■ අමන්දිකා කුරේ

ඇලා මුරාබිත් ලිබියානු ජාතික සාමය පිළිබඳ සමාජ ක්‍රියාකාරිනියක්. මුස්ලිම් කාන්තාවක්. ඉස්ලාම් ධර්මය අදහන කාන්තාවක්. ඇලා මුරාබිත්ගේ පවුල කැනඩාවේ සිට ලිබියාවට පදිංචියට ගියේ ඇයට වයස අවුරුදු 15 දී. ලිබියාවට පැමිණීමට පෙර ඇය සහ ඇගේ පවුලේ පිරිමි සහෝදරයන් සම මට්ටමක සිටිය නමුත් මෙම නව පරිසරය තුළ ඇයට ඉටු කළ හැකි දේ සම්බන්ධයෙන් විශාල තහනමක් ඇයට දැනී තිබුණා. ඉස්ලාම් ධර්මය අදහන කාන්තාවක් වශයෙන් ඇය මේ ගැන ගැඹුරින් කල්පනා කළා. මෙය සැබැවින්ම ආගමික ධර්මයක්ද? ආශාව පිරුණු සහ ප්‍රබෝධමත් කැරලිකාර ආත්මයකින්, ඇය තම ආගමික ඇදහිල්ලේ ඉතිහාසය පුරා කාන්තා නායිකාවන්ගේ උදාහරණ සොයාගත් අතර කුරානයේ එන වාක්‍යයන් භාවිත කරමින්ම කාන්තා අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සටන් කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් දියත් කළා. මේ ඇගේ කතාවයි.
‘තරුණ මුස්ලිම් කාන්තාවක් වශයෙන්, මම මගේ ආගම ගැන ඉතා ආඩම්බර වෙනවා. එය මට සෑම දිනකම මගේ වැඩ කිරීමට ශක්තිය සහ විශ්වාසය ලබාදෙනවා. ඒකයි මට සමාජය ඉදිරියේ මේ විදිහට සිටීමට පුළුවන් හේතුව. නමුත් මගේ පමණක් නොවේ ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම් සියල්ලෙන් ම ආගමේ නාමයෙන් සිදු වී ඇති හානිය මට නොසලකා හරින්න බෑ. ආගමික ග්‍රන්ථ වැරදි ලෙස නිරූපණය කිරීම සහ වැරදි ලෙස භාවිත කිරීම සහ හැසිරවීම අපගේ සමාජ හා සංස්කෘතික සම්මතයන්ට, අපගේ නීතිවලට, අපගේ දෛනික ජීවිතයට පමණක් නෙවෙයි සමහර විට එවැනි බලපෑමක් ඇති බවට අප එය හඳුනා නොගන්නා මට්ටමටම බලපාලා තිබෙනවා.

මගේ දෙමාපියන් 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේදී උතුරු අප්‍රිකාවේ ලිබියාවේ සිට කැනඩාවට සංක්‍රමණය වුණා. එම සංක්‍රමණික පවුලේ මම දරුවන් 11 දෙනෙකුගේ 6 වෙනි දරුවා. මම වැඩෙන විට, මගේ දෙමවුපියන්ගේ ආගමික භක්තිය දැක්කා. නමුත් ඔවුන් විනෝදජනක, නිදහස් හා ඉවසිලිවන්ත අය වුණා. ඔවුන් සාධාරණ අය වුණා. මම කවදාවත් සංස්කෘතික බැඳීමකින් ආගමට යටත් වුණේ නැහැ. මගේ පවුලත් මට සැලකුවේ ඒ ආකාරයටයි. ඔවුන් මගෙන් බලාපොරොත්තු වූයේද එයමයි.. දෙවියන් වහන්සේ ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය මත පදනම්ව වෙනස් ලෙස විනිශ්චය කරන බව මම කිසිදාක ඉගෙනගෙන නෑ. දෙවියන් වහන්සේ දයානුකම්පිත සහ සමානාත්මතාවකින් ලෝකයට උපකාර කරන බව මගේ දෙමවුපියන් මට උගන්වලා තිබුණා.

දරුවන් 11ක් ඉන්න පවුලක මැද දරුවෙක් වෙනවා කියන්නේ විශේෂ දෙයක්. මම පණිවුඩ යැවීම ගැන අදහස් හුවමාරුව ගැන සැලකිලිමත් වෙන්න ඕනෑ. ප්‍රමුඛතාවන් හඳුනාගන්න ඔනෑ. මගේ ඉල්ලීම් 11 දෙනෙකු අතරින් පුහු ඉල්ලීමක් වෙන්න බෑ. එතැනට එන්න මම ගොඩනැගෙන්න ඕනෑ.

2005 දී මට වයස අවුරුදු 15 දී, පාසල් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ කළ අතර, මම කැනඩාවේ සිට ලිබියාවේ මගේ දෙමාපියන්ගේ උපන් ගම වන ඒ වග ම ඉතාම සාම්ප්‍රදායික නගරයක් වන සාවියා වෙත යළි පදිංචියට පැමිණියා. මතක තබා ගන්න, මම මීට පෙර ලිබියාවට ගොස් ඇත්තේ එකම එක නිවාඩුවට පමණයි., සත් හැවිරිදි දැරියක් විදිහට මට ඒ ගැන තිබුණේ මායාකාරී හැඟීමක්. අයිස්ක්‍රීම් සහ මුහුදු වෙරළට චාරිකා සහ විනෝදකාමී ඥාතීන් ඉන්නවා කියලා මට ඒ කාලේ දැනුණේ.

නමුත් ඒ පරිසරය 15 හැවිරිදි තරුණියක් ලෙසින් යළි ගිය විට ඉතාමත් වෙනස් පරිසරයක් බවට මට තේරුම් ගියා. ආගමේ සංස්කෘතික අංශය ගැන මට ඉක්මනින්ම ඉගෙනගන්න වුණා. ”‍හරාම්”‍ අරුත ආගමික වශයෙන් තහනම් සහ ”‍අයිබ්”‍ සංස්කෘතික වශයෙන් නොගැළපෙන යන වචන නිතරම අහන්න ලැබුණා. පන්තියේ මිතුරන් සහ සගයන්, මහාචාර්යවරුන්, ඥාතීන් සමඟ මම මේ ගැන කතා කළා. මගේම භූමිකාව සහ මගේම අභිලාෂයන් ගැන මම විසින් ම ප්‍රශ්න කළා. ඒ වගේම මගේ දෙමාපියන් මට සපයා දුන් මුස්ලිම් පදනම සමඟ පවා කාන්තාවන්ට වෙනස්කොට සලකන්නේ ඇයිදැයි ප්‍රශ්න කළා.

ආගමික වශයෙන් තීරණ ගන්නා, ආගමික පණිවිඩය පාලනය කිරීමට ලැබෙන පුද්ගලයා,

අවාසනාවකට, සෑම ලෝක ඇදහිල්ලකම පාහේ කාන්තාවන් නොවේ. ආගමික ආයතන පිරිමින් විසින් ආධිපත්‍යය දරන අතර එය පිරිමි නායකත්වය විසින් මෙහෙයවනු ලබනවා. ඔවුන් ඔවුන්ට ගැලපෙන ආකාරයෙනුයි ප්‍රතිපත්ති නිර්මාණය කරන්නේ. අපට ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කිරීමට හැකි වන තුරු, කාන්තාවන්ගේ පූර්ණ ආර්ථික හා දේශපාලන සහභාගිත්වය අපට යථාර්ථවාදීව අපේක්ෂා කරන්න බෑ.

2011 දී ලිබියානු විප්ලවය ඇතිවුණා. මගේ පවුල අරගලයේ ඉදිරිපෙළ සිටියා. ඒ වගේම යුද්ධයේදී ඉතාම තාවකාලික සංස්කෘතික පෙරළියක් සිදුවුණා. මට සහ අනෙකුත් කාන්තාවන්ට තීරණ ගැනීමේ ස්ථානවල ආසනයක් තිබුණා. අපි අත් අල්ලාගෙන සිටියා. අපි තීරණ ගැනීමේ කොටසක් වුණා. අපි තොරතුරු හුවමාරු කර ගත්තා. අපිත් බලවේගයක් වශයෙන් තීරණාත්මක වුණා. මට අවශ්‍ය වූ වෙනස එය අතර එම වෙනස ස්ථිරවම පවත්වා ගන්න මට අවශ්‍ය වුණා.
නමුත් මට ඒ කාර්යය පහසු වුණේ නෑ. ඒ කාන්තාවන් ඇතැම් විට දැඩි ආගන්මික විශ්වාස මත සිට පැමිණි අය. යම් පූජකයෙකු හෝ ආගමේ නාමයෙන් ආගම ආරාක්ෂා කරගැනීමට පැමිණි අය. සමාජයෙන් පවා ඔවුන්ගේ තීරණවලට ඉඩක් ලැබුණේ ඒ හේතුව නිසා.

ඒ නිසා මම මුලින්ම අවධානය යොමු කළේ කාන්තාවන්ගේ ආර්ථික හා දේශපාලනික සවිබල ගැන්වීම් පිළිබඳව. මම හිතුවා එය සංස්කෘතික හා සමාජීය වෙනසක් ඇති කරයි කියලා. පොඩි වෙනසක් වුණා නමුත් ගොඩක් නොවේ. මම ඔවුන්ගේ ඇදහිල්ල මගේ වාසියක් ලෙස භාවිත කිරීමට තීරණය කළ අතර, මම ඉස්ලාමීය ශුද්ධ ලියවිල්ලද උපුටා දක්වමින් ඔවුන්ට කරුණු පැහැදිලි කරන්න උත්සාහ කළා.

2012 සහ 2013 දී, කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීමට මම නිර්මාණය කළ මගේ සංවිධානය ලිබියාවේ විශාලතම සහ වඩාත් පුළුල් ව්‍යාපාරයකට නායකත්වය දුන්නා.. අපි ගෙවල්වලට, පාසල්වලට, විශ්වවිද්‍යාලවලට, පල්ලිවලට පවා ඇතුළු වුණා. අපි සෘජුවම පුද්ගලයන් 50,000 කට සහ දැන්වීම් පුවරු සහ රූපවාහිනී වෙළඳ දැන්වීම්, ගුවන්විදුලි වෙළඳ දැන්වීම් සහ පෝස්ටර් හරහා තවත් සිය දහස් ගණනකට කතා කළා.

මීට පෙර අපගේ පැවැත්මට විරුද්ධ වූ ප්‍රජාවන් සිටින සමාජයක් තුළ කාන්තා අයිතිවාසිකම් සංවිධානයකට මෙය කිරීමට හැකි වූයේ කෙසේදැයි ඔබ කල්පනා ක්‍රනවා ඇති. මම ශුද්ධ ලියවිල්ල භාවිත කළා. මම අල් කුරානයේ එන වාක්‍යයන් සහ නබිතුමාගේ කියමන්, හදීස්, භාවිත කළා. උදාහරණයක් ලෙස, ”‍ඔබගෙන් හොඳම දේ ඔවුන්ගේ පවුලට හොඳම ය.”‍ ”‍ඔබේ සහෝදරයාට තවත් කෙනෙකුට පීඩා කිරීමට ඉඩ නොදෙන්න.”‍ වගේ කියමන්. ප්‍රථම වතාවට ප්‍රාදේශීය ප්‍රජා ඉමාම්වරුන් විසින් මෙහෙයවන ලද සිකුරාදා යාඥාවල කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ගැන කතා කළා. ඔවුන් ගෘහස්ථ හිංසනය වැනි සමාජයේ කතා කිරීමට තහනම් ප්‍රශ්න සාකච්ඡා කළා. සමහර ප්‍රතිපත්ති වෙනස් කළා. සමහර ප්‍රජාවන්ට අපට ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් ප්‍රකාශය කියා දෙන්න සිදුවුණා. ඔවුන් එය දැන සිටියේ නෑ. එය ආගමික විද්වතුන් විසින් ලියා නෑ කියලා ඇතැමුන් විරුද්ධ වූ නමුත්, අපි ඔවුන්ට එම මානව අයිතිවාසිකම් අපේ ශුද්ධ වූ ග්‍රන්ථවලත් තිබෙන බවට පැහැදිලි කරලා දුන්නා.

සමාජයට නිකුත් වෙන පණිවිඩය වෙනස් කිරීමෙන්, ලිබියාවේ කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ප්‍රවර්ධනය කරන විකල්ප ප්‍රවේශයක් සැපයීමට අපට හැකි වුණා. කාන්තා අයිතිවාසිකම් සහ ආගම අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් වෙනස් නොවන බව මම දැඩි ලෙස විශ්වාස කරනවා. නමුත් අපි තීරණ ගැනීමේ තැන්වල සිටිය යුතුයි. නිශ්ශබ්දව සිටීමෙන් ලොව පුරා කාන්තා හිංසනයට සහ අපයෝජනයට අපි ඉඩ දෙන නිසා අපි අපේ ස්ථානය රැකගත යුතුයි. හඬ නැගිය යුතුයි.
විකෘති වූ ආගමික පණිවිඩ යැවීමට අභියෝග කිරීම පහසු නෑ. ඔබට අපහාස හා උපහාස සහ තර්ජන වලට ලක් වෙන්න සිදුවෙනවා අනිවාර්යෙන් ම. නමුත් අපි එය කළ යුතුයි. මානව හිමිකම් පිළිබඳ පණිවිඩය, අපගේ ඇදහිල්ලේ මූලධර්ම තුළින් ම සොයාගන්න පුළුවන්. එසේ කරන්නේ අප වෙනුවෙන් නොවේ. ඔබේ පවුල්වල කාන්තාවන් සඳහා නොවේ.එය මුළු සමාජයක් වෙනුවෙන්. සමාජය යහපත් කිරීම වෙනුවෙන්.■

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

‘ට්‍රැවලින් කියන එක අපි වෙනස් විදිහකට මිනිසුන්ට දෙනවා. ස්වභාව සෞන්දර්යත් එක්ක ඉන්න, නිදහසේ හුස්ම ගන්න, කුරුල්ලන්ගෙ සද්ද අහන්න, දිය ඇල්ලක සද්දෙ අහගෙන නිදාගන්න, කන්දක් උඩට ගිහිල්ලා මීදුම ඇඟේ වදින- වළාකුළු ඇඟේ වදින හැඟීම ගන්න, අහස දිහා රෑ බලාගෙන ඉන්න, මුහුදු වෙරළක නිදාගෙන ඉන්නකොට දැනෙන හැඟීම වගේ දේවල් මිනිසුන්ට අපේ උපරිමයෙන් ළංකරන්න අපි උත්සාහ කරනවා. ට්‍රැවල් කරනවා කියන්නෙ හරියට භාවනාවක් වගේ. ඒකෙන් ලැබෙන වාසි මොනවාද කියලා බලන්න, යන්නම ඕනැ.’

කලාතුරකින් එක්කෙනෙක් දෙන්නෙක් ඇරුණාම ටි්‍රප් එකක් යන්න නම් අපි කවුරුත් කැමතියි. කොච්චර කැමති වුණත් කාර්යබහුලත්වයත් එක්ක ටි්‍රප් එකක් යන්න වෙලාවක් වෙන් කරගන්නවා කියන එක, ටි්‍රප් එකක් සංවිධානය කරනවා කියන එක ලේසි දෙයක් නෙමෙයි. සාමාන්‍යයෙන් නම් පවුලේ අයත් එක්ක, එකට ඉන්න යාළුවො ටිකත් එක්ක, එහෙම නැත්නම් තමන් රැකියාව කරන තැන ඉන්න අයත් එක්ක ටි්‍රප් යනවා. හැබැයි ඒ යන්නේ නම් සතිපතා මාස්පතා නෙමෙයි, බොහොම අමාරුවෙන් තමන්ගේ දෛනික වැඩ කටයුතු ටික පස්සට දාලා, ගමන යන්න මුදලකුත් වෙන් කරගෙන අවුරුද්දකට සැරයක්, දෙසැරයක් එහෙමත් නැතිනම් අවුරුදු කිහිපයකට සැරයක්. ඒ ඇරුණාම ඉතින් කවුරු ආවත් එකයි නාවත් එකයි කියලා තනිවම ට්‍රැවල් කරන්න කැමති සුළුතරයකුත් ඉන්නවා.

පොදුවේ ටි්‍රප් යන්න කොච්චර ආස වුණත් අනිත් හැම වැඩක්ම දෙවැනියට දාලා ටි්‍රප් යන එක ජීවිතයේ පළවෙනි වැඩේ විදිහට තෝරාගන්න අය නම් නැති තරම්. අද අපි කතා කරන්නේත් එහෙම පිරිසක් ගැන. ටි්‍රප් යන එක ජීවිතයේ පළවෙනිම දේ විදිහට මේ අය තෝරාගෙන තියෙනවා. ඒ අත්දැකීම තවත් කෙනෙකුට කියන්න, අනිත් අයත් එක්ක බෙදාගන්න, බොහොම රසවත්ව, කලාත්මක විදිහට, ටි්‍රප් එක ගිහිල්ලා තමන් සතුටු වෙනවා වගේම ටි්‍රප් එක යන්නේ නැති දහස් ගණනක් දෙනා ඒ ගැන දැනුවත් කරනවා වගේම ඒ තුළින් සතුටට පත් කරන්න චිත්‍රපටියක් රූගත කරනවා වගේ බොහොම තාත්වික විදිහට ඒ ගමන රූගත කරලා සමාජ මාධ්‍ය ජාලාවලට ඔවුන් මුදාහරිනවා. කොටින්ම කියනවා නම් මේ අයගේ වීඩියෝ එකක් බලන කෙනෙක්ට ඒ තැනට තනියම හරි යන්න හිතෙන විදිහට මේ දේ කරනවා. අද වෙනකොට මුහුණු පොතෙත් යූ ටියුබයෙත් ‘ටි්‍රප් පිස්සො’ කියන නමින් මුදාහරින වීඩියෝස් ලංකාවෙ විතරක් නෙමෙයි ලෝකයේ දහස් ගණනක් නරඹලා තිබෙනවා.

ටි්‍රප් පිස්සො ලංකාවෙ බ්‍රෑන්ඩ් එකක් වෙන්න මූලික වුණ කෙනෙක් ඉන්නවා. ඒ තමයි උදය හේවාගම. උදය අපිත් එක්ක ටි්‍රප් පිස්සො පටන් ගත්ත තැන ඉඳන්ම ගොඩාක් දේවල් කතා කළා.

‘මම පොඩි කාලෙ ඉඳන්ම ගොඩක් ආසයි වීඩියෝ ක්‍රියේට් කරන්න. ඒ කාලෙ වීඩියෝ එකක් ක්‍රියේට් කරනවා කියන්නේ හරි ලොකු දෙයක්. මම මියුසික් වීඩියෝස් හැදුවා ප්‍රෑන්ක්ස් කරා, කොමඩි වීඩියෝස් හැදුවා. ඒ වීඩියෝස් කවුරුහරි එන්ටර්ටේන් කරනවා කියන එක තමයි මගේ සතුට. පොඩි කාලෙ ඉඳන්ම මම ගෙදර ඉන්න කැමතිම නැහැ. ගමේ යාළුවොත් එක්ක එක එක තැන්වල නාන්න යනවා, නුවරඑළි පැත්තෙ, අවිස්සාවේල්ල පැත්තෙ එහෙම දිය ඇලි බලන්න යනවා. මේ තැන්වල යන ගමන් මම ඒවාත් වීඩියෝ කළා. ඒ දවස්වල මම කරන වීඩියෝස් දාන්න සෝෂල් මීඩියා හිට් නැහැ. ඒ නිසා බ්ලූටූත්වලින් ෂෙයා කර ගන්නවා. ඒක හැබැයි ගමේම ඉන්න යාළුවො ඔක්කොටම ෂෙයා වෙනවා. ඒක පිට අයට එච්චර දැනුන්නැති වුණාට යාළුවන්ට මාර ආතල්. මම ඊට පස්සේ අනිත් වීඩියෝ වැඩ ඔක්කොම නවත්තලා ටි්‍රප් වීඩියෝ කරන එකටම බැස්සා. ඒවාට වොයිස් කරන්නත් පටන්ගත්තා. 2008 විතර වෙනකොට ෆේස්බුක් එහෙමත් ඇවිල්ලා. මට හිතුණා ඒ වීඩියෝ කෑලි ෆේස් බුක් එකටත් දාන්න ඕනෑ කියලා.

හැබැයි ඒ දවස්වල ෆේස්බුක් ගැන කවුරුවත් වැඩිය දන්නේත් නෑ. ඒ තරම් මිනිස්සු වීඩියෝස් බලන්නෙත් නැහැ. ඒත් ටි්‍රප් යන එකත් නැවතුණේ නැහැ. යන යන තැන් වීඩියෝ කරන එකත් නැවතුණේ නැහැ. කොහොමහරි 2015 දි තමයි මම ටි්‍රප් පිස්සො කියලා ෆේස්බුක් පේජ් එකක් හදන්නෙ. අපි සෙට් එකම පිස්සුම නටන සෙට් එකක්. ටි්‍රප් එකක් යද්දි පිස්සුම වැඩ තමයි කරන්නේ. ඒ හින්දාම තමයි ටි්‍රප් පිස්සො කියලාම දාන්නෙත්. ඒ වෙනකන් මම වීඩියෝස් කරන්නේ ෆෝන් එකෙන්. පස්සෙ මටම කියලා මම කැමරා බඩු ටිකක් ගන්නවා, ඩ්‍රෝන කැම් එහෙකුත් කොහොමහරි ගන්නවා. බඩු ටික ගත්තාට පස්සෙ මම ගෙදර කට්ටියත් එක්ක ගියා කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ තියෙන මාකෙළි ඇල්ල බලන්න. විනාඩියක විතර පොඩි වීඩියෝ ක්ලිප් එකක් කරලා ටි්‍රප් පිස්සො කියලාම චැනල් එකක් හදලා යූටියුබ් එකට දැම්මා. නිකමට වගේ දැම්මත් හොඳ ප්‍රතිචාර හම්බවුණා. දාහකට කිට්ටුවෙන්න වීව්ස් එහෙමත් හම්බවුණා. ඔහොම වීඩියෝ දෙකක් තුනක් කරද්දි කමෙන්ට්ස්, වීව්ස් වැඩිවෙනකොට ආසාව තවත් වැඩිවුණා. අවුරුදු දෙකක් විතර යද්දී දන්නේම නැතිව බ්‍රෑන්ඩ් එකක් වෙලා. අපිට ෆෑන් බේස් එකක් හැදුණා. අපි ඊළඟ ටි්‍රප් එක ගිහිල්ලා වීඩියෝ එක දානකන් දැන් මිනිස්සු බලන් ඉන්න තැනටම පත් වෙලා. මේ වෙද්දි ටි්‍රප් ගිය වීඩියෝ 100කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අප්ලෝඩ් කරලා තියෙනවා. යූටියුබ් එකේ සබ්ස්ක්‍රයිබස්ලා දෙලක්ෂ තිස් දෙදහසකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඉන්නවා, ෆේස්බුක් ෆලෝවර්ස්ලා එක් ලක්ෂ විසි දාහකට වැඩිය ඉන්නවා. ගොඩක් වීඩියෝස්වලට මිලියන දෙක තුන පන්නලා වීව්ස් ලැබෙනවා.

මට තියෙන්නේ අරමුණු දෙකයි. මම කැමතියි අපි යන තැන්, ඒ අත්දැකීම් මට ඇවිදින්න බැරි වෙච්ච කාලෙක මගේ දරුවොත් එක්ක, වයිෆ් එක්ක ආපහු බලන්න. අනිත් එක තමයි අපි යන තැන් තවත් මනුස්සයෙක් බලලා ඒ මනුස්සයාටත් ඒ වගේ තැනකට යන්න ආස හිතෙන විදිහෙ වැඩක් කරන්න. අපි මේ කරන දේ ලංකාවෙ ටුවරිසම්වලටත් ගොඩක් හොඳ විදිහට බලපාලා තියෙනවා. ඒක නොදැනුවත්වම අපි කරන වීඩියෝවලින් වෙච්ච දෙයක්.’

අපි හැමෝම දන්න දෙයක් තමයි යන්න කතා කරද්දි වටාපිටාවෙ ඉන්න හැමෝම එන්නම් කිව්වාට ටි්‍රප් එක යන දවසට ඉන්නෙ කීයෙන් කී දෙනාද කියලා. ඒක නිසා යන්න පිරිසක් එකතු කරගෙන ටි්‍රප් එක යන එකත් වෙනම වැඩක්. හැබැයි මේ කතා කරන ටි්‍රප් පිස්සො ටික මාසෙකට අවම වශයෙන් ටි්‍රප් තුනක්වත් යනවා. සමාජ ආර්ථික සංකීර්ණතා එක්ක මාසෙකට ටි්‍රප් තුනක් යන්න පිරිසක් එකතු කරගන්න එකත් වෙනම කතාවක්.

‘ අපිත් එක්ක කාලෙන් කාලෙට එක එක අය ඉඳලා තියෙනවා. යාළුවො වෙනස් වෙනවා. ජොබ් කරද්දි වෙනස් වෙනවා, කසාද බැන්දාට පස්සෙ වෙනස් වෙනවා, සමහර කට්ටිය රට යනවා, සමහර කට්ටිය වෙන වෙන පැතිවලට යනවා. ඉස්කෝලෙ හිටපු යාළුවොම නෙමෙයි දැන් ඉන්නේ. දැන් අනිවාර්යයෙන්ම ටි්‍රප් එකක් යනකොට එන පර්මනන්ට් හතර දෙනෙක් විතර ඉන්නවා. ඊට අමතරව කොල්ලො 20ක විතර කවයක් ඉන්නවා අපිත් එක්ක ටි්‍රප්වලට එන. අනිවාර්යයෙන්ම අපි මාසෙකට ටි්‍රප් තුනක්වත් යනවාමයි. වෙන හදිසි හේතුවක් ආවොත් තමයි දෙකක් යැවෙන්නේ.

අපි මාසෙ යන තැන් දවස් කලින්ම තීරණය කරගන්නවා. හැබැයි අපේ ලොකු ප්ලෑන් එහෙකුත් නැහැ. සාමාන්‍යයෙන් කොල්ලො ටිකක් ටි්‍රප් එකක් යනවා වගේම තමයි අපි යන්නෙ. අපි යන ටි්‍රප්වලින් සමාජය දකින ඒවා ස්ක්‍රිප්ට් එහෙකට වෙන ඒවා නෙමෙයි. ඒ වෙලාවට මුහුණ දෙන දේ ඒ වෙලාවට වීඩියෝ වෙනවා. මුල්ම කාලෙ රුපියල් 20,000කින් වගේ ටි්‍රප් එකක් යන්න පුළුවන් වුණා. ගොඩක් දුර ගියේත් නැහැ. දැන් අපි ගොඩක් යන්නෙ කෑම්පින් කරන්න. දවස් දෙකකට වැඩි වෙනවා මිසක් ඊට වඩා අඩු වෙන්නෙ නම් නැහැ. අපි හැමදාම යන තුන් හතරදෙනා විතරක් ගියත් රුපියල් 30,000ක් විතර යනවා. සමහර වෙලාවට ස්පොන්සර්ස්ලා සෙට් වුණොත් ට්‍රාන්ස්පෝට් දෙනවා. ඊට අමතරව නවතින්න තැන් එහෙමත් හම්බවෙනවා. දැන් යූටියුබ් එකේ පිරිසක් එකතුවෙලා ඉන්න නිසා පොඩි ගාණක් හම්බෙනවා. ඒත් මුළු වියදමම කවර් කරන්න ඒකෙන් බැහැ. අපි තාම මේකෙන් හම්බකරන මට්ටමකට ඇවිල්ලා නැහැ. අපි මේවා කරන්නෙ අපේ අතින් වියදම් කරගෙන අපිට තියෙන ටි්‍රප් පිස්සුව නිසාම තමයි.’
අනිත් අය යනවා වගේම ටි්‍රප් එකක් ගිහිල්ලා විනෝද වෙනවාට අමතරව ඒ අත්දැකීම තව පිරිසකට දෙන්න ඒ දේ කලාත්මක විදිහට, තව කෙනෙක්ට ඒ වගේ තැනකට යන්න හිතෙන විදිහට රූගත කරන්නත් ඕනෑ. ඒක නිසා මේක සාමාන්‍ය ටි්‍රප් එහෙකට එහා ගිය එක් අතකින් වෘත්තීය මට්ටමේ වැඩක් වගේ තමයි.

‘අපි හරි විදිහට ටයිම් මැනේජ්මන්ට් එක කරන්න ඕනෑ. හරි වෙලාවෙදි හරි තැන ඉන්නම ඕනෑ. ඉර පායන දර්ශනේ ගන්න නම් ඒ වෙලාවට ඒ තැන ඉන්න ඕනෑ. ඒ වගේම තමයි තාක්ෂණික පැත්තත් හරියටම බලන්න ඕනෑ. සමහර තැන්වලට වාහනෙන් යන්න පුළුවන් සීමාවකුත් තියෙනවා. එතැනින් පස්සෙ කැමරා ටික, කෑම්පින් කරනවා නම් ඒ බඩු ටික මේ ඔක්කොම දේවල් අපිම තමයි ගෙනියන්න ඕනෑ. සමහර වෙලාවට කැලෑවල යන්න වෙනවා, කඳු නගින්න වෙනවා, වතුර තියෙන තැන්වලට යන්න වෙනවා. මේ තැන්වලට යද්දි අපේ ආරක්ෂාව වගේම කැමරා බඩුවල ආරක්ෂාවත් බලන්නම වෙනවා. අනිත් එක තමයි කෑම ගැනත් බලන්නම වෙනවා. සමහර වෙලාවට අපේ කැමරාවලට උපකරණවලට හානි වෙනවා. ඒවාත් අපි විසින්ම විඳදරා ගන්න ඕනෑ. මේ වැඩේ අමාරුයි. ලේසි නැහැ. ඒ කියන්නේ වෙන කෙනෙක්ට වඩා අපි යන ගමනෙ අමතර බරක් වගේම වගකීමක් අපිට තියෙනවා.

අපි ටි්‍රප් එක ගිහින් විනෝද වෙනවා වගේම තව කෙනෙක්ට ආස හිතෙන විදිහට ඒක පෙන්නන්න පුළුවන් විදිහට වැඩේ කරන්න හැකියාවකුත් තියෙන්න ඕනෑ. වෙනම ආර්ට් එකක් තියෙන්න ඕනෑ. ලස්සන අයිඩියාස් ඔළුවෙ තියෙන්න ඕනෑ. ගමන ගිහින් ආවාට පස්සෙත් අපි පෙන්නන දේ හොඳ එඩිටින් එකකින් හොඳ ෆිනිෂින් එකකින් දෙන්නත් ඕනෑ. අපේ වීඩියෝස් බලන ෆෑන්ස්ල ලොකු ප්‍රමාණයක් ඉන්නවා අපිත් එක්ක ටි්‍රප් යන්න ආසාවෙන්. තාම නම් ෆෑන්ස්ලා එක්කන් යන්න ගත්තේ නැහැ. ගොඩක් අය අපිත් එක්ක ටි්‍රප් යන්න අහන්නෙ අපි දාන ෆයිනල් පෝස්ට් ප්‍රඩක්ෂන් එක දැකලා. හැබැයි එගොල්ලො දන්නේ නැහැ මේක ඇතුළේ තියෙන කට්ට. අපි එන්ජෝයි කරනවාට වඩා වීඩියෝ කරන්න මාරම කට්ටක් කනවා.

එන්ජෝයි කරන්න තියෙන්නෙ 30%ක් නම් ඉතුරු 70%ම කට්ට.’

උදය ප්‍රමුඛ ටි්‍රප් පිස්සො ටික සමහර තැන්වලට යන්නෙ ලොකු අවදානමක් අරගෙන. ඒ වගේ අත්දැකීමක් අනිත් මිනිසුන්ට සමීප කරන්න වීඩියෝ කරන ගමන් ඒ දේ කරනවා කියන්නෙ අවදානම දෙගුණ තෙගුණ වෙනවා.

‘කටුසු කන්ද කියන්නේ කටුස්සෙක්ගෙ කොන්දක් වගේ පිහිටලා තියෙන හන්තාන කඳු වැටියෙ එක කෑල්ලක්. ඒක උඩ යන එක තමයි ඇඩ්වෙන්චර් එක. ඒ කියන්නෙ කටුස්සෙක්ගෙ කොන්දක් උඩ ඇවිදිනවා වගේ තමයි යන්න තියෙන්නේ. අඩියක දෙකක වගේ ගොඩක් පටු පාරක්. පොඩ්ඩ එහා මෙහා වුණ ගමන් ප්‍රපාතෙ. අපි කන්දෙ උඩ රිස්ක් එකක් අරගෙන යනවා වගේම ඒ අත්දැකීම අනිත් අයට දෙන්න වීඩියෝ කරන්නත් ඕනෑ. ඒ ගමනෙදි මගේ කකුල ලිස්සලා වැටෙන්න ගියා එක තැනකදි. ඒ මගේ ජීවිතේ බය කියන එක උපරිමයෙන්ම දැනුණු මොහොතක්. මම බය වෙච්ච බයවිල්ලට ඒ ප්ලේස් එකට ආපහු යන්නේ නැහැ කියලාත් තීරණය කළා.

ඒ වගේ අපි ලක්ෂපාන දිය ඇල්ලෙ ගැට්ට උඩ අපේ ටීම් එකේ අසේල මල්ලිගේ ටැටූ එකක් ගහන වීඩියෝ එකක් කළා. එදා වැස්ස දවසක්. ඒක මාරම කන්ටෙන්ට් එකක්. මම හිතන්නේ ඒ වගේ දෙයක් ලෝකෙ කවුරුත්ම කරලා නැතිව ඇති. ඒ වගේ අවදානම් වැඩ අපි කරලා තියෙනවා. සමහර දේවල්වලදි අනූනවයෙන් බේරිලා ගෙදර ආව දවසුත් තියෙනවා. ඒවා ගෙවල්වල මිනිස්සු දන්නේත් නැහැ. ඒ දේවල් දැන ගත්තා නම් තව පාරක් අපට වෙන ගමනක්වත් යන්න වෙන්නෙ නැහැ.’■

■ වරලත් වාස්තු විද්‍යාඥ සුමුදු අතුකෝරල

‘නිර්මාණයක් කරන්න අවශ්‍ය ප්‍රබල උත්තේජනයක් දෙන්නේ භූමිය සහ ගොඩනැගිල්ලේ අවශ්‍යතායි. භූමිය දකින්නේ නැතුව මට වැඩ කරන්න බැහැ. එහි රැඳිය යුතුමයි. ඒ භූමියේ හෝරා දෙකක් රැඳී සිටීමෙන් පස්සේ මොන වගේ දෙයක් එහි නිර්මාණය කළ යුතුද සහ ඒ භූමිය කෙසේ වෙනස් විය යතුද යන්න ගැන මනස චිත්‍රයක් මට මැවෙනවා. ඒ චිත්‍රය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ.’: ජෙෆ්රි බාවා

මේ විශිෂ්ට වාස්තු විද්‍යාඥ ජෙෆ්රි බාවා තම නිර්මාණකරණය සහ ඒ සඳහා තමා උත්තේජනය ලබන ආකාරය ගැන තැබූ සටහනක්. ගොඩනැගිල්ලක් නිර්මාණය කිරීමට පෙර එම ගොඩනැගිල්ල පිහිටන භූමිය වෙත ගොස් එහි ස්වභාවය, දේශගුණික ලක්ෂණ, එහි වටපිටාව, භූවිෂමතාව, ස්වාභාවික සහ නිර්මිත දෑ පිළිබඳ නිවැරදි අවබෝධයකින් තොරව තමන්ට ගොඩනැගිල්ලක් නිර්මාණය කළ නොහැකි බව මෙහිදී ඔහු අවධාරණය කරනවා. ‘අවැසිමය එහි රැඳුම’, නැතිනම් It is essentail to be there යන තේමාව යටතේ පැවැත්වෙන ජෙෆ්රි බාවා ප්‍රදර්ශනය අප්‍රියෙල් මස 3 වෙනිදා දක්වා කොළඹ පාරක් ස්ටී්‍රට් මිව්ස් (Park Street Mews)හිදී පැවැත්වෙනවා. ජෙෆ්රි බාවා මහතාගේ සියවෙනි ජන්ම දින සැමරුමට පසු විවරණයක් ලෙස පැවැත්වෙන මෙම ප්‍රදර්ශනයෙන් ජෙෆ්රි බාවා මහතාගේ නිර්මාණ චාරිකාව සහ ඔහු වාස්තු විද්‍යාව සහ ලාංකික නිර්මිත පරිසරය නිර්මාණශීලී ලෙස වෙනස් කිරීමට ගත් උත්සාහය නැවත සොයායාම මූලික අරමුණයි.

සාමාන්‍ය ප්‍රදර්ශනයක තිබිය හැකි ලක්ෂණ අබිබවා ගොස්, ආර්කිටෙක්චර් ගැන කතාකෙරෙන ප්‍රදර්ශනයක තිබිය යුතු අවකාශමය ලක්ෂණ හරහා සම්පූර්ණ ප්‍රදර්ශනයම ඉතා වෙනස් සහ නවමු ආකාරයකට සංවිධානය වී තිබීම මේ ප්‍රදර්ශනයේ ඉතාම වැදගත් ලක්ෂණයක්. මෙහිදී එක කුටියකින් නැතිනම් එක අවකාශයකින් අනිත් අවකාශය කරා ඔබව රැගෙන යන ආකාරය ඔබට අලුත්ම අත්දැකීමක් වනු ඇති. ‘අවැසිමය එහි රැඳුම’ ප්‍රදර්ශනය මූලික වශයෙන් කොටස් හතරක් යටතේ නිර්මාණය වී තිබෙනවා.

ප්‍රදර්ශනය වෙත ඔබ පිවිසෙන්නේ ‘ඇවැසිමය එහි රැඳුම’ යන තේමාව ගැන කෙරෙන හැඳින්වීමක් හරහායි. ජෙෆ්රි බාවා මහතා නිරතුරුවම තම නිර්මාණ අභ්‍යාස සිදුකළ අලුත්ගම පිහිටි ලුනුගඟ බංගලාව ගැන ජෙෆ්රි බාවා මහතා විසින් තම මිතුරකුට ලියන ලද ලිපියෙහි මුල් පිටපත මෙම පිවිසුමෙහි ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙනවා. භූමිය සහ ස්වාභාවික පරිසරය කෙතරම් ඔහුගේ නිර්මාණකරණයට බලපෑවාද යන්න තහවුරු කරන එම ලිපිය ඔහුගේ නිර්මාණකරණය හඳුනාගැනීමට අපූරු දොරටුවක් විවරකරනවා වැනිය.

ප්‍රදර්ශනයේ පළමු පරිච්ඡෙදය තුළ ගොනුවෙන්නේ විවිධ භූවිෂමතා, ස්වාභාවික ලක්ෂණ, ආර්කිටෙක්චරල් අවශ්‍යතා සහ විවිධ ප්‍රමාණයේ ඉඩම් මත ජෙෆ්රි බාවා විසින් නිර්මාණය කෙරුණු ගොඩනැගිලි හතරක් හරහා ඒ ඒ විවිධ අවස්ථාවන්ට ඔහු විසින් නිර්මාණශීලී විසඳුම් සොයාගත් ආකාරය පැහැදිලි කිරීමටයි. ඊනා ද සිල්වා නිවස කොළඹ නගරයේ ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශයක එවකට කුඩා යැයි සැලකුණු ඉඩමක ඉදි වුණු නිර්මාණයකි. කුඩා ප්‍රමාණයේ ඉඩමක් තුළ ඉතා විශාල විවෘත උද්‍යානයක් නිර්මාණය කරගැනීමට ඇති නොහැකියාව අභියෝගයක් කරගනිමින් ලාංකීය පාරම්පරික නිවසක දැකිය හැකි ලක්ෂණයක් වූ මැද මිදුලක් වටා නිවසෙහි අනෙකුත් අවශ්‍යතා සැලසුම් කිරීම මගින් ජෙෆ්රි බාවා 60, 70 දශකවල කොළඹ නගරයේ නව නාගරික නිවාස නිර්මාණයේ සංකල්ප වෙනස් කළා. ඉන් පසුව බොහෝ දෙනා එම මැද මිදුල සංකල්පයට අනුගත වෙමින් නාගරික නිවාස නිර්මාණය කිරීමට පෙළඹුණු බව නොරහසක්. එමෙන්ම නිවසෙහි ඉදිරිපස පදිකයන් සඳහා වෙනම ඉඩක් වෙන් කර නිවසෙහි පුද්ගලික වැරන්ඩාව නිවාස තුළට තල්ලු කර පාරෙහි ගමන් කරන අයට යම් නිදහස් ඉඩක් නිර්මාණය කිරීමත් මෙහිදී ඉතාම සුවිශේෂ අංගයක් ලෙස සලකන්න පුළුවන්.

මෙම කොටසට අයත් දෙවන උදාහරණය හංවැල්ලේ පිහිටි ගොවි කටයුතු පාසල් සංකීර්ණයි. එය විශාල ප්‍රමාණයේ ඉඩමක පිහිටි ගොඩනැගිලි වටා ඉදිකරන්නට යෙදුණු පෙර උදාහරණයට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් ආකාරයේ නිර්මාණයක්. විශේෂයෙන් එවකට පවතින අමුද්‍රව්‍ය සම්බාධක නිසාවෙන් ලාංකීය පරිසරය තුළින් ලබාගැනීමට හැකි පොල් කොට, කළු ගල්, වැනි දේශීය අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන වියහියදම් සීමා කරගෙන මෙම ගොඩනැගිලි සංකීර්ණය නිර්මාණය වී තිබෙනවා.

මිරිස්ස House on the Red cliffලෙස හැඳින්වෙන ඊළඟට ප්‍රදර්ශනය කර ඇති නිවස, බාවා මහතාගේ අවසන් නිර්මාණ කිහිපයෙන් එකක් වන අතර එය ඔහුගේ නිර්මාණ භාවිතාවේ ඇති භූමියට වැඩි අවධානයක් දැක්වීම යන අදහස කදිමට කියාපාන්නක්. මුහුද වෙතට යොමු වුණු කඳු ගැටයක් මුදුනේ පිහිටි සමතලා ඉඩක නිර්මාණය වී ඇති මෙම සරල නිවස නිර්මාණය කරන විට සුවිසල් මුහුදත් ඔබත් අතරේ වෙන කිසිම දෙයක් නොතිබිය යුතු බව උද්දීපනය වන ලෙස එය ඉදිවිය යුතු බවට බාවා මහතා ප්‍රකාශ කළ බව කියවෙනවා. ඒ සංකල්පය සාක්ෂාත්කරමින් ඔහු නිර්මාණය කර ඇති නිවාස ඉතා සරල ජ්‍යාමිතික හැඩතලවලින් යුක්ත වන අතර තනි පලයේ ඇල වහලයක් මගින් එහි නිර්මිත බාධක අවම කිරීමට ඔහු ගෙන ඇති උත්සාහය කදිමයි. තමාගේ ආර්කිටෙක්චරල් විස්මයන් අත්හදා බැලීමට නොගොස් එම භූමියේ සිට මුහුද දෙසට ඇති ස්වාභාවික ආස්වාදය එලෙසටම රඳවා ගනිමින් ඉතා සරල සහ අවමයකින් යුතු ගොඩනැගිල්ලක් නිර්මාණය කිරීම තුළින් ඔහු තම මුහුකුරා ගිය නිර්මාණශීලීබව මෙම නිර්මාණය හරහා ප්‍රත්‍යක්ෂ කරනවා. සියලුම පොදු විවෘත අවකාශ ඉඩමේ මතුපිට මත සැලසුම් කර එම නිවසෙහි කාමර පොළව තුළට අඩක් ගෙනයාම මෙම ගොඩනැගිල්ලේ ඇති තවත් වැදගත් අංගයක්.

පොලොන්තලාව බංගලාව පිහිටා තිබෙන්නේ නිකවැරටිය ප්‍රදේශයේ. මුලින් පුද්ගලික ආයතනයක නිල නිවාසයක් ලෙස නිර්මාණය වුණු මෙම ගොඩනැගිල්ල බාවා මහතාගේ අනෙක් නිර්මාණවලට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් ගොඩනැගිලි නිර්මාණයක්. මෙම ගොඩනැගිල්ල නිර්මාණය කිරීමේදී බාවා සමග කටයුතු කළ උල්රික් ප්ලේස්නේර් නම් වාස්තු විද්‍යාඥයා ගැනත් සිහිපත් කළ යුතුමයි. මූලික සැලැස්මක් සහිතව මෙම භූමිය වෙත ගිය බාවා සහ උල්රික් දෙදෙනාම ඒකමතිකව තීරණය කළේ එම සැලැස්ම එම භූමියේ ස්වාභාවික ලක්ෂණ සමග නොගැළපෙන බවයි. ඉන්පසුව ඔවුන් එම විශාල ඉඩමෙහි ගල් වැටියක් සහිත කොටස තෝරාගෙන එම ගල් කුට්ටි මතින් නූල් ඇද, ඉනි සිටවා ඉඩමෙහි සිටම එම ගොඩනැගිල්ල ඉදිකළ යුතු ආකාරය තීරණය කළ බව කියැවෙනවා. ගල් මතින් දිවෙන ප්‍රධාන කොන්ක්‍රීට් බාල්කයක් මත වහලය රඳවා එහි පවතින විශාල සහ කුඩා ගල් ගොඩනැගිල්ලේ කොටස් බවට පත්කරගනිමින් නිමවා ඇති මෙම ගොඩනැගිල්ල මගින් බාවා ඉඩමක ස්වාභාවික පිහිටීමට කෙතරම් අනුගත වුවාද යන්න වටහා ගන්න පුළුවන්.

ප්‍රදර්ශනයේ ඊළඟ පරිච්ඡේදය වන්නේ, එලෙස ස්වාභාවිකත්වයට නැඹුරුව නිර්මාණය වන සැලසුම් ඉදිකිරීම සඳහා ජෙෆ්රි බාවා යොදාගත් නැවුම් ඉදිකිරීම් තාක්ෂණ ක්‍රම පිළිබඳව විමසා බැලීමයි. එහිදී ඔහුගේ නිර්මාණ දිවිය තුළ අත්හදා බැලීම තුළින් ක්‍රමිකව උකහාගත් දැනුම සහ ලංකාවට ගැළපෙන ගොඩනැගිල්ලක් නිර්මාණය කරන්නේ කෙසේද යන්න ඉස්මතුකර ඇති ආකාරය කදිමයි. 1940 දශකයේ අගභාගයේ පමණ තම අධ්‍යාපනය හමාර කර ලංකාවට පැමිණෙන බාවා මුලදී එවකට යුරෝපයේ ප්‍රචලිත වෙමින් පැවති නූතනවාදී ආර්කිටෙක්චරල් ලක්ෂණ එලෙසින්ම ලංකාවට අනුගත කරන්නට දරන ලද උත්සාහය හඳුනාගන්න පුළුවන්. ගල්කිස්ස ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය සඳහා ඔහු විසින් සැලසුම් කරන ලද ගොඩනැගිල්ල එයට කදිම උදාහරණයක්. මෙම කලාපයේ දේශගුණික ලක්ෂණවලට රිසි සේ අනුගත නොවන එම ගොඩනැගිල්ල නිමවා කෙටිකාලයක් තුල ජෙෆ්රි බාවා එය වටහාගෙන ක්‍රමයෙන් ලාංකික දේශගුණික තත්වයන්ට ඔරොත්තුදෙන අකාරයේ ඉදිකිරීම් ක්‍රමවේද සොයාගිය ආකාරය කොළඹ කාන්තා විද්‍යාලය සහ ශාන්ත බි්‍රජට් කන්‍යාරාමය සඳහා නිර්මාණය කළ ප්‍රාථමික පන්ති ගොඩනැගිලිවලින් නිවැරදිව වටහා ගන්න පුළුවන්. වැස්සට නිරාවරණය වීම වැළැක්වීම සඳහා පියසි භාවිත කර ඇති ආකාරයත්, පිටතට විහිදෙන ලෙස නිර්මාණය කරන ලද කුඩා බැල්කනි මගින් කුඩා දරුවන්ට අවට පරිසරය අත්විඳීමට සලස්වා ඇති ආකාරයත් කදිමයි.
වාස්තු විද්‍යාව හා සමග නිතර එක්ව ගැනෙන නව ව්‍යුහ ඉංජිනේරු ශිල්ප ක්‍රම අත්හදා බලමින් එවකට පැවති ගොඩනැගිලි සම්ප්‍රදාය නව දිශාවකට යොමුකිරීමට බාවා ගත් උත්සාහය සනිටුහන් කිරීම සඳහා ඔරුවල වානේ සංස්ථා සංකීරණයේ කාර්යාල ගොඩනැගිල්ල, බෙන්තොට බීච් හෝටලය සහ කොළඹ මහවැලි ගොඩනැගිල්ල යනාදියෙහි සැලසුම්, ඡායාරූප සහ කුඩා ප්‍රමාණයේ ආකෘති ප්‍රදර්ශනයට එකතුකර තිබෙනවා. ඒ ඒ ගොඩනැගිලි සඳහා ව්‍යුහමය සංරචනය පාරිසරික සහ සෞන්දර්යාත්මක කරුණු ඔප්නැංවීමට යොදාගෙන ඇති ආකාරය ඒ පරිච්ඡෙදය තුළ දී අත්විඳින්න පුළුවන්.

ප්‍රදර්ශනයේ ඊළඟ පරිච්ඡෙදය වෙන්වී ඇත්තේ ජෙෆ්රි බාවා තම නිර්මාණ හරහා අනාගතවාදී වීම නැතිනම් නව දිශානතීන් සොයා යාමට උත්සාහය අවබෝධකරගැනීම සඳහායි. මේ සඳහා ඔහු විසින් නිර්මාණය කරන ලද ප්‍රමාණයෙන් විශාල සහ සමාජීය වශයෙන් කතාබහට ලක්වුණු නිර්මාණ කිහිපයක් එකතුකරගෙන තිබෙනවා. 70 දශකයේ මුල් භාගයේ ජපානයේ ඔසාකාහි පැවති ‘එක්ස්පෝ’ ප්‍රදර්ශනය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව වෙනුවෙන් ප්‍රදර්ශන කුටිය නිර්මාණය කිරීමට බාරවුණේ ජෙෆ්රි බාවාට. හුදෙක් තමන් එතෙක් නිර්මාණය කරමින් සිටි ආකාරයේ ලාංකිකත්වය පිරුණු ගොඩනැගිල්ලක් වෙනුවට ඒ සීමාවන් අතික්‍රමණය කරන සරල ජ්‍යාමිතික කුටියක් ඔහු නිර්මාණය කළා. සුදු පැහැති විශාල කොටුවක් වැනි අඩි තිහක් උස එම කුටිය ඉදිකිරීම සඳහා ඔහු යොදාගත්තේ යකඩ, වීදුරු වැනි අමුද්‍රව්‍ය. එම සරල ජ්‍යාමිතික අවකාශය තුළ ලාංකිකත්වයට උරුම සැරසිලි බතික්, වෙනත් කෞතුක භාණ්ඩ ප්‍රදර්ශනය කළ හැකි ස්ථාන සැලසුම් කර තිබීමත් වැදගත්. ඔහු අපට හුරු අටපට්ටම් වෙසක් කූඩු සුදු පැහැයෙන් සහ විවිධ ප්‍රමාණවලින් සකසා සිවිලිම මත රැඳවීම මගින් එම අවකාශයට අපූර්ව සුන්දරත්වයක් එක්කළේ ප්‍රදර්ශනය නැරඹීමට පැමිණි අයගේ අවධානය දිනාගනිමින්. එමෙන්ම එම කුටිය සඳහා එවකට ඔහු සමඟ නිර්මාණ කටයුතුවල යෙදුණු දක්ෂ කලාකරුවන් වන ලකී සේනානායක, බාබරා සන්සෝනි සහ ඊනා ද සිල්වා වැනි අයගේ නිර්මාණ යොදාගැනීමත් ලාංකීය තත්කාලීන කලාව ඔසවා තැබීමට ගත් කදිම උත්සාහයක්.

මෙහිදී ප්‍රදර්ශනය කෙරෙන තවත් නිර්මාණයක් වන්නේ ජෙෆ්රි බාවා විසින් නිර්මාණය කරන ලද බවට එතරම් ප්‍රකට නොමැති ගොඩනැගිලි සංකීර්ණයක්. ඒ මාතර පිහිටි රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයයි. රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලය ප්‍රමාණයෙන් ඉතා විශාල සංකීර්ණයක්. ගාලු පාර සහ මුහුදට අද්දරව පිහිටි තරමක් උස බිමක පිහිටා ඇති මෙම නිර්මාණය සඳහා තමා විසින් ඊට පෙර නිර්මාණය කරන ලද සුවිශේෂ ගොඩනැගිලිවලින් ඔහු ඉගෙනගත් දේවල් අපූරු ලෙස භාවිත කර ඇති ආකාරය පැහැදිලිව දක්නට ලැබෙන කාරණයක්. සංකීර්ණය තුළ ගොඩනැගිලි සැලසුම් කර තිබෙන නිර්මාණශීලීබව නිසා එහි විවිධ ස්ථානවලින් මුහුද සහ අවට පරිසරය සමග දෙබසක් ඇතිකිරීම මනරම්. අධ්‍යාපනික ආයතනයක් වන මෙම සංකීර්ණය තුළ පන්ති කාමරවලට වැඩි ඉඩකඩක් කොරිඩෝර් සහ වෙනත් නිදහසේ ගැවසිය හැකි ස්ථානවලට ලබාදීම ගැන ඔහුට චෝදනා එල්ල වී තිබුණා. එහෙත් බාවාගේ පිළිතුර වුණේ ඔහු හිතාමතාම එය සිදුකළේ පන්ති කාමරයකට වඩා එකිනෙකා හා කතාකරමින් සහ නිස්කලංකව හිඳිමින් සිසුන් විෂයන්, ජීවිතය සහ ලෝකය ගැන ඉගෙන ගන්නා බව කියමින්. එම ගොඩනැගිල්ල සඳහා ප්‍රදර්ශනය කර ඇති සංකීර්ණයේ ආකෘතිය දැකබලා ගැනීමෙන් එහි පිහිටීම සහ ගොඩනැගිලි සම්පිණ්ඩනය ගැන ඉතා පැහැදිලි අවබෝධයක් ලබාගත හැකියි.

දඹුල්ල ප්‍රදේශයේ කන්දලම වැව් ඉවුරේ ඉදිවී ඇති කන්දලම හෝටලය තරම් ජෙෆ්රි බාවා නිර්මාණය කළ වෙන කිසිම ගොඩනැගිල්ලක් විවාදයට තුඩු දී නැති බව මගේ මතයයි. 90 දශකයේ මුල භාගයේදී කන්දලම වැව සහ අවට ස්වාභාවික පරිසරය විනාශ කරමින් ඉදිවෙන මෙම කොන්ක්‍රීට් යෝධයා ගැන විශාල උද්ඝෝෂණ සහ මාධ්‍ය අවධානය යොමුවුණා. එහෙත් වර්තමානය වන විට දෙස් විදෙස් සංචාරකයන් කන්දලම හෝටලය වෙනුවෙන්ම එහි සංචාරය කරන බව නොරහසක්. මෙම ප්‍රදර්ශනය තුළ දී එවකට පුවත්පත්වල පළවුණු ලිපි, කාටූන් වැනි දෑ හරහා මෙම ගොඩනැගිලි ව්‍යාපෘතියට එල්ල වුණු විරෝධය දැකගැනීමට පුළුවන්. ජෙෆ්රි බාවාගේ කාර්යාලය විසින් එම ලිපි කපා සකස්කරන ලද ලිපිගොනුවක් පවත්වාගෙන යමින් තිබුණා. එයින් පැහැදිලි වන්නේ බාවා එම විරෝධතා ගැන දැඩි අවධානයකින් සිටි බවත් ඒවාට නිවැරදි නිර්මාණශීලී පිළිතුරක් කාලය විසින් ලබාදෙනු ඇති බවට ඔහු තුළ තමාගේ නිර්මාණශීලී බව ගැන තිබුණු විශ්වාසයත් ගැන අදහසක්. තම හුරුපුරුදු ගොඩනැගිලි රටාවෙන් ඉවත්ව එම ස්ථානයට ගැළපෙන ලෙස එම පරිසරයේම කොටසක් ලෙස කන්දලම හෝටලය නිර්මාණය කිරීමට ඔහුට තිබුණු අදිටන වර්තමානය වන විට පසක් වී තිබෙනවා. එක අවස්ථාවක මේ ගැන අදහස් දක්වමින් බාවා ප්‍රකාශ කර තිබුණේ, මෙම ගොඩනැගිල්ල අනාගතයේදී නැවත වනාන්තරය විසින් අත්පත්කරගනු ඇති බවත්, දිනෙක දිවියන් මෙහි කොරිඩෝර් දිගේ ඇවිද යනු ඇති බවත් සහ වළසුන් මෙහි කාමර තුළ දිවිගෙවනු ඇති බවත්. එය කෙතරම් වියත් සහ විශ්වීය මතයක්ද? මිනිසා කෘත්‍රිමව නිර්මාණය කරන සියලුම දෑ දිනෙක ස්වාභාවිකත්වය විසින් අත්පත්කරගනු ඇති බවට ඔහු තුළ තිබුණු පෘථුල අදහසයි ඒ.
ප්‍රදර්ශනයේ අවසාන අංගය ලෙස බාවා නිර්මාණය කර ඉදි නොවුණු නිර්මාණ කිහිපයක සැලසුම් සහ අනෙකුත් රූප ප්‍රදර්ශනය කර තිබීමත් ඉතාම විරල සහ ජීවිතයේ එක වරක් පමණක් දැකගත හැකි අවස්ථාවක්. ඊට අමතරව ජෙෆ්රි බාවාගේ මිතුරන්, සේවාදායකයන්, වෘත්තීය සගයන් බාවා ගැන දක්වන අදහස් අඩංගු වීඩියෝ පටයක් මෙම ප්‍රදර්ශනය තුළ නිරතුරුව ප්‍රදර්ශනය වන අතර, බාවාගේම කටහඬින් ඔහුගේ නිර්මාණ ගැන විස්තර කෙරෙන එකම හඬපටයත් මෙහිදී අසන්නට සලස්වා තිබෙනවා. එමෙන්ම ක්ලාරා ක්‍රාෆ්ට් නමැති විදෙස් නිර්මාණකාරිනිය විසින් කන්දලම සහ ලුනුගඟ පාදක කරගෙන නිමවා ඇති වාර්තා චිත්‍රපට දෙකත් මෙම ප්‍රදර්ශනය තුළ දැකගන්න පුළුවන්.

මෙම ප්‍රදර්ශනයේ මූලික නිර්මාණකරණය ශයරි ද සිල්වා විසින්. තිලිනි පෙරේරා සහ ක්‍රිස්ටෝපර් සිල්වා සියලුම නිර්මාණ කටයුතු කර තිබෙනවා. චන්න දාස්වත්ත, සුහන්ය රැෆල් සහ මයිකල් ස්නේලින්ග් උපදේශකයන් ලෙස කටයුතු කරනවා. ප්‍රදර්ශනය පිලිබඳ වැඩි විස්තර geoffreybawa.com වෙබ් පිටුව හරහා දැනගත හැකියි.

ඉතින්, ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම වතාවට විධිමත් ලෙස මහජනතාව වෙනුවෙන් නොමිලේ පැවැත්වෙන මෙම ජෙෆ්රි බාවා ප්‍රදර්ශනය ඉතාම සුවිශේෂ අත්දැකීමක් වනු නොඅනුමානයි. එබැවින් ඇවැසිමය එහි රැඳුම.■

ලංකාවේ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය ගොඩනඟා තිබෙන පදනම තුළම විද්‍යමාන වන්නේ එය ශිල්පීන් පිරිසකගේ වැඩ බිමක ලක්ෂණය. ඒ ශිල්පීන් පදවි තානාන්නතර කෙසේ හෝ උරුම කර ගත්ත ද බහුතරය ශාස්ත්‍රවන්තයින් නොවේ. අභාග්‍යය ඔවුන්ට අවම වශයෙන් හොඳ තත්වයක ශිල්පීන් හෝ බිහි කරන්නට පුළුවන් නොවීමය. ස්වශක්තියෙන් බිහිවූ පුද්ගලයන්ගේ කීර්තියෙන් විශ්වවිද්‍යාලයක් බැබළෙන්නට තැතැනීම කනගාටු දායකය.

ලංකාවේ සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය හා නිර්මාණය පවතින්නේ ඉහළ තත්වයක ද? ‘නැත‘ යන පිළිතුර සැහැසි යයි සිතමි. සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය කවර තත්වයක වෙතත්, නිර්මාණය සම්බන්ධයෙන් සෑහීමකට පත්වන්නට බැරි කමක් නැත. සෞන්දර්ය කලා නිර්මාණ ඔස්සේ ජාත්‍යන්තර අවධානයට ලක්වූවෝ ද සිටිති. එසේ නොවුණත් විශිෂ්ටයන් යයි කිව හැකි පිරිසක් සිටින බව ද කිව යුතු ය.

නිර්මාණය සම්බන්ධ තත්වය එසේ වන්නේ මුත්, සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ නිල වශයෙන් සිදු කෙරෙන්නේ මුත්, එම විෂය ක්ෂේත්‍රය පාදක කර ගත් ‘පර්යේෂණ සිදු කිරීම හා පළ කිරීම පවතින්නේ‘ දුර්වලම තත්වයක ය. කවර ක්ෂේත්‍රයක වුව අභිවෘද්ධිය උදෙසා පර්යේෂණ ක්‍රියාවලියක් තිබිය යුතු ය. සොන්දර්ය කලා ක්ෂේත්‍රය යනු පර්යේෂණ කාර්යභාරයක තත්පර විය හැකි ‘පරිකල්පන ශක්තියකින් හෙබි ශාස්ත්‍රඥයන්‘ අවශ්‍යම අඩවියකි. එනමුත් ලංකාවේ සොන්දර්ය විද්‍යාව විෂයෙහි ශාස්ත්‍රඥයන් විරල ය. ශාස්ත්‍රඥභාවය හා නිර්මාණ කෞශල්‍යය සම තත්වකින් උරුම අය වඩාත් විරල ය. බොහෝ උදවියට පර්යේෂණ විනය නැත, ද්විභාෂිකව නොව ඒක භාෂිකව ද ලේඛන කෞශල්‍යයත් නැත. සෞන්දර්ය කලාව විෂයෙහි දැනුම, ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් උරුම කර ගන්නට අසමත් වීම නිසා සමස්ත ක්ෂේත්‍රය පුරාම පිළිකාවක් සේ ඔඩු දුවා තිබෙන්නේ ගතානුගතික දෘෂ්ටිවාද හිසින් ගත් කුඩුකේඩුකම් ය. මේ නිසා ම ලංකාවේ කලාව හා සංස්කෘතිය සම්බන්ධයෙන් තත්වය නරකම අන්දමින් පසුගාමී තත්වයකට තල්ලු‍ වී තිබේ.

මේ යථාර්ථය තුළ සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය සම්බන්ධයෙන් අසම සම ශාස්ත්‍රවන්තයෙක් – නිර්මාණකරුවෙක් සම්බන්ධයෙන් කියවීමට – ඒ කියවීමෙන් විස්මයට පත්වීමට හැකි වීම භාග්‍යයක් නොවේ ද?

ශාස්ත්‍රඥභාවයෙන් ද, නිර්මාණ කෞශල්‍යයෙන් ද, එකී උභය ක්ෂේත්‍රයන්හි නොමැකෙන දීප්තියක් විහිදමින් ජීවිතය කාලය තුළ අප්‍රමාණ ‘අස්වැන්නක්‘ රටට – ලෝකයට ප්‍රදානය කළ හා කරමින් සිටින්නෙකි අද අපේ කථා නායකයා. ඔහු ජාත්‍යන්තරයේ දී පවා විවිධ අවකාශයන්හි බුහුමන් ලබා සිටින්නෙකි. හෙතෙම 1995 දී නුවරඑළියේ දී උපත ලද රත්නායක මුදියන්සේලාගේ සරච්චන්ද්‍රජීව නම් වේ.

ඔළු හැදුව, ඔළු හදන – ‘ඔළුව‘

සරච්චන්ද්‍රජීව බොහෝ උදවිය අතර ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන්නේ ‘ඔළු’ නිමවන විස්මකර්මයෙක් ලෙසට ය. 1994 වසරේ දී හෙතෙම ජාතික කලාගාරයේ දී ලංකාවේ කීර්තිමත් චරිත සියයක ‘ශීර්ෂ‘ තනා අගනා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීය. එහිදී ඔහු කලාභවන භූමියේ දී ම සජීවී අන්දමින් කඩිනමින් විවිධ පුද්ගලයන්ගේ ‘ශීර්ෂ‘ තැනීම ද කළේ ය. ඔහු අපූර්වාකාරයෙන් ‘ඔළු‘ කීපයක් නිමවන අන්දම මම විස්මයෙන් බලා සිටියෙමි.

කීර්තිමත් චරිතවල – වෙසෙස් පෞරුෂයක් හිමි චරිතවල ශීර්ෂ සරච්චන්ද්‍රජීවගේ නිමැවුම් අතර වේ. අනතුරුව හෙතෙම සිය ජීවිත කාලය තුළ මහාපරිමාණයෙන් නිමකරන ලද මූර්ති නිර්මාණ සහ පිළිරූ (portrait sculptures -monumenttal sculotures) ගණනාවක් ප්‍රකටය. ඒ හැම නිමැවුමක්ම ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ ඒවා ය. ඔහුගේ නිමැවුම් සම්බන්ධයෙන් අද්විතීය කාරණාව වන්නේ අධිෂ්ඨානයෙන් කැපවීම ය. වෙහෙස නොබලා වැඩ කිරීම ය. ඒ ප්‍රායෝගිකව ය. ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරය සම්බන්ධයෙන් ද ඒ ගුණය එලෙසින්ම ප්‍රකට ය.

බාන්ස් පෙදෙසේ සපුමල් පදනමේ දී සරච්චන්ද්‍රජීව සම්බන්ධ ලිඛිත තතු සංගෘහිත කෘතියක් (scrap book&) පළ කෙරුණ අවස්ථාවේ මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා පැවසූ අදහසක් සිහි වේ. එතුමන් පැවසුවේ තමන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ හිතින් හිතා ගන්නවත් බැරි තරම් දස්කම් පෑ ‘දෑත්‘ හිමි තිදෙනෙකු සිහි කරන බව ය. ඒ රෝහණ වීරසිංහ – සනත් ජයසූරිය හා සරච්චන්ද්‍රජීව බව ය එතුමා හේතු දක්වමින් පැහැදිලි කළේ. ‘වේගය හා ජවය‘ ගැන මෙහිදී සිය අදහස් පළ කරමින් මහාචාර්යතුමා පැවසුවේ ඒ තිදෙනාගෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ පෞරුෂය ප්‍රබල වන්නේ ඔහු සිය ශිල්පීය කුසලතාවෙන් පමණක් නොව, ප්‍රායෝගිකව හා න්‍යායාත්මකව ඉහළ තැනක සිට ‘දැනුම නිර්මාණය කිරීම‘ යන කාර්යයෙහි අනලස්ව නිමග්නව සිටින නිසා බවයි. ඒ නිරීක්ෂණය කොතරම් නිවැරදි ද යන්න අද වන විට සරච්චන්ද්‍රජීව සිටින තැන විශද කර සිටියි.
සරච්චන්ද්‍රජීව ස්වකීය ශිල්පීය කුසලතාවෙන් මහාපරිමාණයේ වැඩ කරමින් ගුරුවරයෙකු ලෙස කුසලතා පූර්ණ පිරිසක් තැනීමත් -ශාස්ත්‍රයේ අභිවෘද්ධියට දැනුම නිර්මාණය පමණක් නොව දැනුම විධිමත්ව ලේඛනගත කිරීමත් නිසා සෞන්දර්ය කලාව විෂයෙහි ඔහු හුදු පුද්ගලයෙකු නොව ‘ආයතනයක්‘ බවට පත්ව සිටියි. අකම්පිතව වැඩ කිරීම -නිවැරදිවම වැඩ කිරීම – වැඩ කිරීම හා වෙහෙසීමට අදාළව නිදහසට කරුණු අදාළ නොවීම නිසා ඔහු ඇසුරේ ‘ඔළුව හදා ගැනීම‘ පහසුම නැතැයි සිතමි. හේතුව ඔහුගේ ‘ඔළුව‘ අනම්‍යශීලී එකක් බැවිනි. ‘කරනවනං හරියට – බැරිනම් එළියට‘ ඔහුගේ ආස්ථානයයි. එසේම ඔහු යමක් කළ යුතු නම් එය සේවයක් ද, උපකාරයක් ද, කුමක් වුව එහිදී උපරිමයෙන් ප්‍රතිපත්ති ගරුක ය. එහෙත් රාජකාරියේ දී වේවා නිර්මාණකරණයේ දී වේවා ‘හිතවත්කම‘ -‘දැන හැඳුනුම්කම‘ ඔහුට අදාළම නැත. ඔහු නීති ගරුක පමණක් නොව ‘නීතියට අනුව‘ සියල්ල සිදුවිය යුතු -සිදු වී තිබිය යුතුය යන දැඩි මතයක ද පිහිටා සිටින්නෙකි. එබැවින් ඔහු සිය වෘත්තීය ජීවිතයේ බොහෝ දෙනෙකුට දිරවන්නේ නැත. ඒ ගැන ඔහු දන්නවා පමණක් නොව ඔහුට එය අදාළත් නැත.

සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ උපකුලපති පදවියට පත්ව ඔහු එහි අතීත කුණු කිළි මකා දමා – ‘අපුල්ලා‘ පිරිසිදු කරන්නට නිර්භීත විය. නටන ගයන වයන සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ කුර්තාකාරයෝ අන්ද මන්ද වූහ. මැද මාවතක යන්නැයි ඔහුගේ හිතවතුන් කාරුණිකව පවසා සිටිය ද, ඔහු තිරසරව සිය ආස්ථානයේම සිටියේය. ඔහු ගුරු සිසු කියා වරද අබිමුව ස්ථාවරය වෙනස් කළේ නැත. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ කෝප් කමිටුවෙන්, ලංකාවේ නරකම මුදල් පාලනය තිබෙන විශ්වවිද්‍යාලය ලෙස අසාධු ලේඛනගත කර තිබුණ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය විධිමත්ව – හොඳටම මූල්‍ය කළමනාකරණයක් තිබෙන විශ්වවිද්‍යාලය ලෙසින් කීර්තිනාමයකට උරුමකම් කීම ය. පර්යේෂණ නාමයෙන් සිදු කර තිබුණ සාවද්‍ය කටයුතු සියල්ල ඔහු නිවැරදි කළේය. සාවද්‍ය අන්දමට උපයා ඇති මුදල් සියල්ල, පුද්ගලයා කවුරුන්ද තරා තිරම කුමක් ද නොතකා ඔහු ආපසු ලබා ගන්නට පියවර ගත්තේය. එපමණක් නොව හොර පාරෙන් ලබා දී තිබුණ ආචාර්ය උපාධියක් පවා ආපසු ලබා ගන්නට පියවර ගත්තේය. ඉතින් කොහොමද ඒ උපකුලපති ජනප්‍රිය වන්නේ?

මේ අල්ල පනල්ලේ ජනාධිපති සිරිසේන පොලොන්නරුවේ පැවැත්වූ විගඩමකට විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාවේ සභාපති ඇතුළු සියලු‍ උපකුලපතිවරු කැඳවීය. ඇතැම්හු එය වරප්‍රසාදයක් ලෙස සලකා උද්දාමව – නොපමාව පොලොන්නරුවට ගොස් පක්ෂපාතකම් ගැතිකම් පෑහ. සරච්චන්ද්‍රජීව පමණක් ජනපති අණට කීකරුව ගියේ නැත. ජනපති දූර කථනයෙන් අමතා කතා කර සිටිය ද ඔහු ගොස් නැත. උපකුලපතිට කවරම දේශපාලන උත්සව හෝ අදාළ නැත යන්න ඔහුගේ පදනම වී තිබේ.

විශ්වවිද්‍යාලයේ උපකුපති හිසරදයක්ව සිටි කුර්තාකරුවන්ට පොටක් පෑදිණි. ඔව්හු ජනාධිපතිට ගතු කේලම් කියා උපකුලපති තනතුර සරච්චන්ද්‍රජීවට අහිමි කළහ. ඔහු ‘තොපට එපා නම් මා එක් වාරයක් – තොපව මෙමට එක් සියවාරයක් එපා කියා‘ අලුයම ඉවතලන කෙළ පිඬක් සේ තනතුරු අත්හැරියේය. පර්යේෂණ කිරීම – නිර්මාණ කිරීම උදෙසා තමන්ට තිබෙන ශක්‍යතා නිසා ඔහු අකම්පිත වී යයි සිතමි.

‘ඔළු හැදුව‘ සරත් යනු ‘එහෙම ඔළුවක්‘ තිබෙන මිනිසෙකි.

පර්යේෂණ සහ නිර්මාණ

1978 දී ලලිත කලාවේදී උපාධිය හිමි කර ගන්නා සරච්චන්ද්‍රජීව, 1988 දී බි්‍රතාන්‍ය රාජකීය කලායතනයෙන් ‘ලෝකඩ වාත්තු ඩිප්ලෝමාව‘ ලබා ගනියි. 1995 දී රුසියාවට යන හෙතෙම ලලිතකලාවේදී ශාස්ත්‍රපති උපාධිය (මූර්ති කලා) ලබා ගනියි. 1999 දී රුසියාවෙන්ම දර්ශන සූරී උපාධියත් ලබා ගනියි. ඔහුගේ විෂය ක්ෂේත්‍රයන් වන්නේ කුඹල් කලාව – මූර්ති කලාව – ලෝකඩ වාත්තු ශිල්පය සහ චිත්‍ර කලාවයි. මේ සියලු‍ විෂයක් ක්ෂේත්‍රයන් සම්බන්ධ පර්යේෂණ සිදු කොට ලිපි ලේඛන පළ කිරීම හා ‘නිර්මාණ‘ බිහි කිරීම ඔහුගේ ජීවිතයේ අඛණ්ඩව විද්‍යමාන වන්නකි.

මූර්ති කලාව විෂයෙහි පුරෝගාමියෙකු වූ තිස්ස රණසිංහගෙන් අනතුරුව ඇතිවුණ හිඩැස පුරවමින් මූර්තිකලාව සම්බන්ධ පර්යේෂණ – නිර්මාණ සේම දැනුම බෙදා දීම සම්බන්ධයෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ කාර්යභාරය අද්විතීය වන්නේය. ඔහුගේ නිර්මාණ හා ශාස්ත්‍රීය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ලැයිස්තුවක් ලියන්නට පුවත් පතේ පිටු දෙකක්වත් අවැසිය. ඔහුගේ නිර්මාණ ඒ ඒ විෂයන්හි ප්‍රාමාණිකයන්ගේ නිසි ඇගයීමට ලක්ව ඇත. එමෙන්ම ඒවා නිසා ඔහු කීර්තියක් ද හිමි කරගෙන සිටියි. එහෙත් ඔහුගේ පර්යේෂණ අස්වැන්නේ බහුතරය පළ වී තිබෙන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙනි. ඒ පර්යේෂණ විද්‍යාර්ථීන්ට නොව අදාළ ආචාර්යභවතුන් බොහොමයකට ද පරිශීලනය කිරීමට නොහැකි බැවින් සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනයෙහි ශාස්ත්‍රීය අඩවිය එක තැනක – සාම්ප්‍රදායික දැනුමක සිරව තිබෙන බවකි පෙනී යන්නේ.

සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ දුර්වලම අංශය ලෙස නම් දරා සිටින්නේ පශ්චාත් උපාධි පීඨයයි. මේ පීඨයේ පීඨාධිපති පදවියට පත්වීමෙන් අනතුරුව එහි සිදු කළ ව්‍යුහමය වෙනස් කම් නිසා විවිධ මට්ටම්වල පුද්ගලයන් පශ්චාත් උපාධි වෙනුවෙන් වැඩ කරන්නට මේ පීඨය තෝරා ගෙන සාර්ථක ඵල නෙළා ගන්නට සමත් වේ. ‘කඩ මණ්ඩියක කැමති විදිහට කරන වෙළඳාමක. තත්වයෙන් තිබුණ පීඨය තුළ අධ්‍යයන කාර්යභාරය න්‍යායාත්මක පදනමක ඉහළ ප්‍රමිතියකින් සමන්විත එකක් බවට පත් කිරීමට සමත්වීමෙන් ශාස්ත්‍රවන්තයෙකු ලෙස පමණක් නොව පරිපාලකයෙකු ලෙසින් ද ඔහු සිය දැක්ම හා පෞරුෂය විශද කර සිටියේය. එනමුත් ඔහු උපකුලති පදවියෙන් ඉවත් කිරීමෙන් පසුව මේ පීඨයට අත්වන ඉරණම ශෝචනීය වේ. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට කිසිවක ප්‍රමිතිය වැදගත් නැත යන්න සනාථ කිරීමට මේ නිදසුනකි.
විශ්වවිද්‍යාලයක් නම් එහි දැනුම බෙදා දීම හා පර්යේෂණ සිදු කිරීම අනිවාර්යෙන් ඉහළ තත්වයකින් පවත්වාගෙන යාම පරිපාලනය සතු වගකීමකි. ඒ සඳහා සුදුසු ආචාර්ය භවතුන් බඳවාගෙන පුහුණු කිරීම ද අවශ්‍ය වේ. අලු‍ත් දැනුමට දොරටු විවර කිරීම සේම, අලු‍ත් ශාස්ත්‍රඥයන්ට ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරයේ නිල වගකීම් ද පැවරිය යුතු වේ. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයෙහි අභ්‍යන්තරය දන්නා උදවිය පවසන්නේ පළමු වතාවට මේ තත්වයට සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය පත් කිරීමට සමත් වන්නේ සරච්චන්ද්‍රජීව බවයි. ඔහුට සාධාරණ කාලයක් සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට නායකත්වය දෙන්නට හැකි වී නම් ලංකාවේ නොව ආසියාවේම නමක් දිනා ගන්නා තත්වයක ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරයක් කරන්නට පොහොසත් තැනක් බවට විශ්වවිද්‍යාලය පත් වන්නට තිබුණි.

ලංකාවේ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය ගොඩනඟා තිබෙන පදනම තුළම විද්‍යමාන වන්නේ එය ශිල්පීන් පිරිසකගේ වැඩ බිමක ලක්ෂණය. ඒ ශිල්පීන් පදවි තානාන්නතර කෙසේ හෝ උරුම කර ගත්ත ද බහුතරය ශාස්ත්‍රවන්තයින් නොවේ. අභාග්‍යය ඔවුන්ට අවම වශයෙන් හොඳ තත්වයක ශිල්පීන් හෝ බිහි කරන්නට පුළුවන් නොවීමය. ස්වශක්තියෙන් බිහිවූ පුද්ගලයන්ගේ කීර්තියෙන් විශ්වවිද්‍යාලයක් බැබළෙන්නට තැතැනීම කනගාටු දායකය.

ඥානාවලෝකයක පෞරුෂය

සෝවියට් දේශයේ කීර්තිමත් මූර්ති ශිල්පියෙකු වන, ලංකාවේ ඈත දවසක ඉදි කර තිබෙන බණ්ඩාරනායක පිළිරුව නිර්මාණය කළ මහාචාර්ය කර්බෙල් යටතේ ශාස්ත්‍ර හැදෑරීමට සරච්චන්ද්‍රජීවට භාග්‍යය හිමි වේ. ශාස්ත්‍ර අධ්‍යයනයට රුසියාවට යන සරච්චන්ද්‍රජීව තමන්ට ලැබුණ අවස්ථාවෙන් උපරිම ඵළ නළා ගන්නට සමත් වන්නේය. මහා කලා සම්ප්‍රදායක් – විශිෂ්ට ශාස්ත්‍ර ඥානයක් තිබෙන විශාල රටක ජීවත් වෙමින් අභ්‍යාස කිරීම නිසා ඔහු නිරුත්සාහකව පෙළඹෙන්නේ ‘දැවැන්ත‘ නිර්මාණ කිරීමටය. හැම දැවැන්ත නිර්මාණයක්ම කාලයේ ස්මාරකයකි. එබැවින් එවැනි භාරධුර වැඩකට අත ගැසීමට කෙනෙකු පෙළඹෙන්නේ නැත. සරච්චන්ද්‍රජීවගේ භාග්‍යය වන්නේ දැවැන්ත නිර්මාණ උදෙසා අවශ්‍ය අනුග්‍රහයන්ද ඔහුට ලැබීම ය. එමෙන්ම ලංකාවේ විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හි පුරෝගාමී සේවාවන් කළ පුද්ගලයන්, එහෙත් ජනප්‍රිය තලයේ නොවන පුද්ගලයන්ගේ පිළිරූ තැනීමට ඒ ඒ උදවියට සම්බන්ධ ඥාතීන් හෝ ආයතන නොපැකිලව තෝරාගෙන තිබෙන්නේ සරච්චන්ද්‍රජීව බව පෙනේ. එහිදී ඔහු හුදු පින්තූරයක් මත යැපෙන්නේ නැතිව ඒ ඒ පුද්ගලයාගේ චරිතය – පෞරුෂය හා කාර්යභාරය හදාරා ස්වකීය පරිකල්පනයෙන් අදාළ චරිතයට අනන්‍යම ගුණයක් මතු කරන්නට සමත් වේ. ඊට හොඳම නිදසුනක් ලෙස ලංකාවේ තේ වගාවට අදාළ පුරෝගාමියා වන (father of ceylon tea) ජේම්ස් ටේලර්ගේ දැවැන්ත ප්‍රතිමාව දැක්විය හැකිය. තව ද පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ස්ථාපිත කර තිබෙන සර් අයිවර් ජෙනින්ස්ගේ ප්‍රතිමාව – ජයවර්ධන පුර විශ්වවිද්‍යාලයේ ස්ථාපිත කර තිබෙන ශ්‍රී සෝරත ප්‍රතිමාව සහ මෑත කාලයේ පාර්ලිමේන්තුවට නුදුරින් ඉදි කර තිබෙන ‘සාධාරණ සමාජයක අපේක්ෂාව‘ නම් සෝභිත හිමි අනුස්මරණ ස්මාරකය දැක්විය හැකිය.

මේ හැම නිර්මාණ කාර්යභාරයක දීම ‘අධ්‍යයනයක්‘ ඔහු කරන්නේ ආගන්තුකයෙකු ලෙස සමාජය හා සංස්කෘතිය විෂයෙහි සක්‍රිය පුරවැසියෙකු ලෙසින් බව පෙනේ.

මූර්ති ශිල්පය සම්බන්ධව ඔහුගේ දැක්ම හර්බට් රීඩ් නමැති විද්වතාගේ නූතන මූර්තිකලාව නමැති කෘතිය ආශ්‍රයෙන් ප්‍රකාශිත අදහසකි මේ.

”‍හොඳ චිත්‍ර ශිල්පියෙක් හොඳ චින්තකයෙක්. හොඳ මූර්ති ශිල්පියෙක් හොඳ සිත්තරෙක්. චිත්‍ර ශිල්පියෙකු ද්විමාන තත්වයක ක්‍රියාශීලී වෙනවා. එම විග්‍රහය ඉදිරිපත් වෙන්නේ ද්විමාන තලයකයි. මූර්ති ශිල්පියෙක් සඳහා හැම විටම ත්‍රිමාන තත්වයක් හමු වෙනවා. එනිසා සෑම චිත්‍ර ශිල්පියෙක්ම හොඳ මූර්ති ශිල්පියෙක් වන්නේ නෑ. ඉතිහාසයේ දී මේ තර්කය බිඳින එකම සිත්තරා පැබ්ලෝ පිකාසෝ පමණයි.”‍

සරච්චන්ද්‍රජීව චිත්‍ර කලාව – මූර්ති කලාව යන උභය අංශයන්හිම ස්වකීය ප්‍රතිභානය පළ කළ කලාකරුවෙකි. ඔහුගේ මේ අංශය තුළින්ම දුර්ලභ චින්තන ශක්තියක් විද්‍යමාන වේ. ඊට අදාළ වන්නේ මේ මාධ්‍ය දෙකේදීම ඔහු එකක් අනෙක සමඟ පටලවා නොගෙන ඒ ඒ මාධ්‍යයට අදාළ ශාස්ත්‍රීය පදනම විකෘත නොකොට අලු‍තෙන් හිතන්නට කල්පනා කිරීම යයි සිතමි.

නිර්මාණකරුවෙකු වශයෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ විශිෂ්ටත්වය පළ කරන්නේ ඔහුගේ නූතනවාදී දෘෂ්ටියයි. නූතන හෙවත් දියුණු මනුෂ්‍යා – දියුණු මනුෂ්‍ය සමාජයක් විෂයෙහි ඔහුගේ දැක්ම නිරවුල්ය. කෙටියෙන් කියනවා නම් ඔහු කලාව විෂයෙහිදී ගෝත්‍රික අදහස් – පටු දෘෂ්ටිවාද මායිම් කරන්නේ නැත. ජාතිවාදය හිසින් ගෙන අමුතු දේශීය බවක් ගැන දේශනා කරන ජාතිකවාදීන් සමඟ ඔහුගේ එකඟත්වයක් නැති බව ද පෙනේ. ඔහු බහු සංස්කෘතියක අනන්‍යතා විෂයෙහි සක්‍රිය බුද්ධිමතෙකු ලෙසින් යාපනය විශ්වවිද්‍යාලය හා යාපනයේ නිර්මාණකරණයේ නිමග්න පුද්ගලයන් සමඟ එක තලයක අසුන් ගෙන ශාස්ත්‍රීය හා නිර්මාණ කාර්යභාරයේ අභිවෘද්ධිය උදෙසා කරන කටයුතු තවත් කිසිවෙකු කරන්නේ දැයි නොදනිමි. ජාතිය – ආගම – භාෂාව පදනම් කර ගත් නිර්මාණාත්මක ඥානයක් දියුණු ලෝකයක් කරා යන – එවැනි ලෝකයක් ගැන හිතන කවර මනුෂ්‍ය සමාජයකට හේ අදාළ නොවේය යන දැක්මකින් ඔහු කටයුතු කරන බව ද පෙනේ. මේ නිගමනයට එළඹෙන්නට ප්‍රධාන වශයෙන් මුල් වූයේ ”‍අනුරාධපුර පුරාණ අභයගිරි ආශ්‍රමයේ සූර්ය තැටිය පිළිබඳ විශ්ලේෂණයක්”‍ නමැති පර්යේෂණ කෘතිය කියවීම බව පවසනු කැමැත්තෙමි. පර්යේෂකයා යනු ඒක පාර්ශ්වීය මානයකින් නොව, එකක් එකකට වෙනස් හා සම්බන්ධ ඥාන ධාරාවන්ගෙන් පෝෂණය ලැබිය යුතුය යන මතයක ඔහු පිහිටා ඇති බව මේ පර්යේෂණයෙන් විශද වේ. මේ පර්යේෂණ කාර්යය සිදු කර තිබෙන්නේ අනෝමා ජයසිංහ සහ නිමල් ජයසිංහ සමඟිනි. අනෝමා ජයසිංහ, ඉංජිනේරු මානවවේදය මහා බි්‍රතාන්‍යයේ එක්සිටර් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් පුහුණුව ලද තැනැත්තියකි. නිමල් ජයසිංහ ගුවන් හමුදාවේ සේවය කර අනතුරුව සාගර විද්යුත් අංශයේ වෘත්තිකයෙකු ලෙස පළ පුරුදු වෘත්තිකයෙකි. මේ සහසම්බන්ධතාව පවසා සිටින්නේ අලු‍ත් දැනුම නිර්මාණයට බහු පාර්ශ්වීය ඥානාලෝකයක වැදගත්කමය. එවැනි සංදර්භයක වැඩ කිරීමට නම් දෘෂ්ටිවාදවලින් වියුක්ත විවෘත චින්තාවන්හි පිහිටිය යුතු වන්නේය. සරච්චන්ද්‍රජීව නවීන හා දියුණු සමාජයක් – ලෝකයක් වෙනුවෙන් දැනුම නිර්මාණය සේම කලා නිර්මාණය කරන්නෙකු යයි ද සිතෙන්නේ මේ සාධක හැම අවකාශයකදීම ඔහුගේ කාර්ය සාධනයන්ගෙන් මතු වෙන බැවිනි.

කලාත්මක ගුණය සහ ප්‍රමිතිය

සරච්චන්ද්‍රජීවගේ ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරය හා නිර්මාණාත්මක චින්තනය මැනවින් විශද කරන විශිෂ්ට කෘතියක් ලෙස 2019 දී පළ කර තිබෙනVERAGALA AVLOKITES’VARA BODHISATTVA; AN INQUIRY INTO ITS STYLE & PERIOD ෂභූඹෂඍශ ෂභඔධ ෂඔී ීඔශඛෑ ) ඡෑඍෂධෘ අගනා ශාස්ත්‍රීය සම්භාෂණය දැක්විය හැකිය. මේ පර්යේෂණය පුරා මූලාශ්‍ර ගවේෂණය හා භාවිතය මෙන්ම ඉවහල් කරගෙන තිබෙන විචාරාත්මක ඥානය, එහි ව්‍යක්තභාවය විද්‍යමාන වේ. සිය ශාස්ත්‍රීය ව්‍යායාමයේ අස්වැන්න ලෙස එය කෘතියක් බවට පත් කිරීමේ දී ඔහු ඊට අවශ්‍යම ප්‍රමිතිය හැම අංශයකින්ම ඉවහල් කරගෙන තිබීම ද කැපී පෙනේ. 2020 දී පළ කර තිබෙනEMACIATED FEMALE PLAYING THE CYMBALS (A STUDY OF AN ANCIENT BRONZE FIGURINE IN POLONNARUWA තවත් විශිෂ්ට ශාස්ත්‍රීය සම්ප්‍රදානයකි. ඔහුගේ අලු‍ත්ම පර්යේෂණ සම්ප්‍රදානය වන්නේ 2021 දී පළ කර තිබෙන IN SEARCH OF PERSIAN BLUE නමැති කෘතියයි. මේ හැම කෘතියක්ම ශාස්ත්‍රලෝකයට ප්‍රදානය කිරීමේ දී ඔහු නිසි කලාත්මක ගුණය හා උසස් ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන් දක්වන අවධානය ඉතා ඉහළ ය. එමෙන්ම නිරීක්ෂණ – විවරණ සහ කුළු ගන්වන විචාරාත්මක කල්පනාවන් නියම ශාස්ත්‍රවන්තභාවයම පළ කර සිටියි. මෙතෙක් ඔහු පළ කර තිබෙන කෘති – ලිපි ලේඛන සියල්ලම එකම තලයක ප්‍රමිතියම පළ කර සිටියි. උසස් වීමක් වෙනුවෙන් එකතු කළ තොරතුරු ටිකක් හෝ කසි කබල් අන්දමට උවමනාව වෙනුවෙන් සකස් කර ගත් හෝ පළ කළ බාල කෘතියක් ඔහුගේ කෘති සහ නිර්මාණ අතර නැත.

විස්මය නම් නිර්මාණකරණය හා පර්යේෂණ කාර්යභාරය උසස් මට්ටමකින් සම තලයක අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාමට ඔහු දක්වන සාමාර්ථයයි. ඊට අතිරේකව ඔහු පරිපාලන කාර්යභාරයේ දී ඇදක් කුදක් නැති කැපවුණ ගුණයම හැම තනතුරක් දරද්දීම පළ කර තිබීම ද කැපී පෙනේ. ඇතැම් විද්වත්හු පරිපාලනයට අවතීර්ණ වුණ පසුව ඉගැන්වීම හා පර්යේෂණවලට තිත තබති. පර්යේෂණවලට නැඹුරු වුණ විද්වත්හු කිසිම පරිපාලන වැඩකට දායක නොවෙති. සමහර විට පර්යේෂණ නාමයෙන් ඉගැන්වීම ද මග හරිති. උත්ප්‍රසාය නම් බොහෝ විද්වතුන් පර්යේෂණ ආධාර තබා කිසිවක් හෝ පළ නොකර විනය පරීක්ෂණවලටත් පෙනී සිටීම ය. මෙවැනි සංදර්භයක සරච්චන්ද්‍රජීව යනු වෙහෙස ගැන නොදන්නා වියපත්කම ගැන නොදන්නා කැපවුණ ශාස්ත්‍රවන්තයෙකි – නිර්මාණකරුවෙකි.

ඉතින් එවැන්නෙකුට කැමති වන උදවිය විරලවීම අරුමයක් ද? සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට ඔහු හිසරදයක් වීම අනේ කොතරම් සොබාවික යථාර්ථයක් ද?

නිර්ව්‍යාජත්වය සහ අවංකත්වය

සරච්චන්ද්‍රජීව නම් කලාකරුවා කවර අවකාශයකවත් නන්නත්තාර රස්තියාදු කාරයෙකු නොවේ යයි සිතමි. කෙටියෙන් කියනවා නම් ඔහු ‘හෙන සීරියස් පොරක්‘ වන්නේය. ප්‍රිය සම්භාෂණයක දී ඔහු ඕපාදූප දොඩමළු කම් නැත. ඔහුට කතා කරන්නට අපමණ දේ ඇත. ඒ හුදු විෂය බද්ධවම නොවේ. පර්යේෂණ සහ කලාව හිසින් ගෙන එක්ටැම් මැඳුරක වසන්නෙක් ද නොවේ. ඔහු විචාරශීලී දේශපාලන මතවාදවල තියුණු නිරීක්ෂකයෙක් වන්නේය. හරි තැන – නිවැරදි තැන දකින්නේ කාගේ හෝ පිටුපසින් ගොස් නොව ස්වාධීන මතයක පිහිටමිනි.

‘හෙන සීරියස්‘ සරච්චන්ද්‍රජීව දරදඬු මිනිසෙකු බවට නිගමන ද හිඟ නැත. මේ සම්බන්ධයෙන් අසන්නට ලැබුණ කරුණ එක අතකින් රසවත්ය -අපූරු ය.

රාජකාරි කටයුතුවලදී අනම්‍ය බවක් නැතිකම නිසා ආයතනයකට නායකත්වය ලබා දීමේ දී විරෝධතා මතුවීම – ප්‍රශ්න ඇතිවීම නරක බැවින් ටිකක් මැද තැනක සිට කටයුතු කළ යුතු නොවේ ද යන ඔහුට හිතවත් උදවිය කතා කර ඇත. ඇතමෙකු යම් යම් කරුණු කාරණ පෙන්වා දෙන විට – පැහැදිලි කරන විට ඔහු හැම විටම කරන්නේ තමන් කිසියම් තීරණයක් ගත්තේ නම් ඊට අදාළ හේතු කාරණා පැහැදිලි කිරීමලු‍. ඒ හේතු කාරණා අනුව වැරදි නම් වැරදිමලු‍. පළවෙනි වතාවට සමාව දීම – අවවාදයක් කිරීම යනාදි තීරණවලට ඔහු කවුරුන් කීවත් එකඟ වන්නේ ද නැතිලු‍. තමා හරි දේ කරන බැවින් අමනාපවීම තමන්ට ප්‍රශ්නයක් බව ඔහු විවෘතවම පවසන්නේලු‍. එවැනි තද මත නිසා කුමක් සිදු වුණත් ඒවාට නොසැලී සිය මතය පළ කරමින් නොසැලී සිටීමට වග බලා ගන්නේලු‍.

සරච්චන්ද්‍රජීව නමැති විද්වත් කලාකරුවා ගොඩ නැඟීමට උපකාරශීලී වූ පුද්ගලයෙකු ලෙස කවුරුත් දන්නේ හැරල්ඩ් පීරීස් මහතා බව පැවසේ. ඔහු රුසියාවට ගිය විට මුහුණ දුන් සියලු‍ ප්‍රශ්න නිරාකරණය කර දෙමින්- ආර්ථික වශයෙන් ද උදව් උපකාර කරමින් – පෙරළා දිවයිනට පැමිණි පසුව කලා ලොව නිසි තැනක් වෙනුවෙන් පරිසරය හදා දෙන්නට ද හැරල්ඩ් පීරිස් කළ උදව් – සහායන් ගැන සරච්චන්ද්‍රජීව ද නොමසුරුව එදත් අදත් පැවසීම සිරිතලු‍. තමන්ට හැරල්ඩ් අයියා වගේ උදව් කළ නෑයෙකු හෝ නොසිටි බව ඔහු විවෘතව පවසමින් සිය ගෞරවය ද පළ කරන්නේලු‍. ලංකාවේ සිටින්නේ නම් හැරල්ඩ්ගේ උපන් දිනය සරච්චන්ද්‍රජීවගේ වැදගත්ම දින අතර ඉහළින්ම තිබෙන දිනය බැවින් ඔහු නොවරදවාම පැමිණෙන්නේලු‍. ‘ඉතින් සරත්ට යමක් කියනවා නම් ඒකට ඉන්න එකම මිනිහා තමයි හැරල්ඩ්‘ යනු සරච්චන්ද්‍රජීවට

හිතැති කීප දෙනෙක් කතා බහ කොට හැරල්ඩ් හමු වී ඇත. හැරල්ඩ් යනු එක විදිහක සාම දූතයෙකි – බැලන්ස් කරන්නෙකි – සම්බන්ධතා මැනවින් කළමනාකරණය කරන්නෙකි – ඕනෑම තැනක හිට ගන්නට හයියක් ද තිබෙන පුද්ගලයෙකි. සරච්චන්ද්‍රජීව හැරල්ඩ්ටත් – හැරල්ඩ් සරච්චන්ද්‍රජීවටත් අන්‍යොන්‍ය ගෞරවයෙන් පසුවන බවට ද පැහැදිලි කිරීම් අවශ්‍යම නැතිලු‍.

හැරල්ඩ් මුණ ගැසී මේසය මතට කාරණාව පත් කළ විට හැරල්ඩ් පවසා තිබෙන්නේ වැකි දෙකලු‍.

”‍මං දන්නවා සරත්ගෙ හැටි මිනිහටත් වැඩිය හොඳට. එයා වානෙ වගේ වගේ මිනිහෙක්නෙ. මං වැඩක් වෙන්නැති වැඩකට දැන දැනම මැදිහත් වෙන්නෙ නෑ.”‍

”‍නිකං කියලා බලමු ද?”‍

”‍අපෝ වැඩක් නෑ. මිනිහා මට කියයි ගත්තු තීරණ තීන්දුවල දිග පළළ ගාණට. මට ඉතිං ශ්‍රාවකයෙක් වෙලා නිහඬ වෙන්නයි සිද්ධ වෙන්නෙ, ඒ නිසා ඕක පලක් නෑ. සරත් කියන්නෙ සරත්. එයා මට හොඳටම හිතවත් ඒ වුණාට මංකියන දේවල් කරන්න මිනිහා ලෑස්ති නෑ. මං ඒක දන්නවා”‍

හැරල්ඩ්ටත් බැරි නම් පුළුවන් කාට ද?

පුදුමය නම් දරදඬු සරච්චන්ද්‍රජීව තමන්ට කුමක් අහිමි වුණත් නොසැලී සිටීමය.
යක්කුන්ට බය නැති නිසා අවශ්‍ය නම් සොහොනේ ගෙවල් සදන්නට ඔහු කැමතිලු‍.

මගෙන් වැඩක් නැත්නම්ම ටත් කමක් නැත

සරච්චන්ද්‍රජීව ලංකාවේ සියලු‍ කලා සම්ප්‍රදායන් හදාරා ඇති බව පෙනේ. ලංකාවේ ජන කලා සම්ප්‍රදායන් ද ඔහු මැනවින් හදාරා ඇත. ශ්‍රී ලාංකේය කලා සම්ප්‍රදායන්හි සාධනීය දේ හා විශ්වසාධාරණ තත්වයන් ද ඔහු ගැඹුරින් වටහාගෙන තිබෙන බව පැහැදිලිය. එහෙත් ඔහු සම්ප්‍රදාය කර පින්නා ගත් හණමිටිකාරයෙක් නොවේ. ඊට ප්‍රධාන හේතුව ඔහු කලාව ලංකාව තුළින් පමණක් නොදැකීමය. කලාව ලෝකය තුළින් දකිනන්ට ඔහුට පුළුවන්වීම ය.
වෙනස් නොවන සම්ප්‍රදායන් ඇත යන මතයේ පිහිටා නවීනත්වය කරා නොයන කෙනෙකුට නූතන ලෝකයේ මනුෂ්‍යයාට රසවිඳින්නට හැකි කලා නිර්මාණයක් බිහි කළ නොහැකිය. කලාව යනු පර්යේෂණ මත නූතන ලෝකය තුළ ඉදිරියට වැඩී වර්ධනය වී තිබෙන්නකි. එහෙත් ලංකාව තුළ කලා ක්ෂේත්‍රයේ අරක්ගෙන සිටින්නේ ලෝකය නුදුටු පුද්ගලයන්ය. මේ පුද්ගලයන් අදහස් අතින් පසුගාමී ය. ශාස්ත්‍රීය වාද විවාද පවා රුචි නැත. නූතන ලෝකය යනු ඔවුන්ට අනුව බෙර ගහන්නට බැරි – වන්නම් නටන්නට බැරි ලෝකයකි. දීර්ඝ කාලයක් ඉගැන්වූ සංගීතය ඔවුන්ට පරම පිවිතුරු ශුද්ධ වස්තුවක්ය.

සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ නූතන ලෝකය දුටු තරුණ ශාස්ත්‍රවන්තයෝ කීප දෙනෙක් සිටිති. ඉන් ඇතමෙකු සාම්ප්‍රදායික ගොහොරුවේ ලඟින්නට සිදු වුණ නිසාදෝ වැල යන අතට මැස්ස ගසා ඔහේ පවතින්නටය කල්පනා කරන්නේ. නිර්මාණය මෙන්ම පර්යේෂණය ඔවුන්ට අවැසි උසස් වීමකට පමණි.

සරච්චන්ද්‍රජීව ඇති කළ පරියේෂණ ලෝකය තුළ වැඩ කරන්නට අසමත් පිරිස තමන් සතු ඌනතා – සීමා සහිතකම් වටහා ගෙන යම් දියුණුවක් ලබන්නට අසමත්ව කරන්නේ අනාගතයට බලපාන වැරදි ය. අපේ තැන අපට ඕනෑ හැටියටයි යන්න ඔවුන්ගේ ආකල්ප වේ. එවැනි තැනකට සරච්චන්ද්‍රජීව ලොකු වැඩි ය. එතැනට ගැළපෙන්නේ පුංචි මිනිහෙක්මය. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය යනු ලෝකයට පිටු පා පවතින්නට බලන ස්ථානයකි.

විශ්වවිද්‍යාලයක සේවය කරන්නට හිමි නිල කාලය අවසන් වුණත් සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය සරච්චන්ද්‍රජීවට බය දැයි නොදනිමි.

බය වැඩි වුණ විට කවුරුත් කරන්නේ සාහසිකකම් ය.

තතු කෙසේ වුව සරච්චන්ද්‍රජීව නමැති වියපත් – පරිණත මිනිසා අදටත් වැඩ කරන රිද්මය වෙනස් කරගෙන නැත. එක එක දේවල්වලින් සැලී පැත්ත වැටී කොරවී නැත. ඔහු කාලෝ ෆොන්සේකා දුටු පරිදි නොසිf​ඳන ජවයකින් එක දිගට වැඩ කරන්නට ඉටා ගෙන සිටින්නෙකි. වැඩ කරන්නෙකි. ඊට අවශ්‍ය සියලු‍ පහසුකම් ඔහු සම්පාදනය කරගෙන ඇත – උරුමව ඇත. ඔහුට ඉහළට කිහිලිකරුවකින් නඟින්නට පඩියක් නැත. පහළට වට්ටන්නට තම ක්ෂේත්‍රයේ ශාස්ත්‍රවන්තයෙකුට අවශ්‍ය ද නැත.

තනතුරක් ඇතත් නැතත් ඔහුට ශාස්ත්‍රීය ලෝකයේ ඉහළ අසුනක් ඇත, නිර්මාණ ලෝකයේ ද ඉහළ අසුනක් ඇත.

සරච්චන්ද්‍රජීව හෙට දින වුව අභියෝග කළ යුත්තේ සරච්චන්ද්‍රජීව ම යයි සිතමි.

නෙළා ප්‍රදානය කළ අස්වැන්න අගෙයි – වටියි.

නෙළන අස්වැන්න ගැන වුව ඉතිහාසය විනිශ්චය කරන රන් අස්වැන්නක් යයි සිතමි.■