කතාවේ හැටියට කශ්‍යප සීගිරිය නිමවන තැන සිට රාජ්‍ය බලය ලබා
ගන්නා තැන දක්වා ඔහු සිය මවගේ ආශාව සමග අනන්‍ය වන්නේ ෆ්‍රොයිඩ් එකී පුරාණ ඊඩිපස් අන්දරයෙන් ගම්‍ය කරගන්නා මනෝවිශ්ලේෂණවාදී අර්ථය
සිහි ගන්වමිනි.

■ අනුසර වීරසිංහ

ඒ අහස් වියන දිගේ දෙවියන්ට සංදේශ කාව්‍ය රැගෙන ගිය සියොතුන්ට පවා මොහොතකට නතර වී වර්ණනා කරන්නට අමතකව ගිය, මහපොළෝ අම්මාගේ පපුතුරෙන් නැගුණු තුන්වන අරුමැසි පයෝධරය වන් සීගිරි ආලකමන්දාවේ සැඟවුණු වංශකතාවද? නැතිනම් ඊඩිපස් පන්නයේ පීතෘඝාතක කැරලිකරුවෙකු ලෙස අධිපති ඉතිහාසයේ වරනැඟෙන කාශ්‍යප නම් රසකාමියාගේ වැළලී ගිය ආත්මයේ කතන්දරයද? එසේත් නැතිනම් ඒ සීගිරි පර්වතයේ ශෘංගාර රස වෑහෙන භාවහාව ලීලාවන්ගෙන් යුත් නිරුවත් ගැහැනු සිතුවම් අඳින්නට කාලතරණයෙන් අතීතයේ සිට පැමිණි දේවමිත්ත නම් සිත්තරාගේ මනෝලෝකය විනිවිදීමක්ද? මෙවන් වූ අපූර්ව ගැටලු‍ ගණනාවක සිය පාඨකයා පටලවමින්, කාශ්‍යප යුගයේ සීගිරිය හා බැඳුණු ඉතිහාස අන්දරය ඉන්ද්‍රජාලික ලෙස පරිකල්පනය කරන්නට මොහාන් රාජ් මඩවල සිය නවතම නවකතාව හරහා සමත් වී තිබේ. නමින්, එය ‘නිල් කට්රොල්’ය.

විසි හතර පැයේ අතීතකාමය නම් වෙළඳ භාණ්ඩය සිල්ලරට අලෙවි වන ලංකාව වැනි දූපතක මොහාන් වැනි නවකතාකරුවෙකුට පවා දිගු කලක් තිස්සේ සිය සකලවිධ සාහිත්‍යමය කැටයම් දමන්නට සිදු වූයේ ඓතිහාසික ශානරය තුළ සිර ව සිටිමින්ය. එහෙත්, මෙම නවකතාව තුළදී ඔහු එකී ඓතිහාසික නවකතාවේ හැඩරටාවන්ට, පොදු සිංහල පාඨක සමාජයෙන් තරමක් දූරස්ථව පවතින විද්‍යා ප්‍රබන්ධමය ලක්ෂණ එක් කරමින්, අතීතය සහ අනාගතය යා කරන ‘පරිකල්පනමය පණු කුහරයක් (wormhole)’ නිර්මාණය කිරීමට යම් උත්සාහයක් දරා ඇති බැව් පැහැදිලිය. මන්ද යත්, කතාව ආරම්භයේදීම අපට දියුණු නාගරික වටපිටාවක වාසය කරන මිනිසුන්ගේ යටිසිතේ පැළපදියම් වූ ලිංගික ආශාවන් සන්තර්පණය කරන්නට මගබලා සිටින, මුදල් ගෙවා මිලදී ගත හැකි ඇන්ඩ්‍රොයිඩ ගැහැනුන්ගේ චරිත පවා හමුවේ. කෘත්‍රිම විඥානයක් හා ආලයෙන් බැඳීම ස්ටීවන් ස්පිල්බර්ග්ගේ සිට ස්පයික් ජෝන්ස්ගේ ‘Her’ නැතිනම් ‘‍Ex Machina’ වැනි චිත්‍රපටයක්, එසේත් නැතිනම් නූතනයේ ‘බ්ලැක් මිරර්’‍ (Black Mirror) හෝ ජොනතන් නෝලන්ගේ ‘වෙස්ට්වර්ල්ඩ්’‍ (Westworld) වැනි ටෙලිකතාමාලා හරහා පවා විවිධ ආකාරයෙන් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ රසිකයාට සමීප වූ සාම්ප්‍රදායික අනුභූතියකි. මොහාන්ගේ කතාවේ හමුවන පිරිමියාට අයත් ඇන්ඩ්‍රොයිඩ ස්ත්‍රිය ඉන් මඳක් හෝ වෙනස් වන්නේ ඇයට සිය අයිතිකාරයාගේ සිතැඟි පරිදි, ඔහුට එදින රැයේ නිදි වැදීමට අවශ්‍ය ගැහැනියගේ රූපය බවට ක්ෂණයකින් පරිවර්තනය වෙමින් ඔහුගේ අවිඥානික ආශාව රඟ දැක්වීමේ හැකියාව පවතින බැවිනි. කතාවේ එන සිතුවම් ශිල්පී මහැදුරාටද අවැසි වන්නේ තමා පෙම් කළ කලාත්මක ස්ත්‍රී රූ වූ මොනාලිසා හා සීගිරි ලලනාවන් සිය ඇන්ඩ්‍රොයිඩ ස්ත්‍රිය හරහා වාස්තවික ලෝකයට කැන්දාගෙන විත් ස්පර්ශ කර බැලීමටය.

අනෙක් අතට, රචකයා මීට සමාන්තර ඉතිහාස කතා වියමනක්ද සියුම් ලෙස වියන්නට පටන් ගනී. ආරම්භක සිදුවීමේදීම ලාංකීය ශිෂ්ටාචාරයේ ආරම්භය සනිටුහන් කරන්නට තම්බපණ්ණියේ කපු කටිමින් ශිෂ්ටාචාරයේ සළුව වියන කුවේණිය පාඨකයාට මුණගැසේ. ඇගේ දරුවන් වූ ජීවහත්ත හා දිසාලාද ඉපදී ඇත. එහෙත්, ඔවුන්ගේ පියා වූ විජය රජු තවමත් ලංකාවට ගොඩබැස නැත. කුවේණිය සිටින්නේ ඔහු එනතුරු පෙරමං බලාගෙනය. පාඨකයා මෙහිදී පැටලෙන ගැටලු දෙකකි; විජය නම් පියරජු තවමත් සපැමිණ නැත්නම්, මේ ඔහුගේ දරුවන් ඉපදී සිටින්නේ කෙසේද? අනෙක් අතට, කුවේණියට කිසිදා මුණනොගැසුණු විජය නම් මිනිසෙකු වෙනුවෙන් ඇය බලා සිටින්නේ මන්ද? සැබැවින්ම මෙය කාල පරාසයන් අතර විසංවාදයකි. අවැසි නම් අපට එය ‘කාලතරණය’ (Time travel) නම් සංකල්පය හා බැඳුණු විද්‍යා ප්‍රබන්ධ තුළ මුණගැසෙන, කාලාවකාශයේ පවතින ‘බූට්ස්ට්‍රැප් විසංවාදයක්’ (Bootstrap paradox) නැතිනම් ‘‍කෝසල් ලූප් (Causal Loop)’‍ එකක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකිය.

එය සරලව විග්‍රහ කළහොත්, ඔබ යම් වර්තමාන ක්‍රියාවක් සිදු කරන්නේ යැයි සිතන්න. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යම්කිසි අනාගත ක්‍රියාවක් හටගනී. එහෙත් අනෙක් අතට, ඔබ කළ වර්තමාන ක්‍රියාව හටගෙන ඇත්තේ එකී අනාගත ක්‍රියාවේ ප්‍රතිඵලයක් නිසා බැව් ඔබට දැනගන්නට ලැබේ. එවිට ඔබ මුලින් සිදු කළේ කුමන ක්‍රියාවද යන්න ගැන නිශ්චිත නිගමනයකට එළඹෙන්නට නොහැකිය. එය විසංවාදයකි. එය ක්‍රියාවක් පමණක් නොව, පුද්ගලයෙකු හෝ වස්තුවක් වුවද විය හැක. නිදසුනක් ලෙස, ‘ඩොක්ටර් හූ’ ‍( Doctor Who) කතාමාලාවේ තැනක සුප්‍රසිද්ධ සංගීතඥ බීතෝවන්ගේ සංගීත සිම්පනි රැගත් මිනිසෙක්, බීතෝවන් සැබැවින්ම ජීවත් වූ බැව් සැලකෙන අතීතයට කාලතරණය කරයි. ඒ කාලය වනවිට යොවුන් බීතෝවන් එම සිම්පනි නිපදවා තිබුණේ නැත. එහෙත්, මේ අනාගතයේ සිට එන මිනිසා තමන් අනාගතයේ සිට රැගෙන ආ බීතෝවන්ගේ සිම්පනි, බීතෝවන් විසින් නිපදවීමට පෙර බීතෝවන්ගේ නමින් නිපදවා විකුණයි. එවිට බීතෝවන් නම් සංගීතඥයෙකු සැබැවින්ම පැවතියේද යන්න විසංවාදයක් බවට පත් වේ. මොහාන්ගේ කතන්දරය තුළද, සීගිරි පර්වතය මත කුමාරිකාවන් හා දාසියන්ගේ සිතුවම් අඳින්නට කශ්‍යප යුගයට අනාගතයේ සිට පැමිණෙන සිත්තරෙකු ගැන සඳහන් වේ. එවිට හටගන්නා විසංවාදයද, මා පෙර සඳහන් කළ බීතෝවන්ගේ සිදුවීමේ විසංවාදයට බොහෝ සෙයින් සමානය.

කෙසේ නමුත්, විජයගේ ශිෂ්ටාචාරයෙන් පසුකාලීනව යක්ෂාරෝපිත ස්ත්‍රියක ලෙස සලකා පිටුවහල් කළ පසු, ලංකාද්වීපයට ශාප කරමින් දිවියෙකුගේ වෙස් ගෙන රාජ පෙළපතේ ඇත්තන්ගේ සිහිනවලට ඇතුළු වූවායැයි ජනශ්‍රැතියේ එන කැරලිකාර කුවේණියගේ අවතාරය, මේ අන්දරයට අනුව කශ්‍යප රජ සමයේද විවිධ වේශයන්ගෙන් පෙනී සිටී. කශ්‍යප කුමරුගේ මව වූ උපුලී රාජ වාංශික කතක නොව, සාමාන්‍ය කම්මල්කරුවෙකුගේ දියණියක ලෙස කතාවේ නිරූපණය වේ. එහෙත්, කුවේණි අම්මාගේ ආරූඪයෙන් අනාවැකි කියන දිවැසිවරියකට අනුව, මෙම කෙල්ල ඒකාන්තයෙන්ම රජ වන්නට නියමිත වේ. කෙතරම් විශ්වාස කිරීමට අපහසු වුවත්, ඉන් ටික කලකට පසු ඒ අනාවැකිය ඉන්තේරුවෙන්ම සඵල කරමින් ඈව නෙත ගැටෙන ධාතුසේන රජු ඈට බිසෝ පදවියක් ලබාදෙන්නට තීරණය කරයි. මෙය කියවාගෙන යනවිට මගේ සිහියට නැගුණේ සද්ධර්මාලංකාරයේ ‘‍සාලිරාජ වස්තුවේ’‍ එන අශෝකමාලා නම් (ඇතැම් තැනෙක කුලහීන ස්ත්‍රියක ලෙසද තවත් තැනෙක කම්මල්කාරයෙකුගේ දියණියක ලෙසද නිරූපිත) කෙල්ල, ඉනාමලු‍ව නම් ප්‍රදේශයේදී සාලිය කුමරුට ඉනාවක් දුන් බැව් කියවෙන ජන විශ්වාසයයි. මන්ද යත්, සීගිරියටද මේ ඉනාමලු‍ව නම් පෙදෙස සමග යම් සම්බන්ධයක් ඇත. එසේම, ධාතුසේන රජ මාලිගයේ අනෙක් රන්වන් සමක් හිමි රාජ වංශික බිසෝවරුන් පවසන්නේ උපුලී නම් මෙම ස්ත්‍රිය ඉනාවක් වැනි මායා ප්‍රලය කර්මයකින් රජුව වශී කරගත් බවයි. එහෙත් එය මැගේ පහත් වංශය සහ විශේෂයෙන්ම නිල් මහනෙල් මලක් වන් වූ වර්ණය නිසා ඇය බිසෝ පදවියට නුසුදුසු යැයි ඔවුන් තුළ වූ අදහසෙහිම නිර්මිතයක් බැව් පැහැදිලිය. ඉතිහාසයේද, බුදුන්ගේ වම් අග්‍රශ්‍රාවක වූ මුගලන් හිමි සේම කුවණ්ණාද නිල්වන් පැහැතිය. කුවණ්ණාට එනම තැබෙන්නේම ‘දුර්වර්ණ වූ ස්ත්‍රිය’ යන අදහස දරමිනි. එනමුදු, සීගිරි ගලේ ඇඳි සිතුවම්වල මෙකී රන්වන් සේම නිල්වන් ස්ත්‍රීන්ගේද ශෘංගාර ලාලසා දනවන රූ සිතුවම් කොට ඇත. ඒ ආකාරයට බලන විට, කශ්‍යප නිරිඳුන්ගේ රාජ්‍ය උරුමය ලබාගැනීමේ අරගලයට එකල පැවති වර්ණභේදවාදයද තදින්ම බලපාන්නට ඇති බැව් පාඨකයාට පෙනී යයි.

ඉනික්බිති කේතකී නම් වංශවත් බිසව සහ උපුලී අතර සිය පුතුන් වූ මුගලන් සහ කශ්‍යප අතර සිහසුනට වූ තරගය අපූරුවට රචකයා විස්තර කරයි. එය ඇරඹෙන්නේද පෙර කී දිවැසිවරිය උපුලීට සිය පුත්‍රයා රාජ්‍යත්වයේ වරම් හිමිකරගන්නා බැව් පවසන අනාවැකියෙනි. එතැන් සිට ඇය එය සිදු කිරීමට දිවා රෑ වෙහෙසෙන්නීය. මෙවන් අනාවැකි පවා මා පෙර සඳහන් කළ ආකාරයේ ‘කෝසල් ලූප්’ එකක් විය හැකිය. මන්ද යත්, එම අනාවැකිය සහ එය සඵල කරගැනීමට ඔවුන් ගන්නා වර්තමාන ප්‍රයත්නය එකිනෙකා මත පදනම් වන බැවිනි. එබැවින් මෙවන් අනාවැකි හැඳින්වෙන්නේ ‘ස්වයං-පූර්ණ අනාවැකි’ (Self-fulfilling prophecies) නමිනි. මෙවන් අනාවැකියක් ‘ඊඩිපස් රජ’‍ නාට්‍යයේ එන අනාවැකිකාරයා සිදු කරයි. ඔහුට අනුව, තීබසයේ පාලකයා වූ ලාවුස්ට උපදින ඊඩිපස් නම් පුත්‍රයා ඔහුව මරා දමා, ඔහුගේ බිරිඳ වූ ජකොස්ටා සමග විවාහ වෙයි. මෙය අසා බිය වන රජු එය වැළැක්වීමට කෙතරම් දේවල් කළත්, අවසානයේ ඔහුගේ ඒ ක්‍රියාවන් විසින්ම එම අනාවැකිය ඇත්තක් බවට පත් කරයි. ඊඩිපස් ගැන කතාව ඈඳුණු නිසාම මගේ මතකයට නැගුණු තවත් දෙයක් නම්, කශ්‍යප රජුද, අපගේ අධිපති ඉතිහාස කතිකාවත තුළ ඊඩිපස් කෙනෙකු බවට පත් කර ඇති බවයි. මන්ද යත්, මහාවංශ ඉතිහාස වියමනේ හැටියට කශ්‍යප වනාහි සිය පියා වූ ධාතුසේනව කලා වැවේ බැම්මේ පස් ගසා මරා දැමූ ආනන්තරීය පාපකර්මයකින් පෙළෙන්නෙකි. එහෙත්, මොහාන් එම අධිපති ඉතිහාස වියමනට අභියෝග කරමින් කශ්‍යප නම් කලාකාමියා හට ථෙරවාදී ඉතිහාස රචකයා ඉටු නොකළ සාධාරණය ඉටු කරන්නට යත්න දරයි. එය සිදු වන්නේ කෙසේදැයි දැනගැනීම මේ පුස්තකය කියවන පාඨක ඔබට භාරය.

කොහොම නමුත්, මගේ මතය අනුව කතාවේ හැටියට කශ්‍යප සීගිරිය නිමවන තැන සිට රාජ්‍ය බලය ලබාගන්නා තැන දක්වා ඔහු සිය මවගේ ආශාව සමග අනන්‍ය වන්නේ ෆ්‍රොයිඩ් එකී පුරාණ ඊඩිපස් අන්දරයෙන් ගම්‍ය කරගන්නා මනෝවිශ්ලේෂණවාදී අර්ථය සිහි ගන්වමිනි. මන්ද කාශ්‍යපගේ චරිතය මෙහෙයවෙන්නේ සිය මවගේ ආශාව මගිනි. මෙය මොහාන් සංකේතීය ලෙස නිරූපණය කරන්නේ කතාවේ තැනෙක, කශ්‍යප කුඩා කල දිගින් දිගටම සිය මවගේ පියයුරෙන් මිදීමට මැලි වූ අතර, මුගලන් කුමරු ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස කුඩා කලම සිය මවගේ පියයුර අතහැර එළකිරි තටාකයක නාමින් ඉන් කුස පුරවාගන්නටත් පුරුදු වූ බැව් කීම හරහාය. සැබැවින්ම, කශ්‍යපට උස් මහත් වී සංකේතීය පිළිවෙළට ඇතුළත් වනවිටත් තමා කුඩා කල අනන්‍ය වූ ඒ මවගේ සංකේතීය සිරුරෙන් මිදෙන්නට නොහැකි වන්නේ එබැවින් විය හැකිය.

මෙලෙස නිමැවෙන සීගිරිය, පසුව ලාංකීය ථේරවාදී මහායානික භේදයේ සටන්බිම බවටද පත් වේ. මන්ද යත්, මිනිසුන්ට අනිත්‍ය මෙනෙහි කරනා අතරතුරම සිය පටු දේශපාලනික උවමනාවන් මුදුන්පත් කරගත් මහාවිහාරික භික්ෂූන්ට අවැසි වූයේ මුගලන් නම් ශාක්‍ය වංශික කුමරා බලයට ගෙන ඒමටයි. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, ලෞකික කලාවන් අනුදක්නා කශ්‍යප අභයගිරිය හා සබැඳි මහායාන සංස්කෘතිය සමග සමීපව සිටි බැව් පැහැදිලිය. විටෙක සීගිරිය තන්ත්‍රයානික භික්ෂූන්ගේ නවාතැනක් වූයේයැයිද විශ්වාස පවතින්නේ එබැවිනි. ඉතින්, මෙබඳු සංකීර්ණ ආගමික, බල දේශපාලනික ගැටුම් මැද තැනෙන සිහගිරිය නම් කේතුමතීමය සංස්කෘතික තටාකයේ කතාපුවත ඉන්ද්‍රජාලික යථාර්ථයක් හරහා පරිකල්පනය කරන අතරතුර, ‘‍Dark’‍ වැනි නූතන ටෙලිකතාමාලාවක් තරම් සංකීර්ණ නොවූවද, කාලතරණ විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක ලක්ෂණ මුහු කරමින් නිල් කට්රොල්‍ නවකතාව හරහා ලාංකීය කතාකලාවේ ඕලාරික ආකෘතිවලින් විතැන් වෙන්නට දැරූ උත්සාහය අගය කළ යුතුය.■

■ අතුල දිසානායක

ඊශ්‍රාලයේ ජෙරුසුලමේ යුදෙව් සුසාන භූමියේ එක් ජර්මන් නාසි සාමාජිකයකුගේ දේහයක් මිහිදන් කොට ඇත. යුදෙව්වන්ගේ පරම සතුරා වූයේ නාසිවාදීන්ය. හිට්ලර්ගේ නාසිවාදය නිසා යුරෝපයේ යුදෙව්වන් මිලියන 06ක් මරුමුවට පත්වූහ. එසේ තිබිය දී එක් නාසිවාදියෙකුගේ හෝ සිරුරක් ගරු බුහුමන් ලෙස ඊශ්‍රාලයේ යුදෙව් සුසාන භූමියක මිහිදන් කොට තිබෙන්නේ කුමක් නිසාද? ඒ පිටුපස ඇති පුදුමය දනවනසුලු කතාව කුමක් ද?

යුද්ධ සහ ජනවර්ග අතර පවතින අරගල නිමාවී කාලයක් ගත වූ පසු එළඹෙන සාමකාමී කාලය තුළ අරගල පැවති කාලයේ සැඟවුණු සහ සඟවා තිබු වාර්ගික සාහසිකකම් පිළිබඳ කතන්දර මතු පිටට පැමිණේ. මෙම කතා තුළ තමන්ගේ ජීවිත අවදානම නොතකා අන් අය (තමන්ගෙ ජනවර්ගයට අයත් නොවන) බේරාගත් සැබෑ මනුෂ්‍යයන් පිළිබඳ සත්‍ය කතා ඇතුළත්වේ.

රුවන්ඩානු වාර්ගික සංහාරයේ දී (1994) සුළුතරයට අයත් මිනිසුන් බේරාගත් සිදුවීමක් මුල් කරගත්Hotel Rwanda(2004) චිත්‍රපටය, දෙවන ලෝක යුද්ධය පසුබිම් කොටගත් The Pianist (2002) චිත්‍රපටය සහSchindlerzs List (1993) චිත්‍රපටය ආදිය ඊට නිදසුන්ය. මෙවැනි සිදුවීම් පාදකකොට ගෙන පසු කලෙක වාර්තා චිත්‍රපට සිය ගණන් ද නිර්මාණය විය. හොටෙල් රුවන්ඩා චිත්‍රපටයට පාදක වන්නේ හුටු බහුතරය විසින් ටුට්සීන් වාර්ගික ලෙස සංහාරය කරද්දී තමන්ගේ හෝටලයේ ලැගුම් ගන්නට ඉඩ දී සුළුතර ටුට්සීන් 1250ක් බේරාගත් පෝල් නම් පුද්ගලයා ගැනය. පෝල් රුසෙසාබැගිනා බහුතර හුටු ගෝත්‍රයට අයත්වන අතර ඔහු බේරාගන්නේ තමන්ට ප්‍රතිවිරුද්ධ සුළුතර ටුට්සි ගෝත්‍රයේ මිනිසුන්ය.The Pianist (2002) චිත්‍රපටයේ දැක්වෙන්නේ නාසි හමුදා නිලධාරියකු වූ කපිතාන් Wilhelm Hosenfeld වසර දෙකක් තිස්සේ පෝලන්තයේ වොර්සෝ නුවර සුන්බුන් අතර සැඟවී සිටි යුදෙව් ජාතික පෝලන්ත පියානෝ වාදක Władysław Szpilmanගේ ජීවිතය බේරා ගන්නට සහාය දක්වන අන්දමයි. ලංකාවේ 1983 ජූලි කලබල කාලයේ නුවර ප්‍රදේශයේ විසූ මනෝ රංජන් මාධ්‍යවේදියාගේ දිවි කුඩා කාලයේ බේරන්නේ අසල්වැසි සිංහල පවුලක් විසිනි. මේ බව ජූඩ් රත්නම් අධ්‍යක්ෂණය කළDemons in Paradise (2017) චිත්‍රපටයේ දැක්වෙයි. දශක තුනකට පමණ පසුව තමන්ව නිවසේ සඟවා බේරාගත් එම සිංහල පවුල දකින්නට මාධ්‍යවේදී මනෝ රංජන් යන සංවේදී දර්ශනය එම වාර්තා චිත්‍රපටයේ දැක්වෙයි.

හිට්ලර්ගේ වර්ගවාදී ආර්යකරණය යටතේ යුදෙව් ජාතිකයන් යුරෝපයෙන් අතුගා දැමීම ප්‍රමුඛ ප්‍රතිපත්තිය විය. 1939 දෙවන ලෝක යුද්ධය ආරම්භ වූ තැන සිට එය අවසන් වූ 1945 දක්වා නාසිවාදීන් යුදෙව්වන් දඩයම් කිරීම කරගෙන යන ලදි. නාසිවාදීන්ගේ යුදෙව් සංහාරය නිසා මියගිය යුදෙව්වන් සංඛ්‍යාව මිලියන 06 කි. මේ යුදෙව් සංහාරයේ දී අතරින් පතර ඉතා මානුෂවාදී වූ ජර්මන් වැසියන් යුදෙව්වන්ගේ ජීවිත බේරාගත් අන්දම ඉතිහාසයේ සඳහන් වේ. ජර්මන් හමුදාවට අවශ්‍ය උපකරණ නිපදවූ කර්මාන්ත ශාලාවක් පවත්වාගෙන ගිය Oscar Schindler (1908 -1974) එවැන්නෙකි. නාසි වද කඳවුරුවලට ගාල්කොට මරා දමන්නට නියමිතව සිටි යුදෙව්වෝ 1200ක් ඔහු විසින් බේරා ගන්නා ලදහ. මේ යුදෙව්වන්ගේ ජීවිත බේරා ගැනීමට ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර්ට සුවිශේෂ උපක්‍රමයක් භාවිත කරන්නට සිදුවිය.

ෂින්ඩ්ලර්ගේ මේ කතාව පාදක කරගෙන ඕස්ටේ්‍රලියානු ජාතික තෝමස් කෙනෙලි Schindlerzs Ark (1982) නම් ග්‍රන්ථය රචනා කරන අතර ස්ටීවන් ස්පීල්බර්ග් සිය Schindlerzs List (1993) චිත්‍රපටයට පාදක කරගන්නේ එම ග්‍රන්ථයයි. මෙම ග්‍රන්ථය බුකර් සම්මානය ද දිනාගත් අතර ග්‍රන්ථය ලියූ තෝමස් කෙනෙලි 2009 ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලට සහභාගි වීමට ලංකාවට ද පැමිණියේය.

ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් හැඳින්වෙන්නේ කර්මාන්තකරුවකු සහ නාසි පක්ෂයේ සාමාජිකයකු ලෙසය. එමෙන්ම මුල් කාලයේ ඔහු ජර්මන් හමුදාව වෙනුවෙන් ඔත්තුකරුවකු ලෙස ක්‍රියා කළ බවද සඳහන් වේ. 1908 දී හංගේරියාවේ උපත ලැබූ ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් ආරම්භයේ දී ලාභය අරමුණු කරගෙන ව්‍යාපාරය කරගෙන ගියත් පසුව ලාභය පසෙක ලා අවදානම් සහගත ලෙස යුදෙව්වන් ගැන මානුෂවාදී ලෙස සිතන්නට පෙළඹුණු බව පෙනේ.

Schindlerzs List (1993) චිත්‍රපයේ ආරම්භක දර්ශනවලින් නිරූපණය වන්නේ 1939 හිට්ලර් පෝලන්තය ආක්‍රමණය කළ පසු පෝලන්තය පුරා විසිරී සිටින යුදෙව්වන් පෝලන්තයේ සුවිශේෂ කලාපයකට රැගෙන එන අන්දමය. ධනවත් සහ ප්‍රභූ ජර්මන් ජාතිකයන් සමග ඉහළ සමාජ ජීවිතයක් පවත්වාගෙන යන ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර්ට (රංගනයෙන් දායකවන්නේ Liam Neeson) අවශ්‍ය වන්නේ ලාබ සහිතව තම ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන යාමටය. ඒ සඳහා ලාබ ශ්‍රමය යුදෙව්වන්ගෙන් ලබාගත හැකිය. එබැවින් යුදෙව්වෝ ඔහුගේ එනැමල් භාණ්ඩ සාදන කර්මාන්ත ශාලාවට බඳවා ගැනෙති. ඔවුන් කර්මාන්තශාලාවට බඳවා ගන්නේ ජර්මානුවන්ගේ යුද ප්‍රයත්නයට අවශ්‍ය උපකරණ තැනීමට අත්‍යවශ්‍ය සේවකයින් බව පවසමිනි. යුදෙව්වන් අත්‍යවශ්‍ය සේවකයන් ලෙස සැලකෙන නිසා නාසි එස්එස් භටයන්ගේ ඝාතනයෙන් සහ සමූහ ඝාතක වද කඳවුරුවලට ගාල් කිරීමෙන් බේරී සිටීමට මෙම යුදෙව් ශ්‍රමිකයන්ට අවස්ථාව සැලසේ.

පෝලන්තයේ ක්‍රැකෝ නම් ප්‍රදේශය යුදෙව්වන්ගෙන් හිස් කිරීමට එම කලාපය බාර ක්‍රෑර නාසි නිලධාරියකු වන උපලුතිනන්Amon Göth (රංගනයෙන් දායකවන්නේ Ralph Fiennes) තීරණය කරයි. ඒ පෝලන්තයේ පිහිටි නාසීන්ගේ Płaszów වද කඳවුරට ඔවුන් යැවීමෙනි. මෙම හිස් කිරීමේ ක්‍රියාදාමයේ දී යුදෙව්වන් දෙදහසක් පමණ පෝලන්තයේ ක්‍රැකෝහි වීදිවලම මරා දැමෙන අතර තවත් දෙදහසක් වද කඳවුරුවලට යැවෙති. ලුතිනන් අමොන් ගොත් ද සිය පිස්තෝලයෙන් සිතූ සිතූ ලෙස ගැහැනුන් සහ මිනිසුන් මරා දමයි. මෙම ක්‍රෑර සමූහ ඝාතන දකින ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් කම්පාවට පත්වෙයි. ඔහු එතැන් පටන් හැකි තරම් යුදෙව්වන් බේරා ගැනීමට යුහුසුලු වෙයි. ඉහළ නාසි හමුදා නිලධාරීන් සමග සබඳතා පවත්වා ගනිමින්, ඔවුන්ට මුදලින් සහ ද්‍රව්‍යමය ලෙස අල්ලස් ලබා දෙමින් පෝලන්තයේ යුදෙව්වන් සිය කර්මාන්ත ශාලාවට බඳවා ගැනීමට ෂින්ඩ්ලර් පටන් ගනී.

යුද්ධය පරාද වෙමින් යන බව නාසීන් තේරුම් ගන්නා අතර උපලුතිනන් අමොන් ගෝත් පෝලන්තයේ ප්ලැස්සොව් වඳ කඳවුරේ ඉතිරි වී සිටින යුදෙව්වන් දකුණු පෝලන්තයේ කුප්‍රකට අවුස්ච්විට්ස් කඳවුරට යැවීමට නියෝග කරයි. මෙහිදී ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් කරන්නේ විශාල අල්ලසක් කඳවුර භාර උපලුතිනන් අමොන්ට දෙමින්, එම යුදෙව්වන් ජර්මන් හමුදාවට වෙඩි උණ්ඩ සාදන සිය උපන් ගම් පළාතේ කර්මාන්ත ශාලාවකට යැවීමට නිදහස් කරගැනීමයි. නිදහස් කරගැනීමට අවශ්‍ය යුදෙව්වන්ගේ නම් ලැයිස්තුවක් සැකසෙන අතර චිත්‍රපටයේ නම ලෙස “ෂින්ඩ්ලර් ලිස්ට්” භාවිත වන්නේ මේ නම් ලයිස්තුව නිසාය.

ප්ලැස්සොව් වද කඳවුරේ සිටින පිරිමි සහ ගැහැනු වෙන් වෙන් වශයෙන් දුම්රියවල නංවා කර්මාන්ත ශාලාවට යැවීමට පියවර ගැනෙයි. එහෙත් කාන්තාවන් රැගත් දුම්රිය වැරදීමකින් ගමන් කරන්නේ අවුස්ච්විට්ස් වද කඳවුරටය. වද කඳවුරට ගාල් කරන කාන්තාවන් ගෑස් උදුනට යවා මරා දැමීමට පෙර අවසන් අවස්ථාවේ බේරාගෙන නැවත එම පිරිස තම කර්මාන්ත ශාලාවට රැගෙන ඒමට ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර්ට හැකිවෙයි. ඒ සඳහා අවුස්ච්විට්ස් කඳවුර භාර නිලධාරියාට ද විශාල අල්ලසක් දීමට ෂින්ඩ්ලර්ට සිදුවෙයි.
ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් සහ යුදෙව්වන් අතර තිබෙන සමීප සබඳතාව නිසා වරක් නාසින්ගෙ අත්අඩංගුවට පත්වීමට ද ඔහුට සිදුවෙයි. නමුත් පෝලන්තය ආක්‍රමණය කොට පාලනය පවත්වාගෙන යන ඉහළ නාසි නිළධාරින් සමග පවතින සබඳතා නිසා ඔහුට බේරෙන්නට හැකි වෙයි. එක් අවස්ථාවක ඔහුගේ කර්මාන්ත ශාලාවට පැමිණි තරුණියක කියා සිටින්නේ තමන්ගේ සහ දෙමව්පියන්ගේ දිවි බේරාගැනීමට ඔවුන් කර්මාන්ත ශාලාවට බඳවා ගන්නා ලෙසයි. එහිදී සිය අත බැඳි ඔරලෝසුව අල්ලස් වශයෙන් නාසි නිලධාරීන්ට ලබා දී ඔවුන් කර්මාන්ත ශාලාවට බඳවා ගැනීමට ෂින්ඩ්ලර් කටයුතු කරයි.

නව කර්මාන්ත ශාලාව නාසි හමුදාවේ ආරක්ෂාව යටතේ ක්‍රියාත්මක වුවත් කර්මාන්ත ශාලාව තුළට ජර්මන් සොල්දාදුවන් ඇතුළු වීම ෂින්ඩ්ලර් තහනම් කරයි. එහි භාවිත කළ හැකි කාලතුවක්කු උණ්ඩ සාදන බව පෙන්නුම් කළත් මාස හතක් තිස්සේ ෂින්ඩ්ලර් කරන්නේ අවශ්‍ය අමු ද්‍රව්‍ය මිලදී ගනිමින්, සේවකයන් නඩත්තු කරමින් සහ නාසි නිලධාරීන්ට අල්ලස් දෙමින් කල් මැරීමය.

අවසානයේ ඇමරිකානු හමුදාවේ ජනරාල් අයිසන් හවර්ගේ මිත්‍ර හමුදාවන්ට සහ සෝවියට් හමුදාවන්ට නාසි හමුදා කොන්දේසි විරහිතව යටත් වීමේ ගිවිසුමක් අත්සන් කළ බව බි්‍රතාන්‍ය අගමැති වින්ස්ටන්ට් චර්චිල් ගුවන් විදුලියෙන් නිවේදනය කරයි. සය වසරක් තිස්සේ ලෝකයම විනාශය කරා ගෙන ගිය දෙවන ලෝක යුද්ධය නිමවෙයි.

තම කර්මාන්ත ශාලාවේ සියලුම සේවකයින් අමතන ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් කියා සිටින්නේ නාසි පක්ෂ සාමාජිකයකු නිසාත්, ජර්මන් හමුදාවන්ට අවශ්‍ය දේ නිපදවූ නිසාත්, වහල් ශ්‍රමිකයන් හිමිව සිටි ව්‍යාපාරිකයකුව සිටි නිසාත් තමන් අපරාධකරුවකු බවයි. අද රාත්‍රියෙන් පසු තමන් අපරාධකරුවකු වන බවත් කර්මාන්ත ශාලාවේ සියලුම යුදෙව්වන්ට තම තමන්ගේ දිවි බේරාගෙන ඇති ඥාතීන් සොයාගෙන යා හැකි බවත් ෂින්ඩ්ලර් පවසයි. යුදෙව්වන්ගෙන් සමාව ඉල්ලා සිටින ෂින්ඩ්ලර් කඳුළු සලමින් කියා සිටින්නේ මුදල් තිබුණේ නම් තමන්ට තවත් මිනිසුන් බේරා ගැනීමට හැකිව තිබූ බවයි. මෙහිදී යුදෙව්වන් ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් සහ ඔහුගේ බිරිඳට බේරී පළායාමට ඔවුන්ගේ ලිපියක් ලබා දෙයි.
යුද්ධයෙන් පසු කාලයේ ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් පටන්ගත් ව්‍යාපාරද බංකොලොත් වෙයි. ඔහුගේ ලැයිස්තුව නිසා දිවි බේරාගත් යුදෙව්වන් විවිධ අවස්ථාවල ෂින්ඩ්ලර්ට මුදලින් උදව් කළ බව පැවසේ. අවසානයේ ජර්මනියේදී මිය යන ෂින්ඩ්ලර්ගේ සිරුර ඊශ්‍රාලයට ගොස් මිහිදන් කිරීමට යුදෙව්වෝ කටයුතු කරති.

චිත්‍රපටය අවසානයේ දැක්වෙන්නේ ඊශ්‍රාලයේ ජේරුසුලමේ යුදෙව් සුසාන භූමියේ තිබෙන ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර්ගේ සොහොනට පැමිණ ආචාර දක්වන ෂින්ඩ්ලර්ගේ ලැයිස්තුවට ඇතුළත් වී ජීවත බේරාගත් ඒ වන විට මහලු වයසේ පසුවන (චිත්‍රපටය රූගත කරන කාලයේ) අයගේ සහ ඔවුන්ගේ පවුල්වල සමාජිකයන්ගේ දර්ශනයකිනි.

1974 සිනමා නිර්මාණකරණයේ යෙදුණු ස්ටීවන් ස්පීල්බර්ග්ට පළමු ඔස්කාර් සම්මානය හිමිවන්නේSchindlerzs List චිත්‍රපටයටයි. යුරෝපයේ යුදෙව් සංහාරය පිළිබඳ නිර්මාණය වූ චිත්‍රපට අතර විශිෂ්ට චිත්‍රපටයක් ලෙස එය හැඳින්වේ. හොඳම චිත්‍රපටය, හොඳම අධ්‍යක්ෂණය ඇතුළු ඔස්කාර් සම්මාන හතක් මෙම චිත්‍රපටය විසින් දිනා ගන්නා ලදි. පුරා පැය තුනකුත් විනාඩි 15ක් දිවෙන මෙම චිත්‍රපටය කළු සුදු අයුරින් රූපගත කිරීම පිළිබඳ ස්පීල්බර්ග්ගේ අදහසට නිෂ්පාදකයන් මුලදී කැමැත්ත දක්වන්නේ නැත. එහෙත් එය ප්‍රේක්ෂකයන්ගේ ද, විචාරකයන්ගේ ද පැසසුමට ලක්වෙයි. ආදායම් ද උපයයි.
ස්පීල්බර්ග් ෂින්ඩ්ලර්ස් ලිස්ට් චිත්‍රපටය රූගත කළේ ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර් සැබෑ ලෙසම යුදෙව් මිනිසුන් බේරාගත් පෝලන්තයේ අදාල ප්‍රදේශවලය. මෙම රූගත කිරීමට ෂින්ඩ්ලර්ගේ ලැයිස්තුවට ඇතුළත් වී දිවි බේරාගත්, පසුව ඊශ්‍රාලය ඇතුළුව ලෝකය පුරා විසිරී ගිය, ඒ වන විට වයෝවෘද්ධ වියේ පසුවූ යුදෙව්වෝ ද සහභාගි වූහ.

චිත්‍රපටය තිරගත වී වසර විසිපහකට පසු 2018 එය නැවත තිරගත වන විට NBC රූපවාහිනිය සමග සාකච්ඡාවකට එක්වෙමින් ස්පීල්බර්ග් කියා සිටියේ මුලින්ම ෂින්ඩ්ලර් ලිස්ට් තිරගත වූ කාලයට වඩා දැන් ලෝකයේ වෛරී සහගත මතවාදයන් වැඩිවී ඇති බවයි. කොතරම් චිත්‍රපට නිර්මාණය කර ඇතත් ෂින්ඩ්ලර්ස් ලිස්ට් තරම් තමන් ආඩම්බර වන අන් චිත්‍රපටයක් නොමැති බව ඔහු පවසයි.

ඔස්කාර් ෂින්ඩ්ලර්ගේ කතාව ශ්‍රී ලාංකේය ජන සමාජයට සමපාත කර බලන විට එවන් කතන්දර ලංකාවේ සිනමාව ඇතුළු සාහිත්‍ය කලාවලින් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට අවකාශයක් ඇත්ද? එවන් නිර්මාණ මෙතෙක් බිහිවී නැත්තේ ඇයි? චිත්‍රපටයේ එක් නාසි පක්ෂ සාමාජිකයකු යුදෙව්වන් දහසකට වැඩි පිරිසක් බේරා ගන්නා විට වර්ගවාදී ලෙස යුදෙව්වන් සංහාරය කරන නාසි භටයන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් ද දැක්වෙයි. චිත්‍රපටය තිරගත වීමේදී ඒවා ඉවසා සිටින්නට, එය මැදිහත් සිතින් විඳගන්නට තරම් ජර්මන් සමාජය දියුණු තත්වයේ විය. ඔවුන් එය දකින්නේ ඉතිහාසයේ එක් අඳුරු යුගයක නොසිදුවිය යුතුව තිබූ එක් අවාසනාවත්ත සිදුවීමක් ලෙසය. 83 ජුලි කලබලයේ දී දෙමළ මිනිසුන් සිංහලයන් විසින් බේරාගන්නා අන්දම ගැන කලා නිර්මාණ බිහිකරන විට වර්ගවාදී සිංහලයන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් ගැනද කියන්නට සිදුවෙයි. ඒවා ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නට සිදුවෙයි. ඒවා මැදිහත්ව ඉවසා සිටීමේ හැකියාවක් සිංහල සමාජයට ඇත්තේ ද? ■

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

‘මම අඩකුඹයි’ කෙටි වේදිකා නාට්‍යය දකුණු ආසියානු නාට්‍ය උළෙල සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ එකම නියෝජනය හැටියට තමයි තෝරා ගැනුණේ.

2015දි තමයි ‘මම අඩකුඹයි’ කෙටි වේදිකා නාට්‍යය නිර්මාණය වෙන්නෙ සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ විභාග කටයුත්තක් සඳහා. මේක ස්වතන්ත්‍ර නාට්‍ය නිර්මණයක්. විශේෂත්වය තමයි මේ නාට්‍යයේ තනි පුද්ගල රංගනයක් තියෙන්නේ. මේ නිර්මාණය මම හඳුන්වන්නේ පර්යේෂණාත්මක නාට්‍යයක් විදියට. නාට්‍යයේ ගලා යාම සිද්ධවෙන්නේ සිංහයා කොඩි කණුවෙන් බැහැලා කරන පාපොච්චාරණයක් විදියට. මේ නාට්‍යයට 2015 යෞවන සම්මාන උළෙලේ හොඳම නාට්‍යය ඇතුළු ප්‍රධාන සම්මාන 6ක් දිනාගන්න හැකි වුණා. 2017 රාජ්‍ය සම්මාන උළෙලෙදිත් ප්‍රධාන සම්මාන කිහිපයම දිනාගන්න පුළුවන් වුණා. මේ සම්මාන උළෙල සඳහා නාට්‍ය 8ක් තේරිලා තියෙනවා. ඉන්දියාවෙන්, බංග්ලාදේශයෙන්, නේපාලයෙන්, පකිස්තානයෙන් සහ ශ්‍රී ලංකාවෙන් තමයි නාට්‍ය තෝරාගෙන තියෙන්නේ. දකුණු ආසියානු එකම ශ්‍රී ලාංකීය නියෝජනය විදියට තමයි මම අඩකුඹයි තෝරා ගැනුණේ. නොවැම්බර් 19 වෙනිදා මේ නාට්‍යය සූම් තාක්ෂණය ඔස්සේ මුළු ලෝකයටම පෙන්නුවා.

මම අඩකුඹයි වේදිකා නාට්‍යයේ කොඩි කණුව දිගේ පල්ලෙහාට බහින සිංහයට චයිනීස් කඩුවක්ම දෙන්න හිතුණේ මොකද?

මේක පිටකොටුවෙන් අඩුවට ගත්ත චයිනීස් කඩුවක්. එහෙමනම් සිංහයාගේ ඇත්ත කඩුව හොරකම් කරලා තියෙන්නේ කවුද කියන ප්‍රශ්නෙ අපි නාට්‍ය ඇතුළේ කතාකරනවා. අපි දැන් මේ දකිමින් ඉන්න එක එක සිදුවීම් සිංහයා නාට්‍යධර්මී විදිහට කියනවා. ලෝකධර්මී ලෙස හිතුවොත් අපිට මේ තියෙන ප්‍රශ්නවල දුක තවත් වැඩි වෙනවා කියන එක නාට්‍යය හරහා කියන්නේ යම්කිසි උත්ප්‍රාසයක් දනවන විදියට. ඒ හැඟවුම් මම සෘජුව කියනවාට වඩා ප්‍රේක්ෂකයාට සෞන්දර්යාත්මකව ඥානනය වෙයි කියලා මම හිතනවා.

ඔබගේ ‘මරා උපන් කුමරා’ නාට්‍යය වගේම ‘මම අඩකුඹයි’ වේදිකා නාට්‍යයත් ආලෝකකරණය, පසුතල නිර්මාණය, රංග වස්ත්‍රාභරණ කියන සෑම අංශයකින්ම සම්මානනීය වුණා. පරිපූර්ණ නාට්‍යයක් වෙන්න මේ කියන කාරණාවල වැදගත්කම ගැන කතාකළොත්..

මම පශ්චාත් උපාධියට කරන්නේ සත්‍ය සිදුවීමකින් කොහොමද නාට්‍යයක් කරන්නේ කියන එක ගැන. මරා උපන් කුමරා නිර්මාණය වෙන්නෙත් ඇල්පිටියෙ සිද්ධ වෙච්ච එක්තරා ඝාතනයක සත්‍ය සිදුවීමක් ඇසුරෙන්. මම අඩකුඹයි නිර්මාණය වෙන්නෙත් එක්තරා දේශපාලනික සිදුවීමක් පදනම් කොට ගෙන. රචකයා විසින් වැඩි දියුණු කරන ලද පිටපත අධ්‍යක්ෂවරයා විසින් එළියට දානකොට මුළු නාට්‍යයම අධ්‍යක්ෂවරයාට රූපණය වෙනවා. රංගය ප්‍රමුඛ කොටගෙන ඒ අනිත් ආනුෂංගික අංග නාට්‍යයේ පිටපතට සරිලන ආකාරයට සංයමයකින් එකතු කරන්නේ කොහොමද කියන එක පිළිබඳව අධ්‍යක්ෂවරයාට මනා අවබෝධයක් තියෙන්න ඕනෑ කියන එක තමයි මගේ විශ්වාසය. අනිත් කාරණය තමයි ආනුෂංගික ශිල්පීන්ගේ අදහසත් අපිට වැදගත්. ඒවාටත් අපි ඇහුම්කන් දීලා අවශ්‍ය හොඳම දේ තෝරා ගත්තොත් තමයි පරිපූර්ණ නාට්‍යයක් වෙන්නේ.

මම අඩකුඹයි වේදිකා නාට්‍යයේ එක නළුවෙක් තමයි සමස්ත කතාවම ගෙනහැර පාන්නේ. ඒ නිසා රංග කාර්යට දායක වෙන රන්දික ගුණතිලක ගැනත් කතා කරන්නම ඕනෑ කියලා මට හිතෙනවා..

රන්දික ගුණතිලක කියන්නේ බොහොම දක්ෂ රංග ශිල්පියෙක්. ඒ වගේම නිරන්තරයෙන්ම නාට්‍ය කලාව සහ රංගනය ගැන උනන්දුවෙන් සොයායන්නෙක්. ඔහුගේ රංගය, චින්තන හැකියාව සහ පරිකල්පන හැකියාව සෑහෙන්න පිටිවහලක් වුණා මේ නාට්‍ය නිර්මාණයට. ඔහු විතරයි වේදිකාවෙ ඉන්නෙ. තනි නළු රංග කාර්යය ලේසි දෙයක් නෙමෙයි. ඔහුත් ඒ අභියෝගය අරගෙන මමත් ඒ අභියෝගය අරගෙන අපි ඒ නාට්‍යය නිර්මාණය කළා.

කෙටි වේදිකා නාට්‍ය ඇතුළෙ ඉතාමත් කෙටි වෙලාවයි තියෙන්නේ ප්‍රේක්ෂකයාට මුළු කතාවම සම්ප්‍රේෂණය කරන්න..

කෙටි නාට්‍යයක් හයිකු කවියක් වගේ. එක්තරා හයිකු කවියක් තියෙනවා.
‘ටාං ටාං ටාං
ඩෝං ඩෝං ඩෝං’

ඔය වචන දෙක විතරයි. ටාං කියන්නේ ගණ්ඨාර හඬ. ඩෝං කියන්නෙ වෙඩි හඬ. ඒ අදහසින් අපිට ලොකු දෙයක් ඥානනය වෙනවා. අන්න ඒ වගේ තමයි කෙටි නාට්‍ය කියන්නෙත්. එක්තරා පොඩි සිදුවීමකින් ජීවිතය පිළිබඳ ලොකු කම්පනයක් ඇති කරවන්න පුළුවන් වේදිකා නාට්‍ය ආකෘතියක්.

පාසල් කාලයේ සිට මේ දක්වා වේදිකාවෙ ඉන්න දැවැන්තයොත් එක්ක නළුවෙක් විදියට වැඩකළ කාලය ගැන කතාකළොත්.

මේ හැම නාට්‍යකරුවෙක්ටම තමන්ට අනන්‍ය වූ ශෛලියක් තියෙනවා. චාමික හත්ලහවත්තට තියෙන්නෙ වෙනම ශෛලියක්, ජයලත් මනෝරත්නයන්ට තියෙන්නෙ වෙනම ශෛලියක්. මම ඒ නිර්මාණයන්ට සහභාගි වෙන්නෙ නළුවෙක් විදියට. අපි කොහොමද ඔවුන්ගේ ශෛලියට අනුගත වෙලා ඒ කෘතිය මිනිස්සු අතරට ගෙනියන්නෙ කියන කාරණය ගැන හිතන්න ඕනෑ. රංග කලාව කියලා අපි හඳුන්වන්නේ නොයෙකුත් පර්යේෂණාත්මක රංගක්‍රම, නොයෙකුත් ආකෘතිවල එකතුවක්. උදාහරණයක් විදියට නළුවා වතුර වගේ වෙන්න ඕනෑ. වතුර ඕනම භාජනයකට දැම්මාම ඒ හැඩය ගන්නවා වගේ මේ හැම ශෛලියකම වැඩ කරන්න ඕනෑ.

ඔබ සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයට එන්නේ රංගන ශිල්පියෙක් විදියට නාට්‍ය හා රංග කලාව හදාරන්න. නමුත් ඔබ වඩාත්ම සාර්ථකත්වයක් පෙන්නලා තියෙන්නේ නාට්‍ය රචනයට සහ අධ්‍යක්ෂණයට.

රංගන ශිල්පියෙක් විදියටත් මම තාමත් කටයුතු කරනවා. මගේ ප්‍රධාන විෂය රංගනය. නමුත් විශ්වවිද්‍යාලයට ආවාට පස්සෙ මම වඩාත්ම ප්‍රිය කරනවා නාට්‍යයක් රචනා කරන්නේ කොහොමද, අධ්‍යක්ෂණය කරන්නේ කොහොම ද කියන එක හොයන්න. ඒ ආසාව ඔස්සේ මම විශ්වවිද්‍යාලයේ රංගනයේ නිරතවෙන ගමන් නාට්‍ය රචනය සහ අධ්‍යක්ෂණය පුහුණු වෙනවා. ඒවායේ ප්‍රතිඵලයක් විදියට තමයි මරා උපන් කුමරා සහ මම අඩකුඹයි නාට්‍ය බිහිවෙන්නෙ. නමුත් මේ දෙකම සමබරව කරගෙන යාමට තමයි මම උත්සාහ කරන්නෙ.

ලංකාවේ වේදිකා නාට්‍ය කලාව එකම ප්‍රේක්ෂක කවයකට කොටුවෙලා කියලා හිතෙන්නේ නැද්ද?

නාට්‍ය කලාව බොහෝ වෙලාවට තියෙන්නේ කොළඹ කේන්ද්‍ර කරගෙන. ඒ වගේම ලංකාවේ නාට්‍ය කලාව ගොඩනැගිලා තියෙන්නේ ප්‍රොසීනියම් වේදිකාව කේන්ද්‍ර කරගෙන. ලංකාවෙ මිනිස්සු තාම නාට්‍ය බලන්න පුරුදුවෙලා තියෙන්නෙ ඇරිස්ටෝටලියානු භාවිතයත් එක්ක. ඒ කියන්නේ මුල මැද අග සහිත නාට්‍ය තමයි මිනිස්සු ප්‍රිය කරන්නේ. සමහර වෙලාවට පර්යේෂණාත්මක නාට්‍යයක් කළොත් මිනිස්සුන්ගේ රුචිකත්වය ඒ සඳහා නැති වෙන්න පුළුවන්. ප්‍රොසීනියම් වේදිකාව නාට්‍ය කලාවෙ එක භාවිතාවක් විතරයි. උදාහණයක් විදියට දුර ඈත ගමක මිනිහෙක්ට තියෙනවා ද ප්‍රොසීනියම් වේදිකාවක පහසුකමක්. අපි ඒ මිනිසුන්ගේ ඇත්ත ගැටලු ගොවි ප්‍රශ්න, වල් අලි තර්ජන වගේ දේවල් අපි නාට්‍ය හරහා කතා කරනවාද කියන එක ප්‍රශ්නයක්. නමුත් අපිට පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ ඒ මිනිස්සු ළඟට ගිහිල්ලා, ප්‍රශ්න අහලා ඒ හරහා නාට්‍ය නිර්මාණය කරන්න. එහෙම නාට්‍ය භාවිතයක් පවත්වාගෙන ගියා ගාමිණී හත්තොට්ටුවේගම කියන නාට්‍යකරුවා. නාට්‍ය ප්‍රේක්ෂකයා සඳහාම වෙන් වෙච්ච කලාවක්. ප්‍රේක්ෂකයා තමයි මූලික වෙන්න ඕනෑ. ප්‍රේක්ෂකයා සම්මුඛ වීමෙන් තමයි නාට්‍ය කලාවේ පැවැත්ම රඳා පවතින්නේ. මේ ප්‍රොසීනියම් වේදිකාවේම අපි නාට්‍ය කරන්න ඕනෑ නැහැ. නමුත් ඇත්ත ප්‍රශ්නෙ එළියේ තියෙනවා. නාට්‍ය කලාවෙන් කරන්න පුළුවන් ලොකුම උත්තේජනය තමයි මිනිස්සු ළඟට ගිහිල්ලා නිර්මාණ කිරීමේ භාවිතයක් අපි හදාගන්න එක.

ඔබ ‘සකුණ පියාපත්’ ටෙලි නාට්‍යයටත් සම්බන්ධ වුණා. වේදිකාව සහ පුංචි තිරය කොහොම ද වෙන්කරලා හඳුනාගන්නෙ?

වේදිකාව බොහොම පර්යේෂණාත්මක තැනක්. විවිධ රංග ක්‍රම අත්හදා බලන්න පුළුවන් සප්තමහා සාගරය වගේ තැනක්. හැබැයි ටෙලිනාට්‍යවලට ගියාම අපි වැඩ කරන්නෙ යම්කිසි තාක්ෂණික කටයුත්තක් එක්ක. වේදිකාව තරම් සජීවී නැහැ ටෙලිනාට්‍ය කලාව. කැමරාවක් ඉස්සරහ තමයි රංගන කාර්යය කරන්නෙ. මොකක් හරි වැරදුණොත් ඒක දහ පාරක් හරි නැවත කරලා ගන්න පුළුවන්. හැබැයි මම කියන්නේ නැහැ ඒක ලේසියි කියලා. ඒක වෙනම භාවිතාවක්.

වේදිකාවෙන් බිහිවෙන රංගන ශිල්පියෙක්ට අනෙකුත් කලා මාධ්‍යයන්ට ප්‍රවේශවීම පහසුයි කියන කතාව ඇත්තක්ද?

වේදිකාව හොඳ තෝතැන්නක් ඕනෑම කෙනෙක්ට රංගනය පිළිබඳ හදාරන්න. රංගනය විතරක් නෙමෙයි තමන්ගේ ජීවිතය පිළිබඳ අදහසක් ඇති කරගන්න, කලාව, සොබාදහම, සෞන්දර්යය මේ සියලු දෙයක්ම අවබෝධ කරගන්න මිනිසුන්ගෙ මානුෂීය ගති හඳුනාගන්න තියෙන හරි අපූරු ප්‍රහසනාත්මක විස්මයජනක තැනක් වේදිකාව කියන්නේ. ඒ ප්‍රායෝගික තලය, ඒ සජීවීබව , මිනිස්සුත් එක්ක ගනුදෙනු කරලා ජීවිතයට ලැබෙන අත්දැකීම් කියන මේ සියලු දේවල්වලින් තමයි පරිපූර්ණ රංගන ශිල්පියෙක් හෝ නාට්‍යකරුවෙක් වේදිකාවේ බිහිවෙන්නේ. සමහර වෙලාවට වේදිකාවේ සෑහෙන කට්ටක් කන්න වෙනවා. හැබැයි ඒ කට්ට ඇතුළෙම තමයි තෘප්තිය තියෙන්නේ.

මට දැනගන්න ලැබුණා ඔබ දිගු වේදිකා නාට්‍ය නිර්මාණයක් සඳහාත් සූදානමින් ඉන්නෙ කියලා. ඒ ගැන සහ ඉදිරියේදී කරන්න ඉන්න අලුත් නිර්මාණ ගැන අවසාන වශයෙන් කතාකරමු.

මේ දවස්වල මගේ පශ්චාත් උපාධියට ලෑස්තිවෙමින් ඉන්නවා. ඒ වගේම නාට්‍ය හා රංග කලාව පිළිබඳව ඉදිරියේ දී පොතක් එළියට එනවා. ඒ අතරතුර දිගු නාට්‍යයක් රචනා කරමින් ඉන්නවා. ‘කුංචනාද’ කියලා මම රංගනයෙන් දායක වුණ ටෙලිනාට්‍යයක් විකාශය වෙන්න නියමිතව තියෙනවා. ඒ වගේම තවත් වේදිකා නාට්‍ය දෙකකට ආරධනා ලැබිලා තියෙනවා. ප්‍රවීණ නාට්‍යවේදී කේ.බී. හේරත් මහත්මයාගේ වේදිකා නාට්‍යයක් සහ කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ප්‍රියංකර රත්නායක මහත්මයාගේ වේදිකා නාට්‍යයකට. මේ කොවිඩ් තත්වය තව ටිකක් සමනය වුණායින් පස්සෙ මම හිතනවා ඒ නාට්‍ය දෙකේත් පුහුණුවීම් ආරම්භ කරයි කියලා.■