කොළඹ වරාය නගරය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ උත්සවයක් පසුගියදා ඩුබායිහිදී පැවැත්වුණි. ‘දැන් ශ්‍රී ලංකාවේ කොළඹ වරාය නගරයෙහි ආයෝජනය කිරීමට කාලයයි‘ එහි තේමාව විය. ආයෝජකයන් සඳහා පමණක් වෙන්වුණ මෙම උත්සවය බි්‍රතාන්‍යයේ හිටපු අගමැති ඩේවිඩ් කැමරන්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පැවැත්වීම විශේෂිතය.
ඔහු එහිදී කොළඹ වරාය නගරය සහ චීන රාජ්‍යය අතර ඇති සම්බන්ධය පිළිබඳව කළ විස්තරය තවත් සුවිශේෂය.
‘අද මාධ්‍යයෙන් කියවෙන්නේ මේ සියල්ල චීනය සතු බව, චීනය මගින් පවත්වාගෙන යන බව, චීනය විසින් පාලනය කරන බව, ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවට බරපතළ අත්වැරැද්දක් සිදුවී ඇති බවට වන වැරදි මතය තමයි මේ මගින් පැතිරෙන්නේ, මෙය නිවැරදි කළ යුතුයි. ඇත්තෙන්ම ඔබ නිවැරදිව කරුණු සොයා බැලුවොත් ඔබට පෙනීයාවී සැබැවින්ම එය ශ්‍රී ලංකාව සතුවන බව. ශ්‍රී ලංකාව විසින් සකස් කරන ලද නීති රෙගුලාසි යටතේ පාලනය වන බව. මෙහි චීනය ආයෝජනයක් සිදුකර තිබෙනවා. එය සත්‍යයක්. එය සිදුවුණේ මුහුද ගොඩකර වරාය නගරය ඉදිකිරීම අත්‍යවශ්‍ය කාරණයක් වන නිසා‘
ඔහු තවදුරටත් මෙසේ ප්‍රකාශ කරයි, ‘දැන් අනෙකුත් පාර්ශ්වයන්ට තිබෙන්නේ චීනයට සමගාමීව ආයෝජන සිදුකර මේ ව්‍යාපෘතියේ සාර්ථකත්වය අත්විඳීමට උත්සාහ කිරීමයි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය නීති රෙගුලාසි ශ්‍රී ලංකා රජය සකස්කර තිබෙනවා. එම නීති වෙනත් කිසිවෙකු සකස්කළ ඒවා නෙවෙයි. කොළඹ වරාය නගරය තවදුරටත් ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරී භූමි භාගයක්. චීන සමාගම එහි කොටසක් කල් බදු ක්‍රමයට ලබාගෙන තිබෙනවා. එම භූමියත් නැවත සම්පූර්ණයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවට හිමිවනවා ඇති‘
මෙම ආයෝජක හමුව බටහිර ආයෝජකයන් ඉලක්ක කළ වැඩසටහනක් බව පැහැදිලිය. එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය, ලබුවාන්, සිංගප්පූරුව සහ මොරිෂස් වැනි වෙනත් රටවල සුවිශේෂ ආර්ථික කලාපයන් ආදර්ශයට ගනිමින් ඉදිකර සංවර්ධනය කරමින් තිබෙන මෙම භූමියට ලංකාව තුළ ආර්ථික පුනර්ජනනයක් සිදු කළ හැකිද? වර්තමාන ප්‍රශ්නය එයයි.
බදු නිදහස් පාරාදීසයක්
2002 දී එක්සත් ජාතික පෙරමුණු ආණ්ඩුව ඉදිරිපත් කළ ‘යළි පුබුදමු ශ්‍රී ලංකා‘ වැඩ සටහන හරහා වරාය නගරයක මූලික අදහස පැමිණි අතර පසුව මහින්ද රාජපක්ෂ රජය පැවති අවධියේ සීසී ආයතනය මෙහි මූලික යෝජනාව එම රජයට ඉදිරිපත් කළ අතර 2014 වර්ෂයේ අවසාන කාර්තුවේ දී වරාය නගරයේ වැඩ ඇරඹීය. 2015 යහපාලනය පැමිණි පසු මෙහි මූලික සැලසුම් වෙනස් වෙමින් වඩා තිරසර සහ ශ්‍රී ලංකාවට වැඩි වාසි අත්පත් කරදෙමින් ස්වෛරීත්වයද ආරක්ෂා වෙමින් නව මඟක් ගනු ලැබීය. ඒ සඳහා එවක මහනගර සහ බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්‍යාංශය ප්‍රමුඛ කාර්යයක් ඉටුකළේය.
එවක මෙහි ප්‍රධාන අරමුණ වූවේ කොළඹ වරාය නගරය නිදහස් බදු ප්‍රතිපත්තියක් මත පිහිටන බදු පාරාදීසයක් නැතිනම් ‘ටැක්ස් හෙවන්‘ යනුවෙන් හඳුනාගන්නා ව්‍යාපාරික දිවයිනක් ලෙස නැතිනම් මූල්‍ය නගරයක් ලෙස සංවර්ධනය කිරීමයි. එහි මූලික පියවරක් ලෙස 2018 වර්ෂය වනවිට ක්‍්‍යෑක්‍ සමාගම ඩොලර් බිලියනයක ආයෝජනයක් සඳහා එකඟතාව පළකරනු ලැබීය. එහෙත් 2019 සිදුවූ බල පෙරළිය සමග එම ආයෝජන අවස්ථා තවදුරටත් ප්‍රමාද විය.
නෙදර්ලන්තය, සිංගප්පූරුව, අයර්ලන්තය, එක්සත් රාජධානිය, ලක්සම්බර්, හොංකොං, කේමන් අයිලන්ඩ්, බර්මියුඩා, බි්‍රටිෂ් වර්ජින් අයිලන්ඩ්, ස්විස්, එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍ය වැනි රාජ්‍යයන් මෙම නව ‘ටැක්ස් හෙවන්‘ සංකල්පය ඔස්සේ යමින් තම රටේ ආර්ථිකයට මෙවැනි මූල්‍ය කලාපයන් හරහා විශාල දායකත්වයක් ලබාගනිමින් සිටියි. මෙහි සමහර රාජ්‍යයන් පූර්ණ ලෙසම දුවන්නේ මෙම නව ආර්ථික උපායමාර්ගයට පිංසිදුවන්නට ය. අප රටද කොළඹ වරාය නගර මෙම ආකෘතිය ඔස්සේ නියමිත ක්‍රමයට ගොඩනගාගතහොත් ඒ හරහා රටේ සමස්ත ආර්ථිකය නඟාසිටුවිය හැකිය.
දැන් මොකද වෙන්නේ?
2022 සැප්තැම්බර් මාසයේ දී අංක 2299/46 දරන අති විශේෂ ගැසට් පත්‍රය මගින් කොළඹ වරාය නගරයේ විශේෂ ආර්ථික කලාපය තුළ බලයලත් තැනැත්තන් ලියාපදිංචි කිරීම, බලපත්‍රකරණය, බලය පැවරීම සහ සෙසු අවසරයන් ලබාදීම සම්බන්ධ රෙගුලාසි ප්‍රකාශයට පත්කර ඇත. මෙම වරාය නගර විශේෂ ආර්ථික කලාපය තුළ අදාළ ආයතන ලියාපදිංචි කිරීම සහ එම බලපත්‍රයන්ට අදාළ ගාස්තු පිළිබඳ රෙගුලාසි 2022 සැප්තැම්බර් මාසයේ අංක 2299/47 දරන ගැසට් පත්‍රයෙහි පළකර ඇත. මීට අමතරව මේ වනවිට අක්වෙරළ සමාගම් ලියාපදිංචි කිරීමේ රෙගුලාසි අන්තර්ගත ගැසට් පත්‍රයද 2306/54 අංකය යටතේ මෙම මාසයේ මුලදී ප්‍රකාශයට පත්විය. මෙයින් පෙනෙන්නේ මේ වනවිට ආයෝජකයන් සඳහා වරාය නගර භූමිය විවෘත බවය. කොළඹ වරාය නගරය විශේෂ ආර්ථික කලාපයේ ඉඩම් කොටස් 74 ක් අතරින් කොටස් 64 ක් සම්බන්ධ කටයුතු සම්පූර්ණ වී ඇති බව තහවුරු කරන තාක්ෂණික සහතිකද මෙම වරාය නගරයට අදාළව ස්ථාපනය කර තිබෙන කොමිසමට ලැබී ඇති බව දැනගන්නට ලැබෙයි.
2022 වර්ෂය අවසන් වනවිට කොළඹ වරාය නගරය විශේෂ ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත යටතේ මුදල් අමාත්‍යාංශය බංකු 7ක් සඳහා බලපත්‍ර නිකුත් කරන ලද බව දැනගන්නට ලැබෙන අතර එම ප්‍රමාණය මේ වනවිට තවත් ඉහළ ගොස් ඇති බව වාර්තා වෙයි. මෙයින් පෙනෙන්නේ බැංකු සහ මූල්‍ය ආයතනයන් මෙම නව ව්‍යාපාරික කලාපය පිළිබඳව තම උනන්දුව දල්වාගෙන සිටින ආකාරයයි. මූල්‍ය ආයතනයන්ට අමතරව වාණිජ, සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපන, විනෝදාස්වාද සහ ජීවන රටා වැනි බොහෝ ක්ෂේත්‍රවල ආයෝජනයන් මෙහි සිදුවන්නට නියමිතය.
ප්‍රයිස් වෝටර් හවුස් කූපර්ස් අධ්‍යයනයකට අනුව මෙම ස්ථානයෙන් රැකියා ලක්ෂ 2ක් පමණ බිහිකළ හැකි ය. ඒ අනුව මෙම ව්‍යාපෘතිය ශ්‍රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් දැක්විය හැකි ආර්ථික මර්මස්ථානයක් බව පැහැදිලිය. එහෙත් වර්තමාන රාජ්‍යකරණයේ පවතින දුර්වලතාවන් මෙම ස්ථානය සිය ග්‍රහණයට ගතහොත් අපේක්ෂිත අරමුණු වෙත යෑම දුෂ්කර වෙනු ඇත.
එයට හොඳම උදාහරණයක් පසුගිය දා රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවේදී අනාවරණය විය. දැනට කොළඹ වරාය නගරයේ ක්‍රියාකාරීව සිටින ව්‍යාපාරික සමාගම් 10, එම ව්‍යාපාරික කටයුතු සඳහා ගිවිසුම් ගතවීම ගැටලුකාරී බව මෙහිදී අනාවරණය වී ඇත. මෙම සමාගම් ගිවිසුම් ගතවීමේදී ක්‍රම 3ක් යටතේ ගිවිසුම් ගතවී ඇති බවත්. වරාය නගරය සකස් කිරීමට පෙර, වරාය නගරය සකස්කරන කාල සීමාව තුළ සහ වරාය නගරය සකස් කිරීමෙන් පසු ලෙස මෙම සමාගම් ගිවිසුම් ගතවීම සිදුව ඇති බවත්, මෙම ගිවිසුම් ගතවීම් කිසියම් නීතිමය පදනමක් යටතේ එක් ක්‍රමවේදයක් අනුව සිදුවී නැති බවත් මෙහිදී අනාවරණය වී ඇත. මෙම සමාගම් සියල්ලෙහිම අයිතිය පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී නාමල් රාජපක්ෂ මහතාගේ සමීපතමයන්ට හිමි බවත් මෙහිදී අනාවරණය වී ඇත.
මෙවැනි තත්ත්වයන් දිගටම පැවතියහොත් වරාය නගරය ඉදිකිරීමේ මූලික අරමුණු මුහුදේ ගසාගෙන යා හැකිය. එනිසා ලෝක නායකයන් සහ ජනප්‍රිය තරු සහභාගි කරගනිමින් ආයෝජකයන් ආකර්ෂණය කරගැනීමේ වැඩසටහන් අන්තර්ජාතිකව දියත්කරන ගමන් මෙහි ක්‍රියාත්මක වෙමින් තිබෙන යාන්ත්‍රණය පිළිබඳවද විනිවිදභාවය වගවීම වැනි දේවල් පිළිබඳව ද සැලකිලිමත් විය යුතුය.
ලංකාවේ කොටස
බොහෝ දෙනෙකු මෙම වරාය නගරය චීනයේ වැඩක් බව ප්‍රකාශ කළත් ශ්‍රී ලංකාවද දැනට ඩොලර් බිලියනයකට වැඩි මුදලක් මෙහි ආයෝජනය කර ඇත. ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය, ජල සම්පාදන මණ්ඩලය වැනි මණ්ඩල හරහා ද අප ජලය, වැසිකිළි, කැසිකිළි පද්ධති වැනි යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගීම හරහා ද ඉඟුරුකඩේ හන්දියේ සිට නිර්මිත මාර්ගය හරහා ද ලංකාව සිය පුරවැසියන්ගේ බදු මුදල් මෙම ස්ථානයේ ආයෝජනය කර ඇත. එනිසා මෙය ආරක්ෂා කරගැනීම මෙන්ම මෙය තවදුරටත් දියුණු කරගනිමින් අපේක්ෂිත ඉලක්ක හඹාගෙන යාම කළ යුතුය. ඒ හරහා ලංකාවේ ආර්ථිකය දියුණු කරගත යුතුය. රැකියා අවස්ථා තවතවත් ඇති කරගත යුතුය.
ආයෝජන මාර්ග වැදගත්කමක් සහිත ප්‍රාථමික (කුඩා) ව්‍යාපාර සහ ආයෝජන මාර්ග වැදගත්කමක් ඇති ද්විතීයක ව්‍යාපාර ලෙස කොළඹ වරාය නගරය සිය ස්ථානයේ ව්‍යාපාරයන්, කොටස් දෙකකට වර්ග කර ඇත. මෙහිදී කුඩා ව්‍යාපාර සංවර්ධනය සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 100ක් වටිනා භූමි පැවරුමක් හෝ ඩොලර් මිලියන 25ක භෞතික, සමාජ යටිතල පහසුකම් ඇතුළත් බව දැනගන්නට ලැබෙයි.
මෙහිදී ආදායම, රැකියා උත්පාදනය, අපේක්ෂිත ව්‍යවසාය වර්ධනය, ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ සංවර්ධනය ඉහළ නැංවීමට සහ කොළඹ වරාය නගරය තුළ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය මධ්‍යස්ථානයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා දක්වන දායකත්වය වැනි කරුණු සැලකිල්ලට ගනිමින් විශාල බදු සහන පිරිනමා ඇත. එම බදු සහන මතින් ගොඩනැගෙන කොළඹ වරාය නගරය හරහා ලංකාවේම ආර්ථිකය උඩට ඔසවා ගැනීමට රාජ්‍ය පාලනය සහ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් කැපවී කටයුතු කළ යුතුය. පුරවැසියා ද මෙම නව මූල්‍ය නගරය සහ එහි සිදුවන කටයුතු පිළිබඳව නිරන්තරව අවධානයෙන් සිටිය යුතුය.
කොළඹ වරාය නගරයේ ආගමන විගමන කටයුතු සහ වීසා විධිවිධානයන් පිළිබඳව වරාය නගර කොමිසම සහ ආගමන විගමන දෙපාර්තමේන්තුව එක් වී වීසා කාණ්ඩ 3 ක් හඳුන්වා දී ඇත. එම කාණ්ඩ වන්නේ, ආයෝජක වීසා (වසර 10 ක්), රැකියා වීසා (වසර 5 ක් – රැකියා ගිවිසුම අනුව වෙනස් වේ) සහ නේවාසික වීසා (කුලී ගිවිසුම අනුව) යන කාණ්ඩ තුනයි.
මෙහිදී කොළඹ වරාය නගර වීසා ක්‍රමය මගින් බිරිඳ/සැමියා, දරුවන් සහ සහය කාර්ය මණ්ඩලය සඳහා වීසා හිමි වීම වැනි අමතර ප්‍රතිලාභද ලැබෙන අතර, ප්‍රධාන වීසා අයැදුම්කරු යටතේ එම ප්‍රතිලාභ ලබාගත හැකි අතර විදේශ ආයෝජකයන්ට පමණක් විවෘත මෙම වීසා සඳහා ගාස්තුව, එක් අයැදුම්කරුවෙකු සඳහා වසරකට ඇමරිකානු ඩොලර් 200 ක් වන දැනගන්නට ලැබෙයි. මෙයින්ද රටට යම් ආදායමක් ලබාගත හැකිය.
දකුණු ආසියාවට තවමත් මෙවැනි මූල්‍ය නගරයක් නැති පසුබිම තුළ සහ ඉන්දියාවේ ආර්ථිකය වේගයෙන් ප්‍රසාරණය වන පසුබිම තුළ, මෙම නගරය සඳහා ඉන්දු චීන මැදිහත්වීම පළදායක ලෙස යොදාගැනීමට අප සමත් වෙතොත් මෙම මූල්‍ය නගරයට ලංකාවම ගොඩදාන්නට ශක්තියක් ඇත.
