මා එදා ගිය බොම්බාය නගරය මුම්බායි නගරය වූවා සේම එම නගරයද එහි වැසියන්ගේ දිවිපැවැත්මද රුචි අරුචිකම්ද දැන් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වූවා සේය.
බොම්බායට මහ රාත‍්‍රියේත් ඉර පායා ඇතැ’යි කියා මට සිතුණි. ඇසට හසුවන හැම තැනම කඩිමුඩි -කලබල ගතියකි. මංමාවත්වල වාහන තදබදයකි. මග දෙපස කඩසාප්පු බොහොමයක දොරපළු තවමත් වසා නැත. මේ නගරවැසියන්ට රැුයත් දවාලත් අතර වෙනසක් නැති සෙයකි. අනේක වර්ණ විදුලි ආලෝකයෙන් වර්ණවත් වූ නගරය සැණකෙළි සිරි ගෙන තිබිණ. හරියටම බොලිවුඞ් චිත‍්‍රපටියක දර්ශන පෙළක් වගේය. දකින-කියන මේ හැම දෙයක්ම මා තුළ ඇතිකළේ ආහ්ලාදජනක විස්මයකි.
මේ මගේ මුල්ම ඉන්දියා ගමනය. අහම්බෙන් ලැබුණු ආරාධනාවක් දෝතින් පිළිගැනීමකි. 1990 ගණන්හි මුල් හරියේ සිදුවූවකි.
මා නවාතැන් ගත් හෝටලය පිහිටා තිබුණේ දකුණු බොම්බායේ කොලබා වටරවුම ආසන්නයේය. හෝටලයට පැමිණ නින්දත් නොනින්දත් අතර හෝරා කිහිපයක් ඇඳේ දිගාවී සිටි මම ගමන් බෑගයේ තිබූ කුඩා නෝට් පොත අතට ගතිමි. ඒ මුල්ම ඉන්දියා ගමනේ මුල්ම සටහන ලියන්නටය.
‘‘28.09.1992. උදේ නැගිටලා කාමරයේ ජනෙල් රෙද්ද මෑත් කළාම හරිම ලස්සන දර්ශනයක් දැක්කා. දකුණු පැත්තේ මුහුද. වම් පැත්තේ ටාජ් හෝටලය. ඒ ළඟම ගේට් වේ ඔෆ් ඉන්ඩියා- ඉන්දියා දොරමංකඩ. ධීවර බෝට්ටු- මගී බෝට්ටු- කුඩා ට්‍රෝලර් යාත‍්‍රා සිය ගණනක් මූද අයිනට වන්නට නතර කරලා. හරියට ගොඩබිම නතර කර තියෙනවා වාගේ. හැබැයි ඉඳහිට ඩිංගක් එහා මෙහා වෙනවා, උස්පහත් වෙනවා වාගේ පේනවා. ටාජ් හෝටලයේ ගුරු පාට ගලින් බැඳපු කාමර බිත්ති පේළියත්, තට්ටුවෙන් තට්ටුවට ඉහළ නැගුණු කාමර බැල්කනි පේළියත් ඒ ඉදිරිපිට අරාබි මුහුදට මුහුණ ලා තියෙන ඉන්දියා දොරමංකඩත් කිසියම් මහේශාක්‍ය පෙනුමක් වටාපිටාවට එක් කරනවා. උදේ නැගිටින කොටම කාමරේ දොරට යටින් ටයිම්ස් ඔෆ් ඉන්ඩියා පත්තරේ දමා තිබුණා. ඒ එක්කම වාගේ කාමරේට තේ ගෙනාවා. රතුපාට ගනකම් උරයකින් වහපු තේ පෝච්චිය, වෙනම කිරි කෝප්පයක්. පොඩි පීරිසියක හතරැුස් සුදු සීනි කැට තුනහතරක්.’
මේ සටහන මා දැන් නැවත කියවූයේ මතකය අලූත් කරගැනුමටය. බොම්බායට එමින් ගමන ගුවන්තොටුපොළේදී මුණගැසුණු කට්ටියක් ගැන ලියැවුණු සටහනක්ද ඒ සමග ඇස ගැටිණ. ඒ කට්ටිය කොහොම අමතක කරන්නද?
ඔවුහු ක‍්‍රීඩා තරගාවලියක් සඳහා බොම්බායට යමින් සිටියහ. පදිංචිය, රස්සාව, කාලගුණ තත්ත්වය වැනි ආ ගිය කතාබහෙන් පසු ඔවුනට මාද එම කට්ටියේ කෙනකු සේ විය. ක‍්‍රීඩාව අප අතර කතාබහට පාලමක් විණි. කෙසේ වුවද ඊට වඩා ඔවුන්ට වැදගත් වූයේ කොළඹින් ගෙනයන බඩුබාහිරාදිය බොම්බායේදී හොඳ මිලකට අලෙවි කරගන්නා ආකාරයයි. කුරුඳු පොතු, කරාබු නැටි, ගම්මිරිස් පැකට්, රෙදි සෝදන සබන්, ඇඟ ගල්වන සුවඳ සබන් වැනි දෑ පමණක් නොව, ගුවන්තොටුපළෙන් මිලදී ගත් රට සිගරට් පැකට් සහ විස්කි බෝතලද ඔවුන්ගේ ගමන්මලූවල විණැයි මම අනුමාන කළෙමි.
‘අපේ කුළුබඩුවලට වාගේම මෙහෙන් ගෙනියන රට බඩුවලටත් හොඳ ඉල්ලූමක් බොම්බායේ තියෙනවා. ලෙහෙසියෙන් දෙගුණයක් ලාබ ගන්ට පුළුවනි. ඒකෙන් ගමන් වියදම කැපෙනවා. අනෙක, බොම්බාය හොඳ සාරිවලට කොයිතරම් ප‍්‍රසිද්ධද? ආපහු එනකොට සාරි දහයක් දොළහක් ගෙනැල්ලා විකුණගත්තොත් මොනවද කියන්නේ.. කොල්ලා ගොඩ’යි ඒ පිරිසේ සිටි කටකාරයෙක් කීය.
ඒ අසා සිටි තවෙකෙක් හැමෝම සිනාගස්සන කතාවක් කීය. ‘මගේ මාමා කෙනෙක් ඉන්නවා, නවසිය හැත්තෑ අසූ ගණන්වල නිතර බොම්බායට ගිහින් ආපු. එයා ඒ හැම වෙලාවෙම මෙහෙන් යනකොට පොල්තෙල් බෝතල් දෙකතුනක් අරගෙන යනවාලූ. එයාට ඒවා විකුණගන්න එහේ මෙහේ යන්න ඕනෑවෙලා නැහැ. ආරංචියට වෙළෙන්දෝ එනවාලූ එයාව හොයාගෙන ලොජ්එකට, පොල්තෙල් ගන්න.’
‘අයියේ, ඔයා විස්කි එහෙම ගෙනියන්නේ නැද්ද? තවමත් පරක්කු නැහැ. ටක් ගාලා ඩියුටි ෆ‍්‍රී එකට ගිහිල්ලා බෝතල් දෙකක් අරගෙන එන්න. දෙගුණයකටත් වඩා ලාබ ගන්න පුළුවනි.’ තවෙකෙක් මට උපදෙස් දුනි.
මේ කිසිවක් නොදන්නා සේ මම ඔවුන්ගේ කතා අසා සිටියෙමි. ඇත්තම කියන්න, මගේ ගමන් බෑගයේද සුවඳ සබන් කැට දුසිමක් තිබුණි. බොම්බායේදී ඒවා හොඳ ගණනකට විකුණාගත හැකි බවට යාළුමිත‍්‍රයෙකු දුන් උපදෙසක් පිළිපැදීම හේතුවෙනි.
එවර ගමනේදී මම දෙසතියක තරම් කාලයක් එනුවර රැුඳී සිටියෙමි. ඒ සෑම දිනකම උදෑසන මා ගිය ගමනක් විය. නවාතැනේ සිට මුහුදට සමාන්තරව දිවෙන පාර ඔස්සේ ටාජ් හෝටලයත්- ඉන්දියා දොරමංකඩත් පිහිටි මණ්ඩියට යාමය. ටික වේලාවක් පාර අයිනේ ගල් බංකුවක වාඩි වී සිට කොලබා වටරවුම ඔස්සේ ආපසු නවාතැනට පැමිණීමය.
මුහුදු සුළෙඟ් තෙතමනය කපාගෙන වෙරළ පාර දිගේ ඇවිද යන මට හමුවන්නේ පාර අයිනේ තවමත් නිදාගෙන සිටින මිනිසුන්ය, ළමයින්ය. ව්‍යායාමය සඳහා දෑත එහාට මෙහාට කරමින් ඇවිදින කොටකලිසම්කාරයන්ය. පාට පාට අත්දිග- අත්කොට බැනියම් සහ දිග කලිසම් ඇඳි කාන්තාවන්ය. රීගල් සිනමා ශාලාව පැත්තට දිවෙන අතුරු පාර අද්දර ගල් බංකුවක වාඩි වී සිටින විට මා දකින්නේ ඊට වෙනස් ආකාර පිරිසකි. පාර අමදින ගැහැනුය. කිරි පිරවූ පිත්තල සෙම්බු බයිසිකලවල බැඳ වෙළඳාමේ යන කිරිකාරයන්ය. ලොකු පොඩි හෝටල-ලොජ්- ලැගුම්හල්වල රැුය පහන් කර විඩාබර මුහුණින් බිම බලාන ඉක්මන් ගමනින් යන ගණිකාවන්ය. රැුකියාව සඳහා උදෙන්ම ඉන්දියා දොරමංකඩ ළඟට සේන්දුවන තැරැුව්කාරයන්්ය. බොම්බාය නගර සිතියම අතින් ගත් ගයිඞ්වරුය. ක්‍ෂණික පොටෝ කැමරාකරුවන්ය. රිලව් නටවන්නන්ය. ටික වේලාවක් ගල් බංකුවක් මත වාඩිවී මේ සියල්ල නරඹන මම ආපසු එන්නට පිටත් වන්නෙමි. දින කිහිපයක්ම මේ ගමන් වටය ඔස්සේ ගිය බැවින් මග හමුවන ස්ථාන හොඳට මතකය. ඉන්දියා දොරමංකඩ පාරේ මුලටම ඇත්තේ ගෘහ කර්මාන්ත ප‍්‍රදර්ශනාගාරයයි. සිවාජි ප‍්‍රතිමාව. ඇමෙරිකන් එක්ස්ප‍්‍රස් කාර්යාලය. බැරිස්ටා කෝපි කඬේ. මම රීගල් සිනමා ශාලාව ළඟින් වමට හැරෙමි. ශංකර් පොත් සාප්පුව, ග‍්‍රෑන්ඞ් බසාර් සාප්පුව, ජායිපුර් ජෙම්ස්, මෙට්රෝ සාප්පුව. පාර අනෙක් පැත්තේ සයිමන් සහ ජෝර්ජ් ලොන්ඩරිය.
මෙලෙස නගර මංසලකුණු පසුකරමින් යන මම නවාතැනට නුදුරු බස් නැවතුම්පොළ කිට්ටුව මහ අපූරු දර්ශනයක් දුටිමි. බස් නැවතුම්පොළ ගාව පදික වේදිකාවේදීය.
‘සාර්.. ඉයර් ක්ලීනිං’ පාරේ යනෙනවුන් දෙස බලමින් එසේ හඬ නගන්නේ කාන් වල්ලා(හ්* -කන්සුද්ද කරන්නාය. මැදිවියේ තැනැත්තෙකි. හිස වටා තද රතු තලප්පාවකි. ඔහු ඉදිරිපිට බිම එලූ පරණ කාඞ්බෝඞ් පැදුරකි. ඒ මත ලොකු ගඩොල් කිහිපයක් එක්තැන් කර සෑ¥ තරමක් උසැති තාවකාලික ආසනයකි. ඒ ඔහුගේ සේවා අපේක්‍ෂිතයා වෙනුවෙනි. ඒ අසළ වැඩරාජකාරියට අවශ්‍ය ලට්ටලොට්ට ගොන්නය. සිහින් දිග කූරක් අතට ගන්නා ඔහු එහි අග ඇලවූ පුළුන් කෑල්ලේ කිසියම් ගන ආලේපනයක් තවරයි. ඉනික්බිති, අර දිග කූර කස්ටමර්ගේ කන තුළට දමා සීරුවට රවුමේ යවයි. විටෙක තවත් එවැනි කූරු දෙක තුනක් පාවිච්චියට ගනියි. මම කාන් වල්ලා(හ්ගේ කස්ටමර් දෙස බැලීමි. විටෙක ඔහුගේ මූණ උල්වෙයි. විටෙක ඇඹුල් වෙයි. තවත් විටෙක ඕනෑ දෙයක් කරන්නට ඉඩදී බලා ඉන්නවා වැනි පෙනුමක් මුහුණට ආරූඪ වෙයි. පාරේ යනෙන ඇතැමෙකු මඳක් නැවතී මේ දෙස බලා සිටින්නේ මැජික් සෙල්ලමක් දකින්නා සේය. අර දිග කූර කනෙන් එළියට ගන්නා සැණෙන් කන් සුද්දකරන්නා පදික වේදිකාව දෙස බලා නැවත හඬ නගයි. ‘සාර්.. ඉයර් ක්ලීනිං.’ කස්ටමර්ගේ අනෙක් කන සුද්ද කරන්නට ඔහු අලූත් පුළුන් කෑල්ලක් පාවිච්චියට ගන්නේ පරෙස්සමටය. මෙය ආවාට ගියාට කරන්නට පුළුවන් කාරියක් නොවේයැයි හැමෝටම ඒත්තු ගන්වන ආකාරයටය ඔහු මේ කටයුත්ත කරන්නේ. වැඩ කටයුතු නිමා වූ පසු ගනුදෙනු බේරා කස්ටමර් එතැනින් නැගිට යන්නේ කන් ඇසීම මේ දැන් ලැබුණා සේ බැල්මක් හෙළමිනි. එසැණින් කාන් වල්ලා(හ් නැවත කෑගසයි. ‘සාර්.. ඉයර් ක්ලීනිං.’
කොලබා පදික වේදිකාවේ කන් සුද්දකරන්නා හුන් තැනට එහායින් වූ බිම් තීරුව වෙන් කැරගෙන සිටියේ සපත්තු පොලිෂ් කරන්නාය. ඔහු කන් සුද්දකරන්නාට වඩා තරුණ අයෙකි. කන් සුද්දකරන්නා ඔහුගේ සේවය ලබාදෙන්නේ හිටගෙනය. ඔහුගේ කස්ටමර් ඉඳගෙනය. සපත්තු පොලිෂ් කරන්නා ළඟ එහි අනෙක් පැත්තය. මමද වතාවක් දෙවතාවක් ඔහුගේ සේවය ලබාගතිමි. මිටි බංකුවක් තරම් උස සමතලා කළුගල් කුට්ටියක ඔහු වාඩිවී සිටියි. ඔහු ඉදිරිපිට ඩිංගක් උසැති ලෑලි තට්ටුවකි. ඔහුගේ කස්ටමර් බිම සිටගෙන ඒ ලෑලි තට්ටුව මත සපත්තු කකුල තැබිය යුතුය. මුලින් පරණ සපත්තු බුරුසුවකින් සපත්තුවේ ¥විලි පිසදමනු ලැබේ. ඊට පසු කුඩා ටින් එකකින් සපත්තු පොලිෂ් ටිකක් ගෙන සපත්තුව මත දමා බුරුසුවකින් එය වටේට අතුල්ලයි. ඒ මත තවත් මොකක්දෝ ක‍්‍රීම් ජාතියක්ද අතුල්ලයි. ඒ සපත්තුවේ ගැල්වූ ආලේප වේලෙන තෙක් අනෙක් සපත්තු කකුල ලෑලි තට්ටුව මත තැබිය යුතුය. ඊට සත්කාරයද පෙර පරිදිය. මගේ එක සපත්තුවක් සීරී තිබුණෙන් එතැන ගන ආලේපයක් තැවරුවේ හරියට බයිසිකල රෝද ටියුබයක පැච් එකක් දමන්නා සේය. නැවත මුලින් පොලිෂ් ගැල්වූ සපත්තුව හොඳ බුරුසුවකින් තදට මදිනු ලැබ, ඉනික්බිති ලේන්සුවක් වැනි දිග රෙදි කඩක් ගෙන සපත්තුව මත තබා දෑතින් දෙපැත්තට අදින්නට විණ. අනෙක් සපත්තුවටද එම සත්කාරයමය. දැන් සපත්තු කුට්ටමේ ඇත්තේ මූණ පේන තරමට දිස්නය ගැසුණු පෙනුමකි.
බොම්බායට එමින් ගමන මුණගැසුණු ක‍්‍රීඩා කණ්ඩායමේ කිහිප දෙනෙකු මට නැවත හමුවුණේ මෙසේ පය ලූ සපත්තු කුට්ටම ඔප් නංවමින් සිටි අවස්ථාවකය. එය මට තරමක් ලජ්ජාවක් ගෙන ආ අවස්ථාවක් වුවද ඒ වගක් ඔවුනට නොවීය. මා ගෙන ගිය සුවඳ සබන් කැට ටික විකුණාගන්නට තැනක් සොයා ගැනීමට ඒ වනතෙක්ම මට නොහැකිව තිබිණ. සපත්තු කකුල අර ලෑලි තට්ටුව මත තියාගෙන සිටියදීම මම ඒ ගැන ඔවුන්ගෙන් විමසීමි. ඒ මා ගෙන ගිය සුවඳ සබන් ගැන නොකියා ඔවුන් ගෙනගිය කුළුබඩු ගැන විමසීමෙනි.
‘මොන විකිණිල්ලක්ද අයියේ. මෙහේ මාර්කැට්ටුවේ උන් අපට වඩා කපටියෝ. අපේ අතේ තියෙන බඩු ටික දැක්ක ගමන් උන් ඉල්ලන්නේ බොහොම අඩු ගානකට. ඒ වචනේ පටස්ගාලා මුළු මාර්කැට්ටුව පුරාම යනවා. ඊට පස්සෙ මොකා ළඟට ගිහිල්ලා විකුණන්න හැදුවත් උන් ඉල්ලන්නේ අර මුල් ගානට. කේවල් කරලා වැඩක් තියෙනවයැ. ගෙනාපු ගානටත් අඩුවෙන් කොහොම කොහොම හරි බඩු ටික විකුණගත්තා. වැඬේ පාඩුයි. එහෙමයි කියලා ආපහු ලංකාවට ගෙනියන්නයැ.’ ඔහුගේ මුහුනේ වූයේ අනපේක්‍ෂිත තරග පරාජයක් ලද ක‍්‍රීඩකයකුගේ පෙනුමය.
ඒ කතාව ඇසූ මම සබන් කැට ටික විකුණා ගැනීමේ අදහස ඒවේලේම අතහැරියෙමි. ඇත්තෙන්ම ඒ වන විට මට මේ සබන් වැඬේ කරදරයක් වී තිබිණ. ඒ සබන් කැට ටික ගමන් බෑගයේ තැන් තැන්වල ඔහේ දමා තිබුණු බැවින් එහි අඩුක්කර තිබු ඇඳුම් පැළඳුම්වලද සබන් සුවඳ දැනෙන්නට විය. එබැවින් මා එතෙක් බොම්බායේ දැනහඳුනාගෙන සිටි දෙතුන් දෙනා අතර ඒවා බෙදා දෙන්නට තීරණය කෙළෙමි. හෝටලයේ ‘පිළිගැනීම්’ කවුන්ටරයේ සිටි අලංකාට සුවඳ සබන් කැට දෙකතුනක් තෑගි දුනිමි. හින්දි චිත‍්‍රපටි නිළියකගේ පෙනුමෙන් යුත් ඇයගේ නම මා දැනගත්තේ නිල ඇඳුමට ගසා තිබුණු ටැගය හේතුවෙනි. මා අත තිබූ ඩොලර් නෝට්ටු කිහිපය ඉන්දීය රුපියල්වලට හරවා දුන් දුවනගිරි ‘මනි චේන්ජර්’ ක‍්‍රිෂ්ණාට තවත් සබන් කැට කිහිපයක් දුනිමි.
ඔහුට එය එතරම් ලොකු දෙයක් නොවීය. ඔහු පෙරලා මගෙන් ඇසුවේ රුපියල්වලට මාරු කරන්නට තවත් ඩොලර් නෝට්ටු මා අත තිබේදැයි කියාය.
අලංකාට නම් එය ලොකු තෑග්ගක් වූවා වාගේය. මට අනේක වාරයක් ස්තුති කළා පමණක් නොව, බොම්බායෙන් මිලදී ගන්නට අවශ්‍ය දෑ ගැනද තවත් නොයෙක් දේ ගැන කතාකරන අතරවාරයේ මගෙන් විමසුවාය. ‘බොම්බේ ස්වීට්’ කියා මම ගත්කටටම කීමි. විහිළුවටය. මා කී දෑ ඇයට ඇත්තම විණි. විහිළුවට කී මේ කතාව කෙතරම් දුරදිග ගියාද කීවොත්, බොම්බායේ හොඳම බොම්බෙ ස්වීට් විකුණන ස්ථාන දෙකතුනක් කරා මා කැඳවාගෙන යන්නට ගයිඞ්වරයකුද ලෑස්ති කර දුන්නාය. මට ලැබුණු මඟ පෙන්වන්නා හෝටලයේ සුළු සේවකයෙකි.
ඔහු මා කැඳවාගෙන ගියේ කොලබා වටරවුම ආසන්නයේ පිහිටි රසකැවිලි හලකටය. ඒ නම් රසකැවිලි මාලිගාවකි. තවත් රසකැවිලි වෙළෙඳහල් බලන්නට යාමේ අදහස මම ඒ මොහොතෙහිම අත්හැරියෙමි. මීටත් වඩා ලොකු රසකැවිලි මාලිගා තවත් තිබිය නොහැක.
කුමකින් කුමක් තෝරාගන්නේදැයි කියා මට සිතාගත නොහැකි විණි. ඒ ඒ වර්ගවල රසකැවිලි වෙන වෙනම ගන්නෝද, කලවමේ ගන්නෝද, පැකට් ගණන් ගන්නෝද, කිලෝ ගණන් ගන්නෝද බිල ගෙවන්නට පෝලිම් ගැසී සිටිති. මම විදුරු රාක්ක එකිනෙක දෙස බලමින් එහාට මෙහාට වීමි. විවිධ හැඩයෙන්-විවිධ වර්ණයෙන්- විවිධ ප‍්‍රමාණයෙන් යුත් ඒ රසකැවිලි දීසි ඇසට රසඳුනකි. ඒ දෙස බලන අපගේ තොලකට තෙත්වූයේ නිතැතිනි. රස බැලීමට ඕනෑම රසකැවිල්ලක පොඩි කෑල්ලක් ඉල්ලාගත හැක. ඇතැම් රසකැවිල්ලක් දෙස විමසිල්ලෙන් බලන විට පවා ඉන් කුඩා කැබැල්ලක් අත්ල මත තබන්නට මෙහි සේවකයෝ යුහුසුළු වෙති.
තැනෙක හල්වාය. ලඞ්ඩුය. ගුලාබ් ජමුන්ය. තවත් තැනක පැණි වළලූය. කේසරීය. රසගොල්ලාය. බූන්දිය. මස්කට්ය. තවත් වීදුරු රාක්කයක වියළි පලතුරු යොදා සාදන ලද රසකැවිලියි. තවත් රාක්කයක කිරි මිශ‍්‍ර කර සාදන ලද රසකැවිලියි. වෙළෙඳහලේ පිටුපසට වන්නට සුදු මේස් බැනියමක් ඇඳි සේවකයෙක් උණු පැණි මිශ‍්‍රණයක් දැමූ කල්දේරම හැඳිගාන අන්දම බලන්නට වටනේය. ඇතැම් රසකැවිල්ලක් වෙළෙ\මට ගෙනෙන්නේ උණු උණුවේය. ළිපෙන් බාපු ගමන්ය. ඒ ප‍්‍රසන්න සුවඳ හාත්පස පැතිරෙන්නේ නිමේෂයකිනි.
ගම රට ගෙනයන්නට බොම්බේ ස්වීට් ටිකක් කලවමේ මිලදී ගන්නට ගිය මම අසීරුතාවකට පත්වීමි. චූටි සරුංගලයක හැඬේට කැපූ ලා කොළ පැහැති කජු කත්ලි කෑලි දුසිමක් ඇණවුම් කළ විට මට අවශ්‍ය මොන ජාතියේ කජු කත්ලිදැයි විමසූ සේවකයා රසකැවිලි ජාති හත අටක නම් කියාගෙන කියාගෙන ගියේ මා මවිතයට පත්කරවමිනි. විවිධ ආකාරයේ කජු කත්ලි ජාති හත අටක් එහි තිබිණ. හල්වා ගැන විමසූ විට ඔහු මගෙන් ඇසුවේ බොමේබේ හල්වාද, කරච්චි හල්වාද, කැරට් හල්වාද, රතුපාට ගජර් හල්වාද කියාය. හතරැුස් ටොෆියක් වැනි බුර්ෆි ගැන විමසූ විට ලැබුණේත් එවැනි උත්තරයකි. රසගොල්ලා ටිකක් වැඩියෙන් මිලදි ගන්නවා නම් කුඩා ලස්සන රතුපැහැති මැටි මුට්ටියක දමා දිය හැකි බවද සේවකයා කීය.
‘අලංකා මැඩම් නියම තැනකටනෙ මාව එව්ුවේ’යි මගේ මගපෙන්වන්නා සිනාසෙමින් හෙමිහිට මිමිණුවේය. ඒ වන විට ඔහු ඇති තරමට රසකැවිලි ‘සාම්පල්‘ රසවිඳ තිබිණ.
මේ රසකැවිලි සාප්පුවේ මෙතරම් සෙනඟක් ඉන්නේ හැන්දෑ වරුව නිසාදැයි මම ඔහුගෙන් ඇසීමි. ‘නැහැ.. නැහැ. උදේ සිට ? වෙනතුරු මේ වගේ තමා සෙනඟ. මෙතැනට එන කෙනෙක් හිස් අතින් ආපහු යන්නේ නැහැ.’ ඔහු පැවසූ ආකාරයට ඉන්දියානුවන්ගේ කෑම වට්ටෝරුවේ රසකැවිලිවලට ඇත්තේ මුල් ස්ථානයකි. ඔවුන් ඒවා රස විඳිනවා පමණක් නොව, අමුත්තන්ට සංග‍්‍රහ කරන්නටත් යොදාගනිති. ගෙවල පැවැත්වෙන පෞද්ගලික උත්සව, මංගල අත්සව ආදියේදී රසකැවිලි බන්දේසි අතිනත යැවෙන්නේ නටනටාය. සිංදු කියකියාය. ‘ක‍්‍රිකට් මැච් එකක් දිනපු දවසක, විභාග ප‍්‍රතිඵල ආපු දවසක වාගෙ විශේෂ අවස්ථාවක අහල පහළ අසල්වැසි අයට විතරක් නෙවි මහපාරේ යන එන අයටත් රසකැවිලිවලින් සංග‍්‍රහ කරන එක මෙහේ සිරිතක්.’යි මගේ මඟපෙන්වන්නා කීය. ‘දැක්කද, අර අපිට ඉස්සරහ උන්නු නෝනා හැම ස්වීට් ජාතියෙන්ම කිලෝ ගනන් ගන්නවා. ඒ රට ගෙනියන්න. ලෝකේ කොහේ හිටියත් අපේ ඉන්දියානුවන්ට බොම්බෙ ස්වීට් නැතුව බැහැ.’
x x x
පෙර කී සියල්ල සඳහන් මගේ මුල් ඉන්දියා ගමනේ සටහන් පොත මේ ළඟකදී මම නැවත කියැවීමි. අතීත මතක බොහොමයක් නැවත පෑදුණි. අවුරුදු විසි හතකට පමණ පෙර මා ගිය ඒ ගමනේදී හැබෑවට අත්විඳි සුන්දරත්වයට වඩා වැඩි යමක් ගමන් සටහන් පොත දැන් කියවන විට අත් විඳින්නට ලැබුණායැයි මට සිතේ. ඒ ගමනින් පසු කොතරම් වතාවක් මා බොම්බායට යන්නට ඇද්ද? ඒ ගමන් සමග කෙතරම් ඉන්දියානු මිතුරු මිතුරියන් පිරිසක් සමග දැනහැඳුනුම්කම් ඇතිකර ගන්නට ඇද්ද? ඒ කාලයේ බොම්බායට එන ලෙස ආරාධනා ලැබුණේ පිට පිටම වාගේය. බොම්බායේ කට්ටියටද ඒ කාලයේ ලංකාවට එනවාට වඩා ලොකු වෙනත් ගමනක් නොවීය.
ඒ අතරතුර බොහෝ වෙනස්කම් සිදුවෙමින් තිබිණ. බොම්බාය මුම්බායි කියා නම් කෙරිණ. මදුරාසිය චෙන්නායි විය. කල්කටාව කොල්කතා විය.
මා එදා ගිය බොම්බාය නගරය මුම්බායි නගරය වූවා සේම එම නගරයද එහි වැසියන්ගේ දිවිපැවැත්මද රුචි අරුචිකම්ද දැන් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වූවා සේය. මා එදා ගිය බොම්බාය නොවේ, මේ මුම්බායි නගරය. මේ ගැන සඳහන් කරන ඇතැමකු කියන්නේ, මුම්බායි නගරය ආසියානු නගරයකට වඩා යුරෝපීය නැඹුරුවකට නෑකම් කියන ආකාරයේ පුරවරයක් බවය. ඒ සා වෙනස්වීමකට එය ලක්වී ඇති බවය. මේ මොන වෙනස්කම් සිදුවුවත්, එදා බොම්බායේදී තලූමරමින් රසවිඳි බොම්බෙ ස්වීට් රහ තාමත් එලෙසම ඇති බව නම් නිසැකව දනිමි. එමෙන්ම තම නගරයට එන සංචාරකයන්ගෙන් සබන්, විස්කි ආදිය මිලදී ගන්නට බලාන සිටින නුවරුන් තවදුරටත් එනුවර නැති බවද හොඳාකාරව දනිමි. x
x නීල් විජේරත්න
