මං බාරගන්නවාලු

විසිවැනි සංශෝධනය ගැන කැබිනට් මණ්ඩලයේ කතා කරන විට උණුසුම් තත්වයක් ඇති වී තිබෙන බව මේ වන විට මාධ්‍යවේදීන්, ආණ්ඩුවේ නායකයන් ඇතුළු බොහෝ දෙනෙකු දන්නා ප්‍රසිද්ධ රහසක් වී ඇත. නොයෙකුත් මාධ්‍ය ආයතන පවා ඒ ගැන විවිධාකාරයෙන් වාර්තා කර තිබුණි. ගැටුම්කාරී තත්වය යටපත් කරන්නට විස්සේ වගකීම ජනපති බාරගනී වැනි සිරස්තල ඇතැම් මාධ්‍ය යොදා තිබුණි. ජනාධිපති වගකීම බාරගැනීම මහා වැදගත් දෙයක් ලෙස ඔවුන් සලකා තිබුණි.

විස්සේ වගකීම ජනාධිපති බාරගන්නේ නැතිව විපක්ෂ නායක බාරගන්නදැයි ඔවුන් නිකමට කල්පනා කර නොතිබුණා විය හැක.

අලුත්ම තත්වය විස්ස හත්පොළේ ගාගෙන තිබුණත් එහි කිසිම වෙනසක් කරන්නට ජනාධිපතිවරයා කැමැත්තක් නොදැක්වීමය. හිතුවක්කාර ලෙස තමන් ගෙනා සංශෝධනයම සම්මත කරගන්නට ඔහු උත්සාහ කරන බව කැබිනට් මණ්ඩලයේදී පෙනී ගිය බව ඇතැම් ඇමතිවරු කියති.

විසිවැනි සංශෝධනය ගැන ආණ්ඩුවේ සාමාජිකයන් සහ ආණ්ඩුවට හිතවත් පුද්ගලයන් පවා ඉන්නේ දැඩි විරෝධයකින්ය. ආණ්ඩුවේ නායකයන් මෙවැනි අටමගලක් කරගහන්නට සිදුවීම ගැන ඉන්නේ කේන්තියකිනි. ආණ්ඩුවේ නායකයන් කැබිනට් මණ්ඩලයට විස්ස ගෙනත් අත්හැරියාට, එය සමාජය ඉදිරියේ සාධාරණීකරනය කරන්නට සිදුව ඇත්තේ පෙර කී නායකයන්ටය. එය හිසරදයක් වී ඇති බව එවැනි නායකයන් අප හා කියන කතාවය.

සමහර නායකයෝ විසිවැනි සංශෝධනය ගැන තමාගේ නිල අදහස දැන්ම ප්‍රකාශ කළ නොහැකි බව අප සමග පැවසූහ. තමන් විස්සට විරුද්ධ නමුත්, ආණ්ඩුවේ සාමාජිකයෙකු ලෙස තමන්ට ඒ ගැන කිව නොහැකි බව ඔවුහු කීහ. එලෙස ඔවුන්ගේ මුඛයටද දැන් මුඛවාඩම් දමා ඇත.

ආණ්ඩු හිතවාදී නායකයෙකු යැයි කියන මහාචාර්ය මැදගොඩ අභයතිස්ස හිමි කර තිබුණු ප්‍රකාශයක් ඇතැම් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. ඒ විසිවැනි සංශෝධනය ගැන විමසන විට තමන් වැනි පුද්ගලයන්ද අපහසුතාවට පත් වන බව එහිමියන් කියා තිබුණි. ගුණදාස අමරසේකර වැනි නායකයන්ටත් ඇති මතවාදී බලය අවතක්සේරු කළ නොහැක. ඕනෑ තැනකට ගිය විට ආණ්ඩු විරෝධීන් මෙන්ම ආණ්ඩු හිතවාදීන්ද විසිවැනි සංශෝධනයේ පුංචි අඩුපාඩුවක් හෝ දකින බව පෙනෙන්නට ඇත.

මෙම විරෝධතා හමුවේ විසිවැනි සංශෝධනය ගැන සලකා බැලීම සඳහා ආණ්ඩුවේ කමිටුවක් පත් කර තිබුණි. එම කමිටුවේ වාර්තාවක් අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ වෙත ලබා දී තිබුණේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කිරීම සඳහාය.

එම කමිටුවේ යෝජනා විසිවැනි සංශෝධනයේ මූලික අරමුණ වූ ස්වාධීන කොමිෂන් සභා දුර්වල කිරීමත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව අහෝසි කිරීමත්, ජනපතිට පත් කිරීමේ බලතල ලබාගැනීමට උත්සාහ ගැනීමත් යන ප්‍රතිගාමී අරමුණුවලට අභියෝගයක් වන අන්දමේ යෝජනා නොවීය. ඒවා විස්සේ සුළු වෙනස්කම් කිහිපයක් පමණි.

විගණන කොමිෂන් සභාව අහෝසි නොකිරීම, ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිධුරයට පත්විය නොහැකි නමුත් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයෙකු ලෙස පත්වීමට ඉඩකඩ ලබාදීම, ජනාධිපතිවරයාට එරෙහිව මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ගොනු කිරීමට අවස්ථාව ලබාදීම, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සීමාව පවත්වාගෙන යෑම, ඒකීයභාවය ආරක්ෂා කරගැනීම පිළිබඳ දිවුරුම එලෙසම තබාගැනීම, මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ සාමාජික සංඛ්‍යාව වෙනස් කිරීම ඇතුළු යෝජනා එම කමිටු වාර්තාවෙහි තිබී ඇතැයි අප සමග අදහස් දැක් වූ ආණ්ඩුවේ ප්‍රබලයෙකු කීය.

මේ යෝජනා එක්තරා දුරකට මහින්ද රාජපක්ෂගේ පැත්තෙන් ආ ඒවාද වෙයි. අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂගේ බලය 20 වැනි සංශෝධනයෙන් දුර්වල වෙයි. එවැනි පසුබිමක ඔහුට වැදගත්කමක් මෙවැනි වෙනස්කම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් ලැබෙන්නට තිබුණි. එහෙත් කැබිනට් රැස්වීමට එම කමිටු වාර්තාව ඉදිරිපත් කර තිබුණේ නැත. ඒ ගැන කතා කර තිබුණේත් නැත. වාසුදේව නානායක්කාර, විමල් වීරවංශ ඇතුළු කැබිනට් මණ්ඩල සාමාජිකයන් පිරිසක් විසිවැනි සංශෝධනය ගැන කතා කර තිබුණි.

එහෙත් එම කමිටු වාර්තාවෙහි ඇති යෝජනා පිළිගැනීමටත් ජනාධිපතිවරයා සූදානම් වී නොමැත. විසිවැනි සංශෝධනය තමන්ගේ වුවමනාවට ගෙන එන එකක් බවත්, එයට විරුද්ධ නම් 19ම (19 කියා තනි එකක් නැත. ඔහු ඉන් අදහස් කරන්නට ඇත්තේ දැන් පවතින ව්‍යවස්ථාව යන්න විය හැක.) තබාගන්නා ලෙසත් ඔහු කියා ඇත. දැනට ඉදිරිපත් කළ කෙටුම්පතම සම්මත කරගත යුතු බවත්, වෙනස් කළ නොහැකි බවත් ඔහු කියා ඇත. තවදුරටත් ඔහු කියා ඇත්තේ එවැනි යෝජනා තිබේ නම්, ඒවා අලුත් ව්‍යවස්ථා පිළිබඳ කමිටුවට ඉදිරිපත් කරන ලෙසය. තමන්ට විශාල ජනවරමක් තිබෙන බවත් විස්ස ගෙන එන්නේ එම ජනවරම අනුව බවත් ඔහු කියා තිබේ.

දැනට ආණ්ඩුවේ ඇතැම් නායකයන් කල්පනා කරමින් ඉන්නේ සංශෝධනය පාර්ලිමේන්තුවේ කමිටු අවස්ථාවට ඉදිරිපත් කළ පසු එහිදී යම් වෙනසක් කරගන්නටය. එහෙත්, ඒ වන විට සිදු විය යුතු හානිය සිදු වී හමාරය.

විස්ස හැදුවේ කවුදැයි පසුගිය සතියේ බොහෝ අය විමසීය. සමගි ජන බලවේගය විස්ස හැදුවේ කවුදැයි ප්‍රචාරයක්ද කර තිබුණි. අලි සබ්රි එය හැදුවේ තමා නොවන බව කීය. මෙවැනි උළව් සාමාන්‍යයෙන් කරගහන ජී.එල්. පීරිස් මහාචාර්යවරයාත් ඉදිරියට අඩිය තැබුවේ නැත. වියත්මගේ සීතා අරඹේපොල වැනි අය පවා විස්ස හැදුවේ කවුදැයි දන්නේ නැතැයි කීය. අන්තිමේ විස්ස හැදුවේ කවුද යන ප්‍රශ්නය මාධ්‍යවලින් ඉහළට මතු වී තිබුණි. ජනාධිපති වගකීම බාරගත් බව ඉහළින් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණේ ඔය පසුබිමේය.

අත්දැකීම් සහිත දේශපාලනඥයන් වන මහින්ද රාජපක්ෂ වැනි අය පවා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන තමන්ගේ ඒවා බව ප්‍රසිද්ධියේ පෙන්වන්නට උත්සාහ කළේ නැත. 18 වැනි සංශෝධනයට කරගහන්නටත් වෙනම උදවිය සිටියේය. මහින්ද රාජපක්ෂ හිටපු ජනාධිපතිවරයා 18 වැනි සංශෝධනයෙන් පසුව පවා කීවේ තමාගේ ප්‍රතිපත්තිය විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම බවය. කෙතරම් පරස්පර වුණත් ශූර දේශපාලන නායකයෙකු තමාගේ ආරක්ෂාවට වෙනත් කෙනෙකු පංගරාත්තු කිරීමට මහින්ද රාජපක්ෂ දක්ෂ විය.

මෙය ගෝඨාභය රාජපක්ෂ නම් ජනාධිපතිවරයාගේ අවසානයෙහි ආරම්භය බව පෙනේ. ආණ්ඩුවේ සිටින සහ ආණ්ඩුවට හිතවත් සියල්ලන් වචනවලින් ජනාධිපතිවරයා ඉහළටම ඔසවා තබන නිසා තමන් කියන ඕනෑ දෙයක් පිළිගැනීමට ඔවුන් සූදානම් යැයි ජනාධිපතිවරයා කල්පනා කරනවා විය හැකිය. දේශපාලනය නුහුරු නායකයෙකු වන ඔහුගේ දෑස් එහෙයියන් නිසා අන්ධ වී තිබෙනවා විය හැකිය. එහෙත් දැන් ඔහුට තිබෙන රශ්මිය දුර්වල වෙද්දී මෙවැනි සිදුවීම්වලදී උද්දච්ච ලෙස කටයුතු කිරීමෙහි ප්‍රතිඵල පොළියද සමග ඔහුට භුක්ත විඳීමට සිදුවනු ඇත.

එජාප කෘත්‍යාධිකාරිය

සති ගණනක් තිස්සේ ප්‍රමාද වූ එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ නායකයා තේරීමේ කෘත්‍යාධිකාරී මණ්ඩල රැස්වීම පවත්වනු ලැබීය. නායකයා වෙනුවට නියෝජ්‍ය නායකයා තෝරනු ලැබීය. සියල්ලන් එකඟ වී පත් කිරීම් කරන බව කීවත් එම පත්කිරීම වෙනුවෙන් ඡන්දයක් පවත්වා තිබුණි.

‘මහමැතිවරණයේදී අපට ලැබුණේ පරාජයක් වුණත්, පක්ෂය ප්‍රතිසංවිධානය කරන්න අවස්ථාවක් ලැබුණා. විශේෂයෙන් රජයක් ලැබුණාම අපි පාක්ෂිකයන්ගෙන් ගොඩක් දුරස් වුණා. ඒ නිසා තමයි අපට මහමැතිවරණයේදී මේ ප්‍රතිඵලය ලැබුණේ. මම හිතනවා ඉදිරියේදි පක්ෂය නිසි තැනට ගෙන එන්න පුලුවන් වේවි කියලා. මම හිතනවා පාක්ෂිකයන්ගේත්, කෘත්‍යාධිකාරී මණ්ඩලයේත් සියළුදෙනාගේම විශ්වාසයෙන් නායකත්වයට ඉදිරිපත් වෙන්න. රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා දෙසැම්බර් මාසයේදී අලුත් නායකයාට බාරදීම සඳහා සූදානම් බව.’

මෙම ඡන්ද විමසීමේදී රුවන් විජයවර්ධනට ඡන්ද 28ක් ලැබෙද්දී රවී කරුණානායකට ඡන්ද 10ක් ලැබීම බොහෝ අය දුටුවේ එක් කෝණයකින් පමණි. ඒ ඔහුට අඩු ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලැබීමක් ලෙසය. එහෙත් තවත් කෝණයකින් බැලූ කල රවී කරුණානායක ඡන්ද දහයක්ම ලැබීම මඳක් තීරණාත්මක ලෙස සැලකිල්ලට ගත යුතුය. මෙතෙක් රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාට හිතවත් පිරිස් හුවා දැක්වුවේ රුවන් විජයවර්ධනට කෘත්‍යාධිකාරී මණ්ඩලයේ සියළුදෙනා කැමති බවය. එසේ නම් මේ තරම් පිරිසක් රවී කරුණානායක වැනි අප්‍රකට නායකයෙකුට ඡන්දය දුන්නේ ඇයි. එක් හේතුවක් රවී කරුණානායක නොයෙකුත් ක්‍රමවලින් පක්ෂය තුළ බලයක් ගොඩනගාගෙන සිටීමය. එහෙත් තවත් හේතුවක් ඇත.

ඒ රවී කරුණානායකට ඡන්දය ලබාදුන් පිරිස පක්ෂ නායකත්වයට කරු ජයසූරිය පත් කළ යුතු බව යෝජනා කරන පිරිසක් වීමයි. පසුගිය කාලසීමාවේ නවීන් දිසානායක, රවී කරුණානායක, අර්ජුණ රණතුංග ඇතුළු පිරිසක් කරු ජයසූරියට එජාප නායකත්වය ලබාදිය යුතු බව යෝජනා කර තිබුණි. මෙම ඡන්දයේ සිටියේ රවී කරුණානායක නිසා රුවන්ට විරුද්ධව ලැබුණේ ඡන්ද දහයක් පමණි. එහෙත්, ඊට වඩා ජනප්‍රිය නායකයෙකු රුවන්ට විරුද්ධව ඉදිරිපත් වී තිබුණේ නම් ප්‍රතිඵලය මීට වඩා වෙනස් වීමට ඉඩ තිබුණි.

දැන් කරු ජයසූරියට පක්ෂපාතී අය පෙන්වන්නේ, පක්ෂයේ නායකත්වයට පත් කරන්නට පූර්ණ එකඟත්වයක් ඇතැයි කියූ රුවන්ට විරුද්ධව ඡන්ද දහයක් වැටුණේ කෙලෙසද කියාය. රවී කරුණානායක පත් නොවීම නම් යහපත්ය. එහෙත් පත් වූ පුද්ගලයා රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ සමීපතමයෙක් වීම නම් විශාල අභියෝගයක් විය.

එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ නායකත්වයට පවුලේ කෙනෙකු පත් කිරීමට තමා විරුද්ධ බව මෙම පත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වමින් අර්ජුණ රණතුංග කියා තිබුණි. දෙසැම්බර් දක්වා රනිල් වික්‍රමසිංහ නායකත්වයේ සිටීමට උත්සාහ කළත් එජාප නායකත්ව ප්‍රශ්නය තවම අවසන් නැත. කරු ජයසූරිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කණ්ඩායම නායකත්වයේ වෙනසක් වෙනුවෙන් තවමත් සාකච්ඡා කරමින් සිටී. ඒ අතර රනිල් වික්‍රමසිංහගේ තනි වුවමනාවට රුවන් විජයවර්ධන ඉහළට ගැනීම ගැන නවීන් දිසානායක හා අකිල විරාජ් කාරියවසම් වැනි නායකයන් දැඩි කළකිරීමකින් සිටින බවත් වාර්තා වෙයි.

දැන් අභියෝගය ඇත්තේ රුවන් විජයවර්ධන අතය. ඔහුට නායකත්වය ඕනෑ නම්, අභ්‍යන්තර ප්‍රතිවිරෝධතා කළමණාකරණය කරගැනීමේ හැකියාව ඔහු සතු විය යුතුය.

සල්ලි මිටි ගණන්

වාර්තාවන ආකාරයට ආණ්ඩුවේම ඇතැම් නායකයන් විස්සට එරෙහිව ඡන්දය දීම හෝ පාර්ලිමේන්තුවට නෑවිදින් සිටීම ගැන කල්පනා කරමින් සිටී. ඒ ගැන සමගි ජන බලවේගයේ නායකයන් සමග කතාබහ කර ඇත. සමහර නායකයන්ට ඇමතිකමක්වත් නැත. හරිහැටි පිළිගැනීමකුත් නැත. එසේ තිබියදී මෙවැනි සංශෝධනයකට අත ඔසවන්නේ ඇයිදැයි ඔවුන් කල්පනා කරනවා විය හැක. මන්ත්‍රීවරුන් කිහිපදෙනෙකු නෑවිදින් සිටියහොත් තුනෙන් දෙක නැතිව විස්ස කොට උඩ යෑම නැවැත්විය නොහැක.

එලෙස තිබියදී, මන්ත්‍රීවරුන් විස්ස සම්මත කරන්නේ කෙලෙසදැයි කෙනෙකු විමසනු ඇත. විපක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස නම් කියා ඇත්තේ දැනටමත් විපක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් බාගන්නට සල්ලි මිටි ගණන් සූදානම් කර හමාර බවය. එමෙන්ම එලෙස ආණ්ඩුවට ගියොත්, එම පුද්ගලයන්ට එරෙහිව විනය පියවර ගැනීමටත් ඔවුන් සූදානමින් සිටී. ඒ අනුව යම් කෙනෙකු මන්ත්‍රීකමත් අහිමි කරගෙන ප්‍රතිගාමී සංශෝධනයකට අත උස්සනවානම්, එලෙස අත උස්සන්නේ ඇයිදැයි රටේ පුරවැසියන් සිහි තබාගැනීම වටී.

ඊට අමතරව ආණ්ඩුවේ නායකයන්ගේ කැමැත්ත දිනාගැනීම සඳහාත් උපක්‍රම යොදමින් සිටී. ඇමති මණ්ඩලයේ සීමාව ඉවත් කිරීමේ යෝජනාව ඒ වෙනුවෙනි. එලෙස සීමාව ඉවත් කළ පසු කැබිනට් ඇමතිකම් ලබාදෙන බවත්, රාජ්‍ය ඇමතිකම් ලබා දෙන බවත් ඒ ඒ මට්ටම්වල සිටින අයට පොරොන්දු වී ඇතැයි තිරය පසුපස ඇසෙන කතාවය.

මංගලගේ ව්‍යවස්ථාව

මේ දිනවල මංගල සමරවීර, චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායක, මලික් සමරවික්‍රම ඇතුළු පිරිසක් නව සිවිල් ව්‍යාපාරයක් සඳහා සැලසුම් සකස් කරමින් සිටී. ඔවුන්ගේ මූලික ඉලක්කය නව ව්‍යවස්ථාවක් සකස් කිරීමය.

‘ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලියක් සඳහා රට වටේට යන වැඩක් අපි කරන්නේ. ඒක ඩිසයින් කරනවා තවම. තවම නමකින් පටන්ගත්තේ නැහැ. එහෙත් ඉක්මනට පටන්ගන්නවා. අපි කමිටුවක් හදනවා. කමිටුවේ කාර්යභාරය ව්‍යවස්ථාවක් පිළිබඳ මහජන මතය විමසීම.’ මේ පිළිබඳ අදහස් දක්වමින් මංගල සමරවීර මහතාගේ හිතවතෙකු කීය. වාර්තාවන ආකාරයට මෙම වැඩසටහන සඳහා ඩාලි පාරේ කාර්යාල ගොඩනැගිල්ලක්ද ලබාගෙන ඇත.

නලින්දගේ පරස්පරය

සැප්තැම්බර් 17 දිනැති දිවයින පුවත්පතේ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී ජවිපෙ හිටපු පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී වෛද්‍ය නලින්ද ජයතිස්ස නැවත වතාවක් පළාත් සභා ක්‍රමයට එරෙහිව අදහස් දක්වා තිබුණි. ‘පළාත් සභා නැතිව වසර තුනක් දැන් ගත වුණා. ඒ අනුව වසර තිස් තුනක් තුළ ඔප්පු කර තිබෙන්නේ අප රටේ පරිපාලන ව්‍යූහයට පළාත් සභා ක්‍රියාවලිය බාධාවක් වී ඇති බවයි. ඇත්තටම එය සුදු අලියෙක් බවට ඔප්පු වෙලා අවසන්. මේ නිසා පළාත් සභා ගැන ආණ්ඩුව තීරණයක් ගත යුතුයි. පළාත් සභා ක්‍රමය රටට හඳුන්වා දුන්නේ ජනතාවගේ අදහස් විමසන්නේ නැතිවයි. ඒ නිසා පළාත් සභා අවශ්‍යද නැද්ද යන්න ජනමත විචාරණයක් පවත්වා ජනතාවගේ අදහස ලබාගැනීම කළ යුතුයි.’

මෙවැනි ප්‍රකාශයක් ඇසූ පමණින් විමසිලිමත් පුරවැසියෙක්ට ඇති වන්නේ බියකි. මේවා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පක්ෂ අදහස් නොවේ. වසංගතය නිසා මාස කිහිපයක් පාර්ලිමේන්තුවත් වසා තිබුණි. එම කාලසීමාවේ කවුරුන් හෝ පාර්ලිමේන්තුව ගැනත් ඔය ප්‍රකාශය වාගේ එකක් කළා නම් කුමක් සිදුවනු ඇතිද. පාර්ලිමේන්තුවත් සුදු අලියෙක් බව කීවා නම් කුමක් සිදු වේවිද.

පළාත් සභා ක්‍රමය පිළිබඳ මාතෘකාව ‘සුදු අලි’ පිළිබඳ මාතෘකාවක් නොව බලය බෙදීමට පක්ෂද, විරුද්ධද යන කාරණාවට අදාල මාතෘකාවක් බව ජවිපෙ නොදන්නවා විය හැකිද. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලනය පිළිබඳ ඉතා තීරණාත්මක මාතෘකාවකි. ජවිප නායකයන් මෙවැනි ප්‍රකාශයක් කළ පසු, ජාතික ජන බලවේගයේ සිටින ප්‍රගතිශීලී නායකයන් ඒ ගැන කෙලෙස සැලකිල්ලට ගනු ඇතිදැයි බලාගත යුතුය.■

20 වැනි සංශෝධනය ගැන එක වාක්‍යයකින් පැහැදිලි කරනවා නම් කිව හැක්කේ, 2010 සිට 2015 දක්වා වූ කාලය වැනි ඉතාමත්ම අඳුරු කාලයට අපි ආපසු යන බවයි.

විසිවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ගැන දැන් සෑහෙන කතාබහක් ඇවිළෙනවා. ඒ අතරේ මූලික අයිතිවාසිකම් ගැන විශේෂඥ දැනුමක් ඇත්තකු හැටියට මම කැමතියි, ඔබෙන් දැනගන්න 20, ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම්වලට බලපාන්නේ කොහොමද කියලා.

20න් පැහැදිලිවම මූලික අයිතිවාසිකම්වල බලය හීන කරනවා. ඒක වෙන්නෙ මෙහෙමයි. අපේ ව්‍යවස්ථාවේ මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයේ 17 වැනි වගන්තිය අනුව, විධායක හෝ පරිපාලන ක්‍රියාවකින් තමන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වුණාම, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ඒ පිළිබඳ පැමිණිලි කරන්න පුළුවන්. ඒ 17 වැනි වගන්තිය මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයේම කොටසක්. ඒ කියන්නේ, මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වුණාම, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යන්නට තිබෙන අයිතියත් මූලික අයිතිවාසිකමක්. ඒකට එකම එක ව්‍යතිරේකයක් දාලා තිබුණා ජේආර් ජයවර්ධන, ‘ජනාධිපතිට විරුද්ධව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පවරන්න බැහැ’ කියලා. ඒ හරහා අසීමිත මුක්තියක් ජනාධිපතිට ලැබුණා. මේක අපේ ව්‍යවස්ථාවෙ තිබුණ ලොකු පරස්පරයක්.

19න් ඒක ඉවත්කළා. ඒ අනුව, ජනාධිපතිගේ නිල ක්‍රියාවකින් කෙරෙන මූලික අයිතිවාසිකමක් කඩවීමක් අභියෝගයට ලක්කරන්න පුළුවන්. ඒ, නීතිපතිට නඩු දමලා. එක උදාහරණයක් තමයි සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා 2018දී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට විරුද්ධව යමින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරපු වෙලාවේ, මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු දාලා තමයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් ඒ පියවර වෙනස්කර ගත්තේ.

දැන් 20න්, ආයෙමත් ඒ මුක්තිය ජනාධිපතිවරයාට ගෙනෙනවා. එය 17 වැනි වගන්තියට පටහැණියි. මෙයින් පැහැදිලිවම දැනට පවතින මූලික අයිතිවාසිකම් කෙරෙහි සීමාවක් පැනවෙනවා. පරමාධිපත්‍යයේ එක් කොටසක් වන මූලික අයිතිවාසිකම්වලට එය අනනුකූලයි. එවැන්නක් සම්මත කර ගැනීමට නම් ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍යයි.

නමුත්, 19 වැනි සංශෝධනය ගෙනාවේ ජනමත විචාරණයකින් නොවෙයි නේද? ඉතින් එය ඉවත් කරන්නත් ජනමත විචාරණයක් ඕනෑ නැති විය හැකියි නේද?

ඒක සම්පූර්ණයෙන්ම වැරදියි. ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ශක්තිමත් කරන පනත් කෙටුම්පතකට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය නැහැ. අපි හිතමු, අපේ ව්‍යවස්ථාවට දැනට එහි නැති, ‘ජීවත් වීමට තියෙන අයිතිය’ ඇතුළු කරන්න හදනවා කියලා. ඒකට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය නැහැ.

නමුත් ඒක අයින් කරන්න?

එතකොට පැහැදිලිවම මූලික අයිතිවාසිකම්වලට අගතියක් වෙනවා. පරමාධිපත්‍යය හීන වෙනවා. ජනමත විචාරණ අවශ්‍ය වෙන්නේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ශක්තිමත් කරන්න නෙවෙයි. හීන කිරීමටයි.

අනිත් එක 19ට ඉස්සෙල්ලා තිබුණු ව්‍යවස්ථාව අද නැහැ. ජේආර්ගේ මුල් ව්‍යවස්ථාවත් අද නැහැ. අද තියෙන්නේ එක ව්‍යවස්ථාවයි. ඒ කියන්නේ සියලුම සංශෝධනවලින් සංශෝධිත එක තනි ව්‍යවස්ථාවයි. එයට සාපේක්‍ෂවයි, 20 සංශෝධනය සන්සන්දනය කළ යුත්තේ. මෙයට සාපේක්‍ෂව පරමාධිපත්‍යය හීන වෙනවාද නැද්ද කියන එකයි, ඊට අගතියක් වෙනවාද නැද්ද කියලායි සලකා බැලිය යුත්තේ. එහෙම වෙනවා නම් ජනමත විචාරණයක් අවශයයි.

20 සඳහා ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය වෙන්නේ ඒ නිසා පමණක්ද?

ඒ විතරක් නෙවෙයි. 20හි තියෙන එක දෙයක් තමයි, පාර්ලිමේන්තුව නැවතත් ජනාධිපතිවරයාගේ සම්පූර්ණ පාලනය යටතට ගෙන ඒම. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පාර්ලිමේන්තුව හෙවත් ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනය ශක්තිමත් කළා. දැන් එය ආපස්සට දුර්වල කරනවා නම්, එයින් ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයට හානියක් සිදුවෙනවා. 20න් පස්සේ පාර්ලිමේන්තුව ඕනෑ වෙලාවක විසුරුවා හරින්න ජනාධිපතිට පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ජනාධිපතිගෙ කඩුව පාර්ලිමේන්තුව උඩ තියෙනවා. කොයි වෙලාවේ පහළට වැටෙයිද දන්නේ නැහැ. එතකොට, ‘අපි මේ විදියට වැඩ කළොත් ජනාධිපති විසුරුවා හරියිද, ජනාධිපතිට විරුද්ධව යන්නත් අපට බෑ, ජනාධිපති අකමැති දේවල් අපට කරන්නත් බෑ, කොයිවෙලාවෙද අපට ආසනේ නැතිවෙන්න පුළුවන්’ කියන බයෙන් සහ සැකයෙන් තමයි පාර්ලිමේන්තුව ජීවත්වෙන්නේ. ඒ අනුව පැහැදිලිවම ව්‍යවස්ථාදායකයේ ස්වාධීනත්වය සහ බලතල සීමා කරනවා 20න්. ඒකත් පරමාධිපත්‍යය හීන කිරීමක්. ඒ අනුවත්, 20 සම්මත කර ගැනීමට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍යයි.

පාර්ලිමේන්තුවට වන හානිය එපමණක්ද?

වරක් ආර් ප්‍රේමදාස මහත්තයා කියූ  විදියට, අගමැති පියන් කෙනකු බවට පත්කිරීම මේකෙන් සිද්දවෙනවා. (හැබැයි එයා ඒක කිව්වේ අගමැති කාලේ විතරයි. ජනාධිපති කාලේ එහෙම කිව්වේ නැහැ. එයා ජනාධිපති වුණාම විජේතුංගව තියාගත්තේ තමන්ගේ පියන් කෙනකු වගේ. ඩීබී විජේතුංග සහ දිමු ජයරත්න තමයි පියනකමට හොඳම උදාහරණ දෙක.)  කිසිම සීමාවක් නැතුව, අගමැතිවරයාව ඕනෑම වෙලාවක ඉවත් කරන්න ජනාධිපතිට බලය ලැබෙනවා. ඒ කියන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ පැහැදිලි බහුතරයක් අගමැතිවරයාට තිබියදී වුණත්, ජනාධිපතිට ඔහු ඉවත් කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේම පැහැදිලි බහුතරයක් පාර්ලිමේන්තුවේ තිබියදී, එය විසුරුවා හරින්න පුළුවන්. ඒක තමයි 2004දී චන්ද්‍රිකා කළේ. පස්සෙ කාලෙක චන්ද්‍රිකාගෙන් ඇහුවාම ඔබ අතින් කෙරුණු ලොකුම දේශපාලන වරද මොකක්ද කියලා, ඇය කීවා, එලෙස පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම තමයි කළ වරද කියලා.

20න්, පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බලයක් තියෙන වර්තමාන අගමැතිවරයාව වුණත් ඉවත් කරන්න පුළුවන්.

20 යටතේ අගමැති පියන් වෙනවා. ඇමතිවරුන් පත්කිරීමේදී අගමැතිට භූමිකාවක් නැහැ. කැමති නම් විතරක් අගමැතිගෙන් අහන්න පුළුවන් ජනාධිපතිට. නැත්නම් නිකං ඉන්න පුළුවන්. fමි විදියට ගියොත් ජනාධිපතිට විරුද්ධ පක්‍ෂෙන් කෙනෙක් වුණත් පත්කරලා ආණ්ඩු පක්‍ෂයෙ ඉන්දවන්නත් පුළුවන්. ඇමතිවරුන්ගේ විෂයන් තීරණය කරන්නේ ජනාධිපති. ඕනෑම වෙලාවක ඇමතිකමෙන් නියෝජ්‍ය ඇමතිකමෙන් ඉවත් කරන්නත්, විෂයන් මාරු කරන්නත් ජනාධිපතිට පුළුවන්. සමහරු කියනවා ජනාධිපතිට තිබිය යුතුයි කියලා ආරක්‍ෂක ඇමති ධුරය. 20න් ආරක්‍ෂක ඇමති ධුරය විතරක් නෙවෙයි, ඕනෑම ඇමති ධුරයක් දරන්න ජනාධිපතිට පුළුවන්. ඇමතිවරුන්ට භාර නොදෙන ලද සියලුම විෂයන් සහ කාර්යයන් ඉතුරු වෙන්නෙත් ජනාධිපති ළඟ. ඒ අනුව, ජනාධිපතිට පුළුවන්, පියන් අගමැති කෙනකුයි, සියලු බලතල තිබෙන තමනුයි ඉන්න ඇමති මණ්ඩලයක් පවත්වාගෙන යන්නත්.

මේකට අදාළ තව වැදගත් වගන්තියක් තිබෙනවා, කැබිනට් මණ්ඩලය පිළිබඳව. අපේ ව්‍යවස්ථාවේ 42 වගන්තිය  කියනවා රටේ ආණ්ඩුවේ විධානය හා පාලනය කෙරෙන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලය තුළින් කියලා. කැබිනට් මණ්ඩලයේ සියලුම සාමාජිකත්වය එන්නේ මන්ත්‍රීවරුන් අතරින්. අගමැතිවරයා, පාර්ලිමේන්තුවේ උපරිම විශ්වාසය දිනූ පුද්ගලයා. ඒ අනුව, විධායක බලය සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ අනිවාර්ය සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. හුඟක් අය කියනවා ජනාධිපතිට ඕනෑ දෙයක් කරන්න පුළුවන් කියලා.

13 වැනි සංශෝධනයේදී වනසුන්දර විනිශ්චයකාරතුමාත්, 19දී විනිසුරු සිරිපවන් ඇතුළු විනිශ්චය මණ්ඩලයත්, අවධාරණය කළ දෙයක් තමයි ලංකාවේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව තියෙන විශේෂ තත්වය. ඒක නොදැන, ජනාධිපතිට තනියම ඕනෑ දෙයක් කරන්න පුළුවන් කියලා දැන් හිතනවා.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවත් 20න් අහෝසි වීමට නියමිතයි.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මම දකින්නේ රටේ ඉහළ, ඉතා වැදගත්, ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමට අවශ්‍ය වන තනතුරුවලට සහ කොමිෂන් සභා සාමාජිකයන් තීරණය කිරීමේදී ජාතික එකඟත්වයක් ඇතිකර ගන්නා, ඇතිකර ගැනීමට ඉඩ සලසන ආයතනයක් හැටියට. එය පාර්ලිමේන්තුවට සම්බන්ධ ආයතනයක්. සාමාජිකයන් දහදෙනාගෙන් හත්දෙනකුම පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු. ඉතුරු තුන්දෙනා පත්කරන්නෙත් විපක්‍ෂ නායක සහ අගමැතිගේ එකඟත්වයෙන්. ඒ අනුව එය ජනාධිපති ධුරයේ බලතල පාර්ලිමේන්තුව හරහා සීමා කරන ආයතනයක්. ජනාධිපතිට ජාතික එකඟත්වයක් නැතිව හිතුමතේ පත්කිරීම් කරන්න බැහැ. ව්‍යවස්ථා සභාව තුළින් පාර්ලිමේන්තුවත් එකඟ වෙන්න ඕනෑ. එහි සාමාජිකයන් අතරින් පස් දෙනෙක් පත්කරන්නේ අගමැති හා විපක්‍ෂ නායක එකඟත්වයෙන්. ඒ පස්දෙනා පත්කරන කොට ලංකාවේ බහුවිධ වාර්ගිකත්වය නියෝජනය වන පරිදි සහ වෘත්තීය සහ සමාජමය වශයෙන් කීර්තියට පත් අය පත්කළ යුතුයි. ඒ නිසා එය හොඳ ආයතනයක් වගේම ජාතික එකඟත්වයක් ඇතිකරගත හැකි ආයතනයක්.

නරක  පත්වීම් කරන්න හදන කොට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මැදිහත් වුණු ආකාරය අප මතක් කළ යුතුයි. 2018 දී එක්තරා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයකු පත්කරන්න ජනාධිපති සිරිසේන යෝජනා කළ වෙලාවේ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මිනිත්තු ගණනක් ඇතුළත ඒකමතිකව ඒ නම ප්‍රතික්‍ෂෙප කළා. ජනාධිපති ඔහුගේ නම යෝජනා කරලා යැව්වා කියලා දැනගත්තාම මේ රටේ නීති ප්‍රජාව පුදුම වුණා, ඒ නම යැව්ව එකට. ඒ අනුව, සුදුසු නැතියැයි පෙනෙන අයව විනිසුරුකම්වලට පත්වීම වැළැක්වීමේ යාන්ත්‍රණයක් අද තිබෙනවා. 20න් ඒ සියල්ලම අවසන් වෙනවා.

20න් යෝජනා කරන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු සභාවක්..

ඕකම තිබුණා, 2010දි සම්මත කළ 18වැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ 2014 වෙනතුරු. විපක්‍ෂ නායක සහ විපක්‍ෂයේ මන්ත්‍රීවරයා ඒ රැස්වීම්වලට ගියේවත් නැහැ වැඩක් නැති නිසා. ඒ සභාව නිරීක්‍ෂණ ලබාදීමට විතරයි සීමා වෙලා තියෙන්නේ.

ඇයි කොමිෂන් සභා ස්වාධීන වෙන්න ඕනෑ?

රාජ්‍ය සේවා කොමිසමට ස්වාධීනත්වය ලැබෙන කොට රාජ්‍ය සේවකයන්ට ස්වාධීනත්වය ලැබෙනවා. රංජිත් අබේසූරිය මහත්තයා පොලිස් කොමිසමේ සභාපති වෙලා හිටිය කාලෙ පොලිස් නිලධාරීන් කිව්වා දැන් අපිට කොන්ද කෙළින් තියාගෙන වැඩ කරන්න පුළුවන් ගෞරවනීය තත්වයක් තියෙනවා කියලා.

තොරතුරු ලබාගැනීමේ අයිතියට නම් අත තියලා නැහැ..

තොරතුරු ලබාගැනීමේ කොමිසමත් පත්කරන්නේ ජනාධිපතිවරයා විසින්. අද ඒක කරන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ මත. ව්‍යවස්ථා සභාව නැතිවුණාම ජනාධිපතිවරයාට කෙලින්ම පත්කරන්න පුළුවන්. තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය ක්‍රියාත්මක වීමේදී, කොමිසමේ ඉන්න අයගේ ස්වාධීනත්වය දැඩි ලෙස බලපානවා. අභියාචනයකදී කොමිසම ගැන තමයි මිනිස්සු විශ්වාසය තියාගෙන ඉන්නේ. මානව හිමිකම් කොමිසම ගැන වුණත් මිනිස්සු විශ්වාස කරන්නේ එය ස්වාධීන නම් පමණයි.

විනිශ්චයකාරවරුන් පත්කිරීමත් සම්පූර්ණයෙන්ම ජනාධිපතිට වුවමනා විදියටයි සිද්දවෙන්න යන්නේ. ඒ ගැන අපිට නරක අත්දැකීම් තියෙන්නේ, විශේෂයෙන්ම ජේ ආර් ජයවර්ධන යුගයේදී. ඉතින් මේ විදියට වෙනකොට ඒවා පිළිබඳ ස්වාධීනත්වයට හානි වෙනවා විතරක් නෙවෙයි මහජනතාවගේ විශ්වාසය පළුදු වෙනවා. එය අවසාන වශයෙන් බලපාන්නේ රටේ ප්‍රජතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයට. එයින් හානිවෙන්නේ මේ රටේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයට.

වැඩි අවධානයට යොමු නොවුණ දෙයක් තමයි, 2015ට කලින් නීතිපතිවරයාට සහ පොලිස්පතිවරයාට සිදුවුණා අවුරුදු 58 පිරුණාම, එතැන සිට අවුරුදු පතා සේවා දිගු ඉල්ලන්න 60 වෙනකං. එයින්ම ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වයට හානි සිදුවෙනවා. කේසී කමලසබේසන් කියන්නේ ලංකාවේ හිටපු හොඳම සහ නීති ප්‍රජාවගේ ගෞරවයට පාත්‍ර වුණ නීතිපතිවරයෙක්. එයාට මාස තුනක සේවා දිගුවක් විතරයි දුන්නේ. ඇයි ඒ? ඊළඟට නීතිපති වෙන්න හිටපු කෙනාට කලින් අවස්ථාවක් දෙන්න ඕනෑ නිසා, එයාට ජනාධිපතිගේ විශේෂ කැමැත්තක් තිබුණ නිසා. බලාපොරොත්තු සුන්වූ මිනිහෙක් හැටියට කමලසබේසන් මහත්තයා විශ්‍රාම ගිහින් මාස ගණනක් ඇතුළත මියගියා. ඒක වෙනස් කරන්න 19න් පියවරක් ගත්තා. ඒ අනුව නීතිපතිගේ සහ පොලිස්පතිගේ විශ්‍රාම වයස අවුරුදු 60 හැටියට නිශ්චිතව එහි දක්වා තිබෙනවා.  එතකොට සේවා දිගු ඉල්ලාගෙන පිටිපස්සෙන් යන්න ඕනෑ නැහැ. 20න් ඒකත් ඉවත් කෙරෙනවා. එහෙම වුණාම නීතිපති සේවා දිගු සඳහා ජනාධිපති පස්සෙන් යන්න ඕනෑ. ඒක ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වයට බලපාන්නේ කොහොමද කියන්න ඕනෑ නෑ අලුතෙන්.

හදිසි පනත් කෙටුම්පත් ක්‍රමයත් යළි එනවා..

ඕනෑම නීති කෙටුම්පත්කාරයෙක් කියයි, හදිසිය කියලා පනත් ජාතියක් නැහැ කියලා. සති ගණනක් මාස ගණනක් ගිහිල්ලා තමයි ඔය පනත් ගෙනෙන්නේ. කෙටුම්පත් කරන්නම සති ගණනක් යනවා. නමුත් ආණ්ඩු හැමෙකක්ම කළේ, හදිසි පනත් කෙටුම්පත් පිළිබඳ විධිවිධානය පාවිච්චි කරලා, පනත් කෙටුම්පතක් ගැන සංවාද කරන්න, විරුද්ධ වෙන්න ජනතාවට තියෙන අයිතිය හා අවස්ථාව පැහැර ගැනීමයි.

අපේ අධිකරණයට බලයක් නැහැ, පනතක් සම්මත වුණාට පස්සේ ඒක ගැන විවාද කරන්න. කළ හැක්කේ පනත සම්මත වෙන්නට පෙර අවස්ථාවේ විතරයි. හදිසි පනත් කෙටුම්පත් පිළිබඳ විධිවිධානය නැවත ගෙනඒමෙන් ඒ සීමා සහිත අයිතියත් නැතිවෙනවා. 19ට කලින් සාමාන්‍ය පනත් කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තු න්‍යාය පුස්තකයට ඇතුළු කරන්න සුමානයකට කලින් ගැසට් කරන්න ඕනෑ. ඒ කාලය මදි බව අපි දැක්කා. පනත් කෙටුම්පත් හදිසියට හොයන්න ජනතාවට විතරක් නෙවෙයි මන්ත්‍රීවරුන්ටවත් බැරිවුණ අවස්ථා තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි, 20න් ඒක සුමාන දෙකක් දක්වා දික් කළේ. 20වැනි සංශෝධනය ගැන වුණත් සුමාන දෙකක් ඉන්න ඕනෑ. තරමක් දුරට හරි ජනතාව අතර කතාබහ වෙන්න ඒ කාලය දෙන්නේ. මම හිතන විදියට ඒ කාලය වුණත් මදි. සම්මත වුණාට පස්සෙත් අභියෝග කරන්න අවකාශය තියෙන්න ඕනෑ. මොකද පනතක තියෙන ක්‍රියාකාරිත්වය හරියටම දැනෙන්නේ පනත ක්‍රියාත්මක වෙන්න පටන් ගත්තාමයි.

හදිසි පනත් කෙටුම්පතක් කෙලින්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යවලා පැය 24ක් ඇතුළත හෝ උපරිම පැය 72ක් තුළ, ජනාධිපතිවරයා තීරණය බලාපොරොත්තු වෙනවා. මිනිස්සු දන්නෙත් නැහැ පනත මොකක්ද කියලා. විනිශ්චයකාරවරුන්ටත් පැය කිහිපයයි හම්බවෙන්නේ කියවලා තීරණයක් ගන්න. ගොඩක් ලොකු, සිය ගණනක් වගන්ති තියෙන පනතක් වුණොත්, ගැඹුරු ලෙස අධ්‍යයනය කරලා තීරණය කළ යුතු පනතක් වුණොත්,  තත්වය මොනවා වෙයිද?

මේ ගැන ඉතාම නරක උදාහරණයක් තියෙනවා. 18වැනි සංශෝධනය ගෙනාවේ හදිසි පනතක් හැටියට. පනත් කෙටුම්පතට විරුද්ධව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගියත් අපි කිසිවෙක් ළඟ එහි නියම පිටපතක් තිබුණේ නැහැ. මම උසාවියේ කරුණු ඉදිරිපත් කරනකොට, මම කියෙව්වේ ඒ ආණ්ඩුවෙ ඇමති කෙනකු මට දුන්න කැබිනට් එකට ගිය කෙටුම්පත් පිටපත. එතැන හිටපු නීතිපති මොහාන් පීරිස් කිව්වා, මොන කෙහෙල්මලකින්ද ඔය කියවන්නේ. ඔය කියන දේවල් මේ පනත් කෙටුම්පතේ ඇත්තෙත් නැහැ කියලා. බලනකොට කැබිනට් මණ්ඩලයේදීත් පොඩි සංශෝධන සිදුවෙලා තියෙනවා. මගේ ළඟ තිබුණේ ඇමතිවරයාට මුලින් ලැබුණු පිටපත. මම කිව්වා, මම මේ ඇමතිවරයෙක්ගෙන් ඉල්ලා ගත්තේ කියලා. ඒ වෙලාවෙ මං දිහා බොහොම සාවi ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වූවා මොහාන් පීරිස්. එවිට අපි ඔක්කොම නීතිඥවරු කිව්වා, අපි කවුරුත් නියම කෙටුම්පත දැකලා නැහැ, එහෙනම් දැන්වත් පිටපතක් දෙන්න කියලා. විනිසුරු මඬුල්ලේ සිටි ශිරානි බණ්ඩාරනායක මහත්මිය කිව්වා වහාම නියම පිටපත නීතිඥවරුන්ට ලබාදෙන්න කියලා. ඒ විදියට උසාවියේදී තමයි අපි දැනගත්තේ නියම කෙටුම්පත මොකක්ද කියලා. ඔය තත්වෙට තමයි මේ යන්න හදන්නේ. මේකත් අවසාන වශයෙන් ජනතාවටමයි බලපාන්නේ.

ඔබ කොහොමද 20වැනි සංශෝධනය සමස්තයක් හැටියට දකින්නේ?

20 වැනි සංශෝධනය ගැන එක වාක්‍යයකින් පැහැදිලි කරනවා නම් කිව හැක්කේ, 2010 සිට 2015 දක්වා වූ කාලය වැනි ඉතාමත්ම අඳුරු කාලයට අපි ආපසු යන බවයි. 19 ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ගෙනා යහපත් වෙනස්කම්වලින් දෙක තුනක් ඇරෙන්න අනෙක් සියලුම වෙනස්කම් මෙයින් ආපස්සට හැරවෙනවා.  18 වැනි සංශෝධනය යටතේ ලංකාවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ලෝකයේ තිබෙන ශක්තිමත්ම සහ නරකම විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයන්ගෙන් එකක් බවට පත්වුණා. ලෝකයේ වෙනත් රටවල විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තිබුණත් සංවරන සහ තුලන ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ඒවා සියල්ලම 18න් ඉවත් කෙරුණා. ඒ තත්වයට තමයි දැන් ආපහු යන්නේ.■

■ අරුණ ජයවර්ධන

20 වැනි සංශෝධනය ගැන එක වාක්‍යයකින් පැහැදිලි කරනවා නම් කිව හැක්කේ, 2010 සිට 2015 දක්වා වූ කාලය වැනි ඉතාමත්ම අඳුරු කාලයට අපි ආපසු යන බවයි.

විසිවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ගැන දැන් සෑහෙන කතාබහක් ඇවිළෙනවා. ඒ අතරේ මූලික අයිතිවාසිකම් ගැන විශේෂඥ දැනුමක් ඇත්තකු හැටියට මම කැමතියි, ඔබෙන් දැනගන්න 20, ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම්වලට බලපාන්නේ කොහොමද කියලා.

20න් පැහැදිලිවම මූලික අයිතිවාසිකම්වල බලය හීන කරනවා. ඒක වෙන්නෙ මෙහෙමයි. අපේ ව්‍යවස්ථාවේ මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයේ 17 වැනි වගන්තිය අනුව, විධායක හෝ පරිපාලන ක්‍රියාවකින් තමන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වුණාම, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ඒ පිළිබඳ පැමිණිලි කරන්න පුළුවන්. ඒ 17 වැනි වගන්තිය මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයේම කොටසක්. ඒ කියන්නේ, මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වුණාම, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යන්නට තිබෙන අයිතියත් මූලික අයිතිවාසිකමක්. ඒකට එකම එක ව්‍යතිරේකයක් දාලා තිබුණා ජේආර් ජයවර්ධන, ‘ජනාධිපතිට විරුද්ධව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පවරන්න බැහැ’ කියලා. ඒ හරහා අසීමිත මුක්තියක් ජනාධිපතිට ලැබුණා. මේක අපේ ව්‍යවස්ථාවෙ තිබුණ ලොකු පරස්පරයක්.

19න් ඒක ඉවත්කළා. ඒ අනුව, ජනාධිපතිගේ නිල ක්‍රියාවකින් කෙරෙන මූලික අයිතිවාසිකමක් කඩවීමක් අභියෝගයට ලක්කරන්න පුළුවන්. ඒ, නීතිපතිට නඩු දමලා. එක උදාහරණයක් තමයි සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා 2018දී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට විරුද්ධව යමින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරපු වෙලාවේ, මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු දාලා තමයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් ඒ පියවර වෙනස්කර ගත්තේ.

දැන් 20න්, ආයෙමත් ඒ මුක්තිය ජනාධිපතිවරයාට ගෙනෙනවා. එය 17 වැනි වගන්තියට පටහැණියි. මෙයින් පැහැදිලිවම දැනට පවතින මූලික අයිතිවාසිකම් කෙරෙහි සීමාවක් පැනවෙනවා. පරමාධිපත්‍යයේ එක් කොටසක් වන මූලික අයිතිවාසිකම්වලට එය අනනුකූලයි. එවැන්නක් සම්මත කර ගැනීමට නම් ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍යයි.

නමුත්, 19 වැනි සංශෝධනය ගෙනාවේ ජනමත විචාරණයකින් නොවෙයි නේද? ඉතින් එය ඉවත් කරන්නත් ජනමත විචාරණයක් ඕනෑ නැති විය හැකියි නේද?

ඒක සම්පූර්ණයෙන්ම වැරදියි. ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ශක්තිමත් කරන පනත් කෙටුම්පතකට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය නැහැ. අපි හිතමු, අපේ ව්‍යවස්ථාවට දැනට එහි නැති, ‘ජීවත් වීමට තියෙන අයිතිය’ ඇතුළු කරන්න හදනවා කියලා. ඒකට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය නැහැ.

නමුත් ඒක අයින් කරන්න?

එතකොට පැහැදිලිවම මූලික අයිතිවාසිකම්වලට අගතියක් වෙනවා. පරමාධිපත්‍යය හීන වෙනවා. ජනමත විචාරණ අවශ්‍ය වෙන්නේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ශක්තිමත් කරන්න නෙවෙයි. හීන කිරීමටයි.

අනිත් එක 19ට ඉස්සෙල්ලා තිබුණු ව්‍යවස්ථාව අද නැහැ. ජේආර්ගේ මුල් ව්‍යවස්ථාවත් අද නැහැ. අද තියෙන්නේ එක ව්‍යවස්ථාවයි. ඒ කියන්නේ සියලුම සංශෝධනවලින් සංශෝධිත එක තනි ව්‍යවස්ථාවයි. එයට සාපේක්‍ෂවයි, 20 සංශෝධනය සන්සන්දනය කළ යුත්තේ. මෙයට සාපේක්‍ෂව පරමාධිපත්‍යය හීන වෙනවාද නැද්ද කියන එකයි, ඊට අගතියක් වෙනවාද නැද්ද කියලායි සලකා බැලිය යුත්තේ. එහෙම වෙනවා නම් ජනමත විචාරණයක් අවශයයි.

20 සඳහා ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය වෙන්නේ ඒ නිසා පමණක්ද?

ඒ විතරක් නෙවෙයි. 20හි තියෙන එක දෙයක් තමයි, පාර්ලිමේන්තුව නැවතත් ජනාධිපතිවරයාගේ සම්පූර්ණ පාලනය යටතට ගෙන ඒම. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පාර්ලිමේන්තුව හෙවත් ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනය ශක්තිමත් කළා. දැන් එය ආපස්සට දුර්වල කරනවා නම්, එයින් ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයට හානියක් සිදුවෙනවා. 20න් පස්සේ පාර්ලිමේන්තුව ඕනෑ වෙලාවක විසුරුවා හරින්න ජනාධිපතිට පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ජනාධිපතිගෙ කඩුව පාර්ලිමේන්තුව උඩ තියෙනවා. කොයි වෙලාවේ පහළට වැටෙයිද දන්නේ නැහැ. එතකොට, ‘අපි මේ විදියට වැඩ කළොත් ජනාධිපති විසුරුවා හරියිද, ජනාධිපතිට විරුද්ධව යන්නත් අපට බෑ, ජනාධිපති අකමැති දේවල් අපට කරන්නත් බෑ, කොයිවෙලාවෙද අපට ආසනේ නැතිවෙන්න පුළුවන්’ කියන බයෙන් සහ සැකයෙන් තමයි පාර්ලිමේන්තුව ජීවත්වෙන්නේ. ඒ අනුව පැහැදිලිවම ව්‍යවස්ථාදායකයේ ස්වාධීනත්වය සහ බලතල සීමා කරනවා 20න්. ඒකත් පරමාධිපත්‍යය හීන කිරීමක්. ඒ අනුවත්, 20 සම්මත කර ගැනීමට ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍යයි.

පාර්ලිමේන්තුවට වන හානිය එපමණක්ද?

වරක් ආර් ප්‍රේමදාස මහත්තයා කියූ  විදියට, අගමැති පියන් කෙනකු බවට පත්කිරීම මේකෙන් සිද්දවෙනවා. (හැබැයි එයා ඒක කිව්වේ අගමැති කාලේ විතරයි. ජනාධිපති කාලේ එහෙම කිව්වේ නැහැ. එයා ජනාධිපති වුණාම විජේතුංගව තියාගත්තේ තමන්ගේ පියන් කෙනකු වගේ. ඩීබී විජේතුංග සහ දිමු ජයරත්න තමයි පියනකමට හොඳම උදාහරණ දෙක.)  කිසිම සීමාවක් නැතුව, අගමැතිවරයාව ඕනෑම වෙලාවක ඉවත් කරන්න ජනාධිපතිට බලය ලැබෙනවා. ඒ කියන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ පැහැදිලි බහුතරයක් අගමැතිවරයාට තිබියදී වුණත්, ජනාධිපතිට ඔහු ඉවත් කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේම පැහැදිලි බහුතරයක් පාර්ලිමේන්තුවේ තිබියදී, එය විසුරුවා හරින්න පුළුවන්. ඒක තමයි 2004දී චන්ද්‍රිකා කළේ. පස්සෙ කාලෙක චන්ද්‍රිකාගෙන් ඇහුවාම ඔබ අතින් කෙරුණු ලොකුම දේශපාලන වරද මොකක්ද කියලා, ඇය කීවා, එලෙස පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම තමයි කළ වරද කියලා.

20න්, පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බලයක් තියෙන වර්තමාන අගමැතිවරයාව වුණත් ඉවත් කරන්න පුළුවන්.

20 යටතේ අගමැති පියන් වෙනවා. ඇමතිවරුන් පත්කිරීමේදී අගමැතිට භූමිකාවක් නැහැ. කැමති නම් විතරක් අගමැතිගෙන් අහන්න පුළුවන් ජනාධිපතිට. නැත්නම් නිකං ඉන්න පුළුවන්. fමි විදියට ගියොත් ජනාධිපතිට විරුද්ධ පක්‍ෂෙන් කෙනෙක් වුණත් පත්කරලා ආණ්ඩු පක්‍ෂයෙ ඉන්දවන්නත් පුළුවන්. ඇමතිවරුන්ගේ විෂයන් තීරණය කරන්නේ ජනාධිපති. ඕනෑම වෙලාවක ඇමතිකමෙන් නියෝජ්‍ය ඇමතිකමෙන් ඉවත් කරන්නත්, විෂයන් මාරු කරන්නත් ජනාධිපතිට පුළුවන්. සමහරු කියනවා ජනාධිපතිට තිබිය යුතුයි කියලා ආරක්‍ෂක ඇමති ධුරය. 20න් ආරක්‍ෂක ඇමති ධුරය විතරක් නෙවෙයි, ඕනෑම ඇමති ධුරයක් දරන්න ජනාධිපතිට පුළුවන්. ඇමතිවරුන්ට භාර නොදෙන ලද සියලුම විෂයන් සහ කාර්යයන් ඉතුරු වෙන්නෙත් ජනාධිපති ළඟ. ඒ අනුව, ජනාධිපතිට පුළුවන්, පියන් අගමැති කෙනකුයි, සියලු බලතල තිබෙන තමනුයි ඉන්න ඇමති මණ්ඩලයක් පවත්වාගෙන යන්නත්.

මේකට අදාළ තව වැදගත් වගන්තියක් තිබෙනවා, කැබිනට් මණ්ඩලය පිළිබඳව. අපේ ව්‍යවස්ථාවේ 42 වගන්තිය  කියනවා රටේ ආණ්ඩුවේ විධානය හා පාලනය කෙරෙන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලය තුළින් කියලා. කැබිනට් මණ්ඩලයේ සියලුම සාමාජිකත්වය එන්නේ මන්ත්‍රීවරුන් අතරින්. අගමැතිවරයා, පාර්ලිමේන්තුවේ උපරිම විශ්වාසය දිනූ පුද්ගලයා. ඒ අනුව, විධායක බලය සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ අනිවාර්ය සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. හුඟක් අය කියනවා ජනාධිපතිට ඕනෑ දෙයක් කරන්න පුළුවන් කියලා.

13 වැනි සංශෝධනයේදී වනසුන්දර විනිශ්චයකාරතුමාත්, 19දී විනිසුරු සිරිපවන් ඇතුළු විනිශ්චය මණ්ඩලයත්, අවධාරණය කළ දෙයක් තමයි ලංකාවේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව තියෙන විශේෂ තත්වය. ඒක නොදැන, ජනාධිපතිට තනියම ඕනෑ දෙයක් කරන්න පුළුවන් කියලා දැන් හිතනවා.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවත් 20න් අහෝසි වීමට නියමිතයි.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මම දකින්නේ රටේ ඉහළ, ඉතා වැදගත්, ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමට අවශ්‍ය වන තනතුරුවලට සහ කොමිෂන් සභා සාමාජිකයන් තීරණය කිරීමේදී ජාතික එකඟත්වයක් ඇතිකර ගන්නා, ඇතිකර ගැනීමට ඉඩ සලසන ආයතනයක් හැටියට. එය පාර්ලිමේන්තුවට සම්බන්ධ ආයතනයක්. සාමාජිකයන් දහදෙනාගෙන් හත්දෙනකුම පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු. ඉතුරු තුන්දෙනා පත්කරන්නෙත් විපක්‍ෂ නායක සහ අගමැතිගේ එකඟත්වයෙන්. ඒ අනුව එය ජනාධිපති ධුරයේ බලතල පාර්ලිමේන්තුව හරහා සීමා කරන ආයතනයක්. ජනාධිපතිට ජාතික එකඟත්වයක් නැතිව හිතුමතේ පත්කිරීම් කරන්න බැහැ. ව්‍යවස්ථා සභාව තුළින් පාර්ලිමේන්තුවත් එකඟ වෙන්න ඕනෑ. එහි සාමාජිකයන් අතරින් පස් දෙනෙක් පත්කරන්නේ අගමැති හා විපක්‍ෂ නායක එකඟත්වයෙන්. ඒ පස්දෙනා පත්කරන කොට ලංකාවේ බහුවිධ වාර්ගිකත්වය නියෝජනය වන පරිදි සහ වෘත්තීය සහ සමාජමය වශයෙන් කීර්තියට පත් අය පත්කළ යුතුයි. ඒ නිසා එය හොඳ ආයතනයක් වගේම ජාතික එකඟත්වයක් ඇතිකරගත හැකි ආයතනයක්.

නරක  පත්වීම් කරන්න හදන කොට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මැදිහත් වුණු ආකාරය අප මතක් කළ යුතුයි. 2018 දී එක්තරා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයකු පත්කරන්න ජනාධිපති සිරිසේන යෝජනා කළ වෙලාවේ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව මිනිත්තු ගණනක් ඇතුළත ඒකමතිකව ඒ නම ප්‍රතික්‍ෂෙප කළා. ජනාධිපති ඔහුගේ නම යෝජනා කරලා යැව්වා කියලා දැනගත්තාම මේ රටේ නීති ප්‍රජාව පුදුම වුණා, ඒ නම යැව්ව එකට. ඒ අනුව, සුදුසු නැතියැයි පෙනෙන අයව විනිසුරුකම්වලට පත්වීම වැළැක්වීමේ යාන්ත්‍රණයක් අද තිබෙනවා. 20න් ඒ සියල්ලම අවසන් වෙනවා.

20න් යෝජනා කරන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු සභාවක්..

ඕකම තිබුණා, 2010දි සම්මත කළ 18වැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ 2014 වෙනතුරු. විපක්‍ෂ නායක සහ විපක්‍ෂයේ මන්ත්‍රීවරයා ඒ රැස්වීම්වලට ගියේවත් නැහැ වැඩක් නැති නිසා. ඒ සභාව නිරීක්‍ෂණ ලබාදීමට විතරයි සීමා වෙලා තියෙන්නේ.

ඇයි කොමිෂන් සභා ස්වාධීන වෙන්න ඕනෑ?

රාජ්‍ය සේවා කොමිසමට ස්වාධීනත්වය ලැබෙන කොට රාජ්‍ය සේවකයන්ට ස්වාධීනත්වය ලැබෙනවා. රංජිත් අබේසූරිය මහත්තයා පොලිස් කොමිසමේ සභාපති වෙලා හිටිය කාලෙ පොලිස් නිලධාරීන් කිව්වා දැන් අපිට කොන්ද කෙළින් තියාගෙන වැඩ කරන්න පුළුවන් ගෞරවනීය තත්වයක් තියෙනවා කියලා.

තොරතුරු ලබාගැනීමේ අයිතියට නම් අත තියලා නැහැ..

තොරතුරු ලබාගැනීමේ කොමිසමත් පත්කරන්නේ ජනාධිපතිවරයා විසින්. අද ඒක කරන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ මත. ව්‍යවස්ථා සභාව නැතිවුණාම ජනාධිපතිවරයාට කෙලින්ම පත්කරන්න පුළුවන්. තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය ක්‍රියාත්මක වීමේදී, කොමිසමේ ඉන්න අයගේ ස්වාධීනත්වය දැඩි ලෙස බලපානවා. අභියාචනයකදී කොමිසම ගැන තමයි මිනිස්සු විශ්වාසය තියාගෙන ඉන්නේ. මානව හිමිකම් කොමිසම ගැන වුණත් මිනිස්සු විශ්වාස කරන්නේ එය ස්වාධීන නම් පමණයි.

විනිශ්චයකාරවරුන් පත්කිරීමත් සම්පූර්ණයෙන්ම ජනාධිපතිට වුවමනා විදියටයි සිද්දවෙන්න යන්නේ. ඒ ගැන අපිට නරක අත්දැකීම් තියෙන්නේ, විශේෂයෙන්ම ජේ ආර් ජයවර්ධන යුගයේදී. ඉතින් මේ විදියට වෙනකොට ඒවා පිළිබඳ ස්වාධීනත්වයට හානි වෙනවා විතරක් නෙවෙයි මහජනතාවගේ විශ්වාසය පළුදු වෙනවා. එය අවසාන වශයෙන් බලපාන්නේ රටේ ප්‍රජතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයට. එයින් හානිවෙන්නේ මේ රටේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයට.

වැඩි අවධානයට යොමු නොවුණ දෙයක් තමයි, 2015ට කලින් නීතිපතිවරයාට සහ පොලිස්පතිවරයාට සිදුවුණා අවුරුදු 58 පිරුණාම, එතැන සිට අවුරුදු පතා සේවා දිගු ඉල්ලන්න 60 වෙනකං. එයින්ම ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වයට හානි සිදුවෙනවා. කේසී කමලසබේසන් කියන්නේ ලංකාවේ හිටපු හොඳම සහ නීති ප්‍රජාවගේ ගෞරවයට පාත්‍ර වුණ නීතිපතිවරයෙක්. එයාට මාස තුනක සේවා දිගුවක් විතරයි දුන්නේ. ඇයි ඒ? ඊළඟට නීතිපති වෙන්න හිටපු කෙනාට කලින් අවස්ථාවක් දෙන්න ඕනෑ නිසා, එයාට ජනාධිපතිගේ විශේෂ කැමැත්තක් තිබුණ නිසා. බලාපොරොත්තු සුන්වූ මිනිහෙක් හැටියට කමලසබේසන් මහත්තයා විශ්‍රාම ගිහින් මාස ගණනක් ඇතුළත මියගියා. ඒක වෙනස් කරන්න 19න් පියවරක් ගත්තා. ඒ අනුව නීතිපතිගේ සහ පොලිස්පතිගේ විශ්‍රාම වයස අවුරුදු 60 හැටියට නිශ්චිතව එහි දක්වා තිබෙනවා.  එතකොට සේවා දිගු ඉල්ලාගෙන පිටිපස්සෙන් යන්න ඕනෑ නැහැ. 20න් ඒකත් ඉවත් කෙරෙනවා. එහෙම වුණාම නීතිපති සේවා දිගු සඳහා ජනාධිපති පස්සෙන් යන්න ඕනෑ. ඒක ඔවුන්ගේ ස්වාධීනත්වයට බලපාන්නේ කොහොමද කියන්න ඕනෑ නෑ අලුතෙන්.

හදිසි පනත් කෙටුම්පත් ක්‍රමයත් යළි එනවා..

ඕනෑම නීති කෙටුම්පත්කාරයෙක් කියයි, හදිසිය කියලා පනත් ජාතියක් නැහැ කියලා. සති ගණනක් මාස ගණනක් ගිහිල්ලා තමයි ඔය පනත් ගෙනෙන්නේ. කෙටුම්පත් කරන්නම සති ගණනක් යනවා. නමුත් ආණ්ඩු හැමෙකක්ම කළේ, හදිසි පනත් කෙටුම්පත් පිළිබඳ විධිවිධානය පාවිච්චි කරලා, පනත් කෙටුම්පතක් ගැන සංවාද කරන්න, විරුද්ධ වෙන්න ජනතාවට තියෙන අයිතිය හා අවස්ථාව පැහැර ගැනීමයි.

අපේ අධිකරණයට බලයක් නැහැ, පනතක් සම්මත වුණාට පස්සේ ඒක ගැන විවාද කරන්න. කළ හැක්කේ පනත සම්මත වෙන්නට පෙර අවස්ථාවේ විතරයි. හදිසි පනත් කෙටුම්පත් පිළිබඳ විධිවිධානය නැවත ගෙනඒමෙන් ඒ සීමා සහිත අයිතියත් නැතිවෙනවා. 19ට කලින් සාමාන්‍ය පනත් කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තු න්‍යාය පුස්තකයට ඇතුළු කරන්න සුමානයකට කලින් ගැසට් කරන්න ඕනෑ. ඒ කාලය මදි බව අපි දැක්කා. පනත් කෙටුම්පත් හදිසියට හොයන්න ජනතාවට විතරක් නෙවෙයි මන්ත්‍රීවරුන්ටවත් බැරිවුණ අවස්ථා තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි, 20න් ඒක සුමාන දෙකක් දක්වා දික් කළේ. 20වැනි සංශෝධනය ගැන වුණත් සුමාන දෙකක් ඉන්න ඕනෑ. තරමක් දුරට හරි ජනතාව අතර කතාබහ වෙන්න ඒ කාලය දෙන්නේ. මම හිතන විදියට ඒ කාලය වුණත් මදි. සම්මත වුණාට පස්සෙත් අභියෝග කරන්න අවකාශය තියෙන්න ඕනෑ. මොකද පනතක තියෙන ක්‍රියාකාරිත්වය හරියටම දැනෙන්නේ පනත ක්‍රියාත්මක වෙන්න පටන් ගත්තාමයි.

හදිසි පනත් කෙටුම්පතක් කෙලින්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යවලා පැය 24ක් ඇතුළත හෝ උපරිම පැය 72ක් තුළ, ජනාධිපතිවරයා තීරණය බලාපොරොත්තු වෙනවා. මිනිස්සු දන්නෙත් නැහැ පනත මොකක්ද කියලා. විනිශ්චයකාරවරුන්ටත් පැය කිහිපයයි හම්බවෙන්නේ කියවලා තීරණයක් ගන්න. ගොඩක් ලොකු, සිය ගණනක් වගන්ති තියෙන පනතක් වුණොත්, ගැඹුරු ලෙස අධ්‍යයනය කරලා තීරණය කළ යුතු පනතක් වුණොත්,  තත්වය මොනවා වෙයිද?

මේ ගැන ඉතාම නරක උදාහරණයක් තියෙනවා. 18වැනි සංශෝධනය ගෙනාවේ හදිසි පනතක් හැටියට. පනත් කෙටුම්පතට විරුද්ධව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගියත් අපි කිසිවෙක් ළඟ එහි නියම පිටපතක් තිබුණේ නැහැ. මම උසාවියේ කරුණු ඉදිරිපත් කරනකොට, මම කියෙව්වේ ඒ ආණ්ඩුවෙ ඇමති කෙනකු මට දුන්න කැබිනට් එකට ගිය කෙටුම්පත් පිටපත. එතැන හිටපු නීතිපති මොහාන් පීරිස් කිව්වා, මොන කෙහෙල්මලකින්ද ඔය කියවන්නේ. ඔය කියන දේවල් මේ පනත් කෙටුම්පතේ ඇත්තෙත් නැහැ කියලා. බලනකොට කැබිනට් මණ්ඩලයේදීත් පොඩි සංශෝධන සිදුවෙලා තියෙනවා. මගේ ළඟ තිබුණේ ඇමතිවරයාට මුලින් ලැබුණු පිටපත. මම කිව්වා, මම මේ ඇමතිවරයෙක්ගෙන් ඉල්ලා ගත්තේ කියලා. ඒ වෙලාවෙ මං දිහා බොහොම සාවi ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වූවා මොහාන් පීරිස්. එවිට අපි ඔක්කොම නීතිඥවරු කිව්වා, අපි කවුරුත් නියම කෙටුම්පත දැකලා නැහැ, එහෙනම් දැන්වත් පිටපතක් දෙන්න කියලා. විනිසුරු මඬුල්ලේ සිටි ශිරානි බණ්ඩාරනායක මහත්මිය කිව්වා වහාම නියම පිටපත නීතිඥවරුන්ට ලබාදෙන්න කියලා. ඒ විදියට උසාවියේදී තමයි අපි දැනගත්තේ නියම කෙටුම්පත මොකක්ද කියලා. ඔය තත්වෙට තමයි මේ යන්න හදන්නේ. මේකත් අවසාන වශයෙන් ජනතාවටමයි බලපාන්නේ.

ඔබ කොහොමද 20වැනි සංශෝධනය සමස්තයක් හැටියට දකින්නේ?

20 වැනි සංශෝධනය ගැන එක වාක්‍යයකින් පැහැදිලි කරනවා නම් කිව හැක්කේ, 2010 සිට 2015 දක්වා වූ කාලය වැනි ඉතාමත්ම අඳුරු කාලයට අපි ආපසු යන බවයි. 19 ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ගෙනා යහපත් වෙනස්කම්වලින් දෙක තුනක් ඇරෙන්න අනෙක් සියලුම වෙනස්කම් මෙයින් ආපස්සට හැරවෙනවා.  18 වැනි සංශෝධනය යටතේ ලංකාවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ලෝකයේ තිබෙන ශක්තිමත්ම සහ නරකම විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයන්ගෙන් එකක් බවට පත්වුණා. ලෝකයේ වෙනත් රටවල විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තිබුණත් සංවරන සහ තුලන ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ඒවා සියල්ලම 18න් ඉවත් කෙරුණා. ඒ තත්වයට තමයි දැන් ආපහු යන්නේ.■

■ අරුණ ජයවර්ධන

රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාට, ලබන ජනවාරියෙන් පසු එක්සත් ජාතික පක්‍ෂ නායකත්වයෙන් ඉවත්වන්නට කැමැත්තක් ඇතිවුණොත් හෝ තවදුරටත් පක්‍ෂ නායකත්වයේ සිටින්නට හේතුවක් හදා ගන්නට බැරිවුණොත හෝ දැනට නියෝජ්‍ය නායක රුවන් විජේවර්ධන මහතා එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයේ මීළඟ නායකත්වයට පත්වනු ඇත.

මීළඟ නායකයා තෝරාගැනීමට එජාපය අනුගමනය කළ ක්‍රියාදාමය, රනිල් වික්‍රමසිංහටම ආවේණික වූ සටකපට දේශපාලන උප්පරවැට්ටිවලින් එකකි. පසුගියදා කෘත්‍යාධිකාරී මණ්ඩලය තේරුවේ, නායකයකු නොව නියෝජ්‍ය නායකයාය. ඇත්ත වශයෙන්ම තරගය තිබිය යුතුව තිබුණේ, නායකයා තෝරාගැනීමටය. ඒ රනිල් වික්‍රමසිංහ ඉවත් වන නිසාය. එවිට නායකත්ව තරගයට, කරු ජයසූරිය, වජිර අබේවර්ධන, රුවන් විජේවර්ධන ඇතුළු පිරිසක් ඉදිරිපත් වන බව දැනගන්නට ලැබිණ. තමන්ට අසීරු අවස්ථාවලදී කරු ජයසූරිය සමග ව්‍යාජ යාළුකම් පැවැත්වූවා වුණත්, රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා කිසිම අවස්ථාවක කරු ජයසූරිය පක්‍ෂයේ නායකත්වයට පත්වනවාට කැමැත්තකින් සිටි බවක් පෙනුණේ නැත. ඉතින් නායකත්වයට ඔහු පත්වීමට කිසියම් හෝ විභවයක් ඇත්නම් එයද වළක්වාලීමට රනිල් වික්‍රමසිංහ කෙළේ, නායකත්වයට නොව, නියෝජ්‍ය නායකත්වයට තරගයක් නිර්මාණය කිරීමයි. කරු ජයසූරිය වැන්නකු මේ මොහොතේ කිසිසේත් නියෝජ්‍ය නායකකමට තරග නොකරන බව ඕනෑම කෙනෙකුට පැහැදිලිය. ඒ අනුව ස්වාභාවිකවම කරු ජයසූරිය තරගයෙන් ඉවත් වුණු අතර, නියෝජ්‍ය නායකයා හැටියට අඩුගණනේ මාස තුනක් රනිල් වික්‍රමසිංහ යටතේ කටයුතු කිරීමට කැමති අය නියෝජ්‍ය නායකත්වයට තරග කළහ. රුවන් විජේවර්ධන, විය හැකි පරිදිම ඉන් ජයගත්තේය. ඔහු අනාගත එජාප නායකයා වනු ඇත. රනිල්ගේ මොළයේ තරම එහෙමය.

ඊළඟට දේශපාලන තරගය ඇතිවනු ඇත්තේ එජාපය හා සමගි ජන බලවේගය අතරය. පාර්ශ්ව දෙක එකට එකතුවීමට කතා කරන බවට කුමන ප්‍රචාර ඇතිකළද, පිටත සිටින අයට පෙනෙන්නේ, එකක් අනෙක ගිලගැනීමට බලා සිටින පාර්ශ්ව දෙකක් හැටියටය, එජාපය සහ සජබය. ඊට සමගාමීව නායකයන් දෙදෙනාගේ තරගයද අනාගතයේදී ඉහළට එනු ඇත.

අපට පෙනෙන විදියට නම්, එජාපය (සජබයත් ඊට ඇතුළත්ය) ආශ්‍රිතව අනාගතයේ ඇතිවනු ඇත්තේ එක්තරා ආකාරයකට මීට පෙර ජේආර් ජයවර්ධන-ආර් ප්‍රේමදාස පන්නයේ දේශපාලන තරගයකි. එහිදී ප්‍රභූ හා ‘ශික්‍ෂිත’ දේශපාලන පාර්ශ්වය නියෝජනය කරන්නට ඉඩ ඇත්තේ රුවන් විජේවර්ධන විසිනි. සජිත් දැනටමත් පෙන්වා ඇති පරිදි, නිර්ප්‍රභූ හා එක්තරා ආකාරයක ලුම්පන් දේශපාලන ස්තරය නියෝජනය කරනු ඇත. මේ දෙකෙන්, එජාපය ගොඩගැනීමට සමත්වනු ඇත්තේ කුමන පාර්ශ්වයද? (සජිත් සිටින්නේ එජාපයේ නොවේයැයි මේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු ලෙස කීම අදාළ නොවේ.)

කවුරු වුණත්, 1970න් පසු, ඇදවැටුණු එජාපය ගොඩනැගීම සඳහා සිය ප්‍රවේණි පුරෝගාමියකු වු ජේආර් ජයවර්ධන ගිය මග දිගේ යන්නට රුවන් විජේවර්ධනට සිදුවනු ඇත. ඔහු ඒ අභියෝගය හඳුනාගෙන ඇති බව දැනටමත් පෙනේ. තමා පාර්ලිමේන්තුවට ජාතික ලැයිස්තු මන්ත්‍රීධුරයෙන් යන්නට බලාපොරොත්තු නොවන බවත්, සම්පූර්ණ කාලයම පක්‍ෂ ප්‍රතිසංවිධානය සඳහා යෙදවීමට බලාපොරොත්තු වන බවත්, ඔහු කීම ඒ කල්පනාවේ ප්‍රතිඵලයකි.

සජිත් ප්‍රේමදාස හා රුවන් විජේවර්ධන යන නායකයන් දෙදෙනාගෙන් අනාගතයේ සාර්ථක වනු ඇත්තේ කවර නායකයාද? තරමක් අමාරු ඒ ප්‍රශ්නයට සාහසික පිළිතුරක් හැටියට කිව හැක්කේ, එජාපය යළිත් ගොඩනැගීමට සමත්වන්නා ඒ අභියෝගය ජයගනු ඇති බවයි.

නායකයන් දෙදෙනාම සිටින්නේ තම පක්‍ෂ ගොඩනැගීමේ අදියරේය. සජබයද, පොදු පෙරමුණකින් ගලවා තනි දේශපාලන පක්‍ෂයක් ලෙස ගොඩනැගීමේ ව්‍යාපෘතිය දැන් ක්‍රියාත්මක වේ. රුවන් විජේවර්ධනටද එජාපය පැත්තෙන් ඇත්තේ ඒ අභියෝගයමය. එය ජය ගැනීම තීන්දු වනු ඇත්තේ නායකයන් දෙදෙනාගේ සාර්ථකත්වය මතය.

ඒ සඳහා අන් මතවලට කන්දීමත්, තමා උගතා හෝ ජගතායැයි සිතා අන් අය මත බලෙන් තම මතය නොපැටවීමත්, ජනතාව අතර හාස්‍යයට ලක් වන කතා නොකර සිටීමත්, නිශ්චිත දේශපාලන දහමක් තමාට තිබෙන බව ප්‍රදර්ශනය කිරීමත්, සාමූහික ක්‍රියාදාමයක ලක්‍ෂණ ප්‍රකට කිරීමත්, සමාජය තුළ තමා බුද්ධිමතකු හා නායකයකු හැටියට සැලකෙන පරිදි හැසිරීමත් යන මිනුම් දඬු නායකයන් දෙදෙනාගෙන් ප්‍රදර්ශනය වන තරම සමාජයට වැදගත් වනු ඇත. ■