‘සිතුවමක් යනු රේඛාවක් චාරිකාවක් යාමයි’ ඉරි නැත්නම් රේඛාව යන්නට පෝල් ක්ලී නම් චිත‍්‍රශිල්පියෙකු විසින් ලබාදුන් අදහසක් තමයි ඒ. මෑතකදී සුජිත් රත්නායක විසින් පැවැත්වූ ‘තනි අඛණ්ඩ රේඛාව’ චිත‍්‍ර ප‍්‍රදර්ශනයේ අපූරු චිත‍්‍ර එම අදහස ඒත්තු ගන්වන්නක් ලෙස මෙවෙලේ මතකයට නැගේ. සුජිත් තනි රේඛාවක් අලංකාර මෙන්ම ත‍්‍රාසජනක චාරිකාවක් අඛණ්ඩව රැුගෙන ගොස් අවසන අපූරු රේඛා සිතුවම් ගොඩනගයි. පෑනක් හෝ පැන්සලක් කඩදාසියක් හමුවන සෑම විටකම ප‍්‍රතිඵලය ඉරකි. අකුරු, ඉලක්කම් හෝ චිත‍්‍ර, මේ සෑම දෙයකම ඇරඹුම ඉරකි. චිත‍්‍ර කලාව තුළ රේඛාවට තහංචි නැත. කලාකරුවා කැමති ලෙසකට කැමති හැඩයකට රේඛා ඇඳ තම නිදහස් සිතුවිලි රේඛා දිගේ ගලායාමට සලස්වා සම්පූර්ණ සිතුවම නිමවෙයි.

මොන්ඩි‍්‍රයෑන්ගේ වර්ණ සංයෝජන කොටු චිත‍්‍රවලත්, ඇන්ඩි වෝහොල්ගේ ග‍්‍රැෆිටි ඌරුවක් ගත් චිත‍්‍රවලත් ජ්‍යාමිතික රේඛාවට සහ රේඛාමය සම්පිණ්ඩනයට වැදගත් ස්ථානයක් හිමි වූ බවක් පෙනෙයි. ඉතාමත් ආවේණික සිනමා ශෛලියකින් නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන වෙස් ඇන්ඩර්සන් තම සියලූම නිර්මාණවල, රූප රචනය තුළ රේඛාව සහ ජ්‍යාමිතියට දැඩි අවධානයක් දක්වයි. ලොව බිහිවූ අපූර්වතම සිනමාකරුවකු වන අන්ද්‍රෙ තර්කොව්ස්කිගේ අතිශය අලංකාර රූපවලින් යුතු සිනමා කෘති තුළ රේඛීය සම්පිණ්ඩනයට ඔහු ලබාදී ඇති වැදගත්කම සෞන්දර්යාත්මක රූපරාමු ගොඩනැගීමට විශාල දායකත්වයක් දක්වා ඇති බව පෙනේ.

ජ්‍යාමිතික හැඩ තල සමග ගනුදෙනු කරන ආකිටෙක්චර්, ග‍්‍රැෆික් නිර්මාණ හෝ සිනමා සහ ඡුායාරූප කලාවන් තුළදී එම නිදහස් රේඛාවට හිමි නිදහස් බවට යම් සීමා පැනවෙයි. ඒ එම කලා ද්විත්වයම කිසියම් නිශ්චිත අරමුණක් වෙනුවෙන්, ප‍්‍රායෝගික මෙන්ම භාවිතමය තලයක් තුළ නිශ්චිත පිරිසක් අතරට යායුතු නිසාවෙනි. එයිනුත් ග‍්‍රැෆික් නිර්මාණ කලාව තුළ රේඛාව යම් නිදහසක් අත්විඳින්නේ එය කඩදාසියකින් හෝ ඩිජිටල් තිරයකින් එපිටට යන්නේ ඉතාමත් කලාතුරකින් බැවිනි. නමුත් විශ්වීය අනුපාතය නැත්නම් ඨදකාැබ චරදචදරඑසදබ යන සියලූ කලාවන්ට පොදු ධර්මතාව තුළ ජ්‍යාමිතික රේඛාවට ලැබෙන්නේ සුවිශේෂත්වයකි.

ආකිටෙක්චර් යනු සම්පූර්ණයෙන්ම භාවිතමය කලාවකි, විද්‍යාවකි. රේඛාවට ආකිටෙක්චර් තුළ ඉතාම වැදගත් ස්ථානයක් හිමිවුවත් ඒ එහි නිදහස් බවට වැට බැඳෙන තහංචි සමුදායක් සමගිනි. ආකිටෙක්චර් තුළ දී රේඛා බොහෝ විට ජ්‍යාමිතික වේ. සැලසුමක සිට අවසන් ත‍්‍රිමාන ඵලය දක්වා ආකිටෙක්චර් තුළදී රේඛා බොහෝ විට හතරැුස් ය, නැත්නම් වෘත්තාකාර ය. ආකෘතිමය වශයෙන් රේඛාවල ජ්‍යාමිතික බවට අභියෝග කළ නිර්මාණකරුවන් නැතුවා නොවේ. ලි කබුසියර් ප‍්‍රංශයේ සිට ලෝක ආකිටෙක්චර් සංස්කෘතියට ජ්‍යාමිතික රේඛාව අබිබවා ගිය රොන්චැම්ප් දෙව් මැදුර වැනි අපූරු සිහිවටන දායාද කළේය. සහා හඩිඞ් යනු තම හිතුමතේට ගොඩනැගිලිවල ආකෘතිය ඒ මේ අත ඇඹරූ දක්ෂ වාස්තු විද්‍යාඥවරියකි. ලෝක ආකිටෙක්චර් කලාව තුළ තම නිදහස් රටාවන් කඩදාසිවලින් පිටතට ගෙන ගොඩනැගිලි ලෙස සැබෑවටම නිමවන්නට තරම් ඇය නිර්භීත විය.

බොහෝ විට තත්කාලීන හෝ පාරම්පරික ආකිටෙක්චර් සම්ප‍්‍රදාය තුළ සියලූම නිර්මාණ ජ්‍යාමිතික වේ. භාවිතමය කලාවක් ලෙස එහි භාවිතාකරන්නන්ට භාවමය අත්දැකීමක් ලබාදීමට මෙන්ම, ඒ අත්දැකීම කඨෝර එකක් නොවීමට රේඛාවන්හි පිහිටවීම ආකිටෙක්චර් තුළදී ඉතා ම වැදගත්කමක් උසුලයි. ආකිටෙක්චර් සම්බන්ධව රේඛාවන්හි පිහිටීම සහ එහි වැදගත්කම සරල සංකල්ප ලෙස වටහාගන්න උත්සාහ කරමු.

ආකිටෙක්චරල් නිර්මාණයක සැලැස්ම සරල ජ්‍යාමිතික බෙදා වෙන්කිරීම් වලින් සකස්වීම එම සැලැස්ම තුළ අවකාශයන්වල සම්බන්ධතාවන් සහ ගලායෑම පහසුකරයි. සුවිශේෂී භාවිතාවක් හෝ අත්දැකීමක් වෙනුවෙන් කෙරෙන, කෞතුකාගාර වැනි ගොඩනැගිලි ඇරෙන්න වෙනත් නේවාසික හෝ සරල භාවිතයන් උදෙසා නිර්මාණය වන ගොඩනැගිලිවල සැලසුම් තුල තිබිය යුතු සරල ජ්‍යාමිතික බෙදීම ජීවිතය පහසු කරයි. එසේම එකිනෙකට මුහුණලා පවතින ජනෙල් සහ දොරවල් සමාන්තරව පිහිටුවීම, ඒකීය රේඛාවක පිහිටුවීම සහ ඇදකුදවලින් තොරව භෞතිකව නොපෙනෙතත්, එකිනෙකට පරස්පර නොවන මනස් රේඛාවක ස්ථානගත කිරීම වැදගත් වේ. ජනෙල් දොරවල් පමණක් නොව, බිත්ති, ගෘහ භාණ්ඩ, ගොඩනැගිල්ල සරසන මූර්ති, චිත‍්‍ර පවා එකිනෙකට සමපාතව ස්ථානගත කිරීම එම ගොඩනැගිල්ල භාවිත කරන අයෙකුගේ මනසට සහනයක්, සංවරබවක් ලබාදෙනු ඇත. විටෙක බිත්තියක් හරහා ස්ථානගත කරන ජනේලයක් හෝ ද්වාරයක් එම බිත්තියෙහි හරි මැදින් හෝ තුනෙන් එකක සම්පිණ්ඩන රීතිය මත පිහිටුවීම එම අවකාශයට විනයක් ලබා දෙන අතර, එම ජනෙල් හෝ ද්වාරයන්හි උස මට්ටම ඒකීය රේඛාවක පිහිටුවීම මිනිස් ඇසට ප‍්‍රියමනාප වේ.

සැලසුම පමණක් නොව, ගොඩනැගිල්ලක ආකෘතිය, අභ්‍යන්තර සහ බාහිර පෙනුම නිර්මාණය කිරීමේ දී පවා දක්ෂ වාස්තු විද්‍යාඥයකු රේඛාවල පෙළගැස්ම කෙරෙහි වැඩි සංවේදීබවක් දක්වයි. එහිදීත් ජනෙල් දොරවල් හෝ වෙනත් අංගවල සමපාත බව, උස මට්ටම්වල සමානබව, තට්ටු කිහිපයක ගොඩනැගිල්ලක් නම් ජනෙල් එක සමාන පළලින් යුතුව එක රේඛාවක පිහිටුවීම, පිටත සිට එය දකින මිනිස් ඇසට සන්සුන් බවක් ගෙනදෙයි. එමෙන්ම එම ගුණය ගොඩනැගිලිවලට යම්කිසි පිළිවෙළක් ගොනුකරයි.

ලොව ඕනෑම කලාපයකට අයත්වන පාරම්පරික ගොඩනැගිලි ආශ‍්‍රිතව මෙම ජ්‍යාමිතික රේඛා පිහිටීම අධ්‍යයනය කළ හැකි අතර විශේෂයෙන් ආගමික ගොඩනැගිලි තුළ දේවත්වය සහ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය හෝ දේශපාලනික ගොඩනැගිලි තුළ මිනිසාට වටා ඉහළ බව සහ බල පරාක‍්‍රමය විදහාපෑමට මෙම ගුණාංගය භාවිත කළ බව පෙනේ. ලාංකීය ගොඩනැගිලි නිර්මාණ කලාව තුළ සුවිශේෂ ස්ථානයක් සටහන් කරන ජෙෆ්රි බාවා විසින් නිර්මාණය කෙරුණු බොහෝ ගොඩනැගිලිවල රේඛාවල සංවර සහ සමපාත පිහිටුවීම ප‍්‍රබල ලක්ෂණයක් ලෙස කැපී පෙනේ. ඔහුගේ ගොඩනැගිලි සියල්ලක්ම පාහේ සැලැස්මේ ඇති සරල ජ්‍යාමිතික බව එම ගොඩනැගිලි තුළ නිවා සනසන පහන් බවක් නිර්මාණය කරයි. ඒ ආභාසය ඔහු ලබන්නේ ලාංකික පැරණි ගොඩනැගිලි සහ පැරණි යුරෝපීය ගොඩනැගිලිවලින් බව හඳුනාගත හැක.

ගොඩනැගිලි නිර්මාණය තුළ රේඛාව තීරණාත්මක සාධකයක් ලෙස පිළිගන්නා තවත් විශිෂ්ට නිර්මාණකරුවෙකු ලෙස ජපානයේ ටඩාඔ අන්ඩෝ හඳුනාගැනීමට පුළුවනි. ඔහු ගොඩනැගිලි අංග සහ ස්වාභාවික ආලෝකය යන කරුණු සම්බන්ධව ජ්‍යාමිතික රේඛාවට ලබා දෙන ඉඩකඩ පිළිබඳ, ඔහුගේ අලංකාර ගොඩනැගිලි දෙස අවධානය යොමුකරන අයෙකුට මනාව පැහැදිලි වනු ඇත.

‘මම විශ්වාස කරනවා ආර්කිටෙක්චර් හරහා මිනිසුන් ජීවත්වන විදිහ තරමකින් හෝ වෙනස් කළ හැකි බව’

අන්ඩෝ මෙම ප‍්‍රකාශය කරන්නේ ජ්‍යාමිතිය සහ රේඛාව සම්බන්ධ ඉහත සංකල්ප පෙරදැරි කරගෙන බව මගේ හැඟීමයි.

ආකිටෙක්චර් විෂයක් ලෙස හැදෑරූ නිර්මාණකරුවන් පමණක් නොව, සිනමාකරුවන්, දක්ෂ ඡුායාරූප ශිල්පීන් පවා රේඛාව, සමපාත බව, රේඛාවක අඛණ්ඩ පිරිසිදු බව කෙරෙහි දැඩි අවධානයක් දක්වයි. රේඛාවන්හි එම සරල ගුණය පවත්වා ගැනීමට නොහැකි වන විට ඔවුහු නොසන්සුන් වෙති. නමුත් ලොව සියලූ ශාස්ත‍්‍රීය රීති ඇත්තේ ඒවා කඩා නව රීති බිහිකර ගැනීමටයි. ඒ ඒ ක්ෂේත‍්‍ර තුළ අභිවෘද්ධිය සඳහා නම් රීති කැඞී නව සංකල්ප බිහිවිය යුතුය. නමුත් ආර්කිටෙක්චර් වැනි භාවිතමය කලාවක ඉහළම ඵලය විය යුත්තේ මිනිසාගේ සුව පහසුව, ඔවුනට වඩා උසස් ජීවිතයක් ලබාදීම සහ ආධ්‍යාත්මික වර්ධනයයි.

ඉතින් ජ්‍යාමිතික රේඛා සංකල්පය අබිබවා ඒ අරමුණු ඊට වඩා ඉහළින් සාක්ෂාත් කරගත හැකි නම් එයට ඉඩකඩ ඇහිරී නැත.

සුමුදු අතුකෝරල

– ජේ්‍යෂ්ඨ කථිකාචාර්ය පි‍්‍රයංකර රත්නායක

වධහිංසාව, අන්තවාද හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය ගැන තිබෙන පණිවිඩය යන්න ඕනෑ ජනතාව අතරට. විශ්වවිද්‍යාලයක උගන්වන කෙනෙක් හැටියට බොහෝ වෙලාවට අපි විශ්වවිද්‍යාලයේදී කරන්නේ උගන්වන එක නෙමෙයි. ඉගෙන ගැනීම සඳහා යම් ප‍්‍රශ්නාවලියක් මගේ විද්‍යාර්ථීන්ට දෙන එක. අපි විශ්වවිද්‍යාලවල උගන්වන්නේ ඒ අය සාමාන්‍යපෙළ, උසස්පෙළ හදාරා පැමිණි විෂයන්මයි. නාට්‍ය සාමාන්‍ය ජනතාවට විශේෂ විෂයක් නෙමෙයි.

විශ්වවිද්‍යාලයට එන්නෙත් ඒ ගැන ඉගෙනගත්ත අය. ඒ අයට මොනවාද තවත් උගන්වන්න තියෙන්නේ? අපේ ඉගෙනීමේ සීමාවක් නෑ. ඔවුන්ගේ ඥානය සඳහා ඔවුන්ව යම්කිසි ප‍්‍රශ්නාවලියකට යොමුකරලා, සංවාදයක් ඇතිකරලා, ඒ සංවාදය තුළින් අලූත් දැනුම් සම්භාරයකට යන්න තමයි, විශ්වවිද්‍යාලයේ උගන්වන්නේ. ඒ නිසාම මටත්, වධහිංසාව, අන්තවාද හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය කියන මාතෘකා කතාකරන කොට ඇතිවෙන්නේ ප‍්‍රශ්න ගොඩක්. උත්තර සොයාගත යුතු ප‍්‍රශ්න ගොඩක්. ඒකට මට තනියම උත්තර හොයාගන්න බෑ. අපි සමස්ත සමාජයත් එක්ක එකතුවෙලා, සමාජය යම් කිසි ආකාරයකට දැනුවත් කරලා, මේකට පිළිතුරු සොයාගන්න ඕනෑ.

මගේ ප‍්‍රවේශය, හැඳින්වීම සිද්ධවෙන්නේ, සෞන්දර්යාත්මක රසවින්දනයන් තුළින්, මම බලන නාට්‍ය තුළින්, මම බලන චිත‍්‍රපටි තුළින්. මම නීතිය හෝ වෙනත් විෂයයක් හදාරා නැහැ. මම සමාජයේ ප‍්‍රශ්න දිහා බලන්නේ මගේ විෂය ධාරාවන් හරහා. මට පෙනෙනවා මේ වධහිංසාව, අන්තවාද හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය යන තේමවාන් ගත්විට, ලෝකේ තියෙන හැම කලාකෘතියකම කතා කරන්නේ මේ ගැන තමයි. ලෝකේ කලාව තුළ තමයි, මේ කාරණය මුලින්ම කතා කරන්න පටන්ගත්නේ. එතකොට අපට හිතෙනවා අපට මේකට තවම විසඳුම් ලැබිලා නැහැ නේද කියලා. කලාව ඇතුළේ, මුළු සමස්ත සමාජයම සංවාදයට ලක්කරලා මේ සඳහා විසඳුම් සොයාගන්න තමයි උත්සාහ කරන්නේ. හැබැයි විසඳුම් සොයාගන්නා විට එය වෙනත් විදියකට මතුවෙලා එනවා.

කොහොඹා කංකාරියේ තියෙනවා එක් අවස්ථාවක ගැමියෝ ඌරෙක් මරලා, ඌරාව බෙදාගන්නවා. ඌරව බෙදා ගන්නකොට, ගැමි කලාකරුවාට දැනෙනවා ඌරාව බෙදාගැනීමේ ලොකු විසංවාදයක් තියෙනවා. වැරැුද්දක් තියෙනවා. මොකක්ද වැරැුද්ද? ඌරාගේ හොඳම කොටස ලැබෙන්නේ ගමේ ප‍්‍රභූවරයාට. ඌරාගේ තියෙන නීරස, අවැදගත් කොටස ලැබෙන්නේ ගමේ ඉන්න පහළම පන්තියේ සමාජිකයාට. හැබැයි නාට්‍යකරුවා මේක ප‍්‍රශ්න කරනවා. සංවාදයකට ගෙනෙනවා. කලාව තුළ නිරන්තරයෙන්ම සංවාදයට ලක්වෙන්නේ මේ මාතෘකා තුන තමයි. ඒ විෂයන් පවතින්නේත් මේ තේමාවන් තුන මිනිසුන්ගෙන් කවදාද මේක කෙළවරවෙන්නේ කියන ප‍්‍රශ්නය එන නිසා.
දැන් හිතන්න මේ අපි දැන් ජීවත්වෙන මොහොත ගැන. මේක හරිම සංකීර්ණ මොහොතක්නේ. සමහර විට මේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය අන්තවාදය, හිංසනය, 2020දී ඉතාම බරපතළ විදියට, තවත් සංකීර්ණ තත්ත්වයකට පත්වෙන්න පුළුවන්.

2019 දෙසැම්බර් මාසයේදී අපිට යම්කිසි තීන්දුවක් ගන්න වෙනවා අපි ජීවත්වෙන සමාජය වෙනුවෙන්. 2015දී අපි තීන්දුවක් අරගෙන යම් යම් සාධනීය දේවල් දිනාගත්තා වගේම, ඉතාමත් නිශේධනාත්මක නොවිය යුතු දේවල් සිද්ධවෙනවා. දැන් නැවතත් ඒ අවස්ථාව 2020දී ලැබෙනවා. ඒ අවස්ථාව 2019දී ආරම්භ වෙනවා. අපිම කරන වෙනසින් අපි බලාපොරොත්තු නොවන ආකාරයේ හිංසනයක්, ප‍්‍රචණ්ඩත්වයක් මේ සමාජය තුළ මතුවෙන්න පුළුවන්.

මොකද එහෙම හිතෙන්නේ මේ දැන් සිද්ධවෙන දේවල් මේ සමාජය තුළ දැන් සිද්ධවෙන දේවල් හරිම සංකීර්ණයි. අපේ රටේ ප‍්‍රධාන පුරවැසියෝ දෙන්නා දෙන්නාට ගරුකරන්නේ නැහැ. ප‍්‍රසිද්ධියේ දෙන්නාට දෙන්නා අපහාස කරගන්නවා. මේ දෙන්නා එකට යන්න තමයි ගමනක් පටන් ගත්තේ. වැරදි ගොන්බානක් කරත්තෙට බැඳලා මේ දේ කරගත්තේ අපිම තමයි.
අපි අන්තවාදය ගැන කතාකරනවා. ඒක කොයි තරම් ප‍්‍රචණ්ඩත්වයට ගිහිල්ලා තියෙනවාද කියනවා නම්, තමන්ගේ කුසේ ඉන්න දරුවා, තමාගේ බිරිඳ පවා මේ මරාගෙන මැරෙන කි‍්‍රයාවලියට, ඒ ව්‍යසනයට ගොදුරුකරලා තියෙනවා. කලින් මේ රටේ මරාගෙන මැරෙන තත්ත්වයන් තිබුණා. ඒවාත් වැරදියි.

ප‍්‍රචණ්ඩයි. නමුත් එයින් තමන්ගේ ජනකොටසේ යහපත සඳහා හෝ ඉලක්කයක් තිබුණා. මේ ත‍්‍රස්ත කි‍්‍රයාවලියේ එහෙම නැහැ. ආගම පැත්තෙන් විතරක් නෙමෙයි, වෙනත් අන්තවාදයන්ද සමාජයේ තියෙනවා. තමන්ගේ දරුවෝ දෙන්නා එක්ක අම්මා කෝච්චියට පනිනවා. තමන්ගේ දරුවා ළිඳට තල්ලූ කරලා තාත්තා සියදිවි හානි කරගන්නවා. තමන්ගේ බිරිඳව මරන්න ස්වාමියා කොන්ත‍්‍රාත් දෙනවා. මේ වගේ දේවල් අපි පත්තරයක් ගත්තොත් කියවන්න, දකින්න ලැබෙනවා. මේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය කියන එක, හිංසනය කියන එක, අන්තවාදය කියන එක සමාජයේ සෑම කොටසකම හිත් ඇතුළට කාන්දු වෙලා තියෙන්නේ. ඔවුන් ගෘහස්ථ ජීවිතයේ හැසිරෙන්නෙත් ඒ විදියට. සතියකට පෙර අපේ විශ්වවිද්‍යාලයේ ශිෂ්‍යාවකට, ආදරය අහිමි කිරීම නිසා පෙම්වතෙක් විශ්වවිද්‍යාල භූමියට ඇවිල්ලා පිහියෙන් අනිනවා.

අපිට දකින්න ලැබෙනවා සමාජයේ බරපතළ ඛේදවාචකයක් ඉදිරියේ තමයි අපි ඉන්නේ. අපි නොදැනුවත්ව සමහර වෙලාවට අපි තුළම ප‍්‍රචණ්ඩත්වය මතුවෙනවා. අපේ‍්‍රල් 21 දිනෙන් පස්සේ අපට අප ගැනම බය හිතෙනවා, අපි තුළත් අන්තවාදය මතුවෙනවාද කියලා? අපි තුළ නොතිබුණු මුස්ලිම් විරෝධයක් අපි තුළ මතුවෙනවා. අපිත් සමහර වෙලාවට ඒකේ ගොදුරු බවට පත්වෙනවා. දැන් රෙදි ගන්න කඩයකට යනකොට අපේ ඔළුවටත් එනවා අර මුස්ලිම් විරෝධී මානසික තත්ත්වය. යහපත් ආකල්ප ඇතිව ජීවිතය ගැන හිතන අයට පවා මේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, හිංසනය, අන්තවාදී ලක්ෂණ හෙමිහිට කාන්දුවෙන්න පටන්ගන්නවා. මේ කාන්දුවීම වැරදි ආකාරයකට අපි පාවිච්චි කළොත් 2019 පහුකරලා, 2020 වන විට අපිට දකින්න ලැබේවි 1971ට වඩා දරුණු, 88-89 වඩා දරුණු, යුද කාලයටත් වඩා දරුණු සමාජ ජීවිතයක්.

එහෙම නම් අපි කොහොමද මේකට උත්තර හොයාගන්නේ? ඇයි මෙහෙම වෙලා තියෙන්නේ? එහෙම හිතෙනකොට දැනෙන දෙයක් තමයි මේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, හිංසනය, අන්තවාදය මේ තරම් ප‍්‍රබලව මතුවෙන්න බලපෑ ප‍්‍රවේශ හතරක් තියෙනවා. එකක් තමයි මේ රටේ දේශපාලනය. මේ රටේ දේශපාලනය වගකියන්න ඕනෑ, මේ ඇතිවෙලා තියෙන සංකීර්ණ තත්ත්වයට. ඊළඟට මේ රටේ අධ්‍යාපනය. අනික් කණ්ඩායම මේ රටේ මාධ්‍ය. අවසාන වශයෙන් මේ රටේ තියෙන ආගම්ද මේ තත්ත්වයට වගකියන්න ඕනෑ. හැම ආගමක්ම වගකියන්න ඕනෑ. ආගම්, දේශපාලනය, අධ්‍යාපනය, මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් රට තුළ දැවැන්ත ප‍්‍රතිසංස්කරණයන් සිදුවිය යුතුයි. අපේ මානසිකත්වය වෙනස් වෙන්න ඕනෑ. තමන්ගේ දරුවාව විනාශ කරගෙන තමනුත් විනාශ වෙන මව්වරු බිහිවෙන්නේ මේ අධ්‍යාපන ක‍්‍රමයේ වැරැුද්දෙන්. දේශපාලන ක‍්‍රමයේ වැරැුද්දෙන්. ආගමේ වැරැුද්දෙන්. මාධ්‍යයේ වැරැුද්දෙන්. දැන් මගෙන් මේවාට තියෙන උත්තර කව්රුහරි ඇහැව්වොත් මට හොයාගන්න බෑ. හැබැයි එතැනින් ප‍්‍රශ්න මතුවෙනවා ඉදිරියට. අපි කතා කරනවා පොලිස් ප‍්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳව. පොලිසිය පිළිබඳව අපට මතු කරලා තියෙන පොදු අදහස, ඉතාමත් නරක එකක්. පොලිසියට බඳවාගන්නේ අධ්‍යාපනයෙන් පහළ අය කියන මානසික තත්ත්වය. අට පාස් කියන මානසික තත්ත්වය. නමුත් අපි උත්සාහ කරලා නෑ. අවුරුද්දට සමත්වෙනවා විශ්වවිද්‍යාලයට එන්න වරම් තියෙන අය ලක්ෂයක් විතර. නමුත් ගන්නේ හත්දාහක් පමණයි. නමුත් විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වෙන්න සුදුසු වුණු අය පොලිසියට බඳවාගෙන, යම් නිශ්චිත ජනතාවක් එක්ක ගනුදෙනු කරන්න පුළුවන් අධ්‍යාපනයක් දීලා,

ඔවුන්ව පොලිසියේ රාජකාරියේ යොදවන ක‍්‍රමවේදයක් අපිට නෑ. වර්තමානයේදී ගුරු වෘත්තියට ගැනීමේදී පවා පුහුණුවක් දෙන්නේ නැහැ. උගන්වන්නේ කොහොමද? උගන්වන්නේ කාටද? උගන්වන්නේ මොකටද? ඒ ඉගැන්වීමේදී සිසු ප‍්‍රජාව අතර සම්බන්ධයක් ඇති කරන්නේ කොහොමද? යන දේවල් ගැන පුහුණුවක් දෙන්නේ නැහැ.

විශ්වවිද්‍යාලය කියන්නෙත් හිංසනය, ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, අන්තවාදය සියල්ලම පවතින තැනක්. විශ්වවිද්‍යාලය කියන්නෙත් මේ සංස්කෘතියෙම කොටසක්. පන්ති කාමරය තුළ අධ්‍යාපනය වගේම, පන්ති කාමරය පිටත අධ්‍යාපනයක් ලබන පිරිසක් තමයි ගුරු වෘත්තියට යන්නේ. එහෙම පිරිසක් අධ්‍යාපනයට ඇතුළු වුණාම අධ්‍යාපනය කඩාවැටෙනවා. ඒ කියන්නේ නිවැරදි අධ්‍යාපනයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. දශක කිහිපයක් තිස්සේ අපේ රටේ දේශපාලනය, ආගම, අධ්‍යාපනය, මාධ්‍ය හැසිරීම ක‍්‍රමයෙන් සදාචාරාත්මක විරෝධී තලයකට ගමන් කරමින් සිටිනවා. මේ සම්බන්ධයෙන් අපිට දිගුකාලීන විසඳුමක් තියෙන්න ඕනෑ. අධ්‍යාපනය තුළින් තමයි යම්කිසි පුද්ගලයෙකුට භාෂාව, සංස්කෘතිය, සෞන්දර්ය පිළිබඳ උගන්වන්නේ. ඒ පිළිබඳ අධ්‍යාපනයක් නැතුව, උපාධියක් ලැබුවාට වැඩක් නෑ.

අපි විශ්වවිද්‍යාලයෙන් වරක් ගියා රාගම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට නාට්‍යයක් පෙන්වන්න. නාට්‍යය අවසන් වෙලා අපි වෛද්‍ය සිසු සිසුවියන් සමඟ කතාකළා. වෛද්‍ය සිසුසිසුවියන් විතරක් නෙමෙයි, එතැන වෛද්‍ය විද්‍යාව උගන්වන ආචාර්යවරුනුත් හිටියා. ඒ නාට්‍යය බලපු පේ‍්‍රක්ෂාගාරයෙන් සියයට අනූපහක්ම ජීවිතේ පළමු වතාවට තමයි නාට්‍යයක් බලලා තියෙන්නේ. ඊට අවුරුද්දට පස්සේ අපි ගියා නැවතත් නාට්‍යයක් අරගෙන, රාගම වෛද්‍ය විද්‍යාලයටම පෙන්වන්න. ඒ පෙන්නුවාට පස්සේ අපි ඇහැව්වා,

සිසුසිසුවියන්ගෙන් රසවින්දනය පිළිබඳව. ඒ සිසු ප‍්‍රජාව කිව්වා මේ තමයි ඒ අය බලපු දෙවෙනි නාට්‍යය. පළමුවැන්න ගිය අවුරුද්දේ අපි පෙන්නපු නාට්‍යය. දෙවැන්න මේ පාර පෙන්නපු නාට්‍යය. එහෙම සෞන්දර්යාත්මක වින්දනයක් නැති කෙනෙකුට, අනෙක් මනුෂ්‍යයා පිළිබඳ ආදරයක්, සෙනෙහසක් ඇති වෙයිද? එහෙම අය රෝගීන් දඬුඅඬුවට දාලා වර්ජනය නොකරයිද? වර්ජනයන් කරන්න ඕනෑ. අයිතිවාසිකම් දිනාගන්න ඕනෑ. හැබැයි රෝගීන්ගේ ජීවිතය, අනතුරේ දාලා වර්ජනය කරයිද සෞදර්යාත්මක අත්දැකීම් තියෙනවා නම්. ඊයේ ? පාරේ යනකොට පාරේ මිනිස්සු වැඩියි. ඇයි දුම්රිය වර්ජනය නිසා. මේ අත්දැකීම ගැන මම ජපානයේ සිට පැමිණි මිතුරෙක් කිව්වා, ජපානෙත් මේ වගේම වැඩ වර්ජනයක් තිබුණා, හැබැයි කෝච්චි දිව්වා. ඒ අයගේ වර්ජනය, දුම්රිය ධාවනය වෙනවා, ඒත් මගීන්ගෙන් මුදල් ගන්නේ නැහැ. මේ වැඩ වර්ජනවල බලපෑම කරන්න ඕනෑ රජයටනේ. අපේ වැඩ වර්ජනවල බලපෑම කරන්නේ සාමාන්‍ය මගීන්ට. අපේ රටේත් බැරිද ඕක කරන්න? බස්, දුම්රිය ධාවනය වෙනවා. නමුත් මඟීන්ගෙන් මුදල් අයකරන්නේ නෑ. ඒ විදියට දවස් හතර පහක් දිව්වොත් බලන්න පුළුවන් සෙල්ලම.

මෙවැනි සමාජයක් බිහිවෙන්නේ ඇයි? මෙවැනි සමාජයක් තුළ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, හිංසනය, අන්තවාදය කියන දේවල් මැඩපවත්වා ගන්න පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ. මේ සඳහා පුළුල් පිළිතුරක් හොයාගන්න පුළුවන් වෙයිද කියන එක ගැටලූවක්. සිංහල, දෙමළ, ඉංගී‍්‍රසි භාෂාවක් ඉගෙනගන්නේ නැතුව, කොහොමද තමන් ජීවත්වෙන සංස්කෘතිය පිළිබඳ ආදරයක් ඇතිවෙන්නේ. තමන්ගේ ශිෂ්ටාචාරය පිළිබඳ ආදරයක් ඇතිවෙන්නේ? අනෙකා පිළිබඳ ආදරයක් ඇතිවෙන්නේ? ආගම් බිහිවෙලා තියෙන්නේ මොකටද? අපි ආගම් කියලා දකින්නේ ස්වභාව ධර්මය. අපි ආගමක් විශ්වාස කරනවා කියලා කියන්නේ ස්වභාව ධර්මය විශ්වාස කරනවා කියන එක. ඒ වුණාට අද අපි ආගම කියලා දකින්නේ ඒ ස්වභාව ධර්මයට ආදරය කරන ආගම නෙමෙයි. රාජ්‍යයේ අවශ්‍යතාවට අනුගත වෙච්ච ආගමක්. අද විශ්වවිද්‍යාලවල නායකයා තෝරන්නේ දේශපාලන පක්ෂ. විශ්වවිද්‍යාලවල උපකුලපති තෝරන්නේ දේශපාලන අවශ්‍යතාවන් අනුව. මේ කරුණු සමාජයට බරපතළ විදියට කාන්දුවෙලා තියෙන්නේ.

හැම ආගමකම සිටිනවා අන්තවාදී කොටස්. ආගම කියන්නේ මෙලොව හා පරලොව ජීවිතයක් කියන දර්ශනයක්. ඒක ඇතුළට කොහොමද එන්නේ මනුෂ්‍යයාගේ ව්‍යසනයට එකතු වෙච්ච කාරණා? දේශපාලනය කියන්නේ මිනිස්සුන්ගේ මූලික අවශ්‍යතාවක් සම්පූර්ණ කරන්න ඕනෑ ක‍්‍රමය. ඒක කොහොමද මිනිස්සුන්ට එරෙහිව යන්නේ. මිනිස්සුන්ගේ සිතිවිලිවලට, මානව හැඟීම්වලට එරෙහිව යන්නේ. මිනිස්සුන්ගේ පැවැත්මට එරෙහිව කි‍්‍රයාත්මක වෙන්නේ. මාධ්‍ය කියන්නේ මිනිසුන්ගේ ඥානය, සමාජය පිළිබඳ දැනුම අවබෝධයෙන් වැඩි කළ යුතු ආයතන. ඒවා කොහොමද මිනිසුන්ගේ පැවැත්ම විනාශ කරන්නේ. අධ්‍යාපනය කියන්නෙත් එහෙම එකක්. හැබැයි මේ සියලූ කාරණාවල වගකීම තියෙන්නේ අපේ අතේ. අධ්‍යාපනය වෙනස් කිරීමේ වගකීම තියෙන්නේ අපේ අතේ. දේශපාලනය, ආගම, වෙනස් කිරීමේ වගකීම තියෙන්නේත් ජනතාව අතේ. එහෙම නම් අපි මීට වඩා මතු කරගැනීම සඳහා කලාවට බරපතළ වගකීමක් තියෙනවා.

සම්භාව්‍ය කලාව සහ ජනපි‍්‍රය කලාව කියලා වෙන් කිරීමක් ගැන අපි කතාකරනවා. ඇත්තටම එහෙම එකක් නෑ. සම්භාව්‍ය කලාව, ජනපි‍්‍රය කලාව කියලා එකක් නෑ. හොඳ කලාකෘතීන් හා නරක කලා කෘතීන් කියලා දෙයක් විතරක් තියෙනවා. සම්භාව්‍ය කියලා එකක් නෑ. සම්භාව්‍ය කියලා දෙයක් එන්නේ කොහොමද? මම දන්න තරමින් ලෝකයේ පැරණි නාට්‍ය ලියපු පිරිස සම්භාව්‍ය නාට්‍ය කියලා දෙයක් ලියලා නෑ. පැරණිම නාට්‍ය කලාව හමුවෙන ගී‍්‍රසිය කියන රටේ, නාට්‍යයක් ගත්තොත්, ඒ නාට්‍යයේ ඉන්නේ නළුවෝ තුන්දෙනායි. බලන්න පේ‍්‍රක්ෂකයෝ එනවා 30000ක් විතර. අද කි‍්‍රකට් මැච් එකක් බලන්න එන සෙනඟ අතීතයේ නාට්‍ය බලන්න ආවා. හේතුව නාට්‍ය තමයි මිනිස්සුන්ගේ ඥානය වර්ධනය කළ කලාව. නාට්‍ය කලාව බිහිවුණේ ඒ සඳහායි.

කලාව තමයි අධ්‍යාපනය. අපිව කලාවෙන් ඈත්කරලා අපිට මොකක්දෝ දෙයක් හැත්තෑවේ දශකයෙන් පසුව ඇතිකළ ඒ ව්‍යසනය නිසා සමාජයේ කිසිම තැනකට නිවැරදිව ගමන් කළේ නෑ. තාමත් සමාජයට නැගිටින්න බැරිවෙලා තියෙනවා. අපි ඉදිරියේ තීරණාත්මක මොහොතක් තියෙනවා. පාර්ලිමේන්තුවට යන්න ඉස්සෙල්ලා මිනිස්සු අපි වෙනස් වෙන්න ඕනෑ. අපි සමාජය දෙස මීට වඩා විවෘතව බලලා, හරිම මිනිස්සු තෝරාගන්න ඕනෑ. තෝරාගෙන ඒ මිනිස්සු ලවා අධ්‍යාපනය, මාධ්‍ය, දේශපාලන, ආගම් සම්බන්ධයෙන් බරපතළ ප‍්‍රතිසංස්කරණ සමූහයකට යෑමෙන් පමණයි, අපිට වධහිංසාව, අන්තවාදය හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය නැති කරන්න පුළුවන්.

සුදේශ් ද සිල්වා

මෙත්ලාල් වීරසූරිය

දිනමිණ පුවත්පතෙහි කර්තෘ මාණ්ඩලිකයෙකු වූ මෙත්ලාල් වීරසූරිය කැටමරාන් වෙබ් අඩවියේ වර්තමාන සංස්කාරකවරයා ය. ශ‍්‍රී ලංකා ජනමාධ්‍ය විද්‍යාලයෙහි පුවත්පත් කලා පාඨමාලාවේ දේශකයෙකුද වන හෙතෙම ජනමාධ්‍යකරණය හා පුවත්පත් කලාව පිළිබඳ රචනා කළ කෘති කිහිපයක කතුවරයාද වේ. මෙත්ලාල් වීරසූරිය ලියූ නවතම කෘතිය ‘හොඳට ලියන හොඳම විධිය’ සරසවි ප‍්‍රකාශනයක් ලෙස නොබෝදා පළ විය. මේ වර්තමාන මුද්‍රිත මාධ්‍ය සන්දර්භය කේන්ද්‍රීය සාධකය ලෙස ගෙන ඔහු හා කළ සංවාදයකි.

පත්තර කලාවේ අනාගතය දුර්දසාසම්පන්න යුගයකට මුහුණ දීලා තියෙනවා නේද? මෑතක ලංකාවේ පත්තරත් ගණනාවක් වසා දැමුණා. ඇයි මෙහෙම වෙන්නේ?
සාම්ප‍්‍රදායික මාධ්‍යවලට සිද්ධවෙලා තියෙනවා ඩිජිටල් මීඩියා එක්ක විශාල තරගයකට මුහුණ දෙන්න. විද්‍යුත් මාධ්‍ය එහෙම ඊට මුහුණ දෙන විධිය ගැන කල්පනා කළාට මුද්‍රිත මාධ්‍ය කල්පනා කළේ නැහැ කොහොමද තරගයට මුහුණ දෙන්නෙ කියලා. කෙටියෙන් කියනවා නම් අපේ පත්තර මේ කාලයේ හැටියට තමන්ගෙ වෙළඳපොළ මොඞ්ල් එක කොහොමද වෙන්න ඕනෑ කියලා තේරුම් අරගෙන නැහැ.

එක කාලයක් තිබුණා පුවත්පතක් මිලදී ගැනීම, හැමෝටම පේන්න කියවීම ගරු කටයුතු දෙයක් කියලා සලකපු. දැන් පාඨකයාගේ පැත්තෙන් ගත්තාමත් ඒ ස්වභාවය ගිලිහිලා තියෙනවා නේද?
ඔව්. ඉතින් ඒකට බලපාන මූලික හේතුව තමයි ජනමාධ්‍ය විශේෂයෙන් මුද්‍රිත ඒවා තමන්ගේ පාඨකයා වෙනුවෙන් වන සමාජමය වගකීම වටහා නොගැනීම. මාධ්‍ය බලන්නේ මොනවහරි පළකරලා තමන්ගේ අලෙවි ඉලක්කයට යන්න. හැබැයි ඇතැම් අවස්ථාවල ජනතාව ඉන්නේ මාධ්‍යයට වඩා ඉදිරියෙන්. ජනතාව විශේෂයෙන් ඩිජිටල් මාධ්‍යවලින් එවිගස දැනුවත් වෙනවා. ඉතිං අද දන්න දේම පිටපතක් විදියට හෙට පත්තරේ දකින්න ලැබෙනවා නම් ඇයි මිනිස්සු ඒක කියවන්නෙ? පත්තර උත්සාහ ගන්නේ නැහැ ඒ තත්ත්වය වටහා ගන්න. අන්න එතැනදි පුවත්පත නොවැදගත් දෙයක් බවට පත්වෙලා. ඒ කාලෙ පත්තරවලට හොඳ පෞරුෂයක් තිබුණා. දැන් පත්තර තමන්ගේ පෞරුෂය රැුකගන්නවත් උත්සාහ ගන්නෙ නැහැ. දෙවැනි කාරණේ තවම පුවත්පත් මෙහෙයවන්නේ ඉස්සර ඉඳලා හිටපු පත්තර ඩයිනසෝර්ලා. ඒ ඩයිනසෝර්ලා උත්සාහ ගන්නෙත් නැහැ රූපාන්තරණය වෙන්න. මේ කාරණය වැඩියෙන්ම අදාල වෙන්නේ ලංකාවෙ සිංහල සහ දෙමළ පත්තරවලට.

වර්තමාන ජනමාධ්‍ය මත සම්පාදකයො බවට පත්වෙන්න උත්සාහ කිරීම ගැන ඔබ මොකද හිතන්නෙ?
ඇත්තටම මාධ්‍යකරුවා කරන්න නියමිත පිටකොටුවෙ හතරවෙනි හරස් වීදියේ නාටාමිලා කරන දෙය. හාල් මිටි දහයක් කොහාට හරි බාන්න කිව්වම හාල් මිටි නමයයි, සුදු ලූනු මිටියයි බාන්න අයිතියක් එයාට නැහැනෙ. දැන් මාධ්‍යකරුවා විශේෂයෙන් රූප මාධ්‍යයේදී තමන්ට ආවේණික ශෛලියක් හදාගන්න කියලා හිතාගෙන බොහෝම භාවාතිශය දේවල් කරමින් ඉන්නවා. ඒවා දැක්කාම ග‍්‍රාහකයන්ට තමන් ගැන ලැජ්ජාවක් හිතෙනවා. ප‍්‍රවෘත්ති කියන්නේම විෂය මූලික දෙයක්නේ. සිද්ධිය ඒ ආකාරයෙන්ම වාර්තා කිරීම පැත්තක තියලා රසාලිප්ත කරන්න හැදීමෙන් උපදින්නේ ජුගුප්සාව.

ගෝලීය මට්ටමෙනුත් පුවත්පත මේ වගේ තර්ජනයකට මුහුණ දෙනවාද?
වැනිෂින් නිව්ස් පේපර්හි කතුවරයා කියනවා, ඉදිරි දශක කිහිපය තුළ පුරුද්දක් හැටියට පත්තර පරිහරණය කිරීම ඉතාම පහළ අගයක් ගන්නවා කියලා. ඊට හේතුව ලෙස ඔහු පෙන්වා දෙන්නේත් පුවත්පත තමන්ගේ වෙළඳපොළ මොඩලය කාලීනව වෙනස් නොකිරීම. හැබැයි බටහිර පුවත්පත් මේ සම්බන්ධව විවිධ අත්හදා බැලීම් කරනවා. ගාඩියන් පුවත්පත කියන්නේ විශාල ලාභයක් නොලබන නමුත් ජනතාව අතරේ විශ්වාසය තහවුරු කරගත්ත පත්තරයක්. ගාඩියන් උපක‍්‍රමය තමයි වෙනත් මාර්ග මගින් උපයන ආදායම පුවත්පත පවත්වා ගෙන යෑමට යොදාගැනීම. ජර්මනියෙ සමහර විකල්ප පුවත්පත් තියෙනවා භාරකාර මණ්ඩල මගින් පවත්වා ගෙන යෑම සිදුකරන. එහෙම භාරකාර මණ්ඩලයක් යටතේ පවත්වා ගෙන යනවා කියන්නේ තමන්ගේ පත්තරය කිසිම අගතිගාමී බවකින් තොරව ජනතාව වෙනුවෙන් පවතිනවා කියන එක. මේ සමහර මොඩල ලංකාවෙත් අත්හදා බලන්න පුළුවන්නේ. තේරුම්ගත යුතු තව දෙයක් තමයි අද කාලෙ ජනමාධ්‍යයට හුදෙකලාව නැඟී සිටින්න බැරි බව. පරිවාර මාධ්‍ය සමග එකතුවෙලා කටයුතු කළොත් සමහර විට පත්තරවලට ඉදිරි ගමනක් තියෙන්න බැරි නැහැ.

එහෙම පරිවාර මාධ්‍යයත් එකතු කරගෙන ක‍්‍රියා කිරීමේදී තවත් රූපට් මර්ඩොක්ලා බිහි වීමේ අවදානමක් නැද්ද?
මෙහෙමනෙ පහුගිය දවස්වල අපේ වෙළඳපොළට ඉදිරිපත් කරපු එකපාරට වහලා දාලා කර්තෘ මණ්ඩලය පාරට ඇදලා දාපු ආයතන ගත්තත් ඔය කියන රූපට් මර්ඩොක් සංකල්පය තමයි ක‍්‍රියාත්මක වුණේ. ඔවුන් තමන්ගේ කුණු වහගන්න බාගෙදා කළු සල්ලි සුදු කරන්න මාධ්‍ය ආයතන පත්තර ආරම්භ කරනවා. තමන්ගේ ප‍්‍රතිරූප හදාගත්තාට පස්සේ ඔවුන් ඒවා අතෑරලා දානවා. මේකට තියෙන එකම විකල්පය තමයි සයිබර් මාධ්‍ය. එය ප‍්‍රාග්ධන හිමියන් මත රඳා පවතින්නේ නැති නිසා සාපේක්ෂව ස්වාධීනයි.

සෑම මාධ්‍යයකම භාවිත මූලික මෙවලම භාෂාවනේ. එහිදී පත්තරවල කාර්යය බස ලියා දැක්වීම. දැන් හොඳ ලියන්නො හිඟයි කියලයි පාඨකයො කියන්නෙ. ඒ ගැන මොකක්ද ඔබ දරන අදහස?
අපි පත්තරවලට ආ කාලෙ ලිවීම සැලකුවෙ රස්සාවක් විදියටම නෙවෙයි. අපි බලාපොරොත්තු වුණා නමක් හදාගන්නත්. ඒ නිසා ප‍්‍රවීණයන්ගෙ උපදෙස් ගත්තා. ස්වයංඅධ්‍යයනයක නිරත වුණා. අපි දේශපාලන කල්ලිවල මතවාද වාහකයො වුණේ නැහැ. දැන් තත්ත්වය හාත්පසින් වෙනස්. මේරීමක් නැති පිරිස හොඳ ලියන්නො නෙවෙයි. මිනිස්සු තුළ දැන් හැඟීමක් තියෙනවා දේශපාලනයට වගේම මීඩියාවලටත් සුදුසුකම් අවශ්‍ය නැහැ කියලා. තමන් ලියපු දේ තමන්වත් නොකියවන අය රමණීය ආකෘතියක් හෝ ශෛලියක් හදාගන්නෙ කොහොමද? නිසි පුහුණුවක් නැති අය වැඩ කරන්නෙ ව්‍යවහාරය මත පමණක් රඳා පවතිමින්. ලස්සනට ලිවීම ප‍්‍රතිභාව හා අභ්‍යාසය මුහු වෙච්ච දෙයක්. තමන් සංවර්ධනය කරගන්න උත්සාහ නොගන්න පිරිස පත්තර කලාවට කරන්නෙ හානියක්.

පුහුණු අවස්ථා නැති බව කිව්වාට විශ්වවිද්‍යාල මට්ටමේ පාඨමාලා තියෙනවානේ ජනමාධ්‍යකරණය ගැන. ඇයි පාසල් විෂය මාලාවටත් සන්නිවේදන විෂය ඇතුළුවෙලා තියෙන්නේ?
විෂය හඳුන්වාදීම ගැන විශ්වවිද්‍යාලවලට ස්තූතිවන්ත වෙන්න ඕනෑ. හැබැයි අවුරුදු හතරක් න්‍යාය පුස්තක වනපොත් කරලා අහවර වෙලා වෘත්තීය මාධ්‍යවේදියො බිහිවෙනවාද කියන කාරණාව ගැන සෑහීමකට පත්වෙන්න බැහැ. මේ පාඨමාලා ගැන කපිල කුමාර කාලිංගගේ වචනයෙන් කියනවා නම් නූතන අභ්‍යවකාශ ගමනකට පුරාණ රෝම සෙබළෙකුගේ ඇඳුමෙන් සැරසිලා යෑම වගේ. ප‍්‍රායෝගික ජනමාධ්‍යකරණයයි උගන්වන්න ඕනෑ. පාසල් විෂය මාලාවට සන්නිවේදනය හඳුන්වා දීපු එකෙන් වුණේ අවිචාරවත් ටියුෂන්කාරයන්ගෙ කරල පැහීම විතරයි. දරුවන්ට ඔවුන් උගන්වන්නේ ප‍්‍රායෝගික කාරණා නෙවෙයි න්‍යායි සංකල්පයි විතරයි.

හොඳ පත්තරකාරයෙක් කියන්නෙ හොඳට ලියන්නෙක් කියලාද ඔබේ නවතම කෘතිය වන ‘හොඳට ලියන හොඳම විධියෙන්’ යෝජනා කරන්නේ?
ජනමාධ්‍ය සිංහලෙන් හදාරනදරුවන්ට තියෙන ගැටලූවක් තමයි ප‍්‍රායෝගික පුවත්පත් කලාව ගැන පොත්පත් හිඟවීම. සාම්ප‍්‍රදායික ලිවීම නව්‍ය ආකෘති එක්ක මුහුකරලා කියවීමට රුචි ශෛලියක් හදාගන්නයි මම යෝජනා කරන්නෙ. ලීවීමේ සහජ කුසලතාවක් තියෙනවා නම් ඒක ඔප දාගන්න හැටි මම කතා කරන්නෙ. ලිවීම තම තමන්ට ආවේණික කුසලතාවක්. අපිට ජනමාධ්‍යවේදියො හදන්න බැහැ. හැබැයි සංවර්ධනය සඳහා මග පෙන්වන්න පුළුවන්.

වඩා වැදගත් වෙන්නෙ සරල සුගම රසවත් බසද? නැතිනම් ආකෘතියද?
දෙකම වැදගත්. කතාව මොනතරම් රසවත් වුණත් මොනතරම් රහට ලියන්න පුළුවන් වුණත් සිත්ගන්නාසුලූ ආකෘතියකට පෙළ ගහගත්තේ නැත්නම් තත්පර කිහිපයක් ඇතුළත පාඨකයා ඊළඟ පිටුව පෙරලනවා. මේක කර්මාන්තයක්නේ. කල්පනා කරන්න ඕනෑ ඇයි පාඨකයා මගේ කතාව මිලදී ගන්නෙ කියලා. මූලිකම අභියෝගය නූතනයේ මුද්‍රිත මාධ්‍ය නොනැසී පවත්වා ගන්නේ කොහොමද කියලා හිතාගෙන ලිවීම. දැන් බ්‍රෝඞ්ෂීට් පත්තරවල ලිවීම පවා වෙනස් වෙලා තියෙනවා. තවදුරටත් මිනිස්සු මාගල් කියවන්නෙ නැහැ. නිර්මාණාත්මක ලේඛනය කියන්නෙ වෙනම එකක්. ඒක භාවාතිශය ලිවීමක් නෙවෙයි. අවාසනාවට තවම ලංකාවෙ සමහර වෙබ් ලියන්නො පවා ලියන්නෙ බ්‍රෝඞ්ෂීට් පත්තරවල වගේ. එයාලා කල්පනා කරන්නේ නැහැ බහුතරය වෙබ් කියවන්නේ ස්මාර්ට් ෆෝනයේ තිරයෙන් කියලා.

x ලසන්ත ද සිල්වා
x

සෙනසුරු ග‍්‍රහයාගේ චන්ද්‍රයෙක් වන ටයිටන් ග‍්‍රහයා වෙත නාසා ආයතනයේ මෙහෙයුමක් දියත් කරන බව ජුනි 28 වැනිදා නිල වශයෙන් නිවේදනය කළා. ඒ මෙහෙයුම අනුව ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි යන නමෙන් යුත් යානාවක් ටයිටන් ග‍්‍රහයා වෙත රැුගෙන යනවා.

ලංකාවේ ඇතැමුන්ගේ බුද්ධි මට්ටමට අනුව නම් ඉදිරියේදී නාසා ආයතනයට අපල කාලයක් උදාවෙනු ඇති. සෙනසුරු ග‍්‍රහයාගේ නිදහසට බාධා කරමින් තවත් යානයක් යවද්දී සෙනසුරු කෙසේ ඉවසන්නද? විෂ්ණු දෙවියන්ටත් බටකොළ කැවූ සෙනසුරුට කරදර කරන්නට ගොස් නාසා ආයතනය මොන අපල උපද්‍රව උදාවේදැයි කවුරුන් දන්නවාද?

නාසා ආයතනයට දැනටමත් ප‍්‍රශ්න රැුසක් තියෙනවා. විශේෂයෙන් ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ගෙන් නාසා ආයතනයට ඉදිරිපත් වෙන විකාර යෝජනා ගොන්නම මහත් හිසරදයක්. ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් අභ්‍යවකාශ හමුදාවක් හදන්නටත් යෝජනා ඉදිරිපත් කර තිබුණා. අනෙක නාසා ආයතනයට දැන් වාර්ෂික ඇමෙරිකන් අයවැයෙන් වෙන්වෙන්නේ අඩු මුදලක්. දැන් ස්පේස් එක්ස් වැනි ආයතන නාසා ආයතනයටත් වඩා ඉදිරියට ගොස් අභ්‍යවකාශ ගමනේදී සාර්ථක වෙනවා. ඉතින්, ලංකාවේ කේන්දරකරුවකුට ඉදිරියට විත්, මේ හැම ප‍්‍රශ්නයටම මුල සෙනසුරු වෙත මීට කලින් නාසා ආයතනය යැවූ ‘කැසිනි‘ නම් අභ්‍යවකාශ යානය බව කිව හැකියි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ සෙනසුරු වටා කරකැවුණු කැසිනි යානයේ ආයු කාලය අවසන් වීමෙන් පසුව, එය සෙනසුරු මතට කඩාවැටෙන්නට පටන්ගත්තේ මෑතකදී. ඒ කඩාවැටීම නිසා ඇමෙරිකාවට අපල කාලයක් උදා වූ බව ඕනෑ නම් නැකැත්කරුවෙකුට විග‍්‍රහ කළ හැකියි.

කොහොම වුණත් නැකැත්කාරයන්ගේ ලෝකයෙන් එළියට ඇවිත් සෙනසුරු ගැන කතාකළ යුතුයි. සෙනසුරු යනු සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ සිටින පෘථිවියට පමණක් දෙවැනි සුන්දරම ග‍්‍රහවස්තුවක් ලෙස හැඳන්විය හැකියි. සුන්දර හිම වළලූ ගොන්නක් සෙනසුරු වටා කරකැවෙනවා. සෙනසුරු යනු සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ සිටින දෙවැනි විශාලතම ග‍්‍රහයායි. සෙනසුරු යනු වාත යෝධයෙක්. එයින් අදහස් වෙන්නේ සෙනසුරු ග‍්‍රහයාට අඩිය තැබිය හැකි ඝන මතුපිට පෘෂ්ඨයක් නැති බව. ඒ නිසා සෙනසුරු මත අඩිය තැබිය නොහැකියි. කිසිම යානයකටවත් නුදුරු අනාගතයේ සෙනසුරු මතට ගොඩබසින්න බැහැ. බෘහස්පති වගේම තමයි. එය දැවැන්ත වායූන්ගෙන් සෙනසුරු සමන්විත වෙනවා.

දැවැන්ත සෙනසුරු වටා චන්ද්‍රයන් විශාල ප‍්‍රමාණයක් කරකැවෙනවා. පෘථිවිය වගේ එක් චන්ද්‍රයෙක් නෙවෙයි. සෙනසුරු වටා තිබෙන සුන්දර හිම-¥විලි වළල්ලේ තිබෙන මිලියන ගණනක් ග‍්‍රහවස්තු සැලකිය යුත්තේත් කුඩා චන්ද්‍රයන් ලෙසයි. ඒවා කෙසේවෙතත් ටයිටන් යනු ඒ චන්ද්‍රයන් අතර දැවැන්තයායි. ටයිටන් සෙනසුරුගේ අනෙකුත් චන්ද්‍රයන්ට වඩා අසාමාන්‍ය ලෙස විශාලයි. එය ප‍්‍රමාණයෙන් බැලූ කල සිකුරු ග‍්‍රහලෝකයට හා ප්ලූටෝ නම් වාමන ග‍්‍රහලෝකයටත් වඩා විශාලයි. එහෙත් ටයිටන් යනු මේ වෙද්දී අඟහරු හැරුණු කොට පෘථිවි අභ්‍යවකාශ විද්‍යාඥයන්ගේ කුතුහලය වැඩිපුරම යොමුවූ සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ ග‍්‍රහ සාමාජිකයායි. එයට හේතු ගණනාවක් තියෙනවා.

අපි නැකැත්කාරයන් ගැන උපහාසයෙන් සටහන් කරන අතරේ සෙනසුරු වෙත මීට පෙර යැවූ කැසිනි නම් යානයක් ගැන සටහන් කළා. කැසිනි කියන්නේ මීට පෙර නාසා ආයතනයෙන් සෙනසුරු වෙත යැවූ යානයයි. සෙනසුරු ගැනත් ටයිටන් ගැනත් වැදගත් තොරතුරු රැුසක් කැසිනි යානයෙන් සොයාගත්තා. 1997දී පිටත් වූ කැසිනි යානය 2004 දී පමණ සෙනසුරු වෙත ළඟාවුණා. කැසිනි යානයේ මෙහෙයුම වුණේ සෙනසුරු වටා කක්ෂගත වී හැකිතරම් සෙනසුරුගේ දත්ත එකතු කිරීමයි. ඉතා සාර්ථක ලෙස 2017 තෙක්ම කැසිනි යානය සෙනසුරුගේ දත්ත එක්රැුස් කළා. අප පෙර කී පරිදි ඉන්ධන අවසන් වීමෙන් පසුව 2017දී කැසිනි සෙනසුරුගේ වායූමය පෘෂ්ඨය මතට කඩාවැටෙන්නට පටන්ගත්තා.

කැසිනි යානය සෙනසුරු වෙත යද්දී තවත් වැදගත් දෙයක් රැුගෙන ගියා. ඒ යුරෝපීය හොයිගන් යානයයි. එය 2004දී කැසිනිගෙන් වෙන්ව ටයිටන් බලා ගමන් ගත්තා. ඉන්පසුව සාර්ථක ලෙස ටයිටන් මතට දෙසැම්බරයේදී ගොඩබැස්සා. හොයිගන් යානයෙන් ටයිටන්ගේ මතුපිට ඡුායාරූප එවන්නට පටන්ගත්තා. යුරෝපීය මෙහෙයුම් කුටියේ සිට ඡුායාරූප බලන්නට පටන්ගත් පෘථිවියේ විද්‍යාඥයන් පුදුමයෙන් කෑගසන්නට පටන්ගත් අයුරු තවමත් වීඩියෝ දර්ශන ලෙස පවතිනවා. පෘථිවියේ සිට ඈතින්ම පිහිටි ග‍්‍රහලෝකයක පෘෂ්ඨය මතට පෘථිවි යානයක් ගොඩබසින ලද අවස්ථාව ලෙස එය සැලකෙනවා.

මීදුම් මැද්දෙන් ගිය හොයිගන් යානය පෘථිවියට එවූ ඡුායාරූපවලින් පෘථිවි විද්‍යාඥයන් එතෙක් අනුමාන කළ කාරණා රැුසක් තහවුරු කළා. හොයිගන් පැය කිහිපයකින් ගල්ගැසුණා. එහෙත් එයින් වැදගත් දත්ත රැුසක් ලැබී තිබුණා. ටයිටන් ගැන පෘථිවි විද්‍යාඥයන්ගේ කුතුහලය දෙගුණ කරන්නට ඒ දත්තවලට හැකිවුණා.

හොයිගන් යානයත්, කැසිනි යානයත් එවූ ඡුායාරූප හා දත්ත අනුව මේ වෙද්දී ටයිටන් ග‍්‍රහයා ගැන අප සතුව දත්ත රැුසක් තියෙනවා. ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි මෙහෙයුමෙන් යන්නේ ඒ දත්තවලින් නැඟුණු ප‍්‍රශ්න රැුසකට පිළිතුරු සොයන්නයි. ඊට පෙර ටයිටන් ගැන දැනට තිබෙන දත්ත ගැන කතාකළ යුතුයි.
පෙර කී පරිදි ටයිටන් යනු සෙනසුුරු ග‍්‍රහයාගේ ඇති විශාලතම චන්ද්‍රයායි. පළවැනි පුදුමය තමයි ටයිටන් ග‍්‍රහයාට තමන්ගේම කියා වායුගෝලයක් තිබීම. දෙවැනි පුදුමය තමයි ටයිටන් මත මුහුදු පැවතීම. මුහුදු හෝ විල් යන නම් දෙකෙන් ඕනෑ එකක් ඒවාට යෙදිය හැකියි. එහෙත් සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ මතුපිට පෘෂ්ඨයෙහි ද්‍රව පවතින එකම තැන තමයි ටයිටන් ග‍්‍රහයා. ඊට අමතරව ටයිටන්හි කාන්තාර තියෙනවා. වායුගෝලයක් තිබෙන බව අපි කලින් කීවා. ඒ අනුව වළාකුළු තියෙනවා. වැහි වහිනවා. අකුණු ගහනවා. පෘථිවියට බොහෝදුරට සමාන ගංගා පද්ධති තියෙනවා. මඩ තියෙනවා. ගිනිකඳු තියෙනවා. ඒ අනුව ටයිටන් ග‍්‍රහයා මත සංකීර්ණ හා දියුණු රසායනික ගනුදෙනු සිද්ධවෙනවා. බැලූ බැල්මට ජීවය පැවතීමට අවශ්‍ය කොන්දේසි රැුසක් ඒ අනුව සම්පූර්ණයි. ටයිටන් ගැන කුතුහලය මේ තරම් වැඩිවෙන්නට හේතුවුණේ ඒ සමානකම්.

එහෙත් වෙනසක් තියෙනවා. ටයිටන්හි මුහුදුවලත් ගංගාවලත් තියෙන්නේ පෘථිවියේ ජලය හෙවත් සී ඕටූ නොවෙයි. ඒ වෙනුවට එහි තියෙන්නේ මෙතේන්. එහි වායුගෝලය තැනී ඇත්තේ ඔක්සිජන් හා කාබන්ඩයොක්සයිඞ්වලින් නෙවෙයි. එහි වැඩිපුරම තියෙන්නේ නයිට‍්‍රජන්. වළාකුළුත් එසේයි. ඒ නිසා පෘථිවියේදී මෙන් සුදුපැහැ වළාකුළු නොව, තැඹිලි පැහැ වළාකුළු දැකිය හැකියි. වර්ෂාව තිබුණත්, එහි තියෙන්නේ මෙතේන් වර්ෂා. පෘථිවිය මැද ලාවා තිබුණත්, ටයිටන් මැද තියෙන්නේ ජලය හා ඇමෝනියා. ඒ අනුව ටයිටන්හි තියෙන ගිනිකඳුවලින් ගලා එන්නේ සුදුපැහැ ලාවා. ජලය සහ ඇමෝනියා මිශ‍්‍රණය. පෘථිවියේ ලාවාවලට අත දැම්මොත් පිච්චෙනවා. ටයිටන්හි ලාවාවලට අත දැම්මොත් ගල්ගැහෙනවා.

ටයිටන් අධික ශීතලකින් යුක්තයි. පෘථිවියේදී කිලෝග‍්‍රෑම් 70ක් බර අයෙකුට ටයිටන්වලදී කිලෝග‍්‍රෑම් 10ක බරකින් යුක්ත වේවි. ටයිටන්වලට ලැබෙන්නේ පෘථිවියට ලැබෙන ඉර එළියෙන් සියයට එකක්් පමණයි. මේ සියලූ කාරණා අනුව පෘථිවි ජීවයට ටයිටන්හි පවතින්න බැහැ. එය අඟහරු තරම් පහසුවෙන් පෘථිවි ජීවයට ගැළපෙන ලෙස වෙනස් කරන්නටත් බැහැ. එසේනම් ටයිටන් වෙත යන්නට හේතුව කුමක්ද?

ටයිටන් මතුපිට ජීවය පිළිබඳ පෘථිවි විද්‍යාඥයන්ට තවමත් නොලැබුණු මහා පැන රැුසකට පිළිතුරු තිබිය හැකියි. කෙටියෙන් කීවොත් ටයිටන් මත ජීවය පවතිනවා විය හැකියි. නාසා ආයතනය ටයිටන් වෙත යන්නේ එහි ජීවය පවතිනවාදැයි සොයන්නට. එනම් ටයිටන්හි මුහුදුවල බැක්ටීරියා වර්ග හෝ වෙනත් ජීවී වර්ග සිටිනවාදැයි සොයන්නට. ජීවය ගැන මහා ප‍්‍රශ්න ගණනාවකට එයින් පිළිතුරු ලැබේවි. ටයිටන්හි මුහුදුවල ඇතැම්විට බැක්ටීරියා වර්ග පවතිනවා විය හැකියි.

පෘථිවියේ ජීවය බැක්ටීරියාවල සිට මුල්ම ජීවීන්ගේ සිට, නූතන සංකීර්ණ ජීවීන් දක්වා පරිණාමනය වූ අන්දම විද්‍යාඥයන් සොයාගෙන හමාරයි. ජීවය ගැන වැදගත් තොරතුරු රැුසක් අපට තියෙනවා. වසර මිලියන ගණනක් ඉතිහාසය අප දැක හමාරයි. එහෙත් එක් පැනයකට පිළිතුරු නැහැ. පෘථිවියට මුලින්ම ජීවය ආවේ කොහොමද? එය පෘථිවියේ රසායනික ක‍්‍රියාවලි තුළින්ම ජනිත වුණාද? නැත්නම් එය අභ්‍යවකාශයේ වෙනත් කොහේ හෝ සිට පැමිණි ග‍්‍රහවස්තුවකින් ආගන්තුක ලෙස පැමිණියාද? ඒ ප‍්‍රශ්නවලට පිළිතුරු නැහැ.

අනෙක් ප‍්‍රශ්නය ජීවය පැවතිය හැක්කේ පෘථිවියේ ඇති තත්වයන්ට සමාන තත්වයන්හි පමණක්ද? එසේ නැතිනම් ඊට වෙනස් තත්වයන් පවතින තැනක ජීවය පැවතිය හැකිද? යන්න. එනම්, ඔක්සිජන්, කාබන්ඩයොක්සයිඞ් හා ජලය මූලික කරගත් පරිසරයක් හැර වෙනස් පරිසරයක ජීවය පැවතිය හැකිද යන්න. වත්මන් පෘථිවි විද්‍යාඥයන් සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයෙන් පිටත ග‍්‍රහලෝකවල ජීවය සොයද්දී, ඔවුන් ඇත්තෙන්ම සොයන්නේ පෘථිවියට සමාන මූලද්‍රව්‍ය තිබෙන ග‍්‍රහලෝකයි. ජීවය පවතින්නේ එවැනි ග‍්‍රහලෝකවල බවයි විද්‍යාත්මකව දැනට ඔප්පු වී ඇත්තේ.

අප නැවත මෙසේ කල්පනා කරමු. පෘථිවියේ ඔක්සිජන් මත පදනම් වූ වායුගෝලයක් තියෙනවා. ටයිටන්හි නයිට‍්‍රජන් මූලික වායුගෝලයක් තියෙනවා. අප දැනට දන්නා පරිදි ජීවය පවතින්නේ ඔක්සිජන් මුල් කරගෙනයි. එහෙත් නයිට‍්‍රජන් වැනි වෙනත් මූලද්‍රව්‍යයක් පදනම් කරගෙන ජිවය පවතින්නට බැරිද යන ප‍්‍රශ්නයට ටයිටන්වලින් පිළිතුරු ලැබෙන්නට ඉඩ තියෙනවා. ඒ අනුව ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි මෙහෙයුමෙහි මූලිකම අරමුණ ටයිටන්හි ජීවය පවතිනවාදැයි සොයා බැලීමයි.

ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි දියත් කරනු ඇත්තේ 2026දීයි. එය 2034දී ටයිටන් වෙත ගමන් කරනු ඇති. කැසිනි යානාව වසර 13ක් තිස්සේ එකතුකළ දත්ත රැුසක් ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි ගමනට උදව් වනු ඇති. ඒ දත්ත අනුව පෙර සැලසුම් කළ ස්ථාන ගණනාවකට ඩ‍්‍රැගන්ෆ්ලයි ගමන් කරනු ඇති. ඔවුන්ගේ මූලිකම අරමුණ ජීවය ගැන සෙවීම. ටයිටන් ග‍්‍රහයාගේ උපත, එහි ජීවය පවතිනවාද නැද්ද යන්න, එහි මතුපිට ස්වභාවය ආදියත් එයින් වැඩිදුර පරීක්ෂන කරනු ඇති.
ඇත්තෙන්ම ටයිටන් ග‍්‍රහයා යනු ජීව විද්‍යාව පිළිබඳ මනුෂ්‍ය වර්ගයාට සිදුකිරීමට තිබෙන අසමසම පරීක්ෂණයයි. ටයිටන්හි ජීවය පවතිනවා නම්, ජීවය ඕනෑම තැනක පැවතිය හැකියි.

අමිල රත්නායක

කර්තෘ : David Foenkinos
පරිවර්තනය : මහාචාර්ය නිරෝෂිණී ගුණසේකර

ආවර්ජනා කියන්නේ Les Souvenirs කියන ප‍්‍රංශ පොතේ සිංහල පරිවර්තනේට. David Foenkinos කියන ප‍්‍රංශ ලේඛකයාගේ මේ නිර්මාණය, නවකතාවක් ද, ස්මරණ පොකුරක් ද කියන ප‍්‍රශ්නෙට උත්තර සොයාගන්න වෙන්නෙත් පොතෙන්මයි. අපට හිතෙන හැටියට නං නවකතාව කියන්නෙත් අඩුවැඩි වශයෙන් සැමරුම් දාමයකටමයි. කොහොම වුණත් ‘ආවර්ජනා’ ගැන කතාකරන්න සම්භාව්‍ය භාෂාවක්, ලේඛන ශෛලියක් සුදුසු නෑ කියන අදහස ඔඵවට දැම්මෙත් ආවර්ජනාම තමයි.’ දාවිත් ෆොඇන්කිනෝස් 1924 වර්ෂයේදී පැරිස් නුවර උපන්න කෙනෙක්. මේ සම්මානලාභී ලේඛකයා ප‍්‍රංශයේ වැඩියෙන්ම අලෙවි වෙන නවකතා පළකරන කතුවරුන් පස්දෙනාගෙන් කෙනෙක් හැටියටයි පරිවර්තිකාව සඳහන් කරන්නේ. ආවර්ජනා පරිවර්තිකාව තමයි මහාචාර්ය නිරෝෂිණී ගුණසේකර.

පරිවර්තිකාව ප‍්‍රංශ භාෂාවෙන් සිංහලට පරිවර්තනය කරලා තියෙන 8 වැනි කෘතිය තමයි මේ. මේ පොත කියවන කෙනෙකුට ඉබේටම වගේ හැෙගන දැනෙන දෙයක් ගැනත් ඒ එක්කම කියන්න වෙනවා. ප‍්‍රංශ භාෂාවෙන් මුල්පොත කියවන්න බැරි පාඨකයකුට වුණත් ආකස්මිකව හැෙගන දැනෙන දෙයක් තමයි ඒ. මේ අමුතු ශෛලිය, බස්වහර, යෙදුම් මුල්පොතට ළගින්ම යන විදිහට සකස් වෙලා තියන වගක් කියවන්නාට හැගීයනවා. කිසිම නොගැළපීමක් නැති ආකාරයට. ප‍්‍ර‍්‍රංශ ලේඛකයා ලියාගෙන යන්නේ මතකාවලියක්. ස්මරණ පෝලිමකදී වුණත් අනිත් හැම පෝලිමක වගේම පෝලිම කඩාගෙන යන උදවියයි වැඩි. මෙතැනදි එහෙම කරන්නේ ස්මරණ. පොත පටන් ගන්නේ සීයාගේ මරණය ගැන මුණුබුරා දැනගන්න අවස්ථාවෙන්. එයා ඒ වෙලාවෙ ඉන්නේ තද වැස්සකට අහුවෙලා.

කූඩගොඩක් මැද්දේ අතරමං වෙලා. තද වැස්ස වෙලාවකදී ටැක්සියක් නවත්ත ගන්නවයි කියන එකත් ලේසි නෑ. ඉතිං එතැනදි එයාගේ හිතට එන්නේ හරිම යථාර්ථවාදී සිතිවිල්ලක්. ‘දුවන එකේ වැඬේ මොකක්ද? සීයා මැරිලා. එයා මං එනකම්ම හෙලවෙන්නේ වත් නැතුව ඉඳීනේ?’ ඇත්ත නේන්නං! කියලායි පාඨකයාට එකපාරටම හිතෙන්නේ. මේ වගේ අපූරු අවධාරණ, උපමා ගණනාවක් පොතේ තැනින් තැන පොතට ආභරණ පළන්දනවා. යටි හිතේ වෙඩි උණ්ඩ පුපුරායෑම් පිටතට නොපෙනෙන්න පරිස්සම් වෙන තාත්තා ගැන කියනගමං පුතාට මතක් වෙන්නේ අහසේ දැඩි දරුණු තත්ත්වය (සුළං කුණාටු* තියෙද්දිත් හිනාවෙවී බීම අල්ලන ගුවන් සේවිකාවො. සීයාගේ මරණෙ ආරංචි වුණ වෙලේ ඉඳම්ම මුණුබුරාගේ මතක තිරේ ජවනිකා පෙළ ගැහෙන්න ගන්නවා. දවස් දෙකකට කලිනුත් සීයා (තවමත්* ජීවතුන් අතර හිටියා. සීයා බලන්න තමා ක්‍රෙම්ලින් බිසේත‍්‍ර රෝහලටත් ගියා. බටයකින් වතුර පොවන්න උත්සාහ කළත් වතුරෙන් බාගයක්ම වෑහුණේ සීයගේ බෙල්ල දිගේ. මං එයාට ආදරෙයි කියල කියන්න ඕනෙකම තිබ්බත් මට ඒක කරගන්න බැරි වුණා. ඒ වචන ගැනත් ලැජ්ජාව නිසා සම්පූර්ණ කරගන්න බැරි වුණ හැගීම ගැනත් මම තාම හිතනවා. මේ වගේ අවස්ථාවකත් ඇතිවෙච්ච විගඩං ලැජ්ජාවක්. (ආවර්ජනා, 11 පිටුව*

මුණුබුරාට හිතෙන්නේ එහෙමයි. ඒ එක්කම එයා කරන අවධාරණේ පොත කියවන අයටත් දැනෙන්න ගන්නේ තමන්ගේ හදවත්වලම දෝංකාරයක් වගේ.
‘මම කවදත් මට කියන්න ඕන වචන කියන්න පරක්කු වුණ කෙනෙක්’
මෙන්න මේ වගේ අතිසරල වගේ දැනෙන, ඒත් කොහොමටවත් සරල නැති අවධාරණ එක්ක තමයි පොත ගලාගෙන යන්නේ. ඒත් එක්කම මහලූවිය, මරණය එක්ක කරන ගනුදෙනුවක් වගේ, සජීවි සංවාදයක් වගේ දේකුත් ඒකෙන් ධ්වනි නංවනවා.

සීයාගේ මළමිනිය දිහා බලගෙන කාමරේ ඉන්න මුණුබුරාට පේන්නේ මැස්සෙක්. මරණය කියන්නේ ඕක වෙන්නැති කියලා මුණුබුරාට සංඥා කරන්නේ සීයාගේ මූණෙ වහපු මැස්සා.

‘ඇෙග් මැස්සෙක් වහපුවහම එලවන්න බෑ කියන්නේ මැරිලා කියන එකයි.’ සීයගේ නිශ්චල බව ආක‍්‍රමණය කරපු පාහර මැස්සා ගැන මුණුබුරා හිතන්න ගන්නවා. ඌ වහල ඉන්නේ සීයාගේ අන්තිම මූණෙ. සීයා ගැන මොනව ද ඌ දන්නේ? සීයා මීට කලින් වැඩිහිටියෙක්, තරුණයෙක්, අලූත උපන්න බබෙක් වෙලා උන්න බව දන්නවැයි? පාඨකයාගේ හිත කීරිගස්සන්නේ මෙන්න මේ ජාතියේ අවධාරණ. තරුණ අය වැඩිහිටියෝ දිහා බලන්නේ ඒගොල්ල ලෝකෙට බිහිවුණේම මහල්ලෝ හැටියට කියල හිතං. ඒත් ළපටි මූණක්, කිරි බොන දෙතොලක්, කිරි සුවඳක් මේ ගොරහැඩි මහල්ලන්ටත් උරුම වෙලා තිබුණ බව කාටවත් මතක් වෙන්නේ නෑ. මේ ගොරහැඩි එපාකරපු මහලූ ජීවිතේ තමන්ටත් උරුමයි කියන එක ගැන වගේවගක් නැත්තෙත් ඒ නිසා. ආවර්ජනා කියවන පාඨකයා ඒ සරල, සැහැල්ලූ වචන විනිවිදගෙන යන්නේ අර ගැඹුරු සත්‍යය දිහාට. කොහොමටවත් වළක්වන්න බැරි වයස්ගතවීමේ අතුරුඵල ගැන වයස්ගතවෙන්න කලින් කිසිකෙනෙකුට හිතාගන්න බැරි පරාසයක් පොතේ පිටු ගණනාවකින්ම විස්තර වෙන්නේ ආච්චි අම්මාගේ ජීවිත අත්දැකීම් හරහා. අතේ පයේ වෙර හිඳෙන කොට මහලූ නිවාසවලට ගාල් වෙනවයි කියන එක මොන විදිහේ අත්දැකීමක් ද?

ගාලට එක්කං යනකොට සත්තු විරෝධත්වය ප‍්‍රකාශ නොකළාට මිනිහා කියන සත්ත්වයාගේ සිතිවිලි සටන් කරන්න ගන්නවා. ඒ වෙලාවෙදී ප‍්‍රංශෙ ඉන්න ආච්චි අම්මා කෙනෙකුට වුණත් දැනෙන හැගීම, ඒ හිත ඇතුළෙ පුපුරලා යන අධිබල බෝම්බෙ තරාතිරම අපේ ආසියානු වැඩිහිටියන්ට කොයි විදිහට දැනෙනවා ඇද්ද කියලයි පොත කියවන කොට හිතෙන්නේ. එතැනදි සුන්නද්¥ලි වෙලා යන්නේ මොන වගේ ලෝකයක් ද?

ගෙදර කවුරුවත් නැතිවෙලාවක ආච්චි අම්මා වැටිලා. දැං නං ආච්චි අම්මාට තනියෙන් ඉන්න ඉඩ අරින එක භයානකයි. කවුද ඉතිං ආච්චි අම්මාට තනිරකින්න ඉන්නේ? එයාට තනිරකින්න උන්න හැමෝම මැරිලා. ජීවිතෙත් එක්ක තරග දුවන පුත්තු තුන්දෙනාටම ආච්චි අම්මා ප‍්‍රශ්නයක්. ඉතිං එක පුතෙක් මෙහෙම කියනවා. ‘අම්මාට තනියෙන් ඉන්න බෑ’ ඒත් මහලූ නිවාසෙට යන්න ආච්චි අම්මා සූදානම් නෑ. ඉතිං එයා මුරණ්ඩු පොඩි දරුවෙක් වගේ. ‘බෑ. මට මගේ ගෙදර ඉන්න ඕන.’ ඒත් ආච්චි අම්මාට ගෙදර තනියම ඉන්න බැරි බව ඔප්පු කරන්න පුතා නොයෙකුත් තර්ක විතර්ක ඉදිරිපත් කරනවා. ‘ආයිත් වැටුණෙත් මොකද වෙන්නේ?’ ‘ඔව් ඉතිං මැරිල යයි’ එදාට පස්සේ ආච්චි අම්මා කෑම කන්නේ නෑ.

මුණුබුරාගේ මතක පෝලිම කඩාගෙන මේ සිද්ධිදාමය ඉස්සරහට එනව. එයාට මතක් වෙනව ඒ හුදෙකලා සටනට ආච්චි අම්මගේ විශාල ශක්තියක් වැය වුණ හැටි. ශක්තිය වැය වේගෙන වැයවේගෙන යන කොට, කාලයක් ගතවෙන කොට වෙනසක් ඇතිවෙන්න ගන්නවා. ‘ආච්චි දැක්කා එයාගේ ළමයින්ගේ බැල්මේ තිබ්බ පොඩි දෙයක්. එයාට පෙනුණා එයාගේ පුතාල ඉන්නේ බයවෙලා කියල. එයාට තේරුණා දැන් එයා තවදුරටත් අම්මෙක් නෙවෙයි බරක් කියලා. (29 පිටුව* ඉතිං ඊට පස්සේ එයාගේ අකමැත්ත ප‍්‍රකාශ වෙන්නේ ‘මං කැමතියි’ කියන වචන දෙකෙන්. ජීවිතේ අභියෝගවලට මූණදුන්න කෙනෙකුට, නිදහසේ ජීවත්වුණ මනුස්සයෙකුට මේ කඩයිම ජයගන්නවයි කියන්නේ ලේසිපහසු කටයුත්තක් නෙවෙයි. මහලූ නිවාසෙට යන්න ලෑස්ති වුණ ආච්චි අම්මාගේ අතේ තියෙන්නේ බැලූබැල්මට විහිඵවක් වගේ පේන පුංචිම පුංචි ගමන් මල්ලක්. ඒක පුතාට ප‍්‍රශ්නයක්.

‘ ඕක විතර ද ගත්තේ?’
‘ඔව්’
හෑල්ලූ මල්ල අතට ගන්නේ මුණුබුරා. හිස් මල්ල හැම වචනෙකම බර දරං ඉන්නවා වගේ මුණුබුරාට හැෙගනවා. ඊටත් පස්සේ ආච්චි තාත්තාගෙන් අහන්නේ වෙනමම ප‍්‍රශ්නයක්. ‘ගේ විකුණන්නේ නැහැයි කියල ඔයා මට පොරොන්දු වෙනව ද?’ ‘ඔව්. පොරොන්දු වෙනවා’ ‘එතකොට මට එතන හොඳ නැත්නම් ආපහු එන්න පුඵවනි’
‘හරි. හරි.’
තාත්තා ලිස්සලා යනවා. ඊට පස්සෙ ආච්චිව බලන්න මහලූ නිවාසෙට වැඩිපුරම යන්නේ මුණුබුරා. පුතාට වඩා ආච්චිට සමීප වෙන්නේ මුණුබුරා. ආච්චිව පිටට අරං යන්නෙත් මුණුබුරා. දවසක් මුණුබුරා ආච්චිට යෝජනා කරනවා මුහුදු ආහාර තියන අවන්හලකට යන්න.

‘මම වැඩිය කැමති මගේ ගෙදරට යන්න’
‘ආච්චිගේ ගෙදරට? ඒ කියන්නේ?’
‘මගේ ගෙදරට. මට ආයේ මගේ ගෙදර බලන්න ඕන?’
මුණුබුරා පාෂාණිභූත වෙනවා. මොනවද එයාට කියන්න තියෙන්නේ? ඒ වෙනකොට ගේ විකුණලා ඉවරයි. තාත්තා පොරොන්දුව කඩකරලා. වැඩිහිටියන් භාණ්ඩ හැටියට දරුවන්ට පෙනී යන කාලෙකුත් උදාවෙනවා තමයි. ඒත් තමනුත් භාණ්ඩ බවට පත්වෙන බව, ඒ අනිවාර්ය කාරණාව එතැනදි ඒගොල්ලට අමතකයි.
කියාගන්න දෙයක් නැතිකමට මුණුබරාට කියන්න වෙන්නේ ‘දැං මට වෙලා නෑ’ කියලා.
‘ඔව්. ඔයාට රෙස්ටොරන්ට් යන්න වෙලා තියෙනවා. මගේ ගෙදර යන්න වෙලා නෑ’
ආච්චි අම්මාත් අතඅරින්න ලෑස්ති නෑ. ආසියාකරේ මවුපියෝ වගේ ජීවිතේ අතඇරල නිෂ්ක‍්‍රිය වෙන්න සූදානම් නෑ බටහිර වැඩිහිටියෝ. ඉතිං මොකක් ද මේ ආච්චි අම්මාට අමතක කරන්න බැරි ගෙදර?

‘එයා ආදරේ කළේ ගෙදර තිබ්බ ගෘහභාණ්ඩ, ජනෙල් තිර, හැඳි ගෑරුප්පුවලට… එයාගේ පුතාලාට තේරිලා තිබ්බේ නෑ ඒ බඩුවල වටිනාකම. එයාල හිතුවෙ ‘එයාට ඕවයේ වැඩක් නෑ’ කියල. ඒ වුණාට ඒක නෙවෙයි. එයාලට තේරිලා තිබ්බෙ නෑ, ඒ බඩුවලට ඈඳිලා තිබ්බ මතකයන්. ගෑරුප්පුවක් එකක් බැඳිල තිබුණ මානුෂීය හැගීම් එයාලා උල්ලංඝනය කරලා. (62 පිටුව* මානව හිමිකම් ගැන මහ ඉහළින් කතා කළාට මොක ද දන්නෙම නැතුව වගේ අපෙන් වුණත් ගිලිහිලා යන, උල්ලංඝනය වෙන අනුන්ගේ මානුෂීය අයිතීන් සුඵපටු නැති බව වගේම ජීවිතේ චක‍්‍ර, සිහිනමය ස්වභාවය ගැනත් සිහිකැඳවන පොතකටයි ‘ආවර්ජනා’ කියන්නේ. අවවාද, අනුශාසනා, ශික්ෂාපද, ශුද්ධ ග‍්‍රන්ථවලට වැඩියෙන් (කනට ගැහුවා වගේ* මිනිස් හිතට ජීවිතය හඳුන්නලා දෙන්නේ, මිනිස් හැගීම් මෘදු කරන්නේ හොඳ සාහිත්‍ය නිර්මාණ ම නේ ද කියලයි ඒ එක්කම හිතෙන්නේ. හරියටම කියනවනං ආවර්ජනා කියන්නේ ස්මරණ සයුරකට. එක ස්මරණයකට උඩින් තවත් ස්මරණයක් මතුවෙන්නේ මූදු රැලිි විදිහටමයි. සමහර විට ඒක බාධාවක් වගේ පාඨකයාට දැනෙන්නත් බැරි නෑ. ඒ ඉතිං හුරුවෙලා ඉන්න කියවීමට අනුව. ඒ වුණත් ඒ හැම එකකම සහසම්බන්ධෙ පේන්න ගන්නේ සූක්ෂ්ම විදිහට සිතිවිලි අවදි කළාමයි. හිරිමල් වයස පහුකරන කථකයා (මුණුබුරා* ආදරය කරලා, කසාද බැඳලා දික්කසාද වුණාටත් පස්සේ දැනෙන විවේකී නිදහස් සුවයත් එක්කයි ස්මරණ ධාරා වැඩි වැඩියෙන් විදුලි කොටන්න ගන්නේ. ඔය අතරෙදි තමා නම පවා නොදන්න සමහර පුද්ගල චරිතත් කථකයාගේ හිතට කඩාවදිනවා. ඒත් එක්කම හැමෝම වගේ දන්න ලෝකප‍්‍රකට චරිතත් ඉඳලා හිටලා හරි මැද්දෙන් පනිනවා.

උදාහරණයකට කිව්වොත් ෆ්‍රෙඞ්රික් නීට්ෂේ, යසුනරි කවබතා වගේ. කවබතාගේ ‘සුන්දර නිද්‍රාවියෝ’ පොත කථකයාට හොඳට මතකයි. මේ පොතේ වයසක මිනිස්සු නිවාසෙකට යන්නේ තරුණ ගෑනුන්ට හේත්තු වෙලා නින්දක් දාන්න. ඒක ෙලෙංගික උත්තේජනයකින් එහාට ගිය ආත්මීය වුවමනාවක්. ස්වර්ග සැප විඳින ගමම්ම මරණය කරා යන බලාපොරොත්තුවකුයි එතන තියෙන්නේ. නොබෙල් ත්‍යාගලාභී යසුනරි කවබතා ශෘංගාරය හරහා මරණයටත් සෞන්දර්යය ආරෝපණය කළ විදිහ හොඳටම මතක තියෙන්නේ ඒ පොත් කියවපු පාඨකයන්ට. ඔන්න දැන් කථකයාගේ මතකය වගේම මේ පෑනත් ටිකකට පීලිපනින්නේ මුණුබරාගේ සීයා ගැන නොකිව් කතාවක් කියන්න. සීයා දුර්වල වේගෙන වේගෙන යන කාලෙදි මුණුබුරාට හිතෙනව මෙහෙම දෙයක්. එයා ඉස්පිරිතාලෙන් ඉස්පිරිතාලෙට, ස්කෑන් එකෙන් ස්කෑන් එකට ගියේ නූතන ලෝකයේ ජීවිතේ දික්කරගන්න නටන සමයං නැටුමත් එක්ක. (2 පිටුව* සීයාගේ හොඳ කාලෙ, ජවසම්පන්න කාලෙ ගැන කථකයා ඇඳගන්න චිත්‍රෙ මහලූකම නෑ. සීයාත් එක්ක පුංචිකාලෙ රූකඩ සංදර්ශන බලන්න ගිය ලක්සම්බූර් උද්‍යානයේ දැන් එයා ඉන්නේ එයාගෙම පුංචි පුතාත් එක්ක. රූකඩ නැටුම් බලනවට වැඩියේ සීය ආස කරන්න ඇත්තේ ළමයි අරං එන අම්මලාගේ සමාගමට කියන එකත් දැං එයාට තේරෙනවා. (මතක් වෙනවා* ඉස්සර සීයා මුණුබුරාට කියලා තියෙන්නේ පුතා හැටියට පෙනී හිටින්න කියලයි, මුණුබුරා හැටියට නෙවෙයි. සීයා කියන්නේ ප‍්‍රීතිමත් විනෝදකාමී චරිතයක් කියලා බුණුබුරාට පෙනුණට අනිත් හැමෝටම වගේ සීයා ගැන තියෙන්නේ චෝදනා. ඒත් කවුරුවත්ම චෝදනා නොකරපු තාලේ මොකක්දෝ සිත්ගන්නාසුලූ බවක් සීයාගෙන් දකින්්නේ මුණුබුරා. සීයාගේ මරණෙට ආපු පරණ යාඵමිත‍්‍රයෝ සීයා ගැන විවිධ කතා කියනවා අහලා මුණුබුරාට හිතෙන්නේ මේ විදිහට.

‘මිනිහෙක්ගේ සැබෑ ජීවිතේ කවදාවත්ම කවුරුවත්ම දැනගන්නේ නෑ’
දැනුත් ලක්සම්බර්ග් උද්‍යානෙ රූකඩ සංදර්ශන ඒ විදිහටම වේදිකා ගතවෙනවා. ඒත් මේ වෙනකොට කථකයාට කාගෙවත් අතක් නෑ එල්ලෙන්න. ඒත් මේ මොහොතෙදි එයාගේ අත අල්ලං ඉන්නේ එයාගෙම පුංචි පුතා පෝල්. ජීවිතේ කියන්නේ මොන විදිහේ මෙරිගෝ රවුමකට ද?
කසාද බැඳලා, දික්කසාද වුණ බිරිඳත් එක්ක ජීවත්වෙන පුංචි පුතා දැන් මේ පැරීසියට ඇවිත් ඉන්නේ පෙබරවාරි නිවාඩුව ගතකරන්න. ඉතිං දැං පැරිසිය කියන්නේ දරුවාගේ ස්ථිර පදිංචියට නෙවෙයි. නිවාඩු නගරෙට.
මම අමුතු දෙයක් අත්වින්දා; තනි පියකු වීමේ සන්තෝෂය. දරුවෙක් එක්ක තනියෙන් ඉඳීමේ සතුට. මම කවදත් පුතාට කිට්ටුවෙන් හිටියෙ. ඒත් ලූවිස් (බිරිඳ* ගියාට පස්සේ අපේ සම්බන්ධය වෙනස් වුණා. (239 පිටුව*
කථකයා පුංචි පුතාව ඕර්සේ කෞතුකාගාරයේ චිත‍්‍ර බලන්නත් එක්ක යනවා. දරුවා කුර්බේගේ ‘ලෝකයේ උපත’ කියන චිත‍්‍රය දැකලා කිචි කිචි ගාලා හිනාවුණ හැටිත් කථකයාට මතක් වෙනවා.
‘ලෝකයේ උපත?’
මේ චිත‍්‍රයෙන් නිරූපණය වෙන්නේ කාන්තාවකගේ තුනුවිල (ස්ත‍්‍රී නිමිත්ත* කියල පාදක සටහනක් යොදන්නේ පරිවර්තිකාව.
ඇත්තටම ලෝකෙ කියන්නේ මොකක් ද? ජීවිතේ කියන්නේ මොකක් ද? ඒක සිහිනයක් ද? විහි`ඵවක් ද? මායාවක් ද?

කැත්ලීන් ජයවර්ධන

සුනිල් කොස්තා
සුදු ඇඳගෙන කළු ඇවිදින් ටෙලිනාට්‍යයේ අධ්‍යක්ෂ

සුදු ඇඳගෙන කළු ඇවිදින් ටෙලිනාට්‍යය කරද්දී ඔබේ මූලික අරමුණ වුණේ පේ‍්‍රක්ෂකයාව විනෝදයට පත් කිරීමද? සමාජය එක්ක සංවාදයක් කිරීමද?
පළවැනිම දේ තමයි මගේ සතුට. සතුටු වෙන්නේ මේ නිර්මාණ කරලායි. අංක එක මගේ ඇතුළාන්ත සතුට. තෘප්තිය. සල්ලි ලැබීම වගේ වෙන දේවල් එන්නේ දෙවැනියට. ඒ නිසාම නිර්මාණයක් වෙනුවෙන් විඳින දුක මට දුකක් නෙවෙයි. ඒක මම පතාගෙන ආපු දෙයක් වගෙයි. මට ලැබිලා තියෙනවා මම කැමති රස්සාව. අධ්‍යක්ෂවරයෙක් විදියට මට වගේම මාධ්‍යවේදියෙක් විදියට ඔබටත් වෙනත් බොහෝ දේ කළ හැකිව තියෙනවා. ඒත් මේක තමයි අපි කැමති දේ. කැමති දේ කරන්න ලැබීම වාසනාවක්නේ. ඒ නිසා තමයි මම බොහෝවිට කොළඹින් ඈත ප‍්‍රදේශ පසුබිම් කරගත්ත නිර්මාණ කරන්නේ. කොළඹ ආශ‍්‍රිතව රත්මලාන, බොරලැස්ගමුව වගේ කොළඹ ඉඳලා කිලෝමීටර් විස්සක් ඇතුළේ මම එක නිර්මාණයක් විතරයි කරලා තියෙන්නේ. කොළඹින් ඈතට ගිහින් චිත‍්‍රයක් අඳිනවා වගේ පැත්තකට වෙලා වැඬේ කරන්නයි මම කැමති.

මේ ටෙලිනාට්‍යයට සංකල්පය පහළවුණේ කොහොමද?
මම නිරතුරුව විවිධ නිර්මාණ රසවිඳින කෙනෙක්. ගෙදර නිකන් ඉන්නවා නම් මම අඩුම තරමේ චිත‍්‍රපටි දෙකතුනක් බලනවා. ඒ වාගේම මම අසීමිතව බලන, කියවන කෙනෙක්. ඒක මගේ අභ්‍යාසයක් වගේ. මම බලපුවා ඇතුළට කිඳාබහින්න ඇති. ඒ අතරේ මට ඕනෑ වුණා දැනට තියෙන ඒවායින් වෙනස් වූ යමක් කරන්න ඕනෑය කියලා. ඒත් මේ වැඬේ ඔළුවට ආවේ කොහොමද කියන එක තවම මම කල්පනා කරනවා. මට මතක නෑ කොහොමද මේ අදහස ආවේ කියලා.

බොහෝ සිංහල ටෙලිනාට්‍යවල ගම අතිශයෝක්තියෙන් උත්කර්ෂයට නංවන බව පෙනුණත්, මේ ටෙලිනාට්‍යයේ තියෙන්නේ යථාර්ථවාදී ගමක්.
ඔය පෙන්වන විදියේ ගමක් නෑ. පට්ටපල් බොරු තමයි ගොඩක් නිර්මාණකරුවො ලියන්නේ. ගමේ වගේම නගරයේත් මිනිස්සු ඉන්නවා. ඒ අයගේ අවශ්‍යතා මත කුහකකම් ගුණයහපත්කම් ගොඩනැගෙනවා. ඒවා එක්ක මට ඕනෑ වුණා කාල වකවානු, රාමු නැති ගමක් නිර්මාණය කරන්න. ඒක සමාජයේ තියෙන ඕනෑ තැනකට ආරෝපණය කරන්න පුළුවන්. ඒ ගමන මවක් හා දියණියක් එනවා. ඒක තමයි මූලික හරය. මට ඕනෑනම් පුළුවන් ඒ ගෑනු දෙන්නා අතරට අනවශ්‍ය මිනිහෙක් පනිනවා, ගෑනව ඇදගෙන යනවා වගේ කෑලි දාන්න. ඒත් මට ඒවා කරන්න ඕනෑ වුණේ නැහැ. මම මේ මව හා දියණිය පාවිච්චි කළේ කතාව ඉදිරියට ගෙනයන උපක‍්‍රමයක් විදියටයි.

ලංකාවේ ටෙලිනාට්‍යවල ගමක් පෙන්වද්දී සරම් හා බැනියම් ඇඳගත්ත, මවාගත් ගැමි භාෂාවක් කතාකරන මවාගත් ගමක් තමයි පෙන්වන්නේ. ඒත් සුදු ඇඳගෙන කළු ඇවිදින් ටෙලිනාට්‍යයේ ගැමියන් කතාකරන්නේ සාමාන්‍ය භාෂාව, සාමාන්‍ය විදියට අඳිනවා පළඳිනවා. ඒක වෙනසක් නේද?
ඒක තමයි කියන්නේ. ගමේ අය ඉන්නේ ඔය විදියටනේ. ඇත්තටම අද ගම කියලා එකක් නෑනේ. ඇත්තටම ඔය පැත්තේ මිනිස්සුන්ට අද ඉහළම තාක්ෂණික උපකරණ පවා තියෙනවා. ස්මාට් ෆෝන් තියෙනවා. සමහර වෙලාවට සිග්නල් තමයි නැත්තේ. අද හැමදේම ගමට එනවා.

ගලායන්නේත් සාම්ප‍්‍රදායික විදියේ ටෙලිකතාවක් විදියට නෙවෙයි නේද?
මට කතාවක් ලියන්න ඕනෑ වුණේත් නැහැ. ඒත් කතාවක් නැත්තේත් නැහැ. බර්ටෝල්ට් බ්‍රෙෂ්ට් කියා තියෙනවායැයි මගේ මිත‍්‍රයෙක් මට කී සිද්ධාන්තයක් මට බලපෑවා. කම්බියක් ඇදලා ඒක ඕනෑ තැනකින් කම්පනය කළාම හඬක් එනවානේ. ඒ වගේම නිර්මාණයකුත් ඕනෑම තැනකින් ගත්තාම එසේ වෙන්න ඕනෑ බව බ්‍රෙෂ්ට් කීවාලූ. මේ සංකල්පයට මම ආසක්ත වුණා. මම හිතන්නේ ඒකයි. මේ මුල, මැද, අග යන කතාවක් තියෙන බව ඇත්ත. ඒත් ඒකේ මනුෂ්‍යත්වය තියෙන්න ඕනෑ. අපි සේරම එකතුවෙලා දුවනවානේ. ඒ දුවන වේගයට තමයි වර්තමානයේ ටෙලිනාට්‍ය කලාවත් දුවන්නේ. මට ඕනෑ මේ වේගය අඩු ටෙලිනාට්‍යයක් හදන්න. වේගය අඩු කරලා රූපය ඇතුළේ ජීවිතය ගැන, දේශපාලනය ගැන හිතන්න පොළඹවන්න. ගෙදර ලයිට් ගියාම ගෙදර මිනිස්සු එකතුවෙලා කතාකරනවානේ. අන්න ඒ වගේ වැඩක් තමයි මම කරන්න උත්සාහ කළේ.

සුදු ඇඳගෙන කළු ඇවිදින් නාට්‍යය ජනප‍්‍රිය වෙන්න එහි රූප හා හැඩතල ප‍්‍රධානම හේතුවක් බව පේනවා. සමහර පුංචි දර්ශනයක් දිහා බැලූවත්, ඒකේ රසයක් තියෙනවා නේද?
මමත් හොයනවා ඒක කොහොමද වුණේ කියලා. අපටත් පස්සේ හිතෙනවා අහවල් ටික මරු නේද කියලා. මම සමහර වෙලාවට එඩිට් කරපු විෂුවල් බැලූවාම කියැවෙනවා වැඬේ මරුනෙ කියලා. ඒකට හේතුව තමයි මා එක්ක ඉන්න කණ්ඩායම තුළ වැඬේට තියෙන දායකත්වය. කවුරුත් වැඬේ අතාරින්න ලෑස්ති නෑ. තවමත් අපි ටෙලිනාට්‍යයේ සමහර කොටස් රූගත කිරීම් කරමින් ඉන්නවා. නළුනිළියන් හා අනෙකුත් තාක්ෂණික ශිල්පීන් සියලූදෙනාම එහෙමයි. එයාලා කියන්නේ පිටපත අත්හරින්නේ නැතිව දිගටම හොඳට ලියන්න කියලා. මේවා ලියනවාය කියන එකත් පහසු වැඩක් නෙවෙයිනේ. මම මේකේ සියල්ලම ලියලා ඉවරයි. ඒත් නාට්‍යයේ හැම කොටසක්ම විකාශය වුණාම යූටියුබ්, ෆෙස්බුක් වගේ මාධ්‍යවලින් ප‍්‍රතිචාර ලැබෙනවා. එක කොටසක් අහවර වුණාම දහස් ගණනක් ප‍්‍රතිචාර දකින්න පුළුවන්. සමහරු බනිනවා. සමහරු අගය කරනවා. සමහරු කුණුහරුප කියනවා. ඒවා එක්ක බොහෝවිට පිටපතේ ඉදිරි කොටස්වලට දේවල් එකතුවෙනවා. සමහර තැන් වෙනස් වෙනවා.

ඒ අතින් අධ්‍යක්ෂවරයා ප‍්‍රබෝධවත් කරන්න තරම් හැකියාවක් තියෙන නළුනිළියන් හා අනෙකුත් ශිල්පීන් සිටීම වාසනාවක්. ඔබේ ඔලූවේ ඇඳෙන රූපය හා ඔවුන්ගේ උදව්වෙන් නිෂ්පාදනය කෙරෙන රූපය සසඳනකොට ඔබට දැනෙන්නේ මොකක්ද?
දර්ශන තලයට එද්දී මට අදහසක් තියෙනවා. හැම නළුනිළියෙක්ම කරන දේවල් ඇතුළුව සියලූ දේ මගේ ඔළුවේ තියෙනවා. ඒ අදහස මම ඇවිල්ලා සෙට් එකේදී අපි කතාකරලා මෙහෙමයි වෙන්නේ කියලා කතාකරනවා. මම ෂොට් එක ගන්න තැන කියනවා. ඒක වහාම ඒ අය තේරුම් ගන්නවා. මට ඕනෑ දේ හරියටම කරන්න ඔවුන් උත්සාහ ගන්නවා. නළුනිළියන් චරිතවලට තදින්ම ආරෝපණය වෙනවා. චාන්දනී, ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස්, උමයංගනා ඇතුළු ප‍්‍රවීණයන් විතරක් නෙවෙයි, අර ආධුනිකයෝ ටික පවා වැඬේට හොඳ ආරෝපණය වෙලා ඉන්නේ. ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය එකතුවුණාට පස්සේ වැඬේ මගේද නොවේ මගේ නොවේද නොවේ කියන තත්වයට යනවා. මේ ටෙලිනාට්‍යයට මිනිස්සු ඇබ්බැහි වුණේ ඇයිද කියන ප‍්‍රශ්නය මටත් තියෙනවා. ලංකාවේ නළුනිළියෝ රඟපාන්නේ නැති එක නෙවෙයි ප‍්‍රශ්නය. ඔවුන් හරියට රඟපානවා. ඒත් ඔවුන්ව හරි තැන තියලා කැමරාව හරියට ස්ථානගත කරලා ඔවුන්ගේ උපරිමය උකහාගන්නේ නැති එක තමයි ප‍්‍රශ්නය.

අද බොහෝ ටෙලිනාට්‍ය කරන්නේ කොළඹ ආශ‍්‍රිතව. බොහෝ දර්ශන තියෙන්නේ නිවෙස් හෝ කාර්යාල ඇතුළේයි. ඒ වියදම අඩු නිසායි. ඒ විදියට බිත්ති අතරේ හිරවුණ නාට්‍ය කලාවේ සීමා බිඳලා කැමරාව නිදහසේ රූපරාමු අල්ලාගැනීම නිසා මිනිස්සුන්ගේ ආකර්ෂණය මේ නාට්‍යයට ලැබෙන්න ඇති නේද?
ඇත්ත. අපි ගුවනින් දර්ශන ගන්නට උපකරණ පාවිච්චි කිරීමට යන වියදම් නිසා වෙන අධ්‍යක්ෂවරයෙක් නම් ඒ වැඬේ නවත්වලා. ඒත් මම දිගටම ඒවා පාවිච්චි කරනවා. ඒත් ඒවා තිබුණු පළියට පාවිච්චි කරලා වැඩක් නැහැ. ඒවා හරි විදියට හරි තැනට සෞන්දර්යයක් එක්ක පාවිච්චි කරන්නට උදව්වක් වෙලා තියෙනවා. එක පැත්තකින් අපට වයසයි. ඒ නිසා අපි වඳුරාට දැළි පිහිය අහුවුණා වගේ නෙවෙයි මේවා පාවිච්චි කරන්නේ.

එහෙත් විටෙක මේ ටෙලිනාට්‍යය සිනමාවේ සිනමාත්මක රූප භාෂාවටත් වඩා, වේදිකා නාට්‍යවල පාවිච්චි කරන නාට්‍යමය රංගනයට වඩා සමීප බව පේනවා නේද?
බොහෝවිට ලෝකයේ ටෙලිඩ‍්‍රාමා කියන වචනය පාවිච්චි කරන්නේ නැහැනේ. ලංකාවේ තමයි පාවිච්චි කරන්නේ. අපි වේදිකා නාට්‍යවල රඟපෑව, ඒවායේ වැඩකළ අය. ලංකාවේ ගොඩක් ඉන්නේ එහෙම අය. ඇත්තටම අපි ලංකාවේ කරන්නේ ටෙලිවිෂන් නාට්‍ය. මට තවත් අය කියලා තියෙනවා මේකේ ආලෝකකරණය නාට්‍යයක වගේ කියලා. මම කිව්වා ඔව්, මේක නාට්‍යයක් තමයි කියලා. නිකමට ඉන්දියන් ටෙලිනාට්‍යයක් දිහා බලන්න. ඔය ගැටගහලා තියෙන කුණුජරාව ඇතුළේ ඔවුන් පෙන්වන්නේ නාට්‍යයක්. අතිශයෝක්තියෙන් ඇඳුම් පැළඳුම්, අතිශයෝක්තියෙන් කතාකරන්නේ. ඒක තමයි මිනිස්සුන්ගේ ආකර්ෂණය ඇදගන්නා ලක්ෂණය. අපි ඉන්දීය නාට්‍ය වගේ කුණුගොඩවල් කරන්නේ නැහැ. ඒත් අපි කරන්න උත්සාහ කරන්නේ මිනිස්සුන්ට බලන්න පුළුවන් විදියේ නාට්‍යමය ලක්ෂණ සහිත, යථාර්ථවාදී නිර්මාණයක්.

මේ වනවිට ඇමෙරිකාව ප‍්‍රමුඛ බටහිර රටවල හැදෙන ටෙලිකතා මාලා, ඉන්දියාවේ ඉහළ මධ්‍යම පන්තිය ඉලක්ක කොට නිර්මාණය වෙන කතාමාලා සහ අපේ කලාපයේ සාමාන්‍ය ජනතාව ඉලක්ක කොට නිර්මාණය වන ටෙලිකතා මාලාවල පැහැදිලි වෙනසක් තියෙනවා. බටහිර නිර්මාණ වඩා සිනමාත්මකයි. අපේ කලාපයේ නිර්මාණ නාට්‍යමය ගුණාංගවලින් යුක්තයි. අප පෙර කී සිනමාත්මක නිර්මාණ නරඹන රසිකයන් ඒවා නරඹන්නේ පුළුල් තිරවල. වඩා විවේකීව. එහෙත් දෙවැනි වර්ගයේ නිර්මාණ නරඹන්නේ රාත‍්‍රී ආහාර ගැනීම වගේ වෙනත් වැඩ කරන අතරේ. පුංචි තිරවල. මේ සමාජ සංස්කෘතික කාරණා සලකා බලද්දී ලංකාවේ රූපවාහිනියටත් වඩා සුදුසු ඔබ කියන අන්දමේ නාට්‍යමය නිර්මාණ නේද?

හොඳ කාරණයක් ඔබ කියන්නේ. මට වෙන විදියකින් ඔය කාරණය දැනෙනවා. අපි නිර්මාණ කරන්නේ ඔය කාරණා ගැන ලොකු අධ්‍යයනයක් කරලා නොවෙන බව ඇත්ත. අපි වැඩ කරන්නේ ඉවටනේ. ඒත් අද ලෝකයේ නිර්මාණකරුවන් ඔය කාරණා ගැන සැලකිලිමත් වෙනවා. කාටද නිර්මාණ කරන්නේ කියන එක හරිම වැදගත් කාරණයක්. මම විදේශ රටවල සිනමාව ගැන උසස් අධ්‍යාපනය ලබපු අයත් එක්ක කතාකරලා තියෙනවා. මට ඒවා අහද්දී දැනෙන්න පටන්ගත්තා මම ඉගෙනගෙන නැහැ කියන එක. විචාරශීලී චින්තනය කියන්නේ සිනමාවේ ප‍්‍රගුණ කරන්න ඕනෑ එක් විෂයක්. ඒ විෂය එක්ක ආවාට පස්සේ විවිධ රටවල සංස්කෘතික ගතිලක්ෂණ දිහා බලනා නිර්මාණ කිරීම වැදගත්. ඉන්දියාව, පාකිස්ථානය, ඕස්ටේ‍්‍රලියාව වගේ විවිධ රටවල සංස්කෘතීන්ට ගැළපෙන විදියට නිර්මාණ කරන්න ඒ ඒ නිර්මාණකරුවන්ට සිද්ධවෙනවා. හැම නිර්මාණයකම මූලික හරය එකක්. මනුෂ්‍යත්වය එකක්. ඒත් මේ කාරණා ගැන අධ්‍යාපනයක් තියෙන්න ඕනෑ. එහෙම අධ්‍යාපනයක් නැතිකම ලොකු අවාසනාවක්.

මේ ටෙලිනාට්‍ය නිර්මාණය කොට පෙන්වාගැනීමේදී ඔබ මුහුණදුන් අත්දැකීම් මොන වගේද?
ටෙලිනාට්‍ය හදන එක අමාරු නැහැ. විකුණන එකත් අමාරු නැහැ. මගේ අත්දැකීම අනුව නම් ප‍්‍රශ්නය තියෙන්නේ මිල ගණන්වල. මේ නාට්‍යය රූපවාහිනියට දුන්නාම සති දෙකක් ඇතුළත මගෙන් ඉල්ලූවා. මේක කලින් විකාශය වෙන්න තිබුණා. ඒත් මිල ගැන ප‍්‍රශ්නයක් ආවා. අපට අවශ්‍ය මිල ලබාගැනීමට උත්සාහ කිරීම ඇතුළේ තමයි ප‍්‍රශ්නය තියෙන්නේ. ඔවුන්ටත් ප‍්‍රශ්න තිබෙන බව ඇත්ත. ටෙලිනාට්‍යයක් හදලා පෙන්වන්න බැරි බව කවුරුහරි කියනවා නම්, සැබෑවටම අසාධාරණයට ලක්වුණ නිර්මාණයක් දෙකක් හැර, බහුතරය තියෙන්නේ ගුණාත්මකභාවයේ ප‍්‍රශ්න නිසා විකාශය කරන්න බැරි නිර්මාණ. ඒ නිසා හොඳ ටෙලිනාට්‍යයක් පෙන්වන්න බැරි බව කියන්නේ බොරුවට.