■ ඉඳුවර බණ්ඩාර

දේශීය වෙළඳපොළ තුළ ගුණාත්මක භාණ්ඩ අලෙවිය පිළිබඳ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ කාර්යභාරය සම්බන්ධයෙන් කළ විගණන වාර්තාව ජාතික විගණන කාර්යාලය ප්‍රකාශයට පත්කර තිබේ.

ආනයනික භාණ්ඩ පරික්ෂාවේදී පරීක්ෂණ වාර්තා නිකුත් වීමට ප්‍රථම භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් වූ අවස්ථා, ප්‍රමිති සහතිකය නිකුත් කිරීමේදී සිදුව ඇති දුර්වලතා, කළමනාකරණ දුර්වලතා, රසායනාගාර පරීක්ෂණ සිදුකිරීමට ප්‍රමාද වීම, වෙළඳපොළ පරීක්ෂාවන් සිදු කිරීම අවම මට්ටමක පැවතීම, ප්‍රමිති භාවිතය පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම අවම වීම, පරීක්ෂණ වාර්තා අසමත් වූ භාණ්ඩ සම්බන්ධව විධිමත්ව කටයුතු කිරීමට අපොහොසත් වීම යන කරුණු සම්බන්ධයෙන් එම වාර්තාවේ නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කර ඇත.

‘විදේශයන්ගෙන් ගෙන්වනු ලබන භාණ්ඩ සඳහා අනුකූලතා සහතික නිකුත් කරන විදේශීය රසායනාගාර, පර්යේෂණ ආයතන හෝ වෙනත් රාජ්‍ය ආයතන ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ ලියාපදිංචි විය යුතු වූවත්’ යනුවෙන් ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනය විසින් ආනයනික භාණ්ඩ සම්බන්ධයෙන් නිකුත් කර ඇති මාර්ගෝපදේශ සංග්‍රහයේ පළමු වර්ගීකරණය යටතේ සඳහන් වූවත්, එසේ ලියාපදිංචි වී තිබුණේ දුඹුරු සීනි සඳහා සහතික නිකුත් කරන ආයතන දෙකක් පමණක් බව සඳහන් කරයි. ටින් මාලු සඳහා සහතික නිකුත් කරන ආයතන ලියාපදිංචි වී නොතිබුණ බවද සඳහන් කරයි.

2019 ජනවාරි සිට 2021 ජූනි දක්වා ආයතන 89 කින් අවස්ථා 1014 කදී දුඹුරු සීනි ගෙන්වා ඇති අතර කිසිඳු නිෂ්පාදකයකු ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ ලියාපදිංචි වී අනුකූලතා සහතිකයක් ලබාගෙන නැති අතර ඒ සම්බන්ධයෙන් විස්තරාත්මක නියැදි පරීක්ෂාවක් කර තිබුණේ අවස්ථා 49 කදී පමණි.

2019 ජනවාරි සිට 2021 ජූනි දක්වා නිෂ්පාදන ආයතන 36 කින් අවස්ථා 1522කදී සන්නම් නාම 48ක් යටතේ ටින්මාලු ගෙන්වා තිබෙන අතර නිෂ්පාදකයන් 05 දෙනෙකු සන්නම් නාම 20 ක් සඳහා පමණක් ලියාපදිංචි වී සිට ඇත. ලියාපදිංචි නොවූ අනෙක් නිෂ්පාදන ආයතන 31 යටතේද වටිනාකම ඇමරිකන් ඩොලර් 92,205,253.54 ක් වූ ටින්මාලු බහලුම් 4,395,416 ක් ගෙන්වනු ලැබුවද එම ටින්මාලු සඳහා විස්තරාත්මක නියැදි පරීක්ෂාවක් සිදුකර නැත.

මාර්ගෝපදේශ සංග්‍රහයේ සඳහන් තොගය පරීක්ෂා කිරීමකින් තොරව විකිණීමට හෝ භාවිතයට ඉඩදෙනු ලබන අවස්ථා හතරටම අනුකූල නොවී දුඹුරු සීනි තොග ගෙන්වා තිබූ අවස්ථා 31කදී, ඇමරිකන් ඩොලර් 2,391,388.95ක් වටිනා මෙටි්‍රක් ටොන් 6323.3ක දුඹුරු සීනි නියැදි පරික්ෂාවකින් තොරව නිදහස් කර තිබේ.

ප්‍රමිති ආයතනයේ පරීක්ෂණ වාර්තාව ලැබෙන තෙක් ආනයනික භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් නොවන බවට තහවුරු කරගැනීම අධීක්ෂණය කිරීමට සුදුසු මාර්ගෝපදේශයක් හෝ ක්‍රමවේදයක් ආයතනය සතුව නොමැති බවට නිරීක්ෂණය කර ඇත.

ආනයනික භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමේ ක්‍රමවේදය පහසු කරලීම සඳහා 2018 වර්ෂයේදී පරිගණක දත්ත පද්ධතියක් හඳුන්වා දී ඇතත් එම දත්ත පද්ධතියට ඇතුළත් කර ඇත්තේ සාම්පල් ලබා ගැනීම දක්වා දත්ත පමණක් බවත්, සාම්පල් පරීක්ෂාවෙන් පසු එම පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵල මත පදනම්ව සිදුකරන අනුමැතිය ලබාදීම්, නැවත නියැදි පරික්ෂාව, භාණ්ඩ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හා ප්‍රති අපනයනය නිර්දේශ කිරීම ආදිය 2021 මැයි විගණන දිනය වනවිටත් අදාළ දත්ත පද්ධතිය හරහා සිදුනොවන බව නිරීක්ෂණය කර ඇත.

ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනය, පාරිභෝගික ආරක්ෂණ අධිකාරිය හා ශ්‍රී ලංකා රේගුව යන ආයතන අතර ආනයනය කරනු ලබන සෑම භාණ්ඩ තොගයක් සම්බන්ධයෙන්ම මනා අන්තර් සම්බන්ධයක් පැවතිය යුතු වූවත් ඒ සඳහා සකස් කළ ක්‍රමවේදයක් නොමැති බව නිරීක්ෂණය කර ඇත. ඒ නිසා ගුණාත්මක බවින් තොර භාණ්ඩ වෙළඳපොලට නිකුත් වීමේ වැඩි අවදානමක් පවතින බවත්, ප්‍රමිතියෙන් තොර භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් වූ අවස්ථා ශ්‍රී ලංකා රේගුවේ ලිපිගොනු පරික්ෂාවේදී නිරීක්ෂණය වූ බවත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් පසු විපරම් කිරීමට සුදුසු ක්‍රමවේදයක් ප්‍රමිති ආයතනය විසින් සකස්කර නොතිබුණ බවත් සඳහන් කර තිබේ.
තත්වයෙන් උසස් සෞඛ්‍ය ආරක්ෂිත ආහාර ද්‍රව්‍ය මෙරටට ගෙන්වා ගැනීමට නම් ආනයනය කරනු ආහාර ද්‍රව්‍ය සඳහා ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ නිෂ්පාදන සහතිකය (එස්එල්එස්) ලබාගැනීම අනිවාර්ය කළ යුතු වූවත් ආනයනය කරනු ලබන කිසිදු ආහාර ද්‍රව්‍යයක් සඳහා ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයේ නිෂ්පාදන සහතිකය ලබා ගැනීම අනිවාර්ය කර නැති බව එම ආයතනය නිකුත් කර ඇති නිෂ්පාදන සහතිකය අනිවාර්ය කර ඇති භාණ්ඩ ලැයිස්තුව අනුව නිරීක්ෂණය කර ඇත.

එමෙන්ම නව නිෂ්පාදකයකුගෙන් භාණ්ඩ ආනයනය කරන මුල්ම අවස්ථාවේදී විස්තරාත්මක නියැදි පරීක්ෂාවක් සිදු කිරීමෙන් පසුව නැවත එවැනි පරීක්ෂාවක් සිදුකළ යුත්තේ කවර අවස්ථාවකදීද, ඒ අතර සිදුකළ යුතු පරීක්ෂාවන් කවරේද යන්න පැහැදිලි කර සකස් කරන ලද අභ්‍යන්තර සැලැස්මක් නිරීක්ෂණය වී නැත.

2019 දෙසැම්බර් වනවිට එස්එල්එස් ලාංඡනය ලබාගත් භාණ්ඩ ප්‍රමාණය ආසන්න වශයෙන් 1105 ක් පමණ වූවත් ඊට සාපේක්ෂව වෙළඳපොළ පරීක්ෂාවන් ඉතා අඩු මට්ටමක පැවතී ඇත. නිෂ්පාදන සහතික ලාංඡනය ලබාගත් භාණ්ඩවල ගුණාත්මකබව පිළිබඳ පරීක්ෂාව සඳහා වෙළඳපොළ පරීක්ෂාවන් සිදු කිරීමට 2016, 2017 හා 2018 වර්ෂයන්හි ක්‍රියාකාරී සැලසුම්වලට අනුව ඇස්තමේන්තුගත කර ඇති පරීක්ෂාවන් ගණන පිළිවෙළින් 40,60,48 ක් වූවත්, සත්‍ය ලෙස සිදුකර ඇති පරීක්ෂාවන් ගණන පිළිවෙළින් 19,39 හා 35 ක් වී ඇත. එමෙන්ම 2019 වර්ෂයේදී වෙළඳපොළ පරීක්ෂාවක් කිරීමට සැලසුම් කර තිබී නැත. මේ හේතුවෙන් ගුණාත්මකභාවයෙන් හා තත්වයෙන් අඩු භාණ්ඩ වෙළඳපොලට නිකුත් වීමේ වැඩි ඉඩකඩක් පවතින බව විගණනයේදී නිරීක්ෂණය කර ඇත.

මහජන ආරක්ෂාව හා තත්වයෙන් උසස් භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීමේදී එස්එල්එස් සහතිකය ඉවත් කරන ලද සහ තහනම් කරන ලද භාණ්ඩ පිළිබඳව මහජනතාව දැනුවත් කිරීම පනතේ ඇතුළත් කාර්යයක් වූවත් ඒ සඳහා සුදුසු වැඩපිළිවෙළක් ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනය සකස් කර ක්‍රියාත්මක කර නැත.

එමෙන්ම දේශීය වෙළඳපොළ තුළ මහජන ආරක්ෂාවට හා සෞඛ්‍යයට හානිකර වර්ගයේ ආහාර හා ආහාර නොවන භාණ්ඩ රාශියක් පවතින බවට වෛද්‍යවරුන්ගේ ප්‍රකාශ, සමාජ මාධ්‍ය හා පුවත්පත් මගින් නිරීක්ෂණය වුවද එම භාණ්ඩ පිළිබඳ විස්තරාත්මක නියැදි පරීක්ෂාවන් අනිවාර්ය කිරීමට හෝ එස්එල්එස් ලාංඡනය අනිවාර්ය කිරීමට යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමක් හෝ නිර්දේශ කිරීමක් සිදු කිරීමට ප්‍රමිති ආයතනය කටයුතු කර නැත.

ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනය විසින් නිකුත් කර ඇති සිලෝන් ස්ටෑන්ඩඩ් හා එස්එල්එස් ප්‍රමිති ගණන 4100ක් වන බවත්, 2017,2018 හා 2019 යන ආසන්න වසර 03ක ප්‍රමිත විකුණුම් පිළිබඳ ඇගැයීමේදී විගණනය විසින් නිරීක්ෂණය කර ඇත්තේ එම ප්‍රමිත අතරින් 500ත් 600ත් අතර ප්‍රමාණයක් භාවිතයට නොගන්නා බවයි. එහිදී විගණනය නිරීක්ෂණය කරන්නේ යම් කාලයක්, ශ්‍රමයක් හා පිරිවැයක් දරා ප්‍රමිති ආයතනය විසින් සකස් කරනු ලබන ප්‍රමිත ප්‍රයෝජනයට නොගැනීමෙන් ගම්‍ය වන්නේ නියාමනයක් සිදු නොවීම නිසා බාධාවකින් තොරව ප්‍රමිතියෙන් තොර භාණ්ඩ වෙළඳපොළට නිකුත් වීමේ ඉඩ ප්‍රස්ථා ලැබී ඇති බවයි. එවැනි භාණ්ඩවලට උදාහරණ ලෙස ගෑස්, පොල්තෙල්, විවිධ විදුලි උපකරණ හා කිරිපිටි ආදිය දැක්විය හැකි බව එහි සඳහන් වේ.■

■ ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්න
ජනාධිපති නීතිඥ

19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ඇතුළත් කළ බොහෝ ප්‍රතිපාදන ඉවත් කළ 20 වන සංශෝධනය අහෝසි කළ යුතුයැයි පුළුල් එකඟත්වයක් අද අඩුම වශයෙන් විපක්ෂය තුළ ඇත. 19 වන සංශෝධනයට ආපසු යෑම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවන බවත් එහි තිබූ නෛසර්ගික ප්‍රතිවිරෝධතා විසඳිය යුතු බවත් ලියුම්කරුගේ මතයයි.

විපක්ෂයේ ප්‍රධාන පක්ෂ අතුරින් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කළ යුතුයැයි දෙමළ ජාතික සන්ධානය සහ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ/ජාතික ජන බලවේගය කියා සිටියි. ආපසු 19ට යා යුතුය සහ ජනාධිපති ක්‍රමයට තුලන සහ සංවරණ ඇතුල් කළ යුතුය යැයි සමගි ජාතික බලවේගය කියයි. 2015 පාර්ලිමේන්තුව ආරම්භ කළ ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය ඉදිරියට රැගෙන යන්නට එවකට එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ සිටි වත්මන් සජබ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස සිය ජනාධිපති මැතිවරණ ප්‍රකාශයෙන් එකඟ වූ අතර “අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ එකඟතාව” ඇතිව කටයුතු කරන ජනාධිපතිවරයෙකු පිළිබඳ සඳහන් කළේය. 19 වන සංශෝධනයේ ඇති ‘නෛසර්ගික දුර්වලතා’ ආමන්ත්‍රණය කරමින් එය නැවත පිහිටුවා ජනාධිපති ක්‍රමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කළ යුතු යැයි 43 සේනාංකය කියයි. එම දුර්වලතා කුමක්දැයි සවිස්තරව දක්වා නොමැත. මෙරටට විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය හඳුන්වාදුන් එක්සත් ජාතික පක්ෂය මෙයට දස වසරකට පමණ පෙර පැවති තිස්සමහාරාම පක්ෂ සම්මේලනයේදී එම ක්‍රමය අහෝසි කළ යුතුයි පිළිගත් නමුත් එහි වත්මන් ස්ථාවරය පැහැදිලි නැත. බොහෝ පුරවැසි සංවිධාන පෙනී සිටින්නේ එම ක්‍රමය අහෝසි කිරීම සඳහාය.

19 මුල් කෙටුම්පත

පූජ්‍ය මාදුළුවාවේ සෝභිත නායක හිමියන්ගේ මූලිකත්වයෙන් විහාර මහා දේවි උද්‍යානයේදී දේශපාලන පක්ෂ සහ පුරවැසි සංවිධාන පනහකට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් සමග ජනාධිපති පොදු අපේක්ෂක මෛත්‍රිපාල සිරිසේන අත්සන් කළ අවබෝධතා ගිවිසුමේ “දැනට පවත්නා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය දින සියයක් ඇතුළත සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කර ජනතාවට වග කියන පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කිරීම” ක්ෂණික කර්තව්‍යයක් ලෙස පිළිගැනිණ. එහෙත් පසුවදාම ඔහු ජාතික හෙළ උරුමය සමග වෙනම අත්සන් කළ අවබෝධතා ගිවිසුමේ ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය ව්‍යවස්ථා සංශෝධන නොගෙනෙන බවට එකඟ විය. එයින් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කිරීම බලවත් පසුබෑමකට ලක්විය. මෙම සීමාව සිරිසේනගේ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයටද ඇතුළත් විය. (විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ජනමත විචාරණයකින් තොරව අහෝසි කළ හැකිය යන මතය දරන නීති ප්‍රජාවේ කුඩා සුළුතරයට මෙම ලියුම්කරු අයත්ය. ඒ පිළිබඳ ලිපියක් ඉදිරියේ බලාපොරොත්තු වන්න.)

කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් පත් කරන ලද, අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ සභාපතිත්වය දැරූ කමිටුවක අධීක්ෂණය යටතේ 19 වන සංශෝධනයේ මූලික කෙටුම්පත සාදන ලද අතර එහි නව ආණ්ඩුවේ සියලු කොටස්කාර පක්ෂ නියෝජනය විය.

කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළ කෙටුම්පත 2015 මාර්තු 12 දින සාකච්ඡාවට ගන්න ලදි. එයට අනුව ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානියා බවට 1978 මුල් ව්‍යවස්ථාවේ ඇති සඳහන ඉවත් වන අතර, කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා වන්නේ අගමැතිවරයාය. ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍යධුර නොදරන අතර එවකට සිටි ජනාධිපතිවරයාට පමණක් ආරක්ෂක, පරිසර සහ මහවැලි සංවර්ධන අමාත්‍යධුර දැරිය හැක. අමාත්‍යවරු සහ නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරු ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කෙරෙනුයේ අගමැතිගේ උපදෙස් අනුවය. අමාත්‍යවරුන්ගේ විෂය සහ කාර්යයන් වෙනස් කිරීමට අගමැතිවරයාට හැක.

කෙටුම්පතට අනුව ජනාධිපතිවරයා, අගමැතිවරයා හෝ තමාට පවරන ලද කාර්යයන් පිළිබඳ උපදෙස් දීමට අගමැතිවරයා විසින් බලය දී ඇති අමාත්‍යවරයෙකු හෝ දෙන උපදෙස් අනුව කටයුතු කළ යුතුය. නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු සිටිනු ඇත.

කෙටුම්පතට කරන ලද සංශෝධන

නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු අවශ්‍ය නොමැති බවත්, ජනාධිපතිවරයා කටයුතු කළ යුත්තේ අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් අනුව පමණක් බවත් මාර්තු 12 කැබිනට් රැස්වීමේදී තීරණය වූ අතර වැඩිදුර සාකච්ඡාව මාර්තු 15 දිනට කල් තැබිණ.

මාර්තු 15 දින උදේ දේශපාලන පක්ෂ නායකයින්ගේ රැස්වීමක් ජනාධිපති සිරිසේන විසින් කැඳවන ලදි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටි දෙමළ ජාතික සන්ධානයට සහ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට එම රැස්වීමට ආරාධනය නොකර තිබීම, රැස්වීමේ ප්‍රතිඵලය දෙස ආපසු හැරී බැලූ විට සිතාමතා ගත් තීරණයක් බව පෙනේ.
ඒ වනවිට ජනාධිපති සිරිසේන නායකත්වයට පැමිණ තිබූ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය සහ අනිකුත් විපක්ෂයේ පක්ෂ ජනාධිපති ධුරයේ බලතල අඩු කිරීමට තදබල ලෙස විරුද්ධ විය. ආණ්ඩුවේ සිටියද, ඒ වන විට තද රනිල්-විරෝධී ස්ථාවරයක් ගෙන සිටි ජාතික හෙළ උරුමයද එම විරෝධයට සහාය විය. තමා ජනතාවට දුන් පොරොන්දු වෙනුවෙන් සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා පෙනී නොසිටි තත්ත්වයක, පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරුන් පනස්දෙනෙකුට අඩු සංඛ්‍යාවකගේ පමණක් සහාය ලැබූ අගමැති වික්‍රමසිංහ අසරණ විය. ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානියා ලෙස දිගටම සිටිය යුතු යයිද ජනාධිපතිවරයා අගමැතිගේ උපදෙස් අනුව කටයුතු නොකළ යුතු යයිද තීරණය විය. අමාත්‍යවරුන් සහ නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරුන් අගමැතිගේ උපදෙස් අනුව පත්කළ යුතුය යන යෝජනාව වෙනස් නොවී “බේරුණි”.

උදේ වරුවේ ගත් තීරණ අනුව කෙටුම්පත එදින සවස පැවති කැබිනට් රැස්වීමේදී සංශෝධනය කර පසුවදා ගැසට් පත්‍රයේ පළකරන ලදි. ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානියා විය යුතු බවට ගත් තීරණය අනුව අගමැතිවරයා කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා බවට තිබූ ප්‍රතිපාදනය ඉවත් කළ යුතුව තිබුණද එය ප්‍රමාදයකින් නොකර තිබුණි. මේ ප්‍රමාදය පිළිබඳව නීති කෙටුම්පත්කරු ආණ්ඩුව දැනුවත් කළ අතර පනත් කෙටුම්පත විභාගයට ගත් විට ඒ බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දැනුවත් කර එය පාර්ලිමේන්තුවේදී නිවැරදි කරන බවද දන්වන ලදි.

ජනාධිපතිවරයාගේ ‘ක්‍රියාව’ හෝ ‘තීරණය’ අවශ්‍යයි: ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය

විධායක බලය අභ්‍යාස කිරීම පිළිබඳ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීරණය කළේ ජනමත විචාරණයකින් තොරව ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කිරීමට නම් විධායක කාර්යයන් පිළිබඳ අවසාන “ක්‍රියාව හෝ තීරණය” ජනාධිපතිවරයාගේ විය යුතු බවය. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය “ක්‍රියාව හෝ තීරණය” වාක්‍ය ඛණ්ඩයේ “හෝ” යන්න යෙදීම ඉතා වැදගත්ය. ඒ අනුව, තීරණය ඔහුගේ නොවුණද අවසාන ක්‍රියාව ජනාධිපතිවරයාගේ නම් එය ප්‍රමාණවත්ය.

පනත් කෙටුම්පතේ අගමැතිගේ බලතල පිළිබඳ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීරණයෙන් මෙය පැහැදිලි වේ. අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් මත ජනාධිපතිවරයා ඇමතිවරුන් පත්කිරීම ජනමතවිචාරණයක් අවශ්‍ය වෙනසක් බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය කියා සිටියේ නැත. එහෙත් ජනාධිපතිවරයාගේ සම්බන්ධයක් නොමැතිව ඇමතිවරුන්ගේ විෂයයන් සහ කාර්යයන් වෙනස් කිරීමට අගමැතිට බලය දීම ජනමතවිචාරණයක් අවශ්‍ය වෙනසක් බවට තීරණය කෙරුණි. ඒ, එසේ කිරීම ජනාධිපතිවරයාගේ “ක්‍රියාව හෝ තීරණය” නොවන නිසාය.

“ජනරජයේ ආණ්ඩුවේ පාලනය මෙහෙයවීම හා ඒ පාලනය පිළිබඳ විධානය භාර අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් වන්නේය” සහ “අමාත්‍ය මණ්ඩලය පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීමට සහ පිළිතුරු සැපයීමට බැඳී සිටින්නේය” යනුවෙන් ව්‍යවස්ථාවේ 42 වන වගන්තියෙන් දක්වා තිබීමෙන්, අප ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපතිවරයා විධායක බලයේ එකම ගබඩා ගර්භය නොවන බව පැහැදිලිවම ස්ථාපිත කරන බවද ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය අවධාරණය කළේය.
ජනමතවිචාරණයක් අවශ්‍ය නොවන පරිදි පනත් කෙටුම්පත පාර්ලිමේන්තුවේදී සංශෝධනය කරන ලදි.

ඉහත දක්වන ලද ඒවා හැර, වෙනසකට භාජනය නොවූ අනිකුත් වැදගත් ප්‍රතිපාදන මෙසේය: ජනාධිපතිවරයාගේ සහ පාර්ලිමේන්තුවේ කාලය වසර පහකට අඩු කරන ලදි. පළමු වසර හතරහමාර තුළ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට හැක්කේ පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයක් ඉල්ලා සිටියහොත් පමණි. අගමැති ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිට බලයක් නොමැත. ඒ බලය ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවට වන අතර ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය හෝ අයවැය ලේඛනය පරාජය කිරීමෙන් හෝ ආණ්ඩුවට එරෙහි විශ්වාසභංගයක් සම්මත කිරීමෙන් කැබිනට් මණ්ඩලය ඉබේ විසිරී අගමැති ඉවත් කෙරේ.

දැන් අහෝසිකර තිබුණද, 19 වන සංශෝධනය අප ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ඉතිහාසයේ වැදගත් සැතපුම් කණුවකි. 20 වන සංශෝධනයේ අත්දැකීම්වලින් පසු දැන් ආපසු 19ට යෑමට දිනෙන් දින වැඩිවන සහයෝගයක් තිබේ.

බලතල අඩුවුවත් බලවත් ජනාධිපති

බලතල අඩුකළද, ජනාධිපතිවරයා බොහෝ බලවත් විය. ඔහු ආණ්ඩුවේ සහ කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියාය. අමාත්‍ය සංඛ්‍යාව, අමාත්‍යාංශ සහ අමාත්‍යවරුන්ගේ විෂයයන් සහ කාර්ය ජනාධිපතිවරයා තීරණය කරන අතර එසේ කිරීමේදී අගමැතිවරයා විමසන්නේ එසේ විමසීම අවශ්‍යයි තමා අදහස් කරන්නේ නම් පමණි. ඕනෑම අවස්ථාවක අමාත්‍යවරුන්ගේ විෂයයන් වෙනස් කිරීමට ඔහුට හැක. ඔහු අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් පත් කිරීමේදී අදහස් විමසීමක් කිරීම අවශ්‍ය නැත.

ජනාධිපති සිරිසේන තම ධුර කාලය තුළදී, විශේෂයෙන්ම අගමැති වික්‍රමසිංහ සමග සම්බන්ධකම් බිඳ වැටුණු පසු, සිය බලතල උපරිම ලෙස පාවිච්චි කළේය. අගමැති දුන් උපදෙස් අනුව ඇමතිවරුන් පත්කිරීම ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කළේය. හොඳම උදාහරණය සරත් ෆොන්සේකා නීතිය හා සාමය භාර අමාත්‍ය ලෙස පත් නොකිරීමය.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවෙන් අනුමත කළ යුතු පත්වීම් බොහොමයක් සිරිසේන කළේ කිසිම අදහස් විමසීමකින් තොරවය. ජ්‍යෙෂ්ඨ විනිසුරුවන් කීප දෙනෙකු සිටියදී අභියාචනා අධිකරණයේ එක් විනිසුරුවරයෙකු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ඔහු නම් කළේ නීති ප්‍රජාව මවිතයට පත් කරමිනි. ඔහු තම අතිරේක ලේකම් (නීති) අභියාචනාධිකරණයට නම් කළ විට ඊට විරුද්ධව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවට කරුණු දැක්වූ ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමය අගවිනිසුරුවරයා සහ නීතිපති යෝජනා කළ නම් සලකා බලන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. අවස්ථා දෙකේදීම යෝජිත නම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව වැඩි වෙලාවක් ගත්තේ නැත.

ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිව අගමැති වික්‍රමසිංහ ඉවත් කිරීම, ඒ වෙනුවට මහින්ද රාජපක්ෂ පත් කිරීම සහ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් ඇතිවූ පෙර නොවූ විරූ අර්බුදය දීර්ඝ ලෙස විස්තර කිරීම අවශ්‍ය නැත.

බලතල අඩුවුවද ඍජු ඡන්දයෙන් තේරී පත්වූ ජනාධිපතිවරයෙකුට කොතරම් අනර්ථයක් කළ හැකිද යන්න පිළිබඳ ජනාධිපති සිරිසේන හොඳ උදාහරණයකි. තමාට යන්නට සිදුවුවහොත් යන්නේ හනුමා ගිය ලෙස බව ඔහු කී බව වාර්තාවිණ. ලංකාවට ගිනි තැබූ හනුමා කිට්ටුවටම සිරිසේන ආවේය.

රාජ්‍යයේ ශීර්ෂයේ තරගකාරී බලකේන්ද්‍ර දෙකක්

මේ අනුව පෙනීයන්නේ 19 වන සංශෝධනයෙන් ජනාධිපති බලතල අඩු කෙරුණද, 1971 ජූලි 02 දින ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේදී ආචාර්ය කොල්වින් ආර්. ද සිල්වා සඳහන් ආකාරයේ “රාජ්‍යයේ ශීර්ෂයේ තරගකාරී බල කේන්ද්‍ර දෙකක්” එයින් නිර්මාණය වූ බවය. ජනතාවගේ ඍජු ඡන්දයෙන් පත්වන ජනාධිපතිවරයෙකු වෙත විධායක බලතල පැවරිය යුතු යැයි එදා ජේ. ආර්. ජයවර්ධන කළ යෝජනාවට ප්‍රතිචාර දැක්වූ ආචාර්ය ද සිල්වා, පරමාධිකාරී ජනතාව විසින් පත්කරන ලද අගමැතිවරයෙකුට ප්‍රතිවිරුද්ධව ඍජුව පත් කෙරෙන ජනාධිපතිවරයෙකු ඇති කිරීමේ භයානකකම මෙසේ පෙන්වා දුන්නේය: “මා ඍජුවම සහ වඩා තදින් මෙසේ කියන්නම්. පරමාධිකාරී ජනතාව විසින් තෝරා පත් කළ අගමැතිවරයෙකු සිටිනවා.

පරමාධිකාරී ජනතාව විසින්ම ඍජුව ඡන්දයෙන් පත්කළ ජනාධිපතිවරයෙකු ද ඇත් නම් එවිට එකම ප්‍රභවයෙන්, එනම් පරමාධිකාරී ජනතාවගෙන්, එහෙත් එකිනෙකාට ස්වාධීනව බලය ලබාගත් තරගකාරී බල දෙකක් රාජ්‍යයේ හදවතේ සහ ශීර්ෂයේ ඇතිවෙනවා.” එම බල කේන්ද්‍ර දෙක අතර සම්බන්ධතාව ප්‍රමාණවත් හා සතුටුදායක ලෙස නිර්වචනය කිරීමට කිසිම ව්‍යවස්ථාවකට නොහැකි වනු ඇතැයි ඔහු පැහැදිලි කළේය.

සිරිසේන සහ වික්‍රමසිංහගේ පෞරුෂ ලක්ෂණ සහ ඔවුන් අතර සබඳතා කඩාවැටීමට අමතරව ඉහත විස්තර කළ සිද්ධීන් ඇති වූයේ ආචාර්ය ද සිල්වා අනතුරු හැඟවූ දේ, එනම් ඡන්දයෙන් පත්වූ බල කේන්ද්‍ර දෙකක් ඇති වීම නිසාය. ආචාර්ය ද සිල්වාගේ අනතුරු හැඟවීම ගැන 2019 ජූලි 25 වන දින පාර්ලිමේන්තුවේදී කතා කළ ලියුම්කරු, ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිවරයාගේ තරගකාරී බලතල හේතුවෙන් එසේ වීම බලාපොරොත්තු විය යුතුව තිබුණද දෙදෙනා අතර සබඳතා බිඳවැටීම මෙතරම් දුරට සිදුවනු ඇතැයි කිසිවෙකු බලාපොරොත්තු නොවූ බව සඳහන් කළේය. (19 වන සංශෝධනය මෙතරම් නරක වනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු නොවූ බව ලියුම්කරු කීවේ යැයි එම කතාව විකෘති කරමින් එවකට ආණ්ඩු විරෝධී මාධ්‍ය වාර්තා කළේය. එහෙත් එය වෙනම කතාවකි). ඒ අනුව කළ යුත්තේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කිරීම බවද ලියුම්කරු සඳහන් කළේය.

එදා තිබූ 19 වන සංශෝධනය වෙත ආපසු යෑම රාජ්‍යයේ හදවතේ සහ ශීර්ෂයේ තරගකාරී බල කේන්ද්‍ර දෙකක් දක්වා නැවත යෑමකි. ජනාධිපතිවරයා අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් අනුව ක්‍රියා කළ යුතු බවට සඳහන් 19 වන සංශෝධනයේ මුල් කෙටුම්පතට යෑමෙන් වුවද එම ගැටලුව තරමක් දුරට තිබෙනු ඇත. ඒ, ජනාධිපතිවරයා ඍජු ඡන්දයෙන් පත්වන නිසාය.

ජනමතවිචාරණයක් අවශ්‍ය වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් නොගෙනෙන බවට සිරිසේන ජාතික හෙළ උරුමයට දුන් පොරොන්දුවෙන් වැටුණු විලංගුව නොවන්නට 19 වන සංශෝධනය අනුව 2020 සිරිසේනගේ ධුර කාලය අවසානයේදී විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කළ හැකිව තිබුණි.

ප්‍රතිවිරෝධය විසඳීම

වාර්ගික සහ වෙනත් බෙදීම් ඇති රටක ආණ්ඩුවේ ස්වරූපය පාර්ලිමේන්තු, ජනාධිපති හෝ අර්ධ-ජනාධිපති විය යුතුද යන්න පිළිබඳව කීර්තිමත් දේශපාලන විද්‍යාඥ අරන්ට් ලයිප්හාට් (Arend Lijphart)ගේ අදහස වන්නේ එය විධායකයේ බලහවුල්කාරිත්වයක් ඇතිකිරීමට තිබෙන සාපේක්ෂ විභවය මත තීරණය විය යුතු බවයි. ඒක-පුද්ගල ජනාධිපති විධායකයකට වඩා ඔහුගේ කැමැත්ත සාමූහිකව තීන්දු ගන්නා පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයකටය. ජනාධිපතිවරණ ස්වභාවයෙන්ම බහුතරවාදී වන අතර, එහිදී තරගකාරී දේශපාලන පක්ෂ සහ ඒවායේ ප්‍රතිපත්ති යටපත්වී පෞරුෂයේ දේශපාලනය දිරිමත් වේ. අර්ධ-ජනාධිපති ක්‍රමයක ඇත්තේ ඉතා සුළු දියුණුවක් බවද, ප්‍රංශයේ සිදුවුණාක් මෙන් එහිදීද වඩාත් ශක්තිමත් ජනාධිපති කෙනෙකු ඇතිවිය හැකි බව ඔහු පෙන්වා දෙයි. පාර්ලිමේන්තු ආණ්ඩුක්‍රමයක ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කළ යුත්තේ ඍජු ඡන්දයෙන් නොව ව්‍යවස්ථාදායකය විසිනි. අගමැතිවරයාට මෙන් නොව තමාට ඍජු ජනවරමක් ඇතැයි කියමින් සීමාසහිත බලතල ඇති ජනාධිපතිවරයෙකු වුවද ක්‍රියාකාරී දේශපාලන සහභාගිකයෙකු වීමට පෙළඹවී ආණ්ඩුක්‍රමය අර්ධ-ජනාධිපති ක්‍රමයකට පරිවර්තනය කළ හැකි බවද ලයිප්හාට් පෙන්වා දෙයි. අර්බුදකාරී අවස්ථාවක එසේ වීමේ ඉඩකඩ වැඩිය.

මේ අනුව, 19 වන සංශෝධනයට ආපසු යෑම ප්‍රමාණවත් නොවේ. 19යේ ඇති නෛසර්ගික ප්‍රතිවිරෝධතාව විසඳාගත හැක්කේ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයකට යෑමෙන් පමණි. ඒ සඳහා ජනමතවිචාරණයක් අවශ්‍ය නම් එයද පැවැත්විය යුතුය. ජනමතවිචාරණයක් පැවැත්වීමට විශාල මුදලක් වැය වෙන බව සැබෑය. එහෙත් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තබාගැනීමෙන් හෝ 19 වන සංශෝධනයේ ප්‍රතිවිරෝධතා තිබියදී එයට ආපසු යෑමෙන් දේශපාලන සහ සමාජීය වශයෙන් ගෙවිය යුතු මිල ඊට වඩා බොහෝ විශාලය.■

■ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නැවේ වන්දිය රුපියල් මිලියන 8815යි.
■ ගෙවන්න එකඟ වුණේ මිලියන 1359ක්.
■ ගෙවා ඇත්තේ රුපියල් මිලියන 494යි.
■ නිව් ඩයමන්ඩ් නැවේ වන්දියත් අසම්පූර්ණයි.

■ අමන්දිකා කුරේ

ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ ඉතිහාසයේ සිදු වූ විශාලතම පරිසර හානිය සිදුවූයේ පසුගිය වසරේ එනම් 2021 මැයි 21 වන දිනයි. ඒ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ ගිනිගැනීම නිසා ඇති වූ පරිසර හානියයි. එම නෞකාවේ ගින්න මැඬ පවත්වාගැනීමට නොහැකි වූ නිසා එයින් සිදු වූ තෙල් කාන්දුවත් ප්ලාස්ටික් සහ අපද්‍රව්‍ය ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ පරිසරයට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කරන ලදි. ඒ නිසා ම සංවේදී පරිසර කලාප තුළ ජීවත් වූ කැස්බෑවුන් වැනි මුහුදු ජීවීන් විශාල ප්‍රමාණයක් මරණයට පත් වූ අතර ධීවර කර්මාන්තයට ද එයින් දැඩි බලපෑමක් සිදුවිය. කොළඹ වරායට නාවුක සැතපුම් 9.5ක් පමණ දුරින් මෙම සිදුවීම සිදු වූ අතර එය කලාපයේ සිදු වූ විශාලතම පරිසර හානියක් බවට ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි.

සිංගප්පූරුවේ ලියාපදිංචි මෙම නෞකාවේ හිමිකරුවන්ගෙන් වන්දි අයකිරීම සම්බන්ධයෙන් පත් කළ කමිටුවක් මගින් හානිය සහ ඉදියේ දී හානිය මැඬපැවැත්වීමට ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ගවලට අවශ්‍ය පුනරාවර්තන වියදම් වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 44ක් අය කරගත යුතු බවට ගණනය කරන ලදි. එවකට ඇමරිකානු ඩොලරයක වටිනාකම රුපියල් 200ක් වශයෙන් සලකා බැලූ විට ශ්‍රී ලංකා මුදලින් රුපියල් මිලියන 8815කට ආසන්න මුදලකි.

මෙම නෞකාවට අදාළ වන්දි මුදල තවමත් සම්පූර්ණයෙන් ගෙවා නොමැති අතර මේ වන විටත් එම සමාගම ගෙවා තිබෙන්නේ සුළු මුදලක් බව 2022 මාර්තු 11 වන දින පැවති පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාව (කෝප් කමිටුව) වෙනුවෙන් ජාතික විගණන කාර්යාලය සකස් කළ විගණන වාර්තාවේ සඳහන් ව තිබේ,

ඇස්තමේන්තු කරන ලද වන්දි ප්‍රමාණය සහ එම සමාගම විසින් ගෙවීමට එකඟ වී ඇති වන්දි ප්‍රමාණය අතර ද විශාල පරතරයක් තිබෙන බව ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් නිකුත් කළ මෙම වාර්තාව අනුව පෙනී යයි.

2008 අංක 35 දරන සමුද්‍ර දූෂණය වැළැක්වීමේ පනතේ 26 වන වගන්තිය යටත්ගේ අයවිය යුතු මුදල් මේ වන තෙක් අයකගෙන නොමැති බව මෙම විගණන වාර්තාව සනාථ කරයි. අපරාධ වගකීම සම්බන්ධ වන්දි අය කරගැනීම මෙම වගන්තිය යටතේ අදහස් කරන අතර ඊට අදාළ වන්දි මුදල වන රුපියල් මිලියන 12ක වන්දි මුදල මෙතෙක් ලැබී නොමැත.

සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියට මෙතෙක් ලැබී ඇත්තේ 2008 අංක 35 දරන සමුද්‍ර දූෂණය වැළැක්වීමේ පනතේ 34 වගන්තිය යටතේ සිවිල් වගකීම සම්බන්ධ වන්දි මුදලේ පළමු අන්තර්කාලීන ප්‍රතිපූරණ මුදලින් රුපියල් මිලියන 150ක් පමණි.

අප පසුගිය වසරේ නොවැම්බර් මාසයේ කළ විමසීමක දී සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියේ සභාපති නීතිඥ දර්ශනී ලහඳපුර ද ඒ බව සනාථ කළා ය.

මෙම වන්දි අයකරගැනීමේ ප්‍රමාදය මෙන් ම වන්දි ලබා දීමට එකඟ වී ඇති ප්‍රතිශතය පිළිබඳව සලකා බැලීම සිදු කළ යුතු ය.

පළමු අන්තර්කාලීන ප්‍රතිපූර්ණ ඉල්ලුම වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් 37,495,343ක මුදලක් ඇස්තමේන්තු කර ඉල්ලා තිබෙන අතර එයින් මෙම සමාගම ලබා දීමට එකඟ වී තිබෙන්නේ ඇන්මරිකානු ඩොලර් 2,940,887ක් පමණි. ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් සකස් කළ වාර්තාවේදී පෙන්වා දෙන්නේ අයැදුම් කළ ප්‍රමාණයෙන් සමාගම ගෙවීමට එකඟ වී ඇති මුදල 7.84%ක් බවයි. එමෙන් ම ඉතිරි 92.16%ක් වන ඇමරිකානු ඩොලර් 34,554,456.78ක මුදල පියවා ගැනීමට අදාල ඉදිරි සැලසුම් මොනවාද යන්න පිළිබඳව සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියෙන් ප්‍රශ්න කර සිටියි.

සම්පූර්ණ වන්දි මුදල රුපියල් 8,815,306,054ක් ලෙස ගණනය කර තිබුණද එයින් මෙම සමාගම ගෙවීමට එකඟ වී සිටින්නේ 1,359,022,759ක මුදලක් පමණි. එය මුළු මුදලින් 15.22%ක ප්‍රතිශතයක් පමණි. එවැනි විශාල හානියක් සිදුව තිබිය දී එම හානිය අවම කරගැනීමට සහ ඒ සඳහා අනාගතයේ දැරීමට සිදුවන මුදල්වලින් වගකිවයුතු පාර්ශ්වය ගෙවන්නේ සුළු මුදලක් නම් ඊට අවශ්‍ය අනෙකුත් මුදල් සම්පාදනය කරගන්නේ කෙසේද යන ප්‍රශ්නය විගණන වාර්තාව තුළ මතු කර තිබේ. පවතින ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ ශ්‍රී ලංකා රජයට එවැනි දැවැන්ත මුදලක් මේ වෙනුවෙන් වෙන් කළ නොහැකි බව බැලූ බැල්මට ම පෙනීයන කරුණකි. එසේ නම් සිදුවන්නේ ලැබෙන වන්දියෙන් කළ හැකි දේ සිදු කර අනෙකුත් හානි නොසලකා හැරීමය. එය අපගේ පරිසර පද්ධතියට හානිදායක වන අතර ඒය දීර්ඝකාලීන බලපෑම් ඇතිකරන්නක් වනු ඇත.

2021 දෙසැම්බර් 31 වන දිනට පිළිගත් සම්පූර්ණ ප්‍රතිපූර්ණ මුදල වන රුපියල් 1,359,022,759.78න් 2021 දෙසැම්බර් මස 31 වන දිනට ලැබී ඇති මුදල රුපියල් 594,059,200.26කි. ඉතිරි මුදල අයකරගැනීම සම්බන්ධයෙන් සැලසුමක් ද තවමත් සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියට නොමැති බව ජාතික විගණන කාර්යාලය පෙන්වා දෙයි.

එම ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට අදාලව සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල රැස්වීම් පැවැත්වීම සිදු කළ යුතු වුවද පසුගිය වසර හතරක කාලය තුළ විධිමත්ව අධ්‍යක්ෂක මණ්ඩල රැස්වීම් පවත්වා නොමැත. සමුද්‍රීය ආරක්ෂණ පනතේ 4 (11) වගන්තිය ප්‍රකාරව අවම වශයෙන් මාසයකට වරක්වත් අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ රැස්වීම් පවත්වා නැති බවත්, අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරන වාර්තා සහ පත්‍රිකා අසම්පූර්ණව ඉදිරිපත් කර ඇති බවත් නිරීක්ෂණය වී ඇතැයි මෙම විගණන වාර්තාවේ සඳහන් වේ.

ඒ අනුව කෝප් කමිටුව වෙත ජාතික විගණන කාර්යාලය ලබා දුන් වාර්තාවේ සඳහන් වන්නේ ‘එකතු කරන ලද මුළු අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය විසින් නිකුත් කළ දත්ත සමග නොසැසඳෙන බව’යි. එකතු වී ඇති අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ඉහළ අගයක් ගන්නා බවයි. එම නිසා එම සත්‍ය අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය කොපමණක්දැයි මෙම වාර්තාවෙන් ප්‍රශ්න කර සිටියි.
තවද මෙම නෞකාවේ අනතුර සම්බන්ධයෙන් වෙරළ පිරිසිදු කිරීමේ කාර්යය සඳහා සේවා පහසුකම්වලට අදාලව දිනකට රුපියල් 550 බැගින් සරක්කුව ප්‍රදේශයේ 2021 මැයි 29 වන දින සිට හෝටල් පරිශ්‍රයක් ලබාගෙන තිබී ඇති අතර එයට අදාළ විධිමත් ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලියක් ද සිදුව නොමැති බව මෙම විගණනයේ දී අනාවරණය වී තිබේ.

එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවට අමතර ව 2020 සැප්තැම්බර් මස 03 වන දින සංගමන් කන්ද සිට නාවුක සැතපුම් 38ක් නැගෙනහිරින් මුහුදේ ගිනිගත් නිව් ඩයමන් නෞකාව අයත් සමාගමෙන් වන්දි අයකරගැනීම ද මෙතෙක් සිදු කෙරී නොමැත. ඇස්තමේන්තු කරන ලද මුළු වන්දි වටිනාකම 3,480,271,121ක් වන අතර ශ්‍රී ලංකා රජයට සහ සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියට මෙතෙක් ලැබී ඇති මුදල 96,920,152කි. ඉතිරි මුදල මේ වන තෙක් ලැබී නොමැති අතර සමුද්‍රීය ආරක්ෂණ පනතේ 26 හා 38 වගන්ති යටතේ අයවිය යුතු රුපියල් මිලියන 12ක මුදල ද මේ දක්වා ලැබී නොමැත. එම නෞකාවේ ඒ වන විට බොරතෙල් මෙටි්‍රක් ටොන් 270000ක් ප්‍රවාහනය කරමින් සිටි අතර එසේ නම් ඉහත වගන්තිවලට අනුව වන්දිය රුපියල් මිලියන 12ක් පමණක් යැයි තක්සේරු කළේ කෙසේද යන ප්‍රශ්නය ජාතික විගණන කාර්යාලය ප්‍රශ්න කරයි.

මෙම නෞකා දෙක නිසාම ඇති වූ විශාල පරිඋසර හානිය වළක්වා ගැනීමට අදාළ උපකරණ ශ්‍රී ලංකාව සතුව නොතිබූ බැවින් මෙම අනතුරු වඩාත් තීව්‍ර මට්ටමකට ගිය අතර එවැනි හානියක් සිදුවී තිබිය දී තවමත් වන්දි අය කරගැනීම ප්‍රමාද වී තිබීම ප්‍රශ්න සහගත කරුණකි.

සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියෙන් අප මීට පෙර දිගින් දිගටම මෙම නෞකාවල වන්දි අයකර ගැනීම පිළිබඳව විමසූ විට ඔවුන්ගේ පිළිතුර වූයේ ඒ සඳහා කටයුතු ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින බවයි. කෙසේවුවත් එම වන්දි අය කරගැනීම නිසියාකාරව සිදුනොවීම නිසා එය මේ වන විට පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාවේ අවධානයට ද යොමු ව ඇති අතර මුලින් ම සඳහන් කර ඇති පරිදි එම ක්‍රියාවලියේ ප්‍රශ්නයක් පවතින බවට ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් කෝප් කමිටුවට ලබා දුන් වාර්තාවේ ද සනාථ කරයි. වන්දි අය කරගැනීමේ ක්‍රියාවලියට අදාළ කටයුතු සිදුකිරීම වගකීම වුවත් සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධ්ගිකාරිය සිය වගකීම පැහැර හැර ඇති බව මෙම වාර්තාවලින් හෙළි වේ.■

ඕනෑම දෙයක් පිළිවෙළකට කරනවා
යුද හමුදා මාධ්‍ය ප්‍රකාශක

‘පාලම ඉදිකිරීමේ පූර්ණ ශ්‍රම දායකත්වය යුද හමුදාවෙන් අපි ලබා දුන්නා. පාලම ඉදි කරන්න අරගත්තේ පාවිච්චියට නුසුදුසු ලයිට් කණු. ඒවා ලැබිලා තිබෙන්නේ දිසාපති හා සංඝ සභාවේ මැදිහත්වීමෙන්. යුද හමුදාවෙන් ලබා දුන්නේ ශ්‍රම දායකත්වය සහ තාක්ෂණික දායකත්වය පමණයි. පාලම විවෘත කිරීමේදී යොදා ගත්ත සංස්කෘතික කණඩායම යුද හමුදාවේම සංස්කෘතික කණ්ඩායමක්. ගහලා තිබුණ ටෙන්ට් ටිකත් යුද හමුදාවටම අයිති සම්පත්. ඒ ඇරෙන්න එළියෙන් අරගෙන මුදල් වියදම් වන දේවල් එතැනට අරගෙන තිබුණෙ නැහැ. යුද හමුදාවෙ සම්ප්‍රදායක් තමයි අපි ඕනෑම දෙයක් කරද්දි පිළිවෙළකට කරනවා. ඒ වගේ දෙයක් තමයි එතැන වෙලා තියෙන්නෙ. ඒ ඇරෙන්න අමතර ප්‍රචාරයක් කරලා කරපු දෙයක් එතන නැහැ. සම්ප්‍රදායානුකූලව තමයි සියලුදේම කළේ. මේ තාවකාලික පාලම යුද හමුදාවෙන් තමයි හැදුවේ, ඒ සඳහා යුද හමුදා භට පිරිස්වල දායකත්වයක් තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි ආයතන ප්‍රධානියා විදිහට යුද හමුදාපති එතනට සහභාගි වුණේ.’■

මම නං පීත්ත පටි කැපුවේ නැහැ
ෆීල්ඩ් මාර්ෂල් සරත් ෆොන්සේකා

මේ පිළිබඳව හිටපු හමුදාපති ෆීල්ඩ් මාර්ෂල් සරත් ෆොන්සේකාගෙන් කළ විමසීමකදී ඔහු ප්‍රකාශ කළේ තමන් හමුදාව සම්බන්ධයෙන් විවේචන කිරීමට අකමැති බවත් තමන් හමුදාපතිව සිටිය දී නම් පීත්ත පටි කපන වැඩ නොකළ බවත් තමාට පැවරී ඇති රාජකාරිය පමණක් ඉටු කළ බවත්ය.■

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

පරවි දූපත හෙවත් රන් දූපත දකුණු පළාතෙහි මාතර දිස්ත්‍රික්කයේ මාතර බස් නැවතුම්පොල හා වෙරළට යාබදව මුහුදට වන්නට පිහිටා ඇති දූපතකි. පරවි දූපත ශ්‍රී රෝහණ සංඝ සභාවේ උපෝෂිතාගාරය ලෙස ආගමික වශයෙන් පමණක් නොව දෙස් විදෙස් සංචාරකයන්ගේ සිත් ඇද ගන්නා සංචාරක ස්ථානයක් ලෙස ද ප්‍රචලිතය. දූපත පිහිටා තිබෙන්නේ වෙරළේ සිට මීටර 200ක් පමණ ඈතින් වූවත් මුහුදු රළ පහර නිසා දූපතට පයින් ගමන් කළ නොහැක. මේ නිසා ගොඩබිමේ සිට පරවි දූපතට යකඩින් තැනූ වැල් පාලමක් ඇත. මෙය අවස්ථා කිහිපයක දීම අබලන් වී විනාශ වූවත් තාවකාලිකව හෝ පරවි දූපතට පාලම් ඉදිකෙරිණි. පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී නිපුණ රණවකගේ සහ අමාත්‍ය චමල් රාජපක්ෂගේ මැදිහත් වීමෙන් පසුගිය වර්ෂයේ දී ද එම පාලම ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සිදු කළත් මාර්තු පස් වන දින එම පාලම මුහුදටම පහත් වූයේ පරවි දූපතට යන එන බැතිමතුන් හා දෙස් විදෙස් සංචාරකයන් පාලමෙන් ගමන් ගන්නා අතරතුරදීමය. කෙසේ වෙතත් ඉන් කිසිවෙකුටත් හානියක් වූයේ නැත. සිදු වූ එකම හානිය වූයේ පරවි දූපතට ගමන් කිරීමට තිබූ මාර්ගය ඇණ හිටීම පමණි.

රටේ කුමන හෝ ව්‍යසනයක දී හෝ ආපදා අවස්ථාවක දී ඉදිරියට විත් ජනතාවට පිහිට වන්නට පැමිණෙන්නේ ත්‍රිවිධ හමුදාවය. මෑත කාලයේ නම් හමුදාවන්ට විෂය නොවන සෞඛ්‍ය කෘෂිකර්මයේ පවා ගැටලු විසඳීමට සහ නගාසිටුවීමට හමුදාව පෙරට ආවේය. එපරිද්දෙන්ම කඩා වැටුණ පරවි දූපතත් ගොඩබිමත් යා කරන පාලම වෙනුවට තාවකාලිකව පාලමක් හැදීමේ වගකීම හමුදාව සිය කර මතට ගත්තේය. යුද්ධ හමුදාවේ ඉංජිනේරු බලකායේ තාක්ෂණික දැනුම ද වෘත්තීය නිපුණත්වය සමග සිය ශ්‍රමයෙන් වැඩ අරඹා සතියක් ගත වීමටත් පෙර පරවි දූපතට පාලමක් ඉදි කළහ. තාවකාලික පාලමක් හෝ දින කිහිපයක් තුළ වැඩ අරඹා ඉදිකිරීම පිළිබඳව යුද්ධ හමුදාවට ස්තූති වන්ත විය යුතුය. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ නිපුණත්වය හා කැපවීම පිළිබඳව සතුටු විය යුතුය. නමුත් මෙහි කතා කළ යුතුම සහ මග නොහැරිය යුතු කාරණා කිහිපයක් ද ඇත.

පරවි දූපත හා ගොඩබිම යා කරන පාලම කඩා වැටීමෙන් අනතුරුව හමුදාව මැදිහත් වී ඉදිකරනු ලැබූවේ තාවකාලික පාලමකි. වෙලාවේ හැටියට සතියක් ගත වීමටත් පෙර තාවකාලික හෝ පාලමක් මුහුද මැදින් ඉදි කිරීම ලෙහෙසි පහසු කටයුත්තක් නොවන බව ඇත්තකි. පෙර කී ලෙසම එහි සම්පූර්ණ ගෞරවය පාලම ඉදිකළ සියලුම හමුදා භටයන්ට හිමි විය යුතුය.
තාවකාලික පාලමෙහි වැඩ නිමවා මාර්තු 12 දින එම තාවකාලික පාලම විවෘත කරනු ලැබුවේ රටේ ජාතික උත්සවයක් පරිද්දෙනි. මහා පරිමාණ ටෙන්ට් පාලම දෙපස ඉදිකොට තාවකාලික පාලම විවෘත කිරීම සුව පහසුව ඇතිව ආරාධිත අමුත්තන්ට සහ ජනී ජනයාට නැරඹීමට ද කටයුතු කොට තිබුණි. තාවකාලික පාලම විවෘත කිරීමේ ප්‍රධාන ආරාධිත අමුත්තා වූයේ ආරක්ෂක මාණ්ඩලික ප්‍රධානී සහ යුද්ධ හමුදාපති ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වාය. තාවකාලික පාලම විවෘත කිරීම සංකේතවත් කරමින් පීත්ත පටියක් ද කපන්නට කටයුතු යොදා තිබුණි. ජනරාල් ශ්වේන්ද්‍ර සිල්වා තාවකාලික පාලම විවෘත කිරීමේ පීත්ත පටිය කපන්නට පැමිණියේ ධජ පතාක ලෙල දෙවමින් මඟුල් බෙර වාදකයන් ද පෙරටු කර ගනිමින් රතු පලස් මතිනි.

එහි ප්‍රධාන වශයෙන් කතා කළ යුතු කාරණා දෙකක් ඇත. පළමු කරණාව වන්නේ ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වා මාර්තු 12 වන දින උත්සවාකාරයෙන් විවෘත කරනු ලැබූවේ තාවකාලිකව ඉදිකළ පාලමකි. යමෙක් තාවකාලිකව ඉදිකළ පාලම ඉදිකිරීමට වූ මහන්සියට වඩා මහන්සියක් එම තාවකාලික පාලම විවෘත කිරීමේ උත්සවයට මහන්සි වී ඇති බව නොසිතෙන්නේ නැත. තාවකාලික පාලමක් විවෘත කිරීමට උත්සවාකාරයෙන් පීත්ත පටි කැපීම හාස්‍යයකි. හාස්‍යයට ලක් වන්නේද අන් කවුරුවත් නොව ශ්‍රී ලංකා යුද හමුදාවම වන්නේය. ගොඩනැගිලි, පාලම්, බෝක්කු හෝ කවර හෝ දෙයක් විවෘත කිරීම සඳහා වියදම් වන්නේ ජනතාවගේ මුදල්ය. එය තාවකාලික නොව ස්ථිරව ජනතා අයිතියකට පත් කරන ඕනෑම දෙයකට වුවද උත්සව පැවැත්වීම මොන යම් හෝ කෙනෙක් අතින් සිදු වීම අනුමත කළ නොහැක. එය කාලාන්තරයක් පුරා ජනතාවගේ දෝෂ දර්ශනයට ලක් වූවකි. එවන් තත්වයක් තුළ යුද්ධ හමුදාපති ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වා තාවකාලිකව ඉදි කළ පාලමක පීත්ත පටි කපා විවෘත කිරීම කෙසේ අනුමත කළ හැකිද? අනෙක් අතට රටේ ජනතාව සිටින්නේ පාං ගෙඩියක් මිල දී ගන්නේ කෙසේ දැයි කල්පනා කරමිනි. එවැනි තැනකට වැටී ඇති ජනතාව ජාතික උත්සවයක් පරිද්දෙන් තාවකාලික පාලමක් විවෘත කිරීම දැක කුමක් නම් නොසිතයිද? මෙවැනි උත්සවයක් සංවිධානය කිරීමට පෙර රටත් ජනතාවත් ඇද වැටී ඇති තත්වය ගැන හෝ කල්පනා කිරීමට තිබුණි.

ගොඩබිමේ සිට පරෙවි දූපතට තාවකාලික පාලමක් ඉදිකොට එය උත්සවාකාරයෙන් විවෘත කිරීම පිළිබඳව කතා කළ යුතු දෙවැනි කාරණය වන්නේ පීත්ත පටි කපා තාවකාලික පාලම විවෘත කරනු ලැබූවේ අන් කවුරුවත් නොව ශ්‍රී ලංකා යුද්ධ හමුදාවේ හමුදාපති, ආරක්ෂක මාණ්ඩලික ප්‍රධානී ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වා වීමය. බැලූ බැල්මටම එහි තිබෙන්නේ දේශපාලනමය හැඩයකි. එය අතිශය බරපතළය. හමුදාපති ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වා නියෝජනය කරන්නේ යම්කිසි කණ්ඩායමක් හෝ දේශපාලන පක්ෂයක් නොව සමස්ත යුද හමුදාවමය. ඒ වගේම ජනරාල් ශවේන්ද්‍ර සිල්වා පීත්ත පටි කැපූ පළමු අවස්ථාවද මෙය නොවන්නේය. පසුගිය මාසයේ මාතලේ නගරය ආසන්නව උද්‍යානයක ඇවිදින මංතීරුව විවෘත කිරීමේ දී ද පීත්ත පටි කැපූ ප්‍රධාන ආරාධිත අමුත්තා මොහුය. ජනතා දේපළ අයිතියට පත් කිරීමේ දී හමුදාපති හෝ හමුදා නිලයන් විසින් පීත්ත පටි කැපීමේ සම්ප්‍රදායක් මීට පෙරත් පැවතුණා දැයි සෙවිය යුතුය.■