ප්‍රංශ දාර්ශනික ඩෙනී ඩිඩෙරෝ ලෝක පූජිත වී ඇත්තේ ප්‍රථම නූතන විශ්වකෝෂයේ සම කර්තෘවරයා ලෙසය. මෙම විශ්ව කෝෂයේ මුල් පියවර කිහිපයක් තැබුණේ සිපිරි ගෙයක් තුළය. ප්‍රංශ කතෝලික පල්ලියේ ඉගැන්වීම්වලටත් සාම්ප්‍රදායික සාරධර්මවලටත් පටහැණි පොත් ලිවීමේ වරදට 15 වන ලුයි රජුගේ මතතවාදීමය පොලිසිය විසින් ඩිඩෙරෝ අත්අඩංගුවට ගැනීම මීට හේතුවයි. ඔහු විසින් රචිත  (අවිශ්වාසියකුගේ මාර්ගය) නම් කුඩා පොත බලධාරීන්ගේ විශේෂ උදහසට ලක්විය. අන්ධ භක්තියෙන් ඔද වැඩුණු දේශයක් ඩිඩෙරෝ මෙහි සම කර තිබුණේ අන්ධ පාලකයකු හා දෑස් බැඳි එබැවින් අවට ලෝකය නොදකින සොල්දාදුවන් පිරිසක් යටතේ පීඩා විඳින රටකටය.

අන්ධ භක්තිය ආගමට සීමා නොවන බවත් එය දේශපාලනයේදීද දැකිය හැකි බවත් 21 වන සියවසේ ජීවත්වන අපි හො`ඳින් දනිමු. දේශපාලන නායකයා ගැලවුම්කාරයකු ලෙස පෙනෙනුයේ අන්ධ භක්තිය නිසාය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල දැවැන්ත ඡන්ද රැලි නිර්මාණය වීමට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් නම් මෙම අන්ධ භක්තියයි. එනම් දේශපාලන නායකයකු හෝ පක්ෂයක් එදිනෙදා ජීවිතයේ සියලු fදාස් දුරුකොට අපව පොරොන්දු දේශයට ඉතාමත් ඉක්මනින් රැගෙන යන ගැලවුම්කාරයකු ලෙස ඇදහීමේ මුලාවයි.

මෙවන් අන්ධ භක්තියෙන් පුරවැසි මනස කුරුවල් කිරීමට දේශපාලන නායකයන් /පක්ෂ උත්සාහ කරනුයේ ඒ තුළින් තමන්ට අසීමිත බලයක් දිනාගත හැකි නිසාය. හා ඒ බලය තමන්ට රිසි ලෙස හැසිරවිය හැකි නිසාය. කාලයත් සමග ඡන්දදායකයාගේ ස්වයං කඩතුරාව ගිලිහෙන විට රට අයාලේ තරමක දුරක් ගොස් හමාරය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාවදී රටවල දේශපාලනික අන්ධ භක්තිය වැඩි කලක් එක තැනක නොරැඳේ. විශ්වාසය හා සැබෑව අතර පරතරය යම් සීමාවන් ඉක්ම ගිය විට ගැලවුම්කාරයා සතුරකු බවට පත්වේ. එසේ වුවද ගැලවුම්කාරයකු (හා ඔහුගේ ආර්ථික දේශපාලන සමාජ ප්‍රාතිහාර්යයන්) පිළිබඳ අන්ධ භක්තිය නම් වූ ප්‍රපංචය නොනැසී පවතී. අතීත ගැලවුම්කරුවා පළවා හැර අනාගත ගැලවුම්කරුවා සිහසුනේ ඉන්දවන්නට වැඩි කාලයක් ගත නොවේ.

ලාංකීය ඡන්දදායකයාගේ අන්ධ භක්තියේ යම් ඛණ්ඩනයක් සිදුව ඇත්ද යන ප්‍රශ්නය නැගෙනුයේ මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල දෙස බලන විටය.2025 පළාත් පාලන මැතිවරණයේ සුවිශේෂත්වය නම් එහිදී පුරවැසියන් විසින් ආණ්ඩුවටත් විපක්ෂයටත් දෙකටම රතු එළලි දැල්වීමයි. පළාත් පාලන මැතිවරණවලදී ඡන්ද වැටෙනුයේ ජාතික මැතිවරණවලට වඩා අඩුවෙන් බව ලාංකීය පමණක් නොව ලෝක සාමාන්‍යයකි. එවැනිම සාමාන්‍යයක් වනුයේ ආණ්ඩුවට හෝ විපක්ෂයේ කවර හෝ පක්ෂයකට මෙයින් කොළ එළියක් වැටීමයි. ආණ්ඩුව අලුත් නම් පළාත් පාලන මැතිවරණවලදී ආයතන බහුතරයක බලය හිමිවනුයේ ආණ්ඩු පක්ෂයටය. ආණ්ඩුව පරණ වී ජනප්‍රියත්වය හීන වෙමින් පවතින වකවානුවක පැවැත්වෙන මැතිවරණයකදී බහුතර ආයතන සංඛ්‍යාවක බහුතර බලය හිමිවනුයේ විපක්ෂයේ ඉදිරියෙන්ම සිටින පක්ෂයටය.

2002 පළාත් පාලන මැතිවරණය පැවැත්වුණේ මැයි මසය. එනම් 2001 මහ මැතිවරණයෙන් මාස පහමාරකට පමණ පසුවය. මහ මැතිවරණය ජයගත් එජාපයම පළාත් පාලන මැතිවවරණයද ජය ගත්තේය. මහ මැතිවරණයෙන් 40.2%ක් ලත් එජාපය පළාත් පාලන මැතිවරණය 57.8%ක අති බහුතරයකින් ජයගැනීමට සමත් විය.

2018 පළාත් පාලන මැතිවරණය පැවැත්වූයේ සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ පාලනයේ ජනප්‍රියත්වය හීනවෙමින් පැවැති අවධියකය. එකල ප්‍රධාන විපක්ෂයේ භූමිකාව නොනිල වශයෙන් ඉටු කළේ රාජපක්ෂ පිළයි. රාජපක්ෂ පිළ පලාත් පාලන මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වූයේ 2016 බැසිල් රාජපක්ෂ මහතාගේ මෙහෙයවීමෙන් නිර්මාණය වූ ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණ හරහාය. පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් 40.5% ක් ලබා (ඡන්ද මිලියන 5ක්) ජයගත්තේද පොහොට්ටු පක්ෂයයි. පළාත් පාලන ආයතන 126ක බහුතර බලයත් 105ක වැඩි බලයත් ඊට හිමිවිය. ඊළඟට ජනපතිවරණය හා මහ මැතිවරණය ජයගත්තේ නව රාජපක්ෂ පක්ෂය බවට මෙම ප්‍රතිඵලයෙන් පැහැදිලිව දිස්විය.

මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් එවැනි පැහැදිලි ජයග්‍රහණයක් නොවුණි. 2024 නොවැම්බරයේදී 65%ක් ගත් ආණ්ඩුවට මෙවර දිනාගැනීමට හැකිවූයේ 43%ක් පමණි. ආණ්ඩුවේ ජනප්‍රියතාව මාස 6ක් ගතවීමටත් පෙර බරපතළ සෝදාාපාලුවකට ලක්ව ඇති බව අවිවාදිතය. ආණ්ඩුවත් එහි ආරක්ෂකයනුත් මොන දේ කිව්වද සත්‍යය මෙයයි.

ආණ්ඩුව පරාජය වුවද ජයගන්නට විපක්ෂය අසමත්ව ඇත. ආණ්ඩුවේ හීන වන ජනප්‍රියතාවේ පළ නෙලාගැනීමට විපක්ෂය අසමත්වීම විපක්ෂය ලැබූ පැහැදිලි පරාජයකි. විපක්ෂයේ සියල්ලන් එක් වූ විට ඒ ගොඩ ආණ්ඩුවේ ගොඩට වඩා වැඩිය යන ළාමක කතාවලින් මෙම කටුක සත්‍යය වසා ගත නොහැක.

ලාංකික ඡන්දදායකයා යථාර්ථය යථා පරිදි දැක ඇති බවට මෙම ප්‍රතිඵලය පෙන්වා දේ. ආණ්ඩුවත් අසමත්ය; විපක්ෂයත් අසමත්ය. ඡන්දදායකයා අසාර්ථක වූ ගැලවුම්කාරයාගේ තැන ගැනීමට වෙනත් ගැලවුම්කරුවකුට සළුපිලි අන්දන්නට (තවමත්) සැරසෙන්නේද නැත. මෙම මැතිවරණය වාර්තාගත වනුයේ එහි ප්‍රතිඵලයේ ඇති මෙම විරල යථාවාදිත්වය නිසාය.

පුනරුදය රාජපක්ෂ පිලේද?

2024 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජාජබ/ජවිපෙ හැදින්වූයේ පාර්ලිමේන්තුව සුද්ද කිරීමට පැවැත්වෙන ශ්‍රමදානයක් ලෙසය. මැතිවරණයෙන් මාලිමාව ලැබුවේ අනපේක්ෂිත මට්ටමේ ජයකි; සමාජ මාධ්‍යවල මෙම ජයග්‍රහණය සමරන්නට විකට චිත්‍ර හා වැකි බහුලව භාවිත විය. ‘උදලු ගාන්න කිව්වාම ඩෝසර්ම කරලා දාලා’ වැනි කාටුන් (ඇතැම් විට බැකෝ යන්ත්‍රයක චිත්‍රයක් සහිතව) මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය ඉතාමත් දක්ෂ ලෙස විදහා දැක්වීය. ශ්‍රමදානයට කැති උදලු ගේන්නැයි මාලිමාව කී විට
ජනතාව බුල්ඩෝසර් හා බැකෝ රැගෙන එන චිත්‍ර තුළින්ද මැතිවරණයේ ඇත්ත මැනැවින් පිළිබිඹු විය.

අනපේක්ෂිත ජයග්‍රහණයෙන් ඔද වැඩී එය සදාකාලික යැයි සිතූ ආණ්ඩුව මෙවර ජනතාවට කිව්වේ බුල්ඩෝසර් හා බැකෝ රැගෙන එන ලෙසය. නමුත් ජනතාව රැගෙන ආවේ කැති උදලු කීපයක් පමණි.

හේතුව පැහැදිලිය. බුල්ඩෝසර් හා බැකෝවලින් ලබාදුන් දැවැන්ත බහුතරයෙන් බුද්ධියට හෝ හදවතට දැනෙන වැඩි යමක් කිරීමට ආණ්ඩුව අසමත් වීමයි. විවිධාකාර වහසි බස් දෙඩුවද කතාව ක්‍රියාවක් බවට පත්කිරීමට තමන්ට නොහැකි බව ආණ්ඩුව ඔප්පු කර ඇත.

හාල් ප්‍රශ්නය තවමත් විසඳී නොමැත. පොල් ගෙඩියක මිල තවමත් පවතිනුයේ සාමාන්‍ය ආදායමක් ලබන පවුල්වලට දරාගත නොහැකි තරම් ඉහළ මට්ටමකය. මහා පරිමාණ හාල් මෝල් හිමියන්ට ජනාධිපතිවරයා අභියෝග කළේ රූපවාහිනී කැමරා ඉදිරියේය. නමුත් මේ දක්වා අභියෝගයෙන් ජයගෙන සිටිනුයේ හාල් මෝල් හිමියන්ය. ආණ්ඩුව සහල් ගබඩා අලුත් වැඩියා කළද ගිය කන්නයේ හාල්වලින් වැඩිම ප්‍රමාණයක් මිලදී ගත්තේ මෝල් හිමියන් බව නොරහසකි. හාල් මිල පාලනය කිරීමට සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව කළ ටිකවත් කිරීමට දිසානායක ආණ්ඩුව අසමත්ව ඇත.

හාල් පොල් ලුණු ආණ්ඩුව බරපතළ ගැටලුවක් ලෙස නොදැකීමම ගැටලුවකි. එයින් පෙනෙනුයේ මෙරට බහුතර ජනතාවගේ ජීවන යථාර්ථය තේරුම් ගැනීමට මාලිමාව කොතරම් අසමත්ද යන්නය. ආණ්ඩුව නිතරම කියනුයේ ජනතාව තමන්ව බලයට පත්කළේ කන්න නොව හොරකම නතර කරන්නටත් හොරු අල්ලන්නටත් කියාය. නොකා ජීවිතය පවත්වාගැනීමට නොහැක; හාල් පොල් හා ලුණු යනු මෙරට අති බහුතර ජනතාවගේ ජීවිතය රැකගන්නට අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍යයන්ය. මේ ප්‍රශ්න ඉදිරි කාලයේදීවත් නොවිසඳුවහොත් ජනතාව ‘හොරා හරි කමක් නෑ; කන්න දෙයි’ යන තැනට වැටෙනු ඇත.

ආණ්ඩුවේ මැති ඇමතිතවරුන් (තවමත්) අදූෂිත බවත් ඒ නිසා රාජ්‍ය යන්ත්‍රයේ ඉහළ තලයේ දූෂණය විශාල ලෙස නතර වී ඇති බවත් අවිවාදිතය. එය අනාගතයටත් රැකගත යුතු ජයග්‍රහණයකි. හොරු අල්ලන්නට ආණ්ඩුවේ ඇති උවමනාව ගැන සැක නොමැති වුවද හැකියාව ගැන නම් විශාල සැකයක් මතු ව ඇත. මෙතෙක් නීතිය ඉදිරියට පමුණුවා ඇත්තේ බහුතරයක් හාල්මැස්සන්ය. (කෙහෙළිය රඹුක්වැල්ල මහතා බාල බෙහෙත් චෝදනාවට මුලින්ම සිරගත වූයේ රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයාගේ පාලන සමයේ ඒ ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරයකුව සිටින අතරතුරය.) මහින්ද රාජපක්ෂ හිටපු ජනපතිවරයා නිල නිවෙසින් ඉවත් කිරීමට අසමත් ආණ්ඩුවට ඔහු කළාය කියන වංචා දූෂණ අල්ලන්නට හැකිදැයි ඇතැමුන් මතු කරන ප්‍රශ්නය සාධාරණය.

මහා මැතිවරණයේදී ජනතාව බුල්ඩෝසර් හා බැකෝ යොදා ලබාදුන් මහා බහුතර බලයෙන් ආණ්ඩුව කළේ කුමක්ද? ජනපති ධුරය අහෝසි කිරීම, නව ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනඒම වැනි ලොකු වැඩ පසෙකින් තබමු. ජනපති ඇමති මන්ත්‍රී වරප්‍රසාද අහෝසි කරන (අඩුම තරමින් කප්පාදු කරන) පනතක් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීමට ආණ්ඩුව මෙතෙක් සමත් වීද? නැත. අතීත මැති ඇමතිවරුන් බලය අවභාවිත කළ අයුරු පෙන්වන ‘ලිස්ට්’ වරින් වර එළියට දැම්මද ඒ එකුදු ලිස්ට් එකක සිටින එකුදු දේශපාලකයකු පිළිබඳ නීතිමය පියවරක් ගැනීමට ආණ්ඩුව සමත් වීද? නැත. පාස්කු ප්‍රාරය පිළිබඳ ජනපති කොමිසමේ නොකැපූ සම්පූර්ණ වාර්තාව අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට දීමට ජනපතිවරයාට මාස 7කට ආසන්න කාලයක් ගතවිය.

ඒ මන්ද?

ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානතම වරදක් නම් ජනමතය යනු ගලේ කෙටූ අකුරක් නොව වැඩි අඩුවන රැල්ලක් බව අමතක කිරීමය. තමන් 2024 මහා මැතිවරණය දිනූ තරමින්ම 2025 පළාත් පාලන මැතිවරණය පමණක් නොව අනාගත ජනපතිවරණයන් හා මහා මැතිවරණයන්ද දිනන බව ආණ්ඩුවේ නායකයන් විශ්වාස කරන සෙයක් ඔවුන්ගේ කතාවලින් පෙනිණ. ජනප්‍රියතාවේ අනියත බව ගැන පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් ඡන්දදායකයා කදිම මතක් කිරීමක් කර ඇත. ඒ පාඩම ආණ්ඩුව වටහාගතහොත් මේ පරාජය ආණ්ඩුවට වෙස් වළාගත් ආශීර්වාදයක් වනු ඇත. නමුත් පරාජය දිනුමක් යැයි සිතා කටයුතු කළහොත් ජනපතිවරයාගේ හා මාලිමා ආණ්ඩුවේ දේශපාලන ආයු කාලය 2029 දී නිමා වනු නිසැකය.

රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා 2026 අප්‍රේල්වලත් සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා මේ දෙසැම්බරයේත් ජනාධිපති වනවායැයි විහිළු කතා කියූ එජාපයට හා සජබයට මෙම ප්‍රතිඵලය අතුල් පහරකි. ආණ්ඩුව පිළිබඳ ඇති කළකිරීමෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීමටට පක්ෂ දෙකම අසමත්ව ඇත. 2024 මහ මැතිවරණයට සාපේක්‍ෂව තම ඡන්ද ප්‍රමාණය 289,664කින් වැඩි කර ගැනීමට සජබයට හැකිවීම ඉදිරි පියවරක් වුවද, එය මාලිමාවට අහිමි වූ ඡන්දවලින් 12.3%ක් තරම් සොච්චමකි. මාලිමාවෙන් හැළුණු මිලියන 2.3ක් වූ ඡන්ද ප්‍රමාණයෙන් අතිබහුතරය කිසිම පක්ෂයකට නොගොස් ඡන්දය නොදැමූ ගොඩට එකතු ව ඇත.

එජාපය මෙවර ලැබූ ඡන්ද නව ප්‍රජාතන්තත්‍රවාදී පෙරමුණ නමින් 2024 මහ මැතිවරණයේදී ලැබූ ඡන්දවලට වඩා ප්‍රතිශතාත්මකව පමණක් නොව ප්‍රමාණාත්මකවද අඩුව ඇත. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ පාලනය බංකොලොත් කළ රට රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයා යම් තරමකට ඔසොවා තැබූ බව (මාලිමාවේ ඇතැමුන් නොදැක්කද) රහසක් නොවේ. පෝලිම් නැතිකළේත්, ජන ජීවිතය සාමාන්‍ය තත්වයට පත්කළේත් ඍණ මට්ටමක පැවැති ආර්ථික වෘද්ධිය ධන මට්ටමකට ගෙනාවේත් ඔහුය. නමුත් ඔහුට දේශපාලන අනාගතයක් නොමැති බවත් ඔහුගේ නායකත්වය යටතේ එජාපය තවත් බෙලහීන වීම නොවැළැක්විය හැකි බවත් මෙවර මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලින් පැහැදිලිය.

මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් තම ඡන්ද ප්‍රතිශතය මෙන්ම ප්‍රමාණයද සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි කර ගැනීමට නාමල් රාජපක්ෂ මහතාගේ මෙහෙයවීම යටතේ පොහොට්ටුව සමත් ව ඇත. මෙය මාලිමාවට අනාගත තර්ජනයකුත් සජබයට වර්තමාන තර්ජනයකුත් විය හැක. රාජපක්ෂවරුන් හා වික්‍රමසිංහ මහතා කෙරෙහි කළකිරුණු ජනතාව 2024 දී සජබය මගහැර මාලිමාව තෝරාගත්තා සේම මාලිමාව ගැන කළකිරුණු ජනතාව 2029 දී යළිත් සජබය මගහැර පොහොට්ටුව තෝරා ගැනීමේ අවදානම සැලකිල්ලට ගත යුත්තකි.

කොළඹ ඇතුළු මාලිමාවට පැහැදිලි බහුතරයක් නොමැති පළාත් පාලන ආයතනවල බලය ලබාගැනීමට සජබය පොහොට්ටුව හා එක්වුවහොත් එහි ප්‍රතිඵලය වනු ඇත්තේ සජබය දියවී යාමත්, පොහොට්ටුව ශක්තිමත් වීමත්ය. පොහොට්ටු නැව ගිලගෙන විට ඉන් පැන ආ රාජපක්ෂ අන්තේවාසිකයන්ට fදාර විවර කිරීම සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාට ජනාධිපතිවරණයේදීත් මහා මැතිවරණයේදීත් අවාසි විය. දැන් පක්ෂයක් ලෙස පොහොට්ටුව හා එක්වීමට සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා කටයුතු කළහොත් එය ඊටද වඩා සජබයට හානිදායක වනු නියතය.

හිටපු පොහොට්ටු මන්ත්‍රී ජානක තිස්ස කුට්ටිආරච්චි මහතා මෙවර මැතිවරණ වේදිකාවේ කළ කතාවකින් වැටහෙනුයේ වංචාව හා දූෂණය රාජපක්ෂ දේශපාලන ලේවල ප්‍රශ්නයක් බවයි. ‘හංගන්න දෙයක් නෑ, හිතවතුන් සමග පාරක් කළාම රුපියල් 5000ක් 10000ක් ඒ කොන්ත්‍රාත්කරුවා සමග එකතුවෙලා ලාබයක් ගත්තා. ඒ රුපියල් 5000, 10000 ලාබ අරගෙන දරුවාට කිරි පැකට් එකක් ගෙනිච්චේ නෑ. නැවත ගමේ තිබ්බ මළ ගෙදරටට මගුල් ගෙදරට ඒ රුපියල් 5000, 10000 අරගෙන ගියා. ගිහිල්ලා ඒ පුද්ගලයා ගොඩනැගුණා. ඊළඟ ඡන්දෙදි ඡන්දේ ඉල්ලලා එන්න පුළුවන් විදිහට මහින්ද මහත්තයා දීපු සංවර්ධන වැඩවලින් ගොඩනැගුණා.’ කුට්ටිආරච්චි මහතා මේ පෙන්වා දෙනුයේ රාජපක්ෂ පාලනයක් යටතේ රාජපක්ෂ අනුගාමිකයන් හා පක්ෂය ගොඩනැගීමට මහජන මුදල් අවභාවිත කළ ආකාරය නොවේද? වංචාව දූෂණය හොඳ දෙයක් ලෙස කෙලින්ම ලජ්ජා නැතිව කියන පොහොට්ටුව සමග එකතු වීමට තරම් සජබය නිර්ලජ්ජිත වුවහොත් සජබයට අනාගතයක් තිබේද?

මාලිමාවට එරෙහිව මාලිමාව

තමන්ට විපක්ෂයෙන් අභියෝගයක් නැතැයි විජිත හේරත් මහතා රූපවාහිනී නාලිකාවකට කියා තිබුණි. තවමත් මාලිමාවට විපක්ෂයෙන් අභියෝගයක් නොමැති බව සත්‍යය. නමුත් මාලිමා පාලනයට තවම වසරක්වත් ගතව නොමැත. 2029 වන විට තත්වය වෙනස් වනු නියතය.

ඒ කරුණ අනාගතයට තබා වර්තමානය ගැන කතා කළහොත් මාලිමාවට විපක්ෂයෙන් අභියෝගයක් නොතිබ්බාට අභියෝගයක් තිබේ. ඒ මාලිමාවෙන්මය. මාලිමාවේ ඡන්ද සෝදාපාළුවට මාලිමාවේ මැති ඇමතිවරුන් හා ක්‍රියාකාරිකයන් කළ වැරදි හා මෝඩකම් නිසාය.

‘ආචාර්ය’ රන්වල විගඩමේ සිට මාලිමා ක්‍රියාකාරීන් මැයි පළමුවැනිදා දක්ෂිණ අධිවේගයේ බස් නවතා ආහාර ගැනීම තුළින් මාර්ග නීති අමු අමුවේම කඩ කිරීම දක්වා වූ සිදුවීම්වලින් මාලිමාවේ එක් ඡන්දයක් හෝ අඩුවුණා මිස වැඩි නොවුණු බව සහතිකය.

පොලිස් අත්අඩංගුවේදී හා ආයුධ පෙන්වන්නට යාමේදී සැකකරුවන් මියයාමේ සිට රටේ අගමැතිනිය ‘ෂේප් එකේ’ ඡන්ද නීති කඩන හැටි සාමාජිකයන්ට කියාදීම දක්වා වූ සිදුවීම්වලින් මාලිමාවට එක් ඡන්දයක් හෝ අඩුවුණා මිස වැඩිනොවුණු බව සහතිකය.

උතුරු-නැගනෙහිර පමණක් නොව රටේ සෙසු පළාත්වල දෙමළ මුස්ලිම් ඡන්දද මහ මැතිවරණයේදී මාලිමාවට ලැබීම මාලිමාවේ පමණක් නොව රටේද ජයක් විය. මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණයේදී ඒ ජයග්‍රහණයත් ආපසු හැරවී ඇත. ඒ ජයග්‍රහණය දිය කළේද විපක්ෂය නොව මාලිමාවමය.

2025 මාර්තු 28 දා නිකුත් කළ අංක 2420 දරන ගැසට්ටුව මාලිමාවට දෙමළ ඡන්ද අහිමි කළ ප්‍රධාන හේතුවක් විය හැක. මෙහි අරමුණ උතුරු පළාතේ මුහුදු බඩ ඉඩම් අක්කර 6000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් රජයට පවරා ගැනීමය. මෙම ඉඩම්වලට ඇති අයිතිය ඔප්පු කිරීමට උතුරේ ජනතාවට මාලිමා ආණ්ඩුව දී ඇත්තේ ගැසට්ටුව ප්‍රකාශයට පත් කළ දින සිට මාස 3ක් පමණ වූ ඉතාමත් කෙටි කාලයකි.

තමන්ගේ සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ පසෙකට දමා මහා මැතිවරණයේදී මාලිමාවට ඡන්දය දුන් දෙමළ ජනතාව මාස 6කටත් අඩු කාලයක් තුළ තමන් බලයට පත්කළ පාලනය තමන්ට මෙතරම් අසාධාරණ ලෙස සලකතැයි නොසිතන්නට ඇත. මේ ප්‍රශ්නය ගැන කතා කරන්න මාලිමා නියෝජිතයකු නොසිටි බවද මාධ්‍ය වාර්තාවලින් පෙනීයයි. අවසානයේ මේ සම්බන්ධයෙන් පිළිසරණක් ලබන්න තම සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ හා දේශපාලකයන් සොයා යාමට මේ ජනතාවට සිදුවිය.

යම් සංවර්ධන කටයුත්තකට ඉඩම් පවරා ගත යුතු නම් එය කරන ක්‍රමයක් තිබේ. අදාළ ජනතාව මුණගැසී, ඉඩම් පවරා ගැනීම පිළිබඳ ඔවුන් දැනුවත් කර ඉඩම් පවරා ගැනීමට හේතු හා ඉන් ඔවුන්ට විය හැකි අනාගත යහපත පෙන්වාදීම අත්‍යවශ්‍යය. යුද්ධයෙන් තම නිවාස හා දේපළ යළි යළිත් විනාශ වූ මෙම ජනතාවට තම ඉඩම් අයිතිය පෙන්වීමට රටේ සෙසු ප්‍රදේශවල ජනතාවට දෙන කාලයට වඩා කාලයක් දීමද ඒ තරමට අත්‍යවශ්‍යය. ඒ කිසිවක් ආණ්ඩුව නොකළ බව ගැසට් පත්‍රයෙන් පෙනීයයි. නිදහසෙන් පසු මුල් වතාවට මහා මැතිවරණයකදී දකුණේ පක්ෂයකට ඡන්දය දීමෙන් තමන් මෝඩකමක් කර ගත්තැයි මේ ජනතාවට සිතීම පුදුමයක්ද?

මෙම ප්‍රශ්නකාරී ගැසට් පත්‍රය මුළුමනින්ම හකුලා ගැනීමට හෝ අවම වශයෙන් එය තාවකාලිකව ඉවත් කරගෙන ඉඩම් පවරාගැනීම් ක්‍රියාවලිය දෙමළ ජනතාවට අසාධාරණයක් නොවන ආකාරයට කිරීමට මාලිමාව කටයුතු කරන්නේද යන්න එහි හා රටේ අනාගතය පිළිබඳ කදිම ලිට්මස් පරීක්ෂණයක් වනු ඇත.

ආණ්ඩුවට මුස්ල්ම් ඡන්ද අහිමිවීමට ඊශ්‍රායලයට විරුද්ධව කතා කළ මුස්ලිම් ලාංකිකයන්ට එරෙහිව දියත් කළ මර්දනය ප්‍රධාන හේතුවක් වූවා නිසැකය. ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ස්ටිකර් එකක් ඇලවූ තරුණයකුට කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැතිව අන්තවාදී ලේබලය ගසා ඔහුව ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ අත්අඩංගුවට ගැනීමත් ජනාධිපතිවරයා ඒ අත්අඩංගුවට ගැනීම සාධාරණය කිරීමත් බරපතළ ප්‍රශ්නයකි. මෙය හුදෙකලා සිද්ධියක් නොවේ. ගාසා යුද්ධයට එරෙහිව කොළඹ උද්ඝෝෂණ සංවිධානය කළ මුස්ලිම් ක්‍රියාකාරිකයන් මෙන්ම ගාසාව ගැන කවියක් ලියූ නැගෙනහිර මුස්ලිම් කවියකුද පොලිසියේ ප්‍රශ්න කිරීමට ලක්විය. තමන් සාමකාමීව හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව කරන දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම් ත්‍රස්තවාදය ලෙස දකින ආණ්ඩුවකින් තමන්ට සාධාරණයක් ඉටුවිය හැකිද යන බිය හා සැකය මුස්ලිම් ලාංකිකයන් තුළ ජනිත වීම පුදුමයක්ද?

රාජ්‍ය සේවකයන්ට දැවැන්ත වැටුප් වැඩිවීමක් දුන් ආණ්ඩුව වතුකරයේ ජනතාවගේ අවම වැටුප වැඩිකිරීමට ගත් පියවර කවරේද? කිසිත් නැත. 2024 නොවැම්බරයේදී දෙමළ හා මුස්ලිම් ලාංකිකයන් තම සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ අත්හැර මාලිමාවට ඡන්දය දීම සැබැවින්ම විප්ලවීය වෙනසක් විය. නමුත් මාස 6ක් වත් එම වෙනස රැකගැනීමට මාලිමාව අසමත් වූ බව 2025 පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලින් පෙනීයයි. දකුණේද මාලිමාව ගැන මවා තිබූ සිහින ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඛාදනය වෙමින් පවතියි. මාලිමා පාලනය ගැන තැබූ මෙම විශ්වාසය බිඳී යාම මැදිහත් දේශපාලන ධාරාවන්ට වඩා අගතිගාමී දේශපාලන ධාරාවන්වලට වාසි සහගත විය හැක. උතුරේත් නැගෙනහිරත් කඳුකරයේත් දෙමළ හා මුස්ලිම් ජනතාව තම සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ දෙසට හැරෙන විට දකුණේ බහුතරය රාජපක්ෂවරුන් දෙසට දෝලනය විය හැක. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයාගේ අසාර්ථකත්වය අනුර කුමාර දිසානායක ජනපතිවරයාට පාර කැපුවා සේම දිසානායක ජනපතිවරයාගේ අසාර්ථකත්වය නාමල් රාජපක්ෂ ජනපතිවරයාට පාර කැපුවහොත් එය අරුමයක්ද?

හොරු සහ බොරු: පළාත් පාලන ඡන්දයෙන් පසු දේශපාලනයේ නව බෙදුම් රේඛාව

• ආචාර්ය රජ්නි ගමගේ සහ හරින්ද්‍ර බී දසනායක

2025 මැයි පළාත් පාලන ඡන්දයේදී ජාතික ජන බලවේගය (ජාජබ) පළාත් පාලන ආයතන 339 න් 265 ක නාමික බහුතරයක් ලබා ගත් අතර, සාමාජිකයින් 3926 ක් තෝරා පත් කර ගත්තේය. සන්ධාන ගොඩනඟා නොගෙන ම පළාත් පාලන ආයතන 150 කට වැඩි ගණනක තම පක්ෂයේ නායකත්වය යටතේ පළාත් පාලන ආයතන පිහිටුවීමටත් අනෙක් බොහෝ සංඛ්‍යාවක බලය තහවුරු කර ගැනීමටත් මෙයින් ජජාබයට හැකි වෙයි. ඔවුන් ජාතික මට්ටමින් ලැබූ 43% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතය 2024 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී පක්ෂය ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රතිශතයට වඩා 20% ක අඩුවීමක් වන නමුත් ජනාධිපතිවරණයේදී ලබා ගත් ඡන්ද ප්‍රතිශතයට ඉතා කිට්ටු අගයකි. ප්‍රධාන විපක්ෂය වන සමගි ජන බලවේගය (සජබ) ඡන්දවලින් 21% ක් ලබා ගත් අතර, එය ජජාබයේ ඡන්දවලින් හරි අඩකටත් අඩුය. තෙවන වැඩිම ඡන්ද ලබා ගත් පොදුජන පෙරමුණ (පොපෙ) 9% ක් ඡන්ද ලබා ගැනීම සැලකිය යුතු වර්ධනයකි.

පැවති පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම පසුබිමේ සිදු වූ දේශපාලන කතිකාව විමසා බැලූ විට ‘හොරුන්ට එරෙහිව බොරුකාරයන්’ යන නව අක්ෂය ඔස්සේ ලංකාවේ දේශපාලනය යළි පෙළගැසීම සනිටුහන් කරයි. 2024 ජනාධිපතිවරණ සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ අතරතුර, ජාජබය විසින් එතෙක් පාලනයේ සිටි පක්ෂ චෞර වළල්ලක් ලෙස අර්ථාරෝපණය කරන ලදි. එම බෙදුම් රේඛාව හේතුවෙන් මෙම පැරණි ප්‍රධාන ධාරාවේ පක්ෂ වන එජාපය, පොපෙ, සජබය, සහ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ශය (ශ්‍රීලනිපය) අතර පැවති සහ පවතින දෘෂ්ටිවාදාත්මක වෙනස්කම් බොඳ කර, ඒවා යල් පැන ගිය ඒවා බවට පත් කළේය. මෙම නව බෙදුම් රේඛාව කොතරම් ප්‍රබල වූයේද යත්, දෙමළ සහ මුස්ලිම් පක්ෂ පවා ඒ හමුවේ පසු බා සිටියේය.

එසේ ස්ථාපිත පක්ෂවලට එරෙහිව ජාජබය 2024 දී එල්ල කළ ප්‍රහාරයට මුහුණ දීමට හැකි වාග් ආකෘතියක් ඔවුනට එදා නොතිබුණු නමුත් මැයි මාසයේ පැවති පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම වන විට එම පක්ෂ තමන් හොරුය යන ආමන්ත්‍රණයට ප්‍රතිචාර දැක්විය හැකි පරිදි මෙම නව ධ්‍රැවීකරණ අක්ෂයේ අනෙක් කෙළවර ගොඩනගා ගන්නා ආකාරය දකින්නට ලැබිණි. ජාතික ජන බලවේගය ලබා දුන් විශාල පොරොන්දු සහ ඒවා ඉටුකිරීම අතර පරතරය උපයෝගී කරගනිමින්, ජාජබය යනු සම්පූර්ණයෙන්ම බොරු සහ ප්‍රබන්ධ මත පදනම් වූ ව්‍යාපාරයක් ලෙස නව රාමුවකින් එය ඇමතීමට විපක්ෂ බලවේග සමත් විය.

ජාජබයට ලැබුණු ප්‍රතිඵලය ඉතා ස්ථාවර ජයග්‍රහණයක් වුවත් එය ඔවුන් ද අපේක්ෂා කළ ප්‍රමාණයට වඩා අඩු වී තිබේ. මෙම ඡන්ද ප්‍රතිඵලය විසින් ආණ්ඩුව එහි නිසි ප්‍රමාණයට කප්පාදු කර තිබේ. සමාජ මාධ්‍ය මගින් මෙහෙයවන ලද ජනප්‍රියවාදී දේශපාලන ව්‍යාපාරයක් ලෙස ජජාබයේ පාලනයේ පළමු මාස හය තුළ ඔවුන් සිදු කළ එක් දෙයක් නම්, සමාජ මාධ්‍යවල උද්යෝගයක් ලැබුණු ගැටලු වලට ඉතා ඉක්මනින් ප්‍රතිචාර දැක්වීමයි. එසේ ප්‍රවෘත්ති චක්‍රය අනුව ආණ්ඩුකරණය පළාත් පාලන ඡන්දයේදී ජනතාව විසින් පරීක්ෂාවට ලක් කර ඇති බව පෙනේ.

ජාජබය පසුපාදයට තල්ලු‍ කරන ලද මෙම ජනවරම මගින් පෙන්නුම් කරන තව දෙයක් නම්, මැතිවරණ පොරොන්දු ඉටු කිරීමට ගතවන කාලය කෙරෙහි දිනෙන් දින වැඩෙන ඡන්දදායකයින්ගේ නොඉවසිලිමත්කමයි. ජාජබයේ දූෂණ විරෝධී කතිකාව කියා සිටියේ, දූෂණ විරෝධය මගින් රටේ ව්‍යුහාත්මක දේශපාලන හා ආර්ථික අභියෝගවලට ඇති සරල විසඳුම එය බවයි. මෙවැනි අති-සරලකරණ කතිකාවන් මඟින් ලංකාවේ සමාජ ආර්ථික දේහයේ ඇති සංකීර්ණතා මග හැරයයි.

බලයට පත්වීමෙන් පසු, ජාජබය බොහෝ දුරට එතෙක් පැවති එජාප-පොපෙ ආණ්ඩුවේ ආර්ථික වැඩසටහන අනුගමනය කර ඇති අතර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ප්‍රධාන ඉලක්ක සපුරාලීමට නොවලහා කටයුතු කරමින් සිටී. පෙබරවාරි මාසයේ ඉදිරිපත් කළ අයවැය මඟින් බදු කප්පාදු, වැටුප් වැඩිවීම් සහ සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපනය සඳහා වන වියදම් වැඩි කිරීම වැනි සමහර මැතිවරණ පොරොන්දු ඉටු කිරීමට කටයුතු කෙරුණ ද, එය ජාජබය විසින් ජනතාව තුළ දල්වා ලූ ඉහළ අපේක්ෂාවන්ට වඩා අඩු විය. මේ වසරේ ආර්ථික වර්ධන වේගය 5% සිට 3.5% දක්වා පහත වැටීම, රාජ්‍ය වියදම්වල නම්‍යශීලීභාවය තවදුරටත් සීමා කරයි.
ජාජබය ඇඟවූ ආකාරයේ ඩිජිටල් විප්ලවයක්, ඛනිජ සම්පත්වලට වටිනාකම් එකතු කිරීමක් හෝ ඩයස්පෝරා ආයෝජන වැඩිවීමක් හෝ ‘ආශ්චර්යාත්මක‘ ව්‍යාපෘති ආරම්භ කොට නැති වීම හේතුවෙන් මෙකී අපේක්ෂා පරතරය තවදුරටත් තියුණු වේ. ව්‍යුහාත්මක ගැටලු සඳහා ඉක්මන් විසඳුම් නොමැතිව, රජය දැන් පැවති දේශපාලන සංස්ථාවේම පිළිබිඹුවක් වෙමින් පවතිත තත්ත්වයක් තුළ පසුගිය වසරේ මැතිවරණ සමයේ තම ආඛ්‍යානයට තිබූ දීප්තිය ගිලිහෙන අයුරු දකිමින් සිටී.

දේශපාලන ධ්‍රැවීකරණයේ අක්ෂ මාරු වීම

2024 මැතිවරණ සමයේදී, ජාජබයෙන් එල්ල වූ වාග් ප්‍රහාරය හමුවේ, දැන් විපක්ෂයේ සිටින පක්ෂවලට කරකියා ගත හැකි දෙයක් නොවීය. ජනතා මතය ඔවුනට එරෙහිව තිබීම සහ ඔවුන් අතර දිගුකාලීනව පැවති අභ්‍යන්තර බෙදීම් හේතුවෙන් ශක්තිමත් සහ ඒකාබද්ධ ප්‍රති-ආඛ්‍යානයකින් ජාජබයට ඉක්මනින් ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඔවුන්ට නොහැකි විය. මෙයට එක් හේතුවක් වූයේ, දුර්වල රාජ්‍ය මූල්‍ය කළමනාකරණය 2022 ආර්ථික අර්බුදයට හේතු වූ බවත් අරගලය ඇතුළු ජනතා විරෝධතාවල ප්‍රධාන සටන් පාඨය ලෙස දූෂණ විරෝධීත්වය මතුවී තිබීමත්ය. පාලක පැලැන්තියට එරෙහිව පැවති මෙම සටන් පාඨය එහි ජාජබය සිය ජනප්‍රියත්වය සඳහා ඉතා සුහුරු ලෙස බලමුළු‍ ගැන්වීය.

කෙසේ වෙතත්, 2025 මැයි පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීමට පෙරාතුව, මෙම විපක්ෂ දේශපාලන කඳවුරුවලට ජාජබ ආණ්ඩුව ‘බොරුකාරයන්‘ සහ ‘ප්‍රෝඩාකාරයන්‘ ලෙස හැඳින්වීමේ පොදු ප්‍රචාරක ආඛ්‍යානයක් ගොඩ නගා ගැනීමට හැකි විය. මෙම ආඛ්‍යානය ජාජබයට එරෙහිව පෙරමුණු දෙකකින් පහර දීමට භාවිතා කරන ලදි.

පළමුව, ලංකාවේ අනෙකුත් සියලු‍ම ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දූෂිත හා විනාශකාරී ලෙස නිරූපණය කිරීම වැරදි බවත්, රට ‘වසර 74 ක ශාපයකට‘ ලක්ව තිබේ යන්න බොරුවක් බවත් ඔවුහු ප්‍රකාශ කළෝය. ලංකාවේ පසුගිය රජයන් යම් ජයග්‍රහණ ලබා ඇති බවත් ජාජබය කී පරිදි පරිදි ලංකාව සම්පූර්ණ වශයෙන් අසාර්ථක රටක් නොවන බවත් පෙන්වා දීම එක් අතකින් සිදු විය. දෙවනුව, තම දේශපාලන පාරිශුද්ධත්වය සහ ඉහළ සදාචාරාත්මක මට්ටම පිළිබඳ ජාජබයේ වාගාලාපයන්ට එදිරිව ඔවුන්ගේ ආණ්ඩුව අද කරන දේ සහ එදා කී දේ අතර වෙනස්කම් පෙන්වා දෙනු ලැබිණි. උදාහරණයක් ලෙස, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ආධාර සඳහා පදනම සපයන ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂණය (ෘී්) වෙනුව‌ට විකල්ප විශ්ලේෂණයක් ඉදිරිපත් කිරීමට ආණ්ඩුව මැතිවරණ සමයේදී පොරොන්දු විය. කෙසේ වෙතත්, රජය මාස හතකට පෙර බලයට පත් වූ දා සිට මේ සඳහා කිසිදු පියවරක් ගෙන නොමැත. ආණ්ඩුවේ ප්‍රධාන මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ව්‍යාජ අධ්‍යාපන සුදුසුකම්වල සිට බදු කප්පාදුව හරහා කඩිනම් ආර්ථික සහන පිළිබඳ ජනතාවාදී පොරොන්දු දක්වා, ජාජබයේ සදාචාරාත්මක පාරිශුද්ධත්වය පරීක්ෂාවට ලක් වී ඇත.

මහින්ද රාජපක්ෂ ප්‍රමුඛව, 2009 මැයි මාසයේදී ලංකා ආණ්ඩුව විසින් යුද ජයග්‍රහණයෙන් පසු ඉතා ශුර ලෙස වරනැංවූ දේශපාලන ධ්‍රැවීකරණ අක්ෂය වන ‘දේශප්‍රේමීන්ට එදිරිව දේශද්‍රෝහීන්‘ යන්න එදා සිට 2024 දක්වා දේශපාලනය හැඩ ගැන්වීය. ජාජබය විසින් හඳුන්වා දුන් දූෂණ විරෝධී කතිකාව ඔස්සේ, ‘බොරුකාරයන් එදිරිව සොරුන්‘ යන අක්ෂය ගොඩ නැගී තිබේ. දේශප්‍රේමීත්ව මගින් සනිටුහන් වූ පෙර යුගය තුළ සිංහල-බෞද්ධ ජාතිකත්වයට පක්ෂව, විධායක ශාඛාව තුළ බලය කේන්ද්‍රගත කිරීමේ යුගයක් සහ දූෂණ-ඥාති සංග්‍රහය පිළිබඳ චෝදනාවලින් ද සලකුණු වූ යුගයක් ආරම්භ විණි. මැතිවරණමය වශයෙන්, ජනවාර්ගික රේඛා ඔස්සේ මැතිවරණ බෙදී ගිය අතර, රාජපක්ෂ මැතිවරණ යාන්ත්‍රණය බහුතර සිංහල ඡන්දදායකයින්ගේ ඡන්දය මත රඳා පැවතුණ අතර, විරුද්ධ පක්ෂවල ක්‍රමෝපාය වූයේ සිංහල ඡන්දදායකයින් තුළ යම් ප්‍රමාණවත් ජනප්‍රියභාවයක් පවත්වා ගනිමින් වාර්ගික සුළුතර කණ්ඩායම් අතර අතිමහත් ජනප්‍රියතාව දිනා ගැනීමයි. 2010, 2015 සහ 2019 ජනාධිපතිවරණවල මැතිවරණ සිතියම් මෙම ධ්‍රැවීකරණය පෙන්නුම් කරයි.

සන්ධානගත වෙනවාද නැද්ද?

මැයි මාසයේ පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල හේතු කිහිපයක් නිසා සැලකිය යුතු හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් සනිටුහන් කරයි. පළමුව, බොහෝ පළාත් පාලන ආයතනවල සම්පූර්ණ බහුතරයක් ලබා ගැනීමට ජාජබයට නොහැකි වීම නිසා, ආයතනවල බලය තහවුරු කර ගැනීමට නම් වෙනත් පක්ෂ හෝ සභිකයන් සමඟ සන්ධානගත වීමට සිදු වෙයි. මෙම සන්දර්භය තුළ, ජාජබය ස්වාධීන කණ්ඩායම් සමඟ පමණක් සන්ධානගත වන බව ප්‍රකාශ කර ඇත. දූෂිත හා දූෂිත නොවන යන බෙදුම් රේඛාව ඔස්සේ දේශපාලනය ඉදිරියට ගෙනයාමට ජාජබයට ඇති ඉඩ සීමිත බව මෙයින් පෙනේ.

කෙසේ වෙතත්, බොරු පිළිබඳ ඒකාබද්ධ ආඛ්‍යානය රජයට එරෙහිව සන්ධාන පිහිටුවීම දක්වා පරිවර්තනය වී නොමැත. මෙයට ප්‍රධාන හේතුවක් වන්නේ පසුගිය දශකයකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ මැතිවරණ යනු පැමිණෙන රජය කෙරෙහි විශ්වාසයකින් ම නොව, පවතින ආණ්ඩුවලට විරෝධී හැඟීම් මගින් මෙහෙයවනු ලැබීමයි. පවතින ‘පාලන ආඛ්‍යානය‘ ඉවත් කිරීමෙන් සහ නව ආඛ්‍යානයක් අත්හදා බැලීමට ඇති ආශාවෙන් ආණ්ඩු තේරී පත් වී ඇත්තේ එබැවිනි. මේ අර්ථයෙන් ගත් කල, 2015 දී සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ රජය තේරී පත්වීම යහපාලන විකල්පයක් පරීක්ෂා කිරීම සඳහා එතෙක් පැවති ආරක්ෂකවාදී සහ පවුල්වාදී රීතිය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමකි. 2019 දී ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මැතිවරණය ජයග්‍රහණය ‘අධිකාරීවාදී තාක්ෂණවාදයේ‘ ආඛ්‍යානය සමඟ අත්හදා බැලීමක් වූවාටත් වඩා යහපාලන ආණඩුව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමකි. 2024 ජනාධිපතිවරණය දූෂණ විරෝධී ආඛ්‍යානය මත පැරණි ක්‍රමය ඉවත් කෙරිණි. මේ වන විට ජාතික ජන බලවේගය ඔවුන්ගේ ආඛ්‍යානය නඩත්තු කිරීමේ අර්බුදයට මුහුණ දී සිටී. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රධාන විපක්ෂ කඳවුරුවලට, තනි තනිව හෝ සාමූහිකව, මෙතෙක් ඡන්දදායකයින්ට ආකර්ෂණීය විකල්ප ආඛ්‍යානයක් ලබා දීමට නොහැකි වී තිබේ.

බෙහෙවින් බෙදී ගිය විපක්ෂයක විශාලතම දේශපාලන පක්ෂය ලෙස, සජබය දැන් උභතෝකෝටිකයකට මුහුණ දී සිටී. අනාගත ජාතික මැතිවරණයකදී තනිවම රජයක් පිහිටුවීමට එහි 21%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතය ප්‍රමාණවත් නොවේ. මෙම සන්දර්භය තුළ, සජබය උපායමාර්ගික විකල්ප දෙකක් කිරා මැන බලනු ඇත. පළමුව, විපක්ෂයේ වෙනත් කණ්ඩායම් දුර්වල කිරීමෙන් හෝ විතැන් කිරීමෙන් තම නායකත්වය තහවුරු කර ගැනීම එකකි. නැතහොත් විපක්ෂයේ බහුතරයක් ඇති පළාත් පාලන ආයතනවල පාලනය රජයට අත් වීම වැළැක්වීම සඳහා පුළුල්ම සන්ධානයක් ගොඩනැගීම දෙවැන්නයි. සජබය අනෙකුත් විපක්ෂ පක්ෂ සමඟ සන්ධාන පිහිටුවීම ‘හොරු එක මිටට’ යන ජාජබයේ භේදකාරී ආඛ්‍යානය ශක්තිමත් කරනු ඇත. 2022-2024 කාලය තුළ පොදු පෙරමුණ සහ එජාපය ඒකාබද්ධව කටුයුතු කිරිමෙන් දෙපාර්ශ්වයටම අත් වුණ ඉරණම ඔවුන් නිරීක්ෂණය කර ඇති බව පෙනේ.

රාජපක්ෂ පුනරාගමනය?

මැයි මාසයේ පැවති පළාත් පාලන මැතිවරණයේදී ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ ඡන්දවලින් 10% කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ලබා ගැනීම සැලකිය යුතු වර්ධනයකි. පොදුජන පෙරමුණේ නැගිටීම ජාතික ජන බලවේගයට අනාගත තර්ජනයක් ලෙස සලකනු ලැබුවද, දේශපාලන පෙරමුණක් ලෙස නැගී සිටීමේදී තවමත් දුෂ්කර තත්ත්වයක සිටී.

පළමුව, පොදුජන පෙරමුණ සහ ජාජබය ‘වාමාංශයට නැඹුරු‘ පක්ෂ ලෙස සලකනු ලැබීම හේතුවෙන් පක්ෂ දෙකේම මුහුණුවර මෙන්ම ඡන්ද පදනම් ද කිට්ටුය. 2022 දේශපාලන බිඳවැටීමෙන් පසුව, පොපෙහි ඡන්ද පදනමෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් දැනටමත් ජාජබය දෙසට ගමන් කර ඇති අතර, ඔවුන්ගේ දේශපාලන ආකල්ප සහ මනාපයන් එතරම් පහසුවෙන් වෙනස් කිරීමට ඉඩක් නැත. 2010 ජනාධිපතිවරණයේදී දක්නට ලැබුණු පරිදි, රාජපක්ෂ පාලනයේ උච්චතම අවස්ථාවෙන් පසුව, සිංහල බෞද්ධ ඡන්දදායකයින්ගේ මූලික කණ්ඩායමක් එජාපය වෙතින් එක්සත් ජනතා නිදහස් සන්ධානයට සංක්‍රමණය වීමට සමාන රටාවක් මෙහිදී දක්නට හැකිය.

දෙවනුව, ජනප්‍රිය පරිකල්පනය ග්‍රහණය කර ගන්නා නව ආඛ්‍යානයක් පොදුජන පෙරමුණ සතුව නොමැත. පසුගිය වසර පුරා ජාතික ජන බලවේගය යනු සිංහල බෞද්ධ විරෝධී සහ ආගම්වලට විරෝධී (එහි මාක්ස්වාදී දෘෂ්ටිවාදයේ කොටසක් ලෙස) බලවේගයක් යැයි පෙන්වා දීමට පොදුජන පෙරමුණ නැවත නැවතත් කළ උත්සාහයන් සාර්ථක වී නැත. නිදසුනක් වශයෙන්, 1989 දී දළදා මාලිගාවට එල්ල වූ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ ප්‍රහාරය පොදුජන පෙරමුණ විසින් නැවත නැවත මතක් කර දෙමින්, ජාතික ජන බලවේග රජය සිංහල අලු‍ත් අවුරුද්ද සැමරුවේ නැති බවත් උතුරු නැගෙනහිර එල්ටීටීඊ බෙදුම්වාදය නැවත ඇති කිරීමට සහාය දක්වන බවත් චෝදනා කරයි. කෙසේ වෙතත්, සිංහල බෞද්ධ ඡන්ද පදනමට සංකේතාත්මක ඉඟි පෑමට ආණ්ඩුව ක්‍රියා කළේය. බුදුන් වහන්සේගේ දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කිරීම සහ සංහිඳියාව සහ යුද අපරාධ චෝදනා සම්බන්ධයෙන් හිටපු හමුදා නිලධාරීන්ට නඩු පවරන්නේ නැතිව සිටීම ආදි ක්‍රියාවන් ඊට සානුබල සපයයි. ජාතික ජන බලවේගය අඩපණ කිරීමට සමත් ආඛ්‍යානයක් පොදුජන පෙරමුණ තවමත් සොයාගෙන නොමැත.

ජාතික දේශපාලන අවකාශය යළි බිඳී යාම

පසුගිය වසරේ මහ මැතිවරණයේදී ජාතික ජන බලවේගය ලද ජයග්‍රහණයේ වැදගත්කම වූයේ සිංහල බෞද්ධ ඡන්දදායකයින් සහ වාර්ගික සුළුතරයන් යන දෙපිරිසටම සාර්ථකව ආකර්ෂණය කර ගැනීමයි. මෙයට සමාන මැතිවරණ සිතියමක් තිබුණේ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මිය ජය ලැබූ 1994 ජනාධිපතිවරණයේදීය. ජාතික ජන බලවේගයේ ජයග්‍රහණය ඊටත් වඩා කැපී පෙනුණේ එය දෙමළ අනන්‍යතාව පදනම් කරගත් දේශපාලන පක්ෂ සැලකිය යුතු ලෙස විස්ථාපනය කර, පුනරුදයේ පුළුල් ආඛ්‍යානයක් යටතේ එක්සත් වූ ජාතික දේශපාලන අවකාශයක් ලෙස හැඳින්විය හැකි දෙයක් නිර්මාණය කළ බැවිනි. ජාතික ජන බලවේගයේ මැතිවරණ ප්‍රචාරක ආඛ්‍යානය වාර්ගික බෙදීම පිළිබඳ ආඛ්‍යානය පටු පන්ති පාදක ආඛ්‍යානයක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ අතර, එහිදී ‘ඇති අය’ සහ ‘නැති අය’ දේශපාලනිකව දූෂිත සහ දූෂිත නොවන ලෙස රාමු කරන ලදි.

ජාතික ජන බලවේගය මැයි මාසයේ පළාත් පාලන ඡන්දයට පැමිණියේ සිය සිස්ටම් චේන්ජ් බල ව්‍යාපෘතියේ වැදගත් අදියරක් සම්පූර්ණ කිරීමටය. එහෙත් ලැබූ පසුබෑම හමුවේ, රජයේ ප්‍රධාන කතිකයන් විසින් එය හුදෙක් ගමේ ඡන්දයක් ලෙස අර්ථකථනය කළද, ජාතික ජන බලවේගයේ ඡන්ද ව්‍යාපාරය සිදු කළේ ජනාධිපතිවරයා ඍජුව දිස්ත්‍රික්ක පුරා වේදිකා මත ගොඩ වෙමිනි. මධ්‍යම ආණ්ඩුවෙන් වේගවත් අනුමැතියක් ලැබෙනුයේ ජාජබය යටතේ ඇති පළාත් පාලන ආයතනවලට පමණකැයි පොරොන්දු වීමෙන් ජනාධිපතිවරයා වත්මන් රජයට පළාත් පාලන මැතිවරණයේ දේශපාලන වැදගත්කම පෙන්වා දුන්නේය.

උතුරු නැගෙනහිර මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලින් පෙනී යන්නේ පසුගිය මැතිවරණවලදී ජාතික ජන බලවේගය ලැබූ ජයග්‍රහණ ප්‍රධාන දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ හමුවේ යළි පරාජයට පත් වූ බවයි. පළාත් පාලන ආයතන 35 ක පෙරමුණ ගත් තමිල් අරුසු කච්චි පක්ෂය විශාලතම ජයග්‍රාහකයා වූ අතර, එය ‘අනුර රැල්ල’ ආපසු හැරවූ බව කියා සිටියේය. උතුරු නැගෙනහිර ජයග්‍රහණයන්ගෙන් පසු දෙමළ ජාතිකවාදය පිළිබඳ ජයග්‍රාහී ප්‍රකාශය දෙමළ ජාතිකවාදයේ මෑත කාලීන යළි පිබිදීම පෙන්නුම් කරයි. මේ අතර, උතුරුකරයේ පැහැදිලි පරාජිතයින් වන්නේ ඊලාම් මහජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (ඊපීඩීපී) වැනි දකුණේ ආණ්ඩු සමඟ කලින් කල සන්ධානගත වූ දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ ය.

මේ අතර, ප්‍රධාන මුස්ලිම් දේශපාලන පක්ෂ දෙක වන ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසය සහ සමස්ත ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසය, සජබ හෝ එජාප වැනි පුළුල් සන්ධානයක කොටසක් ලෙස නොව, තනිවම තරඟ කිරීමට වැඩි කැමැත්තක් පෙන්නුම් කරයි. ඔවුන්ගේ මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මධ්‍යස්ථව පවතින අතර, මුස්ලිම් ජනයා අතර ජාජබයේ සාර්ථකත්වය විශාල ලෙස පලු‍දු වී නැති බව පෙනේ. කඳුරට දෙමළ ජනතාව සංඛ්‍යාත්මකව ආධිපත්‍යය දරන මැතිවරණ කොට්ඨාසවල, දේශපාලන අවකාශය ද ඛණ්ඩනය වී ඇත. මෙම ඡන්ද කොට්ඨාසවල ප්‍රතිඵලවල පවතින බෙදීම්, එක් අතකින් ජාජබය විසින් සියල්ල ඒකරාශී කිරීමේ සීමාවන් හෙළි කරයි. අනෙක් අතට, උතුරේ සහ නැගෙනහිර දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ ඔවුන්ගේ දෘෂ්ටිවාදාත්මක ස්ථාවරයේ ශක්තිය නැවත තහවුරු කර ගැනීමට සමත් වී තිබේ. උතුරේ දෙමළ පක්ෂවල මැතිවරණ ජය අනුග්‍රාහක දේශපාලනයට නැවත පැමිණීමක් ලෙස ජජාබය විසින් කියවීමෙන් පිළිබිඹු වන්නේ මෙම ප්‍රදේශවල ඡන්දදායකයින්ගේ මැතිවරණ සංවේදීතාවන් පිළිබඳ දුර්වල අවබෝධයකි.

නව බෙදුම් රේඛා ඔස්සේ කොයිබටද?

ජනප්‍රිය රැල්ලකින් බලයට පත් වූ ජාතික ජන බලවේගයේ වේගය, ඒ සඳහා වැපිරූ ඉහළ අපේක්ෂාවන් සපුරාලීමේ අභියෝග හමුවේ මන්දගාමී වන බව පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලින් පෙනී යයි. ‘74ක වසරක දූෂණය’ යන අක්ෂය ඔස්සේ ලංකා දේශපාලනය නැවත ධ්‍රැවීකරණය කිරීමට ජජාබය සමත් විය. ‘බොරු සහ ප්‍රෝඩාව’ ලෙස එම අක්ෂයේ අනෙක් කොණ අර්ථ දැක්වීම විපක්ෂ කණ්ඩායම් විසින් ඉටු කරමින් පවතී. මෙකී කොන් දෙකම විවිධාකාරයෙන් අතිශයෝක්තියෙන් පිරී තිබුණ ද, තම විරුද්ධවාදීන් සොරුන් ලෙස පාලනයට නුසුදුසු ලෙස හංවඩු ගැසීමට ජාතික ජන බලවේගය දරන උත්සාහයට ප්‍රතිපක්ෂව විපක්ෂයේ විසින් අවධාරණය කරන්නේ, මහජන සුභසාධනය සහ දූෂණ විරෝධී කටයුතු ඉටු කිරීමේදී රජයේ දුර්වලතා සහ ප්‍රමාදයන් ආණ්ඩුවේ නොහැකියාව පිළිබඳ සාක්ෂියක් ලෙස ය.

පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් පසු ආණ්ඩුවේ ‘මධුසම කාලය’ අවසන් වී තිබේ. මෙය හොඳින්ම පෙනෙනුයේ, ආණ්ඩුවට වගකීමක් හෝ යම් ප්‍රතික්‍රියාවකට මුහුණ දීමට සිදු වන විට එහි නායකයන්ගේ දේශපාලන පෞරුෂය විවේචනය කිරීම සඳහා ‘උද්ධච්ච’ යන යෙදුම වැඩි වැඩියෙන් භාවිත වීම මඟිනි. එය ජාජබය ‘ප්‍රභූ‘ තත්වයක් ආරෝපණය කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීම කෙරෙහි එල්ල වන පුළු‍ල් මහජන ප්‍රතිරෝධයකි. තමන් බිම් මට්ටම තේරෙන ‘ජනතා රජයක්‘ ලෙස දේශපාලනයක් ගොඩ නැංවීමෙන් පසු, වඩාත් දූරස්ථ, ප්‍රභූ පෞරුෂයක් අත්පත් කර ගැනීමට දරන ඕනෑම උත්සාහයක් එහි ආධාරකරුවන් සහ විචාරකයින් විසින් අභියෝගයට ලක්වීමක් මෙහි දකින්නට ලැබේ.

පැහැදිලි ආඛ්‍යානයක් නොමැති පසුබිමක, රජය දේශපාලනයෙන් සහ ජනතාවගෙන් යම් දුරක් පවත්වා ගැනීමට ජාතික ජන බලවේගය දරන ප්‍රයත්නය මෙහි විද්‍යමාන වෙයි. ඛණ්ඩනය වූ විපක්ෂයකට ජාතික ජන බලවේගය යනු ‘බොරු‘ කියන පක්ෂයක් යැයි කීමට එහා දෙයකට එකඟ වීමට නොහැකිව ඇත. ඒකාබද්ධ කොට සකස් කිරීමට වඩා පොදු පදනමක් හෝ සම්මුතියක් නොමැත. දශක හතකට වැඩි කාලයක් ලංකා දේශපාලනය පැවතුණේ කෙළවර දෙකක සටනක් ලෙස නම්, දැන් රට එයින් විතැන් වීමක් සනිටුහන් කරන අතර, පක්ෂ ක්‍රමය එක් විශාල පක්ෂයක් සහ අර්ධ පක්ෂ ගණනාවක් ලෙස බෙදී ගොස් තිබේ.