හිටපු පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී
පාඨලී චම්පික රණවක
පළවෙනිම දේ තමයි පාර්ලිමේන්තුවට යන්න හිතාගෙන ඉන්න අය මුලින්ම පාර්ලිමේන්තුවේ ස්ථාවර නියෝග මනාව හදාරන්න ඕනෑ. මොකද ඒ තුළ තමයි පාර්ලිමේන්තු අභ්‍යන්තර කටයුතු පවත්වාගෙන යාමේ රීති පද්ධතිය තියෙන්නේ. ඒ වගේම රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව කියවන්න ඕනෑ. පාර්ලිමේන්තුවේ බලතල පිළිබඳව තියෙන පරිච්ඡේදය ඒ තුළ විශේෂයි. ඊට අමතරව ස්ථාවර නියෝග ඉගෙන ගන්නවා වගේම ඒ ස්ථාවර නියෝගවලට අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ පනතක් කොහොමද සම්මත වෙන්නේ, පාර්ලිමේන්තුව පවත්වාගෙන යන්නේ කොහොමද වැනි කාරණා වෙන්නේ කොහොමද කියලා දැනගන්න ඕනෑ. පාර්ලිමේන්තුවට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ලබා දීලා තියෙනවා මූලික බලතල දෙකක්. පළවෙනි එක තමයි නීති සම්පාදනය. ඒක පාර්ලිමේන්තුවට හැරෙන්න වෙන කාටවත් කරන්න බැහැ. නීති සම්පාදනය කරන්න පුළුවන් පාර්ලිමේන්තුවටම පමණයි. දෙවැන්න තමයි රාජ්‍ය මූල්‍ය බලතල. රාජ්‍ය මූල්‍ය බලතල පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවයි, අධිකරණයයි, ජනාධිපතිවරයායි අතරේ යම්කිසි බල බෙදීමක් තියෙනවා. ඒ බල බෙදීම මොකද්ද කියලා අවබෝධ කර ගන්න ඕනෑ. පාර්ලිමේන්තු කාර්යභාරය මොකද්ද? ජනාධිපතිවරයාට අයිති බලතල මොනවාද? අධිකරණයට අයිති බලතල මොනවාද? එහි සීමාවන් මොනවාද? යනාදි වශයෙන් අවබෝධ කර ගන්න ඕනෑ.
පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්යභාරය සහතික කරන්න පාර්ලිමේන්තුවේ තියෙනවා යම් යම් යාන්ත්‍රණ කිහිපයක්. අපි කියනවා ඒවාට චෙක් ඇන්ඩ් බැලන්ස් කියලා. ඒ යාන්ත්‍රණවලින් එකක් තමයි පාර්ලිමේන්තුවේ වාචික ප්‍රශ්න අහන එක. වාචික ප්‍රශ්න අහද්දි බලතල ක්‍රියාත්මක කරන ආකාරය සහ රාජ්‍ය මූල්‍ය පිළිබඳව කරුණු කාරණා හොයා ගන්න පුළුවන්. ඊළඟ වැදගත් දේ තමයි ආංශික කාරක සභාවලට සහභාගි වීම. ආංශික කාරක සභා හයක් පාර්ලිමේන්තුවේ ක්‍රියාත්මක වෙනවා. එහි කාර්යභාරය පාර්ලිමේන්තුවට යන්න හිතාගෙන ඉන්න අය දැනගන්න වෙනවා.
රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තු පිළිබඳව කතා කරන්න කෝපා ආයතනය තියෙනවා. අධිකාරී සංස්ථා ගැන කතා කරන්න කෝප් ආයතනය තියෙනවා. ඒ ආයතන දෙක තමයි පාර්ලිමේන්තුවේ පැරණිම ආයතන දෙක. ඊට අමතරව රාජ්‍ය ආදායම් යාන්ත්‍රණ පිළිබඳ බලන්න ක්‍රම සහ විධි කාරක සභාව තියෙනවා. ඒ වගේම රාජ්‍ය බැංකු පද්ධතියේ කාර්යභාරය බලන්න වෙනම ආයතනයක් තියෙනවා. ආර්ථික ස්ථායීකරණය පිළිබඳව තවත් ආයතනයක් තියෙනවා. මෙම ආයතන හයට අමතරව සියලුම අමාත්‍යාංශවල වපසරි පරීක්ෂා කිරීම සඳහා වෙනම ආංශික කාරක සභා තියෙනවා. ඒවාට ගිහිලා පරිසර අමාත්‍යාංශය, ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යනාදි වශයෙන් තමන් කැමති තැනකට ගිහිල්ලා ඒවා සම්බන්ධයෙන් සක්‍රිය දායකත්වයක් දරන්න පුළුවන්. රට පාලනය වන ආකාරය ගැන, රාජ්‍ය මූල්‍ය කෙරෙන ආකාරය ගැන මේවා මඟින් දැන ගන්න පුළුවන්.
පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායන් ගැන ලියලා නැති ඒවා අපි ගන්නේ බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායෙන්. ඒ නිසා බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායේ තියෙන්නේ මොන විදියේ ඒවාද කියලාත් බලන්න ඕනෑ. මොකද අපේ පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායේ ලියවිලා නැති ප්‍රශ්න මතුවෙන කොට බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායෙන් තමයි අපි යම් යම් උපදේශනයන් ලබා ගන්නේ.
පාර්ලිමේන්තු කාර්යභාරය ගැන කතා කරද්දි අයවැය ඉතාමත් තීරණාත්මකයි. අයවැය කොහොමද කරන්නේ, අයවැය හැදෙන්නේ කොහොමද කියන කාරණා ගැනත් දැන ගන්න ඕනෑ. ඒක රාජ්‍ය මූල්‍යයට අයිති බලතලයක්. මේ කියපු කරුණු ටික මම හිතන්නේ අලුතින් පත් වන මන්ත්‍රීවරුන්ට ප්‍රයෝජනවත් වෙයි ඔවුන්ගේ ඉදිරි පාර්ලිමේන්තු කටයුතු සඳහා.
පාර්ලිමේන්තු කාර්යභාරය සඳහා මම කියපු පාර්ලිමේන්තුවේ තාක්ෂණික කරුණු වගේම දේශපාලනික වශයෙනුත් අලුතින් පත් වන මන්ත්‍රීවරුන්ට කළ යුතු කාර්යභාරයක් තියෙනවා. දැන් රටේ තියෙන ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය තමයි රටේ පවතින බංකොලොත්භාවය. ණය ගෙවා ගැනීම පිළිබඳව තිබෙන ගැටලුව. ඒ ප්‍රශ්නයේ දී රාජ්‍ය මූල්‍ය හරි වැදගත්. රටේ ආදායම් වියදම් කොහොමද වෙන්නේ කියන දේවල් ගැන පරීක්ෂාකාරී වීම හරි වැදගත්. මන්ත්‍රී වැටුප්, මන්ත්‍රීලාගේ නිල නිවාස, මන්ත්‍රීලාගේ කෑම වගේ දේවල් ගැන අදහස් දක්වනවාට අමතරව රාජ්‍ය මූල්‍ය විධිමත් කර ගැනීමට මන්ත්‍රීලාට සක්‍රීය දායකත්වයක් දරන්න පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ. මොකද ලබන අවුරුද්ද වෙද්දි ණය ගෙවන්න පටන් ගන්නවා. ඒ වන විට අපේ විදේශ විනිමය ප්‍රශ්න මතු වෙනවා. 2028න් පස්සේ සම්පූර්ණයෙන් ණය ගෙවීම් කරන්න වෙනවා. ඒ වන විට අපිට අනිවාර්යයෙන්ම ප්‍රශ්න එනවා. ඒ නිසා අපි ඒ ප්‍රශ්නවලට මුහුණ දෙන්නත් බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්න ඕනෑ. ඒ නිසා පාර්ලිමේන්තු සැසිය ඇතුළේ වෙන දේවල් ඉතාමත් වැදගත්.
අසංකා සංජීවනී
හිටපු විගණකාධිපති
සරත් චන්ද්‍රසිරි මායාදුන්නේ
පාර්ලිමේන්තුවේ ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් හැටියට තියෙන්නේ පනත් සම්මත කිරීම. ඒ නිසා මේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ඉතාම වැදගත්. ආණුඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 4(අ) යටතේ ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය පිළිබඳව දක්වලා තියෙනවා. පාර්ලිමේන්තුවට අදාළ අනෙක් වැදගත්ම කාරණය තමයි, 148 ව්‍යවස්ථාව යටතේ සඳහන් කරලා තියෙන, රාජ්‍ය මූල්‍ය පිළිබඳ පාලනය.
ඒ වගේම විධායකය පාලනය කිරීම සඳහාත් පාර්ලිමේන්තුවට බලයක් ලබා දීලා තියෙනවා. ප්‍රධානකොටම ආණුඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 74 ව්‍යවස්ථාව යටතේ, සම්මත කර තිබෙන ස්ථාවර නියෝග හරහා විධායකයේ කාර්යභාරය පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීමට, පිළිතුරු ලබා ගැනීමට ඒ වාගේම ඒ පිළිබඳ ක්‍රියා කිරීමට විශාල ඉඩකඩක් ලබා දී තියෙනවා. 17 සිට 75 දක්වා ඇති ස්ථාවර නියෝගවලින්, විධායකයේ කාරණා පරීක්ෂා කිරීමට තොරතුරු ලබා ගැනීමට සහ ඒ හරහා විධායකය පාලනය කිරීමට සභා ගර්භයට විශාල බලයක් ලබා දෙනවා. ඒ වගේම 43 ව්‍යවස්ථාව යටතේ අමාත්‍ය මණ්ඩලය සාමූහිකව පාර්ලිමේන්තුවට වගකීමට බැඳෙනවා. උත්තර දීමට බැඳෙනවා. ඒ කියන්නෙ විධායකයේ වගවීම ලබා ගැනීමට පාර්ලිමේන්තුවට බලයක් ලැබිලා තිබෙනවා. මෙතනදී 42 ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් කර තිබෙන ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ඇතුළු රටේ පවතින සියලු නීති රීතිවලට අනුව කටයුතු කිරීමට බැඳෙනවා කියන කාරණය ඉතා වැදගත් වෙනවා.
ස්ථාවර නියෝගවල 90 ගණන්වල සිට 136 දක්වා කාරක සභාවලට විශාල බලයක් තියෙනවා, 119 සහ 120 ස්ථාවර නියෝග යටතේ, කෝපා සහ කෝප් කමිටු දෙක පිහිටුවා තියෙනවා. ඒ කියන රාජ්‍ය මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවටත්, රාජ්‍ය ව්‍යවසාය පිළිබඳ කාරක සභාවටත් විධායකයේ සියලු කාරණා පිළිබඳ පරීක්ෂා කරන්න, ඒ වාගේම ඊට පාදක වන විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තා පරීක්ෂා කරන්න 154 ව්‍යවස්ථාව යටතේ විශාල බලයක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන්ම ලැබෙනවා. 154 (6) යටතේ පාර්ලිමේන්තුවට වාර්තා කරන්න විගණකාධිපතිවරයා බැදී සිටිනවා.
සංවරණ හා තුලන ක්‍රමවලට අනුව විධායකය පාලනය කරන්න. ව්‍යවස්ථාදායකයට බලය ලැබෙනවා. මේක අපි සංවරණ හා තුලන කියලා කිව්වාට, බල කේන්ද්‍ර අතර විශාල ගැටුමක් ඇති වෙන්න ඉඩකඩකුත් මේ තුළම තිබෙනවා.
ආණ්ඩු පක්ෂයේ බහුතරය පාලනය කිරීම සඳහා ජනාධිපතිවරයාට ලැබෙන බලය උඩ විධායකයේ නායකයාවන ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව හසුරවන්න බලයක් තියෙනවා. පාර්ලිමේන්තුවට විධායකයේ අවශ්‍යතාව අනුව කටයුතු කිරීමට සිදු වෙනවා. විධායකය වශයෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට බලාපොරොත්තු වන ප්‍රතිපත්තිමය කාරණා හොඳ නම්, එය බොහෝ විට වටිනා කාරණයක් බව ඇත්ත නමුත්, ජනාධිපතිවරයා සහ පාර්ලිමේන්තුව අතර ඇති වී තිබෙන්නේ එකිනෙකාට එරෙහි ස්වරූපයක් නම්, පාර්ලිමේන්තුවේ බලය එක කණ්ඩායමකටත්, ජනාධිපතිවරයාගේ බලය තවත් කණ්ඩායමකටත් තිබෙනවා නම් මේ තුළින් ඉතාමත්ම විනාශකාරී තත්වයක් තමයි නිර්මාණය වෙන්නේ.
මේ ජනාධිපතිවරයාට තව අවුරුදු 5ක කාලයක් තියෙනවා. පත්වීමට නියමිත පාර්ලිමේන්තුවට අවුරුදු 5 ක් තියෙනවා. හැබැයි අවුරුදු දෙකහමාරක් ගිය තැන ඕනෑම අවස්ථාවක පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමේ බලය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 70 ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපතිවරයාට තියෙනවා. 70 (5) වන අනු වගන්තිය යටතේ, යම් කිසි ආකාරයකට පාර්ලිමේන්තුව දෙවරක් විසර්ජන පනත් කෙටුම්පත පරාජය කළොත්, මාස කිහිපයක් තුළ වුණත් පාර්ලිමේන්තුව විසුරවන්න ජනාධිපතිවරයාට හැකියාව තියෙනවා. ඒ වාගේම වාර අවසාන කිරීම් හරහා පාර්ලිමේන්තුව අඩපන කිරීමේ හැකියාවක් ජනාධිපතිවරයාට ලැබී තිබෙනවා. ඒ නිසා පාර්ලිමේනතුවේ බහුතර බලයක් ජනාධිපතිවරයාට නැති අවස්ථාවක පවා එය හීලෑ කිරීමේ හැකියාවක් ජනාධිපතිවරයාට ලැබිලා තිබෙනවා. මේ තත්වය ඉතාම විනාශකාරී එකක් නිසා මේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමේ විශාල අවශ්‍යතාවක් තිබෙනවා. මේ වෙලාව ඉතාම තීරණාත්මක වෙලාවක්. ඇත්තටම මේ බල කඳවුරු දෙක අතරේ ගැටුමක් ඇති විය හැකි ආකාරයේ සංයුතියක් ඇති වුණොත්, මෙතෙක් නොවූ ආකාරයේ විනාශයක් ඇති විය හැකියි. මොකද මේ ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය මේ මැතිවරණයෙන් ලැබුණේ නැත්නම්, ඔහු කරන්නට යන බොහෝ දේවල් පාර්ලිමේන්තුව විසින් පාලනය කරාවි. එහෙම වුණොත් ජනතාව විශාල අසීරුතාවයකට පත් විය හැකියි. ඒක යම් කිසි දේශපාලන පක්ෂයක හෝ කණ්ඩායමක ජයග්‍රහණයක් හෝ පරාජයක් නොවෙයි, ජනතාවගේ පරාජයක් බවට පත් වෙනවා.
ඒ නිසා තමන් තෝරා පත් කරන අපේක්ෂකයාට රාජ්‍ය මුල්‍ය පාලනය ගැන දැනුමක් තියෙන්න ඕනෑ. රටට ගැලපෙන පනත් සම්මත කරගනීම පිළිබඳ අවබෝධයක් තියෙන්නට ඕනෑ. අපේක්ෂකයන් වේදිකාවල කෑ ගහලා මොනවා කිව්වත්, මේවා ක්‍රියාවට නගන්න පාර්ලිමේනතුව තුළ සම්මත කරගන්නා පනත් අවශ්‍ය බව ජනතාව දැන ගන්න ඕනෑ.
ඒ නිසා මේ කාර්්‍ය සඳහා ගැලපෙන අයව පත් කරගන්න ජනතාවට තේරෙන්න ඕනෑ. මේ කාරණයට අධ්‍යාපනය පමණක්ම ප්‍රමාණවත් නෑ. ඒ පුද්ගලයින්ගේ තිබෙන ගුණාංග මේකට විශාල ලෙස බලපානවා. පහුගිය කාලය තුළ පාර්ලිමේන්තුවේ මහාචාර්යවරු, ආචාර්යවරු ගණනාවක් හිටියා. ඒ අය දූෂිතයින්ගේ හොරණෑ බවට පත් වෙලා හිටියේ. ඒ නිසා ඔවුන් මේ විනාශයේ කොටස් කරුවන් වුණා මිසක කරපු දෙයක් නෑ. ඒ නිසා අවශ්‍ය වෙන්නේ රට ගැන හැඟීමක් සහිත, දූෂණයෙන් තොර, ඉතා පරාර්තකාමී ස්වභාවයක් තියෙන, උද්දච්ච නොවනජනතාවත් එක්ක එකට හිටගන්න පුළුවන් කණ්ඩායමක් විය යුතුයි.
මේ 225 කවුරුවත් ආනයනය කරපු පිරිසක් නොවෙයි. මේ අය මේ රටේ ජනතාව ඡන්දයෙන් තෝරාපත්කරගත්ත පිරිසක්. තමන් කරපු වැරැද්ද දේශපාලකයා උඩින් යවන එක තමයි මෙපමණ කාලයක් ඡන්ද දායකයා කරලා තියෙන්නේ.
තමන්ගේ හික්මීම වටිනාකම කෙනෙක් කට අරින්න ඕනෑ, කතා කරන්නේ මුළු ව්‍යවස්ථාදායකයම ලැජ්ජාවට පත් කරන්න නම් කට වහගෙන ඉන්න එක ඊට වඩා හුඟක් හොඳයි.
උගත්කමයි, බුද්ධිමක්කමයි කියන්නේ දෙකක්. අපේ හිටපු නායක නායිකාවෝ දිහා බැලුවාම ඒ බව හොඳින් පැහැදිලියි. සිරිමාවෝ බණ්ඩාරණායක, ඩී.එස්, සේනානායක වගේ අයගේ අධ්‍යාපන මට්ටම ගත්තාම අද පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්න අයට වඩා බොහෝ අඩු අධ්‍යාපන මට්ටමක් තිබුණේ. නමුත් ඔවුන් හමෝම තමන්ගේ මල්ලට පුරෝගන්නේ නැතිව, තමන්ට හැකි ප්‍රමාණයෙන් රටේ යහපත වෙනුවෙන්, උපරිමයෙන් කටයුතු කළා.
ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම්
එස්. රනුක්ගේ
ව්‍යවස්ථාදායකයේ ප්‍රධානතම කාර්්‍යභාරය වෙන්නේ රටට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය කිරීමයි. ඉංග්‍රීසියෙන් කියන්නේ ලෙජිස්ලේටර්ස් කියලා. ඒ කියන්නේ නීති සම්පාදකයින් කියන එකයි.
ඒ වගේම රාජ්‍ය මුදල් කළමණාකරණය පිළිබඳ වගකීමත් ඒ ව්‍යවස්ථාදායකයට අයිතියි. අය වැය සම්මතකිරීමේ වගකීම ව්‍යවස්ථාදායකයට තමයි පවරලා තියෙන්නේ. විශේෂයෙන් ඔය දෙක ගැන අවබෝධයක් ඇති අය තමයි පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්න ඕනෑ.
අපේ රටේ ප්‍රතිපත්තිවලට සම්බන්ධ ආයතන තුනක් තියෙනවා. පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වෙන නීති ප්‍රතිපත්තියක් බවට පත් වෙනවා. ඒ වගේම ජනාධිපති ඇතුලු කැබිනට් මණ්ඩලය ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දු තීරණ ගන්නවා. පහුගිය දාක ගොවි ජනතාවට රැපියල් 25000 ක් දෙනවා කිව්වානේ, ඒකත් ප්‍රතිපත්තිමය තීරණයක්. ධීවවර ජනතාවට සහනයක් දෙනවා කිව්වා. ඒවා කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් ගත්ත ප්‍රතිපත්තිමය තීරණ. කැබිනට් මණ්ඩලය එවැනි තීන්දු ගත්තත් ඒ අය ඒ සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට වග කියන්න ඕනෑ. මොකද මහජන නියෝජනය තියෙන්නේ පාර්ලිමේනතුවේ නිසා. ඒ අය ඒ වගීම ඉටු කරන්න ඕනෑ. එතනින් තමයි මහජනයාට වගකීම එන්නේ. අවුරුදු පහකට වරක් මහජනයාට ඊට මැදිහත් වෙන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා.
විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය, අධිකරණය අතරේ සම්බ්නධයක් තියනවා. ව්‍යවස්ථාවට පිටින් නීති පනවන්න ගියොත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යන්න පුළුවන්. විධායකය නීතියට පටහැනි තීරණයක් ගත්තාම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යන්න පුළුවන්. ඒ වගේම අධිකරණය ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ ව්‍යවස්ථාදායකය සම්පාදනය කරන නීති යටතේ. අධිකරණය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මහජනයා තෝරා පත්කරගන්නා ලද පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු පාර්ලිමේන්තුව හරහා ස්වාධීනව සම්පාදනය කරන නීති පද්ධතියක් තුලින් කියලා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් වෙලා තියෙන්නේ.
එතකොට ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් තමයි රටට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය කරලා දෙන්න ඕනෑ. ඒ නීති තමයි අධිකරණය ක්‍රියාත්මක කරන්නේ. ඒ ආකාරයට තමයි නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ආයතන සංවිධානය කරලා තියෙන්නේ.
මහජන නියෝජිතයෝ කියන්නේ මහජනයා කැමති අය. ඒ නිසා මේ නීති සම්පාදනය සම්බන්ධයෙන් දැනුමක් තියෙන අය ව්‍යවස්ථාදායකයට තෝරලා යවන්න ජනතාවට දැනුමක්, අවබෝධයක් තියෙන්න ඕනෑ. පහුගිය කාලේ අපේ රටේ මහජනයාට එහෙම ප්‍රමාණාත්මක අවබෝධයක් තිබුණේ නෑ. දැන් තරමක් දුරට ඒ අවබෝධය වර්දනය වෙලා තියෙනවා වගේ පේනවා. පත් වෙන අයට දෝස් කියලා වැඩක් නෑ. පත් කරන අයට තමයි ඒ වගකීම පැවරෙන්නේ.
අපේ පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්ටර්ග්‍රටි නැත්නම් ඒකාග්‍රතාවය නැති බව හොඳින්ම පෙන්නුම් කරලා තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි 17 වන සංශෝධනයට අත උස්සපු අයම ඊ ළඟට 18 වන සංශෝධනයටත් අත ඉස්සුවේ. 19 ටත්, 20 ටත් 21 ටත් ඒ අයම අත ඉස්සුවා. 17 තිබුණේ විධායක බලතල ටිකක් අඩු කරන්න ස්වාධීන කොමිශන් සභා පත් කිරීම. 18 ඒක වෙනස් කරන්න ගෙනාපු සංශෝධනය. තමන් කරන්නේ මොකක්ද කියලා අවබෝධයක් නැති. පක්ෂයේ නායකයා මොකක් හරි කව්වොත් ඒකට අත උස්සන ජාතියේ මහජන නියෝජිතයෝ පිරිසක් හිටියේ. හරියට සිග්නල් කනු වගේ.
ඒ වගේ අය ආයෙත් පාර්ලිමේන්තු යවනවද නැත්නම් රටට ප්‍රතිපත්තිමය මට්ටමේ යමක් කරන්න පුළුවන් දැනුවත් කෙනෙක් යවනවද කියලා මහජනයා තීන්දු කරන්න ඕනෑ. තල වැපිරුවොත් තල තමයි ලැබෙන්නේ. මෙනේරි ලැබෙන්නේ නෑනේ.
රටේ දුප්පත්කම නැති කරන්නේ කොහොමද, රැකියා ඇති කරන්නේ කොහොමද, අධ්‍යාපන, සෞඛ්‍ය අංශවල තියෙන ප්‍රශ්න විසඳන්නේ කොහොමද කියලා රටගැන, ලෝකය ගැන පුළුල් අවබෝධයක් මහජන නියෝජිතයාට තියෙන්න ඕනෑ. මහජනතාවට සමීපව ඉඳලා ඒ ක්ෂේත්‍රවල වැඩ කරන්න පුළුවන් අය තමයි ව්‍යවස්ථාදායකයේ ඉන්න ඕනෑ.
ව්‍යවස්ථාදායකය නියෝජනයට අපේ රටේ තියෙන හොඳම උදාහරණය තමයි සී.ඩබ්ලියු.ඩබ්ලියු. කන්නන්ගර මහත්තයා. එතුමා 1943 රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවට නිදහස් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ පනත් කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කළා. 1945 දී සම්මත කරගත්තා. එතුමා උගතෙක්, ගුරුවරයෙක්, නීතිඥයෙක්. බොහෝම මහන්සියෙන් මිනිසුන්ට මේක පැහැදිලි කරලා දීලා, බලවත් කණ්ඩායම්වල විරෝධතා මැද තමයි මේ පනත සම්මතකරගත්තේ. ඒ දුර දක්නා නුවන, අවබෝධය, හැකියාව ගැන අපට හිතාගන්නවත් බෑ. අද ඊට කිට්ටු කරන්න කිසි කෙනෙක් නෑ.
ඒ අවදියේ හිටපු බොහෝ නායකයින්ට උගත්කම තිබුණා, දේපල තිබුණා තව හම්බකරගන්න අවස්ථාව තිබුණත් ඒ අය මැරුණේ තමන්ගේ තිබුණ දේපලත් මහජනයා වෙනුවෙන් දිය කරලා. මැරෙනකොට ඔය හැමෝගෙම ගිණුම්වල තිබුණේ රුපියල්, ශත ගණන් මිසක්. ලක්ෂ ගණන් නෙමෙයි.
නමුත් හැත්තෑ හතෙන් පස්සේ තමයි පිටරටවල ගිණුම් තියෙන, දේපල තියෙන මහජන නියෝජිතයෝ බිහි වුණේ.
අද රටේ ඉන්න බොහෝ උගත්තු කන්නංගර මහත්තයා ගෙනාව නිදහස් අධ්‍යාපනය නිසා ආව අය. එයා කරපු ප්‍රතිපත්ති වෙනස සියවස් ගණනාවක් යනතුරු රටේ ජනතාවට සේවය කරනවා. නාසා ආයතනයේ ශ්‍රී ලාංකික විද්‍යාඥයින් තුන්සිය ගණනක් ඉන්නවා කියලා කියනවානේ. ඒ හැමෝම දුප්පත් පවුල්වලින් ඇවිත් නිදහස් අධ්‍යාපනය නිසා ඉහළට ගිය අය.
නමුත් අද කන්නංගර මහත්තයා ගැන කී දෙනාද දන්නේ. අසනීප වෙලා ජාතික රෝහලට ඇතුල් වෙලා නම කියනකොට සැකේට හොයලා බැලුවාම තමයි කන්නන්ගර මහත්තයා කියලා දැනගෙන තියෙන්නේ.
සුද්දන්ගේ බලපෑම තිබුණු, ලංකාවේ ප්‍රභූ ආධිපත්‍යයක් තිබුණු අමාරු කාලෙක තමයි එයා රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවට ඇවිල්ලා මේ වගේ දෙයක් කරන්නේ. නමුත් එතුමා ප්‍රභූ පැලැන්තියේ කෙනෙක් නෙමෙයි. දුප්පත් පවුලක කෙනෙක්. ප්‍රභූන් එක්ක ගැවසිලා, මිනිස්සු ගැන හිතලා, ළමයි ගැන හිතලා, දුප්පතුන් ගැන හිතලා. මේ වගේ පනතක් සම්මත කරගත්තා කියන්නේ ඔහු ඉතා දක්ෂයෙක්.
හැම දිස්ත්‍රික්කයකටම එකක් හෝ දෙකක් ලැබෙන විදිහට මධ්‍ය විධ්‍යාල 51 ක් හැදුවා, ඒකෙන් තමයි පසු කාලීනව බොහෝ අය ඉහළට එන්නේ. ශිෂ්‍යත්වය පාස් වෙලා, මධ්‍ය විද්‍යාලයට ගිහිල්ලා, හොස්ටල්වල ඉඳලා ලැබුණු අවස්ථාව නිසා බොහෝ ළමයි විශ්වවිද්‍යලය දක්වා ගියා.
සමාජයේ කන්නන්ගර මහත්තයා වගේ අය ඉන්නවා. නැතුව නෙමෙයි. ඒ අයව හඳුණා ගන්න දැනුමක්, වුවමනාවක් මහජනයාට තිබුණේ නෑ.
මේ තියෙන ඡන්ද ක්‍රමයේ හොඳ පැත්තක් වගේම නරක පැත්තකුත් තියෙනවා. හොඳ පැත්ත තමයි නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මහජන නියෝජිතයන්ට සුළු පක්ෂවලට, විවිධ ජාතීන්ට හොඳ නියෝජනයක් ලැබෙනවා මේ හරහා. උදාහරණයක් හැටියට සුළුතර පක්ෂයකින් වුණත් සීමිත ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් ගත්තත් බෝනස් ක්‍රමය යටතේ ඔවුන්ට එක් ආසනයක් හෝ ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව තියෙනවා. එහෙම නැතිව ආසනයකට එක් මන්ත්‍රීවරයෙක් වගේ ක්‍රමයක් තිබුණානම් ආසනයෙන් තේරී පත් වන පුද්ගලයා ආසනයට වගකියනවා. ජනතාවට වගකියන මන්ත්‍රී කෙනෙක් පත් වෙනවා. හැබැයි ඒ වගේ ක්‍රමයකට යනවානම් සුළු පක්ෂවලටත් නියෝජනයක් ලැබෙන විදියට ඡන්ද ක්‍රමය සැකසිය යුතු වෙනවා. වර්තමානයේ තියෙන ක්‍රමය අනුවනම් සුළු පක්ෂ වලටත් යම්කිසි නියෝජනයක් ලැබෙනවා. නමුත් මේ ක්‍රමයේ තියෙන දුර්වලතාවයක් තමයි ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයාට දිස්ත්‍රික්කයේම තරග කරන්න වන නිසා විශාල මුදල් ප්‍රමානයක් වැය කරන්න සිද්ධ වෙනවා. ඒ නිසා මුදල් නැති අපේක්ෂකයෙක් ඒ දේ කරන්නේ කොහොමද? මේ ඡන්ද ක්‍රමය තුළ අපේක්ෂකයන් ම්මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයන්ගේ විවිධ අරමුණු තියෙනවා. සමහර අපේක්ෂකයෝ ඉල්ලන්නේ දිනන්න. සමහර අපේක්ෂකයෝ ඉල්ලන්නේ දිනන්න නෙමෙයි. ඒ වගේම මේ තත්ත්වය තුළ අලුතෙන්ම දේශපාලනයට එන කෙනෙක්නම් මේ ඡන්ද ක්‍රමය යටතේ ජයග්‍රහනය කිරීම ඉතාමත් අපහසුයි. ඔහුට අත දිග ඇරලා මුදල් වියදම් කරන්න බැඉනම් ඔහු මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්නෙම දිනන අදහස අත් ඇරලා. කාන්තාවක්නම් ඒක තවත් අමාරුයි. ලොකු සල්ලි කුට්ටියක් නැත්නම් ඔහුට මේ ඡන්ද ක්‍රමය තුළ අවස්ථාවක් නැහැ. ගොඩක් වෙලාවට නාමයෝජනාවත් ලැබෙන්නේ නැහැ. අද වෙද්දි මැතිවරණ ක්‍රමය දූෂිත වෙන්නත් ලොකු හේතුවක් වෙලා තියෙන්නේ මෙන්න මේ තත්ත්වය. සමහර මන්ත්‍රීවරු අත දිග ඇරලා ඡන්දෙදි වියදම් කරලා ඇවිල්ලා එක ටෙන්ඩර් එකකින් ඒ වියදම් වෙච්ච මුදල් ප්‍රමාණය හොයා ගන්නවා. රටක් විදියටත් පල්ලෙහාට වැටෙන්න එක හේතුවක් තමයි මේක. මෙන්න මේක තමයි මේ ඡන්ද ක්‍රමයේ තියෙන නරක පැත්ත.
ශ්‍රී ලංකාවේ ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කිරීම පිළිබඳව නිරන්තර කතාබහක් ඇති වෙනවා. නමුත් මෙවැනි කතාබහක් නිර්මාණය විය යුත්තේ විශේෂයෙන්ම මැතිවරණයක් පැවැත්වෙන කාලයේ දී නොවෙයි. මැතිවරණයක් නොපැවැත්වෙන කාලයේ දී. එබැවින් අප විශ්වාස කරනවා මැතිවරණ නොපැවැත්වෙන කාල තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ මෙවැනි කතාබහක් ඇතිවිය යුතුයි සහ ජනී ජනයාට ඒ සඳහා සහභාගී වීමට ඉඩ හසර ලබා දිය යුතුයි කියලා. ඒකට අදාළව මම හිතන මුලීකම දේ තමයි ශ්‍රී ලංකාවේ නව මැතිවරණ ක්‍රමයක් හෝ තියෙන මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමට පෙර නිරන්තරයෙන්ම සිදු කළ යුතු ක්‍රියාවක් තමයි පවත්නා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මුළුමනින්ම වෙනසකට ලක් කිරීම. අසහාය විධායක ජනාධිපතිවරයෙක් නිර්මාණය කරනු ලබන මෙවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් තුළ කවර මැතිවරණ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දුන්නත් එය කිසිසේත්ම ප්‍රන්මාණවත් නොවන සහ ඵලදායී නොවන ලේඛනයක් බවට පත් වෙනවා. එම නිසා මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කිරීමට පෙර නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් හඳුන්වා දිය යුතුයි. එම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින්ම නව මැතිවරණ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දිය යුතුයි. ඒ හැර වෙනත් විකල්පයක් තියෙන බවක් අපිට පෙනෙන්නට නැහැ. උදාහරණයක් විදියට දැන් තියෙන ක්‍රමයටම ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කළොත් ජනාධිපතිවරයාට බලයේ ඉන්න ගමන් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම වුණොත් සම බිමක් නිර්මාණය වෙන්නේ නැහැ. ජනාධිපතිවරයා මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ වගේම විශාල රාජ්‍ය දේපළ ප්‍රමාණයක් භාවිතා කරනවා. ඒකෙන් මම පැහැදිලි කරන්න උත්සාහ කළේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන එන්නේ නැතිව ඡන්ද ක්‍රමය වෙනස් කිරීමට උත්සාහ කිරීම ඵලදායී නොවන වැඩක් බව. එම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මඟින්ම මැතිවරණ ක්‍රමය නිර්ණය කරන්න ඕනෑ. ඊටත් අමතරව විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන්න ඕනෑ.
78 ට කලින් කේවල ක්‍රමය තිබුණා. ලෝකයේ බොහෝ රටවල ක්‍රියාත්මක සමානුපාතික ඡන්ද ක්‍රමය තමයි දැන් අපේ රටේ භාවිත වෙන්නේ. සමානුපාතික ක්‍රමයේ වාසිසහගත පැත්තක් වගේම අවාසි සහගත පැත්තකුත් තිබෙනවා.
පළමුවැනි සහ වැදගත්ම පලවිපාකය නම්, මෙවර ජනාධිපතිවරණය විසින්, ලංකාවේ සමාජයේ මෙතෙක් කල් පාලිතයන් ලෙස සිටි සමාජ පන්තිවලට අයත් දේශපාලන බලවේගයක් ‘පාලක පන්තිය’ බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලියක ආරම්භය සිදුවීමයි. 21 දා සිදුවූයේ රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ කේන්ද්‍රය වන විධායකය, ජාතික ජන බලවේගයේ පාලනය යටතට පත්වීමයි. එම ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ වීමට නම් නොවැම්බර් 14 දා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් බහුතරය ලබාගෙන වයවස්ථාදායකයද මෙහෙයවීමේ බලය ජාජබයට තිබිය යුතුය. ඉදිරියේදී පත්වන ජාජබයේ මන්ත්‍රීවරුන් හා ඇමතිවරුන් සමාජ පන්තිමය වශයෙන් කාණ්ඩ දෙකකට අයත් වනු ඇතැයි අනුමාන කළ හැකිය. පළමුවැනි කාණ්ඩය නම් ජනාධිපති අනුර මෙන්ම ග්‍රාමීය නැතහොත් නාගරික දුප්පත් එනම් ‘සාමාන්‍ය’ පන්ති සහ පවුල පසුබිම්වලින් එන මන්ත්‍රීවරුන් සහ ඇමතිවරුන්ය. දෙවැනි කාණ්ඩය නම් මධ්‍යම පන්තියේ පහළ මෙන්ම තරමක් ඉහළ ස්තරවලට අයත්, නාගරික මෙන්ම ග්‍රාමීය පසුබිම්වලින් එන වෘත්තිකයන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් ආදි සමාජ කොටස්ය.
මෙම ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලවලින් පසුව සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා නායකත්වය දෙන සමගි ජන බලවේගය දේශපාලන සන්ධිස්ථානයකට පැමිණ ඇති බව පෙනේ. සජබයේ නායකයන් මෙන්ම එයට සහයෝගය දුන් බොහෝ දෙනාද බලාපොරොත්තු වූයේ සජබය එක්කෝ සියයට පනහක් ඉක්මවූ ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබා නොගත්තත්, අනුර කුමාරට වඩා සජිත්ගේ ඡන්ද ප්‍රතිශතය ඉහළ වන බවයි. ඒ නිසාම රනිල් වික්‍රමසිංහට ඡන්දය දුන් එජාප පාක්ෂිකයන්ගේත්, වෙනත් අපේක්ෂකයන්ගේත් දෙවැනි හා තුන්වැනි මනාප ලබාගෙන පහසුවෙන්ම ජනාධිපතිවරණය ජයගැනීමට සජිත්ට අවකාශය තිබේය යන්නයි. එහෙත් සජිත්ට සහ සජබයට ලැබුණේ පරාජයකි. ප්‍රථම මනාප ඡන්ද ප්‍රමාණයේදී පළමුවැනියා සහ දෙවැනියා අතර පරතරය විශාල වී තිබීම සජිත්ගේ පරාජයේ තිබෙන අංක ගණිතමය සාධකයයි.