ශ්‍රී ලංකාවේ දේශ සීමාවට ඇතුළුවීම සඳහා ඇමෙරිකානු හමුදාවට අවසර ලැබී ඇත්තේ හිටපු ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශ ලේකම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ඇමෙරිකාව සමග අත්සන් තැබූ ඇක්සා නම් ගිවිසුමක් නිසා බව ආණ්ඩුවේ ආරංචි මාර්ග පවසයි.
ඇක්විසිෂන් ඇන්ඞ් ක්‍රොස් සර්විසස් ඇග්‍රීමන්ට් හෙවත් ඇක්සා ගිවිසුමට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ දේශසීමාව තුළට ඇමෙරිකානු හමුදාවට ඇතුළුවීමට හා මිසයිල, රසායනික අවි, ටෝපිඩෝ ආදි බර අවිආයුධ පද්ධති නොවන වෙනත් පහසුකම් ගෙනඒමට අවසරය ලැබෙයි. ඇමෙරිකානු දේශසීමාවට ඇතුළුවීමට ශ්‍රී ලංකාවටද අවස්ථාව හිමිවෙයි. ආහාර, ජලය, ඇඳුම්, ඖෂධ ආදි පහසුකම් ඒ අනුව ගෙන ආ හැකිය. එලෙස ගෙන එන භාණ්ඩවල ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර, ඒ වෙනුවෙන් ගෙවීම් කළ යුතුය.
ඇමෙරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවේ නිල වෙබ් අඩවියෙහි මෙම ගිවිසුමෙහි පිටපතක් තිබෙන අතර එම පිටපත අත්සන් කර ඇත්තේ එවකට ශ්‍රී ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශ ලේකම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සහ ශ්‍රී ලංකාවේ හිටපු ඇමෙරිකානු තානාපති රොබට් ඕ බ්ලේක් අතරය. ඒ 2007 ජුලි 05 වැනිදා ශ්‍රී ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේදීය.
මෙම ගිවිසුම වසර දහයකට බලපාන පරිදි අත්සන් තබා තිබුණු අතර 2017 මාර්තු මාසයේදී ගිවිසුමෙහි කාලය අවසාන වී තිබුණි. කෙසේ වෙතත් මෙම ගිවිසුමෙහි කාලය දීර්ඝ කිරීමට බලාපොරොත්තු වන බව 2017 වර්ෂයේදී පාර්ලිමේන්තුවේ අදහස් දක්වමින් අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් ප්‍රකාශ කර තිබුණු අතර, ඒ අනුව මෙම ගිවිසුම දීර්ඝ කර තිබේ.
ඇක්සා ගිවිසුම ශ්‍රී ලංකාව හා ඇමෙරිකාව අතර පමණක් අත්සන් තැබූ ගිවිසුමක් නොවන අතර, ඇමෙරිකාව සමඟ රටවල් ගණනාවක් විසින් අත්සන් තබා ඇති ගිවිසුමකි.■
ඇමෙරිකාවට අවසර ගෝඨාගෙන්
ජාතික ආණ්ඩුවකට යෝජනා
එක්සත් ජාතික පෙරමුණ සමග එක්වීමට කැමැත්ත පළ කර ඇති ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ කණ්ඩායමකට ඇමතිධුර ලබාදීම සඳහා, ජාතික ආණ්ඩුවක් යැයි සඳහන් කරමින් 30 දෙනෙකුට අධික කැබිනට් මණ්ඩලයක් වෙනුවෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලබාගැනීමට එක්සත් ජාතික පක්ෂය පාර්ලිමේන්තු මහලේකම්වරයාට යෝජනාවක් බාරදී ඇත.
මේ අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ එක් අසුනක් හිමි ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොංග්‍රසය හා එක්සත් ජාතික පක්ෂය එක්ව එම ජාතික ආණ්ඩුව ඇති කරගැනීමට නියමිතය. ඊට එක්සත් ජනතා නිදහස් සන්ධානය නිල වශයෙන් ඇතුළත් නොවේ. මීට පෙර ජාතික ආණ්ඩුවේ මෙම පාර්ශ්ව තුනම නියෝජනය කළේය. ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොංග්‍රසයේ අනෙකුත් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් එක්සත් ජාතික පෙරමුණෙන් පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වූවන්ය.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පසුව, කැබිනට් ඇමතිධුර සංඛ්‍යාව 30ට නොවැඩි සංඛ්‍යාවක් විය යුතු අතර, පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර බලය ඇති කණ්ඩායම හා තවත් කණ්ඩායම් එක්ව ජාතික ආණ්ඩුවක් ඇති කරගතහොත් කැබිනට් ඇමතිධුර සංඛ්‍යාව පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවේ සරල බහුතරයකින් අනුමැතිය ලබාගත යුතුය. පසුගිය වර ජාතික ආණ්ඩුව
පිහිටුවීමේදී ඇමතිධුර 45ක් සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලබාගත්තේය.
මේ පිළිබඳව කළ විමසීමකදී ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ ජාතික සංවිධායක දුමින්ද දිසානායක පැවසුවේ දැනට පවතින ආණ්ඩුවද ජාතික ආණ්ඩුවක් යැයි තමන් විශ්වාස කරන බවයි. ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා වන බවත්, ඔහු ශ්‍රීලනිප සභාපතිවරයාද වන බවත් පෙන්වාදෙමින් ඔහු එසේ කීය. කෙසේ වෙතත් ශ්‍රීලනිප පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායම ජාතික ආණ්ඩුවකට එක්වෙනවාද නැද්ද යන්න පිළිබඳව ඉදිරියේදී සාකච්ඡා කළ යුතු බවද ඔහු කීය.■
පොහොට්ටුව මෛත්‍රී හළයි
ඒකාබද්ධ විපක්ෂයේ සාමාජික පක්ෂ අතර නව සන්ධානයක් නිර්මාණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ඩලස් අලහපෙරුමගේ සභාපතිත්වයෙන් යුතු කමිටුවක් වාර්තාවක් සකස් කරමින් සිටින නමුත්, එම සන්ධානයට ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ මෛත්‍රී පිළ ඇතුළත් නොවන බව ඒකාබද්ධ විපක්ෂයේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු පිරිසක් පැවසූහ.
ඉහත කී කමිටුවේ සභාපති ඩලස් අලහප්පෙරුම පැවසුවේ නව සන්ධානයෙහි ව්‍යවස්ථාවට අනුව එහි සභාපතිත්වය, ලේකම් ධුරය හා භාණ්ඩාගාරික ධුරය ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණෙහි නියෝජිතයන්ට ලබාදීමට එකඟ වී ඇති බවයි. නව සන්ධානයෙහි විධායක කමිටුවෙන් 51%ක නියෝජිතයන් ප්‍රමාණයක්ද පොදුජන පෙරමුණට ලබාදීමට එකඟ වී ඇතැයි ඔහු කීය.
නව සන්ධානයේ ව්‍යවස්ථාව හා ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව ඒකාබද්ධ විපක්ෂයේ සාමාජික පක්ෂ යෝජනා රැසක් ඉදිරිපත් කර ඇති බවත්, ඒ ප්‍රතිපත්ති අතරින් සියලුම දෙනා එකඟ විය හැකි ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව මේ වනවිට සලකා බලමින් සිටින බවත් ඔහු කීය.
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී වාසුදේව නානායක්කාර පැවසුවේ ජනවාරි 29 වැනිදා ඒකාබද්ධ විපක්ෂයේ පක්ෂ නායකවරුන්ගේ රැස්වීමේදී එම කමිටුවේ කටයුතුවල ප්‍රගතිය පිළිබඳව සාකච්ඡා කළ බවයි. එම සන්ධානයට ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ හා ඒකාබද්ධ විපක්ෂයේ අනෙකුත් පක්ෂ කිහිපය ඇතුළත් වන බව ඔහු කීය.
ආරුමුගම් තොණ්ඩමාන්ගේ ලංකා කම්කරු කොංග්‍රසය හා ඩග්ලස් දේවානන්දාගේ ඊ.පී.ඩී.පී. පක්ෂයද මෙම සන්ධානයට ඇතුළත් වනු ඇතැයි ඔහු කීය. ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසුවේ තවත් සති එකහමාරක පමණ කාලයක් ඇතුළත එම කමිටුවේ කටයුතු අවසාන කරනු ඇති බවත්, ඒ අනුව ඉදිරි සති කිහිපය තුළ සන්ධානය එළිදැක්විය හැකි බවත්ය. එම සන්ධානය බිහිකිරීමෙන් පසුව ශ්‍රීලනිපය සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙන බවද අලහප්පෙරුම මහතා කීය.
මෙම කමිටුව 2018 ඔක්තෝබර් 26 වැනිදා ජනාධිපතිවරයා මහින්ද රාජපක්ෂ සමඟ එකතුවීමට පෙර ඇතිකරගත් එකක් බවත්, ඉහත කී යෝජනා සියල්ල ඉදිරිපත් කෙරුණේ ඔක්තෝබර් 26 වැනිදාට පෙර බවත් ‘අනිද්දා’ සමග අදහස් දැක්වූ ඩලස් අලහප්පෙරුම මන්ත්‍රීවරයා වැඩිදුරටත් කීය. ශ්‍රීලනිපයද ඉහත කී සන්ධානයටම පාර්ශ්වකරුවෙකු ලෙස එකතු කරගන්නවාද, ශ්‍රීලනිපය සමඟ වෙනම ගිවිසුමක් ඇති කරගන්නවාද යන්න ඉදිරියේදී සාකච්ඡා කළ යුතුයැයි ද ඔහු කීය. ■
ඥානසාර හිමිට සමාව දුන්නොත් ජනාධිපතිට නඩු
අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ වරදට වරදකරු වී අවුරුදු 6ක සිරදඬුවමක් විඳිමින් සිටින බොදුබල සේනා සංවිධානයේ ලේකම් ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර හිමියන්ට, එළැඹෙන ජාතික දිනය දා ජනාධිපතිවරයා විසින් සමාව දෙනු ලැබීමට නියමිත බවට ලැබී ඇති තොරතුරු මත, එසේ සමාව දීමට විරුද්ධව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ ජනාධිපතිවරයාට විරුද්ධව මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ගොනුකිරීමට පියවර ගනිමින් පවතින බව වාර්තා වෙයි.
හෝමාගම මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයේ විභාග වන ප්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ අතුරුදහන් කිරීම සම්බන්ධ නඩුවේදී, අධිකරණයේ අවසරයකින් තොරව, නඩුවේ පාර්ශ්වකාරයකුද නොවී, අධිකරණය අමතා, අධිකරණයට අපහාස කිරීම හා රජයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ අධිනිීතිඥවරයාට අපහාස කිරීම ඇතුළු චෝදනා හතරක් සඳහා ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර හිමි 2018 අගෝස්තු 8 වැනිදා අභියාචනාධිකරණය විසින් වරදකරු කරන ලද අතර, වසර 19ක සිරදඬුවමකට ඔහු යටත්කරන ලදි. ඒ සිරදඬුවම අවුරුදු 6ක කාලයක් තුළ ගෙවි යන පරිදිය.
පසුගිය දිනවල ඥානසාර හිමියන්ට ජනාධිපති සමාවක් දෙන්නැ’යි විවිධ පාර්ශ්වවලින් ජනාධිපතිවරයාට ඉල්ලීම් ලැබී ඇති අතර, බුද්ධ ශාසන හා වයඹ සංවර්ධන ඇමති ගාමිණි ජයවික්‍රම පෙරේරාද එසේ සමාව දෙන ලෙස ජනාධිපතිවරයාගෙන් ඉල්ලූ අය අතර සිටියි. එළැඹෙන පෙබරවාරි 4 වැනිදා ඥානසාර හිමිට සමාව දීමට අදාළ කටයුතු සූදානම් කරන ලෙස ජනාධිපති කාර්යාලයේ අදාළ නිලධාරීන්ට නියෝග ලැබී ඇතැ’යි වාර්තා වන අතර, එසේ සමාව දෙන්නට පෙර හෝ පසුව, ඊට විරුද්ධව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පැවරීමට බලාපොරොත්තු වේ.
19 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ ජනාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියාවකින් මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවූ හෝ කඩවීමට අත්‍යාසන්න යැයි පෙනීයන හෝ අයකුට මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමක් ගොනු කළ හැකිය.
ජනාධිපති සමාව දීමේදී සාමාන්‍යයෙන් නීතිපතිවරයාගෙන් හා අධිකරණ ඇමතිගෙන් වාර්තා කැඳවීම සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන නමුත්, ඥානසාර හිමිට සමාව දීමට පෙර එවැනි වාර්තා ඒ දෙදෙනාගෙන් කැඳවා නැති බවද දැනගන්නට තිබේ.
ඥානසාර හිමි මේ වන තෙක් බන්ධනාගාරයේ ගතකර ඇත්තේ මාස 5ක කාලයක් පමණක් වන අතර, මුළු සිරදඬුවමෙන් හතරෙන් එකක්වත් ගෙවී නැති තත්ත්වයක් යටතේ එසේ සමාව දීම වැරදි බව නීතිඥවරු කියති. ඔහු වරදකරු වි සිටින්නේ සාමාන්‍ය අපරාධයකට නොවන බවත්, රටේ සමස්ත අධිකරණ පද්ධතියට අපහාස කිරීම සම්බන්ධයෙන් බවත් කියන නීතිඥවරු, එවැන්නකුට ජනාධිපති සමාවක් දීම යළිත් අධිකරණයට අපහාස කිරීමක් බවද කියති.
මේ පිළිබඳ සම්පූර්ණ විස්තර අඩංගු ලිපියක් අද පුවත්පතේ 7වැනි පිටුවේ පළවෙයි.
යුගයක් නොවී අවසන් වන මෛත්‍රී පාලනය
ගතවෙමින් තිබෙන්නේ ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ පාලන කාලයේ අවසාන මාස කිහිපයයි. 2019 නොවැම්බර් මාසයේ මීළඟ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්විය යුතුවම තිබේ. වෙනත් ඡන්ද විමසීම් මෙන් ජනාධිපතිවරණයක් කල් දැමිය නොහැකිය.
තමාගේ ධුර කාලය අවසන්වීමට මාස කිහිපයක් තිබියදී, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා සිටින්නේ තමාගේ දේශපාලන අනාගතය ගැන කිසිම නිශ්චිතභාවයක් නැති, බලවත් දේශපාලන අර්බුදයක කරවටක් ගිලීය. ඒ අර්බුදය නිසා ජනාධිපතිවරයා කොයිතරම් මානසික අවුලක වැටී සිටිනවාදැයි පැහැදිලි වන්නේ, ලෝකයේ අවමානයට පාත්‍රවූ මානව හිමිකම් සංහාරකයකු වන පිලිපීනයේ රොඞ්රිගෝ දුටර්ටේ වැන්නකු පවා හමුවීමට යෑම තුළය. එවැනි ක්‍රියාවක් සාමාන්‍ය සිහිබුද්ධියෙන් හා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික දැක්මකින් යුක්ත අයකුට නම් කළ නොහැකිය. වෙනත් විදියකට කියනවා නම්, තමා වැටී සිටින අවුලෙන් ගොඩඒමට ඕනෑම නරක තෝරාගැනීමක් පවා කරන්නට සිදුවන තත්ත්වයකට ජනාධිපති සිරිසේන පත්ව සිටින බව පෙනේ.
සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා යටතේ අද ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය හිස් ටින් එකකි. අවුරුදු හතරක් ඇතුළත ඒ සා දුක්ඛිත අඩියකට ශ්‍රීලනිපය ගෙනඒමේ අගෞරවය සම්පූර්ණයෙන්ම හිමිවිය යුත්තේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාටය. 2015 ජනවාරියේ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව, ශ්‍රීලනිපයේ සභාපතිකම මෛත්‍රීපාල සිරිසේන බාර නොගෙන සිටියා නම්, අඩු ගණනේ අද පොහොට්ටුවක් බිහිවන්නේ නැත. පොහොට්ටුවේ ඒකරාශි වී සිටින මහින්ද රාජපක්ෂ ඇතුළු සියලු දෙනා සිටිනු ඇත්තේ ශ්‍රීලනිපයේය. එසේ වුණා නම්. හොඳට හෝ නරකට දැනට පොහොට්ටුව අත්පත් කරගෙන ඇති දේශපාලන බලය හා ශක්තිය හිමිවන්නට ඉඩ තිබුණේ ශ්‍රීලනිපයටය. ඒ හරහා ශ්‍රීලනිපය රටේ බලවත් විකල්ප දේශපාලන බලවේගය ලෙස තවදුරටත් පවතින්නට ඉඩ තිබිණි.
කවර අඩුපාඩුකම් තිබුණත් ලංකාවේ දේශපාලන ඉතිහාසය තුළ ශ්‍රීලනිපය කළ ඓතිහාසික කාර්යභාරය දැන් අවසන් වෙමින් පවතින්නේය. ඒ විනාශකාරකයා මෛත්‍රීපාල සිරිසේනය. 2015 ලද ජනවරම ඔහු විසින් මහින්ද රාජපක්ෂ වෙත පාවා දෙනු ලැබුවේ යම් සේද, ශ්‍රීලනිපයද ඔහු පොහොට්ටුවට පාවාදී තිබේ. ශ්‍රීලනිපයට කළ මේ විනාශයත්, ඒ නිසා ලංකාවේ මෙතෙක් පැවැති ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙකෙන් එකක් මෙලෙස අවසන්වීමත් පිළිබඳව වික්ෂෝභයට පත්ව සිටින සාම්ප්‍රදායික මෙන්ම නූතන දේශපාලන ක්‍රියාකාරිකයෝ හා විචාරකයෝ බොහොමයකි. ඔවුන්ගේ දේශපාලන සාපය එක එල්ලේම යොමුවී ඇත්තේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා වෙතය.
සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා සිටින්නේ කොයි තරම් දුක්ඛිත තත්ත්වයකද කියනවා නම්, ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයකදී ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වය ලබාගැනීම පවා ඔහුට නොහැකි වන්නට හොඳටම ඉඩ තිබේ. ශ්‍රීලනිප ලේකම් දයාසිරි ජයසේකර හා මන්ත්‍රී මහින්ද සමරසිංහ, මීළඟ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා මෛත්‍රීපාල සිරිසේනයැයි සමහර තැනකදී කියා ඇතත්, ඒ කතා බැරෑරුම් ලෙස කිසිවකු භාරගන්නේ නැති බව පෙනෙයි. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා සමග සිටින අන් කිසිවකුවත් එවැනි දෙයක් කියනවා අසන්නට ලැබී නැත. ශ්‍රීලනිපයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා ලෙස තනිවම තරගයට ඉදිරිපත්වීම වනාහි දේශපාලන හරාකිරි කරගැනීමකි. එහි ඔහුට ශ්‍රීලනිපයේ ඡන්ද ලැබෙන්නේත් නැත. පොදුජන පෙරමුණේ ඡන්ද ලැබෙන්නේත් නැත. 2018 පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීමේදී ඔහුගේ පාර්ශ්වය ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රමාණය අන්තිමටම හේදී ගොස් ඉතිරිවන ඡන්ද ලක්‍ෂ දෙක තුනකින් පමණක් සෑහීමට පත්වන්නට සමහර විට සිරිසේන ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයාට සිදුවනු ඇත. 2015දී ඡන්ද ලක්‍ෂ 62ක් ලබාගත් දේශපාලන නායකයකු ඉන් අවුරුදු පහක් ගෙවෙන තැන ඡන්ද ලක්‍ෂයක් හෝ දෙකක් ලබා ගැනීමේ තත්ත්වයට පත්වුවහොත්, සිදුවන අවමානය කෙතෙක්දැයි කිවයුතු නැත. එවැනි තත්ත්වයක් තිබියදී, ශ්‍රීලනිපයේ අපේක්‍ෂකයා ඔහු යැයිද, පොහොට්ටුව සමග වුව යම් දේශපාලන සන්ධානයක් ඇතිවුණත් අපේක්‍ෂකයා ඔහුම යැයිද දයාසිරි, මහින්ද ඇතුළු කිහිපදෙනකු කියන්නේ කුමන ගණන් හැදීමක් මතදැයි පැහැදිලි නැත.
ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකකම ඔහුට නොලැබෙන බව, බැසිල් රාජපක්ෂ දැනටමත් ජනාධිපති සිරිසේනට ස්ථිර වශයෙන්ම දන්වා ඇතැ’යි මනුවර්ණට විශ්වාස කටයුතු මාර්ගවලින් දැනගන්නට ලැබී තිබේ.
පොදුජන පෙරමුණේ අපේක්‍ෂකත්වය ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂට ලැබේද නැද්ද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත. ඔහුට ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත්වීමට බලවත්ම බාධකය වන්නේ අමෙරිකානු පුරවැසිභාවයයි. එය ඉවත්කරගත් බවට විවිධ කතා ප්‍රචාරය කෙරුණත්, ඇත්ත නම්, තවමත් ඔහු අමෙරිකානු පුරවැසියකු වන බවයි. මේ තත්ත්වය මත ගෝඨාභය සිටින්නේද බලවත් දේශපාලන අවුලක වැටීය. ‘අමෙරිකාව වැනි ලිබරල් රටක්, මගේ පෞද්ගලික අයිතිවාසිකම්වලට ගරු කළ යුතු’ යැයි ගෝඨාභය කියන්නේ ඒ අසරණකම නිසාය. එහෙත් ඒ අසරණ ප්‍රකාශයට දින කිහිපයකට කලින් ඔහු වියත්මග සම්මන්ත්‍රණයකදී උජාරුවෙන් කිව්වේ, ‘මිනිසුන්ගේ පෞද්ගලික අයිතිවාසිකම් නොසලකා හැරිය යුතු බවත්, රටක් හැටියට සැලකිය යුත්තේ ජාතිකත්වය මත පදනම් වුණු සාමූහික අයිතිවාසිකම් ගැන පමණක් බවත්’ය. ඒ අනුව, අමෙරිකානු පුරවැසියකු වන ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂට පෞද්ගලික අයිතිවාසිකම් තිබිය යුතු වුණත්, ලංකාවේ පුරවැසි සිරිපාල කෙනකුට ඒ අයිතිවාසිකම් නොතිබිය යුතු බව ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සිතන බව පෙනෙයි. ඊට අමතරව, පොදුජන පෙරමුණ තුළින්ද ගෝඨාභයගේ අපේක්‍ෂකත්වය වෙත එල්ලවී ඇති බාධා සුළුකොට තැකිය හැකි නොවේ.
මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා මුලින්ම උත්සාහ කළේ, එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ අපේක්‍ෂකයා හැටියට ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන්නටය. දෙපාර්ශ්වය අතර පත්කළ කමිටුවක් මගින් ඊට ඇති ඉඩකඩ සොයා බලන අවස්ථාවේ, මංගල සමරවීර ඇමතිවරයා එජාපයේ ස්ථාවරය ජනාධිපතිවරයාට දැනුම් දුන්නේය. එනම්, එජාපයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකකම ඔහුට නොලැබෙන බවයි. ඉන්පසු විකල්පය හැටියට සිරිසේන මහතා හැරුණේ පොදුජන පෙරමුණ වෙතය. පොදුජන පෙරමුණ කෙසේ වෙතත්, මහින්ද රාජපක්ෂ පෞද්ගලිකව ඒ අවස්ථාවේ ඒ සම්බන්ධයෙන් යම් අනුකූලතාවක් දක්වන්නට ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් හැටියට. එක රැයකින් මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති තනතුරට පත්කරන ලදි. ඒ පියවර සඳහා මෛත්‍රීපාල සිරිසේන, තමාගේ මුළු දේශපාලන ජීවිතයම පරදුවට තැබුවේය. ලංකාවේ කිසිම ජනාධිපතිවරයකු ලබා නැති ප්‍රමාණයේ අවමානයකට ලජ්ජාවකට මුහුණ දුන්නේය. දේශපාලන අනාගතයක් නැති තැනැත්තකු බවට ඔහු පත්කරන ලද කඩඉම ඒ අවස්ථාවයි.
සිය දේශපාලන ජීවිතය අවදානමට හෙළමින් ඔහු පත්කළ අගමැතිවරයාගේ පක්ෂය දැන් ඔහුට ජනාධිපති අපේක්‍ෂකකම දෙන්නට බෑ කියයි. එපමණක් නොවේ. පොදුජන පෙරමුණේ අපේක්‍ෂකකම ලැබුණත්, කිසිසේත් ඔහුට ජයග්‍රහණය කරන්නට නොහැකි බවද පොදුජන පෙරමුණු පාක්‍ෂිකයන් මෙන්ම, ශ්‍රීලනිප පාක්‍ෂිකයෝද හොඳින්ම දනිති. ජනාධිපති සිරිසේන මේ වන විට ඒ තරම් අපවිත්‍රවූ දේශපාලන චරිතයකි.
මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මේ සා දුක්ඛිත තත්ත්වයකට පත්වුණේ, තමාට හිමිවූ ස්වර්ණමය අවස්ථාවන්, හුදෙක් තමාගේ උද්දච්චකමත්, දේශපාලන අඳබාලභාවයත් නිසා පැහැර හැරීමෙනි.
ඔහු ධුරයට පත්වුණේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන පොරොන්දුව සහිතවය. කවුරුන් කුමන නිර්වචන ඉදිරිපත් කළද, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අවසන් කරන බවට ඔහු පොරොන්දු වුණාය යන්න වෙනස් නොවේ. ඒ සමගම අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනඑන්නටද ඔහු පොරොන්දු විය. එහෙත්, ඔහු ඒ දෙකම පැහැර හැරියේය. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන්නට නායකත්වය දුන්නේ නම්, එකඟතාව තිබුණේ, ඔහුට ඊළඟ ධුර කාලයක්, රටේ විධායක නොවන ජනාධිපතිවරයා හැටියට ඉන්නට ඉඩ ලබාදීමටය. එසේ වී නම්, එකක පැත්තකින් ජනතාව 2015 බලාපොරොත්තු වුණු දේශපාලන වෙනස ඇත්තටම සිදුවෙයි. රටට ශාපයක් වී ඇති විධායක ජනාධිපති ධුරය අවසන් වෙයි. අනෙක් පැත්තෙන්, ඒ පියවර ගැනීමට දේශපාලන නායකත්වය සැපයීම නිසා මෛත්‍රීපාල සිරිසේන, රට වෙනස් කළ නායකයා හැටියට ගෞරව බහුමානයට පාත්‍ර වන්නට ඉඩ තිබිණ. එපමණක් නොවේ, තවත් ධුර කාලයක් රටේ ගෞරවනීය ජනාධිපතිවරයා හැටියට කාලය ගතකර, ගෞරවනීය දේශපාලන නායකයකු ලෙස විශ්‍රාම යන්නට ඔහුට ඉඩ සැලසෙනවා ඇත. දෙවැනි ධුර කාලය විධායක ජනාධිපතිවරයා ලෙස නොවුණත්, රටේ නාමික ජනාධිපතිවරයා හැටියට ගතකිරීමට හෝ කිසියම් බලතල ප්‍රමාණයක් පරිහරණය කරන්නට හෝ හැකිවන අයුරින් ඒ අවස්ථාවේදී එකඟතා ගොඩනැගෙමින් පැවතිණි.
එහෙත්, සිරිසේන මහතා ඒ අවස්ථාව පැහැර හැරියේය. ඔහු කල්පනා කළේ, ඒ වෙනුවට රනිල් වික්‍රමසිංහ දේශපාලන වශයෙන් විනාශ කොට තනිවම ඉදිරි ජනාධිපති ධුර කාලයකට බලය අල්ලා ගන්නටය. දැන් ඒ සියලු වෑයම් ව්‍යර්ථ වී තිබේ. අද ඔහු අනාගතයක් නැති දේශපාලන නායකයෙකි. තව මාස කිහිපයක් ගත වන විට ඔහු කියන දේ කරන්නට, ඔහු දෙන අණ පිළිපදින්නට කිසිවකු ඉදිරිපත් නොවන, අභාග්‍යසම්පන්න තත්ත්වයකට පත්වීම වැළැක්විය නොහැකිය. තව මාස කිහිපයකින් පසු දේශපාලන වශයෙන් අවලංගු වන චරිතයකින් ලැබෙන අණ පිළිපැදීම රාජ්‍ය නිලධාරීන් ඇතුළු සියලු දෙනා පැහැර හැරීම ස්වාභාවික දේශපාලන ලක්‍ෂණයකි.
එජාපය මේ අවස්ථාවේදී අනුගමනය කරන බව පෙනෙන්නේ ජනාධිපති සිරිසේන සමග අවුලක් ඇතිකර නොගෙන ඔහුගේ ඉතිරි පාලන කාලය අවසන් කිරීමේ පිළිවෙතකි. මීට මාස කිහිපයකට පෙර, ඔවුන්ගේ වෛරයේ නාභිය වුණු ජනාධිපති සිරිසේන සමග කිසිම ආරාවුලක් ඇතිකර නොගැනීමට එජාපය, විශේෂයෙන් රනිල් වික්‍රමසිංහ තීරණය කර ඇති බව පෙනෙයි. එය දේශපාලන නපුංසකකමක් හැටියට සමහරුන්ගේ විවේචනයට පාත්‍රවී තිබෙන නමුත්, රජයේ මැති ඇමතිවරුන් නම් ඒ පිළිවෙත තමන්ගේ ජාම බේරාගැනීමේ ක්‍රමයක් හැටියට ගෙන අකුරට ක්‍රියාත්මක කරන බව පෙනෙයි.
එහෙත්, සිය දේශපාලන ජීවිතයේ අවසානය සලකුණු කරමින් සිටින සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා, ඒ සියලු සංහිඳියා පිළිවෙත් අමතක කර, පරණ පුරුදු වෛරක්කාර පිළිවෙතම අනුගමනය කරයි. වර්තමාන ආණ්ඩුවේ වංචා දූෂණ සොයාබැලීමට ජනාධිපති කොමිසමක් පත්කිරීම ඒ වෛරයේම ප්‍රකාශනයකි.
මීට පෙර ජනාධිපතිවරයා පත්කළ කොමිෂන් දෙකෙහිම සාමාජිකයන් දෙස බැලීමේදී, ඔවුන් දේශපාලන ගැතිභාවයක් නැති, සිය වෘත්තීන්වල කීර්තිමත් පුද්ගලයන් බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණි. එහෙත් අලුත් ජනාධිපති කොමිසම එසේ නොවේ. එය මහින්ද රාජපක්‍ෂගේ අනුදැනුමෙන්, සරත් එන් සිල්වාගේ මැදිහත්වීමෙන් තෝරාගත් දේශපාලන නැඹුරුවක් සහිත පුද්ගලයන්ගෙන් සැදුණු එකක් බව පෙනෙයි. කොමිසමේ සභාපති උපාලි අබේරත්න ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයා, දිසා විනිසුරුවරයකුව සිටියදී සරත් එන් සිල්වා මහතා සමවිත්තිකරුවකු කරමින් ගොනුකරන ලද දික්කසාද නඩුවකදී, එම සමවිත්තිකාර තත්ත්වයෙන් නීති විරෝධී ලෙස සරත් එන් සිල්වා ඉවත්කර දැමීම ගැන චෝදනා ලැබූවෙකි. අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව විසින් ඒ ගැන පරීක්‍ෂණයක් පවත්වන ලදුව, ඔහුට දඬුවම් මාරුවක් මොනරාගලට ලබාදී තිබියදී, සරත් එන් සිල්වා අගවිනිසුරුවරයා ඒ මාරුව අවලංගු කොට ඔහු නැවත කොළඹට ගෙන්වා ගත්තේය. කොමිසමේ අනෙක් සාමාජිකාවක වන කුසලා වීරවර්ධන මහත්මිය, අගවිනිසුරු ලෙස සරත් එන් සිල්වා සිටියදී ඔහුගේ කුප්‍රකට බෝධි පූජා කණ්ඩායමේ සිටි ප්‍රධාන සහායිකාවකි. එනයින්, අගවිනිසුරු ධුරයේ සිටිමින් සරත් එන් සිල්වා කළ අපකීර්තිමත් සියලු දේ වෙනුවෙන් පෙනීසිටියෙකි. ඒ කාලයේ මහේස්ත්‍රාත්වරියක ලෙස සිටි ඇය අධිකරණ ක්‍ෂෙත්‍රය තුළ මහත් බලයක් භුක්ති වින්දාය. ඇය මහාධිකරණ විනිසුරු ධුරයෙන් විශ්‍රාම ගන්නට ඔන්න මෙන්න කියා තිබියදී, 2018 වසර අවසානයේ අභියාචනාධිකරණ විනිසුරු ධුරයකට පත්කරන ලෙස මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවට නාමයෝජනා කළේය. ඒ, දැන් සිරිසේන ජනාධිපතිවරයාගේ සමීපතම නීති උපදේශකවරයා බවට පත්වී සිටින සරත් එන් සිල්වාගේ උපදෙස් අනුවය. එහෙත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව ඒ නම අනුමත කළේ නැත. ඒ නිසා මහාධිකරණ විනිසුරුවරියක ලෙසම විශ්‍රාම ගන්නට ඇයට සිදුවිය.
ඒ අනුව, කොමිසමේ සිටින, අධිකරණය නියෝජනය කළ හිටපු විනිසුරුවරුන් දෙදෙනාම, සරත් එන් සිල්වා නම් අපකීර්තිමත් පුද්ගලයාගේ සමීපතමයන් බව පැහැදිලි වෙයි. ඔවුන් දෙදෙනා ජනාධිපති කොමිසමක අසුන් ගැන්වීමෙන්, පෙනීයන්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ අසද්භාවය හෙවත් නරක චේතනාවයි. මේ කොමිසම හරහා, ඉදිරි මැතිවරණ වසර තුළ, වර්තමාන ආණ්ඩුවේ සියලු කුණුකන්දල් එළියට ඇද දා, එජාපයට කළ හැකි උපරිම හානිය කිරීම ජනාධිපති සිරිසේනගේ අභිලාෂය බව පෙනෙයි. එහෙත්, මේ කිසි දෙයක් බැරෑරුම්ව නොගන්නා එජාපය, මේ කොමිෂන් සභාව පත්කිරීම, එහි සාමාජිකයන් හා ජනාධිපතිවරයාගේ අසද්භාවය ගැන වචනයකින්වත් ප්‍රතිචාර දක්වනු නොපෙනෙයි. අඩුගණනේ මේ කොමිෂන් සභාව හා එහි සාමාජිකයන් පත්කිරීම පිටුපස තිබෙන දේශපාලනය ගැන හෙළිදරව් කිරීමටවත් එජාපයට ඉස්පාසුවක් නැති බව පෙනේ.
මෙනයින් ජනාධිපතිවරයා සිය ධුරයේ අවසාන කාලය ගතකරනු ඇත්තේ එජාපය කෙරෙහි උපරිම වෛරයකින් හා උපරිම හානියක් එජාපයට කිරීමේ අදහසිනි. ඒ සඳහා ඔහුට හයියට සිටින්නේ, ඉතිහාසයේ විශාලතම දූෂිත පාලනයේ එනම් රාජපක්ෂ පාලනයේ පරණ හවුල්කරුවන්ය. කොහොම වුණත්, එය ආණ්ඩුවට ඉතාම විනාශකාරී ප්‍රතිඵල ලබාදෙනු ඇත
මේ මොනවා කළත්, මෛත්‍රී යුගයක් ඉතිහාසයට එකතු කිරීමේ අභිලාෂයෙන් ජනාධිපති ධුරයට ආ, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන, දේශපාලන අනාගතයක් නැති අසරණයකු හැටියට තව මාස කිහිපයකින් දේශපාලන අහසේ මැකීයාම නවත්වන්නට කිසිවකුට නොහැකි වනු ඇත.■
දැන් මාධ්‍ය බොරු කියනවා
කථිකාචාර්ය
සජිතා ලක්මාලි හේවාපතිරණ
මේ මොහොතේ මාධ්‍යය යනුවෙන් ඔබ හදුන්වන්නේ කුමක් ද ?
දැන් මාධ්‍ය කිව්වාම ලංකාවට අනුව ගත්තාම අපි නූතන කියලා හඳුන්වන ඒවා ඇමරිකාව වගේ ධනවාදී අර්ථ ක්‍රමයන් තුළ සාම්ප්‍රදායික මාධ්‍ය බවට පත් වෙලා තියෙනවා. උදාහරණයක් විදියට රුපවාහිනී ගුවන්විදුලිය ගන්න පුළුවන්. එතකොට මාධ්‍ය කියන එක ගත්තාම න්‍යායාත්මක සංරචක ලෙස සාම්ප්‍රදායික මාධ්‍ය, නූතන මාධ්‍ය, නව මාධ්‍ය ලෙස බෙදීමට ලක් කරන්න පුළුවන්. නමුත් ඒකෙන් බැහැර වෙලා බලපුවාම මාධ්‍ය කියන්නේ මීඩියම් එකක්. උදාහරණයක් ලෙස මේ අපි කරන ගනුදෙනුවත් මාධ්‍ය භාවිතයක්. සරලවම කියනවා නම් පණිවිඩ හුවමාරුවක්. එක කිසියම් අදහසක් හරි, මතවාදයක් හරි කුමක් හරි. ඒ හුවමාරුවට භාවිතා කරන මීඩියම් එක තමයි මාධ්‍ය බවට පත් වෙන්නේ. එක අර කලින් සඳහන් කරපු න්‍යායාත්මක වර්ගීකරණය යටතේ හඳුන්වාගන්න පුළුවන්.
මාධ්‍ය යන්න රටක සිව්වන ආණ්ඩුව විදිහට හදුන්වනවා. එය තවමත් එම ස්ථානයේ ම පිහිටුවන්න පුළුවන් ද?
1956 වගේ කාල වකවානුවක විල්බර් ශ්‍රාම්, ෆෝ තියරීස් ඔෆ් ප්‍රෙස් කියලා පොතක් ලියනවා. එතකොට මේකෙදී කතා කරන දේ තමයි මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් තියෙන වගකීම් මොනාද කියන එක. එකේ දී සමාජ වගකීම් කියන එක මුලික දේ විදියට වෙන් කරලා හඳුන්වාගෙන තියෙනවා. මාධ්‍යය රටක හතරවන ආණ්ඩුව බවට පත් වෙනවා කියන එකේ මූලික අදහස ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකය අධිකරණය කියන ඒවා ඇරුණාම මාධ්‍ය කියන එක මිනිසුන්ගේ තීන්දු තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට බලපෑම්කාරී එකක් වෙන බව. මාධ්‍ය බිහිවෙන්නේම ලෝකේ විවිධ ව්‍යසනකාරී තත්ත්වයන් එක්කනේ. උදාහරණ විදිහට දෙවන ලෝක යුද්ධ කාලය. මාධ්‍යයන් වර්ධනය වන්නේ ගැටලුකාරී තත්ත්වයන් එක්ක. මිනිස්සු සිටින තත්ත්වයෙන් නගාසිටුවීමට. නමුත් මේකේදි හතරවන ආණ්ඩුව බවට මාධ්‍ය පත්වන්නේ මිනිසුන්ගේ දෘෂ්ටිය සකස් කිරීමේ කාරණාවේදී. එතකොට දෘෂ්ටිය සකස් කිරීමේ කාරණාවට ආවාම තීන්දු තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේදී ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකය අධිකරණය වගේ ම නැවත වතාවක් මිනිස්සුන්ට බලපෑම් ඇති කරන්න පුළුවන් කාරණයක් බවට පත් වෙලා තියෙනවා.
එතකොට මාධ්‍යයේ කාර්යය විය යුත්තේ දෘෂ්ටිවාදීමය කාර්යයද සත්‍යය ජනතාව අතරට රැගෙන යාමද?
ඕක මෑත කාලයේ ආන්දෝලනාත්මක කතාබහට ලක් වුණා, මාධ්‍යයේ කාර්යය සත්‍යයද දෘෂ්ටිවාදයද යන්න ගැන. මේක අපි විග්‍රහ කරන්න ඕනෑ අංශ දෙකකින්. එකක් මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් තියෙන විද්‍යාත්මක පැතිකඩකින් මේක බලපුවාම විග්‍රහ කර ගන්න පුළුවන්. අනෙක මතවාදී තලය. එතකොට මාධ්‍යයේ කාර්යභාරයක් විදිහට ගත්තාම එකක් තියෙනවා දෘෂ්ටිවාදය සකස් කිරීම කියන එක ගැන. එම කාරණාව පිළිබඳ මගේ අදහසට අනුව අපිට තියනවානේ ලොකු ගැටලුවක් ඉතිහාසයේ ඉඳලාම සත්‍යය කියන්නේ මොකක්ද කියලා? අපි සත්‍යය යයි කියලා හඳුනා ගන්නේ කුමක්ද? සත්‍යය කියන එක සාපේක්ෂයිනේ? සත්‍යය කියන එක වටහා ගන්නේ කොහොමද කියන එක ගැටලුකාරී තත්ත්වයක්. ඒ කියන්නේ යම් මාධ්‍ය ආයතනයකට සත්‍යය වන කාරණයක් තවත් මාධ්‍ය ආයතනයකට සත්‍යය නොවෙන්න පුළුවන් සහ සත්‍යය ඉදිරිපත් කරන ස්වරූපයත් එක්ක සත්‍යයේ අර්ථ නිරුපණය වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට එකම ප්‍රවෘත්තිය එකේක මාධ්‍ය ආයතනවල තමන්ගේ දෘෂ්ටි කෝණයට අනුව එක එක ආකාරයට ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්. ඒකේදී භාවිත කරන ජායාරූප රූපරාමු වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. ඔවුන් ඒක දකින කෝණය වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. ඔවුන්ගේ යම්කිසි න්‍යාය පත්‍රයකට අනුකුලව ඒක එහෙම වෙන්න පුළුවන්. ඒක මාධ්‍යවල තියෙන ස්වරුපයක්. මම කියන්නේ නෑ එක එහෙම නොවෙන්න ඕනෑ කියලා. නමුත් මේකේදි මහජනයාට එන ගැටලු‍ව තමයි අපි කොහොමද සත්‍යය කියන එක තේරුම් ගන්නේ කියන එක. සත්‍යය කියන එක බුදුහාමුදුරුවොත් හෙව්වා, ජේසුස් වහන්සේත් හෙව්වා, දාර්ශනිකයොත් හෙව්වා. දර්ශනයේ තියෙනවානේ මූලික ගැටලුවක් සත්‍යය කියන්නේ මොකක්ද කියලා. ඒත් තාමත් කාටවත් සත්‍යය කියන එක හම්බෙලා නෑනේ. මේකේදි අපට තියෙන ගැටලුවක් තමයි මම සත්‍යය කියන දේ ඔබ පිළිගන්න කැමතිද කියන එක. එතකොට මට සත්‍යය වන දේ ඔබට සත්‍යය නොවෙන්න පුළුවන්. ඒක මාධ්‍යයේදීත් එහෙමයි. එතැනදී වැදගත් වෙන්නේ මාධ්‍යය වන්නේ මම මොකද හිතන්නේ කියන්නේ එක. අන්න ඒ තීරණය සකස් කිරීම තමයි දෘෂ්ටිවාදය සකස් කරනවා කියන්නේ. එතකොට ඒ දෘෂ්ටිය සකස් වෙන්නේ සත්‍යය මත හෝ අසත්‍යය මත වෙන්න පුළුවන්. නමුත් මම ඉන්න තර්කය තමයි මාධ්‍යයක බොරු කියන්න බෑ. නමුත් දැන් මාධ්‍ය බොරු කියනවා.
මාධ්‍ය සම්බන්ධතා ප්‍රාග්ධනීකරණයට ලක්වීම සම්බන්ධයෙන් චෝදනාවක් තියෙනවා. ඒ සම්බන්ධයෙන් ඔබ මොනවද හිතන්නේ?
මාධ්‍ය ප්‍රාග්ධනීකරණයට ලක්වීම මම හිතන්නේ නෑ චෝදනාවක් මට්ටමින් බාර ගත යුතු එකක් බව. නමුත් සත්‍යය එක තමයි. ඇත්තටම මාධ්‍ය කියන්නේ ප්‍රාග් ධනයත් එක්ක තියෙන ගනුදෙනුවක්නේ. යම් මාධ්‍යයක් පවත්වාගෙන යාමට යම් මූල්‍යමය වටපිටාවක් සහ මූල්‍යමය පහසුකම් ටිකක් තියෙන්න ඕනෑ. අපිට මෙතැනදී හිතන්න ඕනෑ දේ තමයි ඇයි මෙච්චර මාධ්‍ය ආයතන පටන් ගන්නේ කියන එක. අපි දන්නවනේ, ලංකාවේ මාධ්‍ය ආයතන ලාබ ලබන්නේ නෑ. මාධ්‍ය ආයතන ලාබ ලබනවා කියලා කියන්නේ බොරුවට. නමුත් මේවායේ පටන්ග ැනීමේ අරමුණු ගැන හොයලා බලපුවාම හම්බවෙන්නේ ප්‍රතිරූප ගොඩනගා ගන්න, කළු සල්ලි සුදු කරගන්න වගේ අරමුණු තමයි. ඒ ඇරුණුකොට තියෙන්නේ බරපතළ විදිහට දේශපාලනික කාරණාවක්. එතකොට ප්‍රාග්ධනය කියන්නේ මූලික සාධකයක්. ප්‍රශ්නේ තියෙන්නේ අර මුදල් යොදවන පිරිසගේ අරමුණම මාධ්‍යය විසින් ඉෂ්ට කරනවා ද නැත්නම් මහජනතාව සවිබල ගැන්වීමේ ක්‍රියාවලියක් විදිහට මාධ්‍ය දායක වනවාද යන්න ගැනයි. නැත්නම් සම්පූර්ණයෙන්ම ප්‍රාග් ධනය වෙනුවෙන්ම ක්‍රියාත්මක වන මාධ්‍ය නම් ලංකාව තුළ නැහැ. බොහෝදුරට ලංකාවේ මාධ්‍ය ආයතන බහුතරයක්ම ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයකට අනුවයි. එක අපි පැහැදිලිවම දන්නවා. රාජ්‍ය මාධ්‍ය කියලා දෙයක් ලංකාවේ නෑ. මම නම් ඒවාට කියන්නේ ආණ්ඩු මාධ්‍ය කියලා. ඒකත් හරියට එන්ජීඕවලට රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන කියලා වැරදි විදිහට කියනවා වගේ. මොකද ඒවා හරි නම් ආණ්ඩු නොවන සංවිධාන කියන එකනේ. එහෙම බලපුවාම තියෙන්නේ ආණ්ඩුවේ මාධ්‍ය ආයතන. ඒවා ආණ්ඩුවට ඕනෑ විදිහට හැසිරෙනවා. අනික් ඒවා ඒගොල්ලන්ට මුදල් යොදවපු ප්‍රාග්ධනය ලබා දුන් අයගේ අවශ්‍යතාවන් තෘප්ත කිරීම සඳහා හැසිරෙනවා. මේ දෙක අතර ඇතැම් මාධ්‍ය ආයතන අතලොස්සක් තියෙනවා ස්වාධීනව හැසිරෙන. නමුත් මෙම තත්ත්වයෙන් සියල්ලම වෙනස් වෙනවා සමාජ මාධ්‍ය කියන එක නිර්මාණය වීමත් සමග.
මාධ්‍ය නිදහස පිළිබඳව ඔබ දරන්නේ කුමන අදහසක්ද?
ඇත්තටම මාධ්‍ය නිදහස කියන්නේ මාධ්‍යකරණයේදී අවශ්‍ය උපරිම කොන්දේසිය. ඒ කියන්නේ සමහර කාලවල අපි දන්නවා මාධ්‍ය මර්දනය කරපු අවස්ථා ගණනාවක්ම තිබ්බා. හැබැයි මාධ්‍ය මර්දනය කරනවා කියනවාටත් වඩා මාධ්‍ය හසුරවන අය මර්දනය කරනවා කියන එක නෙවෙයි. ඔන්න ඔතනදී තමයි නිදහස කියන ගැටලු‍ව එන්නේ. නිදහස කියන්නේ දේවල් කිහිපයක් අතරින් අපිට උවමනා එක තෝරා ගැනීමට හැකියාව තියෙන්න ඕනෑ කියන එකනේ. ඇත්තටම අපිට ලංකාවේදී ඔය ගැටලු‍ව නෑනේ. ලංකාවේ මාධ්‍ය ආයතන විශාල ප්‍රමාණයක් තියෙනවනේ. ලෝකේ සමහර රටවල ජනගහනයත් එක්ක තියෙන මාධ්‍ය ආයතන ගත්තම ලංකාවේ ජනගහනයට සාපේක්ෂව විශාල ප්‍රමාණයක් මාධ්‍ය ආයතන තියෙනවා. පුරවැසියාගේ පැත්තෙන් මාධ්‍ය නිදහස උපරිමයට තියෙනවා. හැබැයි මාධ්‍යය හසුරවන්නන්ගේ පැත්තෙන් නිදහස තියෙනවාද නැද්ද කියන එක තීරණය කරන්න ඕනෑ ඒ මාධ්‍ය ආයතන විසින්මයි. සමහර වෙලාවට ස්වයංවාරණ ක්‍රියාත්මක වෙනවා. මාධ්‍ය ආයතනයන් තුළ වාරණයන් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. මාධ්‍ය න්‍යාය පත්‍රයන් තුළ ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ඒ සියල්ලම එලෙස තියෙද්දී ඊට ඉහළින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා දේශපාලන තන්ත්‍රය. නැවත වතාවක් මාධ්‍ය ආයතනවල න්‍යාය පත්‍ර, පුරවැසියන්ගේ අවශ්‍යතා තීරණය කරන බලවේගය බවට පත්වෙනවා. දේශපාලන බලය හා ප්‍රාග් ධනය හසුරවන කිහිප දෙනෙක්. අවසාන වශයෙන් ඒ පිරිස හිතන දේ බිම් මට්ටමින් ඉන්න පිරිස හිතන දේ බවට පත් වෙනවා.
මේ වනවිට නව මාධ්‍යයවලින් සමාජ මාධ්‍යවලට පරි වර්තනය වීමක් වෙලා තිබෙනවා. ඒ සමග නිර්මාණය වන මාධ්‍ය සංස්කෘතිය පිළිබඳව ඔබට තියෙන්නේ කුමන අදහසක්ද?
මගේ පෞද්ගලික අදහසට අනුව දැන් ලංකාවෙදි අපි භාවිත කරන සෝෂල් මිඩියා ගොඩක් සෝෂල් නෑ. ඒකෙ ඉන්නේ අපි දන්න අය විතරයි. උදාහරණයක් විදිහට ෆෙස්බුක් අකවුන්ට් එක හරි ලින්ක්ඞ්-ඉන් අකවුන්ට් එක හරි ගත්තාම ඒකට කට්ටිය එකතු කරගන්නේ මියුචුවල්ස්ලා බලලා මොන විශ්වවිද්‍යාලයේද, මොන රස්සාව කරන කෙනෙක්ද වගේ බලලායි. එතකොට සෝෂල් නම් අපි සමාජයට විවෘත වන්න ඕනෑ. මම ඒකමයි සෝෂල් මීඩියාවලින් ඉවත් වුණේත්, මොකද ඒකේ ඉන්න අය ඒගොල්ලෝම කියාගන්නවා, ඒගොල්ලෝම උත්තර දෙනවා, එයාලට එයාලම සපෝට් කරගන්නවා වගේ ඒවානේ වෙන්නේ. එතකොට ඒවා සෝෂල් නෙවෙයි. නමුත් එක ප්ලැට්ෆෝම් එකක්. සෝෂල් වීම සඳහා මේක හොඳ වේදිකාවක්. හැබැයි සෝෂල් මීඩියා කියන්නේම මීට වඩා දියුණු එකක්. ලංකාවේ වෙන්න පුළුවන්, ඇමරිකාවේ වෙන්න පුළුවන්, ජපානේ වෙන්න පුළුවන්, මගේ තරහකාරයෙක් වෙන්න පුළුවන් ඒ කවුරු උනත් ඔක්කොටම විවෘත වුණ තැනක්. දැන් මේකේ වෙන්නේ තමන්ගේ මතයට විරුද්ධ මතයක් ගෙන කෙනාව බ්ලොක් කරනවා. ඒ වගේ තැනක් කොහොමද සෝෂල් වෙන්නේ? එක දියුණු නෑනේ? දැන් මේකෙ මෙහෙම පැත්තකුත් තියෙනවා, ඇඟේ හයිය පෙන්නන්නේ නැතුව මතවාදවලින් හැප්පෙන්න පුළුවන්. මතුවන ලොකුම ගැටලු‍ව තමයි පොතපත කියවන එක නැවතිලා, සංවාද කරන එක නැවතිලා. සෝෂල් මීඩියාවල යන අදහස් ටිකක් කියකිය යන පිරිසක් බිහිවෙලා තියෙනවා. මූලාශ්‍ර නැතිවෙලා ගිහින් තියෙනවා. ගොඩක් තරුණ අය සෝෂල් මීඩියාවල යන ඒවා උපුටා දක්වන තැනට පත්වෙලා තියෙනවා. එතකොට මෙතනදී වෙන්නේ සෝෂල් මීඩියා ප්ලැට්ෆෝම් ටිකට් එකක් දෙනවා ඒ ටිකට් එක අරන් සොසයිටි එකට ඇවිත් ඒක කල්ටිවේට් කරනවා. මේක තමයි මාධ්‍යයේදී වගා කිරීමේ න්‍යාය විදිහට හඳුන්වන්නේ. මේ තොරතුරු විසුරුවා හැරීමේ ක්‍රියාවලිය තමයි මම දකින විදිහට සෝෂල්, කලින් කිව්ව එක එච්චර සෝෂල් නෑ.■
■ වරුණ සූරියආරච්චි
සොරබොර වැවෙන් නෙබ්‍රස්කා නගරයට
පෘතග්ජන අපට මරණයත්, මරණයෙන් පැන නගින වියෝගයත් දැනෙන්නේ ශෝකයේ උල්පත් සේය. කලාව එක් අතකින්, ඒ පොදු සත්තාවට යටත් වූ අසරණ ලෝ වාසීන් විඳින වියෝග වේදනාව යම් පමණකට හෝ සමනය කරන චිත්තාලේපයකි. පාළු හැන්දෑවක සුදු තරු ඉරි අතරින් ඇද හැලෙන කඳුළු වැනි සිරිපොදක් දක්වන සිතුවමකින් හෝ වයලීනයක සිහින් වේදනාත්මක විලාප රාවයකින් උපද්දවන භාවය ශෝකය වුවද කලාවේදී අපි එයට ශෝක රසය යැයි කියමු. ජීවිතයෙන් ශෝකය උනන අයුර අරුමයක් නොවුණත්, ශෝකය ඇසුරේ යම් මිහිරක්ද, වේදනාවක් තුළ අපැහැදිලි මිහිරක්ද දැවටෙන අයුර නම් පුදුමයකි.
රත්න ශ්‍රී ‘සුදු නෙළුම’ ගීතය ලියන්නේ ඔක්කම්පිටිය දෙමටමල් විහාරය ආසන්නයේ වැවක ගිලී මිය ගිය කුඩා දැරියක වෙනුවෙනි. ‘සුදු නෙළුම’ බිලි ගත් වැවේ නපුරු බව කියා පාන්නටදෝ ගීතය තුළට ‘සොරබොර වැව’ පැමිණ ඇත. නිසොල්මන් නිර්මාණාත්මක සංයමයකින් පබැඳී, අමරදේවයන්ගේ ශෝකී හඬ ස්වාරාදියෙන් බැඳුණු ඒ ගීය, නාඳුනන දැරියගේ මරණයක්, සමීපතමයෙකුගේ වියෝගයක් බවට පත් කරයි.
වැවට කළුවර යා වුණා – සංසාර දුක බෝ වුණා
නෙළූ මල් මිට ඉහිරුණා – එහා ඉවුරට පා වුණා සිහින් සිරිපොද වෑහුණා – ඉවුරු දෙකොපුළ සේදුණා සුදු නෙළුම් මල දෑස පියවී – මෙහා ඉවුරට පා වුණා …..
රන්බණ්ඩා සෙනෙවිරත්න විසින් ලියන ලදුව හැඬුම්බර කපුගේ හඬින් ගැයුණ ‘සුමනෝ’ ගීතය ද එවැනිම තවත් සංවේදී වෙන්වීමක කම්පනය දනවයි. මේ ගීයෙන් මට ඇසෙන්නේ ගැමි තරුණයෙකු, ගම්බද සෞන්දර්යය ඇසුරෙහි තමා පෙම් බැඳි යෞවනියගේ මළගම දා, ඒ මළබෙර හේවිසි නාදය අතරින් නගන හද කීරි ගස්වන විලාපයයි.
මළහිරු එළියෙන්
කොක්කු ගියාදෝ – මිහින්තලා ගල පැත්තේ
පිරුවට ඇඳ පෙට්ටියක
තියාලා – පාන් දෙකක එළි මැද්දේ
මදටිය වැටෙද්දි හඳ
කැලතෙන ඇළ – ඒදණ්ඩේ ඉස්මත්තේ
සුමනෝ…උඹ ඇයි
නැත්තේ….
මෙවන් ශෝකී ගී අතරට මතකයේ රැඳුණු බටහිර ගීයක් දෙකක්ද එක්වන්නේ නිරායාසයෙනි. ලංකාවේ අපටද දශක කිහිපයක් තිස්සේ ඇසුණු රිචඩ් මාක්ස් ගයන ‘Hazard’ එබඳු ගීතයකි. එහි වදන් සංගීතය සහ රූප රචනය එක්ව නිමවන්නේ අනුවේදනීය කතාවකි. ගීතයේ කථකයාව වටහාගත් මිහිපිට සිටි එකම ජීවියා වන ඔහුගේ පෙම්වතිය, මේරි දියේ ගිලී මිය ගොසිනි. ඒ ඝාතනයට සැක කරනු ලබන්නේද ඔහුවමය. මේ ඛේදයත්, සිය අතීතය සහ කම්පාවත් ඇතුළත් ඔහුගේ ආත්ම භාෂණය විනාඩි හතර හමාරක විශිෂ්ට නිර්මාණයකි.
හුරු වී සිටියා අපි ගං ඉවුර දිග පහළට යන්න
ප්‍රිය කළා ඇය ඉර බසිනයුරු නරඹන්න
පුරුදු වී සිටියා අපි ගඟ අයිනේ ඇවිදින්න ඒ අතර සිහින දැක්කා මේ නගරයෙන් පැනයන්න
ගීතය හඳුන්වා ඇත්තේ නා නා අරුත් දරන කදිම වදනකිනි. පෙම්වතිය මරා දැම්මේය යන සැකය පෙම්වතා වෙත එල්ල වන බැවින් ‘hazard’ යන්නෙහි ‘සැකය’ යන අර්ථය මතු වේ. අනෙක් අතට කථකයාගේ ජීවිතය දෛවයේ සරදමට ලක් වන අයුර විමසන විට එහි ඇති ‘දෛවයෝගය’ වැනි අදහසක්ද ගීතය හා ගැළපී සිටී. ඒ කෙසේ වෙතත් මේ ගීතයේ කියැවෙන සිදුවීමට පසුබිම් වන්නේ ඇමරිකාවේ ‘නෙබ්‍රස්කා’ නම් පැරණි නගරය තුළ සැබැවින්ම පිහිටි ‘hazard’ නමැති ගම්මානයයි. ගීතය ඇරඹෙන්නේ කථකයා සිය මව සමග hazard වෙත පැමිණි බව පැවසීමෙනි.
මට වයස හතේ දී අම්මා හැසාඩ් වෙත ආවා
ඒ කාලේ පවා නගර වැසියන් සැක ඇසින් බලා
මේ ළමයා වැරදිකාරයෙකියිකීවා වසර තුනකට ඉස්සර මේරිව මට මුණ ගැහුණා
පළමු වරට කටකතා සහ බොරුවලටඔබ්බෙන් කෙනෙක් මා දෙස බැලුවා මා තුළ සිටි මිනිසාව දුටුවා
අවසාන සන්ධ්‍යාවේදී තමා මේරිව නිරුපද්‍රිතව පිටත් කළ බව ඔහු සපථ කර සිටී. කථකයාගේ මවගේ සබඳතා සම්බන්ධ මතක සිතුවම් ද, Hazardහි පරිපාලන නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ප්‍රේමය සහ මේරි පසුපස හඹා එන සැටිද, මේරිගේ සිරුර ගං දිය පතුළෙන් සොයා ගන්නා ආකාරයද, ගම්වැසියන් ඔහු කෙරෙහි දක්වන අප්‍රසාදයද දක්වන රූප රචනය ගීතයට මහත් ආලෝකයක් දී ඇති බව කිව යුතුය.
මට මේරිව දැනුණු හැටි කාටවත් තේරුණේනෑ
ඇය තනිවම පිටත් වී නැවත නොපැමිණි රාත්‍රිය තෙක්
ඒ ගැන කිසිවෙකු තැකීමක් කළෙත් නෑ
ඊළඟ උදයේ ලාංඡන දැරූවෙකු දොරට තට්ටු කළා
හදිසියේම මා වෙත ඇඟිලි දිගු කරන දහසක් දෙනා මා වට කර ගත්තා.
ප්‍රේම හැඟීම් සහ දුෂ්ට ලෝකය අතර වන සිතිවිලි දෝලනයකින් යොවුන් සිත් තුළ සහනුකම්පාවක් ජනිත කරන මේ ගීතය අවසන් වන්නේ එක වරම වෙනස් වන උච්ඡ ස්වර ගී ඛණ්ඩයකිනි.
ගෙවුණු ජීවිතයයි මට මතක් වෙන්නේ
කොහොමද ඉන් මට මේ වරද සිදුවුණේ මේ සැරේ නම් නෑ මට ගැළවුමක් මා මුදා ගත හැකි සියලු දේ දැන් ගිහින්
බොහෝ දුර ගිහින්
අකල් මරණයේ වේදනා සැමරුම් ඔස්සේ එල්ටන් ජෝන් ගැයූ ‘Candle in the Wind’ ගීතයද මෙවේලේ සිහිපත් වෙයි. ඔහු ඒ ලෝ ප්‍රකට ගීතය 1973දී මැරිලින් මොන්රෝ වෙනුවෙන්ද, 1997දී ඩයනා කුමරිය වෙනුවෙන්ද වෙන් වෙන්ව ගයා පටිගත කළේය. මෙය වැව් දියේ මිය ගිය මල් නෙළූ දැරියත්, අනුරාධපුරයේ ගම්මාන ගොම්මනක සැඟවුණු සුමනාත්, නෙබ්‍රස්කාවේදී ඝාතනය වු මේරිත් පමණක් නොව සොඳුරු රජ කුමරියන් සහ පූජිත සිනමා සුරූපිනියන්ද සුළඟේ දිලිසුණු ඉටිපහන් සිළු සේ නිවී යන ලෝකයකි. මෙවන් ගීත ඔවුන්ගේ ජීවිත යළි පණ ගන්වා අප සිත් ශෝකයෙන් පුරවනවා පමණත් නොව නැවත නැවතත් ජීවිතයේ අනිත්‍යයම මතක් කර දෙයි.
පෙනුණු ලෙසින් ඔබ දිවි ගෙව්වේ ඉටි පහනක් සේ සුළඟේ
කවුරුන් වෙත යන්නටදැයි නොදැනම වැසි ඇරඹෙන මොහොතේ
ලක්ශාන්ත අතුකෝරල
ගොඩක් අය හිතන්නේ පාසල කියන්නේ ඬේ කෙයා එකක් කියලා
කෝරළගේ සමන්
‘ත්‍රෛලෝකා’ ටෙලිනාට්‍යයේ බොබ් මාලි චරිතය නිසා ඔහු කතාබහට ලක්විය. ඊට පෙරද ටෙලිනාට්‍ය කිහිපයක, චිත්‍රපටි කිහිපයක රඟපා ඇති ඔහු සැබැවින්ම හඳුනාගත යුත්තේ වේදිකා නාට්‍ය නිර්මාණකරුවෙකු ලෙසය. ‘පස්මහ බැලු‍න්’, ‘අජරාමර’ වැනි ඔහුගේ වේදිකා නාට්‍ය සම්මානයට පාත්‍ර වූ අතර කතාබහටද ලක්විය. ඔහු නූතන පරපුරේ සිටින විශිෂ්ටතම නළුවෙකි.
මේ කතාබහ ඔහුගේ ජීවිත අත්දැකීම් පිළිබඳවය.
බොහෝ රංගන ශිල්පීන් කොළඹ හෝ ගම්පහ ඉඳන් ක්ෂේත්‍රයට ආ අය. කොත්මලේ ඉඳන් ආ ගමන කොහොමද?
මම රඟපාන්න පටන්ගත්තේ ඉස්කොලේදී. මම ඉස්කෝලේ එපාම කරපු කොල්ලෙක්. ඉගෙනගත්තේ නෑ. ඉගෙනගන්න පහසුකම් තිබුණේ නැහැ. කොත්මලේ හරිම දුෂ්කර පාසලක මම හිටියේ. ආවේ ගියේ පයින්. අපට ක්‍රීඩා කරන්න ඕනෑ තරම් අවස්ථාව තිබුණා. ඒත් විද්‍යාව, ඉංග්‍රීසි, ගණිතය වගේ අත්‍යවශ්‍ය විෂයන් උගන්වන්න ගුරුවරු හිටියේ නැහැ. හැබැයි මම අටේ පන්තියේදී විතර ඉස්කෝලෙට ආවා ගණිත ගුරුවරයෙක්. එදිරිසිංහ කියලා. කොට මනුස්සයෙක්. මේ මනුස්සයා නාට්‍ය කරන කෙනෙක්. එයා අපට නාට්‍ය ඉගැන්වුවා. මට අනුව නාට්‍ය කියන්නේ වෙන මොකුත් නෙවෙයි අධ්‍යාපනය. ඒක සන්නිවේදන වැඩක්. කවුන්සලින් වැඩක්. අපව එක අරමුණක තියන්න හේතුවුණේ නාට්‍ය. ඉතින් අපට නාට්‍ය කියන්නේ ජීවිතය. ඔය අතරෙ අපේ ඉස්කෝලේ කට්ටිය පත්තරේකින් දැකලා තරුණ බෞද්ධ නාට්‍ය උළෙලට ඉදිරිපත් වුණා. කන්න බොන්න නැතිව, හරියට ඇඳුම් පැළඳුම් නැතිව තමයි අපි තරගයට ගියේ. පළවැනි පාර අපට ස්ථානයක් ලැබුණේ නැහැ. ඉන්පස්සෙ අවුරුද්දේත් අපි තරගයට ගියා. ඒ අවුරුද්දේ අප හතරවැනි ස්ථානය දිනුවා. ඒ කණ්ඩායම් 180ක පමණ ප්‍රමාණයක් අතරිනුයි. තුන්වැනි අවුරුද්දේත් අපි තරගයට ගියා. ඒ පාරත් අපි හතර. ඒ අවුරුද්දේ මම හොඳම නළුවාට නිර්දේශ වුණා. සම්මානය අහිමිවුණා. සම්මානය අහිමිවීම ගැන හිතාගන්න පුළුවන්. මොකද ඒ කාලේ අපට මේක්අප් තිබුණේ නැහැ. අපි රබර් තීන්තවලින් තමයි මේක්අප් කළේ. නාට්‍ය ඉවරවුණාම තිනර් දාලා තමයි මේක්අප් එක යවාගත්තේ. නාට්‍ය රඟපාන අතරේ මුහුණු කසන්න ගන්නවා. වේදිකාවේ ඉන්නෙ දරාගන්න බැරි අපහසුතාවකින්. නාට්‍යයක් ඉවරවුණාම සම්පූර්ණයෙන්ම මුහුණු පිච්චිලා, කළු ගැහෙනවා. ගෙදර යද්දී නන්නත්තාරයි.
නාට්‍ය නිසා මගේ ඕලෙවල් ගොඩ ගියා. පාස් වුණා. ඒලෙවල් කරන්න තවත් ඉස්කෝලෙකට ගියා. ඒත් ඒ ඉස්කෝලේ නාට්‍ය තිබුණේ නැහැ. මට නාට්‍ය කරන්නම ඕනෑ වුණා. මම සිංහල සර්ට කතාකළා. මම ඇහුවා සර් මාව විශ්වාස කරලා මාව බාරගන්න, මම නාට්‍ය කරන්නම් කියලා. සර් කිව්වා එයා බාරගන්නම්, ඒත් එළියෙන් තමයි ඉගෙනගන්න වෙන්නේ කියලා. මම ඒක බාරගත්තා. නාට්‍යවලට විතරක් මම පංති ගියා. ඒ අතරේ ත්‍රීවීල් එකකුත් එලෙව්වා. ත්‍රීවීල් පාක් එකේ මම සභාපති. ඉස්කෝලේ ගියේත් ත්‍රීවීල් එකේ. මම බොහෝවිට ඉස්කෝලෙට එන්න පරක්කු වුණා. පන්තිවල හිටියේ නැහැ. ඒත් මම මොනවා කළත් මගේ ගුරුවරු, විදුහල්පති ඇතුළු සියලුදෙනා මාව විශ්වාස කළා. කොච්චර රස්තියාදු ගැහුවත් මේ කොල්ලා වැරදි දෙයක් කරන එකක් නැහැ කියලා. ඒ විශ්වාසය හැදුණෙ මම නාට්‍ය කරපු නිසා. නාට්‍ය නිසා මට හැදුණු පර්සනැලිටි එක තමයි ඒ. උසස්පෙළ ලිව්වා. ඉන්පස්සේ කොළඹ පැන්නා.
කොළඹදී මොකද වුණේ?
වරායේ කන්ටේනර් එකක වැඩ කළා. තව ගොඩක් රස්සාවල් කළා. අවස්ථාවක් ලැබෙන තුරු කට්ටක් කෑවා. ඔය අතරෙ ප්‍රතිඵල ආවා. ඉන් පස්සේ කොළඹ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට තේරුණා. විශ්වවිද්‍යාලය ඇතුළෙදී මට තුසිත ලක්නාත් හෙවත් තුසියා මුණගැහුණා. තුසියා එක්ක වැඩ කළා. විශ්වවිද්‍යාලයේදී මම නාට්‍යයක් කළා. කොහොමත් ඊට කලිනුත් මම හෙන්රි ජයසේන සර් එක්ක වැඩ කළා. කරපු මුල්ම නාට්‍යය ‘පස්මහ බැලු‍න්’ කියලා කෙටි නාට්‍යයක්. ඒ නාට්‍යය තරුණ නාට්‍ය උළෙලේ දෙවැනි ස්ථානය ලැබුවා. රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලටත් ගියා. ජුරියේ විශේෂ සම්මානයක් ලැබුණා. මම දන්න විදියට නාට්‍යයේ තිබුණු දරුණු ඩයලොග් නිසා තමයි නාට්‍යයට ජූරියේ සම්මානයක් විතරක් ලැබිලා අයින්වුණේ.
ඔබ 2014 දී කළ ‘අජරාමර’ කියන කෙටිනාට්‍යයට විශේෂ අවධනයක් යොමුවුණා නේද?
ඒක හොඳම නිෂ්පාදනය ඇතුළු සම්මාන ගණනාවකට නිර්දේශ වුණා. තරුණ නාට්‍ය උළෙලේ සම්මාන අටක්. රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේ සම්මාන නවයකට නිර්දේශ වුණා. කෙටිනාට්‍ය අතරේ කතාබහට ලක්වුණ නාට්‍යයක් බවට ඒක පත්වුණා. ඔය අතරේ ටෙලිනාට්‍ය හා චිත්‍රපටිවලටත් සම්බන්ධතා හැදුණා. විශේෂයෙන්ම කෙටි චිත්‍රපටිවල. කෙටි චිත්‍රපටිවල රඟපාන නළුවෙක් විදියටම මම එක් කාලයක මිනිස්සු හඳුනාගත්තා. ටිකෙන් ටික මාව ගොඩනැඟු‍ණා. මට වගකීම් වැඩිවුණා. කොළඹ ජීවීතේ ගැටගහගන්න ඕනෑ. අධ්‍යාපනය ගෙනියන්න ඕනෑ. ගමකට වගකියන්න වුණා. මේ සියල්ල මාර කට්ටක්.
ඔබ පාසල් ගුරුවරයෙක්. ගුරු පත්වීම කලා ජීවිතයට උදව්වක් වුණාද?
මට මුලින්ම ගුරු පත්වීම් ලැබුණෙත් ඉතාම දුෂ්කර පැත්තකට. ඉස්කෝලේට යන්න ගෙදර ඉඳන් කිලෝමීටර් 56ක් විතර යන්න වෙනවා. සමහර දවස්වලට ඉස්කෝලේ ඉවරවෙලා කොළඹ ඇවිත්. ආයෙමත් පාන්දරම ගෙදර ගිහින්, එහෙමම කොළඹ ආවා. කොහොම හරි අවුරුද්දකින් විතර පස්සේ කොළඹට මාරුවීමක් හදාගන්න පුළුවන් වුණා. දැන් මට ඕනෑ නාට්‍යයක රඟපාන්නේ නැතිව, මම කැමති වැඩ විතරක් තෝරාගන්නට ගුරු වෘත්තිය උදව්වක්.
දුෂ්කර ගමක ජීවිතය කියන්නෙ අත්දැකීම් කන්දරාවක්. ඒත් සමාජය විනිවිද දකින්නට ගමේදී තියෙන්නේ පොඩි පසුබිමක්..
අපේ පවුලත් සිංහල බෞද්ධ පවුලක්. ඒත් මුල ඉඳන්ම මම ආගම වගේ විෂයන් ඇතුළේ එළියට පනින්නම හැදුවා. මම කැමතිම නැහැ අදහන්න. ඒක මගේ ඇඟේ තිබුණා. මම ආගමත් ෆේල්. කුල ප්‍රශ්න, දේශපාලනය ගැන අනවබෝධය ගමේ තියෙනවා. ඒත් මට ඒ කාලේ ඉඳන්ම යමක් තේරුණා. ඒත් කොළඹ ආවාට පස්සේ මට සියලුම දේ තේරෙන්න ගත්තා. ග්‍රීක සංකල්පයක් තියෙනවානේ දුක තුළින් සත්‍යය හොයාගන්න කියලා. ඉතින්, ගමේ ඉඳපු කෙනෙක්ට පුළුවන් දුක තුළින් සත්‍යය හොයාගන්න. ගමේදී මම ලබපු අත්දැකීම් අතිශය ප්‍රබලයි. ඒත් නගරයට ඇවිල්ලා, තරගකාරී සමාජය අස්සේ ඉදිරියට ඇවිල්ලා, අපේ කලාව එළියට දාන එක මාර පීඩනයක්.
ලංකාවෙ ගුරුවරයන් කියන්නේ වැඳුම් ලබන පිරිසක්. දේවත්වයෙන් සලකන පිරිසක්. එකවර රංගන ශිල්පියෙක් හා ගුරුවරයෙක් වීම මොන වගේ අත්දැකීමක්ද?
මම කොණ්ඩෙ වවනවා. රැවුල් වවනවා. මම ආසයි ගුරුවරයෙක් විදියට ඉන්න. මම කොණ්ඩෙ වැව්වාට, බොබ්මාලි හෝ බුලට් වගේ චරිත රූපවාහිනියේ රඟපෑවාට ළමයි මට ගරු කරනවා. මෑතකදී මගේ සිසුවෙක් ෆෙස්බුක් එකේ ලියලා තිබුණා කතාවක්. වෙන ගුරුවරුන්ගෙන් මම සිලබස් ඉගෙනගත්තා. සර්ගෙන් මම ඉගෙනගත්තේ ජීවිතය කියලා ඔහු ලියලා තියෙනවා. මට ඒක ඇති. ඇත්තටම මම බොබ්මාලි චරිතයට දිග කොණ්ඩයක් වැව්වා. ඒ කොණ්ඩය කැපුවාම ළමයි මාත් එක්ක තරහා වුණා. ඒත් මම කියන දෙයක් ළමයි අහනවා. මම හතහමාරට ඇවිත් එකහමාර වෙනකල් වැඩ කරන ගුරුවරයෙක් නෙවෙයි. මගෙත් එක්ක ඉන්නෙ කොළඹ නගරෙ කාඩයො කියන වචනයෙන් හඳුන්වන ජාතියෙ ළමයි. ඒත් ඒ ළමයි එක්ක මට වැඩ කරන්න පුළුවන්. එයාලා එක්ක මම හොඳ ගනුදෙනුවක් කරනවා කියලා හිතනවා. මම හිතන්නෙ අපේ පෞරුෂය කියන්නෙ අඳින පළඳින විදියෙන් නෙවෙයි. අපි මොනවද කරන්නේ කියන ප්‍රශ්නය නිසා. මට තේරෙන විදියට ගොඩක් අය ඉස්කෝලෙ සලකන්නේ අධ්‍යාපන ආයතනයක් විදියට නෙවෙයි. ඬේ කෙයා එකක් විදියට. ළමයින්ව උදේ හතහමාරේ ඉඳන් එකහමාර වෙනතුරු මේ ඬේ කෙයා එකට දානවා. ළමයි අධ්‍යාපනය ලබන්නේ ඒක ඉවරවෙලා හවස්වරුවෙ. ඉතින් මම කරන්නේ මේ ඬේ කෙයා එක ඇතුළේ ළමයි එක්ක විවිධ ක්‍රියාකාරකම් කරන එක. සමස්තයක් විදියට ගුරුවරයා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වෙන්න ඕනෑ කියලා මම හිතනවා.■
Black Coal, Thin Ice චීන සංවර්ධනය සහ ලංකාව
රට පුරා පිහිටි ගල් අඟුරු රැස් කරන මධ්‍යස්ථාන කිහිපයකින් හමු වන මිනිස් ශරීර කොටස් පිළිබඳ ආන්දෝලනාත්මක පුවතක් හරහා එම ශරීර කොටස්වල හිමිකරුවන් කවුද? ඔවුන්ට සිදු වූයේ කුමක්ද? යන්න සොයා අර්ධ දස වසරක් තුළ මෙහෙයවන විමර්ශනයක් පිළිබඳ කතා පුවතක් Black Coal, Thin Ice චිත්‍රපටය තුළින් රැගෙන එයි.
චීන සිනමාවේ හත්වන පරපුර නියෝජනය කරන සිනමාකරුවන් දෙදෙනාගෙන් කෙනෙකු වන දියාවෝ යිනෑන්(DiaoYinan) විසින් නිර්මාණය කරන ලද මෙම සිනමා පටය 64 වන බර්ලින් සිනමා උළෙලේ Golden Bear සම්මානයට පාත්‍රවිය. සමාජවාදී ලේබලයෙන් පෙනී සිටිමින් එහි අවම මූලධාර්මික ප්‍රවේශයන් පවා අමුඅමුවේ උල්ලංඝනය කරන චීනය තුළ, සමාජයේ ක්‍ෂුද්‍ර තලයේ වන ප්‍රචණ්ඩත්වය තුළින් සමස්ත සමාජ දේහය පිළිබඳ චිත්‍රයක් මවන්නට මෙම සිනමා පටය සමත් වන්නේය.
වර්තමානික ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකමය සහ සංස්කෘතිකමය පරමාදර්ශී මොඩලය ලෙස දේශපාලන සමහර බලාධිකාරීන් විසින් යෝජනාකර සිටින චීනය තුළ වන අසමතුලිත ප්‍රාග්ධන සමුච්චනයන් බෙදී යාමේ විසමතාව මත හටගැනෙන පහත මාලයේ ප්‍රචණ්ඩත්වය හා එහි ආර්ථිකමය, සංස්කෘතිකමය හැසිරීම මෙම සිනමා පටයෙහි වන කතාන්තරයට යටිපෙළින් සාකච්ඡා කෙරෙයි.
1999 වසරින් ආරම්භ වන සිනමා පටයේ ආරම්භක දර්ශනයම කියාපාන්නේ චීන ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන ප්‍රාග් ධන උත්පාදන කර්මාන්තයක් වන ගල් අඟුරු කර්මාන්තය තුළ වන අනාරක්ෂිත ශ්‍රමය කොල්ලකෑමේ ප්‍රතිඵලයකි. ඒ අනුව ගල් අඟුරු කර්මාන්ත ශාලාවක වසර අටක කාලයක් සේවය කළ Lian Zhijun මියගිය තැනැත්තා බව හඳුනා ගනී. ඔහුගේ මරණයට හේතු සොයා යන පරීක්ෂක Zhang සහ ඔහුගේ සගයා, මෙය හුදෙකලා මරණයක් පමණක් ම නොවන බවත්, එහි පිටුපස දාම ඝාතනයක් ඇති බවත් අනාවරණය කර ගනී. මේ සම්බන්ධයෙන් තමන් සැක කරන තැනැත්තාගේ සහෝදරයන්ගෙන් කරුණු විමසීමට යන මෙම පරීක්ෂකයන් දෙපළ හා සිදුවන වෙඩි හුවමාරුවකින් අනතුරුව සැකකරුගේ සහෝදරයාත් ඔහුගේ මිතුරාත් මියයති. පසුව කර්මාන්ත ශාලාවේ මියගිය Lian Zhijunගේ අළු සිය බිරිඳ වන Wu වෙත භාර දීමට පරීක්ෂක Zhang සහ ඔහුගේ සගයා ඈ වෙත යති. ඒ වන විට ඇය ඍදබට ඍදබට නමැති රෙදි සෝදන ආයතනයේ සේවය කරන්නීය.
අනතුරුව ආරම්භ වන්නේ 2004 වසරයි. කාලයත් සමග Lian Zhijun මරණය අමතකව ඇති අතර Zhang පොලිසියෙන් ඉවත්ව ඇත. මේ වන විට ඔහු බේබදු ආරක්ෂක නිලධාරියෙකි. වැන්දඹු Wu තවමත් Rong Rong සේවය කරමින් සිටින්නීය. පෙර පරිදිම, 1999 වසරේ සිදු වූ සිදුවීම හා සමාන සිදුවීම් කිහිපයක් ම යළිත් සිදුව ඇත. මේ තත්ත්වය පිළිබඳව නැවත සිතා බලන Zhang සිය සගයා හා එක්ව යළිත් සෝදිසි කිරීම් ආරම්භ කරයි. ඒ අනුව ඔහු මුලින්ම Rong Rong ආයතනය වෙත යයි. එහි ගොස් එහි හිමිකරුගෙන් Wu පිළිබඳව අසා සිටින Zhangට දැනගන්නට ලැබෙනුයේ ඇය ඉතා අපරික්ෂාකාරී ආකාරයෙන් එහි සේවය කරන බවත් වරක් යුවාන් 28000කට අධික කබායකට ඇය හානි කළ බවත්ය. ඒ පිළිබඳව දින කිහිපයක්ම කබායේ හිමිකරු පැමිණිලි කළත් පසුව ඔහු එහි කිසි දිනක පැමිණ නැති බවත්ය.
කිසියම් සැකයක් මතුව ඇති පරීක්ෂක Zhang වැන්දඹු Wu හා මිත්‍රවීමට උත්සාහ කරයි. එලෙස මිත්‍ර වීමට දරන උත්සාහයක් ලෙස වරෙක ඔහු ඇයට Ice Skating සඳහා ආරාධනා කරයි. එලෙසම ඇය පසුපස ලු‍හුබැඳීම ද කරයි. මේ සිදුවීම් අතරතුර මොවුන් දෙපළ පසුපස ලු‍හුබැඳීමට Zhangගේ සගයා අමතක නොකරයි. ඔහු විසින් පරීක්ෂක Zhang වෙත, වැන්දඹු Wu පිළිබඳව අවධානය යොමු කරන ට්‍රක්රථ රියදුරෙකු පිළිබඳව අවධානය යොමු කරනු ලබන අතර, ඒ පිළිබඳව ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන ප්‍රශ්න කිරීමට උත්සාහ කරන විට ට්‍රක්රථ රියදුරු Ice Skating සපත්තුවල ඇති බ්ලේඞ් ආධාරයෙන් එල්ල කරන ලද පහර දීමකින් Zhangගේ සගයා මියයයි. මෙම සිදුවීමෙන් අනතුරුව ට්‍රක්රථ රියදුරු පසුපසZhang විසින් කරනු ලබන ලු‍හු බැඳීමෙන් ඔහු අනාවරණය කරගනු ලබන්නේ මෙලෙස මරණයට පත්කරන ලද පුද්ගලයන්ගේ සිරුරු කොටස් ගල් අඟුරු ප්‍රවාහනය කරන දුම්රිය පෙට්ටිවලට දමා රට පුරා විසුරුවා හරින බවයි. එය මීට වසර පහකට පෙර ඇති වූ තත්ත්වය හා සමාන බවයි.
අනතුරුව Wu මාර්ගයෙන් කරුණු අනාවරණය කර ගන්නා Zhang දැනගත හැකි වන්නේ 1999 වසරේ දී මියගොස් ඇත්තේ ඇගේ සැමියා නොවන බවයි. තමා ඔවුන් ඉදිරියේ වළලන ලද්දේ සිය සැමියාගේ අළු නොවන බවත් පවසයි. ඇගේ සැමියා එම වසරේ කිසියම් සොරකමක් කරන විට ඔහු අතින් කිසියම් අයෙකු මියගිය අතර ඔහුගේ සිරුරු කොටස් ගල්අඟුරු ප්‍රවාහනය කෙරෙන දුම්රිය මඟින් රට පුරා විසුරුවා හැර ඇති බවත් පවසයි. ඉන් අනතුරුව මේ වන තුරු ඔහු තම ස්වාමියා ලෙස තමාට අභිමුඛ වී නොමැති අතර ඇය පිළිබඳව සෑම විටකම සෝදිසියෙන් සිටින බවත් කියයි. එලෙසම තමාට කිසියම් අයෙකු සමීප වීමට උත්සාහ දරුවොත් ඒ ඔහුගේ අවසානය වන බවත් ඇය පවසයි.
මෙලෙස මියගිය අය අතර මිල අධික කබායේ හිමිකරු ද වන බව ඇය කියයි. ඔහු Daylight Fire Works Club හිමිකරුවා බවත් තමාගේ අතින් කබායට සිදු වූ හානිය වෙනුවෙන් ඇයගෙන් ලිංගික අල්ලසක් ලබා ගැනීමට ඔහු තැත් කළ අතර තමා විසින් ඔහු මරණයට පත්කරන ලද බවත්, සිය සැමියා විසින් සුපුරුදු පරිදි මෘතශරීර කොටස් දුම්රිය මාර්ගයෙන් රට පුරා විසුරුවා හරින ලද බවත් ඇය පාපොච්චාරණය කරයි. එලෙසම අවසානයේදී ඇයගේ ආධාරයෙන්ම සැමියා පොලිසිය විසින් ඝාතනය කෙරෙයි. කෙසේ නමුත් වසර පහකට අනතුරුව දාම ඝාතනයට වගකිව යුත්තේ Wu බව පොලිසිය විසින් අනාවරණය කර ගැනීමෙන් අනතුරුව ඇය අත්අඩංගුවට ගනු ලබයි.
පැය එකයි මිනිත්තු හතළිස් නවයක ධාවන කාලයකින් යුතු මෙම සිනමා පටය සෞන්දර්යාත්මක භාවිතයකින් යුතු සිනමා පටයක් නොවන අතර ප්‍රේක්ෂකයාට ආයාසයකින් යුතුව නැරඹීමට සිදුවන්නකි. එහෙත් ප්‍රධාන කතාන්තරයට යටින් රූපරාමු තුළින් ගෙනෙන දේශපාලනික අදහස ප්‍රබල එකකි. සංවර්ධිත නගර තුළ වන අහස උසට නැගුණු ගොඩනැගිලි, සුපිරි වෙළෙඳ සංකීර්ණවලට සමාන්තරව ග්‍රාමීය සහ අර්ධ නාගරික චීනය තුළ වන ආර්ථිකමය තත්ත්වය, එහි ඇති ගොඩනැගිලි හා මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් මගින් නිරුපණය කෙරෙයි. ලෝක ජනගහනයෙන් 1/5 ක් නියෝජනය කරන චීනය තුළ වන ආර්ථික අසමතුලිතතාව මෙම තල දෙක නිර්මාණය වීමට ප්‍රධාන වශයෙන් බලපා ඇති බව මෙම රූප රාමු තහවුරු කරයි. මෙම තත්ත්වය තුළ ග්‍රාමීයයන් හා අර්ධ නාගරිකයන්ගේ ප්‍රධාන ආර්ථික උත්පාදන කටයුත්ත ලෙස එක්කෝ කර්මාන්ත ශාලාවක වැඩ කිරීම හෝ නැතිනම් ගල්අඟුරු පතලක සේවය කිරීම තෝරා ගැනීමට නිරායාසයෙන්ම සිදු වේ. ඒවා තුළ වන ශ්‍රම මංකොල්ලයත් අනාරක්ෂිත ශ්‍රමයත් නිසා ඔවුහු දැඩි පීඩාවට ලක් වෙති.
ලෝකයට සංවර්ධනයේ සිනාමුසු මුහුණ නාගරික චීනය මඟින් නිරූපණය කෙරෙන අතර එය ගොඩනැංවීමට අවශ්‍ය කෙරෙන ප්‍රාග්ධනය නිර්මාණය කෙරෙන ග්‍රාමීය හා අර්ධ නාගරික ජීවිතවල ඇති පීඩාව දුගීබව, අවවරප්‍රසාදිතබව, අධ්‍යාපනික හිඟකම, ප්‍රචණ්ඩත්වය සෑම විටකම නාගරිකත්වයේ ගොඩනැගිලි උද්‍යානවලින් වසාදමා ඇත. මෙවැනි චීනයක් සංවර්ධිත ආර්ථික මොඩලයක් ලෙස ලංකාවේ අප ඉදිරියේ නිරූපණය කරන සමහර දෘෂ්ටිවාද තනන්නන් පසුගිය දශකයට අධික කාලය තුළ අප රට තුළද කළේ මෙය නොවේද? නාගරික සංවර්ධනයේ බෝඞ් ලෑල්ලට මුවා වී නගරබදව සිටි අහිංසක ජනතාව නගරයෙන් පිටට ගෙන ගොස් ගාල් කළේය. එලෙස ගෙනයාමේදී ඔවුන්ගේ ඉඩම් කොල්ලකා ඒවා රාජ්‍ය පරිභෝජනයට ලබා ගත්තේ නැත. ඒවා සිංගප්පූරුවේ චීනයේ හෝ මැලේසියාවේ ව්‍යාපාරික ආයතනවලට විකුණා දැමුවේය. බුලත්විට කඩයක්, පත්තර ලැල්ලක් දමාගෙන ජීවත්වූවන්ට සිය ජීවිකාව අහිමි විය. ඒ වෙනුවට සුඛෝපභෝගී වෙළෙඳසැල් බිහිවිය. ඔවුන්ට යන්න තියා සිතන්නටවත් බැරි ඒවා නාගරික මධ්‍යම පන්තියට උත්තේජනයන් ලබා දෙන්නට විය. එකී සංවර්ධනයේ වේගය කෙතරම්ද කිවහොත් නගරාශ්‍රිතව සිටි හිඟන්නෝ ද හිටිහැටියේම අතුරුදහන් වූහ.
මෙවන් තිරිසන් සමාජ සංස්කෘතික මොඩලයක් චීනයේ මෙන් ම අප රටේද ක්‍රමයෙන් ක්‍රියාත්මක වන්නට විය. සංස්කෘතික විප්ලවයට මුවා වී ප්‍රතිවාදීන් මිලියන හැත්තෑ අටක් ඝාතනය කොට නාමික සමාජවාදී චීනය නිර්මාණය කළ මාවෝ මෙන් මෙහි ද විකල්ප මතධාරීන් ඝාතනය කළේය. ඇතැමුන් දේශපාලන සිරකරුවන් බවට පත් කළේය. චීනයද පස්වන පරපුරේ සහ හත්වන පරපුරේ ඇතැම් සිනමාකරුවන්ගේ නිර්මාණ තහනම් කොට රටෙන් පිටුවහල් කළේය. ඒ හා සමානම තත්ත්වයන් චීනය පුර්වාදර්ශය කරගත් අපේ දේශපාලන රෙජීමයන් විසින් ද සිදු කළේය. සිනමා පට තහනම් විය. ලේඛකයන් ඝාතනය කළේය. ඒ වෙනුවට චීනයේ පස්වන පරපුරට පෙර මෙන් අතිතකාමී කතාවන් සිනමාව විසින් ගෙන විත් එය පාලනයේ දෘෂ්ටිවාදය හා බද්ධ කරන්නට විය.
දියාවෝ යිනෑන් (DiaoYinan)ගේ Black Coal, Thin Ice චිත්‍රපටයෙන් ගෙනෙන ප්‍රධාන කතාවට පසුබිමින් දුවන ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන රෙජිමයන් විසින් ඉදිකිරීමට සිහින දකින චීනයට යටින් ඇති, ග්‍රාමීය හා අර්ධ නාගරික චීනය ලංකාව තුළ නිර්මාණය වුවහොත් එය අවාසනාවකි. අනාගතයේදී අපෙන් සූදානම් ද යන්න අසන අයට පිළිතුරු සැපයීමට පූර්වයෙන්, ආයාසයකින් වුවත් නැරඹිය යුතු සිනමා පටයක් ලෙස Black Coal, Thin Ice නම් කළ හැකි වන්නේ ඒ තුළින් අනාගතයට අවැසි දේශපාලන සවිඥානිකත්වයක් ගොඩනගන නිසාය.■
■ වරුණ සූරියආරච්චි
අවනඩුවක සටහන් අවනඩුව විසඳන්නේ කවුද?
අවනඩුවක සටහන් යන ටෙලිනාට්‍ය මාලාව ඉන්දික උඩුගම්පළ විසින් රචනා කරන ලද පිටපතක් ඇසුරෙන් ඔහුම අධ්‍යක්ෂණය කළ රූප රචනාවකි. එරික් ඉලයප්ආරච්චි, කීර්ති වැලිසරගේ, පියල් කාරියවසම් යන ලේඛකයන්ගේ කෙටිකතා ඇසුරින් මෙහි පිටපත ලියවී තිබේ. 2004-05 යන කාල වකවානුව තුළ මෙය රූපගත කොට තිබෙන අතර කෙටි චිත්‍රපට වශයෙන් මෙය මුලින්ම රූපගත කර ඇත. රාජා රණසිංහ විසින් මෙහි නිෂ්පාදන වියදම දරන ලදි.
ප්‍රථමව මෙහි කොටස් අටක් රූපගත කර තිබෙන අතර ජාතික රූපවාහිනියෙන් පනවන ලද කොන්දේසියක් අනුව කොටස් අටක් පමණක් රූපගත කිරීමට නොහැකි බැවින් තවත් කොටස් හතරක් පසුව මෙයට එකතුකොට තිබේ. එම අතිරේක කොටස් හතරේ නිෂ්පාදන වියදම දරන ලද්දේ ඉන්දික රණසිංහ විසිනි. මේ සඳහා රංගනයෙන් දායක වූ ප්‍රධාන නළුනිළියන් වූයේ, ටෝනි රණසිංහ, සිරිල් වික්‍රමගේ, ඩබ්ලිව්. ජයසිරි, ශ්‍රියන්ත මෙන්ඩිස්, නීල් අලස්, ඥානානන්ද ගුණවර්ධන, ප්‍රියංකර රත්නායක, රුක්මාල් නිරෝෂ්, කෞශල්‍යා ප්‍රනාන්දු සහ හේමසිරි ලියනගේ ය.
මීට වසර දාසයකට පමණ පෙරාතුව ජාතික රූපවාහිනියෙන් පිටපත් ලබා ගැනීමේ වැඩපිළිවෙළක් දියත් කොට තිබූ අතර ඒ වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වූ එක් පිටපතක් වශයෙන් ‘අවනඩුවක සටහන්’ පිටපත හැඳින්විය හැක. එම වැඩසටහනට ඉදිරිපත් කළ පිටපත් ශ්‍රේණිගත කොට තිබූ අතර, එහිදී අවනඩුවක සටහන් පිටපත ඒ ශ්‍රේණියේ වර්ගීකරණය ලබා ගත් පිටපතක් වූයේය. ඒ ශ්‍රේණියේ වර්ගීකරණයට ලක් වූ පිටපත් සම්බන්ධයෙන් ජාතික රූපවාහිනියෙන් සහතික වී තිබෙන්නේ, එම පිටපත් ඇසුරින් නිෂ්පාදනය වන ටෙලිනාට්‍ය ඔවුන් විකාශනය කිරීමට භාර ගන්නා බවයි. මෙම සහතික කිරීම ජාතික රූපවාහිනියෙන් ලබා ගත් පසු අවනඩුවක සටහන් රූපගත කළ බව එහි අධ්‍යක්ෂ ඉන්දික උඩුගම්පොළ ‘අනිද්දා’ සමග පැවසුවේය. එහෙත් එම සහතික කිරීම නොසලකා හරිමින් එම ටෙලිනාට්‍ය විකාශනය කිරීමට අවුරුදු පහ‍ළොවක් පමණ තිස්සේ කල්මරා, මේ වන විට එය විකාශනය කිරීම සම්පූර්ණයෙන්ම තහනම් කිරීමට ජාතික රූපවාහිනිය කටයුතු කර තිබේ. එම තහනම පනවා තිබෙන්නේ මෙම ඒකාංක ටෙලි නාට්‍යවල පූර්ව ප්‍රචාරක පට පවා විකාශනය කිරීමෙන් පසුවය.
වාරණ කියන්නෙ මරණ
අවනඩුවක විකාශනය තහනම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ජාතික රූපවාහිනිය දැක් වූ හේතු කවරේද යන්න අවනඩුවක සටහන් අධ්‍යක්ෂ ඉන්දික උඩුගම්පොළගෙන් අප ඇසූ විට ඔහු මෙසේ සඳහන් කළේය.
“ඉස්සෙල්ලම කිව්වේ මේක පෞද්ගලික ජනජීවිතයට බාධා පමුණුවනවා කියලයි. පියල්ගේ ‘දිවුල් ගසේ පුදසුන’ කියන කෙටිකතාව අස්සේ තියෙන්නේ අනුරාධපුරයේ ගොවියෙක් වගා ණය ගෙවා ගන්න බැරුව එල්ලිලා මැරෙන සිද්ධියක්. මේකේ මුළු කතාවම පදනම් වෙන්නේ ඒ කාලේ සියදිවි නසාගැනීම් සහ ගොවි ණය ගෙවා ගැනීමේ ප්‍රශ්න පිළිබඳව.
ජාතික රූපවාහිනියෙන් පළමුව ගෙනා කොන්දේසිය තමයි, සියදිවි නසා ගැනීම රූපමය වශයෙන් පෙන්නන්න බැහැ, ඒක ඉවත් කරන්න ඕනෑ කියන එක. නමුත් මේකේ මුළු සංවාදයක් යනවා එඞ්වඞ් ගුණවර්ධනයි, රුක්මාලු‍යි, ප්‍රියන්තගෙයි පිටි පස්සේ එල්ලිලා ඉන්න මිනිහෙක් තියාගෙන. අපිට ඒ සීන් එක අයින් කරන්න වුණොත් ඒ කොටසේ සාරය අයින් කළා වගේ දෙයක් තමා වෙන්නේ. ඒක විනාඩි අටක විතර දිග ෂොට් එකක්. එතනදී රූපවාහිනියෙන් කිව්වෙ සියදිවි නසාගන්න එක පෙන්වන එක හොඳ නැහැ කියලා. ඒ වගේ ඉතාම බොළඳ කතා තමා ඔවුන් කිව්වේ.
මම පුද්ගලිකව විශ්වාස කරන්නේ දේශපාලනික නිර්මාණ කරන්න තිබුණ ඉඩ ඒ කාලේ ඉඳළම ඇහිරිලා ගියා කියන එකයි. පහුගිය කාලේ මේක ආපහු උඩට ආවේ යම්කිසි දේශපාලන වෙනස්කම් කීපයක් සිදුවුණ නිසයි. නමුත් ආපහු ඒ තත්ත්වය නැති වෙලා ගිහින්. කලාව ස්වාධීන නෑ කියන එක බලාගන්න පුළුවන් හොඳ තැනක් තමයි මේක.
මම ලංකාවෙන් එද්දී කිව්වේ මේක විකාශනය වුණේ නැතිනම් මගේ අතින් ආපහු ලංකාවේ වැඩක් කෙරෙන එකක් නෑ කියලයි. ඒ වගේම මේකෙන් පස්සේ මම ලංකාවේ කිසිම වැඩක් කරලා නෑ. ඉදිරියට එන්න තියෙන්නේත් ප්‍රංශ වැඩ විතරයි. වාරණ කියන්නේ මරණ කියන එකයි. නිර්මාණකරුවෙක්ව සංකල්පීයව මරන්න වාරණයට පුළුවන්. මං හිතන්නේ මගේ මේ වැඬේ සම්බන්ධයෙන් විතරක් නෙමේ පොදුවේ මෙවැනි දේවල් සම්බන්ධයෙන් මිනිස්සු හඬ නැගිය යුතුයි කියලයි. ”
දේශගුණයෙන් බැටකන මිනිස්සු
අවනඩුවක සටහන් රූප රචනාව විකාශනය තහනම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඒ සඳහා රංගනයෙන් දායක වූ ඩබ්ලිව්. ජයසිරි මහතාගෙන්ද කරුණු විමසීමක් කළෙමු.
“මේක මීට අවුරුදු දාහතරකට කලින් පටන් අරගෙන තමයි වැඩ ඉවර කළේ. මේක තනිකර අසාධාරණ වැඩක්. මොකද මේ ටෙලිනාට්‍ය වියළි කලාපයේ ජන ජීවිතය පිළිබඳව කෙරුණු එකක්. වියළි කලාපය සදාකාලික දුක් විඳින, දේශගුණයෙන් බැටකන මිනිස්සු ජීවත්වෙන පරිසරයක්. මේ ඒකාංක ටෙලි නාට්‍ය දොළහෙම තියෙන්නේ තනිකර වියළි කලාපයේ ජීවත්වෙන මිනිසුන්ගේ අසරණකම හා දුක්ඛදෝමනස්සයන් පිළිබඳවයි.
වතුර ප්‍රශ්නය ආදි නොයෙක් ප්‍රශ්න ඔවුන්ට තියෙනවානේ. ඒ ජනතාවගේ ගෙවල් දොරවල්වල ඇතිවෙන ප්‍රශ්න, හාමුදුරුවන් ඇතුළු පන්සල් එක්ක ඇති වෙන ප්‍රශ්න, එතකොට ආදරය පිළිබඳ ප්‍රශ්න, විවාහ ජීවිතය පිළිබඳ ප්‍රශ්න ආදි මේ සියල්ලට හේතු වෙන්නේ වියළි කලාපයේ තියෙන දේශගුණයයි. ඒ වගේ කටුක කර්කශ දේශගුණයක් එක්ක ජීවත්වීම පිළිබඳව ඒ මිනිස්සුන්ට දැනුමක් දීලා නෑ. අදට වුණත් ඔවුන්ගේ තියෙන ආර්ථික ප්‍රශ්නවල ඉඳලාම ඒ ප්‍රශ්න ගැන බලනවා හරිම අඩුයිනේ. ඉතිං මේ සම්බන්ධව කියැවෙන මේ ඒකාංක නාටක දොළහ මේ කාලේ පෙන්වන එක හරිම වැදගත් දෙයක්.
මේකට රූපවාහිනියේ සභාපතියි, අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාලුයි දෙන්නත් කැමතියි. අනිත් එක රූපවාහිනියේ පූර්ව රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ කට්ටියත් පහුගිය කාලේ වැඩියෙන්ම ලකුණු දීලා තියෙන නාට්‍යය මේකයි. ඉතිං ඒවා ඔක්කොම එහෙම තියෙද්දී වෘත්තීය සමිති කට්ටිය කැමති නෑ කියලා තමයි මේක තහනම් කරලා තියෙන්නේ. ඒක හරිම පුදුම වැඩක්. වෘත්තීය සමිතිවලට මොකක්ද තියෙන අයිතිය මේවාට ඇඟිලි ගහන්න. ඒ අය නිදහසට කාරණාවක් විදියට කියන්නේ මේක පරණ නාට්‍යක් කියලා. පරණද අලුත්ද කියන එක ප්‍රශ්නයක් වෙන්න බැහැ. මොකද මේක පළමු වතාවට තමයි ප්‍රේක්ෂකයාට පෙන්වන්න යන්නේ. ඊට කලින් මේක කොහෙවත් පෙන්වලා නෑ.”
සමාලෝචනය
ප්‍රවීණ රංගන ශිල්පී ඩබ්ලිව්. ජයසිරි මහතා සඳහන් කළ පරිදිම දේශගුණය යනු මිනිසුන්ගේ සිතුම් පැතුම් හා ආකල්පවලට ඉතා තදින් බලපාන්නක් බව ‘සංසාර මන්දිර’ නම් කෘතිය රචනා කළ ජීනා සර්මිනාරා නම් කතුවරිය ද ආසියාව සම්බන්ධයෙන් දක්වනු ලැබූ කරුණු දැක්වීමකදී ප්‍රධාන වශයෙන් සඳහන් කළ කරුණකි. අපේ රටේ වියළි කලාපය සම්බන්ධයෙන් දෘශ්‍ය මාධ්‍ය හරහා රචනා වූ මෙම ඒකාංක ටෙලි නාටක පෙළ මෙරට ප්‍රේක්ෂකයාට අත්විඳිය නොහැකි අත්දැකීමක් බවට පත්ව තිබෙන්නේ, ජාතික රූපවාහිනියේ සියලු වෘත්තීය සමිති සහ මණ්ඩලවල සාමාජිකයන්ගේ අවරසිකභාවය හේතුවෙනි.
ජාතික රූපවාහිනිය මෙම තිර නාටකය තහනම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් නිල වශයෙන් හේතු දැක්වීමක් මේ වනතුරු ඉදිරිපත්කොට නොමැත. ඒ සම්බන්ධයෙන් විමසීමට ජාතික රූපවාහියේ සභාපතිනිය වන ඉනෝකා සත්‍යාංගනී මහත්මිය සම්බන්ධ කරගැනීමට ‘අනිද්දා’ ගත් උත්සාහය ව්‍යර්ථ විය. එමෙන්ම මේ සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුර කරුණු විමසීමට මෙහි නිෂ්පාදන වියදම දරන ලද රාජා රණසිංහ මහතා සම්බන්ධ කරගැනීමට ‘අනිද්දා’ ගත් උත්සාහය ද ව්‍යර්ථ විය.
මෙරට බුද්ධිමත් ප්‍රේක්ෂක ජනතාවට මේ සම්බන්ධයෙන් කථිකාවක් නිර්මාණය කිරීමට අවැසි මූලිකාංගය ‘අනිද්දා’ හරහා මෙසේ ජනගත කිරීමට අපි සිතුවෙමු. දැනටමත් මේ සම්බන්ධයෙන් මුහුණු පොත හරහා ඩබ්ලිව්. ජයසිරි මහතා තම මතය ස්වාධීනව ඉදිරිපත්කොට ඇති අතර මෙවැනි දේ ඉදිරියේදී තවත් නිර්මාණයකට සිදු නොවීමට නම් බුද්ධිමත් ප්‍රේක්ෂක ජනයා ඊට මැදිහත් විය යුතුව ඇත.
එය හෙට දවසේ තවත් නිර්මාණයක් තිඹිරි ගෙය තුළදීම මිහිදන් වීම වළක්වනු ඇත. ■
■ බාසුරු ජයවර්ධන