‘පේමතෝ ජායතී අසෝකෝ’ ග්‍රන්ථය 2016 වසරේ දී මුද්‍රිත ඉසුරු ප්‍රසංග ලේඛකයාගේ නවකතාවකි. ‘ආදර අතීතයේ අමුතු කතාව’ ලෙස කතුවරයා මෙය හඳුන්වා තිබේ. ධම්මපදයෙහි ගාථාවක එන පේමතෝ ජායතී සෝකෝ යන පාඨය පේමතෝ ජායතී අසෝකෝ ලෙස වෙනස් කිරීමෙන්, එනම් ප්‍රේමයෙන් ශෝකය උපදින්නේ ය යන්න ප්‍රේමයෙන් අශෝකය උපදින්නේ ය ලෙස වෙනස් කිරීමෙන් මෙය ප්‍රේමය පිළිබඳ වූ වෙනස් අරුතක් සහිත වූවක් ලෙස ග්‍රන්ථ නාමයෙන් ම පාඨකයාට දනවන්නට කතුවරයා උත්සාහ කරයි. අසෝකය උපදින්නක් ද නොඑසේ නම් සෝකය නූපදීම අසෝකය වන්නේද? මෙය ආදරය පිළිබඳ අමුතු කතාවක් ද? එසේත් නැති නම් අමුතු ආදරයක් පිළිබඳ කතාවක් ද? ග්‍රන්ථ නාමයම එසේ කෘතියෙහි ස්වභාවය පිළිබඳ ඉඟි සපයයි.
කතාවේ ආරම්භ වර්ෂය 2028 වසරයි. අනාගතය වර්තමානය හා අතීතය යන කාලත්‍රය තුළම මෙහි සිද්ධි යම් සංස්ථිතියකින් ගලා යයි. මෙම කාලත්‍රය තුළ එකම චරිත විවිධ හැඩවලින් අපට හමුවේ. එසේ ම සමරූපී චරිත ද මුණ ගැසේ. මෙහි සුවිශේෂම කරුණ වන්නේ ප්‍රබන්ධිත චරිත මෙන් ම, මනඃකල්පිත නම් සහිත සැබෑ චරිත ද, සැබෑ නමින් ම පෙනී සිටින සැබෑ චරිත ද මෙතුළ සිටීමයි. මේ නිසා තම සැබෑ අත්දැකීම් ලියන ලියවිල්ලක් තුළ ප්‍රබන්ධමය ලක්ෂණ ඔබ්බවා ඇති බවක් ඇතැම් තැන්හි දී හැඟී යයි. එසේම නවකතාව අබිබවා කතුවරයා මතු වීමට ද මෙය හේතු වේ. කෙසේ වුව ද, ප්‍රබන්ධය තුළ පාඨකයාගේ විශ්වසනීයත්වය රැක ගැනීමට මෙය ඉවහල් වන බව ද පෙනේ.
නවකතාවේ ආරම්භය වන අපර කතාව ඇරඹෙනුයේ ලිපියකිනි. මෙම ලිපියෙහි කර්තෘ කවුරුන්ද යන්න පාඨකයා වෙත සඟවා තැබෙයි. ඒ ලියැවිල්ල කාගේ ද යන්න පාඨකයාට නිරාවරණය වන්නේ කතාව අවසානයේ පූර්ව අපර සන්ධි ගැළැපීමෙනි. කතාවේ ආරම්භයේ දී ම කතානායකයා පිළිබඳ ඉඟියක් පාඨකයාට සපයන මුත් කතානායකයා කතාවට ප්‍රවිෂ්ට වන්නේ පළමු පරිච්ඡේදයේ දී ය.
රා රා රා රස්පුටීන්
රවිඳු මෙම කතාවේ මුඛ්‍ය චරිතයයි. රවිඳුගේ අත්දැකීම් හා ඔහු විසින් පුවත්පතට ලියන ලිපි ආදිය ආශ්‍රයෙන් කතාවේ වැඩි කොටස උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටිකෝණගතව ලියැවේ. කතාවේ තැනින් තැන ඇසෙන රවිඳු හා සබැඳි ගීතයක් වේ. ඒ ‘බොනී එම්’ සංගීත කණ්ඩායමේ රස්පුටීන් ගීතයයි. රස්පුටීන් යනු බලය, අත්තනෝමතිකබව, ගුප්ත බව, මායාව, රාගය හා නොනැසෙන බව පිළිබඳ රුසියානු සංකේතයයි. රවිඳුට, බොබී ෆැරල් ගැන මෙන්ම රස්පුටීන් ගීය කෙරෙහි ආසක්ත වීමක් පවතී. රවිඳු යනු බුද්ධිගෝචර හෝ හෘදය ගෝචර නොවන යම් නිරපේක්ෂ යථාර්ථයක් සොයා යන රස්තියාදුකාරයෙකි. සුධීර දක්වන අන්දමට නූල කැඩුණු සරුංගලයකි. නිශ්චිත අරමුණක් මෙන්ම බැඳීම්වලින් තොර උපන් ගෙයි සමාජවාදියෙකි.
කෙසේ වෙතත් රවිඳුගෙන් කතුවරයා අප වෙත සමීප කරන්නේ යල් පැන ගිය ක්ෂුද්‍ර දේශපාලන හා පක්ෂ ආකෘති තුළට රිංගවිය නොහැකි නූතන තාරුණ්‍යයෙහි ඛේදනීය තත්ත්වයයි. එවන් තරුණ ප්‍රජාවක අදහස් නියෝජනය කිරීමට අසමත් දේශපාලන පක්ෂ යාන්ත්‍රණයක් අබිමුවේ අපතේ යන බොහීමියානු ජීවිත පිළිබඳවයි. එසේ අපතේ යන්නේ එම ආකෘතිගත පක්ෂවලට හෝ සමස්ත දේශපාලන රාමුවට හසු නොවන තරම් විසල් රටේ මානව සම්පතෙහි සාරයයි.
පතළ මිහිතල පිට
කිව මැන නැතිව කෙලෙසක
ඇබිති බිම් අඟලක්
ඔයා දෙපා පොඩි තැබුමට
මකුළු දැලක පැටලී තිබූ වරා බීජයකට රවිඳු එසේ ලියයි. රවිඳුගේ කවිකම් හා දේශපාලනය අතරින් පාඨකයා රැගෙන යන කතුවරයා ඒ සඳහා වරෙක කවියද, කාව්‍යමය භාෂාවක් ද, විටෙක සරල කටවහරක් ද යොදා ගනී. ඇතැම් විටෙක රළු කඨෝර වදන් ද භාවිත කරයි. අඛණ්ඩව කියවාගෙන යාමට අපහසු නොවන ලෙස සාදා ගත් මේ භාෂාමය මිශ්‍රණය කතාවේ ගලා යාමට මහත් පිටිවහලක් වේ.
මෙම කතාව 1980-2028 කාල පරාසයට අදාළ ව සමාජ, සංස්කෘතික, දේශපාලනික හා ආර්ථික විපර්යාසයන් පිළිබඳ ව ද, ඒ විපර්යාසයන්ට සෘජුවම හසුවූ හා මැදිහත් වූ පුද්ගල චරිත දායක කර ලියැවෙන්නකි. අතීතකාමියෙකු ලෙස රවිඳු නැතිව යන සමාජ හරයන් හා වටිනාකම් පිළිබඳ සංතාපයකින් පසු වේ. ක්‍රමයට අනුගත වීමට අසමත් වීමෙන් තමාට අතපසු ව ගිය මඟ හැරුණු පුද්ගලයන් හා අවස්ථා පිළිබඳ පශ්චාත්තාපයක් ඔහු තුළ වේ. රවිඳු අසූව දශකයේ උපන්නනෙකු වීමෙන් එම දශකය තුළ උපන් අයට ආවේණික වූ රොමෑන්ටික්වාදී ලක්ෂණ ඇත්තෙකි. අසූව දකයේ උපන් පරම්පරාව එනම් ශ පරම්පරාවේ මුල් කාලීනයෝ සුවි‍ශේෂ අත්දැකීම් පරාසයක් තුළ ගොඩ නැඟෙන්නෝ වෙති. විශේෂයෙන් ම ජනමාධ්‍යයේ දියුණුවත් සමග පුවත්පත්, සඟරා, චිත්‍රකතා පත්තර, ගුවන් විදුලිය හා රූපවාහිනිය මොවුන්ගේ සමාජ සංස්කෘතික සමාජානුයෝජන ක්‍රියාවලිය සඳහා දායක වේ. එසේම පරිසරය හා බැඳුණු සෞන්දර්යාත්මක අත්දැකීම් සමඟ වැඩිවියට එළැඹෙන අවසන් පරම්පරාව මොවුහු වෙති. එසේ සංවර්ධනයේ යුග දෙකකට අතරමැදි වීම නිසා එම යුග දෙකෙහිම ලක්ෂණ පෙන්වන සෞන්දර්යවාදියෙකි රවිඳු. නයිට් රයිඩර්, රොබින් හුඞ්, බොලිවුඞ් බොළඳ පෙම්වතා, සමාජවාදියා, විප්ලවවාදියා, ලිබරල්වාදියා යන චරිත සියල්ලම ඔහු තුළ ජීවත් වේ.
රවිඳුගේ ප්‍රේමය ඔහු පවසන අන්දමට ජනසතු වූ ප්‍රේමයකි. මේ ප්‍රේමය ස්ත්‍රීන් අරබයා වුව ද පොදුවේ සමාජය අරබයා වුවද එසේම වේ. විරාගයෙහි අරවින්දගේ පරස්පරයා රවිඳුය. ඔහු විරහව සතුටක් කර ගනී. චමෝ නංගා විවාහ වී විදෙස්ගත වීම නිසා ඇති වූ විරහ වේදනාව වඩාත් තදබල ලෙස වින්දනය කිරීමට රවිඳු තම කුඩා කල දුම්රිය ගමන යළි ප්‍රතිනිර්මාණය කරයි. රවිඳුගේ දේශපාලනය ද එසේ මය. මාක්ස්වාදී භක්තිවන්තයෙකු හා සාස්තරකාරයෙකු අතර වෙනසක් ඔහු නොදකී. ඔහු තර්කයට හසු නොවී යම් නිරපේක්ෂ යථාර්ථයක් සොයා යයි. සමාජවාදයෙන් ආරම්භ කර විවිධ අත්දැකීම්, හැදෑරීම් හා නිරීක්ෂණයන්ගෙන් අනතුරුව ඔහු නැවත පැමිණෙන්නේ සමාජවාදය වෙතය. එහෙත් සමාජවාදය සඳහා වන වෙනත් අර්ථකථනයක් ද සමඟිනි.
දේශපාලකයන්, වාමාංශිකයන්, මාධ්‍යවේදීන්, මහාචාර්යවරුන්, ඩොලර් කාක්කන්, ආගමික පූජකයන්, ජ්‍යොතිෂකරුවන්, ගණිකාවන් ආදි මෙකී නොකී චරිතාශ්‍රය කර සමාජ යථාව පාඨකයා අබිමුවේ තැබීමට කතුවරයා සමත් වේ. විශේෂයෙන් ශිෂ්‍ය දේශපාලනයෙහි මෙන් ම මහා දේශපාලනයෙහි අජූව ද, එම ගොහොරුවට පය තබන්නන්ට අත් වන ඉරණම ද මෙහිදී තථ්‍යාකාරයෙන් පෙන්වා දෙයි. විශේෂයෙන්ම ජවිපෙ දේපාලනික ක්‍රියාදාමයන් පිළිබඳ ව වන සිද්ධිමය විග්‍රහය මෙම කෘතියට නවකතාවකට එහා ගිය වටිනාකමක් එක් කර තිබේ.
‘මට උපාධිය නැති වුනා. මාලතී නැති වුණා. දෙමාපියන්ගෙන්, නැදෑයන්ගෙන් යාළුවන්ගෙන් මම ඈත් වුණා. දැන් පක්ෂ සංවිධායකකමත් නැති වුණොත් මම අක්මුල් ගලවගත්ත නිකම්ම නිකම් මිනිහෙක් විතරයි. ඇත්තම කිවුවොත් මම තාම දේශපාලනය කරන්නේ මට දැන් පක්ෂය අතෑරලා ගිහින් පයගහන්න තැනක් නැති නිසා.’ (පිටුව 259)
පරිභෝජනවාදය තුළ නිර්මාණය වන අර්බුදය පිළිබඳව කතුවරයා කතා කිරීමට උනන්දුවේ. කෙසේ වුවද මෙම ආර්ථික දේශපාලන හා සමාජ සංස්කෘතික කරුණු පිළිබඳව කතිකා කිරීමේ දී බොහෝ තැන්හි පක්ෂග්‍රාහී නොවීමට කතුවරයා තැත් කරන බව පෙනේ. මෙහි දී මෙම කරුණු පාඨකයා වෙත ඉදිරිපත් කරන්නේ සංවාද හා දෙබස් මෙන්ම සිද්ධිමය අවස්ථා මාර්ගයෙනි. එබැවින් ඒ පිළිබඳව විවෘත හා ස්වයං අදහසක් දැරීමට පාඨකයාට අවස්ථාව ලැබී තිබේ. එහෙත් කතාව අවසානයේ ජාතිකවාදී එළඹුමක් කෙරෙහි පාඨකයා ඇදගෙන යාමට කතුවරයා සියුම් තැතක් දරන බවද පෙනේ.
සංකේතානුසාරයෙන් ඇතැම් තැනකදී කතාව ඔපවත් කෙරේ. දෑකැත්ත සහ මිටිය අතරට අඳින හදවතේ හැඩය, රස්පුටින්, නිම්මිගේ සෙරප්පු දෙක ආදි දෑ මෙහි දී පෙන්වා දිය හැකිය. කෙසේ වුවද පාඨකයාට සියලු සිදුවීම් ඉදිරිපත් කරන්නේ රවිඳුගේ දෘෂ්ටියෙන් වන නිසා අවශේෂ චරිතවල සියුම් ගොඩනැඟීමක් දක්නට නොහැකිවේ.
ජීවිතය යනු හුදෙක් සමාජ ආර්ථික හා දේශපාලන කාරණාවලට එහා ගිය හා හේතුවාදයෙන් පැහැදිලි කළ නොහැකි පරාසයක් අත්පත් කරගන්නක් බවත් එය සියලු කාරණාවල සම්මිශ්‍රිතයක් බවත් ඔප්පු කිරීමට කතුවරයා තැත් කරන බව පෙනේ. මේ පිළිබඳව කෙනෙකුට තමන්ට අනන්‍ය වූ මතවාදයක් දැරීමට මෙය එක්තරා අන්දමේ බලපෑමකි. කෙසේ වුවද සමස්තයක් වශයෙන් 1980 – 2018 කාලය තුළ මෙරට සිදු වු දේශපාලනික ක්‍රියාදාමයන් පිළිබඳ අවබෝධාත්මක දෘෂ්ටියකින් බැලීමට අවශ්‍ය පෝෂක මෙම කෘතිය තුළ අන්තර්ගතව ඇත. විශේෂයෙන් ජනතා විමුක්ති පෙරමුණෙහි පසුබෑම් පිළිබඳ පශ්චාත් විමර්ශනයක නිරතවන කියවන්නෙකුට මෙම ග්‍රන්ථය දෘෂ්ටිමය ආලෝකයක් සපයයි.
නවකතාවක් වශයෙන් බොහෝ ප්‍රබන්ධමය ලක්ෂණ නොවූවද, පුද්ගල කේන්ද්‍රීයව වන්නක් වුවද බොහෝ නවකතාවලට හසු නොවන කාල පරාසයක සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලනික නිල සියුම්ව ස්පර්ශ කරන්නා වූ අප පාඨකයා විසින් කියැවිය යුතු ම නවකතාවක් ලෙස ‘පේමතෝ ජායතී අසෝකෝ’ නම් කරනු කැමැත්තෙමි.■
■ නර්මදා වික්‍රමආරච්චි
