■ සුභාෂිණි චතුරිකා

සමාජය තුළ මුල් බැසගෙන ඇති අධිපතිවාදී මතවාදයන් අභියෝගයට ලක් කිරීමේ දී, කලාව විසින් අති විශේෂ භූමිකාවක් රඟ දක්වනු ලබයි, එසේම එවැනි කලා මෙහෙවරක යෙදෙන්නේ අපූරු කලාකාරියක නම් එම තත්වය තවත් සුවිශේෂ වෙයි. ඉන්දියාවේ බොහෝ කැපී පෙනෙන කලා පෞරුෂයන් අතර, සංස්කෘතික කැරැල්ලක් ලෙස කලා ලෝකය තුළ මතුවුණු අම්රිතා ෂෙර් ගිල්, මවිත කරවනසුලු සූක්ෂ්ම බුද්ධි ප්‍රභාවකින් සහ කලා කෞශල්‍යයකින් හෙබි වූ කලාකාරියකි. ඇයගේ කලා නිර්මාණ ඉන්දීය ස්ත්‍රී කලා භාවිතාව තුළ පමණක් නොව සමකාලින ඉන්දීය කලා ලෝකය තුළ ද බලපෑම් සහගත සංධිස්ථානයක් බවට පත් විණි. ජීවිතයේ සංකීර්ණ යථාර්ථයන් තුළ සැඟව ඇති සජීවත්වය චිත්‍රණය කිරීමේ විරල හැකියාව නිසා, ඇයගේ සමකාලීන කිසිදු කලාකරුවෙකු නොකළ පරිද්දෙන්, ඇය මානව සබඳකම් පිළිබඳ තම අදහස් ඉතා විවෘත ලෙස නිරූපණය කිරීමට සමත් වූවාය. නිතරම තම කලා නිර්මාණ තුළින් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය, පුද්ගල අනන්‍යතාව සහ ලිංගිකත්වය වැනි කාරණා පිළිබඳ සංවාද මතු කරමින්, කිසියම් ආකාරයක ස්ත්‍රීවාදි කලා භාවිතාවක නියැලුණාය.

කලා ජීවිතයේ මුල් අවධිය

අම්රිතා ෂෙර් ගිල් 1913 වසරේ හන්ගේරියානු ජාතික මවකට සහ ඉන්දියානු සීක් ජාතික පියෙකුට දාව හන්ගේරියාවේ බුදාපේස්ට් නගරයේ උපත ලද අතර පවුලේ ගැහැනු දරුවන් දෙදෙනකු අතරින් වැඩිමලී වූවාය. කුඩා කල සිටම ඇය ස්වභාවයෙන්ම කැරලිකාරී ගැහැනු දරුවෙකි. ඇය සාමාන්‍ය පරිදි පාසල් යාමට කැමැත්තක් දැක්වූයේ නැත. ඇය පසුකලෙක ඉන්දියාවේ ෂිම්ලා නුවර කන්‍යාරාමයකට ඇතුළත් කළත්, ක්‍රිස්තියානි විශ්වාසයන් සහ සිරිත් විරිත් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නිසා 1924 වසරේදී ඇය එම පාසලින් නෙරපා දැමීම ද සිදුවිය.
ඇය කුඩා කාලයේ සිටම තම කාලය ගත කළේ චිත්‍ර අඳිමින් සහ පියානෝ වාදනය කරමිනි. චිත්‍ර ශිල්පිනියක වීමේ නිසඟ හැකියාව ඇය තුළ කුඩා කල සිටම පැළපැදියම් වී තිබෙන්නට ඇත. ඇය වරෙක මෙසේ ලීවාය : “මට හිතෙන විදියට මා කෙදිනකවත් චිත්‍ර ඇඳීමට පටන් ගත්තේ නැත, මම නිතරම කල් ගතකළේ චිත්‍ර අඳිමිනි. එසේම වෙන කිසිවෙකු නොව චිත්‍ර ශිල්පිනියක් වෙමියි යන අපූරු ඒකාන්තභාවය සහ දැඩි විශ්වාසය මා තුළ නිතරම තිබිණි.”

මාමා කෙනෙකු ඇය සතු චිත්‍ර කුසලතාව හඳුනාගෙන පැරිසියේ ලලිත කලා පාසලකට ඇතුළත් කළ නමුත් තම ශෛලියකට අනුව චිත්‍ර ඇඳීමේ නිදහස නොතිබූ නිසා ඉන් ඉවත්වී, ටික කලකින් ඇය පැරිසියේEcole Nationale des Beaux Art ආයතනයේ චිත්‍ර කලාව ප්‍රගුණ කිරීම ඇරඹුවාය. ඇය එහිදී මානව ස්වභාවයන් ඇඳීමට කැමැත්තක් පළ අතර පින්සල් සහ අඟු‍රු භාවිත කරමින් නග්න පිරිමි සහ ගැහැනු සිරුරු දැක්වෙන චිත්‍ර සියයකට වඩා නිම කළාය. 1930-1932 වසරවලදී නිසල වස්තූන්, භූමි දර්ශන, ස්වයං ආලේඛ්‍ය සහ ආලේඛ්‍ය ඇතුළත් චිත්‍ර හැටකට වඩා නිර්මාණය කළාය. ඇය සැබවින්ම ඥාන ගවේෂණයට තුඩු දෙන ජීවිතයක් පැරිසියේදී ගත කළ අතර 1930 වසරේ සිය නිර්මාණ ඇතුළත් දැවැන්ත චිත්‍ර ප්‍රදර්ශනයක් ද පැවැත්වීමට සමත් වූවාය. 1933 වසරේ තියුණු කලා හැකියාවන් නිසාම පැරිසියේ ග්‍රෝං සැලොං කලාගාරයේ හවුල්කාරියක ලෙස ඇය පත් කර ගන්නා ලදි. එතරම් ළාබාල කාලයේ, එනම් වයස අවුරුදු විස්සේදී එවැනි තනතුරක් කිසිවෙකුට ලබා දීම එම ආයතනය තුළ සිදු වී ඇත්තේ ප්‍රථම වතාවට වන අතර අම්රිතාගේ කලා ජිවිතය තුළ ද එය ඇය ලැබූ මාහැඟි ගරු බුහුමනකි.

ඉන්දියානු චිත්‍ර කලා ඇසුර

හන්ගේරියානු- ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති අම්රිතා ෂෙර් ගිල් වරෙක මෙසේ කීවාය “පිකාසෝ, මතීස් සහ බ්‍රාක් සහ තව බොහෝ දෙනෙකුට යුරෝපය අයිතියි. ඉන්දියාව අයිති මට පමණය.” එම නිසා 1935 වසරේදී චිත්‍ර කලා හැකියාව දියුණු කරගැනීමේ අරමුණින් ඇය ඉන්දියාවට පැමිණියාය. ඉන්දියාවේ අජන්තා සහ එලෝරා ගුහා චිත්‍ර ඇයගේ චිත්‍ර ශෛලීන්වලට දැඩි ලෙස බලපෑවේය. ඇය සැබවින්ම තම කලා ඥානය දියුණු කරගැනීම උදෙසා ඉන්දියාව පුරා සංචාරය කළාය. 1938 වසරේදී තම ඥාති සොහොයුරෙකු වන වික්ටර් ඊගන් හා විවාහ වී අනතුරුව ඔවුහු ඉන්දියාවේ ෂිම්ලා නුවර පදිංචි වූහ. ඊගන් වෘත්තියෙන් වෛද්‍යවරයෙකි. අම්රිතා විවාහයෙන් පසුද චිත්‍ර කලාවේ නිරතවීම නැවැත්වූයේ නැත.

චිත්‍ර ඇඳීමට අමතරව ජීවිතයේ සමීප සහ වැදගත් පුද්ගලයන්ට ඇය ලියූ ලිපිද ඇයගේ ජිවිතයේ සුවිශේෂ ඉඩක් අත්පත් කරගෙන තිබුණි. එම වචන තුළ ඇය ඇයගේ ආවේගික, උද්යෝගිමත්, නිදහස්, නිර්භීත සහ තියුණු ජීවිතය විදහා දැක්වූවාය. එම ලිපි එක් රැස් කොට, අම්රිතාගේ පවුලේ ඥාතියෙකු සහ කලාකරුවෙකු වන විවාන් සුන්දරම්Amrita Sher- Gil – Self portraits in letters and writings නම් චරිතාපදානමය කෘතියක් ද පළ කර ඇත. එම කෘතියට පෙරවදන ලියා ඇත්තේ සල්මන් රුෂ්ඩි වන අතර ඔහු එහි ෂෙර් ගිල්ගේ චිත්‍ර කලාව පිළිබද මෙසේ සඳහන් කොට ඇත. “අම්රිතා ෂෙර් ගිල්ගේ චිත්‍ර කලාව ස්වභාවයෙන්ම අපගේ දෑස් සුන්දරත්වයේ පරමාදර්ශයන් වෙත ඉතා තදින් ඇඳ බැඳ තබා ගන්නා අතර අපව උකටලී සහ දුඛඃදායක මනෝභාවයක් වෙත ගෙන යයි.”

චිත්‍රකලා නිර්මාණ

ඇයගේ කලා කෘති විවිධ පැතිකඩවලින් ආශ්චර්යවත් යැයි කිව හැකිය. විවිධ විලාසිතාවලින්, විවිධ මනෝභාවයන් සහ විවිධ හැඟීම් ප්‍රකාශනයන් සහිතව තමාවම නැවත නැවත ඉන්දියානු සහ යුරෝපීය ශෛලීනට අනුව චිත්‍රයට නැඟු‍වාය. ඇයගේ එක් අපූර්ව ස්වයං ආලේඛ්‍ය චිත්‍රයක් තුළ ඇය සැරසී සිටින්නේ ටහිටියානු තරුණ කාන්තාවක ලෙසය. පාඨකයාගේ හුස්ම ඇද බැඳ තබන තරම් ආකර්ෂණිය පෙනුමකින් යුතු ඇයගේ සමීප රූපයක් කැන්වසය පුරා අරක් ගෙන තිබෙයි. 1931 වසරේදී ඇය තමාව නිරූපණ ශිල්පිනියක බවට පත් කොට ගෙන, සිය නග්න රූපය යොදා ගනිමින්, හැඟීම් කුප්පනසුලු උඩු කය පිටුපස පෙනුම සහිත ස්වයං අලේඛ්‍යයක් චිත්‍රයට නැඟු‍වාය. එසේම සිය නග්න උඩුකය පැති පෙනුමද ඇය ඉතාමත් සෞන්දර්යාත්මකව චිත්‍රයට නඟා ඇත. ස්ත්‍රී සිරුර ප්‍රශ්න කිරීමත්, එහි ප්‍රකාශනයත්, එහි අනන්‍යතා හඳුනාගැනීමත් කලා භාවිතාව තුළ දක්නට ලැබීම, ඇයගේ කලා ජිවිතයේ මුල් කාලයේ සිටම හඳුනාගැනීමට හැකි සුවිශේෂ ලක්ෂණයකි. අම්රිතා තම චිත්‍රවලට මෙහෙකාරියන් ද නිරූපණ ශිල්පිනියන් ලෙස යොදා ගත්තාය. ඇය නිරූපණය කළ ඉන්දියානු ගැමි සමාජයට ඇය කිසි දිනෙක අයත් වූයේ නැත. එම නිසා ඇයගේ නිර්මාණ බිහි කළේ එම ලෝකයට පිටතින්, එම ලෝකයට පිටස්තරයෙකු ලෙසය. ඇයගේ සිතුවම් එම නිසාම පෙරදිග අපරදිග ‍ලෝක අයත් සීමා රේඛාවට යටින් පවතින ද්වීකයන්ගේ ප්‍රතිනිර්මාණයන් ලෙස දැක්විය හැකිය.

අම්රිතාගේ දෙමව්පියන්ගේ වෙනස් සංස්කෘතික පසුබිම් නිසා ඇය ඔවුන් දෙදෙනාටම අයත් ලෝක දෙකෙහිම දේවල් උකහා ගත්තාය. විටෙක පැරිසීයේදී පැවැත්වූ චිත්‍ර ප්‍රදර්ශනය තුළ ඇයගේ ඉන්දියානු බව ඉතාමත් විවෘතව ප්‍රදර්ශ‍නය කළාය. ඇය එම අවස්ථාවන්වලදී සැරසුණේ බොහෝ විට ඉන්දියානු සාරිවලිනි. එවැනි ක්‍රියා නිසා පුරුෂ මූලික සමාජයක් තුළ ඇය සැබවින්ම සුවිශේෂ කාන්තා චරිතයක් බවට පත් වන්නට ඇත. බොහෝ විචාරකයන් ඇය ඉන්දියාවේ ෆ්‍රීඩා කාලෝ ලෙස හැඳින්වීම එම නිසා පුදුමයට කරුණක් නොවේ.

1936 ව‍සර පමණ වන විට ඉන්දියානු මාධ්‍ය විසින් ඇයගේ නිර්මාණ තුළ, සාමාන්‍ය තත්වයට එපිටින් ඇති සුවිශේෂ බවක් නිරීක්ෂණය කිරීමට පටන් ගෙන තිබුණි. එසේම ඇය සමස්ත ඉන්දියානු ලලිත කලා සංගමය විසින් පවත්වන ලද පස්වැනි වාර්ෂික ප්‍රදර්ශනයේ සම්මාන දෙකක් දිනා ගත්තාය. ඉන්පසු එම වසරේදී බොම්බායේදී චිත්‍ර ප්‍රදර්ශනයක් ඇය පැවැත්වීමට සමත් වූවාය. එම ප්‍රදර්ශනයේදී රසික අවධානය දිනාගත් නිර්මාණ නම් ‘කුඩා ගැහැනු ළමයි’, ‘ළමා බිරිඳ’, ‘කඳුකර ගැහනිය’, ‘මගේ පියාගේ ආලේඛ්‍ය චිත්‍රය’, ‘ගැමියෝ’ වැනි ශීර්ෂයන්ගෙන් යුක්ත වූ චිත්‍ර ය.

ජවහර්ලාල් නේරූ වැනි පුද්ගලයෝ පවා අම්රිතාගේ කලා නිර්මාණ අගය කළෝය. ඔවුන් දෙදෙනා එකිනෙකාට ලිවීම පුරුද්දක් කොටගෙන තිබිණි. වරෙක ජවහර්ලාල් නේරු අම්රිතාට මෙසේ ලීවේය. “මම ඔබේ චිත්‍රවලට කැමති, ඒවා තුළ විශාල ශක්තියක් සහ සංජානන ගුණයක් ගැබ් වී ඇති නිසාය.” දකුණු ඉන්දියාව පසුබිම් කරගත් අම්රිතාගේ තුන්ඈඳුතු චිත්‍ර ඇගේ විශිෂ්ටතම නිර්මාණ ලෙස සලකනු ලබයි. එහි පළමුවැන්නිඊරසාැ‘Bride’s Toilet’” fojekak ‘Brahmchari’ සහ තුන්වැන්න‘South Indian Villager Going to Market’ නම් චිත්‍ර ත්‍රිත්වය ඉන්දියාවේ එම ශතවර්ෂයේ විශිෂ්ටතම චිත්‍ර ලෙස සැලකුම් ලබයි.

අම්රිතා ඉතාමත් පැහැදිලි, මධ්‍යම පන්තික ජීවන විලාසයක් තිබු, බෙහෙවින් මනබඳිනසුලු කාන්තාවක් වූවාය, එහෙත් කලාත්මක වූ ඇයගේම විලාසයකට ඇය ජීවත්වන සමාජයට සංවේදි වීම ඉන් වැළකුණේ නැත. ඉන්දියානු සහ බටහිර සමාජයන්ට පිටස්තරයෙකු සේම ඊට අයත්වන්නියක ලෙසද සිය කලාත්මක ප්‍රකාශනය සිදු කිරීමේ විරල වරප්‍රසාදය ඇයට හිමි වී තිබුණි. ඇය සමකාලීන ඉන්දියානු කලාවේ විවිධ පැතිකඩ විවේචනය කළාය, විවිධ හේතු නිසා ඒවා හෙළා දැක්කාය. තාගෝර් සහ රාජා රවි වර්මා වැන්නවුන් හැරෙන්නට අනෙක් සියල්ලන්ම කලා සංකල්ප සහ අදහස්වලට අසාධාරණයක් සිදු කරන්නේ යැයි කියා සිටියාය. ඉහළ මධ්‍යම පන්තික ඉන්දියානු සමාජය සේම, දුඃඛිත තත්වයට පත් දිළිඳු ඉන්දියානුවන් ඇයගේ චිත්‍ර තුළ ප්‍රතිනිර්මාණය වී තිබුණි. ඇයගේ වදන්වලට අනුව “ඔවුන්ගේ අවලස්සන තුළ අපූරු අන්දමින් ඔවුන් සුන්දරය.” සැබවින්ම ඇයගේ බොහෝමයක් චිත්‍ර තුළින් ඉන්දියානු ජන ජිවිතයේ අඳුරු දුඃඛිත ස්වභාවය ලෝකයට කියා පායි.

අම්රිතා සහ ‍ෆ්‍රීඩා කාලෝ

අම්රිතා පැරිසියේදී ඉතාමත් නිදහස් ජිවින විලාසයක් අනුගමනය කළාය. නිදහසට ඇති නැමියාව ඇයගේ කලා භාවිතාව තුළින් මෙන්ම ජීවිතය තුළින්ද විද්‍යමාන විය. ඇය පැරිසියේ ගත කළ ජීවිතය, සැබවින්ම ඉතාමත් විචිත්‍ර වූත් විපුල වූත් ජීවිතයකි. කාමරය බෙදා හදාගත් හොඳම මිතුරිය වූ මරි ලු‍විස් චස්නි සමඟ ඇය සමරිසි ප්‍රේම සබඳතාවක් පවත්වාගෙන ගිය බව ද කියැවේ. ඇය තම මවට ලියූ ලිපිවල ඒ බවක් සඳහන්ව ඇත. එසේම ජිවිතයේ විවිධ කාලවලදී ඇය පෙම්වතුන් බොහෝ දෙනෙකු ඇසුරු කළ අතර ජීවත් වූ කාලයට අනුව ඇය ඉතාමත් නිදහස් ලිංගික ජිවිතයක් ගත කළ බව පැහැදිලි කාරණයකි.

ෆ්‍රීඩා කාලෝ සහ අම්රිතා ෂෙර් ගිල් නම් වූ විසි වැනි සියවසේ ජිවත් වූ කලාකාරියන් දෙදෙනා එකිනෙකාට බොහෝ ඈතින් භෞතිකව ජීවත්වූ නමුත් ඔවුන් දෙදෙනාම ජීවිත ගත කර ඇත්තේ අඩු වැඩි වශයෙන් සමාන විශ්වයන් තුළය. ඔවුහු දෙදෙනාම නිදහස්කාමී, කාලයට ඔබ්බෙන් සිතූ වඩාත් ප්‍රගතිශීලී අදහස්වලින් යුතු, තම කලා දහරාවේ නව ප්‍රවණතා මතු කළ පුරෝගාමිනියෝ වූහ. එසේම දෙදෙනාම තම ජීවිතය සහ කලා නිර්මාණ තුළින් ස්ත්‍රීවාදී මතවාදයන් නව මුහුණුවරකින් සමාජය තුළ ස්ථාපිත කිරීමට සමත් වූහ.

ඔවුන් දෙදෙනාම ගත කළ කෙටි ජීවිත කාලය සන්සුන් සහ සාමකාමී ලෙස ගත වූයේ නැත. ඔවුන්ගේ නිදහස්බව නිසාම ඔවුන් ගතකළේ කාලයට අනුගත නොවූ පෙරළිකාර සහ කැරලිකාර ජීවිත ය. ඔවුහු දෙදෙනා තමන් දුටු ජීවිතයත්, තම ජීවිතයත් අඩු වැඩි වශයෙන් කැන්වසය මත ප්‍රතිනිර්මාණය කළෝය. ‍‍ෆ්‍රීඩා කාලෝ මෙන්ම අම්රිතා ද විවිධ හැඟීම් ප්‍රකාශනයන් සහිත තම රූපයම චිත්‍රයට නැඟීමට ලොල් වූහ. එහෙයින් අම්රිතා ෂෙර් ගිල්, ඉන්දියාවේ ෆ්‍රීඩා කාලෝ ලෙස හැඳින්වීම එතරම් අසාධාරණ නැත.

ෆ්‍රීඩා මෙන්ම අම්රිතා ද ජිවිත කාලය පුරාම නිරෝගී සුවදායි ජීවිත ගතකළේ නැත. අම්රිතා ජීවිතයේ විවිධ හැලහැප්පීම් නිසා නිතර මානසික අවපීඩන තත්වයකින් පෙළුණාය. දෙදෙනාම තම කුසින් දරුවෙකු වැදීමේ ආසාවෙන් පෙළුණු අතර ෆ්‍රීඩා සේම අම්රිතා ද අවාසනාවන්ත ගබ්සා වීම් දෙකකට මුහුණ දී තිබුණි. 1941 වසරේ ඉතාමත් ළාබාල වයසේදී එනම්, අම්රිතාට වයස අවුරුදු 28 ක්ව තිබිය දී ඇය මිය ගියේද එවැනි ආකාරයේ අවදානම්සහගත ගබ්සා වීමක් නිසාය.

ෆ්‍රීඩා කාලෝටත් වඩා ඉතාමත් කෙටි, එහෙත් ෆ්‍රීඩා කාලෝ සේම ගැඹුරු සහ විචිත්‍ර ජිවිතයක් ගත කළ අම්රිතා ෂෙර් ගිල්, 1976 වසරේදී එරට රජය විසින් ජාතික වස්තුවක් බවට ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදි. ඒ තමන් ජිවත් වූ කාලයට වඩා ඉදිරිගාමී, පෙරළිකාර සහ නිර්මාණශීලි ජීවිතයක් ගත කළ මාහැඟි කලා ශිල්පිනියට ගෞරවයක් වශයෙනි. ඇය පිළිබඳව චරිතාපදාන කෘති ද්විත්වයක් ඇතුළු, ඇයගේ ජිවිතය සහ කලාව පාදක කර ගත් කෘති හතක් පමණ මේ වන විට ප්‍රකාශයට පත් වී ඇත. එසේම විශිෂ්ට ඉන්දියානු චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂිකා මීරා නායර් කරන මීළඟ සිනමා නිර්මාණයට පදනම් වන්නේ අම්රිතා ෂෙර් ගිල් නම් සුවිශේෂ කලාකාරියගේ ජිවිතය සහ ඇයගේ කලා නිර්මාණ බව මීරා නායර් කීප විටක්ම ප්‍රකාශ කොට ඇත. ඇයට අනුව අම්රිතා ෂෙර් ගිල් යනු “මිහිපිට නූතන කලා ලෝකය තුළ එක් විශිෂ්ටතම කලාකාරියකි.”■

මූලාශ්‍ර:

feminisminindia.com/2017/01/30/amrita-sher-gil-artist-life/
widewalls.ch/magazine/amrita-sher-gil-art

■ සංජීවනී රූපසිංහ

මයිසූරු මාලිගය හෙවත් ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණය අනුව මයිසූර් මාලිගය ඉන්දියාවේ සංචාරක ආකර්ෂණය දිනා ගැනීමේ සමත් සුවිශාලම භූමින්ගෙන් දෙවැන්න වෙයි. පළමුවැන්න වන්නේ ටජ් මහලයි.

මයිසූරු මාලිගය යනු විසල් පවුරුවලින් වට වූ සුවිශාල භූමි භාගයකට හිමිකම් කියන දැවැන්ත ඉදිකිරීමකි. මයිසූරු නගර මධ්‍යයේම පිහිටන මෙය වඩියර් රාජවංශයට අයත් එකක් ලෙස සැලකෙයි. එයට දකුණු පසින් ඇත්තේ චාමුණ්ඩි කඳු වැටියයි. චාමුණ්ඩි කඳු මුදුනේ ඇත්තේ ඉතා ජනප්‍රිය මෙන්ම අතිශය ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වන හින්දු කෝවිලකි. එම කෝවිල තුළට ඇතුළු වීමට බලා සිටිය යුතු දිගු පෝලිම්වලදී පිරිමින් පිටුපස සාක්කුවේ ඇති මුදල් පසුම්බිය තම ඉදිරි සාක්කුවට දමා ගනු මම බලාසිටියෙමි. එනම් කොතරම් දෙවිවරුන් සිටියත් මෙහි හොරුන්ද සිටිය හැකිය යන පූර්ව නිගමනය නිසායි.

එම කඳු මුදුනට මුළුමහත් මයිසූර් නගරයම දර්ශනය වෙයි. චාමුණ්ඩි කඳු මුදුනට යන ගමන හරියටම සමාන වන්නේ තිරුපති කඳු මුදුනට යන ගමනටය. ඒ ගැන පසුව දවසක කියන්නට මම ඔබට පොරොන්දු වෙන්නෙමි. කොහොමත් අපේ නායකයන් මෙතරම් හොරා කද්දීත් රැක ගන්නා තිරුපති ගැන නම් කිව යුතුමය. චාමුණ්ඩි කඳු මුදුනේ ඇති දූරදක්නයකින් නගරයේ සියලුම ස්ථාන දැකබලා ගත හැකිය. ඉන්පසු ඒ ඒ ස්ථාන කරා යන අපි යළිත් චාමුණ්ඩි කඳු මුදුන දෙස බලමින් එහි දුරදක්නය ඇති තැන සොයමු. අප මුලින්ම ගියේ මයිසූරු මාලිගයටයි.
වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම එය මාලිගයකි. මයිසූර් රජු සහ රජ පෙළපත විසූ මාලිගය එයයි. එහි ඇති නිදහස් භූමිය එකල ජනතාව රැස් කිරීමට භාවිත කළ එකක් වීම නිසා එය වඩා විශාලව තබන්නට ඇත. රජු ජනතාව ඇමතූ ස්ථානය මාලිගයේ ඉහළ මාලයේ ඉදිරිපස ඇත. රජු අමාත්‍යවරුන් රැස්කළ ස්ථාන එහි අභ්‍යන්තරයේ ඇත. ඒවා ප්‍රතාපවත්ය. රජු ජනයා ඇමතූ ස්ථානයට ඉදිරියෙන් ඇති නිදහස් භූමිය හොඳින් දර්ශනය වේ. එහි සිටින සාමාන්‍ය ජනතාවට ද රජු හා ඇමතියන් කිහිප දෙනෙක් හෝ රජ බිසවුන් හොඳින් පෙනෙන්නට එම සඳලුතල සාදා ඇත. මෙහි එකල විශාල ජනතාවක් රැස්ව හිඳින්නට ඇත. ඇතැම් විශාල උත්සව එහි පැවතෙන්නට ඇත. විශේෂයෙන් දශරා උත්සවවලදී ඇතුන්ට ඇන්දවූ වර්ණ විභූෂිත ඇඳුම් මාලිගයේ ඇතුළත තැන්පත් කර ඇත. රජුට විවිධ රටවලින් ලැබුණු තෑගි ද තෑගි මංජුසා ද ඇතුළත තැන්පත් කර ඇත.

දශරා උත්සවය ගැන ද යමක් කිව යුතුව ඇත. දශරා උත්සවයේදී ඇතුන්ට වර්ණවිභූෂිත ඇඳුම් අන්දවා කරඬුවක් තුළ දේවරූප තබා ඒවා ඇතුන් පිට තබා වීදි සංචාරය කිරීම තවමත් සිදුවන්නකි. එම චාරිත්‍රයේ පැරණි ඡායාරූප මාලිගයේ තවමත් තැන්පත් කර ඇත. එම හින්දු චාරිත්‍රය අමු අමුවේ කොපි කරමින් අලි ඇතුන්ට වද දෙන අප සිතා සිටින්නේ එම චාරිත්‍රය පරම නිර්මල බෞද්ධ චාරිත්‍රයක් කියාය.

මාලිගයේ එපිට ඇති නිදහස් භූමියේ ඇවිද යාම වඩාත් අසිරිමත් සිදුවීමක් වන්නේ එම විශාල හිස් භූමියේ ඇති හිස්කමත් සමඟ දැනෙන නිදහස්බව නිසාය. එසේම මාලිගයේ විසල් කණුවල, පියසිවල ඉහළ ලැගුම් ගෙන සිටින පරෙවියන්ගේ තටු සැලීමත් නිතර කලබල වී අහසට පියාඹා තටු ගසන පක්ෂීනුත් අප සිතට ගෙන එන්නේ සාමකාමී සැහැල්ලු සිතිවිලිය. කොහොමටත් පරෙවියන් තටු සලන හඬ මිහිරිය.

එහි ඇති සුවිශාල උයන් තනිකරම නන් පැහැ ගත් රෝස මලින් පිරී ඇත. එය ඉතා හොඳින් නඩත්තු කර තබා ගන්නා අපේ මුහුණු තරම් විශාල මල් පිපෙන රෝස උයනකි. රෝස පැල දහස් ගනණකි. රෝස මල් දහස් ගණනකි.

මේ රෝස මල් යට කෙතරම් මිනිසුන් මිය යන්නට ඇද්ද? මම සිතමි. අද මේ මල් පිපී තියෙන්නේ අතීතයේ රුහිරු ගලා ගිය බිමකය. මේ රෝස මල් පිපී ඇත්තේ දහසක් මිනිසුන්ගේ රුහිරු මතය. මේ රෝස මල් නම් ප්‍රේමයේ සංකේත නොව මරණයේ සංකේතයන්ය.
දහහතර වන සියවසේ ඉදිකළ මෙම මාලිගය විවිධ අවස්ථාවලදී යුද්ධවලට ගොදුරුව ගිනිබත් වී සම්පූර්ණයෙන් විනාශ වී ඇත. ඒ ගිනිබත් කිරීම් අතරතුර මිනිසුන් දහස් ගණන් මෙහි මියෑදෙන්නට ඇත. යළිත් එතැනම යළි යළි මාලිගය ඉදි කර ඇත. මුල් ඒවා ලීයෙන් ඉදි කර තිබූ නිසා ඒවා ගිනි තැබීම පහසු වන්නට ඇත. එම නිසා මෙම නව ඉදිකිරීම සිදු කර ඇත්තේ සම්පූර්ණයෙන්ම ගලිනි. වටේට ඇති සුවිසල් ප්‍රාකාරද සම්පූර්ණ මාලිගය ද ශෛලමය වේ. අවසන්වරට මේ දර්ශනය වන මාලිගය ඉදිකර ඇත්තේ 1897 දීය. එහි වැඩ නිමවා ඇත්තේ 1912දීලු. මට මේවා කීවේ එදින මගේ මාර්ගෝපදේශකයා වූ සත්‍යාය.

“මේක යට වැළලිලා තියෙන්නේ යුද්ධවල ඉතිහාසයක්. දහසක් මිනිසුන් මියගිය ඉතිහාසයක්” ඔහු කීවේ හැඟීම්බරවය.

එක් එක් මාලිගා සම්පූර්ණයෙන් විනාශව ගොස් යළි නව මාලිගාවක් ගොඩ නැංවූ පසුවත් එයට කියන්නේ මයිසූරු මාලිගය කියාය. එය හරියට රෙබට් නොක්ස්ගේ උදැල්ල වාගේය.

අපේ කෞතුකාගාරයේ රොබට් නොක්ස් භාවිත කළ උදැල්ල ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබේලු. මිනිසුන් පැමිණ අසන්නේ මෙහි මිට කවදාවත් මාරු කර නැද්ද යනුවෙනි. එවිට සේවකයන් පවසන්නේ මිට සෑහෙන වාරයක් මාරු කර අලුත් මිටවල් දමා ඇති බවයි. එවිට තලය කිසිදා මාරු කර නැද්ද යනුවෙන් ඇසූ විට තලයද බොහෝ වර මාරු කර ඇත. එසේ නම් එය රොබට් නොක්ස්ගේ උදැල්ල වන්නේ කෙසේද?

මයිසූරු මාලිගයද රොබට් නොක්ස්ගේ උදැල්ල මෙනි. නැතහොත් තීසස් නෞකාව මෙනි. ග්‍රීසියේ තීසස් නමින් නෞකාවක් වීලු. එහි වසර ගණනක මුහුදු ගමන තුළ කැඩී බිඳී ගිය කොටස්වලට අලුත් කොටස් දමා සකස් කළේලු. ගමන අවසාන වෙද්දී එහි සියලුම කොටස් අලුත් ඒවාය. ඒවා ගමන ආරම්භයේ තිබූ කොටස් නොවේ. එවිට තවදුරටත් එයට තීසස් නෞකාව යැයි කිව හැකිද?

මයිසූරු මාලිගයට නම් එසේ කිව හැකිය. මන්ද යත් එය පිහිටා තිබෙන්නේ මයිසූරු නගර මධ්‍යයේය. එම අවකාශමය අනන්‍යතාව නිසා එයට ඒ නම කිව හැකිව ඇතැයි සිතමු.
වඩියර් රාජවංශයේ මහාරාණි ප්‍රමෝදා දේවිට මෙම මාලිගය අයත්ව තිබිණි.

ගැහැනියකට මෙවැනි විසල් මාලිගයක් අයත් වීම යනු ඉන්දීය ගැහැනිය පිළිබඳ බෂාම්ගේ චිත්‍රය යළි සිහි ගැන්වීමකි. සිය අසිරිමත් ඉන්දියාව කෘතියේ බෂාම් පඬිවරයා පවසන්නේ “භාරතීය ගැහැනිය යනු වරෙක දෙවඟනකි. වරක වහලියකි” යනුවෙනි. ස්වාමියාගේ දර සෑයට දමා ගැහැනුන්ට පිළිස්සී මිය යන්නට බල කළ ඉන්දියාවම මෙවැනි විසල් මාලිගාවල අයිතිය ගැහැනුන්ට දරන්නට ඉඩ හැරියේය. මේ පුදුම ඉන්දියාව එසේය.

මාලිගය ආලෝකවත් කරන්නේ හරියටම රාත්‍රී හතටය. එය එක්වරම විදුලි බුබුලින් ආලෝකවත් වීම අසිරිමත් සිදුවීමකි. එහි රැස්ව සිටින මහා ජනකාය එක්වරම කෑගසති. එය පුදුමය සතුටට තනි තනි පුද්ගලයාගේ මුවින් පිටවන උස් නොවූ හඬකි. ඒ සියල්ල එකතු වී එක්වරම මහ පුදුම සහගත හඬක් නැගෙයි. එය රමණීයත්වයේ ආනන්දයෙන් උත්කර්ෂ වූ හිතක නගින ප්‍රමෝදස්වරයකි. එය වචනයට නැගීමට මම උත්සාහ නොදරමි. කළ නොහැක්කක් වන බැවිනි.
මා එහි ගියේ කොරෝනා ව්‍යාප්තිය පැවති කාලයක වුව ද දස දහස් ගණන් ජනයා එහි තැන තැන විසිර සිටියහ. සම්පූර්ණයෙන්ම එකම වර්ණයේ විදුලි බුබුලින් මුළුමහත් මාලිගයත් බලකොටුවේ විිසල් දොරටුත් ආලෝකවත් කළ විට එය මැණික්වලින් දියමන්තිවලින් සෑදූ වෙනත් ලෝකයකට ගියාක් මෙන් චමත්කාරජනක අත්දැකීමකි.

මාලිගය වටකොට බැඳි මහ පවුරේද විදුලි බුබුලු එක සේ දිලෙයි. එහෙත් පවුරු ඇත්තේ සෑහෙන දුරෙනි. මෙය අක්කර සිය ගණනක භූමියකි. එහි පිවිසීමේ දොරටු තුනකි. දකුණු වාසල් දොරටුව සාමාන්‍යයෙන් මහජනතාව සඳහාය. එසේම එහි ඇතුළුවීමට ටිකට්පතක් ගන්නට ඕනෑදැයි මට හරියටම මතක නැත. ඒ සියල්ල සොයා බැලුවේ සත්‍යා විසිනි. මට තිබුණේ සිරි නරඹන්නට පමණි. නැගෙනහිර දොරටුව සාමාන්‍යයෙන් විවෘත කරන්නේ දශරා උත්සවය සඳහා පමණි. එහෙත් බටහිර දොරටුව රාත්‍රී කාලයේ ඇතැම් විට විවෘතව තබයි. එහෙත් එයද සාමාන්‍යයෙන් විවෘත කරන්නේ දශරා උත්සවය සඳහාය. දශරා උත්සවයේ ආභාසයෙන් අපේ දළදා පෙරහැර පැවැත්වීද යන සැකයක් මට ඇති වූයේ මාලිගයේ අභ්‍යන්තරයේ තබා තිබූ, දශරා උත්සවයේ ඡායාරූපයකිනි. එය අලි ඇතුන්ට අන්දා දළදා පෙරහැර ගෙනියනවා වගේමය.
මාලිගය බි්‍රතාන්‍ය ජාතික ගෘහනිර්මාණ ශිල්පියෙකුගේ නිමවුමක් වුවද එහි හින්දු, ගොතික්, මෝගල්, මෙන්ම රාජ්පුත් ගෘහනිර්මාණ ආකෘති දරයි. විසල් ආරුක්කු මෝගල් ආකෘති සිහිගන්වයි. එහි සැඟවුණු බි්‍රතාන්‍ය අනන්‍යතාවක් ද ඇතැයි මට සිතේ. අලංකාර කැටයමින් යුත් කුලුනු එහි ඇති සුවිශේෂ අනන්‍යතාවකි. එසේම රිදියෙන් සෑදූ දොරටුවල දිස්නය මාලිගයේ ප්‍රෞඪත්වය තවත් නංවයි. මුළු මාලිගයම බිම ආවරණය වී ඇත්තේ රෝස සුදු ආදි ග්‍රැනයිට් පාෂාණයෙනි. ඒවා මඟින් මහේශාඛ්‍ය රාජකීයත්වයක් මාලිගයට උරුම කර දී ඇත. විශාල කැඩපත්, විශේෂයෙන් කැටයම් රිදී රාමුවෙන් යුත් කැඩපත්, සියුම් ලී කැටයම්, විශාල මූර්ති සහ පිළිම, රාජාසන, විශාල චිත්‍ර යන මේ සියල්ල මඟින් නිරූපණය කරන්නේ ගම්භීර රාජ්‍යත්වයයි.
ඉන්දියාවේ තවමත් ග්‍රැනයිට් බහුලය. මා සිටි සෑම හෝටලයකම පාහේ බිම ග්‍රැනයිට් අල්ලා සකස් කර තිබුණි. එසේම තවමත් ග්‍රැනයිට් පාෂාණවල ගල් කැටයම් කරන ගල් කැටයම්කරුවෝ පංසල්වල වැඩෙහි යෙදෙති.

මා එහි ගියේ සීතල දෙසැම්බරයකය. රාත්‍රියේ සීත සුළං මැද මම තනිවම ඔහේ ඇවිද ගියෙමි. මියුරු හඬින් ඇසෙන සංගීත නාදය පොලිස් තූර්යවාදක කණ්ඩායමේය. ඒ සංගීතය, රාත්‍රිය සහ සීතල කොතරම් රෝමාන්තික අත්දැකීමක් වුවද අවාසනාවක මහත…, මට සිදු වූයේ තනිවම ඇවිද යන්නටය.■ (ලබන සතියට.)

‘ඉතිහාසය නිර්මාණය කළේ සාමූහික මිනිසා මිස, තනි මිනිසකු හෝ දෙවියෙක් නොවේ. මනුෂ්‍යත්වය මිනිසාට ස්වභාව ධර්මයෙන් ලැබුණු මහඟු සම්පතකි. එය සාමූහික ජීවිතය උදෙසා පවත්වා ගැනීම මිනිසා විසින් සිය ශ්‍රමයෙන්ම කළ යුතුය. එහෙත් ඓතිහාසික ඛේදවාචකය වන්නේ, මිනිසා විසින්ම තැනුණු මානසික හා භෞතික සිරගෙවල් තුළ එය සිරකර තබා ගැනීම ය. එනම් ජාතිය, ආගම, කුලය, භාෂාව, දේශපාලනය දෘෂ්ටිවාදය හෝ ආර්ථික ක්‍රමය ආදි වශයෙනි. මිනිසාගේ තණ්හාව, ආශාව ආදිය එයින් වෙන්කළ නොහැකිය.’: විද්‍යාත්මක චින්තනය සහ සමාජ නිර්මාණය, 85 පිටුව.

අද මේ සටහන ලියන්නේ කලාතුරකින් රටක උපදින ‘වෙසෙස් මිනිසුන් අතරින් දැකිය වෙනස් මිනිසෙකු’ ගැන ය. අප්‍රමාණ රෝගීන් වාසය කරන රටක නිරෝගීව ජීවත්වන මිනිසෙකු ගැන ය. පණ පිටින් මියැදී සිටින මිනිසුන් අතර පණ පිටින් නොමැරී සිටින මිනිසෙකු ගැන ය. අත්තුක්කංසනයත් පරවම්භනයත් තුනී කළ මිනිසෙකු ගැන ය.

අද අපේ කතා නායකයා අසාමාන්‍ය අන්දමේ, ගුරුවරයෙකි. කථිකයෙකි. කවියෙකි. ලේඛකයෙකි. පරිවර්තකයෙකි. මානවහිතවාදියෙකි. හෙතෙම නීතිඥ එස්.ජී. පුංචිහේවා නම් වේ. ඔහුගේ සමීපතමයන් බුහුමනින් හඳුන්වන්නේ ‘මහාහේවා’ නමිනි. හේතුව ඔහු බරපතළ වැඩවලට අකම්පිතව – නිර්භීතව මුළු ජීවිත කාලයම කැප කර සිටීම ය.

සුදු වත ඇඳි සුදු වත

සුදු වතින් සැරසී පන්සල් යන අහිංසක බැතිමතුන්ය අප කුඩා කල දුටුවේ. අද දරුවන් දකින්නේ සුදු වතින් සැරසී පාර්ලිමේන්තු යන ‘මහා බැතිමතුන්‘ ය. සුදු වතින් පේවී සිටින මහාබැතිමතුන්ගේ වත කළු ය. ඉහළම තත්වයේ – වටිනාම සුදු වතින් සැරසී සිටින උදවිය විවිධ අවස්ථාවන්හි අද සුලභ දසුනකි. සුදු වතින් සැරසී විවිධ සභාවන්හි පේවී සිටින බොහෝ උදවියගේ සුදු වස්ත්‍රය විනිවිද විද්‍යමාන වන්නේ කළුම කළු – කැතම කැත වත ය, සිරිත ය.
සුදු නම් පවිත්‍රයේ වර්ණය ලෙසය අප ඉගෙන ගෙන තිබෙන්නේ. සුදු ශෝකයේ වර්ණය ද වේ. අද සුදු වර්ණය අප දකින්නේ ‘චෞර රාජ්‍යයක’ වර්ණය ලෙසිනි. සුදු ඇඳගෙන හොඳටම හොරකම් කළ හැකි ය. මනුෂ්‍ය ඝාතන සිදු කළ හැකිය. විවිධ අපරාධ කළ හැකිය. මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් කළ හැකිය. ස්ත්‍රී දූෂණ – ළමා අපචාර කළ හැකිය. අරුමයකි, මහජන වරම් ලබන්නට ද හැකිය. මහනායක හිමිවරුන්ගෙන් බුහුමන් ලබන්නට – පිරිත් නූල් බැඳගන්නටත් හැකි ය.
සුදු වත කැත වී අපවිත්‍ර වී තිබෙන රටක හැමදාම – හැම විටකම අකම්පිතව සුදු වතින් සැරසී සිටින එස්.ජී. තම වත ගැන ආඩම්බරයකින් පසුවෙන්නේ කෙසේ ද? ඔහු වත තුළ – ‘එස්.ජී. සිරිත’ තුළ, නීති ගරුක බව සිය දිවිසැරිය පුරාම පවතින බවට තිබෙන දැඩි ආත්ම විශ්වාසය නිසා යයි සිතමි.

සුදු වත හැඳි ගුරුවත

අප කුඩා කල සුදු ජාතික ඇඳුම ඇන්දේ සිංහල ගුරුතුමා ය. ඔහු රටට – ජාතියට – භාෂාවට ඇල්මකින් පසුවුව පැවතුණේ ජාතිවාදයෙන් හෝ ව්‍යාජ දේශප්‍රේමයකින් නොවේ. එදවස සිංහල ගුරුතුමා දැන සිටියේ සිංහල පමණක් නොවේ. පාලි – සංස්කෘත සහ ඉංග්‍රීසි ද දැන සිටියේය. සිංහලෙන් ලියවී තිබුණ කවියක් ඉගැන්වූයේ ඊට සමාන්තර ඉංග්‍රීසි කවියක් ද සමාන්තරව පරිහරණය කරමිනි. සැබවින්ම පැරණි සිංහල ගුරුතුමා පඬිවරයෙකි. භාෂා ශාස්ත්‍ර පමණක් නොව, සමාජ දේශපාලන තත්වය – ලෝකය ගැන ද ඔහු දැන සිටියේය. ඔහුගේ පෞරුෂයට මුල් වුණේ විෂයාන්තර කියවීමක නිමග්නව සිටීමය.

එස්.ජී. නම් ගුරුවරයා මා දීර්ඝ කාලයක සිට දකින්නේ ‘මානව හිමිකම්’ – ‘මූලික අයිතිවාසිකම්’ විවිධාකර ක්ෂේත්‍රවල වෘත්තිකයන්ට – සමාජ ක්‍රියාධරයන්ට නිරවුල්ව – පැහැදිලිව – සරලව හා රසවත්ව උගන්වන සුදුර්ලභ ගුරුතුමෙකු ලෙසිනි. ඔහුගේ ඉගැන්වීම නිර්ව්‍යාජ කටයුත්තක් වී තිබෙන්නේ ඔහු තම මුවින් පිටවන අදහස් ගැන වගවීමකින් හෙවත් හෘදය සාක්ෂියකින් අනූනව තිබීම ය. මානව හිමිකම් ගැන අති දක්ෂ විදිහට කතා කරන – කියාදෙන බොහෝ නීතිඥයන්ගේ ජීවන වෘත්තිය තුළින් හෘදය සාක්ෂිය විද්‍යමාන නොවේ. සමහර විට හෘදය සාක්ෂියකට වගවෙමින් නීතිඥ වෘත්තියේ නිමග්න වීමට පුළුවන් කමක් නොතිබෙනවා විය හැකිය. නීතිඥයෙකු ලෙස එස්.ජී. එකම එක නඩුවකට ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිඥවරයෙකු යටතේ පෙනී සිටි බවත්, ඒ වෙනුවෙන් ඔහුට එදවස ලැබුණ රුපියල් සියයක ගාස්තුව තම හිතට වදයක් වූ බැවින් නඩුව වෙනුවෙන් ගාස්තු ගෙවූ පුද්ගලයා අතටම පත් කළ බවත්, එය ඔහුගේ ප්‍රථම උසාවි ගමන හා අවසාන උසාවි ගමන බවත් මා අසා තිබේ. එහෙත් නීතිය හිසින්ගෙන උසාවි නොගිය ද, නඩු කථා නොකළ ද ඔහුගේ ගුරුවතට පදනම වූයේ නීතිය නම් විෂයකේෂ්ත්‍රය වීම විශේෂයකි. ඊට හේතුව ලෙස පැහැදිලිවම පෙනී යන්නේ මනුෂ්‍යත්වය විෂයෙහි කැපවුණ භූමිකාවක් තෝරාගෙන එහි නියැලීම බව පෙනේ.

සුදු වත සහ පිළිවෙත

එස්.ජී. සම්ප්‍රදායන් හිසින් ගෙන කටයුතු නොකළ කෙනෙකු වුව, ඔහු සිය ජීවන පිළිවෙත තමන් පසක් කළ හා විශ්වාස කළ අගයන් මත පදනම් කර ගෙන කටයුතු කළ බව පෙනේ. ඔහු ගමකින් මතුවුණ කෙනෙකි. අධ්‍යාපනයෙන් දීප්තිමත් වූ කෙනෙකි. නිරවුල් දැක්මකින් ඉදිරිය බැලූ කෙනෙකි. ඒ වෙනුවෙන් අවැසි ප්‍රඥාව ඔහු ලබන්නේ මාක්ස්වාදයෙනි. එහෙත් ඔහු මාක්ස්වාදය කියවන්නේ – හදාරන්නේ හා වටහා ගන්නා මනුෂ්‍යත්වය වෙනුවෙන් දීප්තිමත් ඥාන සම්භාරයක පහස ලබන්නටය. එසේ වුව ඔහුගේ ජීවන පිළිවෙත සාම්ප්‍රදායික මාක්ස්වාදීන්ගෙන් වෙනස් වූ ඔහුට අනන්‍ය වූ එකකි. මනුෂ්‍යත්වය වෙනුවෙන් කැපවුණ වැඩ කිරීමට කාලය වැය කළ ද හැමදේටම ඔහු ‘තමා මනුෂ්‍යයෙකු‘ වීම හා ඒ භාග්‍යයට ගෞරවණීය විය.

එස්.ජී. නිහඬව අපට ඉගැන්වූ කාරණා තුනක් තිබේ. එකක් නම් පිළිවෙත හෙවත් ප්‍රතිපත්තිගරුකව කටයුතු කිරීම ය. එය ඔහු ජීවිතයට හා ජීවත්වීමට අවශ්‍ය ‘විනය’ ලෙස අවබෝධ කර ගෙන සිටියේය. අනෙක ‘මුඳුන් මුල’ රැක ගැනීම ය. කිසිම හේතුවක් නිසා හෝ කෙනෙකු අවබෝධයෙන් උරුම කර ගත් අනන්‍යතාව රැක ගෙන ස්වාධීනව කටයුතු කිරීම ඔහු ප්‍රායෝගිකව විදහා පෑවේ ය. තුන්වැන්න නිරවුල් මනසකින් ‘බුද්ධිමය පෝෂණය’ ලැබීමේ වැදගත්කමය. ඔහුගේ අලුත්ම කෘතිය වන ‘විද්‍යාත්මක චින්තනය සහ සමාජ නිර්මාණය’ එස්.ජී. ස්වකීය ජීවිත කාලය තුළ මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස අකම්පිතව දෙපයින් නැඟී සිටින්නට අදාළ වූ පිළිවෙත් විෂයෙහි ඥානාලෝකය විදහා පෑමකි. එහි ඔහු ‘පිරිසිදුකම හා මනුෂ්‍යයා’ යන මැයෙන් ලියන මේ සටහන විශද කරන්නේ තමා සම්ප්‍රදාය හිසමත තබා නොගත්තේ වී නමුත් සම්ප්‍රදායෙන් ලද ආලෝකය යයි සිතමි.

‘සිත පිරිසිදු කරගත යුතුය යනු දහමෙහි ඉගැන්වෙයි. ගත පිරිසිදුව තබා ගැනීම කුඩා කාලයේ සිට අනිවාර්යයෙන් පුරුදු පුහුණු විය යුත්තකි. ගත පිරිසිදුව තබා ගැනීමෙන් සිත පිරිසිදුව තබා ගැනීම පහසුය. ගෙදර සමාජය යහපත් සබඳතා ඇතිව පවත්වා ගැනීමට පිරිසිදුකම අත්‍යවශ්‍ය ය. අනුන්ට සේවය කරන හා අනුන්ගෙන් සේවය ලබන සියලු දෙනා පිරිසිදුව සිටීම සමාජ පැවැත්ම ශක්තිමත් වීමට අනිවාර්යය. එසේ සිටීම අත්‍යවශ්‍ය වන්නේ අපගේ ක්‍රියාකාරිත්වය සමග ශරීරය වැඩෙමින් හා අභාවයට යමින් අපිරිසිදු වන හෙයිනි. ව්‍යවහාරය අනුව නව දොරකින් ශරීරයේ අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමත්ය. මේ දෙකම සමබරව පැවතිය යුතුය. නිසි පෝෂණය පිරිසිදුව ලබාගැනීම මෙන්ම අප ද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම සමානව වැදගත්ය එකක් වැදගත්, අනික නොවැදගත් නැත. එහිදී උසස් හෝ පහත් සිදුවීම් නැත. අවශ්‍ය වන්නේ ඒ සෑම ඉන්ද්‍රියයක්ම ඉතා පිරිසිදුව හා නීරෝගීව තබා ගැනීම ය.” (විද්‍යාත්මක චින්තනය, 134 පිටුව)

මේ අදහස් දැක්වීම මා දකින්නේ ගුරුවරයෙකු ස්වකීය අත්දැකීම්වලින් ලබා දෙන ඥානයක් ලෙසිනි. මෙහි වැදි බණක් නැත. ස්වකීය ජීවිතය ශතකයකට ආසන්න කාලයක් තමා අනුදත් පිළිවෙත් මත පිහිටා ගත කොට ‘පිරිසිදුකම, ගත සිත දෙකම’ පිරිසිදුව තබාගෙන නීරෝගීව ජීවත්වීමෙන් ලබා දෙන ආදර්ශවත් ඉගැන්වීමක් ලෙසය මා මේ අදහස් හෙවත් ඉගැන්වීම දකින්නේ. මේ බව පවසන්නට එස්.ජී. හැර තව කෙනෙකු ජීවමානව සිටින්නේ දැයි මම මේ මාහැඟි පොත කියවූ දා සිට තවමත් කල්පනා කරමි.

තාරුණ්‍යය හා නවීනත්වය

එස්.ජී. සිරිතෙහි කැපී පෙනුණේ වියපත් ‘කයින් දුබල – මනසින් පසුගාමී’ මහලු සමාජයක අසුනකට බර නොවීම ය. විස්මය නම් වයසින් මුහුකුරා ගිය එස්.ජී.ට ‘තරුණ සමාජයක’ අසුන් ගන්නට පුළුවන් වීම ය. ඊට හේතුව ඔහු ‘නවීන සමාජයක්’ ගැන කල්පනා කිරීමය. ඔහු කල්පනා කළ නවීන සමාජය යනු ආගමික මතාන්තරවලින් වැසුණු එකක් හෝ මුල් ඉදිරුණු නිරුවත් පුරුෂාර්ථ හිසින් ගත් එකක හෝ නොවේ. ඔහු අපේක්ෂා කළ නවීන සමාජය තුළ මනුෂ්‍යත්වය – සමානාත්මතාව – යුක්තිය හා සාධාරණත්වය පැවතිය යුතුය. ඉතා ඈත පිටිසර ගමක් වෙත ගොස් නූගත් දිළිඳු ජනයාට ඇහුම්කන් දීමට – අවධානය යොමු කිරීමට හා ඔවුන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට තිබුණ ධෛර්යය හා උවමනාව නිසා එස්.ජී. අන්‍යයා වටහා ගන්නා ඔවුන්ගේ යහපත උදෙසා යමක් කළ යුතුය යන අධිෂ්ඨානයකින් මඬනා ලද්දෙකි. ඒ වෙනුවෙන් වැදගත් වූයේ මතවාදීව තාරුණ්‍යයකි. එස්.ජී.ට දහම ගැන හැඟීමක් තිබුණ ද ආගමික ඉගැන්වීම්වල නිසරුබව, අවිද්‍යාව බැහැර කර සිතන්නට පුළුවන් විය. ආගමකින් මනුෂ්‍යයාගේ ජීවන ලාලසාවන් හීන කිරීම ද එස්.ජී.ට අභිමත නොවීය. ඇතැම් ආගමික ඉගැන්වීමක් එස්.ජී. විභාග කරන්නේ යථාර්ථවාදීව ය. මේ සම්බන්ධයෙන් නිදසුනකින් යමක් පැහැදිලි කිරීමට කැමැත්තෙමි.

‘…. බුද්ධාගමේ එක් අබුද්ධික ඉගැන්වීමක් නම් ‘පිළිකුල් භාවනාව’ ය. එනම් ශරීරයෙන් ඇට, සම්, මස් නහර ආදියත්, දහඩිය, සෙම්, සොටු, මල, මුත්‍ර ආදියත් නිසා මුළු හරීරයම පිළිකුල් කොට සිතීම ය. ලෝකයේ සියලු අප ද්‍රව්‍ය යළි ප්‍රතිචක්‍රියවී සතුන්, ගහකොළ ඇතුළුව මිනිසාගේ පෝෂණයට යෙදේ. එම අප ද්‍රව්‍ය නිකුත් වන ඉන්ද්‍රියයන් හෝ ශරීරය හෝ දෙතිස් කුණප ලෙස පහත්කොට සලකා පිළිකුල් කිරීම මෝඩ භාවනාවකි. අවශ්‍ය වන්නේ පූර්ණ පිරිසිදු භාවයයි.
මෙසේ ශරීරය පිළිකුල් කිරීම නිසා ශාරීරික ශ්‍රමය පහත්කොට සැලකීමට ද යොමු වනු ඇත. එය තම ශ්‍රමය අත්පා අගයකොට සැලකීමට බාධාවකි. පිරිසිදුකම දහමක් මෙන් පිළිපැදිය යුතු අතර තම ශරීරය, අවයව සහ ඉන්ද්‍රියයන් අඩුවැඩි නැති වටිනාකමකින් පවත්වාගත යුතු ය. මනුෂ්‍යයාගේ මොළය, ඇස, කන, හෘදය, අස්ථි, නහර ආදි සියල්ල ස්වභාව ධර්මයේ විස්මය ජනක විද්‍යානුකූල නිර්මාණ වේ. එයින් එකක් අනිකට වඩා උසස් හෝ පහත් ලෙස නොසැලකිය යුතුය. පහත්ය යි සැලකෙන මලපහ කිරීම අනිවාර්යයෙන් නිසිලෙස සිදු නොවුණොත්, උසස් යයි සැලකෙන සිතීම නිසි පරිදි නොසිදුවිය හැකිය. සිදුවිය යුත්තේ සියල්ල ඉටු කරන ශරීරය පිළිකුල් කිරීම නොව සියලු කාර්ය නිසි ලෙස කරන ශරීරයට කෘතඥවීම සඳහා නිර්බාධිතව නිසි පරිදි පවත්වා ගැනීමය.” (විද්‍යාත්මක චින්තනය, 135 පිටුව)
මේ අදහස් පළ කරන්නේ ශතකයකට ආසන්න දිවි පෙවතක් ගත කළ මනුෂ්‍යයෙකි. ඒ මනුෂ්‍යයා ජීවත් වන්නේ අංග සම්පූර්ණ ශරීරයක් උරුම තරුණයන් හා තරුණියන් ශරීරය නිසරුය යන අදහසින් සසුන් ගත වන රටක ය.

මනුෂ්‍යයෙක් මනුෂ්‍ය සමාජය වෙනුවෙන් යහපත් දේ කිරීමට නම් තම කය මනස දෙකම පිරිසිදුව තබා ගත යුතුය යන අදහස වියපත් පුද්ගලයෙකු පැවසීම සන්තුෂ්ටියට හේතුවක් නොවේ ද? ඒ බස පවසන්නට එස්.ජී. හැර තවත් අය විරල නම් ඉන් ගම්‍ය වන්නේ මනුෂ්‍යයන් ලෙස අපගේ දිවි පැවැත්ම විෂයෙහි ශෝචනීය තත්වයක් නොවේ ද?

භාෂණය සහ ලේඛනය

එස්.ජී. ද්විභාෂික උගතෙකි. ඔහුගේ උගත්කම -ඇසූ පිරූතැන් ඇති බව ඔහු තමන්ගේ කීර්තියට හෝ බැබළීමට භාවිත කරන්නේ හෝ අලෙවි කරන්නේ නැත. ඔහු තමන් සතු ශක්‍යතා භාවිතයට ගන්නේ මනුෂ්‍යත්වය උදෙසා ය. මනුෂ්‍ය සමාජයේ කවර අන්දමක හෝ අභිවෘද්ධිය උදෙසා ය. එබැවින් ලද දේකින් සැහීමට හැකි දිවි පෙවතකි ඔහු ගත කරන්නේ. ඒ නිසා කාලය කළමනාකරණය කරගෙන ලංකාවේ කවර තැනකට හෝ ගොස් මනුෂ්‍යයන් දැනුවත් කිරීමට ඔහු සමත් ය. ‘හරි දුරනේ‘ – ‘ඔච්චර දුර යන්නෙ කොහොමද?‘ යනාදි ප්‍රශ්න ඔහු අසන්නේ නැත. අනෙක් වැදගත්ම කරුණ නම් එස්.ජී. භාෂණයේ බුහුටි බව හා ප්‍රියතාවයි. ඔහු පිළිසඳරක දී අන්‍යයාට ඇහුම් කන් දෙන්නේ උපරිම අවධානයෙනි. අවශ්‍යම තැනකදී වදනකින් යෙදුමකින් මැදිහත් වන්නේ සියුම් උත්ප්‍රාසයකින් සිය මතය පළ කරමිනි. වචන වැඩිය පරිහරණය නොකරන එස්.ජී. අඩු වචන ප්‍රමාණයකින් හැඟීම් රැසක් – අදහස් රැසක් කුළු ගන්වමින් පාඨකයාගේ කල්පනය විකසිත කරන්නට සමතෙකි. සභාවක් ආමන්ත්‍රණය කරන්නට තිබේ නම් ‘නිසි සූදානම’ සහ සවන් දෙන්නන්ගේ කාලයට නිසා සාධාරණයක් කිරීම – කිසිවිට ශ්‍රාවකයෙකුගේ බුද්ධියට නිගා නොකිරීම ඔහුගේ භාෂණ රීතියේ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයකි.
එස්.ජී. සිය භාෂා නෛපුණ්‍යය ස්වාධීනව ඔප මට්ටම් කර ගෙන සිටින්නෙකි. කුමාරතුංග රීතියට ඔහුගේ ප්‍රේමය අනල්පය. එහෙත් ඔහු භාෂණය හා ලේඛනය සන්නිවේදන අභිමතාර්ථ අනුව විවෘත අවකාශයකින් භාවිතයට ගනියි. භාෂා රීතියක ‘සිරවීම’ වෙනුවට ‘විවෘතවීම’ වැදගත් යයි සිතන ඔහු නිවැරදිව – නිරවුල්ව ලියන්නට තමන්ට අභිමත රීතියක් තනා ගනියි. ඔහු හැම විටම සම්ප්‍රදාය මත පිහිටන්නේ ‘වෙනස්වීම’ ගැන නිසි අවබෝධයකිනි. එනිසා ඔහු තම පරම්පරාවේ පමණක් නොව නූතන පරම්පරාවේ ද අවධානය දිනා සිටින කථිකයෙකි, ලේඛකයෙකි.

එස්.ජී.ගේ ලේඛන කාර්යය යනු එක්තරා අන්දමක ‘සාංඝික’ තත්වයක එකකි. විවිධ ආයතනවල සම්පත්දායකයෙකු ලෙස, ඒ ඒ අවශ්‍යතාව අනුව එස්.ජී. ලියා තිබෙන දේ එක් රැස් කළේ නම් ක්ෂේත්‍ර කිහිපයකට අදාළව ග්‍රන්ථ ගණනාවක් සම්පාදනය කරන්නට තරම් ය. එහෙත් එස්.ජී. සිය නමින් පළ කර තිබෙන්නේ කෘති විසි පහක් පමණය. විවිධ ආයතන වෙනුවෙන් ලියා ඇති – සංස්කරණය කර ඇති – පරිවර්තනය කර ඇති – අනුවර්තනය කර ඇති විවිධ තත්වයේ කෘති කොපමණදැයි කියන්නට එස්.ජී. හෝ දන්නේ නැතැයි සිතමි. කවර අවශ්‍යතාවකට හෝ කවර වේලාවක හෝ යමක් ලියන්නට යයි එස්.ජී.ට පැවරුණහොත් එය පසුව – අසවල් දින ලියා දෙන බවට පොරොන්දු ඔහුගේ නැත. ලිවීම ඒ මොහොතේම ය. අවශ්‍ය අන්දමටය. ඊට හේතුව නිරවුල්ව සිතීමට හා සිතන දේ හොඳම අන්දමට ලියන්නට භාෂාව පරිහරණය කිරීමට ඔහු සතු පරිචය වන්නේය.

වින්දනය සහ චින්තනය

එස්.ජී. උසස් වින්දන ශක්තියකින් පොහොසත් කෙනෙකි. ඔහු පුවත් පතකට ලියන කුඩා තීරු ලිපියකින් වුව පළ වූයේ ඔහුගේ වින්දන ශක්තිය හා චින්තන ශක්තියයි. ඔහුගේ කතුවැකි සංග්‍රහයක් වන ‘කළුවර කැටයම’ තීරණාත්මක අවස්ථාවක – සියුම් හා සංකීර්ණ සමාජ දේශපාලනික සංස්කෘතික කරුණක් අරභයා ව්‍යක්තව විවේචනයක නිමග්න වන්නේ කෙසේ ද යන්න අධ්‍යයනය කිරීමට සුදුසු අත් පොතක් වැන්න.

එස්.ජී. පාඨකයාගේ කල්පනය විකසිත කරන්නට යොදා ගන්නා උපක්‍රමය නම් ‘සිනා’ රසයයි. ඔහු කුළු ගන්වන සිනා රසය බාළ එකක් නොවේ. අවකැපෙන වචනවලින් මතු කරන අවිනීත බවකින් වියුක්ත එස්.ජී.ගේ ‘හාස්‍යයෝපක්‍රම’ පාඨක මනසෙහි විකසිත වන්නේ සෙමිනි. එයින් ඔහු උත්සුක වන්නේ පාඨකයාගේ කල්පනය පුබුදු කරන්නටය.

”අහේතුවට හේතුව” -”කතා ගෙත්තම” – ”නාඩි ඇල්ලීම” – ”මෙහෙවු රටේ” වැනි කෘති තුළ සංගෘහිත එස්.ජී. රචනා කියවන විට ඔහුගේ ඇසූ පිරූතැන් ඇති බව සේ ම, හාස්‍යය හා තර්කණය මිශ්‍ර කරගෙන ඔහු නිපදවාගෙන තියෙන රචනා විලාසය – භාෂා රීතිය භාෂාඥානය පමණක් නොව, සමාජ දේශපාලන – සංස්කෘතික විඥානය විෂයෙහි සිය පරිණතභාවය ද හොඳින් විද්‍යමාන වේ.

හැම විටම භාෂණයේ දී ශ්‍රාවකයා ග්‍රහණයට නතු කර ගන්නට එස්.ජී. කතාවක් උපමා කර ගනියි. ඔහුගේ කතා ගබඩාව හිස් නොවන්නකි. එස්.ජී. යමක් ලියන විට ද උපමා කතාවක් විෂය කර ගැනීම සිරිත ය. මේ, එස්.ජී නමැති ගුරුවරයාගේ භූමිකාවට අනන්‍ය ගුණයක් යයි සිතේ.

එස්.ජී. සාහිත්‍ය පරිවර්තනයේ දී විශද කරන්නේ පුදුමාකාර නිර්මාණශීලී බවකි. ඔහු කවර කතුවරයෙකුගේ නිර්මාණයක් පරිවර්තනය කළත් එහි එස්.ජී. සාමාන්‍යයෙන් ලියන නිර්මාණාත්මක රචනාවක උත්ප්‍රාසනීය ශෛලිය විද්‍යමාන වේ. ඔහු සිංහලයට නඟන ලද ‘මිනිසි අසිරිය’ නම් ඛලීල් ජිබ්රාන්ගේ නිර්මාණ සමුච්චය පුරාම තිබෙන්නේ එකක් එකකින් වෙනස් නොවන උත්ප්‍රාසනීය ගුණයයි. එහිදී මුල් රචනාව තුළ ගැබ්වුණ රස නුසුන් නොකොට – අරුත හා ගැඹුර ‘එස්ජීකරණය’ කොටගෙන ප්‍රතිනිර්මාණයක නිමග්න වීමට ඔහු සමත් වී දැයි සිතේ. මතු දැක්වෙන ජිබ්රාන්ගේ නිමැවුම එස්.ජී. ‘සිහින’ මැයෙන් අපට කියන සැටි ය.

‘මිනිසෙක් සිහිනයක් දිටි. ඔහු නින්දෙන් පිබිදුණු වහාම පේන කියන්නෙකු වෙත ගොස් තමා දුටු සිහිනයේ තේරුම පහදා දෙන මෙන් ඉල්ලීය.

පේනයා ඔහුට මෙසේ පැවැසීය.

ඔබ අවදියෙන් සිටිනා විට දකින සිහින මට කියන්න. එවිට මම ඒවා පහදා දෙන්නෙමි. හැබැයි ඔබට නින්දේදී පෙනෙන සිහින මගේ බුද්ධියෙහි වත් ඔබේ සංකල්පනා වෙහි වත් ඇති ඒවා නොවේ.’

ඉතා සියුම් උත්ප්‍රාසනීය රචනයක් ලෙස පාඨක මනසේ මේ කුඩා නිමැවුව විකසිත කිරීමට එස්.ජී. වගබලා ගනියි.

මේ තවත් නිදසුනකි. ‘දෙවියන් සෙවීම’ යනු එහි මැය වේ.

‘දෙණි බිමේ ගමන් කරමින් සිටි මිනිසුන් දෙදෙනෙකි. එකෙක් කඳු පාවුල දක්වමින් අනිකාට මෙසේ පැවැසී. ‘බලන්න අර අසපුව. එහි සිටින තවුසා දෙවියන් සෙවුම පිණිස ලොව සියලු දේ අත්හැර දැමුවෙකි.‘

අනෙකා කියන්නේ, ‘හුදෙකලාභාවය හා අසපුව අත් හරින තුරු ඔහුට දෙවියන් හමු නොවෙයි. අපේ ලෝකයට බැස අපේ සැප හා දුක බෙදා ගන්නා තුරුත් අප අපගේ මඟුලෙක දී වැලැපෙන්නන් සමඟ වැලපෙන තුරු හේ දෙවියන් නොදකී’

ඔහුගේ විවේචනයට ඉවසිල්ලෙන් පිළිතුරු දෙමින් අනිකා මෙසේ විමැසී.

‘මම ඔබ කියන්නක් ගැන එකඟ වෙමි. එහෙත් ඒ තවුසා යහපත් මිනිසෙකි යි මම සිතමි. මක් නිසා ද? අප අතරම සිටිමින් ව්‍යාජ යහපත් බවක් පෙන්වා ගෙන සිටින බොහෝ මිනිසුන්ට වඩා එක හොඳ මිනිසකු වත් අපෙන් වෙන් වීමෙන් අව්‍යාජත්වය පෙන්වීම වඩා හොඳ නේද?”
එස්.ජී.ට ප්‍රිය මෙබඳු නිමැවුම් රැසක් ඔහු මුද්‍රිතව පමණක් නොව වාචිකව ද ප්‍රදානය කර තිබේ. ඒ හැම නිමැවුමකම අන්තර්ගතව තිබෙන්නේ මිනිසාට දැනුම් එළි දල්වන නුවණාංකුර ය.

දේශපාලන කවියා

එස්.ජී. කවියට අතිශයින් ප්‍රිය වේ. ඔහු වඩාත් ප්‍රිය කරන්නේ ‘දේශපාලනික’ කවියටයි. කවියක රසයට වඩා ගැඹුර ඔහු වැදගත් යයි සිතන සේ ය. ජන මාධ්‍ය ඔස්සේ සේම, ‘විවරණ’ සඟරාව ඔස්සේ ඔහු ජන ජීවිතයට අදාළ ගැටලු අනාවරණය කරන නිරූපණය කරන දේශපාලනික සාකච්ඡාවක නිමග්න විය. මේ නිසාදෝ එස්.ජී. දැඩි ඇල්මකින් කියවන්නට නැඹුරුව සිටින්නේ මානව ජීවිතයේ – මානව සංස්කෘතියේ අභිවෘද්ධියට කැපවුණ කවීන්ගේ කවි ය. එස්.ජී. පරිවර්තනයට තෝරා ගත් කවි ගැනත් සිය පරිවර්තන ව්‍යායමය ගැනත් මෙසේ පවසයි.

‘අතොරක් නැතිව අකුණු පහළ වේවා!

මක් නිසාද, අඳුරේ සිට දුෂ්ටකම්හි යෙදෙන සියලු බියකරු මුහුණු ඉන් මොහොතකට වත් දිස්වී පසක් වී යන හෙයිනි. මෙහි එන ගැදි වෙස් ගත් පැදි බුරුත්ත සමාජයේ අඳුර එළියට අදී. ඒ අතර එය එකම මානව දයා වාහිනියක් මෙන් අප ආත්මය වැළඳ ගනී. ඉක්බිතිව බුද්ධියේ ආලෝක ධාරාවක් මෙන් මතුවී මඟ පෙන්වයි. එහෙත් ඒ එවන් එළියක් වුවමනා අයට පමණි! බර්ටෝල් බ්‍රෙෂ්ට් ‘සිංහ රූපය‘ නම් කවි සිඟිත්තකින් මෙසේ පවසයි.

-දුෂ්ට මිනිසුන් එහි නිය පහුරු ගැන බියවෙති.

යහපත් මිනිස්සු එහි ප්‍රෞඪ අලංකාරය රස විඳිති.

මගේ කවි ගැනත් එයම වේවා!

මෙහි එන කවි විඳිය හැක්කේ එසේ එක් පසෙක සිටිමිනි. බ්‍රෙෂ්ට්ගේ පැතුම පාඨකයන්ට ද වේවා!”

එස්.ජී. ”අකුණු පහන” මැයෙන් පළ කරන පරිවර්තිත කාව්‍ය සංග්‍රහයෙහි බර්ටෝල් බ්‍රෙෂ්ට් ප්‍රමුඛව කවීන් තිහකට ආසන්න සංඛ්‍යාවකගේ නිර්මාණ හෙවත් ‘දේශපාලනික චින්තා’ සිංහලයට නඟා ඇත. මේ කවි කිසිවක ‘යල්පිනූ‘ ගතියක් නැත. බොහෝ කවි ‘අද දවස වෙනුවෙන් – අප වෙනුවෙන් – අප රටට අදාළව‘ ලියැවුණ ඒවා වැනි ය. මේ බ්‍රෙෂ්ට්ගේ කවකි.

දෙවියන් වහන්සේ
ගැඹුරු අගාධයන් හි
අඳුරු සෙවණැලි අතර
කුස ගින්නෙන් පෙළෙන්නෝ
මිය යමින් සිටිති.
දෙවියනි, ඔබ
මෙලොවට පාන් මැවූ සේක
එහෙත් ඔවුහු කුස ගින්නේ මිය යති
අපේ ඇසට නොපෙනී ඔබ
අභිෂේක ලබති
සදාකාලිකව වැඩ වෙසෙති
දීප්තිමත්ව බැබැළෙති. එහෙත් ඔබේම
ලෝක නිර්මාණය කොතරම් කුරිරු ද?
ඔබ සැබෑවටම නොසිටිතියි
සමහරු කියති
එය එසේ වුණා නම් කොතරම් හොඳ ද?
නමුත් එසේ නොසිටිත් නම්
මිනිසුන් මේ තරම් රැවටිල්ලෙන්
මුළා වන්නේ කවරකට ද?
මේ සදාතනික ‘දේශපාලනික අරුතක්‘ පවසන පැනයක් නොවේ ද?
මේ කවත් බ්‍රෙෂ්ට්ගේ ය.

දෙවියන්ට පැමිණිල්ලක්
යහපත් මිනිසුන්ට හොඳ ලෝකයක්
ලබා දීමට තමන් බැඳී සිටින බව
උඩ සිටින දෙවිවරුන්
කෑ ගසා නොකියන්නේ ඇයි?
එහෙම බැරි නම්, යහපත් මිනිසුන් සමඟ,
ඔවුන්ගේ කාල තුවක්කු සහ
යුද්ධ ටැංකි අතර හිඳ,
”ඉතින් ඉවසා සිටියා ඇති,
”වෙඩි තබනු”යි
අණ නොදෙන්නේ ඇයි?

තමන්ට දැනෙන්න ජීවත් වීම

මේ ඉර හඳ පායන ලොව තුළ විවිධාකර මිනිස්සු ඉපිද මියයති. අප රට තුළ ද එසේම ය. අප රටේ ඉපදී මිය යන බහුතරය මියැදෙන්නේ තමන් ගැන තෘප්තියෙන් ද? තමන්ට හෝ රටට හෝ පලක් නැති ජීවිත ගත කොට මිය යන්නන් නිසා නොවේ ද රටක් විනාශය කරා ගමන් කරන්නේ?

තවත් පැත්තකින් ඉපදී යෙහෙන් වැජඹෙන පුද්ගලයන් රට තුළ ඉපිද රටෙන්ම පෝෂණය වුණ මහා උගත්තු වෙති. ඔවුහු දැනුමෙන් සන්නද්ධ බවත් පැවසෙති. එහෙත් බලය රකිනු පිණිස වැල යන අතට මැස්ස ගසන්නෝ වෙති.

මිනිහෙක් ජීවත් විය යුත්තේ බුද්ධිමත්ව නම්, ඊට අදාළ වන්නේ අධ්‍යාපනය නම්, අද අපේ රටේ බුද්ධිමත්තු කියා පිරිසක් නොමැති ද? උගත්තු නම් සිටිති. එස්.ජී. ‘අකුණු පහන‘ තුළ පරිවර්තනය කරන ෆෙඩ්රික් එන්ගල්ස්ගේ ‘පොතේ දැනුම‘ මැයෙන් එන කව තුළින් උගතා සහ බුද්ධිමතා ගැන විවරණයක් කර තිබේ. ඒ කව මේ සටහන අවසන් කිරීමට උපුටා දක්වනු කැමැත්තෙමි.

තමන්ගේ ජීවිතය තමන්ට දැනෙන අන්දමට දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ගත කළ මිනිසෙකුට මා රටට ණය නැති මිනිසෙකි යනුවෙන් උදානයක් හඬගා පවසා දිවි සැරිය නිම කළ හැකිය. තමන්ගේ ජීවිතය මනුෂ්‍යත්වය වෙනුවෙන් කැප කළ මිනිසෙකුව ‘තමන්ටත් දැනෙන‘ අන්දමට ජීවත් වුණ මනුෂ්‍යයෙකු නම් ඔහු මිය යන්නේ කායිකව පමණකි. එහි බොරුවක් නැත. එස්.ජී. ප්‍රකටව තමන් ජීවත්වුණ ජන සමාජයට කළ දේට වඩා අප්‍රකටව රටේ දිළිඳු ජනයා වෙනුවෙන් කළ දේ අගනේය. ඔහුට එය කළ හැකිවූයේ ජනහදවත් ගැහෙන රිද්මයට සංවේදී වූ බැවිනි. ඔහු පොතේ ගුරෙක් නොවීය. එබැවින් එස්.ජී. පරිවර්තනය කළ එන්ගලස්ගේ කව ඔහුටම උපහාරයක් වේවා!

පොතේ දැනුම
පොතින් කියවා
ගන බොල් කසළ කඳු ගණන්
හිස තුළ පුරවන තැනැත්තේ
සැබෑ බුද්ධිමතෙක් නොවේ.
ජීවිතේ අබිරහස
නමැති පොත ඔහුට නොවැටහෙන හෙයිනි
තෘණ විද්‍යාව පොතින් උගත්තහුට
තණ පත් පිබිදෙන හඬ සවනට නෑසේ
දන්නා තාක් සිප් සත දෙසා බෑව ද
ඔහු කියන දෙයින් ගැඹුරු සම්බුද්ධියක්
ඔබට නොලැබෙනු ඇත
ජීවිතය වටහා ගැන්මට
ජීවිතය දෙස ම බලනු මිස
රෑ පහන් වන තුරා
පොත් පිටු අතර මැරි මැරී ඉපදීම
කවර පලයක් එලවා ද?
තම හදවත ගැහෙන හඬ
වැරදියට වටහා ගෙන එය ගලවා
වීසි කරන අය බුද්ධිමත්තු ද?
ඔබේ සියලුම වදන් අතර
ඉතාම ගැඹුරු ඉතාම මිහිරි රස වන්නේ
මිනිසා ගැන
මිනිසාට දැනුම දෙන වදන් ය,

ස්වකීය ජීවිත කාලයම මිනිසා වෙනුවෙන් මිනිසාට දැනුම ලබා දෙන්නට කැපවුණ මිනිසෙකු වන එස්.ජී. කලාතුරකින් පහළ වන – කලාතුරකින් ඇසුරු කරන්නට ලැබෙන යහපත් මනුෂ්‍යයෙකි. ඔහු කැපවුණේ යහපත් සමාජයක් – රටක් වෙනුවෙනි.

ඔබ කළ මෙහෙය අගනේය. ඔබ මනුෂ්‍යත්වය වෙනුවෙන් කළ දෑ අගනේය.
ඉතින් චිරං ජයතු එස්.ජී.!■