දැනට පනවා ඇති ඇඳිරි නීතිය නිත්‍යානුකූල නොවන බව මුලින්ම ප‍්‍රසිද්ධියේ පෙන්වාදුන්නේ ජනාධිපති නීතිඥ එම්.ඒ. සුමන්තිරන්ය. පසුව ඔහු කිහිප වතාවක්ම ඒ ගැන කරුණු පෙන්වාදී තිබුණි. ඔහු මැයි 03 වැනිදා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාවට ලිපියක් යොමු කරමින් ඒ ගැන පැමිණිල්ලක්ද කර තිබුණි.
සුමන්තිරන් මහතා දැනට පනවා ඇති ඇඳිරි නීතිය නිත්‍යානුකූල නොවන බව කීවේ ආණ්ඩුව අපහසුතාවයට පත් කිරීමටද? ඇඳිරි නීතිය ඉවත් කොට සියල්ල කඩාකප්පල් කිරීමටද? ඔහුට ඕනෑ මිනිසුන් තැනින් තැනට ගමන් කොට කොවිඞ්-19 රෝගය පැතිරෙන හැටි දකින්නටද? ඇත්තටම ඔහුට තිබෙන අමාරුව කුමක්ද? වැනි හරස් ප‍්‍රශ්න රැුසක් කෙනෙකුට විමසිය හැකිය.
මාර්තු 20 වැනිදා සිට වරින් වර ඇඳිරි නීතිය පැනවීම ගැන සඳහන් කරමින් ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශය නිවේදන නිකුත් කර ඇතත් පිළිගත හැකි කිසිදු නීතියක් අනුව ඇඳිරි නීතිය පැනවීමක් සිදුකර නොමැති බව ජනාධිපති නීතිඥ එම්.ඒ. සුමන්තිරන් මානව හිමිකම් කොමිසමට යැවූ ලිපියේ සඳහන් විය. නිත්‍යානුකූලව ඇඳිරි නීතිය පැනවීමට අදාලව රජයට උපදෙස් ලබාදෙන ලෙස එම ලිපිය මගින් ඔහු කොමිෂන් සභාවෙන් ඉල්ලා තිබුණි.
සිංහල මාධ්‍ය ආයතන බොහොමයක් මෙම ලිපිය පිළිබඳව වාර්තා කළේ නැත. ඉංග‍්‍රීසි මාධ්‍ය කිහිපයක් පුවත පළකර තිබුණි. එම ලිපියෙහි විශේෂත්වය වන්නේ, ඇඳිරි නීතිය නිත්‍යානුකූල නොවන්නේ ඇයිද යන කාරණයත්, නිත්‍යානුකූලව ඇඳිරි නීතිය පැනවිය යුත්තේ ඇයිද යන කාරණයත් එම ලිපියෙන් ඉතා විස්තරාත්මකව පෙන්වාදී තිබීමය.
ජනාධිපතිවරයාට නිත්‍යානුකූල ලෙස ඇඳිරි නීතිය පැනවීමේ හැකියාව ඇත. මහජන ආරක්ෂක පනත යටතේ ඇඳිරි නීතිය පැනවීමට ක‍්‍රම දෙකක් ඇත. එක් ක‍්‍රමයක් අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය අවශ්‍ය වන අතර අනෙක් ක‍්‍රමය අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ කැඳවීම අවශ්‍ය නොවේ. ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමේ මාරාන්තික නොහැකියාවක් තිබේ නම්, අඩු තරමේ දෙවැනි ක‍්‍රමයට වත් ඇඳිරි නීතිය පැනවීමේ හැකියාව ඇත.
සරලවම කීවොත් සුමන්තිරන් මන්ත‍්‍රීවරයාත් ඔහුව උපුටා දක්වමින් ඇඳිරි නීතියෙහි නිත්‍යානුකූලභාවය ප‍්‍රශ්න කළ අපත් අදහස් කරන්නේ ඇඳිරි නීතිය අනවශ්‍ය බව නොවේ. කරන දෙයක් නීතියට අනුව කළ යුතු බවය. මේවා නීතියට අනුව සිදු නොවුණොත්, අනාගතයේදී එමගින් බරපතල ගැටලූ ඇතිවිය හැකි නිසාය.
තමා බී/1454/20 අංකය දරණ නඩුවට අදාලව හිටපු පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රී රන්ජන් රාමනායක වෙනුවෙන් නීතිඥයා ලෙස නුගේගොඩ මහේස්ත‍්‍රාත් අධිකරණයට අපේ‍්‍රල් 20 වැනිදා ඉදිරිපත් වූ බව සුමන්තිරන් මහතා තම පැමිණිල්ලෙන් පෙන්වාදී ඇත. එහිදී දැනට කිසිදු පිළිගත හැකි නීතියක් අනුව නිත්‍යානුකූලව ඇඳිරි නීතිය පැනවීමක් සිදුකර නොමැති බව මහේස්ත‍්‍රාත් අධිකරණය ඉදිරියේ තමන් පෙන්වාදුන් බව පෙන්වාදී තිබේ. රන්ජන් රාමනායක මන්ත‍්‍රීවරයාව අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණේ ඇඳිරි නීතිය උල්ලංඝනය කිරීමේ චෝදනාවක් මත නොවන බවත්, ඒ අනුව මන්ත‍්‍රීවරයාට ඇප ලබාදීමේදී දැනට පවතින ඇඳිරි නීතියෙහි නිත්‍යානුකූලභාවය පිළිබඳව තමා කිසිදු නිර්වචනයක් සිදු නොකරන්නේයැයි නුගේගොඩ මහේස්ත‍්‍රාත්වරයා පැහැදිළිව පෙන්වාදුන් බවත් සුමන්තිරන් මහතා එම ලිපියෙහි සඳහන් කර තිබේ.
මාර්තු 20 වැනිදා සිට දිවයින පුරා බලපැවැත්වෙන ඇඳිරි නීතිය ප‍්‍රකාශයට පත් කරන බව ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශය ප‍්‍රකාශයට පත්කළ බවත්, ඉන්පසුව වරින් වර ඇඳිරි නීතිය ඉවත් කිරීම් හා නැවත පැනවීම් ගැන විවිධ අවස්ථාවල විවිධ ප‍්‍රදේශවලට අදාලව ප‍්‍රකාශයට පත්කළ බවත් ඔහු පෙන්වාදී ඇත.
කොවිඞ්-19 වසංගත තත්වය නිසා පුද්ගලයන් විවිධ තැන්වලට ගමන් කිරීම සීමා කිරීම සඳහා පියවර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් තිබෙන බව තමාගේ විශ්වාසය වන නමුත්, ඇඳිරි නීතිය නිත්‍යානුකූලව පැනවිය යුතු බව ඔහු පෙන්වාදී තිබේ. කෙසේ වෙතත් දැනට කිසිදු නීතිමය පදනමක් මත ඇඳිරි නීතිය පැනවීමක් සිදුකර නැති බව ඔහු වැඩිදුරටත් පෙන්වාදී තිබේ.
මෙලෙස නිත්‍යානුකූලව ඇඳිරි නීතිය පනවා නොමැති වීමෙන් රටේ නීතියේ පාලනයට සහ රටේ ජනතාවගේ යහපතට විශාල තර්ජනයක් එල්ලවී ඇති බව ඔහු පෙන්වාදෙයි. වැදගත්ම කතාව එයයි. මේ රජුගේ වචනය නීතිය බවට හැරෙන රාජාණ්ඩු ක‍්‍රමයක් නොවේ. කොටින්ම, යම් පුද්ගලයෙකු පුරවැසියන්ව ‘පාලනය’ කරන ක‍්‍රමයක් නොවේ. ඒ වෙනුවට නීතියෙන් විවිධ බලතල පැවරී ඇති ආයතන, නිලධාරීන් හා මහජන නියෝජිතයන් තමන්ගේ බලය අනුව පියවර ගනු ලබන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පාලන ක‍්‍රමයකි. සියල්ලන් තමන්ට පැවරී ඇති බලතල අනුව තීන්දු ගත යුතුය. අනෙක් අය ඒවා පිළිපදින්නේ ඒ අනුවය.
කාගේ හෝ වචනය නීතිය බවට පත්වීමේ පුරුද්දක් අනාගතයේදී භයානක ප‍්‍රතිඵල දක්වා ගමන් කරනු ඇත.
මෙම තත්වය යටතේ 1996 අංක 21 දරන පනතේ 10 (සී) සහ 10 (ඩී) වගන්ති වෙත අවදානය යොමු කළ යුතු බවත්, ඒ අනුව මෙවැනි තත්වයක් පිළිබඳව ආණ්ඩුවට උපදෙස් ලබාදීමට සහ යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට මානව හිමිකම් කොමිසමට ඇති බවත් සුමන්තිරන් මහතා සිය ලිපියෙන් පෙන්වාදී ඇත.
මෙරට ඇඳිරි නීති පැනවීම සිදු කරන්නේ මහජන ආරක්ෂක ආඥා පනත යටතේ පනවන හදිසි නීතිය අනුව බවත්, මේ වන විට එලෙස හදිසි නීතිය පැනවීමක් සිදුකර නොමැති බවත් එම ලිපියෙහි සඳහන්ය. ඊට අමතරව මහජන ආරක්ෂක ආඥා පනතේ තුන්වැනි කොටසෙහි ඇති 16 වැනි පරිච්ෙඡ්දය යටතේ ගැසට් නිවේදනයක් ප‍්‍රකාශයට පත් කොට පුද්ගලයන්ගේ ගමනාගමනයට සීමා පැනවිය හැකි බවද පෙන්වාදී තිබේ. මෙතෙක් එය ක‍්‍රියාත්මක කර නොමැත.
වැදගත්ම කාරණය වන්නේ මීට පෙර, මෙලෙස නීතියට පිටින් පුද්ගලයන්ගේ ගමනාගමනය සීමා කිරීම ගැන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ලබාදී ඇති නඩු තීන්දුවක් උපුටා දැක්වීමය.
තමන් කැමති ස්ථානයකට ගමන් කිරීම ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 14(1)(එච්) අනුව පුද්ගලයන්ට ඇති අයිතියක් යැයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයද පෙන්වාදී ඇති බව සුමන්තිරන් මහතා එම නඩු තීන්දුව උපුටා දක්වමින් සඳහන් කරයි. එම නඩු තින්දුව වන්නේ (2002) 3එස්එල්ආර් 146 වඩිවේලූ එදිරිව පොලිස් ස්ථානාධිපති සිදම්බරපුරම් සහ වෙනත් අය නම් තීන්දුවය.
එම තීන්දුවට අදාල මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම පනවා තිබුණේ වවුනියාවේ අවතැන් කඳවුරක පදිංචිව සිටි පුද්ගලයෙකුය. 2001 ජුනි මාසයේදී ඔහු තම අසනීප වූ දරුවාට ප‍්‍රතිකාර කිරීම සඳහා කොළඹ දක්වා ගමන් කිරීමට උත්සාහ ගැනීමේදී ඔහුට කොළඹට පැමිණීමට අවසර ලබාදී තිබුනේ නැත. පසුව කොළඹ සිටි අසනීප වූ ඥාතියෙකු හමුවීම සඳහා 2002 ජනවාරි මාසයේදී යෑමට උත්සාහ කර තිබුණු අතර එයටද අවසරය දී තිබුණේ නැත. ගමන් කිරීම සඳහා ගමන් බලපත‍්‍ර ලබාදීමේ ක‍්‍රමයක් ක‍්‍රියාත්මක වී තිබුණි. ඒ අනුව අයදුම්පත‍්‍රයක් පුරවා, ායාරූප සහ විස්තර ඇතුළත් කොට, කොළඹ සිටින දායකයෙකු සොයාගැනීමටද සිදුවී තිබුණි. මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමෙන් පෙන්වාදී තිබුණේ මෙම ගමන් බලපත‍්‍ර ක‍්‍රමය සහ ගමනාගමනය සීමා කිරීමේ නීති ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූලව පනවා නොමැති බවත් ඒ නිසා පෙත්සම්කරුට කැමති ස්ථානයකට ගමන් කිරීම සඳහා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ලැබී තිබුණු අයිතිය උල්ලංඝනය වී තිබුණු බවත්ය.
පුරවැසියන්ට පොදු මහාමාර්ගවල ගමන් කිරීම සහ පොදු ස්ථානවලට ගමන් කිරීමට ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව අයිතිය ඇති බවත්, එම අයිතියට සීමා පැනවිය හැක්කේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 15(6) හා 15(7) ව්‍යවස්ථා යටතේ පමණක් බවත් මෙම ගමන් බලපත‍්‍ර නිකුත් කිරීමේ ක‍්‍රමය ඒ යටතේ පනවා ඇති සීමාවක් නොවන බවත් එම නඩු තීන්දුවෙන් පෙන්වාදී ඇත.
ඒ අනුව එම තීන්දුව පැහැදිළිව කියන්නේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 15 වැනි ව්‍යවස්ථාව යටතේ පමණක් ගමනාගමනයට සීමා පැනවිය හැකි බවය.
පුරවැසියන්ගේ ගමනාගමනය සඳහා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ලැබී ඇති අයිතියට සීමා පනවන්නේ නම්, එය නිත්‍යානුකූලව කිරීම වැදගත් බව නීතිඥ සුමන්තිරන් එම ලිපියෙහි සඳහන් කර ඇත.
ලංකාවේ දැනට පනවා ඇති ඇඳිරි නීතියට අදාල ගැසට් පත‍්‍රයක් නැත. එය පොලීසිය කටින් ප‍්‍රකාශයට පත්කරන ඇඳිරි නීතියකි. මීට පෙර මාධ්‍ය ඉදිරියට පැමිණි නියෝජ්‍ය පොලිස්පති අජිත් රෝහණ මහතා මේ ඇඳිරි නීතිය ‘පොලිස් ඇඳිරි නීතිය’ ලෙස හැඳින්වීය. දැන් ඔහු එය ‘නිරෝධායන ඇඳිරි නීතිය’ ලෙස හඳුන්වයි. නිරෝධායන හා වසංගත වැළැක්වීමේ ආඥාපනත යටතේ ඇඳිරි නීතිය පනවා ඇති බව පෙන්වන්නට ඔහු එසේ කීමෙන් උත්සාහ කරනවා විය හැකිය.
නිරෝධායන හා වසංගත වැළැක්වීමේ ආඥාපනත යටතේ ඇඳිරි නීතිය පැනවීමට බලයක් ලැබී නොමැති බව ජනාධිපති නීතිඥ එම්.ඒ. සුමන්තිරන්ගේ ලිපියෙහි සඳහන් කර ඇත. ඔහු එම ලිපිය සමඟ අදාල පනත් හා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ වගන්තිද උපුටා දක්වා ඇත.
නිරෝධායන පනත යටතේ ඇඳිරි නීතිය පැනවීම සඳහා නීතිමය විධිවිධාන නැත. පොලීසියට දිවයින පුරා දිර්ඝකාලීනව බලපැවැත්වෙන ඇඳිරි නීතියක් පනවන්නට බලය පැවරී නැත. ජනාධිපතිවරයාට ඇඳිරි නීතිය පනවන්නට බලතල හා නීතිරීති ඇත. අ`ඩුව තිබියදී අත පුච්චාගන්නට ඕනෑ නැත. නීතියට අනුව ඇඳිරි නීතිය පැනවිය යුතුය. ජනාධිපති නීතිඥ එම්.ඒ. සුමන්තිරන් පෙන්වාදී ඇත්තේ එම කාරණයය.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 15(6) ව්‍යවස්ථාව මෙසේය.
‘14 වැනි ව්‍යවස්ථාවේ (1) වැනි අනුව්‍යවස්ථාවේ (ඌ) ෙඡ්දයෙන් ප‍්‍රකාශ කොට පිළිගෙන ඇති මූලික අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳිය හැක්කේ ද, ක‍්‍රියාත්මක විය හැක්කේද, ජාතික ආර්ථිකය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා නීතියෙන් නියම කරනු ලැබිය හැකි සීමා කිරීම්වලට යටත්වය.’
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 15(7) ව්‍යවස්ථාව මෙසේය.
‘12 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙන්, 13 වැනි ව්‍යවස්ථාවේ (1) වැනි හා (2) වැනි අනුව්‍යවස්ථාවලින් සහ 14 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙන් ප‍්‍රකාශ කොට පිළිගෙන ඇති සියලූම මූලික අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳිය හැක්කේද, ක‍්‍රියාත්මක විය හැක්කේද, රාජ්‍ය ආරක්ෂාවද, රටේ යථා පැවැත්ම ද, තහවුරු කිරීම පිණිසත්, මහජන සෞඛ්‍යය හෝ සදාචාරය ආරක්ෂා කිරීම පිණිසත්, අන්‍යයන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා නන් වැදෑරුම් නිදහස නිසිපරිදි පිළිගන්නා බවට සහ ඊට නිසිපරිදි ගරු කරන බලට වගබලා ගැනීම පිණිසත්, ප‍්‍රජානත්ත‍්‍රවාදී සමාජයක පොදු සුභසාධනය සඳහා යුක්ති සහගතව අවශ්‍ය දෑ සපුරාලීම පිණිසත්, නීතියෙන් නියම කරනු ලැබිය හැකි සීමා කිරීම්වලට යටත්වය. මෙම අනුව්‍යවස්ථාවේ කාර්ය සඳහා ‘නීතිය’ යන්නට මහජන ආරක්ෂාව පිළිබඳව තත්කාලයේ අදාළ වන නීතිය යටතේ සාදන ලද නියෝගද ඇතුළත් වන්නේය.’
