■ මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව
ඵලදායි ප්‍රතිපත්ති මැදිහත්වීමකට ලැබෙන අවස්ථා හඳුන්වනු ලබන්නේ ප්‍රතිපත්ති කවුළු වශයෙනි. වසංගතයකින්, ව්‍යසනයකින් හෝ ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධියකින් මතුවන අවස්ථා අනපෙක්ෂිත ය. එසේ වුව ද, විශේෂයෙන් යම් නිත්‍ය කාලසටහන් අනුව මැතිවරණ පවත්වන රටවල, ඇතැම් ප්‍රතිපත්ති කවුළු ගැන අනාවැකි කිව හැක; ඒවායින් ප්‍රයෝජනයක් ගැනීමට කල් ඇතිව සූදානම් විය හැක. එක්සත් ජනපදයේ නව ජනාධිපතිවරයෙකු රාජකාරි ආරම්භ කරන අවස්ථාව ප්‍රතිපත්ති කවුළුවක් බව ප්‍රකට කාරණයකි. 2021 වර්ෂයේ මෙන් නව ජනාධිපතිවරයාගේ ස්ථාවර සහ ප්‍රවේශය කලින් සිටි ජනාධිපතිවරයාගෙන් මූලික වශයෙන් ම වෙනස් වන විට, ප්‍රතිපත්ති කවුළුව තුළින් ලබාදෙන අවස්ථා බොහෝ වැඩි ය.
එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාවන්ට බලපෑම් කිරීමේ වුවමනාව ඇති සියලු දෙනා මෙය දනිති. එබැවින් අලු‍තින් එන සෑම පරිපාලනයක් ම, ප්‍රතිපත්ති දැනුවත් කිරීම් සහ සටහන් ගොන්නකට යටවෙයි. අභියෝගය වන්නේ කෙනෙකු කියන දේට අවධානය ලබා ගැනීම යි. ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා සහ ඈතින් පිහිටි රටක ආණ්ඩුවකට එය ඉතා අමාරු ය. මෙබඳු තත්ත්වයක් තුළ ඇතැම් වංචනික බ්‍රෝකර්වරුන් ඇතුළුව විවිධ පාර්ශ්ව අපගේ මහා බැංකුවට සහ වෙනත් අරමුදල්වලට තට්ටු කර ප්‍රවේශය සහතික කර දීමට ඉදිරිපත් වීම ස්වාභාවිකය.
එහෙත් බුද්ධිය පාවිච්චි කර සූක්ෂ්ම මාර්ගයන් සොයා ගත හැක. අලු‍තින් බලයට එන එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරයෙක් ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් 4000 ක් පමණ පත් කරයි. අවධානය සඳහා තරගය ඉතාම තියුණු අභ්‍යන්තර කවය ඉලක්ක කිරීම වෙනුවට, වඩාත් සුවිශේෂ, පරිධියේ පිහිටි විෂයයන් පිළිබඳව වගකිවයුතු තනතුරු සඳහා පත්වීමට ඉඩ ඇති නිලධාරීන් ඉලක්ක කිරීමේ වාසියක් ඇත. එබඳු විභවයක් ඇති එක ක්ෂේත්‍රයක් වන්නේ සයිබර් අවකාශයේ සහයෝගිතාව යි.
අපගේ ආර්ථික සංවර්ධනයේ අනාගත ගමන් මාර්ගය බොහෝ දුරට වැටී ඇත්තේ සයිබර් අවකාශය හරහා යයි කීම අතිශයෝක්තියක් නොවනු ඇත. අන්තර් ජාලය ඔස්සේ දුර සිට සේවා සැපයීම අද මෙරට විශාලතම අපනයන කර්මාන්තයකි. වරාය මූල්‍ය නගරය ඉදිවීමත් සමග සයිබර් අවකාශය අපට වඩාත් වැදගත් වෙයි.
මෙම වැදගත්කම නිසාම සයිබර් අවකාශයේ දී ආරක්ෂාව ඉතා වැදගත් වෙයි. ත්‍රස්තවාදී ප්‍රහාරවල සිට හැකරුන්ගේ වංචා දූෂණ දක්වා විනාශකාරී දේ සයිබර් අවකාශයෙන් අප වෙත පැමිණිය හැකි ය. පසුගිය කාලයේ ඇතැම් සිදුවීම් ද එයට උදාහරණ වෙයි.
සයිබර් අපරාධ
එක්සත් ජනපද අධිකරණ දෙපාර්තමේන්තුව 2021 ජනවාරි 8 දා නිකුත් කළ නිවේදනයකට අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ 2019 දී සිදු වූ පාස්කු බෝම්බ ප්‍රහාරයට සම්බන්ධ ක්‍රියා පිළිබඳව මොහොමඩ් නවුෆර්, මොහොමඩ් අන්වර් මොහොමඩ් රිස්වාන් සහ අහමඩ් මිහාන් හයතු මොහොමඩ් යන අයට එරෙහිව 2020 දෙසැම්බරයේ දී ලොස් ඇන්ජලීස්හි ෆෙඩරල් අධිකරණයක දී නඩු පවරනු ලැබී ය. මේ තිදෙනා ම අත් අඩංගුවේ සිටින නමුත් තවමත් මෙරටෙහි දී නඩු පවරා නැත.
එෆ් බී අයි ආයතනය විසින් ඉදිරිපත් කොට ඇති පිටු 70 කින් යුතු දිවුරුම් ප්‍රකාශයේ ශ්‍රී ලංකාවේ මෙන් ම එක්සත් ජනපදයේ පරීක්ෂකවරුන්ගේ ද වැඩ කටයුතු ඇතුළත් ය. නඩුව සඳහා අවශ්‍ය දත්ත ලබා දී තිබෙන්නේ එක්සත් ජනපදය මෙන් ම ශ්‍රී ලංකාව ද පාර්ශ්වකරුවන් වන බුඩාපෙස්ට් සයිබර් අපරාධ සම්මුතියේ ප්‍රතිපාදනවලට අනුකුලව ය. සම්මුතියේ පාර්ශ්වකරුවන් වන රටවල් 65 අතර එක ම දකුණු ආසියානු රාජ්‍යය ශ්‍රී ලංකාව යි. නැගෙනහිර, ගිනිකොන සහ දකුණු ආසියාවෙන් අත්සන් තැබූවන් අතර වන්නේ ජපානය, පිලිපීනය සහ ශ්‍රී ලංකාව පමණක් වීම ද සැලකිය යුතු කාරණයකි.
එක්සත් ජනපදයේ නඩු පැවරීම සඳහා රැස්කරගත් ඉහළ ගුණාත්මක බවකින් යුතු බව පෙනෙන සාක්ෂි භාවිත කරමින් ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය යටතේ ඉහත නඩුව පැවරීම ඉක්මන් කිරීම ත්‍රස්තවාදයට එරෙහිව අපගේ ක්‍රියාකාරීත්වය පෙන්වීමට සංයුක්ත දර්ශකයක් විය හැකි ය. යම්කිසි හේතුවක් නිසා ශ්‍රී ලංකාව තුළ නඩු පැවරීම අපහසු නම් (විදේශයක නඩු පවරා ඇත්නම් මෙහි යුක්තිය පසිඳලීමේ ක්‍රියාදාමය ආරම්භ කරන්නටවත් නොහැක්කේ යම් දුෂ්කරතාවක් ඇති නිසාද? එසේ නැතිනම් අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව අකර්මණ්‍ය කර ඇති නිසාද?), එක්සත් ජනපදයේ නඩුව සමග සහයෝගයෙන් ක්‍රියා කිරීමේ වැදගත්කමක් ඇත. කුමන ආකාරයෙන් සිදු වුව ද, සයිබර් කටයුතු ගැන ක්‍රියා කිරීමේ වගකීම දරන ප්‍රධාන තීරණ ගන්නා උදවියගේ අවධානයට ශ්‍රී ලංකාව ලක්වනු ඇත.
සයිබර් අපරාධ පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සහයෝගිතාව, ත්‍රස්තවාදයට එරෙහිව ක්‍රියා කිරීමට සාර්ථක ලෙස දායක වූ මෑතකාලීන අවස්ථාවක් ඉහත සිදුවීමෙන් පෙන්නුම් කෙරෙයි. 1998 දී, ක්‍රෙඩිට් කාර්ඩ් වංචාවක් සම්බන්ධයෙන් එෆ් බී අයි සහයෝගය ඇතිව ශ්‍රී ලංකාව කියාත්මක කළ පරීක්ෂණයක් තවත් විමර්ශනවලට මඟ පාදමින් රටවල් ගණනාවක පැතිරුණු ළමා කාමුක දර්ශන ජාලයක් හසුකර ගැනීමට ද මග පෑදී ය.
කෙසේ වෙතත් අප අනාගතය ගැන බැලිය යුතු ය. අපගේ ආර්ථිකයට සහ සමාජයට ඇතැම් බරපතළ ම තර්ජන එන්නේ සහජයෙන් ම ගෝලීය හෝ තැනක් නැති සයිබර් අපරාධ මගිනි.
2016 දී බංග්ලාදේශ බැංකුවේ (එරට මහ බැංකුවේ) පරිගණක පද්ධතියට හොරෙන් ඇතුළු වූ අපරාධකරුවන් කළ ගනුදෙනු පහකට නිව් යෝක්හි ෆෙඩරල් රිසව් බැංකුව ගෙවීම් කරනු ලැබී ය. 2016 පෙබරවාරි 4 දා, ෆෙඩරල් බැංකුවේ ජාලය විසින් ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 20 ක් ශ්‍රී ලංකාවට ද ඩොලර් මිලියන 81 ක් පිලිපීනයට ද යවනු ලැබී ය. ලංකාවේ බැංකුවේ ඉතා විමසිලිමත් සේවිකාවක විසින් උපදෙස්වල වරදක් හඳුනාගනු ලැබ ප්‍රශ්නකිරීම නිසා මිලියන 20 ක් බේරාගත හැකි වීය. පිලිපීනයට ගිය මුදලින් විශාල ප්‍රමාණයක් හොරුන්ගේ අතට ගියේය. කිසිදු අත්අඩංගුවට ගැනීමක් ද සිදුවුයේ නැත.
සංවර්ධනය වන රටකට සිදු වූ අතිවිශාල පාඩුව සහ එයට වැරදිකරුවන් සොයාගත නොහැකිවීමත් මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ සියලු රටවල් මුහුණ දෙන සයිබර් අපරාධවල බරපතළ අභියෝගය යි. විශේෂයෙන් ම සයිබර් ආරක්ෂක හැකියා අතින් දුර්වල අපගේ වැනි රාජ්‍යයන්ට මෙය වඩාත් අදාළ ය. අන්තර්ජාතික අපරාධවලට එරෙහිව ආරක්ෂක ක්‍රම ගොඩනැගීම සහ ඵලදායී පරීක්ෂණ සඳහාත් ක්‍රියාකිරීම ජාත්‍යන්තර සහයෝගිතාව වර්ධනය කිරීමට විශාල විභවයක් ඇති ක්ෂේත්‍රයකි.
CLOUD පනත
එක්සත් ජනපද පුරවැසියන්ට එරෙහිව එක්සත් ජනපද අධිකරණවල පවතින නඩු සඳහා අවශ්‍ය විද්‍යුත් සාක්ෂි වෙනත් රටවල සර්වර්වලින් ලබාගැනීමේ හැකියාව ගැන මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම සහ එක්සත් ජනපද නීති ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ආයතන අතර කඹ ඇදීමක් වසර ගණනාවක් පුරා පැවතිණි. එක්සත් ජනපද බලධාරීන් කීවේ, එක්සත් ජනපදයේ සමාගමක් ලෙස මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම සාක්ෂි ලබාදීමට බැඳී සිටින බව යි. මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම කීවේ දත්ත ගබඩා කර තිබෙන රටේ නීතිවලට තමන් යටත් නිසා සාක්ෂි ලබාදීම කළ නොහැකි බව යි.
මෙයට විසඳුම් ලෙස 2018 CLOUD පනත (නීත්‍යනුකුලව විදේශ දත්ත භාවිත කිරීම පැහැදිලි කිරීමේ පනත) ඉදිරිපත් කළ අතර එමගින් සිදුකරන ලද්දේ, එක්සත් ජනපදයට සහ අනුමත රටවලට එකිනෙකාගේ රටවල ඇති දත්ත සඳහා නීත්‍යනුකුලව ප්‍රවේශ විය හැකි වන පරිදි ද්විපාර්ශ්වික ගිවිසුම් සඳහා රාමුවක් ගොඩ නැගීම යි.
මෙම විදේශීය රටවල් මූලික මානව හිමිකම් සහ දත්ත ආරක්ෂණ ප්‍රමිතීන් පවත්වාගත යුතු අතර නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ඉල්ලීම් පාලනය කෙරෙන තම රටේ දේශීය නීතියට වැදගත් පෞද්ගලිකත්ව සහ නීතියේ පාලනය පිළිබඳ ආරක්ෂණ ඇතුළත් කළ යුතු ය. එයට අමතරව CLOUD පනත යටතේ වන ද්විපාර්ශ්වික ගිවිසුමක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට අදාළ විදේශීය නියෝගයකට අනුව කටයුතු කිරීමේ නීතිමය වගකීම පැන නගින්නේ එක්සත් ජනපදය සමග ගිවිසුමකින් බැඳී සිටින විදේශීය ආණ්ඩුවක නීතිය යටතේ පමණකි.
ගෝලීය වේදිකා සමාගම්වල ව්‍යාපාර ආකෘතිවලට බරපතළ බලපෑමක් සිදුකරන, දත්ත ප්‍රාදේශීයකරණයේ (එනම් ඒ ඒ රටවල පාරිභෝගිකයන්ගේ දත්ත ඒ ඒ රටවලම ගබඩා කළ යුතු බවට) වැඩෙන පීඩනයට ඵලදායි ප්‍රතිචාරයක් ලෙස මෙය වැදගත් විය හැකි ය. ෆෙස්බුක් හෝ ඌබර් වැනි වේදිකා සමාගම් ඉන්දියාව වැනි විශාල රටවල නියෝගයනට අවනත විය හැකි ය. එසේ වුවත් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා ආර්ථිකයකට ඒ සැලකිලි ලැබීමට ඉඩක් නොමැති බව පෙනීයයි. දත්ත ප්‍රාදේශීයකරණය අවධාරණය කළ හොත් මෙම රටවලට සේවා අහිමි වීමේ ඉහළ සම්භාවිතාවක් ඇත. CLOUD පනත යටතේ ලැබෙන සහතික කිරීමෙන් දත්ත ආරක්ෂණයේ ප්‍රමිතිය ඉහළ යනු ඇත. එමගින් ශ්‍රී ලංකාව දත්ත මධ්‍යස්ථාන පවත්වාගෙන යාමට ආකර්ෂණීය ස්ථානයක් බවට ද පත්විය හැකි ය.
දැන් අපට ඇමෙරිකාව සමග සයිබර් අවකාශයේ ආරක්ෂාව සඳහා සහයෝගතා වැඩ සටහනකට පිවිසීමේ ප්‍රතිපත්ති කවුළුවක් විවෘත වී ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ. මෙම අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගෙන සයිබර් අවකාශය හරහා වැටී ඇති අපගේ අනාගත ආර්ථික සංවර්ධන මාවත සුරක්ෂිත කර ගැනීම මේ මොහොතේ අවශ්‍යතාවකි. 21වන සියවසේ ත්‍රස්තවාදයට මුහුණ දීමට ද එය වැදගත් වෙයි.■
