍රභූ ග්‍රහණයෙන් මුදවා ගැනීමේ විකල්ප යෝජනා ගැනත් සිතීමයි.
1931දී ඡන්ද බලය සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ට, පංති හෝ ස්ත්‍රී-පුරුෂ හෝ භේදයකින් තොරව ලැබීමෙන් සිදුවූ වැදගත් සහ කල්පවත්නා දේශපාලන ප්‍රතිඵලයක් ගැන මතක් කරගැනීම, නියෝජන ක්‍රමය වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීමට කැපවන පුරවැසියන් සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. එය නම්, තමන්ගේ පාලකයන් ප්‍රභූ පන්තියේ සාමාජිකයන් වුවත්, ඔවුන් පත් කිරීමේ සහ ඔවුනට බලය පැවරීමේ අධිකාර බලය තිබෙන්නේ තමන් සතුවය යන අවබෝධය ඉතා දුගී, දුප්පත්, බල රහිත, ගොවි කම්කරු කුලහීන ආදි පසුබිම් සහිත ඡන්දදායකයාට පවා අවබෝධ වීමයි. සර්වජන ඡන්ද බලය මත ගොඩනැගී ඇති නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ තිබෙන, සමාජීය වශයෙන් ඉතාම බලවත්, ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය සහ ආකර්ෂණීය පැතිකඩ වන්නේ මෙම කාරණයයි.

ගොවි, කම්කරු සහ දුගී ජනතාව අතිබහුතරයක් සහිත ජනගහනයක් සහ ඡන්දදායක ප්‍රජාවක් තිබෙන ලංකාවේ සමාජයේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයට සමාජීය සුජාතභාවය ලැබී තිබෙන්නේ මෙම කරුණ නිසාය. 1930 ගණන්වල සිට ලංකාවේ ස්ථාපනය කරන ලද්දේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයයි. ධනපති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යැයිද සමාජවාදීහු එය හඳුන්වති. අවවර්ධිත ධනේශ්වර ක්‍රමයක් සහ දුර්වල ධනේශ්වර පන්තියක්ද සහිත ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මුල් බැස ගැනීමේ එක් ප්‍රධාන සාධකයක් වූයේ සර්වජන ඡන්දබලය සහ තරගකාරී බහුපක්‍ෂ ක්‍රමය අනුව හැඩගැස්වුණු මැතිවරණ ක්‍රමය තුළින්, පාලකයන්ට බලය පැවරීමටත්, පාලකයන් බලයෙන් ඉවත් කිරීමටත්, පාලිත සාමාන්‍ය ජනතාවට ලැබී තිබෙන මෙම අධිකාර බලය සහ ඒ පිළිබඳව එම ජනතාව සතු අවබෝධයයි. ‘සාර්ථක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ එක් ප්‍රධාන මිනුම් දණ්ඩක් වන ‘මැතිවරණවලදී සිදුවන ඉහළ ජනතා සහභාගිත්වය සහ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ඉහළ අනුපාතය’ යන සාධකයට නිරන්තර නිදසුනක් වීමට ලංකාවට හැකිවීමේ රහසද එයයි.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදය

එසේ වුවත්, නිදහසින් පසු කාලය තුළ ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අර්බුදයකට භාජනය වී තිබෙන අතර, එම අර්බුදය වර්තමානයේදී උත්සන්න වී තිබේ. එම වර්තමාන අර්බුදයේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණයක් සහ ප්‍රකාශනයක් වී තිබෙන්නේ, මැතිවරණවලින් කවර සාධනීය දේශපාලන ප්‍රතිඵල ඇතිවන්නේද යන්න ගැන අප රටේ බොහෝ ඡන්දදායකයන් අතර ඇති බරපතළ අවිශ්වාසයයි. ‘මැතිවරණවල සාධනීය ප්‍රතිඵල’ ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ දේශපාලන න්‍යායෙන් ලැබෙන පිළිතුරු දෙකක් තිබෙන අතර, ඒ දෙකම පිළිබඳවද අප රටේ ඡන්දදායකයන් බොහෝ දෙනා අතර දැනට ඇතිවී තිබෙන බව පෙනෙන්නේ අවිශ්වාසයකි. පළමුවැනි පිළිතුර මැතිවරණයකදී, පාලකයන් සමග ඇතිකරගෙන තිබෙන ‘සමාජ ගිවිසුම’ අලුත්කර ගැනීමට අවස්ථාවක් මහජනතාවට ලැබෙන්නේය යන්නයි. දෙවැනි පිළිතුර, ආණ්ඩු වෙනසක් ඇතිකර ගැනීම මගින් අලුත් දේශපාලන ගමනක් ආරම්භ කිරීමට මහජනතාවට අවස්ථාව ලැබෙන්නේය යන්නයි.

මේ පිළිතුරු දෙකටම දැන් අප රටේ මහජන විශ්වාසයක් නැත. එයටද ප්‍රධාන හේතු තුනක් අප රටේ ගොඩ නැගී තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, මැතිවරණය යන්න දේශපාලන බලය සහ ධනය තමන් වෙත ඒකරාශී කරගැනීමේ ආත්මාර්ථකාමී ව්‍යාපෘතිය ඉටුකර ගැනීමේ අවස්ථාව පාදා ගැනීමේ අවකාශය ලෙස, දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තිය අතර වර්ධනය වී තිබෙන භාවිතයයි. මෙම සංසිද්ධිය ‘නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ප්‍රභූ පන්තිය විසින් අත්පත් කරගනු ලැබීම’ යනුවෙන් කෙටියෙන් හැඳින්විය හැකිය. දෙවැන්න නම්, පළමුවැන්න සමග සම්බන්ධ වී ඇති අත්‍යන්ත දූෂණයයි. සෑම මැතිවරණයක්ම, ඡන්දදායකයන් රැවටීමේ, දේශපාලන වශයෙන් මුලා කිරීමේ සහ ඔවුන්ගේ දේශපාලන අහිංසකත්වයෙන් සාපරාධී ලෙස අයුතු ප්‍රයෝජන ගැනීමේත් මාධ්‍යයක් බවට දේශපාලන පක්‍ෂද, දේශපාලන නායකයන්ද, මැතිවරණ ව්‍යාපාර මෙහෙයවන වෙළඳ ප්‍රචාරක සහ සමාජ මාධ්‍ය සමාගම්ද විසින් පත්කරගනු ලැබීම මෙම ‘මැතිවරණ දූෂණයේ’ම එක් පැත්තකි. බොරු පොරොන්දු දීමද එම මැතිවරණ දූෂණ ක්‍රියාවලියටම අයත් තවත් භාවිතයකි.

තුන්වැනි හේතුව, සෑම මැතිවරණ ක්‍රියාවලියකදීම සිදු කර ඇති ආකාරයට, අප රටේ පුරවැසියන් අතර බෙදීම්, අවිශ්වාසය හා වෛරය ජනිත කරවන වර්ගවාදී ජාතිකවාදය පැතිරවීමයි. ලබන අවුරුද්දේ සිදුවිය හැකි පළාත් සභා මැතිවරණය සඳහා කරන පෙර සූදානමක් ලෙස වර්ගවාදී ජාතිකවාදය ඇවිස්සීමට දැනට සිටින පාලක පන්තියේ කොටස් දැන්ම පටන් සූදානම් වන බව පෙනේ. මැතිවරණ යනු ස්වාධීන, දේශපාලන වශයෙන් පරිණත මහජන මතයක් ප්‍රකාශ වීමේ මොහොතක් නොව, මහජන මතය විකෘති කිරීමට දේශපාලන අවස්ථාවාදීන්ට අවකාශ ලැබෙන සහ විකෘති කරන ලද මහජන මතයක් ප්‍රකාශයට පත්වන මොහොතක් වීම මෙහි ප්‍රතිඵලයයි. මෙය මහජන මතය පිළිබඳ සාම්ප්‍රදායික ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී උපකල්පන නිෂේධ කරන වර්ධනයකි.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සීමා

ඉහත කී ආකාරවලින් ප්‍රකාශ වන නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයට පිළියම් ලෙස පවත්නා මැතිවරණ ක්‍රමයේ සංශෝධන ඇතිකළ යුතුය යන තර්කයද අප රටේ ගොඩ නැගී තිබේ. සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමත්, සමානුපාතික ක්‍රමය සහ කොට්ඨාස ක්‍රමය සංයෝග කළ මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීමත් පිළිබඳ යෝජනා දැනට පාර්ලිf්න්තුවේත්, සමාජයේත් සාකච්ඡා වෙමින් තිබේ.

මෙම කරුණ ගැන තරමක් ගැඹුරට විමසා බලන විට කෙනකුට පෙනෙන දෙයක් නම්, ගැටලුව තිබෙන්නේ ඡන්ද ක්‍රමයේ පමණක් නොව, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේද මූලධාර්මික අඩුපාඩුවක් වශයෙන්ද බවයි. එහි අර්ථය ඡන්ද ක්‍රමයේ දුර්වලතාවලට පිළියම් යොදන ගමන්ම, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ දුර්වලතාවලටද පිළියම් යෙදිය යුතුය යන්නයි. අප රටේ අත්දැකීමෙන් අවධාරණය වී තිබෙන්නේ, ඡන්ද ක්‍රමයේ දුර්වලතා පමණක් නොව, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේද දුර්වලතා වීම, අපගේ මෙම සාකච්ඡාව පහසු කිරීමට හේතුවන බවද කිව යුතුව තිබේ.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන සීමාවක් ලංකාවේ පුරවැසියන් අතර මේ දිනවල සිදුවන දේශපාලන සාකච්ඡාවේද ප්‍රධාන තේමාවක් වී තිබේ. එය නම්, දේශපාලන පක්‍ෂයක්ද, දේශපාලනඥයන්ද බලයට පත්කළාට පසු, ඔවුන් කෙතරම් දූෂණයේද, අයුතු ලෙස ධනය ඉපැයීමේද, බලය අයුතු ලෙස භාවිත කිරීමේද, මැතිවරණ පොරොන්දු කඩකිරීමේද, අසාර්ථක ආණ්ඩුකරණයේද යෙදුණද, ඡන්දදායකයන්ට අවුරුදු පහක් යන තුරු තමන් කළ වරද නිවැරදි කර ගැනීමට අවස්ථාවක් නොලැබේය යන්නයි. දූෂිත බලලෝභී දේශපාලනඥයෝ ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති මෙම අඩුවෙන් උපරිම වාසි ලබාගනිති. මෙය වනාහි ලංකාවේ ඡන්ද ක්‍රමය ගැන ජනතාව අතර පවත්නා විවේචනයක් පමණක් නොවේ. එය නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පදනම් වන ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳවද අප රටේ පුරවැසියන් වෙතින් මතුවන බැරෑරුම් විවේචනයකි.
ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේත්, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේත් ප්‍රධාන ආරම්භක න්‍යායධරයා වූ 17වැනි සියවස අගදී ඒ ගැන ලියූ ඉංග්‍රීසි ජාතික ජෝන් ලොක් කියා සිටි පරිදි, පාලකයන් සහ ජනතාව අතර ඇත්තේ අන්‍යොන්‍ය විශ්වාසය මත ගොඩනැගුණු ගිවිසුමක් වැනි සම්බන්ධයකි. එම ගිවිසුම උල්ලංඝනය කරන පාලකයන් බලයෙන් ඉවත් කිරීමට සහ සාමකාමීව එය සිදුකිරීමට මහජනතාවට අවස්ථාවක් ලැබේ. මැතිවරණවලදී ඡන්දදායකයන් කරන්නේ සිටින පාලකයන්ට නැවත බලය දීම හෝ බොරු පොරොන්දු දී ඇති පාලකයන් ඔවුන් සතුව තිබි ආණ්ඩු බලයෙන් ඉවත් කිරීමයි. එහෙත් අවුරුදු පහක් වන තුරු නැවත අවස්ථාවක් මහජනතාවට නොලැබීම සම්භාව්‍ය නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන දුර්වලතාවයි. මෙම විවේචනය තදින්ම ඉදිරිපත් කෙළේ දහ අටවැනි සියවසේ ප්‍රංශ සමූහාණ්ඩුවාදීන්ය. එහි ප්‍රධාන ප්‍රකාශකයා වූ රූසෝ උපහාසාත්මකව කියා සිටියේ, එංගලන්තයේ ඡන්දදායකයන් කරගන්නේ අවුරුදු පහකට වරක් තමන්ම රවටාගනිමින්, නැවත වරක් සිය කැමැත්තෙන්ම වහල්භාවයට පත්වීමේ සතුට ලබාගැනීම බවයි. නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන ලංකාවේ ඡන්දදායකයන් අතර තිබෙන්නේද මෙවැනි ආකාරයේම උපහාසාත්මක විවේචනයකි. රූසෝගේ පොත් කියෙව්වේ නැති වුණත්, ඔවුන් සිතන්නේ අත්දැකීම් වෙතින් ලබාගත් දේශපාලන විචක්‍ෂණභාවය සහිතවය.

ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු 1931 සර්වජන ඡන්ද බලය සමග ලංකාවේද ආරම්භ වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන න්‍යායික සහ ආයතනික ධාරාවයි. ලංකාවේ ජනතාව වෙතින් ඒ පිළිබඳව එක් අතකින් ගොඩනැගී තිබෙන්නේ සමූහාණ්ඩුවාදී විවේචනයකි. ඊට අමතරව, අපගේ සාකච්ඡාවට අදාළ වන සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනද තිබේ. ඒ ගැනද කෙටියෙන් හඳුනාගනිමු.

සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචන

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයද සමූහාණ්ඩුවාදී විවේචනය වෙතින් ආභාසය ලැබුවකි. එම විවේචනයද ගොඩනැගුණේ යුරෝපයේ සර්වජන ඡන්ද බලය නොතිබුණ, දේපළ හිමි පිරිමින්ට පමණක් ඡන්ද බලය හිමිවූ, ඒ නිසාම නියෝජිතයන් තේරීමේ අයිතියත්, නියෝජිතයන් වීමේ අයිතියත්, දේපළ හිමි ධනපති සහ රදළ සමාජ ස්තරවලට සීමාවූ සමාජ පසුබිමකය. ධනේශ්වර නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය දේපළ හිමි පන්තිවල ආධිපත්‍යය, කම්කරු සහ දුගී ජනතාව මත පවත්වාගැනීමේ මාධ්‍යයක්ය යනු මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයේ ප්‍රධාන තර්කයයි. ධනේශ්වර පන්ති පාලනයට මහජන සහාය සහ සුජාතභාවය ලබාගැනීමේ මාධ්‍යය ලෙස නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය විවේචනයට ලක්කිරීම සර්වජන ඡන්ද බලයෙන් පසුව සමාජවාදීන් අතරින් මතුවූ ප්‍රතිචාරයකි. ධනවාදී ක්‍රමය තුළ ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සැබෑ වශයෙන් නියෝජනීය හෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය හෝ නොවන්නේය යන්න මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයේ හරයයි.

ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනයද මෙම මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනය වෙතින් ව්‍යුත්පන්න වූවකි. ලිබරල් නියෝජන ආණ්ඩු ක්‍රමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීමට, එනම් සර්වජන ඡන්ද බලය සඳහා, සටන් කළ ප්‍රධානතම සමාජ බලවේගයක් වූයේ ස්ත්‍රීන්ය. ස්ත්‍රීවාදී ව්‍යාපාරයේ තර්කය නම්, රටක ජනගහනයෙන් අඩක්ම වන ස්ත්‍රී පුරවැසියන්ට, ඡන්ද බලය හෝ මහජන නියෝජිතයන් වීමට හෝ අයිතියක්ද අවකාශයක්ද නැතිතාක් කල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නියෝජනීය හෝ ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය හෝ නොවන බවයි. ලංකාවේ ඇති තවත් සුවිශේෂ ගැටලුවක් ස්ත්‍රීවාදී ව්‍යාපාරයෙන් අවධාරණය කෙරේ. එය නම්, ස්ත්‍රීන්ට ඡන්ද බලය ලැබුණද, මැතිවරණවලදී විශාල ස්ත්‍රී සහභාගිත්වයක් තිබුණද, පාර්ලිමේන්තුව කැබිනට් මණ්ඩලය, පළාත් සභා, පළාත්පාලන ආයතන යන නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතනවල ස්ත්‍රී නියෝජනය ඉතා අවම මට්ටමක පැවතීමයි.

විසඳුම් ගැන සිතීම

අපගේ සාකච්ඡාවේ ඊළඟ උප තේමාව විය යුත්තේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මෙවැනි දුර්වලතාවලට විසඳුම් කවරේදැයි පරිකල්පනය කිරීමයි. ලංකාවේ අපට ඒ සඳහා ප්‍රවේශ විය හැකි ආකාර දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පත් වී ඇති නිර්ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකෘතිවීම් හඳුනාගෙන, ඒවා දේශපාලන සහ සමාජ භාවිතවලින් ඉවත් කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පුනර්ජීවනය කිරීමේ නව මහජන ව්‍යාපාරයක න්‍යාය පත්‍රය සමග බද්ධ කිරීමයි.

දෙවැන්න, ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ පවත්නා සමූහාණ්ඩුවාදී, සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනවලින් මතුකරන පවත්නා නියෝජන ක්‍රමයේ අඩුපාඩුවලට ආමන්ත්‍රණය කරන නව ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා නිර්මාණය කිරීමයි. ඒවායේ අරමුණ විය යුත්තේ අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැඹුරු සහ ශක්තිමත් කිරීමයි. ඒ සඳහා නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අංග එකතු කිරීමද, ඡන්දය දී පාලකයන් පත්කිරීමට අමතරව, සක්‍රිය දේශපාලන ජීවිතයක් පුරවැසියන්ට ලබාගැනීමට හැකිවීමේ සක්‍රිය පුරවැසිභාවය පිළිබඳ විකල්ප ඉදිරි දැක්මක් ගොඩනැගීමද ගැන අලුතෙන් සිතා බැලිය හැකිය.

අපේ සාකච්ඡාවේ මෙම ඉතිරි කොටස ලබන සතියේදී සම්පූර්ණ කරමු. ■