ඇමෙරිකානු ඩොලරය රුපියල් දෙසීය ඉක්මවීමෙන් සාමාන්‍ය ජනතාවට බඩු මිල ඉහළ යෑම ආදි ප්‍රශ්නවලට මුහුණපෑමට සිදු වනු ඇතැයි අනිද්දා කළ විමසීමකදී අදහස් දැක් වූ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී, ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා කීය.
ඩොලරය රුපියල් දෙසීය ඉක්මවීමෙන් අපනයනකරුවන්ට යම් කිසි වාසියක් තිබුණත්, සමස්තයක් හැටියට පාරිභෝගිකයන්ට විශාල අවසියක් බවද ඔහු කීය. එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ ආයෝජනය කළ විදෙස් ආයෝජකයන්ද රුපියලේ අගය පහළ වැටෙන විට මුදල් ඉවත් කර ගැනීමේ ඉඩක් ඇති බව ඔහු පවසයි.මේ වන විට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව ඩොලරයේ අගය රුපියල් දෙසීයට අඩුවෙන් තබා ගැනීමට ආණ්ඩුව උපරිම උත්සාහ ගත් බව ඔහු කීය. ‘මේ වන විට ඩොලර් සංචිත නොමැති වීම නිසා රුපියලේ අගය දෙසීය ඉක්මවීම වැළැක්විය නොහැකියි. වෙළඳපළේ ඩොලරයේ අගය දෙසීය ඉක්මවීම පාලනය කිරීමට අසීරු තත්වයක්’ ඔහු වැඩිදුරටත් පැහැදිලි කළේය.■
ඩොලරය 200 පැනීමෙන් බඩු මිල ඉහළ යාවි – හර්ෂ ද සිල්වා
විදුලි ටෙන්ඩරයට නිරීක්ෂණ බලකායෙන්
බැසිල් රාජපක්ෂ ප්‍රධානියා ලෙස කටයුතු කරන ආර්ථික පුනර්ජීවනය හා දරිද්‍රතාව තුරන් කිරීමේ ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකාය චීන ආයෝජකයකුට ලබාදී තිබූ විදුලි ටෙන්ඩරයක් සම්බන්ධයෙන් නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කර තිබේ. අගමැති ලේකම් ගාමිණී සෙනරත්ට පෙබරවාරි 21 දින සහිතව එම කාර්ය සාධක බලකායේ ලිපි ශීර්ෂයකින් රහස්‍ය ලෙස සඳහන් කරමින් එහි කණ්ඩායම් ප්‍රධානී එම්එම්සී පර්ඩිනැන්ඩු යවන ලිපියක් මගින් මෙම නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කර තිබේ.
එහි පිටපත් මුදල් අමාත්‍යංශයේ ලේකම්වරයාට හා විදුලිබල අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාට යොමු කර තිබේ.
මෙම නිරීක්ෂණ යවා ඇත්තේ කැලණිතිස්ස විදුලි බලාගාරයේ ස්ථාපිත කිරීමට නියමිතව පසුව ටෙන්ඩරය අවලංගු කරන ලද මෙගාවොට් 35 බැගින්වූ ගෑස් ටර්බයින් තුනක් සම්බන්ධයෙන්ය.
එම නිරීක්ෂණ මගින් කියන්නේ සාවද්‍ය ලෙස අමාත්‍ය මණ්ඩලයට කරුණු ඉදිරිපත් කර එම ටෙන්ඩරය අවලංගු කර ඇති බවයි. මෙම නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා ඊට අදාල ලියවිලි එම බලකායට ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ අගමැති ලේකම් ගාමිණී සෙනරත්ය.■
යුවාන් ණය ආර්ථික උගුලක්
ශ්‍රී ලංකාව වෙත චීනය ලබා දෙන මූල්‍ය හුවමාරු ගිවිසුම හෙවත් ස්වාප් ණය මුදල යුවාන්වලින් වන නිසා, ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ගෙවීමට හෝ චීනය හැර වෙනත් රටවලින් භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට එම මුදල ප්‍රයෝජනවත් නොවන බවත්, රජයේ ඩොලර් අර්බුදය දිගටම පවතින බවත් අනිද්දා කළ විමසීම්වලදී අදහස් දැක්වූ ආර්ථික විශේෂඥයෝ කිහිපදෙනෙක් කීහ.
පසුගිය මාර්තු 16 වැනිදා චීනයේ ශ්‍රී ලංකා තානාපති ආචාර්ය පාලිත කොහොන මාධ්‍ය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා තිබුණේ චීනය යුවාන් බිලියන 10ක මූල්‍ය හුවමාරු ගිවිසුමක් සඳහා අනුමැතිය ලබා දී තිබෙන බවය. ඇමෙරිකන් ඩොලර් බිලියන 1.5ක වටිනාකමින් යුක්ත එම මුදල යුවාන් මුදල් ඒකකයෙන් ලැබීම පිළිබඳ අදහස් දක්වමින් ආර්ථික විශේෂඥයෝ එසේ පැවසූහ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ඩොලර් සංචිත ඩොලර් බිලියන 4.5ක් පමණ දක්වා පහළ වැටී ඇති පසුබිමක ශ්‍රී ලංකාව ඉදිරි ජුලි මාසයේදී ඩොලර් බිලියනයක විශාල ණය වාරිකයක් ගෙවිය යුතු බවත්, යුවාන්වලින් ණය ගෙවීමේ හැකියාවක් නොමැති බවත් මේ පිළිබඳ අදහස් දැක්වූ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා කීය. ශ්‍රී ලංකාවට භාණ්ඩ ආනයනයේදී විශාල අර්බුදයකට මුහුණ දීමට සිදු වන බවද ඔහු කීය.
මේ පිළිබඳ පැහැදිලි කරමින් මහ බැංකුවේ හිටපු නියෝජ්‍ය අධිපති ආචාර්ය ඩබ්ලිව්.ඒ. විජේවර්ධන ප්‍රකාශ කළේ යුවාන් ඒකකයෙන් ලැබෙන මුදල්වලින් විදෙස් ණය ගෙවීමට නම්, ජාත්‍යන්තර වෙළඳපළේ ඩොලර්වලට හරවාගත යුතු බවය. එය අවදානම් ක්‍රියාවක් බවත්, ලෝකයේ යුවාන් මිලදී ගැනීමට කැමති පාර්ශ්ව නොමැති බවත් ඔහු කීය.
යුවාන් පාවිච්චි කළ හැක්කේ චීනයෙන් එන ආනයනවලට වියදම් කිරීම සඳහා පමණක් බවත් ඔහු කීය. ඉදිරියේදී චීනයෙන් භාණ්ඩ ආනයනය වැඩි වීමේ ඉඩක් ඇතැයි ඔහු කීය. චීන ඖෂධ වර්ග, චීනයේ පිරිපහදු කළ ඛණිජ තෙල් මෙන්ම දැනට ආනයන සීමා කර ඇති උපකරණ සහ වාහන පවා චීනයෙන් ආනයනය කිරීමේ ඉඩක් ඇතැයි ඔහු කීය.
මෙම ණය මුදල චීනයෙන් භාණ්ඩ ගෙන්වාගැනීමට වියදම් කොට වසර දෙකකට පසු නැවත ණය ගෙවීම සඳහා 2022 දී නැවත මුදල් ගෙවන විට ශ්‍රී ලංකාව සතුව යුවාන් ඒකකයෙන් මුදල් නොමැති නිසාත්, ඩොලර් වියදම් කර යුවාන් මිලදී ගැනීමට සිදු වන නිසාත් අර්බුදයක් ඇති වීමේ ඉඩක් ඇතැයි ඔහු කීය.■
ශ්‍රීලනිපය තනිවම නාමයෝජනා හදයි
■ අනුරංග ජයසිංහ
ඉදිරි පළාත් සභා මැතිවරණය වෙනුවෙන් තනිවම තරග කිරීමට සිදු වනු ඇතැයි උපකල්පනය කරමින් ශ්‍රීලනිපය සෑම ආසනයක් සඳහාම සම්පූර්ණ නාමයෝජනා ලැයිස්තු සකස් කිරීමට තීන්දු කළ බව අනිද්දා වෙත අදහස් දැක්වූ ශ්‍රීලනිප මධ්‍යම කාරක සභිකයෙක් කීය.
ශ්‍රීලනිපයේ නව නිලධාරීන් පත් කිරීමෙන් පසු, නාමයෝජනා කැඳවීම ඇරඹූ බවත් ඔහු කීය. මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමට කැමති සාමාජිකයන් මෙන්ම සිවිල් ක්‍රියාකාරීන්, විද්වතුන්, කලාකරුවන් සහ වෘත්තිකයන්ට නාමයෝජනා සඳහා අයදුම්පත් ඉදිරිපත් කරන ලෙස ආරාධනා කර ඇතැයි ඔහු පැහැදිලි කළේය. මේ වන විට අයදුම්පත් ලැබෙන බවත්, ඉදිරියේදී නාමයෝජනා කමිටුවක් පත් කර අපේක්ෂක ලැයිස්තු සකසන බවත් ඔහු කීය.
ශ්‍රීලනිපය තනිව මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙනවාද නැද්ද යන්න තීන්දු කර නැති බව ඔහු වැඩිදුරටත් පැහැදිලි කළේය. ඉදිරි දේශපාලන වටපිටාව සලකා බලා මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන ආකාරය පසුව තීන්දු වෙන නමුත්, ශ්‍රීලනිපයට තිබෙන කුඩම්මාගේ සැලකිලි නිසා තනිව ඉදිරිපත් වීමට සිදු වුණොත් එයට සූදානම් වෙන බවද ඔහු කීය.
ඊට අමතරව ශ්‍රීලනිපය සමඟ හවුලේ නාමයෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට කැමති ආණ්ඩුවේ අනෙකුත් පක්ෂවල සාමාජිකයන් සහ සංවිධානවල සාමාජිකයන් සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තුවන බවද ඔහු කීය.■
පළාත් සභා පැවැත්වීම බැසිල්ට බාරදෙයි
පළාත් සභා මැතිවරණය හැකි ඉක්මනින් පැවැත්වීම සඳහා නව පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පනතක් සකස් කිරීම ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ ජාතික සංවිධායක බැසිල් රාජපක්ෂ වෙත පවරා ඇතැයි වාර්තා වේ.
මාර්තු 17 වැනිදා සවස්වරුවේ බැසිල් රාජපක්ෂ මහතා සහ මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ සභාපතිවරයා අතර මැතිවරණ ක්‍රමය පිළිබඳ සාකච්ඡාවක්ද පවත්වා ඇතැයි වැඩිදුරටත් වාර්තා වේ. අලුතින් සීමා නිර්ණය සිදු නොකොට, මීට පෙර තිබුණු සීමා නිර්ණය යටතේ පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පනත සංශෝධනය කිරීමට ඇති ඉඩකඩ එහිදී සලකා බලා ඇත.
මැතිවරණ ක්‍රමය පිළිබඳ ඉක්මන් තීන්දුවක් ගෙන පළාත් සභා මැතිවරණය ඉක්මනින් පැවැත්වීම සඳහා ආණ්ඩුවේ සියලු පක්ෂවල නායකයන් මාර්තු 16 වැනිදා පැවති ආණ්ඩුවේ පක්ෂ නායකයන්ගේ රැස්වීමේදී ඒකමතිකව කැමැත්ත පළ කර ඇත.
කෙටි කාලසීමාවක් ඇතුළත නව පනතක් සැකසීමට නොහැකි වුවහොත් පැරණි ක්‍රමයට මැතිවරණය පැවැත්වීමට එකඟ වී තිබේ.■
එක රටක්! සාලිට වෙන නීතියක්!
මේ මොහොතේ රටේ සිටින ලොකු ම ද්‍රෝහියා හැටියට, හිටපු ආණ්ඩුකාරවරයකු වන අසාද් සාලි මහතා මාධ්‍යවලින් හංවඩු ගැහුණත්, ඔහු අත්අඩංගුවට ගැනීම පිටුපස තිබෙන අනීතික ක්‍රියාවලිය ගැන අවදිමත් මිනිසුන් අවධානය යොමු කළ යුතු ය.
සාලි මහතා පසුගිය දා මහජන අවධානයේ ඉස්මත්තට නැවත ආවේ, තමන් පාලනය වන්නේ ෂරියා නීතියෙන් බව මාර්තු 10 වැනි දා ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කිරීම නිසා ය. මේ නිසා ඔහු අත්අඩංගුවට ගත යුතු යැයි මාධ්‍යවලින් හා සමාජ මාධ්‍යවලින් සමහරුන් ප්‍රකාශ කළ අතර, මහජන ආරක්‍ෂාව භාර ඇමතිවරයා ද ඔහු අත්අඩංගුවට ගත යුතු යැයි කීවේ ය. කිසිවකු අත්අඩංගුවට ගැනීම හෝ නොගැනීම රටේ ආරක්‍ෂාව භාර ඇමතිවරයා කියන විදියට සිදුවීමෙන් පෙන්වන්නේ ම ඒ රටේ නීතියේ පාලනයක් නැති බවයි. මහජන ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ ඇමතිවරයා ද, රටේ නීතිය යනු තමාගේ වචන බව සිතාගෙන සිටින සෙයක් දිස්වෙයි. ඒ කතාව ම කියන ජනාධිපතිවරයකු සිටින රටේ ඇමතිවරයකු එසේ හැසිරීම පුදුමයක් ද නොවේ.
එහෙත්, තමා පාලනය වන්නේ ෂරියා නීතියෙන් යැයි කීමත්, රටේ නීතිය තමාට අදාළ නොවන්නේ යැයි කීමත්, ලංකාවේ නීතියට අනුව කිසි ම වරදක්, අපරාධයක් නොවේ. එයින් ජාතීන් අතර හෝ ජනවර්ග අතර වෛරයක්, ගැටුමක් ඇති වන්නේ නැත. ඒ නිසා, අයිසීසීපීආර් පනත හෙවත් සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය පනත යටතේ ඔහු වරදක් කළ බවට කිසි ම අනුමිතියක් ද ඇති වන්නේ නැත. ඔහු වරදක් කළා යැයි කිසිවකු කියන්නේ නම්, ඊට පදනම් කර ගන්නා හේතුව, ඔහු මුසල්මානුවකු වීමත්, රටේ නීතිය මුසල්මානුවකු ප්‍රතික්‍ෂෙප කළා යැයි අන් කිසිවකුට හැඟෙන ඉස්ලාමොෆෝබියා හෙවත් ‘ඉස්ලාම් භීතිකාමය’ අදහසත් ය.
සාලි මහතා හැම ආණ්ඩුවක ම සුරතලෙකි. ඔහු ආණ්ඩුවේ නායකයන් සමග සිටින තාක්, ඔහු නිසා මුස්ලිම් ඡන්ද තමන්ට ලබා ගත හැකි යැයි සිතන තාක් ඔහු තමා වෙත තබා ගැනීමට ආණ්ඩුවේ නායකයෝ කැමති ය. ඔහු සේවය කරන්නේ තමන්ගේ විරුද්ධ පක්‍ෂයට යැයි සිතෙන විට, සාලි සිටිය යුත්තේ බන්ධනාගාරයේ යැයි ඒ අය ම සිතති. හැම ආණ්ඩුවක ම අසාද් සාලි මහතා දරා ඇති විවිධ තනතුරුවලින් මේ ඇත්ත මනා ව පෙනේ.
දැන් සාලි මහතා අත්අඩංගුවේ ය. ඒ, ඔහු කළ ප්‍රකාශය මත අත්අඩංගුවට ගන්නට යැයි නීතිපතිවරයා කළ නියමය අනුව ය. ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත්තේ, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත හා අයිසීසීපිආර් පනත යටතේ බව පොලිසිය කියයි. ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ ඔහු අත්අඩංගුවට ගැනීමට හේතුව ලෙස කියැවෙන්නේ පාස්කු ප්‍රහාරය විමර්ශන ජනාධිපති කොමිසමේ නිර්දේශයන් ය. ඒ අතර ඔහුගේ වාහනයේ තිබී පිටරටක නිෂ්පාදිත පිස්තෝලයක් හා පතොරම් සොයා ගත් බව ද අපරාධ පරීක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව අලුතින් ම හෙළි කළේ ය. මාර්තු 10 වැනිදා තමා කළ ප්‍රකාශයක් සම්බන්ධයෙන් රටේ පාලකයන් කුපිත වී ඇති බව දැන දැන ම, නිතර දෙවේලේ පිස්තෝලයක් තම වාහනය තුළ තබා ගැනීමෙන් අත්අඩංගුවට ගන්නා වේලාවක, අලුත් චෝදනාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට අවස්ථාවක් පොලිසියට ලබා දීමට ඔහු කල්පනා කරන්නට ඇත.
ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති නිසා, දිගින් දිගට ම රඳවා ගැනීමේ නියෝග නිකුත් කරමින් ඔහු තබා ගන්නට පොලිසියට හැකි ය. සමහර විට ඔහු ආණ්ඩුවට එකතු වී ආණ්ඩුකාර තනතුරක් ලබා ගැනීමට එකඟ වන අවස්ථාව දක්වා මේ ක්‍රියාවලිය දිගට සිදු වනු ඇතැ’යි අපට උපකල්පනය කළ හැකි ය.
අසාද් සාලි මහතා අත්අඩංගුවට ගැනීමේ ක්‍රියාවලියෙන් යළිත් පෙන්නුම් කරන්නේ, එක රටක් තිබුණාට, ඒ රටේ එක නීතියක් නැති බවත්, වුවමනාව අනුව නීති නැවීම හා කැඩීම සිදු වන බවත් ය. ප්‍රකාශය ගැන අත්අඩංගුවට ගන්නා බව කීම, (ප්‍රකාශයක් කිරීම කිසි ම වරදක් නොවේ.) අත්අඩංගුවට ගැනීම ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත හා අයිසීසීපීආර් යටතේ වන බව කීම හා පිස්තෝලයේ කතාව එකට ගත් විට ඒ බව මනාව පෙනේ.
රටේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බව පෙනෙන්නේ එකිනෙකාට වෙනස් ආකාරයට පමණක් නොවේ. සුළුතර ජනවර්ගයන් විශේෂයෙන් පීඩාවට පත් කරන අයුරෙනි. මහජන ආරක්ෂක ඇමතිගේ බුර්කා තහනම් වෑයම හා සාලි අත්අඩංගුවට ගැනීම ඊට උදාහරණ ය. ■
‘මෝහෙන් මුලාවෙලා’ – පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ඉම්තියාස් බාකීර් මාකාර්
■ නිත්‍යා සෙව්වන්දි
‘මෝහෙන් මුලා වෙලා
මානෙන් උදම් වෙලා
තණ්හාව ක්‍රෝධ ද්වේෂ පාරේ
මිනිසා කොහේද මේ..
රත්තරන් කෙණ්ඩියේ සිංහ තෙල් වගේ
මිනිස් ගුණේ හැමදා බැබළේ..’
වික්ටර් රත්නායක ගායනා කරන සිරිල් ඒ සීලවිමල පදරචනය කළ, ආර්.ඒ. චන්ද්‍රසේන තනු නිර්මාණය කළ මේ ගීතයේ ගැඹුරු පණිවිඩයක් අන්තර්ගත වෙනවා. හැම මනුෂ්‍යයකුගේම යථාර්ථය මේ ගීතයේ ගැබ්වෙලා තියෙනවා. දීර්ඝ කෘතියක් කියවීමෙන් හෝ නාට්‍යයක්, චිත්‍රපටයක් නැරඹීම තුළින් දෙන පණිවිඩයක් මේ ගීතයේ වචන කීපය ඇතුළේ තියෙනවා. වික්ටර්ගෙ ගීතවලට මම කොහොමත් කැමැතියි. මනුෂ්‍ය ජීවිතයේ තියෙන නරක ගතිගුණ ටිකත් මේකේ කියනවා. අද අපේ රටේ තත්වයටත් ඉතාම අපූරු ගැළපීමක් තියෙනවා. දේශපාලනයට මෙන්ම ඕනෑම වෘත්තියකත් මේ කියන දේවල් තියෙනවා. කේළම් කීම, ඕපදූපයෙන් රට කෙටවීම, උගුල් ඇදීම නිසා අපේ රට ඉතිහාසයේ ඉඳන්ම විනාශ වෙලා තියෙනවා. ඒ හැමදේම ගැනම මේ ගීතයේ පද රචනයෙන් හිතන්න පොළඹවනවා. ඒ වචන හිතට වදින විදිහට ගායනා කරනවා. ජීවිතයේ තියෙන බොරු වටිනාකම්වලට යන්නෙ නැතුව යථාර්ථය තේරුම් ගැනීමෙන් මනුෂ්‍යත්වයේ ගුණය රැකගන්න ඕනෑ කියන හැඟීම ඇති කරනවා.■
මළ අයත් තිරයට ගේන්න ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය
■ අමිල රත්නායක
මෑත කාලයේ ‘ඩීප් ටොම් කෲස්’ නම් ටික්ටොක් ගිණුමක පළ වූ ටොම් කෲස් ගොල්ෆ් ගහන වීඩියෝවක් ප්‍රසිද්ධ වුණා. සිනහමුසු ටොම් කෲස් කතා කරමින්, ගොල්ෆ් ක්‍රීඩා කරන අයුරු. ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන් හැමෝම වාගේ ටික්ටොක් එන කාලෙක (අන්ඩර්ටේකර් පවා ටික්ටොක් ආවා.) ටොම් කෲස් ටික්ටොක් ආ එක පුදුමයක් නෙවෙයි.
ඒත්, ඇත්තටම ටික්ටොක් වීඩියෝවේ හිටියේ කෲස් නෙවෙයි. පුදුමය ඒක තමයි. මොකද, ඒ වීඩියෝවේ හිටියේ ටොම් කෲස්ම බව ඕනෑ තැනක දිවුරා කියන්න පුළුවන්. මේ ටොම් කෲස් බිහි වුණේ කෘත්‍රිම බුද්ධියෙන්. ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණයෙන්. ඒ ගිණුමේ නම වූ ‘ඩීප් ටොම් කෲස්’ යන්නෙන්ම මෙය ව්‍යාජ වීඩියෝ සහිත ගිණුමක් බව කියවුණා. නිර්මාණකරුවා ප්‍රසිද්ධියේ ඒවා ව්‍යාජ බව පිළිගත්තා.
අන්තිමේ එම ප්‍රසිද්ධ කළ ශිල්පියා ඉදිරියට විත්, තමන් එය කළේ කිසි කෙනෙකුට හිත රිද්දන්නට නොවන බවත් කියා තිබුණා. ඇත්තටම ඒ වීඩියෝවල තිබුණේත් ටොම් කෲස් ගොල්ෆ් ගසන සාමාන්‍ය දර්ශන. ඒවායින් කෲස්ට ලොකු හානියක් වෙන්නේත් නැහැ.
ඒත් පුදුමය වුණේ යම් වීඩියෝවක් සත්‍ය එකක්ද, සංස්කරණය කළ එකක්ද කියා හඳුනාගන්නට තිබෙන පරිගණක පද්ධති ගණනාවකින් මෙය සත්‍ය එකක් බවට නිගමනය කර තිබීම. ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය බහුල ලෝකයක, බොහෝ නිර්මාණවල සත්‍ය අස්‍යතාව හඳුනාගන්නට කෘත්‍රිම බුද්ධියක් සහිත පරිගණක පද්ධති පවා තියෙනවා. ඒත්, මේ ව්‍යාජ ටොම් කෲස් තැනූ ශිල්පියා ඒ පද්ධති ඉක්මවා ගිහින්. තාක්ෂණයට කළ හැකි විස්කම් කෙතරම්ද යන්න ඒ වීඩියෝවලින් හොඳින්ම පැහැදිලි වෙනවා.
ගරිල්ලා තාක්ෂණයක්
ඩීප් ෆේක් කියන්නේ දරුණු මෘගයෙක්. දැන් තියෙන අභියෝගය තමයි මේ මෘගයා මෙල්ල කරගන්නේ කොහොමද කියන එක.
ඩීප් ෆේක් එකකදී කරන්නේ යම් රූපයක ලක්ෂණ හඳුනාගෙන, එය අනුකරණය කර තවත් තැනකට එකතු කිරීම. එය සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ කෘත්‍රිම බුද්ධියක සහයෝගයෙන් කෙරෙනවා.
සරලව කීවොත් අප ‘ෆොටෝෂොප් කරලා’ යැයි කියන ඡායාරූප සංස්කරණ මනුස්සයෙක් අතින් කළා. එක් ඡායාරූපයක තිබෙන මුහුණ කපා, තවත් ඡායාරූපයක තියෙන සිරුරට එකතු කිරීම පරිගණක උපාංගයක් මත තාක්ෂණය දන්නා කෙනෙක් කරන්න ඕනෑ. කපන්නේ කොතැනින්ද, කෙලෙසද, එකතු කරන්නේ කොහොමද යන්න තීන්දු කරන්න ඕනෑ. මනුෂ්‍ය මොළයකින් කරන නිසා, සියුම්ව බැලුවොත් කපා ඇලවූ ඡායාරූපය හඳුනා ගන්න පුළුවන්. සැබෑ ඡායාරූපයක් ලෙස පෙන්වන්නට සියුම්ව කැපීම හරි අසීරුයි.
ඒත්, ඩීප් ෆේක් එකකදී නිර්මාණකරුවා කරන්නේ පරිගණක පද්ධතියක් නිර්මාණය කිරීම. ඒ වීඩියෝවෙන් මේ වීඩියෝවට සංස්කරණ කටයුත්ත කරන්නේ කෘත්‍රිම බුද්ධියක්. ඒ කෘත්‍රිම බුද්ධිය දියුණු වන තරමට ඩීප් ෆේක් නිර්මාණයේ තාක්ෂණයත් දියුණුයි. ඇත්ත නැත්ත හඳුනා ගන්න අමාරුයි.
කෘත්‍රිම බුද්ධියක් අවශ්‍ය වෙන්නේ ස්වාධීන තීන්දු ගන්නට. අපට ඕනෑ ටොම් කෲස්ගේ සමේ වර්ණය නම්, එය හඳුනාගන්නට, ටොම් කෲස්ගේ සිනාවේ විශේෂ ලක්ෂණ හඳුනාගෙන එය උපුටාගන්නට, සියුම්ම හැඟීම් අල්ලාගන්නට කෘත්‍රිම බුද්ධිය පාවිච්චි කරනවා. ‘මැෂින් ලර්නින්’ හෙවත් යන්ත්‍ර ඉගෙනුම කියන ක්‍රමවේදය එයට පාවිච්චි කරනවා.
දැන් ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය වැඩිපුර පාවිච්චි කරන්නේ ආචාරධාර්මික නොවන නරක අරමුණුවලට. සමහරවිට පහුගිය සතියක ලංකාවේ ජනප්‍රිය ගායන ශිල්පිනියකගේ යැයි කියමින් වීඩියෝවක් ප්‍රසිද්ධ කර තිබුණේත් එම තාක්ෂණය පාවිච්චි කරමින් විය හැකියි.
ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන්ගේ නිරුවත් වීඩියෝ සකසන්නට එය පාවිච්චි කරනවා. යම් දේශපාලනඥයෙකු හෝ වෙනත් ප්‍රකට කෙනෙකු නොකී දෙයක්, කීවා වගේ වීඩියෝ සාක්ෂ්‍ය ඇතිව පෙන්වන්නට ඒ තාක්ෂණය පාවිච්චි කරනවා. මේ තාක්ෂණය කෙතරම් භයානකදැයි ඒ උදාහරණවලින් තේරුම්ගත හැකියි.
2018 අප්‍රේල් මාසයේදී හිටපු ජනාධිපති බරක් ඔබාමා ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විවේචනය කරන, ඔබාමා කිසිදා කියනු ඇතැයි විශ්වාස කළ නොහැකි දේවල් කියන වීඩියෝවක් බස් ෆීඩ් ආයතනය ප්‍රසිද්ධ කළා. ඔබාමා කිසිදා නොකියන දේවල් ටිකක් කියාගෙන ඇවිත්, ‘මේ දේවල් මම කියන්නේ නෑ. සමහරවිට මේවා ජෝර්ජාන් පීල් වගේ කෙනෙක් කියාවි.’ ඔබාමා ඒ වීඩියෝවේදීම සත්‍යය පහදනවා. මෙය ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණයේ අනතුරුදායක බව පෙන්වන්නට තැනූවක්.
එම්එස්එන්බීසී ආයතනය මේ තාක්ෂණය ගැන විකාශය කළ වාර්තා වැඩසටහනකදී කියන්නේ ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය එන්න එන්නම දියුණු වෙමින් පවතින බව. ඒ අනුව අනාගතයේ පළවෙන වීඩියෝවක ඇත්ත නැත්ත හඳුනාගැනීම හරි අසීරු වේවි. ඒ නිසාම ඇමෙරිකාව වැනි රටවල ආරක්ෂක අංශ මේ ගැන විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් වෙලා. නවීන සමාජ මාධ්‍ය වෙබ් අඩවි ආදිය ඩීප් ෆේක් හඳුනාගන්නට කෘත්‍රිම බුද්ධියෙන් යුත් උපාංග නිර්මාණය කරලා.
සිනමාව
ප්‍රසිද්ධ කෙනෙකුගේ ජීවිත කතාවක් ඇසුරෙන් චිත්‍රපටියක් හදන විට, සැබෑ කෙනාට සමීප රුවක් තියෙන රංගන ශිල්පියෙකු හෝ ශිල්පිනියක හොයනවා. රැමි මලික් ‘බොහිමියන් රැප්සඩි’ චිත්‍රපටියේ ෆ්‍රෙඩී මර්කරිට රඟපෑවා. ඉන්දියාවේ සංජු චිත්‍රපටියේ තරුණ සංජේ දත්ගේ චරිතය රඟපෑවේ රන්බීර් කපූර්. ඒ රංගන ශිල්පියෙක් වන සංජේ දත් පණපිටින් සිටියදීමයි.
ජීවිත කතා වගේම, යම් චිත්‍රපටියක රඟපාන නළුවෙකුගේ හෝ නිළියකගේ තරුණ කාලය නිරූපණය කරන දර්ශනයක් තිබේ නම්, ඒ තරුණ කාලයේ පෙනුමට සමාන කෙනෙක් තෝරාගන්නවා. ඒ කොටස රඟපාන්නට.
ඒ ඒ අයගේ රංගනයේ තරම, පෙනුමේ ස්වභාවය අනුව ‘ඇත්ත කෙනා වගේමයි’ කියා අපි කියනවා. ඒත්, අනාගතයේ ‘ඒ ඇත්ත කෙනාම තමයි’ කියලා හිතෙන විදියට චරිත ප්‍රතිනිර්මාණය වේවි. ඩීප් ෆේක් හෝ වෙනත් තාක්ෂණයකින්.
ඩයනා කුමරිය ගැන චිත්‍රපටියක් ඇත්තම කුමරියගේ මුහුණෙන් බලන්න වුණොත්.
දැනටමත් බොහිමියන් රැප්සඩි චිත්‍රපටියේ ඇතැම් දර්ශන ඒ චිත්‍රපටියේ සිටින නළු නිළියන් වෙනුවට ක්වීන් සංගීත කණ්ඩායමේ සැබෑ සාමාජිකයන්ගේ මුහුණු එකතු කළ ඩීප් ෆේක් වීඩියෝ බලන්න පුළුවන්. බොහෝ ජීවිත කතා රැගත් චිත්‍රපටි දර්ශන, ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණයෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය කර අන්තර්ජාලයට එකතු කළ අවස්ථා තියෙනවා.
හොලිවුඩ් ක්‍රමය
තරුණ කාලයක් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන විට ඒ අහවලාමයි කියලා හිතෙන තරමට හොලිවුඩයේ තාක්ෂණය දියුණුයි.
හොලිවුඩය නළු නිළියන් තරුණ කරන්නට ඩීප් ෆේක් පාවිච්චි කරන්නේ නැහැ. ‘කැප්ටන් මාර්වල්‘ චිත්‍රපටියේදී සැමුවෙල් එල් ජැක්සන් අවුරුදු විස්සක් විතර බාල චරිතයක් රඟපෑවා. ‘පයිරේට්ෂ් ඔෆ් ද කැරිබියන්‘ චිත්‍රපටියේදී ජොනී ඩෙෆ් නවයොවුන් කොල්ලෙක් ලෙස රඟපෑවා. ඒ, ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණයෙන් නෙවෙයි. වීඑෆ්එක්ස් නම් සජීවීකරණ තාක්ෂණය පාවිච්චි කරමින්.
ඒත්, නෙට්ෆ්ලික්ස් ආයතනයෙන් ‘දි අයිරිෂ්මන්’ චිත්‍රපටිය කරන විට ඒ තාක්ෂණයත් මදි වුණා. රොබට් ඩි නීරෝ, ඩස්ටින් හොෆ්මාන් සහ ජෝ පෙසී වියපත් නළු නිළියන්. ඔවුන් අවුරුදු විසි ගණන්, තිස් ගණන්, හතළිස් ගණන් සහ අන්තිමේ හැට ගණන් දක්වා විහිදෙන චරිත රඟපෑවා.
අලුත් යමක් කරන්න වුණේ අයිරිෂ්මන් චිත්‍රපටියේ අධ්‍යක්ෂ මාටින් ස්කොසිසී තාක්ෂණික ‘විකාර වැඩවලට’ කැමති නැති නිසා. වීඑෆ්එක්ස් තාක්ෂණයෙන් තරුණ පෙනුම ගන්නට නළු නිළියන් මුහුණේ විවිධාකාර උපාංග පැළඳ රඟපාන්න ඕනෑ. එහෙම තාක්ෂණික උපාංග අටවාගෙන, කොළ පැහැ පසුබිමක, කැමරාවක් ඉදිරිපිට නළු නිළියන් රඟපාන හොලිවුඩ් විකාරවලට ස්කොසිසී කැමති වුණේ නෑ.
ඒ නිසා රූගත කිරීම් හැකි තරම් අඩු තාක්ෂණයකින් කරන්නත්, මේ නළුවන් තරුණ කිරීම හැකි තරම් දියුණු තාක්ෂණයකින් කරන්නත් සිද්ධ වුණා. ඒ සඳහා කැමරා තුනකින් යුත් තාක්ෂණයක් පාවිච්චි කළා. ‘ඔළු තුනේ යක්ෂයා’ කියලයි එකට සවි කරපු කැමරා තුන හැඳින්වුවේ. මේවා ගැන පැහැදිලි කරමින් නෙට්ෆ්ලික් යූටියුබ් නාළිකාවට වීඩියෝවකුත් එකතු කර තිබුණා.
තාක්ෂණයෙන් තරුණයන් වූ රංගන ශිල්පීන් තුන්දෙනාගේ තරුණ කාලයේ රූප අධ්‍යයනය කරමින් තාක්ෂණික කණ්ඩායම අවුරුදු දෙකක් ගත කළාලු. ඩි නිරෝගේ ‘ටැක්සි ඩ්‍රැයිවර්’ ආදි චිත්‍රපටි, හොෆ්මාන්ගේ ‘ස්කාර්ෆේස්’ ආදි චිත්‍රපටි තොගයක් අධ්‍යයනය කර තිබුණා. ඒත්, මේ විශිෂ්ට රංගන ශිල්පීන්ගේ තරුණ කාලය අධ්‍යයනය කළ තාක්ෂණ කණ්ඩායම අලුත් පාඩමක් ඉගෙනගත්තාලු. ඒ, ඔවුන්ගේ තරුණ කාලයේ හැම රංගනයක්ම එක වාගේ නොවන බව. ඒ ඒ චරිතවල පෞරුෂය, චරිත ලක්ෂණ එක්ක ඔවුන් ඒ ඒ චරිතවලට ගැළපෙන ආකාරයෙන් මුහුණේ ඉරියව්, චලනයන්, හැඩතල ආදි සියල්ල වෙනස් කර ඇති බව.
ඒ නිසා, තාක්ෂණික ශිල්පීන් කළේ ඒ නළුවන්ගේ තරුණ කාලය තාක්ෂණයෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීම නෙවෙයි. නළුවන් වෙනුවට ‘චරිතවල’ තරුණ කාලය තාක්ෂණයෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමයි කළේ. ඔවුන් එයට ‘මෙඩූසා’ නම් තාක්ෂණ උපාංගය පාවිච්චි කළා. ඉන්පසු නළු නිළියන් කැමරා ඉදිරිපිට ඉන්දවා ඔවුන්ගේ මුහුණේ ඉරියව් සියල්ලම පාහේ කැමරාවට අල්ලාගත්තා. ඒ ඉරියව් සියල්ල පරිගණකගත කළා. ඒවා ඇසුරෙන් මේ අයගේ හැඟීම් සියල්ල හරියට අල්ලාගෙන තරුණ කාලයට ගැළපෙන ලෙස ප්‍රතිනිර්මාණය කළා.
අනාගතය
අප මුලින්ම සඳහන් කළ ආචාරධාර්මික නොවන ක්‍රියා නිසා බොහෝ ඩීප් ෆේක් නිර්මාණකරුවන් වැඩ කරන්නේ යටිබිම්ගතව. මේ තාක්ෂණය තහනම් තාක්ෂණයක් ලෙස බොහෝ අය හඳුනාගන්නවා.
අප මුලින් සඳහන් කළ ටොම් කෲස් වීඩියෝ සකසා තිබුණේ ශිල්පීන් දෙන්නෙක්. එක් අයෙක් ටොම් කෲස් අනුකරණය කරන්නට සමතෙකු වන මයිල්ස් ෆිෂර්. ඔහු පෙර කී කොටස් රඟපා තිබුණා. ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණයෙන් එය ටොම් කෲස්ගේ වීඩියෝවක් කළේ බෙල්ජියන් ජාතියෙකු වන ක්‍රිස්ටෝපර් උමේ.
‘අපි දෙන්නා වෙබ් සීරීස් එකක් කළා. ටොම් කෲස් 2020 ජනාධිපතිවරණ සටනට එකතු වෙන කතාවක්. ඒකෙන් පස්සේ දවසක් හදිසියේ මයිල්ස් මට යෝජනා කළා ගොල්ෆ් ගහන වීඩියෝවක් දාමු කියලා. අපි ඒක කරලා දැම්මා. අපි ටික්ටොක් ඇප් එක ගැන දැනගෙන හිටියේ නෑ. නිකම් දැම්මා විතරයි. ඒත්, දවස් දෙකතුනක් යද්දී මිලියන දෙකහමාරක් වීඩියෝව බලලා.’ ක්‍රිස්ටෝපර් ගාඩියන් වෙත අදහස් දක්වමින් එසේ කියා තිබුණා.
මේ නිර්මාණකරුවා 2018න් පසු ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය ඉගෙනගෙන, එයින් නිර්මාණ කර තිබුණා. ප්‍රකට ආයතන පවා ඔහුගෙන් සේවය ලබා තිබුණා.
ඩීප් ෆේක් වැනි තාක්ෂණයක් සමාජයට හානියක් නොකර දියුණු වෙන්නට නම්, එයට අදාළ නීතිරීති සැකසෙන්න ඕනෑ. ආචාරධර්ම සැකසෙන්න ඕනෑ. ජීවත් නොවන කෙනෙකුගේ රුව, ඔවුන්ගේ අනුමැතියක් නැතිව පාවිච්චි කරන්නේ කෙලෙසද? එය කළ යුත්තේ මොනතරම් දුරටද. සීමාව මොකක්ද?
මේවා නිරවුල් වුණොත් අනාගතයේදී රසවත් සහ කලාත්මක අරමුණු වෙනුවෙන් ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය පාවිච්චි වේවි. මාස අටකට කලින් ස්නූප් ඩොග් තමන්ගේ නිර්මාණයකට දිවියෙන් සමුගත් රැප් තරුවක් වන ‘ටුපාක්’ එකතු කර තිබුණා. ඒ අනුව පිළිගත් කලාකරුවන් මේ තාක්ෂණය පාවිච්චි කරන අවස්ථා කෙමෙන් කෙමෙන් උදා වෙන බව පැහැදිලියි.
‘මා බලාපොරොත්තු වෙනවා නුදුරේදීම වගකීම් සහගතව ඩීප් ෆේක් තාක්ෂණය පාවිච්චි කරන්නට නීතිරීති සැකසේවි කියලා.’ පෙර කී නිර්මාණකරු ක්‍රිස්ටෝපර් උමේ වැඩිදුරටත් කියා තිබුණේ එහෙම.■
මම කැමති වුණේ ඇවිද ඇවිද වැඩ කරන්න – පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රිනී ආචාර්ය හරිනි අමරසූරිය
ඔබ අධ්‍යාපනය ලැබූ බිෂොප් විද්‍යාලය ඉස්සර මධ්‍යම පන්තික කුල කාන්තාවක් හැදූ පාසලක්ලු. ඔබ ඉස්කෝලේ ගිය කාලයේත් ඒ වගේද?
අපි යන කාලයේ තදින්ම එහෙම එකක් තිබුණේ නෑ. ඒත්, එහෙම නෑ කියන්නත් බෑ. කාන්තාවන් කවදාහරි කසාද බඳින්න ඕනෑ මොන වගේ පිරිමියෙක්ද වගේ මාතෘකා තිබුණා. ඒත්, කාන්තාවන් විශ්වවිද්‍යාලයට යන්න ඕනෑ, ඉගෙනගන්න ඕනෑ, රස්සාවක් කරන්න ඕනෑ වගේ හැඟීමකුත් තිබුණා.
ඒ කාලෙ වැඩිම ආසාවක් තිබුණේ..
මම කැමති වුණේ සාහිත්‍යයට. මම හෝ ගාලා පොත් කියෙව්වා. විවිධ දේවල් ලිව්වා. ලිවීමේ හැකියාවක් තියෙන බවත් දැනගෙන හිටියා. කතා පොත් ලියන්න වගේ ආසාවක් තිබුණේ. ඒ පාරේ යන්න හිටියා. නැත්නම් ජනමාධ්‍යවේදියෙක් වෙන්න හිතුවා.
විකල්ප පත්තරවල වගේද?
විකල්ප නෙවෙයි. කෙළින්ම ගාඩියන්, නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් වගේ. ඒ පැත්තෙන් මට ලොකු හීන තිබුණා. ඉස්කෝලේ කාලේ කතා ලිව්වා. සඟරාවලට හෙම සමහර ඒවා ලිව්වා. ඒත්, ඉස්කෝලේ කාලයේදී පවා මගේ ජීවිතේ හරිම සාමාන්‍යයි. විශේෂ හැකියාවන්, විශේෂ කැපී පෙනීම් තිබුණේ නෑ. ලියන්න පුළුවන් කියලා යම් හැඟීමක් තිබුණා විතරයි. යම් කැරලිකාරී ගතියකුත් තියෙන්න ඇති. ඒත්, මහා ලොකුවට කැපී පෙනුණේ නෑ.
කොහොමහරි මම පසුකාලීනව තෝරාගත්ත සමාජ විද්‍යාව කියන්නේත් මිනිසුන් ගැන විෂයක්. අපි පාවිච්චි කරන ක්‍රමවේදවල තියෙන්නේ මිනිසුන් හමුවීම, කතා ඇසීම වගේ. මේක මිනිසුන්ගේ කතා ලියන විෂයක්නේ. ඉන්දියාවේ විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලැබූ කාලේ මට ආසියාවේ හොඳම සමාජ විද්‍යාඥයන් මුණගැහුණා. ඒ නිසා මම විෂයට හොඳට කැමැති වුණා.
හරිනි නිදහසේ කතාබහ කරන විදිය, නිදහස් හැසිරීම, කොට කොණ්ඩය වගේ ලක්ෂණ ඉස්කෝලේ කාලයේත් තිබුණාද? නැත්නම් ඉස්සර ලාලිත්‍යයෙන් පිරි, සුසිනිඳු ගැහැනු ළමයෙක්ද?
එහෙම තිබුණේ නෑ. ඉස්කෝලේදීත් අපි වැඩිපුර කෝමල ගැහැනු ළමයින් ගණන් ගත්තේ නෑ. බෝනික්කන් වගේ නෑ. එහෙම අයට එක එක නම් පවා කිව්වා. අපි ටිකක් තදයි. දුවලා පැනලා හිටියා. අපි කොල්ලන් ගණන් ගත්තේත් නැති තරම්. යටින් කොල්ලන්ට කැමතියි. ඒත්, අපි හරි ආඩම්බරයි. කොල්ලන්ට යට වෙන්නේ කොහොමද වගේ හැඟීමක් මතුපිටින් තිබුණා. අපේ අම්මලා රස්සාවක් නොකළාට හරි ශක්තිමත් ගැහැනු. යටහත් පහත් ගතියක් තිබුණේ නෑ.
පවුලේ පොඩිම කෙනානේ..
මගේ අක්කායි, මායි හැදුණ විදිය හරිම වෙනස්. අක්කා සමහර වෙලාවට කියනවා. මට කරන්න ඉඩ දීපු දේවල්වලින් අරික්කාලක්වත් අක්කාට කරන්න දුන්නේ නෑලු. වැඩිමල් වීමත් හේතුවක් වෙන්න ඇති. ඉස්කෝලේ යනකොටත් අක්කා එක්කාගෙන ගියා. ඒත්, මම ඉස්කෝලේ ගියේ තනියම. අක්කා වැඩට ගිය මුල් කාලයේත්, බස් ස්ටෑන්ඩ් එකේ ඉඳන් එක්කාගෙන එන්න කෙනෙක් යැව්වා. මා එක්කාගෙන යන්න කවුරුත් ආවේ නෑ. මම ටිකක් තදයි වගේ හැඟීමක් තියෙන්න ඇති.
ඒ කියන්නේ ස්ත්‍රීවාදය ගැන දැනගත්තාම හරිනිගේ දැන් චරිත ලක්ෂණ ආවා නෙවෙයි..
එහෙම එකක් නෙවෙයි. මම ඕවා ගැන එච්චර හිතලාත් නෑ. ඒත් ඇඳුම්, කොණ්ඩා මෝස්තර ගැන නෙවෙයි අපි ඒ කාලෙ ඉඳන්ම උනන්දු වුණේ. අපට තිබුණා ඉගෙනගන්න, රැකියා කරන්න, නායකත්වය ගන්න වගේ අදහසක්. ඔය අස්සේ මම අවුරුද්දකට ඇමෙරිකාවටත් ගියා.
ඉස්කෝලේ යන කාලේ..
ඔව්, ශිෂ්‍ය හුවමාරු වැඩසටහනකින්. සාමාන්‍යපෙළ ඉවරවෙලා, අසූහතේදී අවුරුද්දකට ඇමෙරිකාවට යන්න ලැබුණා. ඒකෙදී වෙන්නේ ඇමෙරිකාවේ ගෙදරක නතර වෙලා, පවුලක් එක්ක අවුරුද්දක් ජීවත්වීම. එහේ හයි ස්කූල් එකකට ගියා. උතුරු කැලිෆෝනියාවේ. එහේ මා හිටපු ගෙදර පවුලට ටිකක් විකල්ප සංස්කෘතියක් තිබුණා. හැට ගණන්වල හිපි සංස්කෘතිය එක්ක හිටපු, බෞද්ධ දර්ශනය ගැන අධ්‍යයනය කරපු පවුලක්. ඒ ආභාසය මම ලැබුවා. සාමාන්‍යයෙන් ඇමෙරිකාවේ සංස්කෘතිය කියා අපි චිත්‍රපටිවලින් දැකපු සංස්කෘතිය නෙවෙයි මම වින්දේ. ඇමෙරිකාවේත් හරි පටු අදහස් තියෙන අය හිටියානේ. ඒත් ඒගොල්ලන් එහෙම නෑ.
සාමාන්‍ය විදියට ඇමෙරිකාවේ ළමයි එක්ක..
ඔව්. දැන් හැරිලා බැලුවාම අම්මලා මොකටද යැව්වේ කියලාත් හිතුණා. මට එතකොට අවුරුදු දාහතක්. අලුත්ම ඉස්කෝලෙකට ගියා. මොනවා කළත් මා හිටියේ දන්නැති පවුලක් එක්ක. යාළුවන් දන්නේ නෑ. වෙනමම සංස්කෘතියක්. ඒකට පුරුදුවෙන්න තරම් කාලයකුත් නෑ. මම ගිය තැන පුංචි ගමක්. ඒ ඉස්කෝලේ මම හැරුණාම දුඹුරු හමක් තිබුණ ළමයි දෙන්නෙක් ඉන්න ඇති. ලංකාවක් ගැන එහේ කවුරුත් අහලාත් නෑ. ලංකාව තියෙන තැනක් දන්නේත් නෑ. පැල්පතකින් ආ කෙනෙක් වගේ මා දිහා බලන්න ඇති. ඒත් ඒ නිසාම මට කරදයක් වුණේත් නෑ. ඒ ළමයි මා බාරගත්තා.
ඉන්දියාවට ගියේ ශාස්ත්‍රීය ක්ෂේත්‍රයෙන් ඉහළට යන්න හිතලාද?
ඉන්දියාවට යනකොට නම් මට කිසිම අරමුණක් තිබුණේ නැහැ. උපාධියක් ගන්න ඕනෑ කියලා අදහසක් විතරක් තිබුණා. අපි ඒලෙවල් කළේ අනූවේ. ඒ කාලෙ කලබල නිසා ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල වහලායි තිබුණේ. ඒ නිසා නිකම්ම ඉන්නවාට වඩා අවස්ථාවක් ගන්න උත්සාහ කළා. ශිෂ්‍යත්වයක් ලැබිලා මම ඉන්දියාවට ගියා. ඒත්, කරන්නේ මොනවාද කියලා කිසිම අදහසක් තිබුණේ නෑ. යාළුවෙකුගේ තාත්තා කෙනෙක් තමයි කීවේ සමාජ විද්‍යාව කරන්න කියලා. මම බලාපොරොත්තුවෙන් හිටියේ ඉංග්‍රීසි කරන්න.
ඉන්දියාවේ පසුබිම..
ඔය කාලේ ලංකාවේ ළමයි එහේ යන්න පටන් අරගෙන. ඒ නිසා ළමයි කිහිපදෙනෙක් හිටියා. ඒත් ලංකාවෙන් ගිය ලොකු පිරිසක් හිටියේ නෑ. මම ගියේ දිල්ලි විශ්වවිද්‍යාලයට. ඒත් දිල්ලි විශ්වවිද්‍යාලය කියන්නේ අති දැවැන්ත එකක්. ඒක විවිධ කොලේජ්වලට බෙදලා තිබුණා. මම ගියේ හින්දු කොලේජ් එකට. ගැහැනු පිරිමි දෙපාර්ශ්වයම ඉන්න හොඳ සමාජ විද්‍යා අංශයක් හින්දු කොලේජ් එකේ තියෙන බව මම අහලා තිබුණා. මම කාන්තා විද්‍යාලයක ඉගෙනගත් නිසා, මිශ්‍ර විශ්වවිද්‍යාලයකට යන්න ඕනෑ වුණා. මම ඉන්දියාව හොඳටම වින්දා. හින්දු විද්‍යාලයේ ලාංකිකයෙක්ට හිටියේ මම විතරයි.
වින්දා කිව්වේ..
යාළුවන් ආශ්‍රය කළා. ගොඩක් ඇවිද්දා. පළවැනි වතාවට ස්වාධීනව, මගේ ෆ්ලැට් එකක හිටියා. මාත් තව ලංකාවේ යාළුවෙකුත් ෆ්ලැට් එක බෙදාගත්තා. ඉන්දියාව කියන්නේ ගොඩක් අත්දැකීම් ලබන්න පුළුවන් රටක්නේ. මට හොඳ ඉන්දියන් යාළුවන් පිරිසක් හිටියා. එයාලාගේ ගෙවල්වල ගියා. ඉන්දියානු සංස්කෘතිය එයාලා එක්ක බෙදාගත්තා. ටි්‍රප් ගියා. ලංකාවේත් හොඳ පිරිසක් හිටියා. ඒ කාලෙ ටික දෙනෙක් තමයි හිටියේ. ඉන්දියාවේ තියෙන්නෙ තට්ටු ගෙවල්. මම හිටපු ෆ්ලැට් එකේම ලංකාවේ පිරිසක් හිටියා. ඒ අය අය නිතර මුණගැහුණා. ඒත්, මේ ෆ්ලැට් එක තිබුණේ දකුණු දිල්ලියේ. හින්දු විද්‍යාලය තිබුණේ උතුරු දිල්ලියේ. බස් එකේ පැයක විතර පරතරයක් තිබුණා.
ගොඩක් ඇවිදින්න ඇති..
අවුරුද්දකට සැරයක් කොහොම හරි ගෙදර දුවගෙන ආවා. දිල්ලිවල ගිම්හාන කාලය හරිම රස්නෙයි. මම රාජස්ථාන් ගියා, කල්කටා ගියා, අම්මායි තාත්තායි එක්ක බුද්ධගයා ගියා, මුම්බායි ගියා. මිනිසුන් මුණ ගැසීමේ අත්දැකීම් ලැබුවා.
එහේදී දේශපාලනය කළාද?
ලොකු දේශපාලනයක් නෑ. ඒත්, ස්ත්‍රීවාදී නැඹුරුවක් ආවා. මාත් එක්ක ටික කාලයක් හිටියා ප්‍රසිද්ධ ස්ත්‍රීවාදිනියක් වන රිතූ මෙනන්ගේ දුව. ඉන්දියාවට ගියාම තමයි ස්ත්‍රීවාදය ගැන දැනෙන්න, කතා කරන්න අවස්ථා ආවේ. ලංකාවට වඩා වෙනස එහේදී හොඳටම දැනුණා. හිංසනය පවා හරිහැටි අත්දැක්කේ එහේදී. බස් එකක යද්දී වුණත්, ලංකාවේදී යම් යම් පොඩි අත්දැකීම් තිබුණාට ඉන්දියාවේදී තමයි ටිකක් තද අත්දැකීම් ලැබුවේ. ඉස්කෝලෙ යන කාලෙ මොකක් හරි වුණොත් අපි පොඩි පාට් එකක් දානකොට කොල්ලන් බයවෙලා ඈත් වුණා.
එහේදී කෙල්ලන්ට කටේ බලෙන් දිනන්න බෑ..
එහේ හරි ආක්‍රමණශීලීයි. මුලින්ම ඉන්දියාවට යනකොට මට ඉන්න තැනක් හොයාගන්න අම්මායි තාත්තායි මා එක්ක ආවා. එක බෝඩිමකට ගියාම, එතැන හිටපු මේට්‍රන් අම්මාට කියලා දුව අරගෙන ආපහු ලංකාවට යන්න කියලා. මේක ගෑනු ළමයින්ට හරි භයානක නගරයක් කියලා. ඒ පාර මට ඉන්දියාවේ නවතින්න ලොකු සටනක් කරන්න වුණා. මට සිදුවීම් හරියටම මතක නෑ. ඒත් විශ්වවිද්‍යාලයේදී මොකක් හරි ජරමරයකුත් වුණා. ඒකෙන් පස්සේ අපි කණ්ඩායමක් විදියට ඒකට විරුද්ධව වැඩ කළා.
ලංකාවට ඇවිත්..
මම ඉන්දියාවේදී මාස්ටර්ස් උපාධියත් කරන්න පුළුවන්කම තිබියදී, ඒක නොකර ලංකාවට ආවා. නෙස්ට් කියන රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයේ රැකියාවට ගියා. මට තිබුණේ රස්සාවක් කරන්න ඕනෑ, ඒත් නවයේ ඉඳන් පහට කරන කාර්යාලීය රැකියාවක් නෙවෙයි කියන අදහස විතරයි. නෙස්ට් එකට ගියේ අහම්බයකින්. ඒක මට මාර අත්දැකීමක් වුණා. ලංකාවේ බොහෝ තැන්වල ඇවිද්දා. බස්වලින් ගියා. ගම්මාන ඇතුළේදී බයික්වලින් ගියා. ඉස්පිරිතාල ගාණේ, ගම්මානවල. ලංකාවේ අසාධාරණය, අයුක්තිය, මිනිසුන්ගේ පීඩාකාරී අත්දැකීම් දකින්න ලැබුණේ එතකොට. මුල්ලේරියාවේ මානසික වෛද්‍යවරුන් එක්ක ගැටුම් පවා ඇති වුණා.
නෙස්ට් සංවිධානය පටන්ගත්තේ මුල්ලේරියාවේ ප්‍රශ්නයක් ගැනලු..
ඔව්, යුනිට් ටූ කියලා වාට්ටුවක් තිබුණා. මේකේ හිටපු කාන්තාවන් වෙනුවෙනුයි පටන්ගත්තේ. මම ගියේ අනූහතරේදී. එතකොට දාහක් විතර හිටියා. අසූහතරේදී ඒ ව්‍යාපාරය පටන්ගත් කාලයේ ඊටත් වැඩිලු. එතැන හිටපු කාන්තාවන් වධ වින්දා. ගැටගහලා, ගහලා, හරියට කන්න නොදී, අර්ධ තිරිසන් අත්දැකීම් විඳින්න ලැබිලා. ඒත්, සමහර මනෝ වෛද්‍යවරුන් පවා ඒක පවත්වාගෙන ගියාලු. පවුල්වලින් මානසික ආබාධ තියෙනවා කියලා අත්හැරපු අය තමයි මෙතැනට දැම්මේ.
අපායක්..
තනිකරම අපායක්. කවුරුත් ඒ කාන්තාවන් බලන්න ආවේත් නෑ. ගියේ අපේ සංවිධානයේ අය විතරයි. අපි යනවාට එතැන වැඩකළ අය කැමතිත් නෑ. අපි හිතන්නේ මානසික රෝගීන් කිසි සිහියක් නැති අය කියලානේ. ඒත් එහෙම නෑ. එයාලා සාමාන්‍ය කාන්තාවන්. ඒත්, මේ හිරගෙදර වගේ තැනදී ආයතනගත වෙලා තමයි එයාලා වැඩිපුර පීඩා වින්දේ. අවුරුදු ගණන් දරුණු සැලකීම් ලබලා, ඔවුන්ට සමාජයේ හැසිරෙන විදිය ගැන අවබෝධයකුත් නොතිබුණු තරම්.
ඔබ 2010න් පස්සේ විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන්ගේ සම්මේලනයේ වැඩ කරන තුරුම දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වයක නොසිටි, ශාස්ත්‍රාලීය වැඩ සහ පර්යේෂණ කරගෙන හිටපු කෙනෙක්. ඉස්සර මීඩියාවලට කතා කළ..
කිසිම සම්බන්ධයක් තිබුණේ නෑ. ෆුටා එක වෙනතුරුම දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වයක හිටියේත් නෑ. දේශපාලන ක්‍රියාකාරීන් එක්ක සම්බන්ධයක් තිබුණේත් නෑ. මට ඒ ගැන ආසාවක් හෝ උනන්දුවක් තිබුණේ නෑ. මම කැමති වුණේ තැන් තැන්වල ඇවිද ඇවිද වැඩ කරන්න. මන්නාරමේ මම ගොඩක් වැඩ කළා. උතුරු නැගෙනහිර වැඩ කළා. රටේ විවිධ තැන්වල මිනිසුන් මුණ ගැහුණා.
හරිනි දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වයට ආ පසුවත් අර පරණ ප්‍රතිරූපයම තිබුණා. පූසන්ගේ ෆොටෝ ෆේස්බුක් දාන, දේශපාලන කතාවක් කළත් ආවේගශීලී නොවී එදිනෙදා ස්වරයෙන්ම කතා කරන, සුපුරුදු විදියට අඳින පළඳින බව දැක්කා..
මම දන්නේ නෑ ඒකට මොනවා කියන්නද කියලා. ඒත් මම පූසන්ට කැමතියි. සාමාන්‍ය විදියට ඉන්න කැමතියි. මම කලිනුත් කියා තියෙනවා. මම කිසි ක්ෂේත්‍රයක ප්ලෑන් කරලා වැඩ කළ කෙනෙක් නෙවෙයි. දේශපාලනයට ආ එකත්, පාර්ලිමේන්තුවට ආ එකත් ඒ ඒ අවස්ථාවල සිදු වූ අහඹු අවස්ථා විතරයි. ඒ අවස්ථා වෙනුවෙන් මම විශේෂයෙන් සැලසුම් කළේ, ලෑස්ති වුණේ, හැඩ ගැහුණේ නැහැ.■
කිලෝමීටර් 150ක් දුර ගෙවා ගොස් අනුන්ගේ ගමක සමරන ඔරු මංගල්‍යය
සෑම කතෝලික පල්ලියකටම මංගල්‍යයක් තිබේ. එම මංගල්‍ය වූ කලි පල්ලිය කැපකර ඇති ශාන්තුවරයා හෝ ශාන්තුවරිය වෙනුවෙන් සිදුකෙරෙන්නකි. කතෝලික පල්ලියක් මීසමක් හෙවත් යම් භූගෝලීය වපසරියකට අයත් එකක් හෙයින් එම මීසම් වැසියෝ සිය පල්ලියේ මංගල්‍යය ඔවුන්ගේ එකක් ලෙස සමරති. එවැනි මංගල්‍යයක් සැමරීමට සිය මුල් ගම්බිම් අතැර ගියවුන් සහභාගි වීමද දක්නට ලැබේ. ඒ සිය අනෙකුත් ඥාතීන් එම ගමේ තවදුරටත් ජීවත්වීම නිසා මෙන්ම ගම සමඟ ඇති සම්බන්ධය අත්හැර දැමීමට නොහැකි පිරිස්ද සිටින නිසාය. සමරන අයගේ තතු කෙසේ වෙතත් කතෝලික පල්ලියකට වාර්ෂික මංගල්‍යයක් තිබීම අනිවාර්ය අංගයකි.
අප මේ කියන්නට යන්නේ කතෝලිකයන් සිය ගමේ සිට සමරන මංගල්‍යයක් ගැන නොවේ. සිය ගමේ සිට කිලෝමීටර් 150ක පමණ දුරක් ගෙවාගෙන ගොස් පිටස්තර ගමක පල්ලියක සමරන මංගල්‍යයක් ගැනය. මේ මංගල්‍යය නිකම්ම නිකං මංගල්‍යයක් නොවේ. ජාතික වශයෙන් වැදගත් ප්‍රවෘත්තියක් මවන මංගල්‍යයකි. ඒ තලවිල ශාන්ත ආනා දෙව්මැදුරේ මාර්තු මස මංගල්‍යයය. එහි විශේෂත්වය පෙර කී ලෙසම ශාන්ත ආනා දෙව්මැදුරු මීසමට අයත් කතෝලික ජනයාගේ මංගල්‍යය එය නොවීමය. මේ මංගල්‍යයයේ අයිතිකරුවන් ඉන්නේ කොළඹ මෝදරය.
මේ මංගල්‍යයට අදාළව ලියැවී ඇති සමරු පොත්වල සටහන් අනුව මෙහි ඉතිහාසය අවුරුදු 150කට අධිකය. මෝදර ධීවර ජනයා 1860 දශකයේ සිට මෙහි පැමිණ එම මංගල්‍යය සමරා ඇති අතර ඒ නිසාම එයට ‘ඔරු මංගල්‍යය’ යන නමද ලැබී ඇත. එදා ධීවරයන් මෝදර සිට තලවිල දක්වා මංගල්‍යය පැවැත්වීමට ඔරුවලින් පැමිණීම එයට හේතුවය. ධීවර කර්මාන්තය ඔරුවලින් යාන්ත්‍රික බෝට්ටුවලට මාරුවීමෙන් පසු බෝට්ටු මඟින් මංගල්‍යය සැමරීමට මෝදර ජනතාව පැමිණ ඇත. අද වන විට බෝට්ටු මගින් මංගල්‍යය සැමරීම සඳහා කිසිවෙකුත් පැමිණෙන්නේ නැත. ඔරුවලින් පැමිණ මෙම මංගල්‍යය මුලින් සමරනු ලැබූවත් එය ධීවරයන්ට හා ඔවුන්ගේ පවුල්වල අයට පමණක් සීමාවී නැත. දශක ගණනාවක් තිස්සේ එය මෝදර කතෝලිකයන් සියල්ලට පොදුවූ සැමරුමකි.
වර්තමානය වන විට සෑම වර්ෂයකම මාර්තු මාසයේ දෙවන සතියේ ඉරිදා දින මෙම මංගල්‍ය පැවැත්වේ. මෙවර එය පැවැත්වෙන්නේ මාර්තු 14 වැනි ඉරිදාය. මංගල්‍යයට සතියකට පෙර පවත්වන කොඩිගස එසවීමේ කටයුතුවලට සම්බන්ධ වන්නේ මෝදර ජනයාය. සාමාන්‍යයෙන් මෝදර ජනයා එම මංගල්‍ය කාලසීමාවේදී දින දහයක් හෝ සතියක පමණ කාලයක් එහි ගත කිරීම සිදුවේ. එසේම කොඩිගස ඔසවන දිනයට පමණක් සහභාගිවන පිරිස්ද, මංගල්‍ය දිනයට පමණක් සහභාගිවන පිරිස්ද සිටිති.
අද එක් මංගල්‍යයක් වූවාට මීට කාලයකට පෙර මේ මංගල්‍යය දින දෙකක් පැවැත්වුණි. ඒ මාර්තු 7 හා මාර්තු 10 වශයෙන්ය. 7 වැනිදා මංගල්‍යය හැදින්වූයේ ධීවරයන්ගේ මංගල්‍යය හෙවත් මෝදර ශාන්ත ජෝන් පල්ලියට අයත් පිරිසගේ මංගල්‍යය ලෙසය. 10 වැනිදා මංගල්‍යය මෝදර ශාන්ත ජේම්ස් පල්ලියට අයත් පිරිසගේ මංගල්‍යය විය. එම බෙදීමද නිකම් නොවීය. අතීතයේදී ශාන්ත ජෝන් කරාව අයට අයත් පල්ලිය වීම හා ශාන්ත ජේම්ස් හලාගම අයට අයත් පල්ලිය වීම ඊට හේතුවය.
දැන් එවැනි බෙදීම් නැත. ඒ නිසා මංගල්‍ය දෙකක්ද නැත. ඇත්තේ කාටත් පොදුවූ මාර්තු දෙවන සතියේ ඉරිදා පවත්වන මංගල්‍යය පමණි. නමුදු ඔරු මංගල්‍යයේ ධීවර උරුමය අදටත් නැතිවී නැත. මංගල්‍යයේ වීදි සරන ශාන්ත ආනාතුමියගේ සුරුවම රැගත් රිය, කඹ ආධාරයෙන් අදටත් ඇදගෙන යන්නේ මෝදර ධීවර පවුල්වලට සම්බන්ධ ශාන්ත ජේම්ස්, ශාන්ත ජෝන් හා ශාන්ත ඇන්ඩෘ යන පල්ලිවලට අයත් පිරිස් සාමූහිකවය.■