කියන දේවල් වසර පහක් තුළ කරන්න බෑ කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කථිකාචාර්ය උමේෂ් මොරමුදලි
ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින් තුන් දෙනෙක්ම තමන් බලයට පත් වුණොත් මහජනයාට ආර්ථික සහන දෙනවා කියලා තියෙනවා. වසර දෙකකට කලින් රට යම් ආර්ථික අර්බුදයක තිබිලා දැන් තරමක් සාමාන්‍ය තත්වයට පත් වෙලා තිබුනත් යම් පිරිසකට ජීවත්වෙන්න අමාරු වෙලා තියෙනවා. අඩු ආර්ථික මට්ටම්වල සිටින අයට සහන ලබා දෙන බව ප්‍රකාශ කිරීම ඒ අපේක්ෂකයින්ගේ හෝ පක්ෂවල දේශපාලන ගමනට වැදගත් වුණත් සහන දීම ගැන අපි ටිකක් හිතන්න අවශ්‍යයි. මම මේ ගැන මගේ විෂය ක්ෂේත්‍රය වන ආර්ථික විශ්ලේෂණය පැත්තෙන් බලන්න කැමතියි.
රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ ‘පුළුවන් ශ්‍රී ලංකා’ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ සඳහන් වෙන්නේ දැනට රජය කරගෙන යන ක්‍රියාවලියම ඉදිරියට කරගෙන යනවා කියන අදහසක්. සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ තියෙන්නේ ජනසවිය, පඩි වැඩි කිරීම, බදුවල යම් වෙනස්කම් කිරීම හරහා මධ්‍යම පන්තියට සහන ලබා දීම, නිවස නැති අයට නිවාස පහසුකම් ලබා දීම වගේ දේවල්. අනුර කුමාර දිසානායකගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ දුප්පත් පවුල්වලට දැනට දෙන සහනවලට වඩා වැඩි සහන ලබා දීම, භාණ්ඩවලට තියෙන බදු ඉවත් කිරීම වගේ දේවල් සඳහන් වෙලා තියෙනවා.
අස්වැසුම වැඩි කිරීම, සමහර භාණ්ඩවල බදු අඩු කිරීම වගේ දේවලින් අමාරුවෙන් ජීවත්වන අයට යම් සහනයක් ලැබෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ඒවා සම්පූර්ණයෙන් නොසලකා හරින්න බෑ. නමුත් ඒ සහන කෙටිකාලීනව ලබා දීමෙන් ආර්ථිකයට සිදු වියහැකි මධ්‍ය හා දිගු කාලීන හානිය වැඩියි. රනිල්, සජිත්, අනුර කියන කවුරු කළත් ඒකෙන් රටේ ආර්ථිකයට හානියක් වුණොත් ප්‍රතිඵල අත් විඳින්න වෙන්නේ ජනතාවටයි.
රටක බදු ආදායම අඩු කිරීම පුළුවන් තරම් අවම මට්ටමක තියා ගන්න ඕනෑ. ප්‍රාථමික හිඟය වෙනස් නොවෙන්න පවත්වාගෙන යන්න රජයේ ආදායම් වැඩි කරන්න ඕනෑ. රජයේ ආදායම ඉතාම කෙටි කලකින් හොඳින් වැඩි කරගන්න පුළුවන් නම් හොඳයි. කොහේ හරි හැංගිලා තියෙන බදු ආදායම් ටික ගන්නවා නම්, පඩිත් වැඩිකරගෙන ඉදිරියට යන්න පුළුවන් වෙයි. නමුත් මේ අපේක්ෂකයෝ වැඩි දෙනෙක් කියන්නේ, බදු වැඩි කරන්නෙත් නෑ. තියන බදුත් අඩු කරනවා, වියදමත් වැඩි කරනවා කියලා. එහෙනම් ආදායම වැඩි කරන මෙකක් හරි ක්‍රමවේදයක් තියෙන්න ඕනෑ.
මේ තියෙන පාලන තන්ත්‍රය හෝ රාජ්‍ය ව්‍යුහය ඇතුළේ මෙච්චර කල් එකතු කරගත්තේ නැති සහ අලුතෙන් එක්කරගත හැකි බදු තියෙනවා. මෙච්චර කල් ව්‍යාපාරයක් කළත් ඔඩිට් වෙලා නැති, බදු ගෙවලා නැති අය ඉන්න පුළුවන්. මත්පැන් නිෂ්පාදන සමාගම් බොහෝමයක් සාමාන්‍ය බදු ගෙවලත් නෑ, සුරාබදු ගෙවලත් නෑ කියලා කමිටි ඔෆ් පබ්ලික් ෆයිනෑන්ස් එකේදි හෙළි වුණා. කෙටි කාලීනව ඒවා එකතු කරගන්න පුළුවන්.
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා බලයට ඇවිත් බදු අඩු කළා. බදු අඩු කිරීම ඒ වෙලාවේ කිසිසේත්ම නොකළ යුතුව තිබුණු දෙයක්. බදු අඩු කිරීමෙන් රුපියල් බිලියන 500 කින් විතර රාජ්‍ය ආදායම අඩු වුණා. වැට් එක 15% සිට 8% දක්වා අඩු කළා. ආදායම් බද්ද ලක්ෂය තිබුණ එක දෙලක්ෂ පනස්දාහ කළා. 24% ට තිබුණු එක 18% ට ගෙනාවා. 30% ට තිබුණ ව්‍යාපාර ආදායම් බද්ද 24% ට අඩු කළා. සමහර ඒවා 18% ට ගෙනාවා. ශ්‍රේණිගත කිරීම් අඩු වීම නිසා විදේශ ණය ගන්න අමාරු වුණා. අයි.එම්.එෆ්. එකට යන්න අමාරු වුණා. ණය අරගෙන රෝල ගහන ක්‍රියාවලියට ලොකු බලපෑමක් ආවා. ඉදිරියට කවුරු ආවත් එන අය වැඩ කරන්න ඕනෑ මේ කියන සන්දර්භය ඇතුළේ.
ඒ අනුව තමයි ඉදිරියට අයි.එම්.එෆ්. සතුටු වෙනවද, ඊ ළඟ වාරිකය අපට ගන්න පුළුවන් වෙයිද, ඕනෑවට වඩා ණය වෙන්නේ නැතිව රටේ ආර්ථිකය පවත්වාගෙන යන්න පුළුවන් වෙයිද කියලා තීරණය වෙන්නේ.
බදු අඩු කරනවා කියලා පොරොන්දු දීලා තිබුණත් වැට් එක අඩු කරනවා කියලා කවුරුත් පොරොන්දු වෙලා නෑ. ඒක මේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල පෙනෙන්න තියෙන යම් ඉදිරිගාමී ලක්ෂණයක්.
බදු පැනෙව්වාම මහජනතාවට බර වැඩි වෙනවා. ඒක ඇත්ත. බදු ආදායම සහ බදු දැල ලොකුවට අඩු නොකර බොහෝ දේවල් කරන්න පුළුවන්. අන්න ඒ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන්න ඕනෑ. අයි.එම්.එෆ්. එකේ වැඩසටහන අතරේ සහ ණය හිමියන්ගේ ප්‍රශ්න විසඳන අතරේ යම් වෙනස්කම් කරන්න අවශ්‍යයි. මහා වෙනස්කම් කරන්න යාමෙන් සිදු විය හැකි අවදානම අඩු කරගන්න එක තමයි මේ වෙලාවේ කරන්න තියෙන්නේ.
ඊ ළඟට අපට තියෙන ප්‍රධාන ප්‍රශ්නයක් තමයි ඩොලර් ඉපැයීම. මේකට කෙටිකාලීන උත්තරයක් නෑ. ඒ කියන්නේ කෙටි කාලයකින් අපේ අපනයන ප්‍රමාණය විශාල වශයෙන් වැඩි කරන්න විදිහක් නෑ. ඒක එක පාරට හෝටලයක් ඇරලා කොත්තු විකුණනවා වගේ වැඩක් නෙමෙයි. විශාල ක්‍රියාදාමයක්. කෙටි කාලයකින් අපට විදේශ ආදායම වැඩි කරන්න පුළුවන් සංචාරක කර්මාන්තයෙන් සහ දැනට ක්‍රියාත්මක අනෙකුත් කර්මාන්තවලින්. මහා ලොකු ප්‍රමාණයකින් එක පාරට වැඩි කරන්න බෑ.
කෘෂිකර්මාන්තයෙන් අපේ ආහාර සුරක්ෂිතභාවය පවත්වාගත හැකියි. නමුත් අපනයනය සඳහා කෘෂි නිෂ්පාදන කරන්න තරම් විශාල භූමියක් අපට නෑ. ශ්‍රමය සහ අනෙක් යෙදවුම්වල වියදමත් එක්ක බැලුවාම වෙනත් රටවල ඇතැම් කෘෂි නිෂ්පාදන අපේ ඒවාට වඩා මිලෙන් අඩුයි. ඒ නිසා අපනයන වැඩිකරන, නිෂ්පාදන ආර්ථිකයක් හදන්න යනවා නම් කාර්මික නිෂ්පාදන පැත්තට අවධානය යොමු කරන්න ඕනෑ. ඒ සඳහා පහුගිය ආණ්ඩුවෙන් නැෂනල් එක්ස්පෝට් ස්ට්‍රැටජි එකක් කරලා තියෙනවා. ඒක හොඳ පදනම් ලියවිල්ලක් කියලා මම හිතනවා. නමුත් අලුතෙන් එන කෙනෙක් අපනයන වැඩිකරන, නිෂ්පාදන ආර්ථිකයක් හදන්න යනවා නම් ඒ සඳහා අඩිතාලම දාන්න එළඹෙන වසර පහ ගත වෙයි.
ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ඉදිරි වසර තුන හෝ හතර ඉතාම තීරණාත්මකයි විකල්ප ප්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රයේ විධායක අධ්යක්ෂ අචාර්ය පාක්‍යසෝති සරවනමුත්තු
විධායක ජනාධිපතික්‍රමය අහෝසි කරනවා කියලා ජනාධිපති අපේක්ෂකයින් දෙදෙනෙකුගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල තියෙනවා. පත් වෙලා ආණ්ඩුව පිහිටෙව්වාට පස්සේ අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගේනවා කියලා තවත් අපේක්ෂකයෙකුගේ ව්‍යවස්ථාවක තියෙනවා. හැබැයි ඊට පස්සේ වෙන්නේ මොනවද කියලා ඒ අය පැහැදිලිව කියලා නෑ.
විධායක ජනාධිපතික්‍රමය අහෝසි කරනවා කියලා ජනාධිපති අපේක්ෂකයින් දෙදෙනෙකුගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල තියෙනවා. පත් වෙලා ආණ්ඩුව පිහිටෙව්වාට පස්සේ අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගේනවා කියලා තවත් අපේක්ෂකයෙකුගේ ව්‍යවස්ථාවක තියෙනවා. හැබැයි ඊට පස්සේ වෙන්නේ මොනවද කියලා ඒ අය පැහැදිලිව කියලා නෑ.තුන්දෙනෙක් කියනවා 13 වන සංශෝධනය සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කරනවා කියලා. ඉඩම් බලතල සහ පොලිස් බලතල පළාත් මට්ටමට ලබා දෙනවා කියලා ඒවායේ පොරොන්දු වෙලා තියෙනවා.
අපි වංචා දූෂණ ගැන අවධානය යොමු කරනවා නම් ඉස්සෙල්ලාම නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව හරියට ස්ථාපිත කරන්න ඕනෑ. දැනට තිබෙන තත්වය යටතේ නීතිපතිවරයා තමයි නඩු ගැන ආණ්ඩුවට උපදෙස් දෙන්නේ සහ උසාවියේදී ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේ. අපට මහාධිකරණයේ නඩුවක් පවරන්න ඕනෑ නම් නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව තමයි ඒක කරන්නේ. නඩුවක් ගෙනියන්න තියෙනවා නම් නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව තමයි ඒක ගෙනියන්නේ. හැබැයි අපේ රටේ වැඩියෙන්ම දූෂණ වංචා ගැන චෝදනා තියෙන්නේ ආණ්ඩුවට. ඒ නිසා එතැන පරස්පර විරෝධී ස්වභාවයක් තිබෙනවා. එක පැත්තකින් නීතිපතිවරයා හෝ ඔහුගේ දෙපාර්තමේන්තුව ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. අනෙක් පැත්තෙන් ඔහු ආණ්ඩුවේ දූෂණ, වංචාවලට එරෙහිව නඩු පවරලා පවත්වාගෙන යනවා.
ඒ නිසා ආණ්ඩුවට එරෙහි නඩු පවරලා පවත්වාගෙන යන්න මහජන අභිචෝදකවරයෙක් සහ කාර්යාලයක් ස්ථාපිත කරන්න අවශ්‍යයි. අපිට 72 ව්‍යවස්ථාවේ එහෙම කෙනෙක් හිටියා. එතකොට එයා තමයි දූෂණ, වංචා ඇතුළු අපරාධවල නඩු පවරන්නේ සහ පවත්වාගෙන යන්නේ. නීතිපතිවරයාට හා එම දෙපාර්තමේන්තුවට පුළුවන් ආණ්ඩුවට උපදෙස් දෙන්න. ආණ්ඩුව ආරක්ෂා කරන්න. ඒ වගේ ඉතා වැදගත් කාරණා තිබෙනවා අපේ රටේ ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් කරන්න. මේ වගේ දේවල් ඉතාම කෙටි කාලයකින් කරන්න පුළුවන් පහසු දේවල්. නමුත් මේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවලදී ඒ වගේ දේවල් ගැන කිසිවෙක් අවධානය යොමු කරලා නෑ.
මේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශන බැලුවාම පෙනෙන්න තියෙන දෙයක් තමයි මේවා ඉදිරිපත් කළ පක්ෂවලට හෝ අපේක්ෂකයින්ට රට ගැන පැහැදිලි දර්ශනයක් නැති බව. ඒක කැපිලා පෙනෙන දෙයක්. මොකද අපි රටක් ලෙස ඉන්නේ බොහෝම තීරණාත්මක තත්වයක. ඒ නිසා අපි එකතු වෙලා මේ ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් සොයන්න අවශ්‍යයි.
රාජ්‍ය සේවයේ ලක්ෂ 14 ක් ඉන්නවා. අපිට රාජ්‍ය සේවකයින්ගේ පඩි ගෙවන්න සල්ලි නෑ. නමුත් මේ ආණ්ඩු කරන්නේ ඉන්න රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ පඩි වැඩි කරනවා. පොඩි ගණනකින් නෙමෙයි ලොකු ගණනකින්. කොහෙන්ද මේවාට සල්ලි හොයා ගන්නේ. අපේ රටේ යුද්ධය පවතිනකොට ඒ සඳහා බඳවා ගත්ත හමුදාවක් තියෙනවා. ඉතිං යුද්දේ ඉවර වෙලා දශකයකට වැඩි කාලයක් ගතවෙලත් ඒ හමුදා පිරිස ඒ විදියටම පවත්වාගෙන යනවා. මේවා ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් වැදගත්, හිතන්න අවශ්‍ය දේවල් නෙමෙයිද?
රාජ්‍ය සේවය අපි අඩු කරන්න අවශ්‍යයි. ඔවුන් සඳහා වෙනත් රැකියා අවස්ථා හදන්න ඕනෑ. ඒ සඳහා ඔවුන් හොඳින් පුහුණු කරන්න ඕනෑ. දැන් තියෙන ප්‍රශ්නය තමයි. මේ විදෙස්ගත වූ අය. ඒ ගිහින් තියෙන්නේ බොහෝ විට පුහුණු ශ්‍රමිකයින්. ඒ නිසා අපට පුහුණු ශ්‍රමිකයින්ගේ ඌනතාවක් ඇති වෙලා තියෙනවා. ඒවාට අපි විසඳුම් හොයන්න අවශ්‍යයි.
අනික් පැත්තෙන් අපේ රටේ ඇතැම් සේවාවන් සලසන ආයතන. ඒවා හැමදාම විශාල පාඩු සහිතවයි පවත්වාගෙන යන්නේ. ඇතැම් ඒවා ඩොලර් මිලියන ගණනින් පාඩු ලබනවා. උදාහරණයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකන් එයා ලයින් වගේ ගුවන් සමාගමක් ගන්න පුළුවන්. ඒ වගේ ව්‍යාපාර කරන්න රජයට බැරි නම් ඒවා පුද්ගලික අංශයට භාර දීලා ඒවායෙන් ආදායමක් රජයට ලැබෙන ආකාරයට කටයුතු කරන්න ඕනෑ.
අපේ අධ්‍යාපනය දශක දෙකකින් මෙහා යාවත්කාලීන වෙලා නෑ. අද ලෝකයේ බොහෝ ක්ෂේත්‍ර ඩිජිටල්කරණය වෙලා තිබෙනවා. ඒඅයි වගේ තාක්ෂණික තලයන්වලට ළඟා වෙලා තියෙනවා. නමුත් අපේ රටේ දරුවන්ට ඒවා ගැන හදාරන්න, ඉගෙන ගන්න අවස්ථාවක් තියෙනවද? ඒවා ගැන වැඩි දේවල් කියලා නෑ.
ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් ගත්තාම, ඉදිරි වසර තුන හෝ හතර ඉතාම තීරණාත්මකයි. මොකද අපි 2028 ඉඳන් ඩොලර්වලින් ණය ගෙවන්න පටන් ගන්න ඕනෑ. ඒ නිසා අපි ඉදිරි වසර තුන තුළ ණය ගෙවීම සඳහා මුදල් ඉතිරි කරන්න ඕනෑ. එහෙම නොවුනහොත් අපිට ආයෙත් ණය ගෙවන්න ණය ගන්න වෙනවා.
අපි 18 වන සැරේට තමයි අයි.එම්.එෆ්. එකෙන් ණය ඉල්ලන් යන්නේ. ඒ නිසා විශේෂයෙන් ඩොලර් ඉපයීම පිළිබඳ අලුත් ක්‍රම සොයන්න ඕනෑ. තවදුරටත් සංචාරක කර්මාන්තය ගැන කිය කිය ඉඳලාම හරි යන්නේ නෑ.
අවසන් වශයෙන් කියන්න ඕනෑ, අපේ නායකයෝ ප්‍රතිපත්ති මත නොවෙයි වැඩ කරන්නේ. ඉතිහාසය බැලුවාම අපි දකිනවා බොහෝ ඒවා බොරු ඒවා. ප්‍රතිපත්තිවලින් යම් ප්‍රතිශතයක් තමයි ක්‍රියාත්මක කරන්නේ. මම නම් යෝජනා කරන්නේ දිනන අපේක්ෂකයා ජනාධිපති වෙලා එයාගේ කණ්ඩායම විතරක් එක්ක ආණ්ඩුව හදලා හරි යන්නේ නෑ. ඔක්කොම පක්ෂ එකතු කරලා ජාතික ආණ්ඩුවක් හදන්න අවශ්‍යයි.
ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
විකල්ප තුන අන්තයන් දෙකක හිරවෙලා තියෙන්නේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය හසිනි ලේකම්වසම්
ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත්වෙන ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශ තුන කියවද්දි මට පෙනෙන්නේ අන්ත දෙකක්. අනුර කුමාර දිසානායකගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ වුණත් තවමත් තියෙන්නේ පොරොන්දු දේශපාලනය. සජිත් ප්‍රේමදාසගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේත් පොරොන්දු දේශපාලනය සෑහෙන්න දුරට තියෙනවා. කරන්න බැරි දේවල් කියන දේශපාලන අන්තය තමයි මගේ දැක්ම අනුව ගොඩක් දුරට ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල නියෝජනය වෙන්නේ.
රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ තියෙනවා පොරොන්දු දේශපාලනය කරන්නේ නැහැ, කරන්න පුළුවන් දේවල් විතරයි පොරොන්දු වෙන්නේ කියලා. අපිට කරන්න පුළුවන් දේවල් පොරොන්දුවෙන එක වැදගත් කරන්න බැරි දේවල් නිසා. ඒක ප්‍රායෝගිකත්වය ගැන කාරණාවක්. නමුත් ප්‍රශ්නය තමයි ප්‍රායෝගිකත්වයට මුවාවෙලා දිගුකාලීන දැක්මකට නොයා ඉන්න උත්සාහ කරනවා. ප්‍රායෝගිකත්වය කියන එකේ තේරුම මම දකින විදියට පැලැස්තර විසඳුම් සෙවීම නෙවෙයි. මේ වෙලාවේ අපි ආර්ථික අර්බුදයක ඉන්න නිසා ඒ සඳහා ඉක්මන් විසඳුම් අවශ්‍යයි තමයි. නමුත් ඒක ඉස්සරහට දාලා කවුරුහරි දිගු කාලීන දැක්මක් සැලැස්මක් කතා කරපු ගමන් ඒක ප්‍රායෝගික නැහැ කියලා පැත්තකට දාන එකත් භයානකයි.
අපි රටක් විදියට ගමන් කරන දිශානතිය මොකද්ද? අදාළ පුද්ගලයාගේ අවුරුදු පහෙන් එහාට වුණත් දිගු කාලීනව රට කොහේටද ගමන් කරන්නේ කියන එක කතා කරන එක ප්‍රායෝගික නොවන සංවාදයක් නෙමෙයි. ඒවා කතා කළ ගමන් ප්‍රායෝගික නැහැ කියලා බැහැර කරන ඒ අන්තයට කොටුවෙලා ඉන්නවා මම දකින විදියට රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය. මේ අන්ත දෙක අතර තමයි ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිපත්ති හිරවෙලා තියෙන්නේ ආර්ථිකය පැත්තෙන් බැලුවොත්.
පාලනය කිරීමේ සිස්ටම් එක ගැන ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන් තුන්දෙනාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශවල කියලා තියෙන දේවල් ගැන බලද්දි රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපති අපේක්ෂකයාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ ඒ සම්බන්ධව ලොකු දෙයක් කියලා නැහැ. ආර්ථික කළමනාකරණය පැත්තට විතරයි ආණ්ඩුකරණය දකිනවා නම් රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ දකින්නේ. නමුත් අනිත් දෙන්නාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශවල මම දැක්කා ගවර්නන්ස් ගැන කතා කරනවා. සෞඛ්‍යය ගැන කතා කරනවා, අධ්‍යාපනය ගැන කතා කරනවා. අනුර කුමාර දිසානායකගේ නම් කලාව සංස්කෘතික පැත්ත ගැනත් කතා කරලා තිබුණා. එහෙම කතා කරලා තිබුණත් ගවර්නන්ස් කතාව පොලිටික්ස්වලින් අයින් කරලා කතා කරන්න බැහැ. මේ අපේක්ෂකයෝ දෙන්නාටම යම් යම් සැලසුම් තියෙනවා ගවර්නන්ස් ගැන. නමුත් අනිත් අන්තයේ තියෙන ප්‍රශ්න මතු වෙනවා. කොහොමද මේවාට අරමුදල් හොයා ගන්නේ කියන කාරණය ගැන ප්‍රශ්නයක් මතු වෙනවා. අයි එම් එෆ් එක තමයි මේ වෙලාවේ ලොකුම මාතෘකාව. මේ වෙලාවේ මේ කියන දේවල් කරන්න නම් අරමුදල් එන්නේ කොහෙන්ද කියන ලොකු ප්‍රශ්නයට උත්තර දෙන්න අවශ්‍යයි. උදාහරණයක් විදියට කලාව සංස්කෘතිය ගැන කතා කරනවානම්, නිදහස් සෞඛ්‍ය, නිදහස් අධ්‍යාපනය ගැන කතා කරනවා නම් කොහොමද මේවා කරන්නේ කියන එක කියන්න අවශ්‍යයි.
ගෝලීය දකුණේ ඉන්න ආර්ථික විද්‍යාඥයන් ආර්ජන්ටිනාව, ඉන්දියාව සහ අප්‍රිකානු රටවල ඉන්න කිහිපදෙනෙක් ළඟදි ලංකාවට ආවා. ඔවුන්ගේ එකමුතුවකින් උත්සාහ කරනවා ණය උගුලට හිරවෙලා ඉන්න ගෝලීය දකුණේ රටවල් අතර යම් සංවාදයක් ඇති කරන්න. ඒ සාකච්ඡාවලට මටත් සහභාගී වෙන්න අවස්ථාවක් ලැබුණා. ඊට පස්සේ තමයි මමත් දැන ගත්තේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරද්දි වුණත් ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ ගෘහස්ථ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කළා මිසක් පෞද්ගලික ණය වෙළඳපොළෙන් ගත්ත ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කළේ නැහැ. අයි එම් එෆ් කොන්දේසිවලත් තියෙනවා ඒවා ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කරන්න බැහැ කියලා. ඒ අනුව කිසිදු අපේක්ෂකයෙක්ගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයක මේ ප්‍රශ්නය පිළිබඳව ආමන්ත්‍රණය කරලා නැනැ. අඩුම වශයෙන් අයි එම් එෆ් සමග සාකච්ඡාවක දී මේ සම්බන්ධව ගෝලීය දකුණේ අනෙක් රටවල් සමග මේ සංවාදයට එළඹෙන්න දැක්මක්වත් නැහැ. සාමාන්‍යයෙන් ඒ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කළොත් එතැනින් ඉතුරු කර ගන්න මුදල්වලින් අපිට පුළුවන් අත්‍යවශ්‍ය සමාජ ආරක්ෂණය වගේ දේවල්වලට අවශ්‍ය මුදල් හොයා ගන්න. මේ වෙලාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් වැඩිම ප්‍රමාණයක් වියදම් වෙන්නේ බාහිර ණය නැවත ගෙවීම සඳහා. ඒක යම්කිසි විදියක ඉතුරු කිරීමක් හෝ ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් කර ගන්න පුළුවන්නම් තමයි අපිට සල්ලි ටිකක් ඉතුරු වෙන්නේ මිනිස්සු අත්‍යන්ත දරිද්‍රතාවයෙන් මුදවා ගන්න. නමුත් ඒ සම්බන්ධතාව කවුරුවත් හදනවා මට පේන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශවල කියන ගවර්නන්ස් ක්‍රියාත්මක කරන්න අවශ්‍ය මුදල් කොහෙන්ද හොයා ගන්නේ කියන සාධාරණ ප්‍රශ්නය මතු වෙනවා.
මම දැක්කා සජිත් ප්‍රේමදාසගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේත් තියෙනවා නිදහස් අධ්‍යාපනයට නිදහස් සෞඛ්‍යයට කැප වෙනවා කියලා. හැබැයි ඒකත් එක්කම නිදහස් වෙළඳපොළට අධ්‍යාපනය විවෘත කරනවා කියන දේත් ඒ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේම කියනවා. මෙතන ප්‍රශ්නය තමයි පබ්ලික් සිස්ටම් එකයි ප්‍රයිවට් සිස්ටම් එකයි දෙක එකට යන්නේ ටික කාලයක් පමණයි. ඒ නිසා ගවර්නන්ස් පැත්තෙන් ඔය දෙකම තියාගෙන යනවා කියන මැද මාවතේ වගේ පේන කතාවට එකඟ වෙන්න බැහැ. මොකද ලෝකයේ කොහේ බැලුවත් රටාව වෙලා තියෙන්නේ පබ්ලික් සිස්ටම් එකයි ප්‍රයිවට් සිස්ටම් එකයි සමාන්තරව පවතින්නේ නැහැ. කාලයක් යද්දි ප්‍රයිවට් සිස්ටම් එක ඉස්සරහට එනවා. ඒ නිසා මේ අවස්ථාව රටක් විදියට දේශපාලන ප්‍රමුඛතා මොනවාද කියලා තීරණය කළ යුතු අවස්ථාවක් කියලයි මම හිතන්නේ. මේ තියෙන විකල්ප අතරින් එකක් තෝරන තැන තමයි ඡන්දදායකයොත් හිරවෙලා ඉන්නේ. ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන් තුන් දෙනා ඉදිරිපත් කරන විකල්ප තුන වුණත් අන්තයන් දෙකක හිරවෙලා තියෙන්නේ කියන එකයි මගේ අදහස.
අසංකා සංජීවනී
මැතිවරණයකට කලින් එයට ඉදිරිපත්වන අපේක්ෂකයින්ට තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව ජනතාවට පොදුවේ ආමන්ත්‍රණය කරන්නට අවස්ථාවක් ලැබීමත්, ඡන්දදායකයාට ඒ අපේක්ෂකයින් වෙත තමන්ගේ ප්‍රශ්න යොමු කරන්න අවස්ථාව ලබීමත් තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් ඉතා වැදගත් පියවරක්.
‘මාර්තු දොළහ’ සංවිධාන රාශියක් එකතු වෙලා ගොඩනගාගත් ව්‍යාපාරයක්. අපි මීට පෙර මේ පොදු වේදිකාව කියන සංකල්පය ගැන කතා කළා. පහුගිය පළාත් පාලන මැතිවරණවලදී ඇතැම් දිස්ත්‍රික්කවල මාර්තු 12 ව්‍යාපාරය මුල් වෙලා මේ පිළිබඳව අත්හදා බැලීම් කළා. 2018 වසරේ පළාත් පාලන මැතිවරණයේදී අපි අපේ සංවිධාන ක්‍රියාත්මක වෙන ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශ කිහිපයක පොදු වේදිකවක් නිර්මාණය කරලා සියලුම පක්ෂවල අපේක්ෂකයින්ට එන්න කියලා ආරාධනා කළා. ඒ වෙලාවේ අපේක්ෂකයො ඇවිත් ‘ඇයි තමන් අපේක්ෂකයෙක් ලෙස ඉදිරිපත් වුණේ, මේ මහජන සේවයට ඉදිරිපත් වීම සඳහා තමන්ට තිබෙන සුදුසුකම මොකක්ද, ජයග්‍රහණය කළොත් තමන්ගේ බල ප්‍රදේශයේ ජනතාව වෙනුවෙන් කරන සේවාව මොකක්ද’ වගේ ප්‍රශ්නවලට තමන්ගේ බල ප්‍රදේශයේ ජනතාව ඉදිරියේ පිළිතුරු දුන්නා.
මැතිවරණ ප්‍රචාරණ ව්‍යාපාරයකින් කෙරෙන්න ඕනෑ පළවෙනිම දේ තමයි දේශපාලන අපේක්ෂකයන් හෝ දේශපාලන පක්ෂ තමන්ගේ දේශපාලන බලය ලබා ගත්තයින් අනතුරුව තමන් සිදු කරන්න යන සැලසුම් සහ තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කිරීම. ඒක තමයි මැතිවරණ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයක පළවෙනි කාර්ය වෙන්නේ. ජනතාවගේ පැත්තෙන් තියෙන කාර්යය තමයි ඒ ප්‍රතිපත්ති ඒ සැලසුම් විමර්ශනය කරලා බලලා රටට සහ තමන් පුද්ගලිකව හිතන පරිදි වඩාත් වැඩදායි කණ්ඩායමට හෝ පුද්ගලයාට තමන්ගේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන එක. සාමාන්‍යයෙන් අනුග්‍රාහක සේවා සම්බන්ධතාවය ගොඩනැගිල නැති රටවල්වල සිද්ධවෙන්නේ මෙන්න මේ කාර්යය. වාද විවාද, රැස්වීම්, හමුවීම් තියලා, විවිධ වැඩ වැඩමුළු සමුළු වගේ දේවල් කියලා දේශපාලන පක්ෂ සහ දේශපාලන අපේක්ෂකයෝ උත්සාහ කරන්නේ තමන්ගේ වැඩ පිළිවෙළ සහ තමන්ගේ දේශපාලන සැළසුම් ජනතාවට ඉදිරිපත් කරලා ජනතාවගෙන් ඒ සඳහා අවශ්‍ය කරන කැමැත්ත ලබා ගැනීම. ඒකෙදි සිදු කරන මැතිවරණ ව්‍යාපාරය කලින් කිව්වා වගේ ටිකක් දියුණු මට්ටමෙන් සිද්ධවෙන්නේ. ඒ අදහස් සහ ඒ සැලසුම් තමයි වඩාත් වැදගත් වෙන්නේ.
විදෙස්ගතව සේවය කරන ලාංකිකයින්ට ඡන්ද අයිතිය හිමි වෙලා තිබුණත් ඔවුන්ට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා විධිමත් වැඩපිළිවෙළක් සකස් කරන්න රටක් විදිහට අපට තවමත් බැරි වෙලා තියෙනවා. ඒක කනගාටුදායක තත්ත්වයක්.
ඡන්දයට රෙජිස්ටර් වෙලා ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන්න ප්‍රායෝගිකව අවස්ථාව නොලැබෙන ක්ෂේත්‍ර ගණනාවක පුරවැසියෝ ලංකාවේ ඉන්නවා. සෞඛ්‍ය අංශවල වැඩ කරන සේවකයින්, පෞද්ගලික ආරක්ෂක අංශවල වැඩ කරන පුද්ගලයින්, ධීවරයින්, මැතිවරණ නිරීක්ෂකයින්, බන්ධනාගාර රැඳවියන්, රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරගතව ඉන්න පුද්ගලයින් වගේම දිගුකාලීනව රෝහල්ගත රෝගීන්ටත් ඡන්දය දාන්න අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ.
ඡන්දය පැවැත්වෙන දිනයට ඡන්ද අයිතිය හිමි පාර්ශ්ව ගණනාවකට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම අහිමි වී යාම පළමුවරට සිදුවන අලුත් තත්ත්වයක් නම් නෙමෙයි. මේ පිළිබඳව අපි අවුරුදු 15ක් තිස්සේ කටයුතු කරමින් ඉන්නවා. දේශපාලන පක්ෂවලට, මැතිවරණ කොමිසමට මේ ගැන අපි දිගින් දිගටම කතා කරනවා. ලෝකයේ වෙනත් රටවල තිබෙන අත්දැකීම් අපි ඉදිරිපත් කරලා තියෙනවා. මේ පිළිබඳව අපි පසුගිය වර්ෂයේ රිසර්ච් එකකුත් කළා. අපි මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණදෙන ජනතාව කාණ්ඩ කිහිපයකට වෙන් කරගෙන තියෙනවා.
