■ අරුණ ජයවර්ධන

බාබරා සන්සෝනි-ලෙව්කොක්, පසුගිය සතියේ සිය වර්ණාලංකෘත දීප්තිමත් දිවිසැරිය නිමා කරන විට, අවුරුදු 94 සම්පූර්ණ කර, ගත වී තිබුණේ එක් දිනක්. මේ දිගු දිවිසැරිය තුළ ඇය ලංකාවේ විවිධ ක්‍ෂෙත්‍රවල කැපී පෙනුණු දෘශ්‍ය කලා ශිල්පිනියක ලෙස පුරාවෘත්තමය නමක් සටහන් කරන්නට සමත් වුණා.

බාබරා සන්සෝනි ගැන කියන විට මතක් වන කාරණා තුනක් තිබෙනවා. එක, කොළඹ, බම්බලපිටියේ ගාලුපාර අද්දර, බෙයාර්ෆුට් ගැලරිය සහ රෙස්ටොරන්ට් එක. දෙක, දීප්තිමත් වර්ණ. තුන, ලංකාවේ අත්යන්ත්‍ර රෙදිපිළි, ඇඳුම් විලාසිතා සහ ඒ රෙදිවළින් සැකසූ සෙල්ලම්බඩු. ඊටත් අමතරව, ඇය ලේඛිකාවක්. මූර්ති ශිල්පිනියක් සහ චිත්‍ර ශිල්පිනියක්.
බාබරා උපන්නේ මහනුවර. ජීවිතය ආරම්භයේ සිට ඇය කලාව කෙරෙහි උනන්දුවක් දැක්වූ අතර වර්ණ කෙරෙහි දැඩි ඇල්මකින් පසුවුණ බවයි කියැවෙන්නේ. ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක් ලෙස රෙදි විවීමට ඇය මුලදී ඇදී ගියේ නැහැ. කෙසේ වෙතත්, 1960 ගණන්වල මුල් භාගයේදී පවුලේ මිතුරෙකුගේ යෝජනාවක් මත ඇය රෙදි මෝස්තර නිමවීමට පටන් ගත්තා. ඒවා නිමවුණේ රෙදි වියන අත්යන්ත්‍රවලින්.

ජීවිතයේ සහ ස්වභාව ධර්මයේ වර්ණවලින් ඇගේ නිර්මාණ දීප්තිමත් වී තිබුණා. ඇගේ නිර්භීත, විචිත්‍රවත් පැහැයෙන් යුත් අත්යන්ත්‍ර මෝස්තර ඉතා ඉක්මනින් අවධානයට ලක් වීමට පටන් ගත්තා. අතින් වියන ලද ඇගේ රෙදි පළමු අලෙවිය කොළඹ පිහිටි ඇගේ නිවසේ සිට සිදුවුණා. 1960 ගණන්වල අගභාගයේදී බාබරා කොළඹ කොටුව ප්‍රදේශයේ ඇගේ පළමු සිල්ලර වෙළඳසැල වන HOUSE විවෘත කළා. දෙවන වෙළඳසැල BAREFOOT. බෙයාෆුට් ඇගේ ආභාසය ලබමින් වර්ධනය වුණා.

ඇය සිය පළමු ඒකපුද්ගල දෘශ්‍ය කලා ප්‍රදර්ශනය 1966දී ලන්ඩනයේ පැවැත්වූවා. බාබරා ලේඛිකාවක ලෙසත් නිර්මාණාත්මක කටයුතු කරගෙන ගියා. 1960 දශකයේ මුල් භාගයේදී ‘සිලෝන් ඩේලි මිරර්’ පුවත්පතේ මාධ්‍යවේදිනියක සහ රචිකාවක ලෙස ඕ සේවය කළා. එහි ඇගේම සතිපතා විශේෂාංග පිටුවක් ආරම්භ කළා. ඒ පිටුව දරුවන් සඳහා නිර්මාණය කළ කථාවලට වෙන්වුණා. සුන්දර පරිසරයක සතුන් සහ ජීවීන් ඒවායේ චරිත බවට පත්වුණා. ඒවා සඳහා ඇගේම චිත්‍ර එකතු කරමින්, තමන්ගේ ප්‍රීතිමත් ළමා කාලයේ අත්දැකීම් එතුළින් පිළිබිඹු කළා. ඇගේ ලිවීම් සහ නිදර්ශන චිත්‍ර එකතු කරන ලද පොත් ‘මිසී ෆු සහ ටිකිරි බණ්ඩා’ (2002), ‘මිසී ෆු ඉන් යාල’ (2015) සහ ‘ප්‍රෙස් විත් ද ටෝස්’ (2003) යන නම්වලින් පසුව පළවුණා. 1960දී ජෙෆ්රි බාවා විසින් ගෘහ නිර්මාණය කරන ලද කොළඹ 7, ශාන්ත බි්‍රජට් මොන්ටිසෝරියේ පඩිපෙළ දිගට කුරුල්ලන් සහ තුරුලතා සිතුවම් කළේත් බාබරා.

බාබරා වරෙක පැරණි ගොඩනැඟිලිවල චිත්‍ර අඳින්නට පටන්ගත්තා. ඒ සංවර්ධනයේ නාමයෙන් සාම්ප්‍රදායික ගොඩනැගිලි කඩාබිඳ දැමීමෙන් කලබලයට පත්වීම නිසායි. ඒ 1960 ගණන්වලදී. ඒවා අගය කිරීමටත් අවශ්‍ය තරමටම ඒවා සංරක්ෂණය කිරීමටත් උත්සාහයක් ලෙස මෙම ගොඩනැගිලි ඇඳීම සලකන්නට පුළුවන්. මෙම චිත්‍ර 1962 සහ 1963 දී Ceylon Daily Mirror පුවත්පතේ Collecting Old Buildings නමින් සතිපතා තීරුවක පළවුණා. ඇගේ ‘Some Notes on Old Furniture’ (Times of Ceylon Annual 1962), ‘Sri Lankan Vernacular’ (Architecture, ඉන්දියාව, මාර්තු-අප්‍රේල් 1990) සහ ‘ලීලාස් පාර‘ (සිලෝන් ඔබ්සර්වර් පික්ටෝරියල් 1963) ලෙස පළවී තිබෙනවා. ඒවා විෂය කරුණු පිළිබඳ ඇයගේ තීක්ෂ්ණ බුද්ධිය සහ රුචිකත්වය ප්‍රකට කළා.

1960 ගණන්වල මුල් භාගයේදී, යහපත් එfඩ්රාගේ කන්‍යාරාමයේ රෙදි වියන මධ්‍යස්ථානය සැලසුම් කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා බාබරා සම්බන්ධ කරගැනුණා. වර්ණය කෙරෙහි ඇති උනන්දුව නිසා සායම් කළ නූල් සහ රෙදිපිළි සමඟ කටයුතු කිරීමට හා තේරුම් ගැනීමට එහිදී ඇයට හැකිවුණා. 1989දී එලන් දිසානායක සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී බාබරා මෙහෙම කියා තිබෙනවා. “මගේ උනන්දුව සහ කුතුහලය පවතින්නේ වර්ණ සහ වර්ණවල සම්බන්ධතා තුළයි. නමුත් මගේ පුහුණුව චිත්‍ර ඇඳීමටයි. කෙනෙකුට ප්‍රාථමික පැඩල් දෙකේ රෙදි වියනයක් මත ඇඳිය ​​නොහැකියි. කුරුල්ලෙකු, ගසක්, ගඟක සංකීර්ණ දසුනක් – වර්ණ ඇති ඕනෑම දෙයක් මා උද්දීපනය කරනවා. රෙදි වියනයෙහි ඇති සීමාවම මට වර්ණ ගැඹුරින් ගවේෂණය කිරීමට බලකළා. කහ පාටට තැඹිලි පාට නූලක් හරස් කිරීමෙන් නව රන්වන් උපතක් සිදුවෙන බව මා දැනගත්තා.’ 1964 දී ආරම්භ වූ බෙයාර්ෆුට්හි සභාපතිනිය සහ ප්‍රධාන නිර්මාණකාරිනිය හැටියට, අත්යන්ත්‍ර රෙදි ලෙස නම්කෙරුණු ප්‍රාදේශීය රෙදිවිවීමේ මධ්‍යස්ථානවල නිර්මාණ, සත්ත්ව හා වෘක්ෂලතාවලින් ආභාසය ලැබූ බාබරාගේ පැහැදිලි මෝස්තර රාමුව සමග මුසුවුණා. මධ්‍යස්ථාන පහක සිටින බෙයාෆුට් ආයතනය වෙනුවෙන් රෙදි වියන්නන් සඳහා බාබරාගේ ප්‍රධාන සැලකිල්ල වූයේ, ඔවුන්ගේ කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමට සහාය වීම සහ නුපුහුණු ශ්‍රමය ලෙස සූරාකෑමෙන් මුදාගෙන ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කරගැනීමටයි. මාරි ඥානරාජ්, ප්‍රීති හපුවත්ත සහ නිලූෆර් වික්ටෝරියා ඇතුළු නිර්මාණකරුවන් ඇගේ ආභාසය මත නැගි ආ ශිල්පිනියෝ. ඇගේ සෑම රෙදි වියන්නෙකුම හොඳම සහ ඉහළම තත්ත්වයේ අතින් වියන ලද රෙදි නිර්මාණය කිරීම සඳහා හොඳින් පුහුණු කර තිබෙනවා. බාබරා කියූ විදියට බෙයාර්ෆුට් නිර්මාණ සඳහා කාලය ලබා දුන් අයට ලැබෙන හොඳම ප්‍රතිලාභය වන්නේ ඒ ගෘහ කර්මාන්ත එම කාන්තාවන්ගේම ස්වයං කළමනාකරණය යටතේ දියුණු වන බව දකින්නට ලැබීමයි. ඇගේ නිර්මාණ දායකත්වයෙන් බිහිවුණ අත්යන්ත්‍ර රෙදිවලින් නිමවන ලද විවිධ සෙල්ලම් බඩු, ඒ ව්‍යවහාරික කලා ඉසව්වේ විශේෂ සලකුණක්. අද බොහෝ දෙනකු විසින් අනුකරණය කරනු ලබන නමුත්, සතකුගේ හැඩතල, වර්ණවත් හා මන බඳින පෘෂ්ඨීය අලංකාරත්වයෙන් යුත් කුඩා අනුරුවක් බවට පත්කිරීමේදී ඇය විදාහළ නව පරිකල්පන චින්තාවන් ඉතාම නිර්මාණාත්මකයි. ආකර්ෂණීයයි. බාබරා මූර්ති නිර්මාණයේද නිරතවුණා. සුප්‍රසිද්ධ ඕස්ටේ්‍රලියානු චිත්‍ර ශිල්පී ඩොනල්ඩ් ෆ්‍රෙන්ඩ් සමඟින් ඇය දංකොටුව ප්‍රදේශයේ අමු උළු මත නිර්මාණ කළ ඉන් සමහරක් කොළඹ ඇන්ඩර්සන් පාරේ පිහිටි ඇයගේ නිවසේ තිබෙනවා. 1963 දී ජෙෆ්රි බාවා සහ උල්රික් ප්ලෙස්නර් විසින් නිර්මාණය කරන ලද බණ්ඩාරවෙල යහපත් එfඩ්රාගේ දේවස්ථානයේදී බාබරා ජීවමාන ප්‍රමාණයේ උත්ථාන වූ ක්‍රිස්තුස් මූර්තිමත් කර තිබෙනවා.

තම කලා කටයුතුවල නිරත වෙන අතර ඇය වෙනත් කලාකරුවන්ගේ කෘති බෙදාගැනීමටත් මාර්ග සකස් කළා. 1968දී (ජෙෆ්රි බාවා සමග එකට වැඩ කළ) උල්රික් ප්ලෙස්නර් බාබරා වෙනුවෙන් ’කලම්බු ගැලරි’ සැලසුම් කිරීම සහ ඉදිකිරීම සඳහා යොදවනු ලැබුවා. කොළඹ ඇන්ඩර්සන් පාරේ ඇගේ නිවසේ ඉදිකරන ලද එය, චිත්‍ර ප්‍රදර්ශනය කිරීමට සහ විකිණීමට පටන් ගත් අතර, කොළඹට සිය පළමු ‘පුද්ගලික ගැලරිය’ තිළිණ කළා. 43 කණ්ඩායමේ අයිවන් පීරිස්, හැරී පීරිස් සහ රිචඩ් ගේබි්‍රයෙල් ඇතුළු දේශීය හා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ කලාකරුවන් කොළඹ ගැලරියේ ප්‍රදර්ශන පැවැත්වූවා. තිස්ස රණසිංහ, ලකී සේනානායක, නෙවිල් වීරරත්න, එච්.ඒ. කරුණාරත්න, සිබිල් කීට්, නදීන් රත්නම්, නොලීන් ප්‍රනාන්දු නිර්මාණ ප්‍රදර්ශනය කළ තවත් අය. බාබරාගේ පුත්, ඩොමිනික් සන්සෝනි (ඔහු විශිෂ්ට ඡායාරූප ශිල්පියෙක්.) සමඟ සංවාදයකදී ඔහු සඳහන් කළේ, කොළඹ ගැලරියේ පැවති මෙම ප්‍රදර්ශන කලාකරුවන්, මිතුරන් සහ සමාන ආගන්තුකයින් අතර බොහෝ ප්‍රීතිමත් සංවාද පසුබිමක සිදුවූ බවයි.

1980 ගණන්වල රටේ සිවිල් ආරවුල් හේතුවෙන් කොළඹ ගැලරිය වැසුණා. එය 1991දී ‘ගැලරි 706’ ලෙසින් දැන් බෙයාර්ෆුට් ගැලරිය ස්ථානගතවී තිබෙන තැන, නැවත ඇරඹුණා. අද එය බෙයාර්ෆුට් ගැලරිය. නස්රින් සන්සෝනි විසින් කළමනාකරණය කරන ලද ගැලරි 706, කලාකරුවන්ගේ ප්‍රදර්ශන රැසකට සත්කාරකත්වය සැපයූවා. ප්‍රසංග, කවි කියවීම් සහ විකල්ප රඟහල සඳහා පහසුකම් සපයන අවකාශයක් ලෙසද එය ක්‍රියාකළා. අනෝමා විජේවර්ධන, මතියස් ස්පීස්, පීටර් ස්කලා, ලකී සේනානායක, ඇලෙක්ස් ස්ටුවර්ට්, ඉංග්‍රීසි සහ ස්කොට්ලන්ත කලාකරුවන් – එඩ්වඩ් ස්කොට් සහ රේචල් සදර්ලන්ඩ්, උපේඛා චිත්‍රසේනගේ ප්‍රසංග එහි ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙනවා. පොත් එළිදැක්වීම් සඳහාද එය ප්‍රචලිතයි.

බාබරා සන්සෝනි පුරාවෘත්තයක් වන්නේ, ඒ ලෙස සිය දිවිසැරිය තුළ ලංකාවේ නූතන දෘශ්‍ය කලාවට කළ මහත් දායකත්වය නිසා. ඈ සැබවින්ම වර්ණවල දීප්තිය මැදින් නිරුවත් දෙපයින් ඇවිද ගිය දුර්ලභ නිර්මාණකාරිනියක්.■

ARTRA සඟරාවේ ලිපියක් ඇසුරෙනි.

■ අතුල දිසානායක

පුටින් ගැන වාගාලංකාර දොඩවන, පුටින් වගේ කෙනෙක් ඕනෑ යයි සිතූ අතිමහත් ජනකායක් මෙරට සිටී. ඒ අය අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීහු මෙන්ම තවමත් සෝවියට් සමාජවාදය පිළිබඳ අනුරාගයෙන් පෙළෙන වාමාංශිකයෝද සිටිති. එහෙත් පුටින්ගේ මතුපිට ස්වරූපය හැර අභ්‍යන්තරය හා ඒ හා සබැඳුණු අබිරහස් පිළිබඳව මෙරට ජනයාට නිවැරදි අදහසක්, අවබෝධයක් ඇතැයි සිතිය නොහැක. අනෙක් අතට පුටින්, ලෝක සාමය පිළිබඳ තීරණාත්මක සාධකයක් වෙමින් පවතී. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සොයන ගමන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පයින් ගසමින් ඒකාධිපතියෙකු ලෙස හැසිරෙන පුටින් පිළිබඳ අනුරාගයෙන් පෙළෙන අය තුළ ඇති දෙබිඩ්ඩ සහ අවිචාරය උත්ප්‍රාසජනකය.

2000 දී බලයට පැමිණි පුටින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වෙට්ටු දමමින් මේ වන විට 2036 වන තෙක් බලයේ සිටින්නට පොට පාදා ගෙන ඇත. ඒ අනුව පුටින් බලයේ සිටින කාලය වසර 36ක් විය හැකි අතර 2036දී ඔහුගේ වයස අවුරුදු 84ක් වනු ඇත. මිය ගියහොත් මිස, පුටින් බලය අත නොහරින බව සහතිකය. සාමාන්‍යයෙන් ලෝකයේ සිටි ඒකාධිපතියෝ ඔවුන් බලයෙන් ඇද දමන තෙක් හෝ මිය යන තෙක් බලයේ රැඳී සිටිති.

යුක්රේණ යුද්ධය ආරම්භ වීමත් සමග ලෝකයේ වාර්තා චිත්‍රපටකරුවෝ රුසියාව ගැන, පුටින් ගැන සහ යුක්රේණය ගැන සුවිශේෂ වර්තා වැඩසටහන් රැසක් එළිදක්වා ඇත. මේ අතරින් ෆ්‍රොන්ට්ලයින් (FRONTLINE) වෙනුවෙන් Neil Docherty අධ්‍යක්ෂණය කළ මිනිස්තු 53 ක Putin’s Way (2022) වාර්තා චිත්‍රපටයත්, මයිකල් කර්ක් (Michael Kirk) අධ්‍යක්ෂණය කළ Putin’s Road to War (2022) සහ How Vladimir Putin Rose To Power(2016) යන වාර්තා වැඩසටන් වැදගත් වේ. මීට අමතරව බීබීසී ආයතනය විසින් නිපැයූ Vladimir Putin’s Secret Riches – Documentary (2018) යන වාර්තා වැඩසටහනත් පුටින් පිළිබඳ ඉතා පැහැදිලි චිත්‍රයක් මවා ගැනීමට ප්‍රමාණවත්ය.

ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල් සහ සෝවියට් දේශය අතර පැවැති සීතල යුද්ධය නිමා කරමින්, 1989 දී බටහිර සහ නැගෙනහිර ජර්මන් වැසියන් විසින් බර්ලින් තාප්පය බිඳ දමන ලදි. ඒ වන විට පුටින් නමැති කේජීබී ඔත්තුකරුවා සිටියේ නැගෙනහිර කොමියුනිස්ට් ජර්මනියේ යයි කියනු ලැබේ. තමන්ගේ දෑස් ඉදිරිපිට කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය බිඳ වැටෙන විට, එය ඉවසා දරාගන්නට ඔහුට නොහැකි වන්නට ඇත. ඒ වන විට පුටින්ගේ වයස අවුරුදු 37කි.

කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය එලෙස බිඳ වැටෙන විට, තමන් කවදා හෝ ඒ කොමියුනිස්ට් අධිරාජ්‍යය නැවත ගොඩනගන බව ඔහු සිතන්නට ඇත. ඉන් පසු සූක්ෂ්මව රුසියානු දේශපාලනයට රිංගා ගත් පුටින් එරට ජනාධිපතිවරයා වී සිය බිඳ වැටුණු සෝවියට් අධිරාජ්‍යය නැවත ගොඩනැගීමට ස්වාධීන වූ රටවල් ආක්‍රමණය කරමින් සිටී. මුලින් ජෝර්ජියාව ආක්‍රමණය කළ ඔහු දෙවනුව යුක්රේණයේ කොටසක් වූ ක්‍රිමියාව ආක්‍රමණය කළේය. දැන් යුක්රේණය ආක්‍රමණය කරමින් සිටී.

පුටින්ට සිය ඉලක්කය සපුරාගන්නට යන ගමනේ දී ඉවසන්නට බැරි කරුණ තමන් පරිවාරයේ තිබූ පැරැණි සෝවියට් අධිරාජ්‍යයට අයත්ව තිබූ රටවල් එකින් එක ස්වාධීන වීම හා ඒවා යුරෝපා සංගමයට එකතු වීම සහ එකතු වන්නට උත්සහ කිරීමයි. පැරණි සෝවියට් අධිරාජ්‍යයෙන් වෙන් වී ස්වාධීන වී ඇති රටවල් වන්නේ ආර්මේනියා, අසර්බයිජාන්, බෙලාරුස්, එස්තෝනියා, ජෝර්ජියා, කසකස්තාන්, කිර්ගිස්තාන්, ලැට්වියා, ලිතුවේනියා, මෝල්දෝවා, ටජිකිස්තාන්, ටර්කිමෙනිස්තාන්, යුක්රේන් සහ උස්බෙකිස්තාන් යන රටවල්ය. මෙයින් රටවල් 09ක් යුරෝපා සංගමයේ සාමාජිකත්වය ලබා ගෙන ඇත. මෙම රටවල් නේටෝව ආක්‍රමණය කොට බලහත්කාරයෙන් යුරෝපා සංගමයට ඈඳාගත් ඒවා නොවන අතර සිය ආර්ථික සමෘද්ධිය ළඟා කරගැනීමට කොමියුනිස්ට් ක්‍රමය පිළිබඳ විශ්වාසය නොතබන රටවල්ය. 1917 ඔක්තෝබරයේ රුසියානු පන්ති විප්ලවය ඇති වුණත් යාබද රටවල එලෙස පන්ති විප්ලව ඇති වූයේ නැත. සිදුවූයේ රුසියානු බලහත්කාරයට හෝ බලපෑමට යාබද රටවල් නතු වීමයි. එය එසේ නම් සෝවියට් සමාජවාදය බිඳ වැටුණු විට ස්වාධීන ලෙස තම දේශපාලන අභිලාෂයන් අනුව තීන්දු තීරණ ගැනීමේ අයිතියක් මේ ස්වාධීන රටවලට ඇත්තේය.

යුක්රේණ යුද්ධයේ දී නේටෝව ප්‍රමුඛ රටවල් යුක්රේණයේ සහායට යුද්ධයට එක් වන්නේ නැත්තේ ඇයි ද? යන්න බොහෝ දෙනා නගන ප්‍රශ්නයකි. නේටෝ රටවල් යුක්රේණයට අවි ආයුධ ලබා දීමෙන් සහ මානුෂීය ආධාර සැපයීමෙන් සහය දෙනවා විනා සෘජු යුද්ධයකට පැටලෙන්නේ නැති බව පෙනෙන්නට තිබේ. නේටෝව එලෙස යුද්ධයකට සෘජුව මැදිහත් නොවන්නේ එවන් යුද්ධයක් තෙවන ලෝක යුද්ධයක් කරා ගමන් කළ හැකි නිසාය. තෙවන ලෝක යුද්ධයක් යනු න්‍යෂ්ටික යුද්ධයකි. යුද අවි පාලනය කිරීමේ සංගමයේ (Arms Control Association) වෙබ් අඩවියට අනුව දැන් ලෝක බලවතුන් අතර තිබෙන න්‍යෂ්ටික අවි සංඛ්‍යාව 13,000කි. එයින් අධි බලැති න්‍යෂ්ටික අවි සියයක් භාවිත කිරීමෙන් ලෝකය එක් වරක් විනාශ කළ හැකි බව කියැවේ. එයින්ම තෙවන ලෝක යුද්ධයක් ඇති වීම යනු කොතරම් විනාශයක් ද යන්න අවබෝධ කරගත හැකිය.

ජනමාධ්‍යවේදීන් පමණක් නොව විපක්ෂ ක්‍රියාකාරීහු පවා පුටින්ගේ පාලනය යටතේ අබිරහස් ලෙස මිය යති. නැතහොත් මරා දැමෙති. පසුගිය සතියේ බීබීසිය නිෂ්පාදනය කළ විනාඩි 21ක ධාවන කාලයකින් යුක්ත Who Killed Nemstov @ New Evidence on Russia’s most shocking assassination වාර්තා වැඩසටහන තුළින් පුටින්ගේ පාලන කාලය තුළ විරුද්ධ පාක්ෂිකයන්ට අත්වන ඉරණම හොඳින් නිරූපණය වේ. මේ ගවේෂණාත්මක වාර්තා චිත්‍රපටයෙන් දැක්වෙන්නේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අදහස් තිබූ, එමෙන්ම සෝවියට් ආර්ථිකය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට දායකත්වය සැපයූ, බොරිස් යෙල්ට්සින් ජනාධිපති වශයෙන් සිටිය දී ඔහුගේ උප අගමැතිවරයා වශයෙන් කටයුතු කළ Boris Yefimovich Nemtsovගේ ඝාතනය ගැනයි. රුසියානුවන් බොහෝ දෙනෙකු සිතුවේ රුසියාවේ ජනාධිපතිවරයා ඔහු වනු ඇති බවයි. එහෙත් සිදුවූයේ පුටින් බලයට පැමිණීමයි. බොරිස් නෙම්ස්ටෝව් තදබල ලෙස පුටින්ව විවේචනය කළ අතර පුටින්ගේ රජයේ දූෂිත තත්වයන් හෙළිදරව් කළේය. නමුත් 2015 වසරේ ඔහු අබිරහස් ලෙස මහ මග දී වෙඩි තබා ඝාතනයට ලක් වන්නේය.

Committee to Protec Journalist (CPJ) වෙබ් අඩවිය පෙන්වා දෙන අන්දමට පුටින් බලයට පැමිණි 2000 වර්ෂයේ සිට මේ දක්වා රුසියාවේ ඝාතනය වී ඇති ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංඛ්‍යාව 58කි. රුසියාවේ බලපෑමට ලක්වූ යාබද රටවල මිය ගිය ජනමාධ්‍යවේදීන් ගත් විට මරා දැමුණු ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංඛ්‍යාව ඊට වඩා විශාලය. එයින්ම ජනමාධ්‍ය නිදහස තර්ජනයට ලක්වුණු රුසියාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන යම් චිත්‍රයක් මවාගත හැක. පුටින් බලයට පත්වූ වහාම ජනමාධ්‍ය උපරිම අන්දමින් සිය ප්‍රතිරූපය නංවා ගැනීමට කටයුතු කළ අතර ඔහු ඔහුගේ සියලු කටයුතු ඡායාරූපයට සහ වීඩියෝකරණයට ලක්කොට මුද්‍රිත සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික මාධ්‍ය ඔස්සේ ප්‍රචාරයට පත්වේ. පුටින් සිහිගන්වන්නේ කොමියුනිස්ට් යුගයේ සෝවියට් දේශයේ දශක තුනක කාලයක් ප්‍රචාරකවාදය උපරිම අන්දමින් භාවිත කළ ජෝශප් ස්ටාලින්ය. පුටින්ගේ ප්‍රචාරක වීඩියෝ පටවල වරෙක ඔහු අශ්වාරෝහකයෙකි, තවත් වරක තරුණ යුවතියන් සමග නර්තනයේ යෙදෙන්නකි. මෝටර් රථ ධාවකයකු ලෙස තවත් තැනක ඔහු පෙනී සිටියි. තවත් තැනක ඔහු ප්‍රහාරක ගුවන් යානයක අසුනේ සිටිනු පෙනේ. අයිස් හොකී ක්‍රීඩාවේ නියැලෙන පුටින් තවත් විටක දැක ගත හැකිය. ස්කුබා කිමිදීම්වල මෙන්ම, තවත් විටක ඔහු කළුපටිධාරී ජූඩෝ ශූරයකු නිසා ජූඩෝ ක්‍රීඩාවේ යෙදෙනු දක්නට ලැබේ. පුදුමයට කරුණ වයස්ගතව සිටියදීත් තරුණ ක්‍රීඩකයින් පරාජය කිරීමට ඔහු සමත් වීමයි. මේවා දකින සාමාන්‍ය රුසියානුවන් පමණක් නොව බාහිර ලෝකය ද පුටින් වීරයකු ලෙස දැකීම පුදුමයක් නොවේ.

රුසියාවේ එකල සිටි ධනවත්ම මිනිසා එරට Yukos තෙල් සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක වූ මිකාහෙල් බොරිසොවිච් ක්හොඩොරකොව්ස්කි (Mikhail Borisovich Khodorkovsky) ය. එවකට ඔහුගේ ධනය ඩොලර් බිලියන 15ක් වූ අතර ෆෝබ්ස් සඟරාවේ ශ්‍රේණිගත කිරීමට අනුව ලෝකයේ 16 වන ධනවත්ම මිනිසා විය. ඔහුට පුටින් සලකන ලද්දේ කෙසේ ද?
දිනක් ප්‍රසිද්ධ රැස්වීමක දී මිකායිල් විසින් රුසියාවේ බිලියන තිහක් වූ අන්ත දූෂිත තත්වය විවේචනයට ලක්කරන ලදි. එය එරට දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් 10-12% අතර ප්‍රමාණයකි. ඔහු ප්‍රසිද්ධියේ අදහස් දක්වන දර්ශන මෙම වාර්තා චිත්‍රපටයේ දැක්වේ. එම ප්‍රකාශය පුටින්ගේ උදහසට ලක්වේ. එපමණක් නොව යුරෝපයේ මෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් අපේක්ෂා කළ මිකායිල් රුසියාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩනැගීම පිණිස විපක්ෂයට ආධාර උපකාර කළේය. පුටින් කරන්නේ චෝදනා ඉදිරිපත් කොට මිකායිල් අත්අඩංගුවට ගෙන අවුරුදු දහයක් සයිබීරියාවේ සිරගත කිරීමයි. අනතුරුව පුටින් මිකායිල්ගේ තෙල් සමාගම සිය සහචර ව්‍යාපාරිකයන් අතර බෙදාහරින අතර මිකායිල් නිදහස ලැබීමෙන් පසු දේශපාලන රැකවරණ ලබා ස්විට්සර්ලන්තයට පලා යයි.

පුටින්ගේ සමීපතමයන්ට ඇමරිකාවේ සහ යුරෝපා සංගමයෙන් තහංචි පනවා ඇත. පුටින් සතුව ඇති පුද්ගලික ධනය ඩොලර් බිලියන 40ක් බව කියවේ.

2003 දී ජර්මනියේ ෆ්‍රැන්ක්ෆර්ට් නුවර සිදුවුණු කළු සල්ලි සුදු කිරීමේ ජාවාරමක් ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදියකු වනJurgen Roth විසින් සොයාගන්නා ලදි. එය සිදුකර ඇත්තේ රුසියාවේ පීටර්ස්බර්ග් නුවර මාෆියා කල්ලියක් විසිනි. ඔවුන් සිදුකර ඇත්තේ රුසියාවේ කළු සල්ලි ජර්මනියේ දේපළ වෙළඳාම් සමාගමක ආයෝජනය කිරීමයි. ව්ලැද්මීර් පුටින් එම සමාගමේ උපදේශක කණ්ඩායමේ සාමාජිකයකු ව සිට ඇත. එම ගවේෂණය කිසිදු නඩු විභාගයකින් තොරව යටපත් වන්නේ එවකට ජර්මනියේ චාන්සලර්වරයා වූ Gerhard Fritz Kurt Schröder නිසාය. එම ජර්මන් චාන්සලර්වරයාත් පුටිනුත් තවමත් හොඳ මිතුරෝය. ඔවුහු උපන්දින සාදවලදී හමුවෙති. ගර්හාර්ඩ් චාන්සලර්වරයා ධුර කාලය අවසන් වන්නට තිබියදී රුසියාව සමග ගෑස් නළ එලීමේ දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියකට අත්සන් තැබුවේය. පසුව ඔහු රුසියානු බලශක්ති සමාගමක් වූ Rosneftහි සභාපතිවරයා වූයේය.

පුටින් නිසා රුසියාවෙන් පලාගොස් සිටින තවත් බිලියනපතියෙකු වන්නේ වැලරි මොරසොව්ය (Valery Morozov). ඔහුගේ අදහස වන්නේ මෙවන් දූෂිතයින් ඇමරිකාවේ හෝ කැනඩාවේ සිටියේ නම් ඔවුන් පරීක්ෂාවට ලක්කොට, නඩු පවරා දඬුවම් ලබා දෙන බවයි.

රුසියාවෙන් පිටමං වී එස්තෝනියාවේ ජීවත් වන තවත් ව්‍යාපාරිකයකු වන සෙර්ගෙයි කොලෙස්නිකොව් ( Sergei Kolesnikov) පවසන්නේ රුසියාවේ ව්‍යාපාර කිරීමට නායකයන්ට ත්‍යාග ලබා දිය යුතු බවයි. වෙනත් වචනයකින් කිවහොත් ඒ අල්ලස්ය. එවිට ඕනෑ කෙනෙකුගේ ව්‍යාපාර සුරක්ෂිත වේ. එම මුදල් වැටෙන්නේ පුටින්ගේ සාක්කුවටය. ඒවා සෘජු ලෙස පුටින්ගේ සාක්කුවට නොයන ලෙස ක්‍රම පද්ධති සකසා ඇත. සෙර්ගි විසින් ගෙවිය යුතු මුදල් අවසානයේ ඉහළ යන්නේ පුටින්ගේ විශ්‍රාම දිවියට අවශ්‍ය ඩොලර් මිලියන ගණනක විශ්‍රම නිවසක් තැනීම නිසාය. ව්‍යාපාරික සෙර්ගි මෙයට කැමැත්ත නොදක්වයි. විශ්‍රාම නිවස ඩොලර් මිලියන 250ක ඉතාලි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව තැනුණු දැවැන්ත මාලිගාවක් බවට පත්වන අතර එය කළු මුහුද අතර සොචි නගරයේ ගොඩනැගී ඇත. මෙලෙස ගවේෂණාත්මක ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ කාර්යභාරය නිසා පුටින්ගේ කෙරුවාවල් හෙළිවෙයි.

පුටින්ගේ නපුරු සිහිනය අන් කවරක් වත් නොව අරාබි වසන්තයේදී ඒකාධිපතියන් අවසන් ගමන් ගිය අන්දමට තමන්ට ද ගමන් යන්නට සිදුවේ ද යන්න ගැන වූ බියයි. දූෂණයෙන්, භීෂණයෙන්, විරුද්ධවාදීන් මරා දැමීමෙන් තමන් කර ඇති පාපකර්මවලට ජනතා විරෝධය නැගෙන විට එල්ලෙන්නට වැල් සොයන ඔහුට බේරෙන්නට ඇති එකම වැල “අන්න විදේශ කුමන්ත්‍රණ” කියමින් රුසියානු ජාතිකවාදයේ එල්ලීමයි. මහජනයාගේ අවධානය එයින් වෙනතක යොමුවන අතර ඉදින් තවත් කල් යෙහෙන් වැජඹීමට පුටින්ට හැකිය.

ලෝකයේ විශාලතම සම්පත් ඇත්තේ රුසියාවටය. එමෙන්ම විශාලතම ස්වාභාවික සම්පත් (ගල් අඟුරු, ස්වාභාවික ගෑස්, තෙල්, රන් සහ දැව) ඇත්තේද රුසියාවටය. ඉතා දියුණු සංවර්ධිත රටක් බවට රුසියාව පත්කිරීමට ඉඩක් තිබියදී ව්ලැද්මීර් පුටින් සිය සහචරයින් සමග රට විනාශට ඇද ගෙන යයි. රුසියාවේ දරිද්‍රතාව ඉහළ යමින් තිබෙන අතර යුක්රේණ ආක්‍රමණයත් සමග ජාත්‍යන්තර සම්බාධක හමුවේ රට තවත් අගාධයට යමින් තිබේ. වාර්තා වැඩසටන පුරා පෙනී සිටින Karen Dawisha (Author of Putin’s Kleptocracy) පවසන්නේ රුසියාවේ ආර්ථික තත්වය අනුව එහි සාමාන්‍ය වැසියෙකුට වඩා ඉන්දියාවේ සාමාන්‍ය වැසියෙකු වැඩි ආදායමක් උපයන බවයි.

2014 දී ඔස්ටේ්‍රලියාවේ පැවැති ලෝක බලවතුන්ගේ G20 සමුළුවේ දී දක්නට ලැබුණු සුවිශේෂ ලක්ෂණයක් නම් ඊට සහභාගි වූ ව්ලැද්මීර් පුටින් කොන් වී සිටිනු දකින්නට ලැබීමයි. සමූහ ඡායාරූපයේ කෙලවරක පුටින් දකින්නට ලැබුණු අතර ඔහුට දිවා ආහාරය ගන්නට වූයේ තනිවම මේසයකය. ඒ වන විට පුටින් අගය කළ බැරැක් ඔබාමා පවා ඔහුගෙන් දුරස්වී සිටිනු දක්නට ලැබිණි. අවසානයේ සමුළුව නිමවන්නට පෙර පුටින් පිටත් විය.

ලෝකයේ කවර කොනක සිටියත් තමන්ට විරුද්ධව යන්නේ නම් ඔහු ඝාතනය කිරීම පුටින්ගේ පිළිවෙත බව ඔහුට එරෙහිව නැගෙන චෝදනාවයි. බි්‍රතාන්‍යයට පලා ගිය හිටපු කේජීබී ඔත්තුකරුවකු වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් ලිට්විනෙන්කො (Alexander Litvinenko) බි්‍රතාන්‍යයේදීම වසදීමකට ලක්ව මියගියේය. කොමියුනිස්ට් උතුරු කොරියානු නායක කිම් ජොන්ග් (Kim Jong-un) සිය විරුද්ධවාදීන් සඳහා මෙම ක්‍රමය අනුගමනය කරයි.
ලෝකයේ කවර තැනක වුවද පාලකයකුගේ සාර්ථකත්වය මැන ගත හැක්කේ ඔහු කොතරම් දුරට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගරු කරන්නෙක් ද යන්න මතයි. පසුගිය සියවසේත් මේ සියවසේත් ජාතික රාජ්‍යවල බිහිවූ සහ බිහිවෙමින් පවතින ඒකාධිපතියන්ගේ ස්වරූපය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මිහිදන් කිරීමයි. අවසානයේ දශක කිහිපයක් ගිය තැන ඒ රටවල් විනාශ මුඛයට වැටී අවසන්ය.
රටක පාලකයකු දීර්ඝ කාලයක් බලයේ සිටීම, විපක්ෂය මර්දනය කිරිම, ජනමාධ්‍ය මර්දනය කිරීම හා ජනමාධ්‍යවේදීන් මරාදැමීම, එම රටේ සිටින ව්‍යාපාරිකයින්, පවුලේ ඥාතීන් සහ හිතමිතුරන් රාජ්‍ය පාලනයට ළංකර ගැනීම, උගතුන්, විපක්ෂ දේශපාලනඥයින් දේශපාලන රැකවරණ පතා වෙනත් රටවලට පැන යාම, රටේ ව්‍යස්ථාවන් වෙනස්කරමින් බලතල තමන් වටා ඒකරාශී කරගැනීම, රටේ නායකයා ලෙස තමන් නිරතුරුවම උත්කර්ෂයට නංවා ගැනීම, ජාතිකවාදය ගොඩනැගීම, බාහිර සතුරන් සහ ඔවුන්ගේ කුමන්ත්‍රණ භීතිකාවන් මතු කිරීම වැනි කාරණා තුළින් මේ යුගයේ පාලකයකු සැබෑ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදියෙක් වන්නේ ද යන්න ගැන නිවැරදි දෘෂ්ටිවාදයක් ගොඩ නගා ගැනීමට හැකිවේ. මේ සෑම ලක්ෂණයක්ම පුටින්ගේ රුසියාවේ තිබේ. ඉදින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ශිෂ්ට සම්පන්නබව ගරුකරන කවරෙකුට හෝ පුටින්ගේ පැත්ත ගත හැකිද? ඉතිං අපි තවත් පුටිං වැනි අය ඕනෑ යයි කියමුද?■

යාන්ස් හෙවත් යාං හෑලි, මළගෙයකදී, දානෙ ගෙදරකදී, චාරිකාවකදී, කෑමක් බීමක් වෙලාවකදී විතරක් නෙවෙයි නිකරුණේ කාලය ගතකරන ඕනෑම වෙලාවකදී අපිට සමීප දෙයක්. රෑ එළිවෙනකං වුණත් යාන් එක දිගට කියන්න දක්‍ෂයො ඉන්නවා. පරණ යාන්ස් කියනවා විතරක් නෙවෙයි අලුතෙන් හදන්න දක්‍ෂයොත් ඉන්නවා.

රංගවේදී ඩබ්ලිව් ජයසිරි, කලා ලෝකයේ යාන්ස්වලට නම් දැරූවෙක්. සාමාන්‍යයෙන් ඔහු සිටින හැම තැනක්ම යාන්ස්වලින් පිරිලා යනවා. යාන්ස්වලට එක්තරා දුරකට සමීපවෙන කතා ඇතුළත් ‘ලට්ට ලොට්ට’ නමැති පොතකුත් ඔහු පසුගිය කාලේ එළිදැක්වූවා. මේ ජයසිරිත් එක්ක යාන්ස් හෙවත් යාං හෑලි ගැන කළ කතාබහකදී, ඔහු කියාගෙන කියාගෙන ගිය දේවල් පෙළගැස්වීමක්.

■ අරුණ ජයවර්ධන

මමයි චින්තන ජයසේනයි අවුරුදු ගානකට ඉස්සෙල්ලා පත්තරයක් කළා ‘ශ්‍රී විකාර’ කියලා. කලාප හතරයි ගහන්න පුළුවන් වුණේ. ඒක නැවතුණා. ඉතින් ඒ පත්තරේ ගහන්න ඉස්සෙල්ලා මායි චින්තනයි ගිහිල්ලා හම්බවුණා සිරා, බීඒ සිරිවර්ධන, සිරා ඒ කාලේ අපේ බොහොම හොඳ මිත්‍රයෙක්. චින්තනයි මායි සිරායි බොහොම හොඳට අඩිපුඩි ගහනවා බොරැල්ලේ ඊඒපී බාර්රෙකේ. ඒ වෙනකොට සිරා අසනීප වෙලා ඉස්පිරිතාලේ ඇඳක් උඩ ඉන්නේ. අපි සිරා හම්බවෙලා කියනවා, ‘අපි මෙහෙම පත්තරයක් පටන්ගන්නවා. යාන් හෑලි විහිළු අරව මේවා තියෙන පත්තරයක්. ඒකේ පළමු කලාපයට කර්තෘ වාක්‍යයක් ඕනනේ. මේ කර්තෘ වාක්‍යය ලියන්න මොකක් හරි අදහසක් දෙන්න’ කියලා.

එතකොට සිරා කිව්වා, ‘දැන් මේ විහිළු කියන ඒවා, යාං හෑලි කියන ඒවා කවුරුද හදන්නේ කියලා මිනිස්සු අහනවා. අපිව මැව්වේ දෙවියන් වහන්සේ වගේ මේ විහිළු හදන්නෙත් දෙවියන් වහන්සේ. දෙවියන් වහන්සේ විහිළු හදලා මහපොළවට එවනවා. ඉතින් ඒවා කියවලා අහලා සන්තෝස වෙන මිනිස්සු බුද්ධිමත්තු. ඒවා කියවලා අහලා තරහ යන මිනිස්සු මෝඩයෝ.’
මම හිතන්නේ යාං හෑලි ගැන මුලින්ම කියන්න ඕන නිර්වචනය ඒක තමයි. යාං හෑලි හැදුවෙ කවුද, කොහෙන්ද මේක නිර්මාණය වුණේ කියලා කාටවත් හරියට හොයලා කියන්න බෑ. අපි හදාපු යාං හෑලිත් තියෙනවා. නමුත් මූලික වශයෙන් යාං හෑලි කවුද හැදුවෙ කියලා යාං හෑලි කියවන, කියන, අහන කවුරුත් දන්නේ නෑ.

හැබැයි ඉතිං යාං හෑලිවල තියෙන විශේෂත්වය තමයි බුද්ධිමත් මනුස්සයෙන් යාං හෑලි කියවලා සන්තෝස වෙනවා. ඒක රසවිඳිනවා. මෝඩයෙක් යාං හෑලි කියවලා තරහ ගන්නවා. එහෙම නැත්තං මේකෙ රසය විඳින්න තේරෙන්නේ නෑ.

තුන්පාරක් හිනාවෙන්න

සාමාන්‍යයෙන් කියනවා යාං හෑල්ලක් අහපු කෙනෙක් තුන් පාරක් හිනා වෙනවාලු. මුලින්ම මේක කියන වෙලාවේ, මේක අහන් ඉන්න කට්ටිය හිනා වෙනවානේ. කවුරුත් හිනාවෙන හින්දා එයාත් හිනාවෙනවා. දෙවැනි පාරට හිනාවෙන්නේ ගෙදර යන ගමං, මොකටද මං හිනාවුණේ කියලා තේරුණෙත් නෑනේ කියලා ඒකට හිනාවෙනවා. අන්තිමට ගෙදර ගිහිල්ලා කල්පනා කර කර ඉන්න කොට යාන් ඒක තේරෙනවා ඒ වෙලාවේ. තේරිලා තුන්වෙනි හිනාව හිනාවෙනවා. ඕක තමයි යාන්හෑලිවල උප්පත්ති කතාවෙ ඉඳලා මේක හැදිච්ච විදිය.

මේක ඇත්තටම තේරුම් ගන්න පුළුවන් එක යාං හෑල්ලක් තියෙනවා, හැබැයි මේක පත්තරේකට ලියනකොට ටිකක් ශිෂ්ට සහ හොඳ භාෂාවෙන් ලියන්න පුළුවන්. මම මේක ලියලා තියෙනවා මගේ ‘ලට්ට ලොට්ට’ (යාන් හෑලි ඇතුළත් ජයසිරිගේ අලුත්ම පොත, පසුගියදා නිකුත් විය. නිර්මල ප්‍රකාශනයකි.) පොතේ.

එක්තරා අවුරුද්දක තිස් එක් වෙනිදා රාත්‍රියේ, ටීවීටී ආයතනය නාවල තියෙන කාලේ, ඒ ගොඩනැගිල්ලේ තිබුණා විසාල බැල්කනි එකක්. ඒ බැල්කනි එකේ තමයි අපේ තිස්එක් වෙනිදා රාත්‍රි සාදය. පරාක්‍රම නිරිඇල්ල, රවීන්ද්‍ර ගුරුගේ, සිඩ්නි චන්ද්‍රසේකර ඇතුළු තවත් බොහෝ අය හිටියා. ඔහොම ඉන්න ගමන් මම යාන් එකක් කිව්වා. යාන් එක කිව්වාම ඔක්කොම හිනාවුණා, බඩ පැලෙන්නයි, බඩ අල්ලගෙනයි ඔක්කොම හිනාවුණා. එහෙම වෙලා අපි ඉතින් සාදය යන අතරේ හිටි ගමන් (මියගිය රංගන ශිල්පී) එච්ඒ පෙරේරා ආවා. එච්ඒ ආවෙ දොරෙන් නෙවෙයි. බැල්කනියෙ ඉඳලා බිමට වැටිලා තිබුණා බොහොම හයිය සරුසාර වැලක්. අන්න ඒ වැල දිගේ එල්ලිලා කෙලින්ම බැල්කනියට ආවා. එතකොට පරාක්‍රම මට කිව්වා මචං අන්න අර යාන් එක එච්ඒට ආයිත් කියාපන්කො කියලා. මං කිව්වා දැන් එක සැරයක් කිව්වනේ කියලා. හරි හරි කමක් නෑ මූට කියපං.. ඉතින් මම ඒ යාන් එක ආයෙත් කිව්වා. යාන් එක මොකක්ද..

බොහොම ශක්තිවන්ත මනුස්සයෙක් කෑමබීම විටමින් සියල්ලම පොඩි බැක්පැක් එකක දාගෙන කාන්තාරයක් මැද්දෙ පයින් යනවා. එයාගෙ එක ආසාවක් තමයි මේ කාන්තාරෙ පයින් යන එක. දවසක් එකහමාරක් ඇවිදගෙන යනකොට මිනිහාගේ පුරුෂ ලිංගය ප්‍රාණවත් වුණා. හස්තෝපක්‍රමයෙන් මේක නවත්තගන්න මිනිහාට හිතෙන්නේත් නෑ, මිනිහා වටපිට බැලුවා. ඔටුදෙනක් ඉන්නවා. කවුරුත් දකින්නෙත් නෑනේ. මිනිහා හිතුවා මේ ඔටුදෙනට රමණය කළාම මේ වැඩේ ඉවරයක් කරගත්තෑකි කියලා. හැබැයි ඔටුදෙන උසයිනේ. මිනිහා වැලි ගොඩක් ගහලා ඒක උඩට නැගලා වැඩේට සැරසෙනවාත් එක්කම ඔටුදෙන පොඩ්ඩක් ඉස්සරහට යනවා. මිනිහා ඒ වගේ වැලි ගොඩවල් දෙක තුනක්ම ගැහුවා, හැම වෙලාවෙම ඔටුදෙන ඉස්සරහට යනවා. ඒ අතරේ මිනිහාට එක පාරටම ඇහුණා කවුරුහරි ගෑනු ළමයෙක් කෑගහනවා අනේ මාව බේරගනියෝ කියලා. බලනකොට ඩෙසර්ට් බැන්ඩිට්ස්ලා කීපදෙනෙක් මේ කෙල්ලට අතවර කරන්න යන්නේ. මෙයා හයිය හත්තිය තියෙන මිනිහානේ. ඩෙසර්ට් බැන්ඩිට්ස්ලාට ගහලා එලවාගත්තා. පස්සේ අර ගෑනු ළමයා කිව්වා අනේ අයියේ උඹ මාව බේරගත්තා, උඹ ඉල්ලන ඕන දෙයක් මම උඹට දෙනවා කියලා. එතකොට මිනිහා කිව්වා, ‘නංගි මං මේ ඔටුදෙන එක්ක රමණය කරනකං පොඩ්ඩක් ඉස්සරහට ගිහිල්ලා ඔටුදෙන පොඩ්ඩක් අල්ලං ඉන්න’ කියලා.
කතාව කිව්වාට පස්සේ එච්ඒ පෙරේරා, ‘එහෙම වෙන්නේ නැහැ, එහෙම වෙන්නෙ කොහොමද, හරි වැඩක්නේ, ඔටුවන්ට එහෙම කරන්න යනවාද මිනිස්සු?’ අරෙහම මෙහෙම කියලා හෙණ කතන්දරයක් කියන්න පටන් ගත්තා, මම කියපු කතාව විස්වාස නොකර. මං කිව්වා එච්ඒ, මේක යාන් එකක් මචං. යාන් එකක ඒවා තේරුං කරන්න බෑනේ කියලා. අහං හිටපු අයට තවත් හිනායි මේ එච්ඒගේ රියැක්ෂන් එකට.

යාන් තේරුම් ගැනීම

ඔය කතාවම මේ ඉතාමක් මෑතකදී මම කිව්වා ෂූටිං එකක් ඉවරවෙලා පොඩි අඩියක් ගහගහ ඉන්න වෙලාවේ. එතන හිටියා මේ අලුත් පරපුරේ නළුවෙක්. ඌ විතරක් හිනාවෙන්නේ නෑ. මං ඇහුවා ඇයි මචං උඹට හිනායන්නේ නැත්තේ, උඹට තේරුණේ නැද්ද කියලා. එතකොට මූ කියනවා, නෑ අයියෙ මම මේ කල්පනා කළේ මෙච්චර ලස්සන කෙල්ලෙක් ඉන්දැද්දි මූ අර ඔටු දෙනටම ඒ වැඩේ කළේ මොකද කියලා.

ඉතින් තේරෙනවානේ, යාන් එකක් තේරුං ගන්නත් වටහාගන්නත් ඥානයක් තියෙන්න ඕන. හොඳ ඔළුවක් නැත්තං යාන් එකක් වටහා ගන්න බෑ. ඇත්තටම අපේ සමාජයේ ඉන්නවා ගොඩාක් අය, ටියුබ් ලයිට් වගේය කියලා අපි කියන්නේ. ඒ වගේ අයට යාන් එකක් තේරුං ගන්න ටිකක් වෙලා යනවා. සමහරු ඉන්නවා, සෑහෙන්න වෙලාවක් ගන්නවා, මර්කරි බල්බ් වගේ. හැබැයි ඉතිං ඒ විදියටඩ බැලුවාම යාන් එකක් තේරුම් ගන්න පුළුවන් වීම මිනිහෙකුගේ බුද්ධිමත්කම මනින්න පුළුවන් මිනුම් දණ්ඩක්.

මම හදපු යාන් එකක් තියෙනවා. ඒක අපේ රටේ පොලිස් සේවය පිළිබඳ යාන් එකක්. හැබැයි ඒකෙන් ගොඩාක් දේවල් කියවෙනවා. නුවර පෙරහැර තියෙන කාලයට පෙරහැර තියෙන තැන ඉඳලා හැතැම්ම තුන හතරක් ඈතට නගරෙ වටේම පාර මුරකරන්න පොලිස්කාරයො දානවානේ. ඉතින් කටුකැලේ හරියෙ එස්අයි කෙනකුයි සාජන් කෙනකුයි දාලා ඉන්නවා. මිනිස්සු, වාහන හසුරුවන්න. ඉතින් පෙරහැර ඉවර වෙනකං මේගොල්ලන්ට ඩියුටියක් නෑනේ. ඒ වෙලාවෙ ළඟ ගේක මිනිහෙක් වාඩිවෙන්න පුටු දෙකක් දීලා අරක්කු බාගයක් වගේ පොඩි ඩි්‍රන්ක් එකකුත් දුන්නා. ඩි්‍රන්ක් එක දදා ඉන්න ගමන් එස්අයි ඇහුවා සාජන්ගෙන්, ‘සාජන් මහත්තයා මේ රටේ දැන් නායකයා කවුද’ කියලා. සාජන් කිව්වා ජනාධිපති කියලා. එස්අයි කිව්වා, ‘අනේ තමුසෙ දන්න කෙංගෙඩිය. ජනාධිපති මොන නායකයෙක්ද’ කියලා. ආ.. එහෙනං අගමැති වෙන්න ඇති. නෑ ඕයි අගමැතිම කියන්නෙ එයා රබර් සීල් එකක් වගේ කියලා. එහෙනං මල්වත්තේ හාමුදුරුවො?.. තමුසෙට පිස්සුද ඕයි. එහෙනං අස්ගිරියෙ ලොක්කා? අස්ගිරියෙ හාමුදුරුවන්ට පුළුවන්ද අයිසෙ ලංකාවෙ ලොක්කා වෙන්න. දැන් මේක හරි ප්‍රශ්නයක්. සාජන් කිව්වා, මං දන්නේ නෑ සර්, සර්ම කියන්නකො කවුද ලංකාවේ ලොක්කා කියලා. එතකොට එස්අයි සාජන්ට කිව්වා, ‘ලංකාවෙ ලොක්කා තමුසෙ’ කියලා. සාජන්ට අප්සෙට් වෙලා ‘මම කොහොමද ලොක්කා වෙන්නෙ. මම නිකං සාජන් කෙනෙක්නෙ’ කිව්වා. තමුසෙ ලොක්කා වෙන්නේ කොහොමද දන්නවද? දැන් තමුසෙ මට බයයි. මම අයිපීට බයයි. අයිපී එච්කිවුඅයිට බයයි. එච්කිවුඅයි ඒඑස්පීට බයයි. ඒඑස්පී එස්පීට බයයි. එස්පී එස්එස්පීට බයයි. එස්එස්පී ඩීඅයිජීට බයයි. ඩීඅයිජී අයිජීපීට බයයි. අයිජීපී නියෝජ්‍ය ඇමතිතුමාට බයයි. නියෝජ්‍ය ඇමතිතුමා ඇමතිතුමාට බයයි. ඇමතිතුමා අගමැතිතුමාට බයයි. අගමැතිතුමා ජනාධිපතිට බයයි. ජනාධිපති ජනතාවට බයයි. ජනතාව තමුසෙට බයයි. ඉතින් තමුසෙ තමයි ලොක්කා.

ලිංගික කාරණා

යාන්ස්වල ලිංගික කාරණා මත හැදිච්ච ඒවා ගොඩාක් වැඩියි. හැබැයි ඒවා හරිම විටි. (witty) සහ ගැඹුරුයි. ඔන්න ආමිකාරයෙක් හිටියා. එයා ගෙදර එන්නේ මාස තුන හතරකට සැරයයිනේ. පොඩි දරුවයි වයිෆුයි තමයි ගෙදර ඉන්නේ. නිවාඩුවට ආපු දවස් දෙක ඉස්කෝලේත් නිවාඩු. මෙයා කිව්වා පුතා, බැල්කනි එකට වෙලා පොඩ්ඩක් බලන්න පාරෙ තොප්පි දාගෙන කී දෙනෙක් යනවාද කියලා. හරියට ගණං කළොත් එක්කෙනෙක්ට සතපනහ ගානේ මම දෙනවා කියලා. ඉතිං කොල්ලා බැල්කනියට ගිහිං එකායි දෙකායි කියනවා ඇහෙනවා. එහා ගෙදර පොඩි එකත් උන්ගෙ බැල්කනියට ඇවිල්ලා. මේ පොඩි එකා හයියෙං ගණං කරනවා ඇහිලා අර පොඩි එකා උන්ගෙ බැල්කනියෙ ඉඳලා අහනවා, උඹලයි තාත්තාත් ….ද කියලා. අපේ ගෙදරත් ඒකයි මට බැල්කනියට එන්න කිව්වේ කියලා. අන්න ඒ වගේ බොහොම සියුම් දේවල්.

අහසින් ගිය ඉබ්බා අලුත් එක

හැබැයි, ලිංගික කාරණා ආශ්‍රිත නොවන යාන්සුත් සෑහෙන්න තියෙනවා.

අර කොක්කු දෙන්නා ඉබ්බාව අහසින් අරං ගිය එක ඒ වගේ එකක්නේ. ඒක ඩිවෙලොප් කරලා හදලා තියෙනවා මරු යාන් ටිකක්. මුල් කතාව කවුරුත් දන්නවානේ. ඉබ්බා වතුර හිඳිච්ච විලේ ඉන්නකොට කොක්කු දෙන්නා අහසින් අරගෙන ගිය කතාව. ඒකෙදී බිම හිටපු කොල්ලො ඉබ්බෙක් අහසින් යනෝ කියලා කෑගැහුවාම ඉබ්බාට කට ඇරිලා බිමට වැටුණානේ. දැන් ඉබ්බා අහසියන් යාම-දෙක. අර විදියටම විල හිඳුණා. කොක්කු දෙන්නා වතුර තියෙන විලක් හොයන්න යනවා කියලා ඉබ්බාට කිව්වාම අනේ මචං මාව දාලා යන්න එපා, මාවත් එක්ක පලයං කියනවා. කොකෙක් කිව්වා, උඹට යන්න බෑනේ. අර කලිං ගිය ඉබ්බාට වෙච්ච වැඩේ උඹ දන්නවානේ. කට පරිස්සං කරගන්න බැරිව වැටිලා මැරුණානේ. ඉබ්බා කිව්වා, මෙදා සැරේ කොච්චර කෑගැහුවත් මම නං කට අරින්නේ නෑ කියලා. එහෙනං කට වහගෙනම හිටපං කියලා කෝටු කෑල්ලක් අරගෙන ඇවිල්ලා කොක්කු දෙන්නා ඉබ්බා අහසින් අරගෙන ගියා. යනකොට ඔන්න කොල්ලො කෑගහනවා යට. කට ඇරුණොත් ඉවරයි කියලා හිතලා ඉබ්බා කෝට්ට විකාගෙනම කතානොකර හිටියා. එක කොකෙක් කිව්වා ‘කට අරින්න එපා මචං’ කියලා. අනිත් කොකා කිව්වා, ‘උඹ වැඩේ කෑවා’ කියලා. ඉතින් ඒ ඉබ්බාත් බිම වැටිලා මැරෙනවා.

ඔන්න තුන්වෙනි කතාව. අර වගේම විලේ වතුර හිඳිලා. කොක්කු දෙන්න යන්නයි ලෑස්තිය. ඉබ්බා කියනවා අනේ මාව දාල යන්න එපා කියලා. කොකා කියනවා උඹ දන්නවානේ ඉතිහාසේ සිද්දවෙච්ච දේ. එක පාරක් උඹලෑ වර්ගෙ ඇයො කට වරද්දගෙන මළා. ඊළඟ සැරේ අපේ ඈයො කට ඇරලා ඉබ්බා මළා. ඉබ්බා කියනවා, මෙදා සැරේ උඹලා දෙන්න කතාකරන්නත් එපා, මාත් කතා කරන්නේම නෑ. ඊට පස්සේ කෝට්ට ගෙනත් අර විදියට යනවා. තුන් දෙනාම කතාකරන්නේ නෑ කියලා තදින්ම එකඟවෙලා උඩින් යනවා. පල්ලෙහා සෙල්ලං කරන කොල්ලො ටික කෑගහන්න හදනවා. එක කොල්ලෙක් කිව්වා, අනේ බං ඔය තුන්වෙනි පාරනෙ ට්‍රයි කරන්නෙ උඩින් යන්න, මුල් දෙපාරම බැරිවුණානේ, මෙදා සැරේ ඔන්න ඔහේ යන්න ඇරපං, අපි කෑගහන්නේ නැතිව ඉම්මු කියලා. කොල්ලො කෑගැහුවේ නැහැ. සෑහෙන්න ඈතට පියාඹගෙන ගියාට පස්සේ ඉබ්බා අහනවා, මොකද බං අද අරුන් කෑගැහුවෙ නැත්තේ කියලා. එදා සැරේත් ඉබ්බා ඉවරයි.

ඔන්න හතරවෙනි සැරේ. අර විදියටම ඉබ්බා කියනවා අනේ මචං මාවත් අරගෙන පලයල්ලා කියලා. කොක්කු දෙන්නා කිව්වා, උඹ ඉතිහාසේ වෙච්ව දේවල් දන්නවානේ. පළවෙනි සැරේ උඹලෑ එකා කට වරද්ද ගත්තා. දෙවෙනි පාර අපේ වරිගෙ ඈයො කට වරද්ද ගත්තා. තුන්වෙනි පාර කොල්ලො කෑගහුවේ නෑ කියලා උඹලාගෙ එකා කට වරද්ද ගත්තා. ‘නෑ නෑ මෙදා පාර කවුරු සද්ද කළත් නොකළත් අපි තුන්දෙනා සද්ද නැතිව යමු’ කියලා ඉබ්බා කිව්වා. අපි තුන්දෙනාම පොරොන්දුවක් වෙමු කවුරුවත් කට අරින්නේ නෑ කියලා. ඔන්න ඉතිං ගියා. අද යන්නේ රෑ වෙලාවක. යට ග්‍රවුන්ඩ් එකේ නයිට් ක්‍රිකට් මැච් එකක් යනවා. පියාඹන්නත් තියෙන්න එපායැ කන්සෙන්ටේ්‍රෂන් එකක්. ඒක නැතිව පියාඹන්න බෑනේ. නයිට් ක්‍රිකට් දැකලා එක කොකෙකුගේ කන්සෙන්ටේ්‍රෂන් එක අප්සෙට් යනවා. කෝටුව පොඩ්ඩක් උගේ හොටෙං ගිලිහෙනවා. කොකා මොකද කරන්නේ, ටක්ගාලා ෆ්ලයිං කික් එකක් දාල ආයෙත් කෝටුව අල්ලගන්නවා. අල්ලගත්ත ගමං ඉබ්බා ‘තැන්කියු මචං’ කියනවා. ඒ කතාව නං ඔය ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂට වුණත් හරි. ගෝඨාභය තමයි ඉබ්බා. උඩින් යන්නම බෑ. පාලනය කරන්නත් බෑ වගේනේ.

සාමාන්‍ය යාන්ස් ගත්තාම ඒවාත් ජනකතා වගේනේ. ඉබ්බාගේ කතාවත් ජනකතාවක්නේ. ඩිවෙලොප් වෙලා යාන් එකක් බවට පත්වෙලා තියෙන්නේ.

ගැළපෙන යාන්ස්

හැම වෘත්තියකටම ගැළපෙන්නත් යාන්ස් තියෙනවා. මේ එකක්. හැම මැතිවරණ කොට්ඨාසෙකටම දාලා ඉන්නවා පශු සම්පත් සංවර්ධන නිලධාරියෙක්. ජාඇළ වත්තල පැත්තෙ කුකුල් කොටු, තාරාවො ඌරො හරක් ඇතිකරනවානේ. මේ සංවර්ධන නිලධාරියා යනවා ඒ පැත්තේ තියෙන ඌරු කොටුවක් බලන්න. අයිතිකාරයාගෙන් අහනවා, හොඳයි, කීදෙනෙක් ඉන්නවාද ඌරො කියලා. අනේ සර් සීයක් විතර ඉන්නවා. එතකොට මේ සීයට කෑම දෙන්නේ කොහොමද? අනේ සෑර් නගරෙ වටේටම තියෙන හෝටල්වල කුණුවෙච්ච නරක් වෙච්ච කෑම ගෙනත් දෙනවා. නිලධාරියාට තරහ ගිහිං, තමුසේ මේ මසට ඇතිකරන ඌරන්ට කන්න දෙන්නේ නගරේ හෝටල්වලින් ඉවත් කරන කුණුද අහලා, රුපියල් පන්සීයක් දඩ ගහනවා. මාස හයකට විතර පස්සේ ආයෙත් නිලධාරියා එනවා. දැන් ඌරො කීදෙනෙක් විතර ඉන්නවාද අහනවා. එකසිය පනහක් විතර ඉන්නවා සර්. කොහොමද මුන්ට කෑම දෙන්නේ? සුපර් මාර්කට් ඇරපු ගමන් ඒකෙ තියෙන හොඳම එළවලු වර්ග ගෙනල්ලා දෙනවා කියලා අයිතිකාරයා කිව්වා. නිලධාරියාට තරහ ගිහිං, මිනිස්සුන්ට කන්න තියෙන හොඳ එළවළුද තමුසෙ මේ ඌරන්ට කන්න දෙන්නේ කියලා දාහක් දඩ ගහලා යනවා. මාස හයකට පස්සේ ආයිත් එනවා. දැන් කොහොමද කොටුවෙ ඌරො කීදෙනක් ඉන්නවාද? දැන්නං සර් දෙසීයක් විතර ඉන්නවා. මොනවද කන්න දෙන්නේ මුන්ට? මං සර් පාන්දරම රුපියල් සීය සීය දෙනවා, උඹලාට කැමති දෙයක් කාල වරෙල්ලා කියලා.!

ඇත්තටම මටත් අමතක වෙන ඕන තරම් යාන්ස් තියෙනවා. අඩියක් ගහන වෙලාවට, ගමනක් යද්දි, මිත්‍ර සමාගම්වලදිනේ මේවා කියවෙන්නේ. තවත් යාන් කියන කෙනෙක් හිටියොත් ඉතාම ලස්සනට යාන් උපදිනවා. ඒ වෙලාවට ඉතිං කවුරුත් කතාව තේරුම් ගන්නවා. තේරුම් නොගන්න අය හරි අඩුයි.

රඟපාන කෙනක් ඉන්නවා නම්, එයාට යාන්ස් තේරෙන්නේ නැත්නං, එයාට රඟපාන්නත් බෑ කියලා තමයි මං නං හිතන්නේ. රඟපාන එකේ තියෙන සියුම්කම තේරුම් ගන්න නම් යාන් එකක තියෙන සියුම්කම තේරුම් ගන්නත් ඕන. යාන්ස් කියන කාන්තාවො නම් හරිම අඩුයි. ඒගොල්ලෝ අතරෙ කියනවා ඇති නමුත් පිරිමි අයත් එක්ක කියන්නේ නැති ගතියක් තියෙනවා. මේක පුරුෂ මූලික සමාජයක්නේ. හැබැයි නිළියෝ නම් ඔය පුරුෂ මූලික කියන කන්සෙප්ට් එක සත පහකට ගණන් ගන්නේ නැහැ.■

■ අමන්දිකා කුරේ

මලළ ක්‍රීඩිකාවක් ලෙස සිටියදී ගැබ් ගැනීම බොහෝ විට ‘මරණයේ හාදුව’ ලෙස ක්‍රීඩිකාවන් හඳුන්වනවා. එය තම ඔබේ මලළ ක්‍රීඩා දිවිය ඉක්මනින් අවසන් වන බවට ලකුණක් ලෙසයි ඔවුන් සලකන්නේ.

ඔලිම්පික් ශූර, ව්‍යවසායක සහ මවක් වන ඇලිසන් ෆීලික්ස් සිතන්නේ එය එසේ නොවිය යුතු බවටයි. ඇය තම හිටපු අනුග්‍රාහකයාගේ මාතෘ ප්‍රතිපත්තිය වෙනස් කිරීමට සටන් කරන අතරතුර පවුලක් ආරම්භ කළා. ගැබ්බරව සිටියදී තම අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සටන් වදින අතරම ක්‍රීඩා ජිවිතයේත් ජයග්‍රහණ විශාල සංඛ්‍යාවක් ලබා ගත් යකඩ ගැහැනියගේ කතාවයි මේ.

‘2018 වසරේ අඳුරු ඔක්තෝබර් උදෑසනක මගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ බිහිසුණුම අවස්ථාවන්ගෙන් එකක් ආරම්භ වුණා. මම වෘත්තීය මලළ ක්‍රීඩිකාවක්. මගේ පුහුණු කාලසටහන ඉතා විශාල එකක්. සතියකට දින හයක්, දිනකට පැය පහක්. ඒ තරම් එය දීර්ඝයි. ඒ වුණත් මම කවදාවත් රාත්‍රියේ හෝ අඳුර පවතින පාන්දර වෙලාවේ පුහුණු වෙන්නේ නෑ. නමුත් මේ දවසේ, විශේෂ භීතියක් මාව හිරු එළිය වැටෙන්නටත් පෙර පිටතට ගෙන ආවා. ඒ භීතිය මම රකිමින් සිටි රහසක් කවුරුන් හෝ සොයා ගනීවි යන බිය. මම මාස හයක ගැබිනියක්. මම ගැබ්ගෙන සිටි නිසා මා තුළ වැඩෙන ජීවිතය කිසිවෙකුට නොපෙනෙන ලෙස අඳුරේ පුහුණු වීමට තරම් මම බියවුණා. රසිකයෙක් හෝ කවුරු හරි ඡායාරූපයක් පළ කළහොත්, මගේ අනුග්‍රාහකයා මා සමඟ වැඩ කිරීම ගැන ඔවුන්ගේ අදහස වහාම වෙනස් කරයි යැයි මම බිය වුණා. මාතෘත්වය සහ තරගකාරී මලළ ක්‍රීඩිකාවක් වීම යන දෙකෙන් එකක් තෝරා ගැනීමට මට බල කෙරෙනු ඇතැයි මම බියවුණා. මම ගොඩක් මහන්සි වෙලා ගොඩනගාගත් වෘත්තිය ඒ විදියටම නැති වෙයි කියලා මට බය හිතුණා.

හය වතාවක් ඔලිම්පික් ශූරියක, 16 වතාවක් ලෝක ශූරියක, ලෝක වාර්තා හිමිකාරියක, දරුවෙකු ලැබීම තරම් ස්වාභාවික දෙයක් කිරීමෙන් තම වෘත්තීය ජීවිතය අවසන් විය හැකි යැයි සිතන්නේ කෙසේද?

ක්‍රීඩිකාවක් ධාවන පථයේදී ගැබ් ගැනීම ‘මරණයේ හාදුව’ ලෙස හඳුන්වනවා. එමෙන්ම බොහෝ වෘත්තීන්හි යෙදෙන කාන්තාවන්ට මෙන්ම ක්‍රීඩිකාවන්ටත් එය බොහෝ බියකින් සලිත වන කාරණයක්. මම අවුරුදු 19 සිට මම ගරු කරන කාන්තාවන් සහ මගේ කණ්ඩායමේ සගයන් ගැබ්ගැනීම් සඟවන ආකාරය මම බලා සිට තිබෙනවා. එවැනි කාන්තාවන්ට තම සෞඛ්‍යය ගැන අවධානය යොමු කරනවාද නැතිනම් ක්‍රීඩාවට නැවත යොමු වෙනවාද යන්න තීරණය කිරීම වැනි බරපතළ තීරණ ගැනීමට සිදුවූ අවස්ථා මම දැක තිබෙනවා.

ඔබගෙන් සමහරෙකු සිතන්නේ කුමක්දැයි මම දන්නවා. අපි හැමෝම තෝරා ගන්නේ ගැබ් ගන්න නේද? ධාවන පථයේ ජයග්‍රහණය නොකළ ක්‍රීඩකයෙකුට ගෙවීමට අනුග්‍රාහකයෙකුට අවශ්‍ය නැතිනම්, එය ගනුදෙනුවේ කොටසක් පමණයි, හරිද? මට හිතුණේ ඒ ගනුදෙනුව වංචා සහගතයි කියලා. ක්‍රීඩා සමාගම් කාන්තාවන්ට ඕනෑම දෙයක් කළහැකි බව පැවසීමට කැමතියි. ඔවුන්ට සියල්ල කළ හැකියි. ඔවුන්ට ඕනෑම කෙනෙක් විය හැකියි. අපි හැමෝම ඒ ආස්වාදජනක දැන්වීම් දැකලා තියෙනවා. මට මතකයි 2010 දී නයික් සමාගමේ නායකත්වය මුණගැසුණා. ඔවුන් මට කාන්තාවන්ගෙන් ලෝකයට සිදුවන බලපෑම ගැන කියවෙන වැඩසටහනකට අනුග්‍රාහකත්වය ලබා දුන්නා. එම සමාගමෙන් ලොව පුරා සමාජය වැඩිදියුණු කිරීමේ අරමුණක් ලෙස නව යොවුන් වියේ ගැහැනු ළමයින්ව දිරිගන්වන වැඩසටහන් ප්‍රවර්ධනය කළා. ඔවුන් පැවසුවේ ඔවුන් කාන්තාවන් සහ ගැහැනු ළමයින් විශ්වාස කරන බවයි. ඒ වගේම ඔවුන් කියූ ආකාරයට මම නයික් හා සම්බන්ධ වුණොත් මට ඔවුන්ව බලගන්වන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මම ඒක විශ්වාස කළා. නමුත් අනුමාන කළේ කුමක් ද?

ඒ වගේම කාන්තාවන් දරුවන් හදන කාලයේ දරුවන් ලැබීම සැමරිය යුතු දෙයක් මිස දඬුවම් නොකළ යුතු දෙයක් ලෙසයි මම විශ්වාස කළේ. එය සාමාන්‍ය, වෘත්තීය, මලළ ක්‍රීඩා වෘත්තිකයෙකුගේ කොටසක් විය යුතුයි. එමෙන්ම සෑම ක්ෂේත්‍රයකම සිටින කාන්තාවන්ට තමන් ආදරය කරන දේ කරන්න ඡායාරූපවලට හසු නොවී පුහුණු වෙන්න, අලුයම 4ට අඳුරේ ගැබ් ගැනීමක් සඟවා ගැනීමේ අවශ්‍යතාව කිසි විටෙකත් දැනිය යුතු නෑ. පවුලක් ආරම්භ කිරීමට මම ගත් තීරණයේ ප්‍රතිවිපාක සමඟ මගේ මනස වේගයෙන් දිවගියා. මම ඒ වන විටත් නයික් සමඟ නැවත සාකච්ඡා කිරීමේ දුෂ්කර කාල පරිච්ඡේදයක් පසුකරමින් සිටියේ. ඔවුන් දැනටමත් මා කලින් ලැබූ අනුග්‍රහයට වඩා සියයට 70ක් අඩුවෙන් මට ගෙවමින් සිටියේ. ඒ ඔවුන් දරුවා ගැන දැනගැනීමටත් පෙරයි. ඒ නිසා මම මගේ ගැබ් ගැනීම ගැන ඔවුන්ට පැවසුවාට පසු නව කොන්ත්‍රාත්තුවේ ඒ පිළිබඳව අලුතෙන් වගන්තියක් ඉල්ලා සිටින්න කටයුතු කළා. ඔවුන් මගේ දරුවා උපත ලබා මාස 12ක් ගතවන තෙක් මගේ වැටුප අඩු කරන්නේ නැති බවට එයින් කියැවුණා. නමුත්? ‘නමුත්’ කියා කොන්දේසියක් තිබෙන බව ඔබ දැන සිටියා නේද? ඔව්, ඒ කොන්දේසිය අදාළ වුණේ මට පමණයි. ඔවුන්ගේ අනුග්‍රහය ලබන සියලුම ක්‍රීඩිකාවන්ට එම ආරක්ෂාව ලබාදීමට ඔවුන් සූදානම් වුණේ නෑ.

දින කිහිපයකට පසු මගේ නියෝජිතයා මට කතා කළා. කාන්තා ලෝක කුසලානයේ වෙළෙඳ දැන්වීමකට මාව යොදාගන්න නයික් සමාගමට අවශ්‍ය වුණා. මට විශ්වාස කරන්න බැරි වුණා. නයික් සමාගමට අවශ්‍ය වූයේ මා පෙර සිටි කොන්ත්‍රාත්තුවේ ආකාරයට මගෙන් වැඩ ගැනීමටයි. එනම් මම ගැබිණියක් වීමට පෙර සිටි තත්වයෙන් එකඟ වූ කොන්දේසි අනුව වැඩ කිරීමටයි. එලෙස ගැබිණියක් වන මාව යොදාගනිමින් ම කාන්තාවන්ට සහ ගැහැනු ළමයින්ට ඕනෑම දෙයක් කළ හැකි බව පවසන දැන්වීම් ප්‍රචාරණයටයි. මම කළ යුතු දේ මම දැන සිටියා. මට ඉවත් විය යුතු බව මම දැනසිටියා. මම ඒකට බයයි කියලා මම දැනගෙන සිටියා. නමුත් මම කොහොම හරි ඒක කළා. මම නයික් සමාගමේ මාතෘ ප්‍රතිපත්තිය ගැන ‘ද නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස්’හි ප්‍රකාශයක් පළකළා. මගේ සගයන් සහ මම ඒ සඳහා සටන් කළා. දැන්, නයික් සමාගම විසින් මාස දහඅටක මාතෘ ආරක්ෂාවක් ලබා දෙන අතර, අල්ට්‍රා, නූන්, බ්‍රක්ස් සහ ඔඹර්ට්‍රන් වැනි අනෙකුත් අනුග්‍රාහකයින් ද මේ ගැන අවධානය යොමු කළා. ඔවුන් අනුග්‍රහය ලබමින් සිටින පවුල් ආරම්භ කරන ක්‍රීඩිකාවන් සඳහා ඔවුන්ගේ නව ඇපකර ප්‍රකාශ කළා.
පසුකාලීනව නයික් සමාගම විසින් ජාත්‍යන්තර ඔලිම්පික් කමිටුවේ ළමා ආරක්ෂණ ප්‍රතිපත්තියට අභියෝග කිරීමට මට උදව් කළා. අපි එක්ව ක්‍රීඩිකාවන් ධාවන තරගවලට යන විට ළමා රැකවරණය කිරීම සඳහා ඩොලර් 200,000ක් රැස් කළා. මොකද කාන්තාවන්ට දරුවෝ ඉන්නවා. තරගයක් පටන් ගත්තාම මේ ළමයි අතුරුදහන් වෙන්නේ නැහැ. මම මගේ දරුවා ඉපදිලා අවුරුදු දෙකකට පස්සේ ඔලිම්පික් උළෙලට ආවා. මම රන් පදක්කමක් සහ ලෝකඩ පදක්කමක් දිනුවා.

මගේ දුව බලා සිටියදී, එම ජයග්‍රහණයත් සමග වැඩිම ජාත්‍යන්තර ජයග්‍රහණ හිමි ඇමරිකානු ක්‍රීඩිකාව බවට මම පත්වුණා.

අප සෑම කෙනෙකුටම ඉටු කිරීමට කාර්යභාරයක් තිබෙනවා. ඔබ වෙනුවෙන් හෝ අන් අය වෙනුවෙන් වෙනසක් ඇති කිරීමට ඔබ ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයෙකු විය යුතු නෑ. මගේ කතාව අසන සෑම කෙනෙකුටම තමන් ගැනම අවිනිශ්චිතභාවයන් තිබිය හැකියි. එය සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන්නේ ඔබ ඉදිරි මාවත නොපෙනෙන විට බියෙන් සිටින අවස්ථාවන්හිදී. මගේම අත්දැකීම අනුව, එය භයානක තීරණයක් විය හැකියි. නමුත් එය ඔබේ පළමු ඉඟිය වනු ඇති. භීතියට පත්වීමේ හැඟීම, වෙනසක් ඇති කිරීමට ඔබේ ආරාධනයයි. ඔබ එම හැඟීම් පිළිගත යුතුයි. ඔබ ඒවාට නිර්භීත විය යුතුයි. ඉදිරියට යාමට සටන් කළ යුතුයි. එය පහසු නෑ. ඔබ බිය වෙයි. ඔබේ හඬ වෙව්ලයි. නමුත් ඔබ ‘වෙනසක්’ කළ යුතුමයි.■

■ තිඹිරියාගම බණ්ඩාර

නිකවැරටිය සංඝබෝධි විදුහලේ ගුරුවරයකු වන අශෝක චන්ද්‍රසේකර කිලෝ මීටර් 142ක දුරගෙවා අගනුවරට පා ගමනක යෙදීම ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන්නේ ය. ඒ ගමනට දින පහක් ගත විය. අගනුවර දක්වා පැමිණි ගමනෙහි දී මග දෙපස ජනතාව ඔහු සහ ඔහු සමග ගිය හිතවතුන්ට විවිධ අයුරින් සහාය දුන්නේ ය. ආශීර්වාද කළේ ය. ඉන්ධන අර්බුදය හමුවේ තම වෘත්තීය ජීවිතයට ඇති වී තිබෙන දුෂ්කරතා පිළිබඳ බලධාරීන් දැනුවත් කිරීම ඔහුගේ අභිලාෂය ලෙස කිව හැකි වුව ද එය ඔහුගේ පුද්ගලික ගැටලු‍වක් නොව ගුරුවරුන් ද ඇතුළු සමස්ත රාජ්‍ය සේවකයන් මුහුණ දෙන ගැටලු‍වක් බව ඔහු විවෘත ව ප්‍රකාශ කළේ ය. ඒ කරුණු ඇතුළත් සන්දේශයක් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාට බාර දීමෙන් නොනැවතී ගාලු‍ මුවදොර අරගල බිම වෙත ගොස් පාලකයන්ට විරෝධය පෑමට ද ඔහු කටයුතු කළේ ය.

එහෙයින් ඔහු විසින් ඉටු කරන ලද්දේ සමාජ වගකීමකි.

අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාට බාර දුන් ලිපිය මෙසේ ය.

ඉන්ධන අර්බුදය හමුවේ අධ්‍යාපන වෘත්තිකයන් හා පාසල් සිසුන් මුහුණ දෙන ගැටලු‍
මහතාණනි!

ඉන්ධන මිල අසීමිත ලෙස ඉහළ යෑම හේතුවෙන් අධ්‍යාපන වෘත්තිකයෝ ගැටලු‍ රැසකට මුහුණ දී සිටිති.

1. ඉන්ධන පෝලිම්වල සිටීම නිසා දිනපතා සේවයට වාර්තා කිරීම දුෂ්කර වීම
2. වැටුපෙන් වැඩි ප්‍රතිශතයක් ඉන්ධනවලට වැය කිරීම නිසා ආර්ථිකය දුබල වීම
3. පාසල් බස් රථ හා අනෙකුත් ප්‍රවාහන ගැටලු‍ නිසා දරුවන්ට අධ්‍යාපන වරප්‍රසාද අහිමි වීම
4. සේවයට වාර්තා කිරීමේ ගැටලු‍ නිසා රාජකාරි ලේඛන සම්පූර්ණ කරන්නට යෑමේ දී ඇති වන දුෂ්කරතා ඉගැන්වීමේ කටයුත්තට බාධාවක් වීම
5. පවතින දුෂ්කර තත්වයට සමගාමී ව නිවාඩු සීමා අත්සන් ලේඛන කොන්දේසි යාවත්කාලීන නොවීම
6. පවතින තත්වය නිසා ගැන්වීමේ ක්‍රියාවලියට ඇති වී තිබෙන බාධා පිළිබඳ සැලකිලිමත් නොවීම
   ඉහත තත්වයන් නිසා අධ්‍යාපන වෘත්තිකයන් හා දරුවන් මානසික පීඩාවන්ට ගොදුරු ව සිටීම අධ්‍යාපනය අඩාළ වීමට බලපායි. මේ පිළිබඳ ව සලකා බලා පහති සඳහන් කරුණු පිළිබඳ සැලකිලිමත් වන්නේ නම් මැනවි.
   යෝජනා
7. ගුරුවරුන්ට ඉන්ධන සහනාධාරයක් ලබා දෙන මෙන් රජයෙන් ඉල්ලා සිටීම
8. ගුරුවරුන් හා සිසුන් ළඟ ම පාසලට අනුයුක්ත කිරීම
9. නිසි පරිදි සේවයට වාර්තා කිරීමේ දුෂ්කරතා සැලකිල්ලට ගෙන අත්සන් කිරීම සහ නිවාඩු පිළිබඳ සහන ක්‍රමයක් අනුගමනය කිරීම
10. පාසලේ කටයුතුවලට සිසුන්ගෙන් මුදල් අය කිරීම අත්හිටුවීම
11. ඉගැන්වීමේ කටයුතුවලට බාධාවක් ව පවතින විශ්ලේෂණ වාර්තා සකස් කිරීම යනාදි කටයුතුවලින් ගුරුවරුන් නිදහස් කිරීම.
    මේ කරුණු ගැන ඔබගේ අවධානය යොමුකර සුදුසු පියවර ගන්නා මෙන් ඉල්ලමි.
    මීට, සේවා ලැදි, සී.ඒ.එච්.එම්. අශෝක චන්ද්‍රසේකර
    මේ ලිපිය බාර දුන් අවස්ථාවෙහි ඔහුට දිරි පිණිස ගුරු, විදුහල්පති වෘත්තිය සමිති රැසක් නියෝජනය කරමින් විශාල පිරිසක් පැමිණියෝ ය.
    අශෝක චන්ද්‍රසේකර අවුලේගම සිට අගනුවර දක්වා පැමිණි ගමන අතිශය දුෂ්කර එකකි. ඊට හේතුව අධික අව් රශ්මිය හා වැස්සට ගොදුරු වීම නිසා වරින්වර සෞඛ්‍ය ගැටලු‍ ද ඇති වීම ය. එහෙත් ඔහු දිරිමත් ව තම ගමන ගියේ ය. මෙවැනි සිදුවීමක් මීට පෙර අප අසා නැත.
    ජෙහාන් අප්පුහාමි කලාකරුවා පාස්කු ප්‍රහාරයට යුක්තිය ඉල්ලා ගාලු‍ මුවදොර දක්වා පැමිණි දුෂ්කර ගමන මහත් සමාජ කම්පනයක් ඇති කළේ ය. අශෝකගේ පා ගමන ද ඊට නොදෙවෙනි ය.
    මේ වනාහි එක්තරා ආත්ම පරිත්‍යාගයකි. එය සමාජ යහපත වෙනුවෙනි. මෙවැනි පුද්ගලයෝ විරල වෙත්.
    ආයතන සම්ප්‍රදායන් සහ රෙගුලාසි මායිම් නොකර මේ කරන ලද කැපවීම මුළු මහත් රාජ්‍ය සේවයට ම අරුණු දහරකි.
    අශෝකගේ පා ගමන ගැන මිගාර බමුණුසිංහ කවියා ලියූ පබඳකින් මේ සටහන නිමා කරමි.
    සිඳ බිඳ වැටෙනු දකිමින් ජීවන විමන
    කරගස් වැවේ සුළඟකි කොළඹට හමන
    මොරාල් කොහෙන් ගෙන ආවද ඔය පමණ
    රත් වූ මාවතේ ආදර පා ගමන■

■ සංහිතා පතිරණ

ඌරුවරිගේ වන්නියලැත්තෝ දඹාන ආදිවාසි සනුහරේ වර්තමාන නායකයා. ඔහුට නායකත්වය ලැබෙන්නේ ඌරුවරිගේ තිසාහාමි කියන අප්පියලැත්තන්ගෙන් හෙවත් ඔහුගේ පියාගෙන්.
‘මේ ඇත්තො නායකලැඇත්තො මන්දො වුණේ මේ ඇත්තන්ගෙ අප්පිලා ඇත්තො මියබට දමලා බිම්පොජ්ජේ ලාගච්චලා දිනපොජ්ජේ. අනූඅටමෙ වෙසක් මාස පොජ්ජෙ විසිනම වෙනිදා. මේ ඇත්තො කෝන පොජ්ජ විසිතුනමකට කිට්ටු තැනින් නායකලැත්තො හැටිමට රඳනවා. මේ ඇත්තන්ට තැනකින් කෝන පොජ්ජ හැත්තෑ හතරමක්. උපන්දිනේ හතලිස් හතේ හයමයි දාහතරවෙනිදා.’

වන්නියලැත්තො දැන් ජීවත්වෙන්නේ හුදෙකලාව. එහෙම නැත්නම් තනිකඩව.

‘මේ ඇත්තො කල්පනා තැන මන්දො කෙරුවෙ මේ ලෝකේ ඉපදුම් පොජ්ජ මන්දො වෙන්නෙ තනිම්ම. ඒ ඉපදුම් පොජ්ජ මන්දොවෙලා කාල මැච්චක් මංගච්චලා තරුණ කාලෙ මංගච්චනකොට දෙකමක් මන්දො වෙනවා. දෙකමක් මන්දො වෙලා ආයෙත් අර එකමකට සීමා තැන මන්දො වෙනවා. මේ තැන තමයි සොබාදර්මෙ.’

වන්නියලැත්තන්ගේ බිරිඳ මියගියේ වකුගඩු රෝගයකට ප්‍රතිකාර ලබමින් සිටියදී කොරෝනා වසංගතයට ගොදුරු වීමෙනි.

‘මේ ඇත්තන්නේ නෑනිලා ඇත්තන්ට මුල් තැනේ කාලගච්චෙ දෙදාසේ දහයටමෙ ඒ ඇත්තන්ට වකුගඩු ලෙඩපොජ්ජ මන්දො වුණා. ඒ ලෙඩපොජ්ජ මන්දො වුණාට පච්චෙ නුවර පෝරුගම් පොජ්ජෙ ඒ ඇත්තන්ට වකුගඩුවක් මන්දො කෙරුවා. ඒ වකුගඩුව ඇන්නොකැරව්වේ මේ ඇත්තන්ගෙ කැකුලි. කැකුලියො එකමයි ඉඳින්නේ. ඒ කැකුලි තමයි අම්මිලා ඇත්තන් ජීවත් කරවන්න මන්දො කෙරුවා කෝන පොජ්ජ එකලොහමක්. මංගච්චපු නමවෙනි මාසෙ හතරවෙනි දවස් පොජ්ජෙ තමයි මියබට දැම්මේ.’

ලෝකයේ විවිධ රටවල විසිර පැතිර සිටින ආදිවාසි ප්‍රජාවන්ගේ වර්තමාන නායකයන් නායිකාවන් මුහුණ දෙන ගණනාවක් තිබෙනවා. වැදගත්ම ප්‍රශ්නය නම්, තමන්ගේ සාම්ප්‍රදායික වාසභූමි අහිමිවීම. දෙවැන්න, සාම්ප්‍රදායික ජීවනෝපාය මාර්ග අහිමිවීම නිසා ප්‍රජාවට ඇතිවන දෛනික ජීවිතයේ ප්‍රශ්න. තුන්වැන්න, නවීන ලෝකයත් සමග තමන්ගේ ආදිවාසි ප්‍රජාව හාමුකර ගැනීමේ අභියෝගය. සිව්වැන්න, ආදිවාසි ප්‍රජාවේ සාමාජිකයන් ක්‍රමයෙන් තමන්ගේ අනන්‍යතාව අතහැර දමමින් විවෘත ලෝකයා සමග මුසුවීම. පස්වැන්න, පිටතින් එන ආර්ථික, සමාජීය සහ සංස්කෘතික අභියෝගයන්ට ආදිවාසි ජනසමූහයා ගොදුරු වීම වළක්වා ගැනීම.

අවසානයේ ආදිවාසි නායකයන්ට හිමි ඉරණම කුමක්ද? සුළඟට ගසාගෙන යන තම ප්‍රජාව දැක දැක සුළඟ මත නිසලව සිටීමද? ගසාගෙන යාමද?

වන්නියලැත්තන්ටත් මේ යථාර්ථයෙන් ගැලවෙන්නට පුවළුන්කමක් නැහැ.

‘මේ ඇත්තො ළා කැකුලා කාලමැච්චවල්වල මේ වගේ හැටිමක් නෙවෙයි තිබව්වේ. මේ ඇත්තො කතා දැම්මොත් මේ ඇත්තො ලෝක දෙකමක මන්දො වෙන මිනික්ගජ්ජෙක් කියලා ඒ කතා පොජ්ජ සම්පූර්ණයෙන්ම ඇත්තටමේ කතාපොජ්ජක්. එහෙම මේ ඇත්තො කතා දමන්නේ මේ ඇත්තො කැකුලමේ කාලමච්චවල්වල මේ තිබෙන පරිසරය නෙමෙයි ඒ කාලමැච්චෙ තිබව්වේ. දවල් කාලමැච්චෙ මේ වාගේ වෙලා පොජ්ජට කැලෑ පොජ්ජකට මංගැච්චුවොත් කැලෑ පොජ්ජේ ඇවිදුම් පොජ්ජ මන්දො කරන්න අමාරු තැනයි බිම් පොජ්ජට තිබෙන්නේ කළුව. ඉර පොජ්ජේ එළි පොජ්ජවත් බිම් පොජ්ජට මන්දොවෙන්නෙ කොදොයි. ඒ කාලමැච්චෙ මාමකැච්චක් මිනිග්ගජ්ජු ළඟටමේ සමගිය සමාදානය එකමුතුකම තිබව්වා. වැඩිහිටියලැත්තන්ට ගරු තැන මන්දො කරන හැටිම තිබව්වා. කැකුලො කැකුලියො අම්මිලඇත්තන්ට අප්පිලඇත්තන්ට ගරුතැන මන්දොකරන හැටිමක්, ඒ ඇත්තන් ඇදහුම් පොජ්ජ මන්දො කරන හැටිමක් තිබව්වා. අද දවස් පොජ්ජ මන්දො වෙනකොට මේ තැනවල් මාමකැච්චක් වෙනස් තැන මන්දොවෙලා තිබෙනවා. අම්මිලඇත්තෝ අප්පිලඇත්තො විඳින තැනමෙන් මේ ඇත්තෝ කොයිබකට හරි මංගච්චනවනම් අම්මිලඇත්තන්ට අප්පිලඇත්තන්ට වැඳුම් පොජ්ජ මන්දො කරලා ඒ ඇත්තන්ගෙන් අවසර පොජ්ජ මන්දො කරගෙන තමයි ඒ ගමන්පොජ්ජ මංගච්චන්නේ. කැලෑ පොජ්ජකට මංගච්චනකොට කැලෑ පොජ්ජට ඇතුල් තැන මන්දො වෙනකොට අතු පොජ්ජක් පටෑරලා තව රුකංපොජ්ජක එල්ලුම් පොජ්ජ මන්දො කරලා ඒ කැලෑ පොජ්ජට වැඳුම් පොජ්ජ මන්දො කරනවා. ඒ කැලෑ පොජ්ජෙන් අවසර මන්දො කරගන්නවා. අද දවස් පොජ්ජ මන්දො වෙනකොට ඒ මොන එකක්වත් කොදොයි.

අද දවස් පොජ්ජේ රුකුල් පොජ්ජට මන්දො කෙරුවාම දියුණුයි කියලා කතාදමන ලෝකේ අම්මිලඇත්තො අප්පිලාඇත්තො ගැන කතා දැම්මොත්, ඒ ඇත්තො රඳන්නේ වැඩිහිටි නිවාසෙ. මේ ඇත්තො දියුණුයි කියලා කතා දැම්මට මේ ඇත්තො ළඟ තියෙන්නෙ ලොකු තරගයක්. මේ තරගයේදි මේ ඇත්තන්ට මාමකැච්චක් එකමවල් අමතක වෙනවා. අම්මිලඇත්තෝ අප්පිලඇත්තො අමතක තැන මන්දො වෙනවා. චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අමතක තැන මන්දො වෙනවා. ජාතිය අමතක තැන මන්දො වෙනවා. රට අමතක තැන මන්දො වෙනවා. පරිසරය සොබාදහම මේ හැම එකමක්ම අමතක තැන මන්දො කරලා තමයි මේ තරඟයට මංගච්චන්නේ. ඉතින් මේ තරඟයට මංගච්චන්න මංගච්චන්න මිනිග්ගජ්ජුන්ට අර දියුණුවට වැඩි තැනින් එකතු තැනමක් වෙන්නේ ආසාවයි තණ්හාවයි වෛරයයි ක්‍රෝධයයි ඊර්ෂ්‍යාවයි.

ඇත්තතැනින්ම මේ ඇත්තො කැකුලා කාලමැච්චෙ ඇයිරුකුලට මන්දො කරපු ලෝකෙ නෙවෙයි අද දවස් පොජ්ජෙ තිබෙන්නේ. අද දවස්පොජ්ජෙ තියෙන්නෙ මහා හිත්ලාගන්න අමාරු තැනින් ලෝකපොජ්ජක්. එදා දවස් පොජ්ජේ කැකුලො කැකුලියන්ගේ ලජ්ජා බය කියන එකතම තිබව්වා. කැකුලියෙක් කෝමන්තන වටනකොට පය පොජ්ජෙ පිට පතුලට කෝමන්තන වටන්න ඕන. අත් පොජ්ජේ මේ තැනමට (මැණික් කටුවට) වැහුම් පොජ්ජ මන්දො වෙන්න උඩ තැනේ කෝමන්තන වටන්න ඕන. හැබැයි අද දවස් පොජ්ජේ ඇයිරුකුලට මන්දො කෙරුවොත් අම්මිලඇත්තො අප්පිලඇත්තො සහෝදරයලැඇත්තො ළඟ තැනේ නංගිලා ඇත්තෝ රඳන්නේ බාග තැනක් හෙලුවෙන්.

ඒ වෙනස් පොජ්ජ මන්දො වෙන්න මන්දො වෙන්න මාමකැච්චක් හිත් පොජ්ජට දුක් තැන මන්දො වෙනවා.’

වන්නියලැත්තන්ගේ විස්සෝපය කේන්ද්‍රගත වෙන්නේ තමන්ගේ ජනතාව, ක්‍රමයෙන් වෙනස්වීම ගැනයි. එහෙත් ඒ අදහස් තුළ පවා පෙනෙන්නේ ආදිවාසි නායකයා මුහුණ දෙන සංකීර්ණ සමාජ තත්වයන්. ඔහු කතාකරන්නේ තමන්ගේ ජනතාවගේ ඇඳුම් පැළඳුම් පවා වෙනස්වීම ගැන. එහෙත්, මුල්කාලීන ආදිවාසි ජනතාව ඇඳුම් ගැන දැක්වූ පිළිවෙත් නෙවෙයි අද ඔහුට ආරක්‍ෂා කරන්නට සිදු වී තිබෙන්නේ. සිංහල සහ දෙමළ ජනතාව සමග මිශ්‍රවීමෙන් තමන්ගේ ප්‍රජාව ලත් ඇඳුම් ගැන ප්‍රමිතීන්. අතේ මැණික්කටුව දක්වාත්, පයේ වළලුකර දක්වාත් ශරීරය වැසෙන සේ ඇඳීම ආදිවාසින්ගේ මුල් පිළිවෙත නෙවෙයි. එහෙත්, අද ආදිවාසි නායකයා දකින්නේ එය තමන්ගේ ප්‍රමිතිය හැටියටයි.

‘මේ කාලමැච්චෙ මන්දො වෙනකොට මේ ඇත්තන්ට මේ කැලෑව අහිමි තැන මන්දොවෙලා තියෙන්නේ. කැලෑව විතරක් නෙවෙයි මේ ඇත්තන්නේ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අහිමි තැන මන්දො වෙලා තිබෙනවා. යාතු කර්ම අහිමි තැන මන්දො වෙලා තිබෙනවා. අසූතුනමේ කෝන පොජ්ජ මන්දො වෙනකකම්ම තැනමක් හරි ආරක්‍ෂා වෙලා තිබව්වා. අද දවස් පොජ්ජ මන්දො වෙනකොට මේ ඇත්තන්ගේ පරම්පරා පොජ්ජෙ සිරිත් පොජ්ජ විතරක් නෙවෙයි මේ පරම්පරාවත් විනාස තැනමට මංගච්චන්න මන්දොවෙලා තිබෙනවා. මොනම ජාතියක් හරි පරම්පරාවක් හරි ආරක්‍ෂා තැන මන්දො වෙන්න ජීවත්වෙන මන්දො වෙන්න ඕන. ජීවත් වෙන මන්දො වන්න නම් මොන එකාට වුණත් කැවිල්ලාන තිබෙන්ට ඕන. කැවිල්ලාන කොදොයි වෙනකොට ඒ ඇත්තො මංගච්චනවා පිට ගම් පොජ්ජවල්වලට කුලියෙ. රස්සා පොජ්ජවල්වලට මංගච්චනවා. පරම්පරාවේ චාරිත්‍රය තමයි අප්පිලඇත්තො කැකුලත් එක්ක කැලෑපොජ්ජට මංගච්චන එක. අද දවස් පොජ්ජෙ මන්දො වෙලා තියෙන්නේ කැකුලට එළිපොජ්ජට මංගච්චන්න. සංකර තැන මන්දො වෙච්ච සමාජයක් තමයි ඇයිරුකුලට මන්දො කරන්නේ.’
වන්නියලැත්තො අනෙක් හැම ආදිවාසි නායකයකු මෙන්ම තමන් වසන පරිසරය ගැන බෙහෙවින් කම්පාවෙනවා. එය රැකගැනීම වෙනුවෙන් සටන් කරනවා.

‘ඇත්තනෙන්ම මේ ඇත්තො දෙකමයි මේ ලෝක පොජ්ජෙම ගරුතැන මන්දො කරන්නේ. එකමෙක් තමයි සියටල්. අනිත් එකමෙ තමයි මේ ඇත්තන්ගෙ අප්පිලඇත්තො. මේ ඇත්තන්ගෙ අප්පිලඇත්තන්ට ලොකු තැනින් කරදර පොජ්ජ මන්දොකෙරුවා. ආණ්ඩු පොජ්ජෙන් කරදර පොජ්ජ මන්දොකෙරුවා. සමාජයෙන් කරදර පොජ්ජ මන්දොකෙරුවා. ඒ ඇත්තන්ට බැරියර් මන්දොකරුවා. මිනිග්ගජ්ජුන්ට මංගච්චන්න තහනම් පොජ්ජ මන්දොකෙරුවා. හොරෙක් කියලා කතා දැම්මා. මිනීමරුවෙක් කියලා කතා දැම්මා. මාතර එකමෙක් කියලා කතා දැම්මා. අප්පිලා ඇත්තො හිනා පොජ්ජ මන්දො වුණා මිනිග්ගජ්ජුන්ට කට පොජ්ජ තිබෙන්නෙ කතාදමන්න. මොන එකා මොන එක කතාදැම්මත් මේ ඇත්තො අද දවස් පොජ්ජේ පුච්ච කඩලා මියබට දැම්මත් මේ කැලෑ පොජ්ජෙන් එළිපොජ්ජට මංගච්චන්නේ කොදොයි. අප්පිලඇත්තෝ ජීවත්වෙන මන්දො වුණේ මේ කැලෑ පොජ්ජෙ. ඒ තැනමට තමයි කතා දමන්නේ රුකං පොජ්ජට පොත්ත, පොත්තට රුකං පොජ්ජ කියාල. ඒ හැටිමට ජීවත් වෙන්න මන්දො වෙච්චි හින්දාම තමයි මේ තැනවල් ආරක්‍ෂා තැන මන්දො වුණේ.’

වන්නියලැත්තන්ට නිවහනේ පිලට වී කල්පනා කරන්නට සිදුවී තිබෙන්නේ තමාගේ ඉදිරි ජීවිත කාලයේ මේ අභියෝගයන්ට මුහුණ දෙන ආකාරයයි. ■

(සිරස නාලිකාවේ ප්‍රශ්න 10 වැඩසටහන ඇසුරෙනි.)