අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගැන ආණ්ඩුවට අලුත් උනන්දුවක් ඇතිවී තිබෙන බව පෙනෙයි. අලුත් ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධයෙන් මේ වන තෙක් සැකසුණු වාර්තා කිහිපයක් පසුගියදා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරනු ලැබුවේ ඒ උනන්දුවේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි.
එහෙත්, තවමත් ව්‍යවස්ථාවේ කෙටුම්පතක් නිමකර නැත. ඒ නිසා, රාජපක්‍ෂවරුන් ඇතුළු ජාතිවාදීන්, අලුත් ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන දේ යැයි කියමින් මවා පාන ෆෙඩරල් බිල්ලා ඇතුළු අනෙකුත් තුන්බියට කිසිම පදනමක් ද නැත.
ආණ්ඩුව අලුත් ව්‍යවස්ථාව දැන් එළියට දමන්නට හදන්නේ ඇයි?
මේ වන විට ගෙවී යන්නේ එක්සත් ජාතික පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ හතරවැනි අවුරුද්දයි. තමන්ගේ ධුර කාලයේ හතරවැනි අවුරුද්ද වන විට, අලුත් ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතක් ගෙනැවිත් නීතිගත කරගත් රටක් ගැන අසන්නට නැත. අලුත් ව්‍යවස්ථා ගැන මහජන වරමක් පතන ආණ්ඩු, තමන් බලයට පැමිණ පළමු-දෙවැනි අවුරුදු තුළ අලුත් ව්‍යවස්ථා නීතිගත කරගැනීමට කටයුතු කරයි. එසේ නොවීනම්, ආණ්ඩුවේ ධුර කාලයේ මැද හෝ අග හෝ වන විට ස්වාභාවිකව ඇතිවන ජනප්‍රියත්වයේ පහළ බැසීම විසින් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ඇතිකර ගැනීමට ඒ ආණ්ඩුවට තිබෙන අවස්ථා ක්‍රමයෙන් පැහැරගනු ලබයි.
1994දී බලයට පත්වුණු චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ ආණ්ඩුවද අලුත් ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කළේ 2008 තරම් පසු කාලයකදීය. ඒ වන විට ආණ්ඩුව කෙරෙහි මහජනතාව තුළ ස්වාභාවිකවම ඇතිවී තිබුණු විකර්ෂණය නිසා ව්‍යවස්ථාව නීතිගත කරගැනීමට නොහැකි විය.
2015 පත්වුණු එජාපෙ ආණ්ඩුවටද අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනඒමට අවශ්‍ය තරම් මහජන වරමක් තිබුණි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කර, රාජ්‍ය ව්‍යුහය ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් අවශ්‍ය බව පැහැදිලිය. වෙන එකක් තියා මහින්ද රාජපක්ෂගේ 2015 ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේද අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගැන පොරොන්දුවක් ඇතුළත් විය.
වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා ධුරයට පත්වී, අවුරුද්දකට පසුව, 2009 ජනවාරි 9වැනි දින, මහත් උත්කර්ෂයෙන් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හැදීමේ ක්‍රියාවලිය පටන්ගත්තේය. ඒ මුළු පාර්ලිමේන්තුවම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයක් බවට පත්කිරීමෙනි. පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන පක්‍ෂවල නියෝජිතයන්ගෙන් සැදුණු මෙහෙයුම් කමිටුවක්ද පත්කරගනු ලැබීය. ඊට අමතරව, විවිධ ක්‍ෂෙත්‍රවලින් ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් විය යුතු ප්‍රතිපාදන යෝජනා කරනු වස්, පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් හැදුණු අනුකමිටු හයක්ද පත්කරනු ලැබීය. ආරම්භයේ සිට මේ වන තෙක් මෙහෙයුම් කමිටුව 83 වාරයක් රැස්වී ඇති බවද දැනගන්නට තිබේ. ව්‍යවස්ථාවේ මූලික රාමුව සකස් කිරීම සඳහා දහදෙනකුගෙන් සැදුණු විශේෂඥ කමිටුවක්ද පත්කෙරුණු අතර, ඔවුන්ගේ වාර්තාවද දැන් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරනු ලැබ තිබේ. ඊටත් අමතරව දිස්ත්‍රික්කයෙක් දිස්ත්‍රික්කයට ගොස්, මහජනතාවගේ අදහස් එකතු කරගැනීම සඳහා නීතිඥ ලාල් විජේනායකගේ මූලිකත්වයෙන් මහජන අදහස් විමසීමේ කමිටුවක් පත්කරන ලද අතර, ඔවුන්ගේ වාර්තාවද නිකුත් වී තිබේ.
මේ ආකාරයට, 2009 ජනවාරි 9 වැනිදා පටන්, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හැදීමේ ක්‍රියාවලිය කිසියම් දුරකට ගමන් කර තිබේ.
එහෙත්, මේ ක්‍රියාවලිය තුළ කැපී පෙනෙන ලක්‍ෂණය නම්, අලුත් ව්‍යවස්ථාව හැදීමේ ක්‍රියාවලිය, ඊට අවශ්‍ය වේගයෙන් ඉදිරියට ගෙනයෑමට ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනවත්, අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහවත් දේශපාලන අධිෂ්ඨානයක් නොදැක්වීමයි. මේ ආණ්ඩුවට අවුරුදු හතරක් පිරෙන අවස්ථාව වන විටත්, අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගැන තිබෙන බලාපොරොත්තුව ඉතාම අල්ප වීමට බලපෑ ප්‍රධාන සාධකය මේ නායකයන් දෙදෙනාගේ අධිෂ්ඨාන විරහිත බවයි.
ජනාධිපති සිරිසේන, අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගැන, 2009 ජනවාරි 9 වැනිදා, පාර්ලිමේන්තුව පළමුවරට ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලය ලෙස රැස්වුණු දා බරසාර කතාවක් පැවැත්වූ නමුත්, මේ වන තෙක් එම ව්‍යවස්ථාව වෙනුවෙන් කිසිම දිනක ඍජුව පෙනී නොසිටියේය. එසේ පෙනී නොසිටීම ගැන විමසන්නන්ට ඔහු දුන් කෝකටත් තෛලය පිළිතුර වුණේ. ‘කෝ, අලුත් ව්‍යවස්ථාවේ කෙටුම්පතක්වත් තාම මට ලැබිලා නැහැනේ. එහෙම තත්ත්වයක් යටතේ ව්‍යවස්ථාව ගැන කතා කරන්නේ කොහොමද’ කියන ලිස්සනසුලු පිළිතුරයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, ව්‍යවස්ථා සැකසුම් ක්‍රියාවලිය ගමන් කරන්නේ කොහොමද කියා ඔහු කිසිම විටෙක හොයා බැලූ බවක්ද දැනගන්නට නැත. ඔහු කළ එකම කාර්යය, ව්‍යවස්ථාව ගෙනඒම එජාපෙ ආණ්ඩුවේ වගකීමක් හැටියට පෙන්වා පැත්තකට වී සිටීමයි. එහෙත් එය අහිංසක පැත්තකට වී සිටීමක් නොවීය. ව්‍යවස්ථා සම්පාදක ක්‍රියාවලියේ මුල් අවස්ථාවේ එහි ඇතුළත්විය යුතු කරුණු සම්බන්ධයෙන් දේශපාලන පක්‍ෂයක් වශයෙන් ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය, තම අදහස් දුන්නේ හැකි තරම් ප්‍රමාද කොටය. එහි තේරුම, ජනාධිපතිවරයා වතුර යටින් ගින්දර ගෙනයමින්, ව්‍යවස්ථා සම්පාදක ක්‍රියාවලිය ආපස්සට අදින්නට වුවමනාවෙන්ම කටයුතු කළ බවයි.
අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහද හිටියේ හොරගල් අහුලමිනි. ඔහුද කිසිම අවස්ථාවක අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගැන බලවත් පෙනීසිටීමක් නොකළේය. එය පාර්ලිමේන්තුවේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේ හා මෙහෙයුම් කමිටුවේ වැඩක් හැටියට පෙන්වා, ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡා වැසුණු දොරවල් සහිත කාමරවලට කොටුකරනු ලැබිණ. ඒ කාමර ඇතුළතදී අගමැති වික්‍රමසිංහ යම් ක්‍රියාශීලීත්වයක් පෙන්වුවත්, මහජනතාව ඉදිරියේ නම් ඔහු ව්‍යවස්ථාවක් වෙනුවෙන් පෙනීසිටියේ නැත. මේ නායකයන් දෙදෙනාගේ කරහැරීම මත, ව්‍යවස්ථා සම්පාදක ක්‍රියාවලිය ගියේ ඉබි ගමනිනි. එය අයිතිකාරයකු නැති තත්ත්වයෙන් ඇදි ඇදී යමින් තිබිණ.
ඒ අතරේ 19වැනි සංශෝධනය ගෙනැවිත් ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන විධායක ජනාධිපති බලතල යම් දුරකට අඩුකරන්නට පියවර ගත් බවද ඇත්තය. එහෙත්, ඇත්ත වශයෙන්ම යා යුතු දුර එපමණක් නොවේ. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කර පාර්ලිමේන්තුවට බලය පැවරෙන අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කරගත යුතුව තිබුණි.
ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම සඳහා 20වැනි සංශෝධනයක් පිළිබඳ යෝජනාව ගෙනෙන්නේ ඒ අතරය. එය පෞද්ගලික මන්ත්‍රීවරයකුගේ යෝජනාවක් හැටියට ගෙනඑන ලද්දකි. පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදාය තුළ, ආණ්ඩුවක් වෙනුවෙන් එහි ඇමතිවරයකු ඉදිරිපත් කරන පනත් කෙටුම්පතක් හැරෙන්නට, පෞද්ගලික මන්ත්‍රීවරයකුගේ පනත් කෙටුම්පතක් නීතිගත වීම දක්වා ගමන්කරන්නට පහසු නැත. පෞද්ගලික පනත් කෙටුම්පතකට, ආණ්ඩුවේ සහාය ලැබේ නම් පමණක් ඉදිරිය ගැන කිසියම් ආකාරයකවත් බලාපොරොත්තු තබාගත හැකිය. ජවිපෙට විසිවැනි සංශෝධනය ගෙනඑන්නට සිදුවුණේම, ප්‍රධාන පක්ෂ දෙක තම පොරොන්දුව අමතක කිරීම නිසා බව කිවයුතුය.
ජවිපෙ, 20 වැනි සංශෝධනය ගෙන ආ අවස්ථාවේ පාර්ශ්ව දෙකක සහාය ඊට වැදගත් විය. ඒ එජාපෙ ආණ්ඩුවේ සහ දෙමළ ජාතික සන්ධානයේ වශයෙනි. ඒ මොහොතේ, එජාපෙ ආණ්ඩුවද විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන්නට කැමැත්තෙන් 20 සංශෝධනයට සහාය දෙන බව කීවේය. දෙමළ ජාතික සන්ධානය, බලාපොරොත්තුවූ දෙයක් නොවේ, විස්ස. ඔවුන්ට අවශ්‍ය වන්නේ තමන්ගේ පළාත්වලට වැඩි බලතල සහිත බලය බෙදීමේ ක්‍රමයක් ඇති අලුත් ව්‍යවස්ථාවකි. එහෙත්, දෙමළ ජාතික සන්ධානය, කිසිවිටෙකත් විස්සට විරුද්ධ වුණේ නැත. ඔවුන් දිගින් දිගටම කිව්වේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පමණක් අහෝසි කිරීම තමන්ගේ අරමුණ නොවන නමුත්, විසි වැනි සංශෝධනයට පාර්ලිමේන්තුවේදී සහාය දීම ගැන සලකා බැලිය හැකි බවය. මහින්ද රාජපක්ෂ පවා, විස්ස නීතිගත වුණොත්, මහ මැතිවරණයකින් ජයගෙන අගමැති හැටියට පාර්ලිමේන්තුවේ අසුන්ගන්නට අවස්ථාව ලැබෙන නිසා, විස්ස ගැන හිටියේ සහායෝගී ස්ථාවරයකය. විමල් වීරවංශ වැන්නන් ඊට විරුද්ධ වුණද, මහින්ද රාජපක්ෂ ඇතුළු පිරිස ඊට කොන්දේසි සහිත සහායක් ලබාදෙන තැනක සිටියෝය. කොන්දේසිය හැටියට ඉදිරියට ආවේ, විස්ස සම්මත වුණු පසුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ එකඟතාවයි.
එහෙත්, දැන් විස්ස යටපත් වී, අලුත් ව්‍යවස්ථාව ඉදිරියට පැමිණ තිබේ. මනුවර්ණට පෙනෙන ආකාරයට, එසේ වන්නේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එජාප නායකයා දක්වන අකමැත්ත නිසාය. අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ අරමුණ මීළඟ ජනාධිපති වීමයි. විසිවැනි සංශෝධනය ඉදිරියට ගෙනගියහොත්, ඒ අවස්ථාව ගිලිහී යයි. මේ නිසා, කෝඳුරු තෙල් හත්පට්ටයක් වන සම්පූර්ණ ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය දැන් ඉදිරියට ගෙනැවිත් තිබේ.
එජාපෙය කියන්නේ, ඔක්තෝබර් 26න් පසු ඇතිවුණු අර්බුදය ජයගැනීමට දෙමළ ජාතික සන්ධානය සහාය දුන් නිසා, ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම වන අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගෙන එන්නට සිදුවන බවයි. විසිවැනි සංශෝධනය පමණක් ගෙන එනවාට දෙමළ සන්ධානය කැමැත්තක් නොදක්වන බවයි. එහෙත්, දෙමළ සන්ධානය විසිවැනි සංශෝධනයට සහාය දෙන්නට කැමැත්තෙන් සිටි බව මේ හරහා එජාපය අමතක කරයි.
මේ මොහොතේ අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් සාර්ථක කරගන්නට ඇත්තේ අවම ඉඩකි. හෝ ඉඩක් ඇත්තේම නැත. එකක්, අවුරුදු හතරක් ගතවන්නට ආසන්න වද්දීත්, තවමත් ව්‍යවස්ථාවේ කෙටුම්පතක්වත් සකසා ගන්නට හැකිවී නැත. විශේෂඥ මණ්ඩලය තුළ පවා, ව්‍යවස්ථාවේ හැඩය ගැන ඇත්තේ බෙදුණු අදහස්ය. පාර්ලිමේන්තුවට පසුගිය දා ඉදිරිපත් කැරුණේද කෙටුම්පතක් නොව, ඊට අදාළ කරගත හැකි විවිධ යෝජනා සමූහයක් පමණකි. මේ සියලු ප්‍රමාදයන්ට හා අඩුලුහුඬුකම්වලට වගකිව යුත්තේ එක් පැත්තකින් ජනාධිපතිවරයා වන අතර, ඊටත් වඩා අගමැතිවරයාය.
අනෙක්, ව්‍යවස්ථා සම්පාදක ක්‍රියාවලිය මේ මොහොත වන විට බොහෝ දුෂ්කර එකක් බවට පත්ව තිබීමයි. කවදා හෝ සැකසෙනු ඇතැ’යි සිතිය හැකි ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතට වුණත් පාර්ලිමේන්තුවේදී තුනෙන් දෙකක අනුමැතියක් ලබාගැනීම දුෂ්කරය. ඒ අතර පාර්ලිමේන්තුව තුළත් ඉන් පිටත මහජන අවකාශයේදීත්, අලුත් ව්‍යවස්ථාව ෆෙඩරල් ව්‍යවස්ථාවක් හැටියට, පරණ තැටියම නැවතත් වාදනය කරමින් තිබේ. එහෙත්, ඒ අමූලික චෝදනාවට නිසි පිළිතුරු දෙන්නට වගකීමකින් ආණ්ඩුවේ කිසිවකු ඉදිරිපත් වන බවක් පෙනෙන්නට නැත. යම් හෙයකින් ජනමත විචාරණයක් පැවැත්වෙන තත්ත්වයට ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත දුරදිග ගියහොත්, ඊට එරෙහිව එන මේ ෆෙඩරල් චෝදනාව නරක අන්දමින් බලපාන බව අලුතෙන් කිවයුතු නොවේ. ව්‍යවස්ථාවේ කෙටුම්පතක් නැතිවුණත්, තමන් ගෙනෙන්නට හදන්නේ ෆෙඩරල් ව්‍යවස්ථාවක් නොවේයැයි කියමින් ඒ වෙනුවෙන් පෙනීසිටින ඇමැතිවරයකු, මන්ත්‍රීවරයකු ආණ්ඩුව ඇතුළෙන් සොයා ගැනීම පහසු දෙයක් නොවේ. සියල්ලෝම ඊයේ පෙරේදා තමන්ට ලැබුණු ඇමතිකම්වල ඉදිරි වැඩකටයුතු සැලසුම්කරමින් සිටිති.
මේ තත්ත්වයට මත, අලුත් ව්‍යවස්ථාව නීතිගත කරගැනීම ප්‍රායෝගිකව කළ නොහැකි බව අගමැතිවරයා හොඳින්ම දන්නේය. එහෙත්, එය සඟවා, ඔහු කියන්නේ අලුත් ව්‍යවස්ථාව ගෙන එන බවය. ඒ සැඟවීම තුළ ඇත්තේ, විස්සත් නීතිගත නොවන, අලුත් ව්‍යවස්ථාවකුත් නොඑන තත්ත්වයකි. එනම්, විධායක ජනාධිපති ධුරය තවදුරටත් මේ ආකාරයෙන්ම පැවතීමයි. එසේ පැවතුණහොත් පමණක් තමාගේ ජනාධිපති සිහිනයට ඉඩක් ලැබෙන නිසා වික්‍රමසිංහට අවශ්‍ය වන්නේ, කළ නොහැකි දේවල් ඉස්සරහට දමමින්, මේ ගන්ධබ්බ පිළිවෙතම තවදුරටත් පවත්වා ගැනීමයි.■
