■ අරුණ ජයවර්ධන

ගිය සතියේ බ්‍රහස්පතින්දා අගමැති මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාත්, ඔහුගේ බිරිඳත්, චිචී පුතා, ඔහුගේ බිරිඳ සහ දරුවා මෙන්ම ශරීරාරක්‍ෂකයන්ද ඇතුළු කණ්ඩායමක් දකුණු ඉන්දියාවේ අන්ද්‍රා ප්‍රදේශයේ තිරුපති දේවාලය වන්දනාවට ගිය ගමන ගැන විශාල ආන්දෝලනයක් ඇතිවී තිබෙන්නේ ඒ සඳහා යොදාගත් විශේෂ ගුවන්යානය හේතුවෙනි. දෙසැම්බර් 27 වැනිදා ‘දිවයින’ පුවත්පතට අදහස් පළකළ අගමැතිවරයා කියා තිබුණේ, සාමාන්‍යයෙන් හැම අවුරුද්දකම දෙසැම්බර් මාසයේ තමා තිරුපති වන්දනාවේ යන බවයි. ‘එය තම පෞද්ගලික වියදමෙන් කරන සංචාරයක් බව’ද අගමැතිවරයා කීහයි එම වාර්තාවේ සඳහන් විය.

පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්‍ෂයේ මාධ්‍ය ලේකම් පුබුදු ජයගොඩ, මාධ්‍ය හමුවකදී කිව්වේ, මේ නිල් පැහැති විශේෂ ජෙට් යානය උගන්ඩාවේ සිට ලංකාවට ගෙන්වාගෙන රාජපක්‍ෂ පවුල එහි නැගී තිරුපති ගිය බවය. ජයගොඩ මහතාගේ ප්‍රකාශයෙන් ඇරඹුණු මේ ගුවන්යානයේ කතාව තවමත් තටු ලබා පියාසර කරමින් තිබේ.

එයEmbraer Legacy 600 වර්ගයේ සුඛෝපභෝගී ජෙට් යානයකි. යානය ලියාපදිංචි කර තිබෙන්නේ ඉතාලියට යාබද සැන් මැරිනෝ නමැති කුඩා රාජ්‍යයේය. සැන් මැරිනෝ යනු, සීෂෙල්ස් මෙන් ලෝකයේ වැරදි විදියට මුදල් හම්බ කරන ධන කුවේරයන්ගේ හා දේශපාලකයන්ගේ ධනස්කන්ධය, බදුවලට වහංගුවී රඳවා තැබිය හැකි ‘බදු ක්‍ෂෙම භූමිය’කි. ඒ රටේ ලියාපදිංචි වීමෙන්, එහි යන එන ධනකුවේරයන්ගේ හා විවිධ රටවල දූෂිත දේශපාලකයන්ගේ පෞද්ගලික ගුවන්ගමන් සඳහා ජෙට්යානා කුලියට දීමේ ව්‍යාපාරික අවස්ථාව යානයට ලැබෙනවා ඇත. එහි ලියාපදිංචි වී ඇති නමුත් ගුවන් යානය කුලී ගමන්වල යෙදවීම කරන්නේ ඉන්දියාවේ ජෙට්සෙට්ගෝ (JETSETGO) නමැති පෞද්ගලික සමාගමකිනි. යානයේ ලියාපදිංචි අංකය එහි පිටුපස වලිගය කොටසේ සඳහන් වෙයි. T7-JSG ලෙසය. මේ ගුවන්යානා සමාගමේ ෆේස්බුක් පිටුවේ ආදර්ශ පාඨයක් ලෙස කිව හැකි පාඨයක්ද තිබේ. ‘We respect cofidentiality of the client’ යන්නයි ඒ. එනම්, ‘අපි අපේ ගනුදෙනුකරුවාගේ රහස්‍යභාවයට ගරුකරමු’ යනුවෙනි.
ශ්‍රී ලංකාවේ සිවිල් ගුවන් සේවා අධිකාරියේ අපගේ ආරංචි මාර්ග කියන විදියට, රාජපක්‍ෂ පවුල තිරුපති රැගෙන යාම සඳහා මේ ගුවන්යානය ලංකාවට ඇවිත් තිබෙන්නේ උගන්ඩාවේ එන්ටැබේ ගුවන් තොටුපොළේ සිටය. තවදුරටත් අපේ වෙනත් ආරංචි මාර්ග කියන්නේ, රාජපක්‍ෂවරුන් වෙනුවෙන් මේ ගුවන්ගමන සංවිධානය කරනු ලැබ තිබෙන්නේ උගන්ඩාවේ ලංකාවේ මහකොමසාරිස් විසින් බවයි. ඔහු වේළුපිල්ලෙයි කනනාදන්ය. කනනාදන් මහතා මේ ජෙට් යානයෙන්, අගමැති පවුල සමග තිරුපති වෙත ගියේය. ඔහු එම ගුවන්යානයේ නැග සිටිනවා, තිරුපති ගුවන් තොටුපොලේදී අගමැතිවරයාගේ අතින් අල්ලාගෙන ඔහුට ඇවිදීමට සහාය වෙනවා, තිරුපති දේවාලය තුළදී රාජපක්‍ෂ පවුල සමග එකට සිටිනවා නිරූපණය කරන ඡායාරූප දැන් සමාජ මාධ්‍යවල යහමින් විසිරී තිබේ. තිරුපති වන්දනාවෙන් පසු මේ වන විට ලංකාවේ වසරාවසාන නිවාඩුව ගතකරන ඒ මහතා පසුගිය සතියේ නුවරඑළිය ගොල්ෆ් පිටියේ ගොල්ෆ් ක්‍රීඩාකරමින් සිටියේය. මිතුරකු ඇසූ විට ඔහු තහවුරු කර තිබුණේ, ගුවන් ගමන තමාගේ සම්බන්ධීකාරකත්වයෙන් සිදුවූ බවයි.
ලංකාවේ සිවිල් ගුවන් සේවා අධිකාරියේ තොරතුරු පරීක්‍ෂා කරන විට පෙනෙන්නේ ගුවන්යානය එන්ටැබේ ගුවන් තොටුපළෙන් පිටත්වී තිබෙන්නේ දෙසැම්බර් 16 වැනිදා 7.10 පැයට බවය. දෙසැම්බර් 16 වැනිදා ට්විටර් පණිවුඩයක් නිකුත් කරන රත්මලාන ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපොළ, යානයේ ඡායාරූප කිහිපයක් පළකර තිබේ. ’උගන්ඩාවේ සිට රත්මලාන ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපොළට පැමිණි මේ අතිවිශිෂ්ට නිල් කුරුල්ලා පිළිගැනීමට අපි සතුටුයි.’ ඒ ට්විටර් පණිවුඩයේ සඳහන් වේ.

දෙසැම්බර් 17 වැනිදා සිය නිල ෆේස්බුක් පිටුවේ යානය සමග එහි නියමුවන් දෙදෙනා හා ගුවන් සේවිකාවයැයි සිතිය හැකි තිදෙනකුගේ ඡායාරූපයක් පළකරමින් රත්මලාන ගුවන් තොටුපොළ කිව්වේ, ‘ඔබට සේවය කිරීම අපේ කණ්ඩායමට සතුටකි. ලංකාවේදී ඔබ සිත්ගන්නාසුලු කාලයක් ගතකරන්නට ඇතැයි සිතමු.’ යනුවෙනි.

කෙසේ වෙතත්, එදිනෙන් පසු දෙසැම්බර් 23 වැනිදා වන තුරු ගුවන්යානය රැඳුණේ කොතැනදැයි සටහනක් නැත.

රාජපක්‍ෂ පවුල රැගෙන රත්මලාන ගුවන් තොටුපොළෙන් යානය තිරුපති බලා පිටත්ව ගොස් ඇත්තේ දෙසැම්බර් 23 වැනිදා 10.15 පැයටය. තිරුපති ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපොළේ සිට කටුනායක බලා යානය නැවත පිටත්ව ඇත්තේ දෙසැම්බර් 24 වැනිදා 17.35ටය. එදිනම කටුනායක සිට දිල්ලිය බලා යානය 19.25ට පිටත්ව ගොස් තිබේ.
සමාජ මාධ්‍යවල අදහස් පළකළ බොහෝ දෙනා මේ ජෙට් යානය මහින්ද රාජපක්‍ෂ අගමැතිවරයා සතුව ඇති පෞද්ගලික ජෙට්යානයක් බවට සාහසික අනුමානයක්ද පළකළහ. ඊළඟට ඔවුන් සොයාබැලුයේ මේ ජෙට්යානය මුදල් ගෙවා කුලියට ගත හැකි එකක් නම්, එහි කුලිය කීයක් විය හැකිද කියාය. ඒ සඳහා විවිධ ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් විය.

ඒ අතර, 28 වැනිදා ‘ද මෝනින්’ පුවත් වෙබ් අඩවියට අසාම් අමීන් ලියූ වාර්තාවක සඳහන් වුණේ, එම ජෙට්යානය රාජපක්‍ෂ පවුලට ලැබී ඇත්තේ මිතුරකුගේ සැලකීමක් හැටියට බවත්, ඒ සඳහා ඔවුන්ට කිසිදු මුදලක් වැය නොවූ බවත්ය. මෝනින් වෙබ් අඩවියට අදහස් පළකළ අගමැති කාර්ය මණ්ඩල ප්‍රධානී යෝෂිත රාජපක්‍ෂ, ‘එම ජෙට් යානය එහි අයිතිකරුගෙන් පියාගේ මේ ගමන සඳහා නොමිලේ ලැබුණු බව කීහ’යි එහි පළවී තිබේ.

‘ඔහුගේ (මහින්ද රාජපක්‍ෂගේ) තිරුපති ගමන සඳහා ඔහුගේ මිතුරෙක් ඒ ගුවන්යානය නොමිලේ ලබාදුන්නා. මම ඒ මිතුරාගේ නම දන්නේ නැහැ. නමුත් ඔහු අගමැතිවරයාගේ මිතුරෙක්. මේක දුන්නේ හොඳහිත ප්‍රකාශ කිරීමක් විදියට.’ ඔහු කියා තිබේ.

එහෙත්, ඊට පෙර දෙසැම්බර් 24 වැනිදා, අගමැති මාධ්‍ය ලේකම් රොහාන් වැලිවිට නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කිව්වේ, තිරුපති ගිය ගමනට බරපැන මහින්ද රාජපක්‍ෂ අගමැතිවරයාගේ පෞද්ගලික වියදමෙන් සපුරාගෙන ඇති බවයි.

‘ඉන්දියාවේ දෙදින පෞද්ගලික සංචාරයක නිරත අග්‍රාමාත්‍ය පක්ෂ මහතා 24 උදෑසන තිරුපති දේවාලයට ගොස් එහි ආගමික වතාවත්වල නිරත විය. අග්‍රාමාත්‍ය ආර්යා ශිරන්ති වික්‍රමසිංහ රාජපක්ෂ මහත්මිය ඇතුළු පිරිසක් මෙම අවස්ථාවට එක්ව සිටියහ. ඒ අනුව අග්‍රාමාත්‍යතුමා ඇතුළු පිරිස වෙනුවෙන් තිරුපති දේවාලයේ අද විශේෂ ආශීර්වාද පූජාවක් පැවැත්විණි.

මෙම පෞද්ගලික සංචාරය සඳහා අග්‍රාමාත්‍යතුමා රාජ්‍ය මුදල් භාවිතයට ගෙන නොමැති අතර සියලු වියදම් පෞද්ගලිකව දරා තිබේ. රොහාන් වැලිවිට, අග්‍රාමාත්‍ය මාධ්‍ය ලේකම්.’
ජෙට්යානාවේ වියදම් අගමැතිවරයා පෞද්ගලිකව දරාගත් බවට වැලිවිට මහතා කියන කතාව ඇත්තක් නම්, එවැනි යානාවක් කුලියට ගැනීමට සාමාන්‍යයෙන් කොපමණ මුදලක් වැයවේදැයි ගණන් බැලීම වැදගත්ය.

ගුවන් යානා කුලියට දීම පිළිබඳ වෙබ් තොරතුරුවලට අනුව මේ ආකාරයේ ලිගසි 600 යානයක් පැයකට කුලියට ගැනීමට ඇමෙරිකානු ඩොලර් 6,700ක් ගෙවිය යුතුයැයි මෝනින් වෙබ් අඩවිය කියයි. ඒ කියන්නේ (220න් වැඩි කළොත්) ලංකා රුපියල් 14,75000කට ආසන්න මුදලකි. එය පැය විසිහතරකට කුලියට ගත්තේ නම් ඩොලර් 160,800ක් ගෙවිය යුතුය. එය රුපියල්වලින් නම් 35,376,000කි. එනම් තුන්කෝටි පනස් ලක්‍ෂයකට ආසන්න මුදලකි. ඒ පැය 24ක අවම කාලයක් සඳහාය.

දැන් අගමැති මහින්ද රාජපක්‍ෂගේ රටේ පුරවැසියන් වන අපට පැනනැගෙන ප්‍රශ්න මේවාය.

1. ඇත්ත කියන්නේ කවුද? රොහාන් වැලිවිටද? යෝෂිත රාජපක්‍ෂද?
2. රොහාන් වැලිවිට ඇත්ත කියනවා නම්, ඉහත කී තරමේ විශාල මුදලකට එක ගමනක් සඳහා ජෙට්යානය කුලියට ගැනීමට මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට මුදල් කොයින්ද? ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ පුස්තකාල සහායකයකු හැටියට ජීවනෝපාය ඇරඹූ මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා පෞද්ගලික විදයමෙන් තුන්කෝටි පනස් ලක්‍ෂයකට ආසන්න මුදලක් වියදම් කර දවසකට ජෙට්යානයක් කුලියට ගැනීමට තරම් ධනවතකු වුණේ, නීතිඥවරයකු, පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු, ඇමතිවරයකු, අගමැතිවරයකු හා ජනාධිපතිවරයකු හැටියට උපයාගත් මුදල්වලින්ද?
3. මෝනින් වෙබ් අඩවියට ඇත්ත කියන්නේ යෝෂිත රාජපක්‍ෂ නම්, සිය පියාට මේ ජෙට්යානය නොමිලේ ලබාදුන් ඒ ‘නම මතක නැති’ ජෙට්යානයේ ‘අයිතිකාර යහළුවා’ කවුද? යානාව ලීසිං කළ ජෙට්සෙට්ගෝ සමාගමද? නැතිනම් සැන් මැරිනෝ රාජ්‍යයේ සිටින අයිතිකරුද?
4. උගන්ඩා මහකොමසාරිස් කනනාදන් මේ ගුවන්යානය රාජපක්‍ෂ පවුලට ලබාදුන්නේ නම්, රුපියල් කෝටි තුනක පමණ වියදමෙන් එය ලබාදීමට තරම් ඔහුට රාජපක්‍ෂ පවුල සඳහා ඇති විශේෂ භක්තිය, සැලකිල්ල කුමක්ද?
5. එහෙමත් නැත්නම් මේ කිසිවකින් හෙළිදරව් නොවුණු වෙනත් කතාවක් මේ ජෙට් යානය ගැන තිබෙනවාද?
   28 වැනිදා යෝෂිත රාජපක්‍ෂ මහතාගේ ප්‍රකාශයත් සමග මේ නිල්පාට කුරුල්ලා, මැණික් මල්ලකට නිතැතින්ම සමාන විය. ඒ මැණික් මල්ල තිබුණේ රාජපක්‍ෂ පවුලේ වෘද්ධතමයකු වන ඩේසි ආච්චි අතය. ඇගේ සන්තකයේ තිබුණු මැණික් මල්ලක් ගැන යහපාලන ආණ්ඩු සමයේ අපරාධ පරීක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රකාශයක් සටහන් කරගන්නා විට ඇය කියා තිබුණේ කවුදෝ ඇවිදින් තමාගේ අතට මැණික් මල්ලක් මිට මොළවා ගිය බවයි.
   යෝෂිතගේ කතාවෙන් දැන් අපට සිතන්නට වෙන්නේද ඒ විදියටමය.
   ඒ කියන්නේ කවුදෝ ඇවිදින් නිල්පාට ජෙට්ටෙකක් අගමැති රාජපක්‍ෂගේ අත මිට මොළවා ගොස් ඇති බවත්, ඒ ජෙට්ටෙකේ නැග කට්ටිය තිරුපති ගිය බවත්ය.■

■ මහාචාර්ය සිරිමල් අබේරත්න
පරිවර්තනය: එස්. රණතුංග

2009 මාර්තු වන විට, ශ්‍රී ලංකාව විදේශ විනිමය අර්බුදයේ අභිමුවට ළඟා වී තිබිණ. සති දෙකක ආනයනයට යම්තම් ප්‍රමාණවත් වන ඇ.එ.ජ. ඩොලර් බිලියන 1.2ක විදේශ විනිමය සංචිතයක් දක්වා එය පහත බැස්සේය. ආයෝජක විශ්වාසයද පිරිහී යාමත් සමඟ ණය ගැනීමේ හැකියාවද හීනවී තිබිණ. දස අවුරුදු බෙදුම්වාදී යුද්ධයේ අවසාන අදියර එය විය. ඇමරිකාවේ මූල්‍ය අර්බුදයක් උත්සන්න වී තිබීමත් නිසා ඉන්ධන සහ ආහාර ද්‍රව්‍ය මිල ඉහළ යාමද රටට දරා ගැනීමට සිදුවී තිබින. ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහය පැතූ නමුත් ජා.මූ.අ. තීරණය මාස ගණනාවක් ඇදෙමින් පැවතිණ. ඇත්ත වශයෙන්ම ඒ වන විටත් අවුරුදු 2ක කාලයක සිට එනම් 2007 සිටම ජා.මු. අරමුදලේ ශ්‍රී ලංකා කාර්යාලය වසා දමා තිබිණ.

අවසානයේදී 2009 ජූලි මාසයේදී ජා.මූ.අ විසින් “ගලවා ගැනීමේ මෙහෙයුම” සමඟ ඉදිරියට පැමිණියේ මාස 20 ක් ඇතුළත කොටස් අටකින් සමන්විත බිලියන 2.5 ක විදේශ ගැනුම් හිමිකම් (Standby Arrangement) ක්‍රියාත්මක කිරීමටයි. ජා.මූ. අරමුදලේ මෙම පොරොන්දුවත් සමගම, ඇ.එ.ජ. ඩොලර්වලින් සමන්විත ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කර (ISBS) ඇතුළු වාණිජ ණය (අලුතින් හඳුන්වා දුන්) ආණ්ඩුවේ සුරැකුම්පත් යනාදි ප්‍රාග්ධන ප්‍රවාහයන්ගේ ගලා ඒම අධිකව සිදු විය.

සැණකෙළි සමය

එතැන් සිට ශ්‍රී ලංකාවේ සැණකෙළි සමය උදා විය. මහජන බැංකුව විසින් ප්‍රකාශයට පත් කෙරුනුEconomic review සඟරාවේ 2009 සැප්තැම්බර් කාලාපයට මා විසින් සම්පාදනය කළ ලිපිය “වැසි දිනවල සැණකෙළි” යනුවෙන් නම් කර ඇත. “ ජා.මූ. අරමුදලේ උපකාරයෙන් ලත් සහනය තාවකාලිකය. අනතුරුදායකය. නිතර වෙනස්වනසුලු ප්‍රාග්ධන ගලාඒමද කඩිනමින් නැවතිය හැකිය. අවශ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ඇතිකරන තුරු ගෙවුම් ශේෂයද එම ප්‍රශ්නයටම ගොදුරු විය හැකිය.”

මීට පෙරද සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පතට සැපයූ (2008 නොවැම්බර් 02) ලිපියෙහි ශ්‍රී ලංකාව විදේශ විනිමය අර්බුදයකට වේගයෙන් ඇදී යන බවට අනතුරු හැඟෙව්වෙමි. වෙළඳ ශේෂ හිඟය, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස 8% සිට 15% දක්වා ඉහළ නඟිමින් තිබියදී වුවද එම ප්‍රශ්නය පිටතට නොපෙන්වා සඟවා තබා ගැනිණ. ශීඝ්‍රයෙන් වැඩි වෙමින් පැවති විදේශ සේවා නියුක්තික ප්‍රේෂණ ධාරාවක් සහ ආණ්ඩුවේ විදේශ ණය ගැනීම්ද නිසා කෙමෙන් පළල් වෙමින් පැවති වෙළඳ හිඟය ආවරණය විණ. වෙළෙඳ හිඟයේ කම්පනය තවත් අඩු වීමට උපකාර වූයේ යුද්ධය නිම වීමෙන් පසු වැඩිවූ විදේශ සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබුණු ආදායම ඉහළ යාම සහ ජා.මූ.අ. විදේශ ගැනුම් හිමිකම් (Stand by Arrangement)ලැබීමෙන් පසු ණය ලබා ගැනීමට සුදුසු තත්වයක රට පැවතීමයි.

ඔන්න – ඉතින් අපිට නියම සැණකෙළි කාලය උදා විණ. ණය ලබා ගැනීමට හැකි සියලුම මාර්ගවලින් දිගින් දිගටම ණය ලබා ගැනීමත් වියදම් කිරීමත් ආරම්භ විණ. 2007 දී සහ 2008 දී, විදේශ ආයෝජන සඳහා භාණ්ඩාගාර බිල්පත් සහ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වෙළෙඳපොළ විවෘත කෙරිණි. වාණිජ ණය ලබා ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කර (International Soverign bonds) නිකුත් කිරීම ඇරඹුණේ 2007 දී ය. (වසර 12 ක කාලයක් සඳහා) කල් පිරීමේ කාලය අවුරුදු 5 සිට 10 දක්වා වූ විදේශ වාණිජ ණය ප්‍රමාණයේ එකතුව, 2007 දී පැවති ඇ.එ.ජ.ඩො. බිලියන 0.5 සිට 2007 වන විට බිලියන 17,500 දක්වා වැඩිවී තිබිණ. අවුරුදු 20-25 කාලය තුළ ප්‍රතිලාභ ලැබෙන ආකාරයේ ආයෝජන අප සතුව පැවතියද, ඒවායේ වුවද ප්‍රතිලාභ අපට ලබා ගත හැකිව තිබුණේ නිෂ්පාදනවල යෙදවූවා නම් පමණි. නමුත් අපේ සියලුම රාජ්‍ය ආයෝජන ව්‍යාපෘති “ණය මූල්‍යකරණ” ව්‍යාපෘතින් (Credit Financed) ම විය. මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති (Mega Projects) මධ්‍ය පරිමාණ ප්‍රතිලාභ ජනිත නොකළ නමුත් ඒවායේ පොලියත් සමඟ විදේශ ණය ගෙවීම ආරම්භ කිරීමට සිදුවු අතර ඒ සඳහා තවත් ණය ලබා ගත්තේය.

ප්‍රතිසංස්කරණ කා සඳහාද?

ජා.මූ.අ. විදේශ ගැනුම් හිමිකම් සැලසුම (Stand by Arrangement) රාජ්‍ය මූල්‍ය තත්ත්වය ශක්තිමත් කොට විදේශ සංචිතය ගොඩ නැඟීමේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය සඳහා වන අතර අනෙක් පරමාර්ථය වූයේ පශ්චාත් යුද ගැටුම් තත්ත්වය නිසා ඇතිවූ හානිය ප්‍රතිනිර්මාණය කොට සහන ව්‍යාපෘති ඇති කිරීමය. අවසානයට සඳහන් දේ ක්‍රියාත්මක වුවද, අනෙක් දෙකටම අවශ්‍ය ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක නොවුණි. ආණ්ඩුවේ මුදල් තත්ත්වයත් විදේශ විනිමය තත්ත්වයත් සමඟම විදේශ විනිමය සංචිත තොගයද අඩුවෙමින් පැවතිණ.

අවසානයේදී නැවතත් අපි ජා.මූ.අරමුදල කරා පිවිසියෙමු. විදේශ විනිමය අර්බුදය විසඳීම සඳහාත්, ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩපිළිවෙළට ආධාර පිණිසත් ජා.මූ.අ. විසින් දිගු කාලීන අරමුදල් පහසුකම (Extended Fund Facility) යටතේ වසර 3 කට ඩොලර් බිලියන 1.5 ක් අනුමත කරන ලදි. එහෙත් ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩපිළිවෙළ අපේක්ෂිත අන්දමින් ක්‍රියාවේ නොයෙදීම නිසා, 2019 වර්ෂයට නියමිත කොටස ලංකාවට අහිමි විය.

දැන් අප 2021 ට ළඟා වන විට අලුතෙන් ලැබුණ වාර්තා අනුව නිල විදේශ විනිමය සංචිතය ඩොලර් බිලියන 1.6කට අඩු වී තිබේ. මෙය පුදුමයක් නොවන්නේ 2009 සිටම සමහර විට ඊටත් පෙර සිටම ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ කල් තැබූ නිසාය. වෙනස නම් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍ය නොමැති රටවලුත් ජා.මූ. අරමුදලේ පිහිට පැතුවද අප එය තෝරා නොගැනීමය. ජා.මූ. අරමුදලේ “ගලවාගැනීමේ මෙහෙවර” වෙත යොමු නොවීමය. ඩොලර් ස්වල්පයක් ලබා ගැනීම සඳහාවත්, සංචාරක කාර්මාන්තයේ පුනරුදයක් හෝ විදේශ අයෝජන ව්‍යාපෘති කිහිපයක් හෝ පෙනෙන තෙක් මානයේ දක්නට නැත. මෙය ඉටුවන තුරු විකල්පය වන්නේ ආණ්ඩුව දැනටත් කරගෙන යන පරිදි, ද්විපාර්ශ්වික ආධාර වෙත නැඹුරු වීමය. කොවිඩ් – 19 වසංගත තත්ත්වය යටතේ, මුළු ඉල්ලුම සහ ලෝක මිල මට්ටම අඩු වී පවතින කාලය තුළ ආසියාවේ නැගී එන ආර්ථිකයක් පවතින රටවල් සිය විදේශ විනිමය සංචිතයන් ඉහළ දමා ගැනීමට සමත් වූහ. එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවට පහළ වැටී ඇති සිය ආනයන බිල මූල්‍යකරණය කිරීමට නොහැකි වූ අතර, එමනිසාම ආනයන සීමා පැනවීමේ තත්ත්වයට ඇද වැටුණේය. හැරත් 2009 පශ්චාත් අවධියේදී සැණකෙළි සමය අවසාන කිරීමට සිදු වූ අතර, ඒ කාලයේදීම ඩොලර් බිලියන 4-5 දක්වා ප්‍රමාණයක විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමටද සිදු විය.

අද අප මේ තත්වයට පත්වූයේ ඇයි?

ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය වූයේ විදේශ විනිමය උත්පාදනයේ මූලික ප්‍රභවයන් දෙක වන අපනයන කර්මාන්ත සහ සෘජු විදේශ ආයෝජන අමතක කිරීම හෝ නොතකා හැරීමයි. ප්‍රථම ප්‍රභවය අනෙක හා ශක්තිමත්ව බැඳී පවතියි. මන්දයත්, ශීඝ්‍ර අපනයන වර්ධනය (FDI) සෘජු විදේශ ආයෝජනයන්ගේ ප්‍රතිඵලයක් වන නිසාය. සිත් ඇදගන්නාසුලු කාරණයක් නම් සෙසු ආසියානු රටවලට විදේශ ආයෝජන ගලා යද්දී ශ්‍රී ලංකාව නොපෙනී ගියේ ඇයිද යන්නය. කොවිඩ් 19 වසංගතය පැතිරුණ මධ්‍යම කාල පරිච්ඡේදයේ ඉන්දියාවට සෘජු විදේශ ආයෝජන ඩොලර් බිලියන 64කුත් සිංගප්පූරුවට ඩොලර් බිලියන 90කුත් ලැබුණ අතර ශ්‍රී ලංකාවට ආකර්ෂණය කරගත හැකිවූයේ ඩොලර් බිලියන 0.5 ක් පමණකි. එදා එය සිදුවූයේ බෙදුම්වාදී යුද්ධය නිසා නම් 2009 සිට දැනට එය නිමවී දශකයක් ගෙවී ගොස් සාමය උදාවී තිබියදීත් එය සිදු නොවන්නේ ඇයිද යන්න ප්‍රශ්නයකි.
සංචාරක කර්මාන්තය වර්ධනය වීමත් විගාමික ශ්‍රමිකයන්ගේ ප්‍රේෂණ ලැබීමත් නිසා අපනයන ප්‍රශ්නය සැඟවී පැවතිණ. විදේශ සංක්‍රමණය වැඩි වීම සමෘද්ධිමත්භාවයේ ලක්ෂණයක් නොවන අතර එය දුගීභාවයේ හා කාලකන්නි ස්වභාවයේ ලක්ෂණයකි. අදාළ රට සුදුසු රැකියා හා වඩාත් හොඳ ජීවන තත්ත්වයක් ලබා දීමට අපොහොසත් නම් දුක් විඳිමින් රම රටේ ජීවත්වනවාට වඩා රට හැර යාම මැනවැයි පුරවැසියෝ කල්පනා කරති. එහෙත් මෙය දේශපාලන වශයෙන් ආකර්ෂණීය වූයේ එමගින් විදේශ විනිමය ඩොලර් බිලියන 6ටත් 7ටත් අතර විශාල ප්‍රමාණයක් මේ රටට ගලා ආ නිසාත්, රටේ විරැකියා ප්‍රශ්නය තරමක් හෝ විසඳුණු නිසාත්ය. යුද ගැටුම්වලට පසු කාලයේදී වසරකට ඩොලර් බිලියන 4 – 5 දක්වා ඉපයීමට තරම් සංචාරක කර්මානතය දියුණු වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වය යටතේ සිදුවූ අහම්බ සිදුවීමක් මිස අලුත් ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිවලින් ඒ සඳහා ලැබුණු දායකත්වයක් නොමැති තරම්ය. මෙම තත්ත්වයන් දෙකම හමුවේ අපනයන වැඩි දියුණු කිරීමේ වැදගත්කම අමතක කර හැරියේය.

දෙවන ප්‍රශ්නය ඇතිවූයේ කෙටි කාලීන ණය ගැනීමත් සහ සමාගම්වල ආයෝජනය කිරීමත් සමඟය. එම ආයෝජන ගලා ආවේ කොටස් වෙළඳපොළ සමාගම්වලට හා අලුතින් විවර කළ ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළවලට වන අතර ඒවා විදේශ සෘජු ආයෝජන හා සසඳා බලන විට කිසිම තිරසාර බවක් නැති ආයෝජන බව කිව යුතුය. බලාපොරොත්තු වූවා සේම මෙරට විදේශ විනිමය වෙළෙඳපොළේ අස්ථාවර තත්ත්වය වටහා ගත් එම අයෝජකයෝ 2020 අප්‍රියෙල් මැයි කාලය තුළ සිය ආයෝජන ඉවත් කරගත්හ.
අප ඉදිරියේදී තෝරා ගත්තද – නොගත්තද, විදේශ විනිමය පිළිබඳ ගැඹුරට කිඳා බැස තිබූ ප්‍රශ්න ඒ අන්දමින් අවසානයේදී හෝ හෙළිදරව් වීම යහපත්ය. ඒ ප්‍රතිසංව්කරණ අමතක කර දැමීමේ ප්‍රතිඵලයකි. එම ප්‍රතිසංස්කරණ ජා.මූ. අරමුදලට අවශ්‍ය වූ දේවල් නොව රටට අවශ්‍ය දේවල්ය. අප සත්‍යය දැනගත් පසුව වුවද එය අප කැමති වුවද නොවුවද තෝරා ගැනීම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකි.■

2021 දෙසැම්බර් 12 දින සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පතට සැපයූ ලිපිය.

මුරුත්තෙට්ටුවේ ආනන්ද හිමි කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කුපති ධුරයට ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කිරීමත් සමග ඊට විවිධ පිරිස් සිය විරෝධය විවිධ හේතු මත පළ කළා. දෙසැම්බර් 17 සිට 19 දක්වා පැවති 2019 වර්ෂයට අදාළ කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයේ දී මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමියන් අතින් උපාධි ලබා නොදෙන ලෙස ඉල්ලා කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයීය මහා ශිෂ්‍ය සංගමය විසින් විශ්වවිද්‍යාල පාලනාධිකාරියෙන් ලිඛිතව ඉල්ලීම් කළා. ඇතැම් ආචාර්ය සංගම් මෙම පත්කිරීමට විරෝධය දැක්වීමක් වශයෙන් උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයට පැමිණීම ප්‍රතික්ෂේප කළා. නීති පීඨයේ උපාධිය ප්‍රදානය කළ අවස්ථාවේ සිසුන් පිරිසක් විසින් මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ අතින් උපාධිය ලබා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර ඒ අතරින් ගයාත්‍රී නවරත්න ශිෂ්‍යාව සම්බන්ධයෙන් සමාජ මාධ්‍ය සහ සිළුමිණ ඇතුළු විවිධ පුවත්පත්වල පවා ඇගේ අදහසක් නොවිමසා ඒකපාර්ශ්වීය විශාල වාර්තා ප්‍රමාණයක් පළකළා. මෙතැනදී සිදුවූයේ කුමක්ද යන කාරණය පැහැදිලිව විමසීම සඳහා අප ගයාත්‍රී නවරත්න මෙනවියගෙන් විමසීමක් කළ අතර ඇය ඒ සම්බන්ධයෙන් සිදු කළ පැහැදිලි කිරීම කියවන්න.

මගේ පියා පොලිස් නිලධාරියෙක් සහ මගේ මව හෙදියක්. විශේෂම කාරණය මගේ මවත් මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ වෘත්තීය සමිතියේමයි. නමුත් ඔවුන් කිව්වේත් ඒ වේලාවේ මගේ විරෝධය සාධාරණයි කියන කාරණය.

■ අමන්දිකා කුරේ

නොවැම්බර් මාසයේ දී අපට දැනගන්න ලැබුණා මුරුත්තෙට්ටුවේ ආනන්ද හිමිව කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කුලපති වශයෙන් ජනාධිපතිවරයා පත් කරලා කියලා. උන්වහන්සේ එක් යුගයක විප්ලවවාදී අන්දමින් කටයුතු කළ වෘත්තීය සමිති නායකයෙකු බවට අපි අහලා තිබුණත් මෑත ඉතිහාසයේ උන්වහන්සේගේ ක්‍රියාකාරීත්වය සම්බන්ධයෙන් අපට ප්‍රශ්න තියෙනවා. පවතින ආණ්ඩුව සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන ආකාරය ගැන සාමාන්‍ය සමාජය විසින් විවේචනය කරනවා වගේ ම විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රජව තුළත් ඒ විවේචනය තිබෙනවා. පසුගිය කාලයේ ගුරු වැටුප් අරගලය සම්බන්ධයෙන් උන්වහන්සේ කළ ප්‍රකාශ සහ ආණ්ඩුව ආරක්ෂා කරන ආකාරයෙන් සිදු කළ හැසිරීම පිළිබඳව ගැටලුකාරීයි.
ඒ තත්වය තිබියදීමයි උන්වහන්සේව කුලපති වශයෙන් ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කළේ. ජනාධිපතිවරයා කියන්නේ අපිව බලයට ගේන්න වැඩ කරපු කෙනෙක් හැටියට අපි සලකන්න ඕනෑ නිසා එසේ පත් කළා කියන කාරණය. කුලපති කෙනෙක් හැටියට පත් කරන්නේ විශ්වවිද්‍යාල පනතට අනුව සමාජයේ යම් පිළිගැනීමට ලක්වූ කෙනෙකුව. එතනදී උගත්කම සම්බන්ධයෙන් කිසිම දෙයක් විශ්වවිද්‍යාල පනතේ සඳහන් නෑ. නමුත් අපට තිබුණ ප්‍රශ්නය වුණේ සමාජය තුළ මුරුත්තේට්ටුවේ ආනන්ද හිමිව කොයි තරම් දුරට සමාජයේ ගෞරවයට පාත්‍ර වෙලා තියෙනවා ද කියන කාරණය. විශ්වවිද්‍යාලයේ ආචාර්ය සංගම් සහ ශිෂ්‍ය සංගම් මේකට විරෝධය දක්වලා තිබුණා. උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයේ දී සිසුන්ට උපාධිය පිරිනැමීම උපකුලපතිනිය අතින් සිදු කරන්න කියලා ශිෂ්‍ය සංගම් උත්සවයට පෙර ලිඛිතව දැනුම් දීලා තිබුණා. ඒ අනුව අවුරුදු දෙකක් පමණ ප්‍රමාද වුණු උපාධි ප්‍රදානෝත්සවය පසුගිය දිනවල පැවැත්වුවා. ශිෂ්‍ය සංගම්වලින් සිසුන්ව දැනුවත් කළා කැමති අයට පමණක් කළු පටියක් අතේ බැඳගෙන මේ පත් කිරීමට එරෙහිව විරෝධතාව දක්වන්න කියලා. සමහර ළමයි එහෙම බැඳගෙන ගිහින් තිබුණා. අකමැති ළමයින්ට කාටවත් බලපෑමක් කළේ නෑ විරෝධතා දක්වන්න කියලා. මම නියෝජනය කරන නීති පීඨය කියන්නේ ශිෂ්‍ය දේශපාලනය නැතිම පීඨයක්. ඒ නිසා ශිෂ්‍ය සංගම්වලින් වුණත් විරෝධය දක්වන්න කියලා බලපෑමක් තිබුණේ නෑ.

ශාස්ත්‍ර පීඨයේ උපාධි ප්‍රදානය සිදු කර තිබුණේ උපකුලපතිතුමිය අතින්. අපේ උපාධි උත්සවය තිබුණේ දෙසැම්බර් 19 වන දවසේ. එදා අපි උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයට ඇතුළු වෙනකොට අපේ පීඨාධිපතිවරයා ළමයින්ගේ අත් පරීක්ෂා කරලා කළු පටි ගලවන්න කිව්වා විශ්වවිද්‍යාලයට ඒක අපකීර්තියක් වෙයි කියලා. නමුත් ගොඩක් ළමයි ඒ පටිය යළිත් ඇතුළට ගිහින් බැඳගත්තා. පස්සේ උපාධි ප්‍රදානය කරන විට අපේ පීඨයෙන් පළමුවෙන් ම වේදිකාවට ගොඩවුණු ශිෂ්‍යයා උපාධිය මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ අතින් ගන්න බෑ කිව්වාම උපකුලපතිතුමිය විසින් එය මුරුත්තේට්ටුවේ හිමිගේ අතින් අරගෙන ඒ ළමයට දුන්නා. දෙවනියට ගිය කෙනාත් ඒ විදිහට ම ප්‍රතික්ෂේප කළාම හාමුදුරුවො ඒක උපකුලපතිතුමියගේ අතින් ලබා දීම ප්‍රතික්ෂේප කරලා තියෙනවා. මම හයවැනියාට වේදිකාවට ගියේ. ඒ අනුව නීති පීඨයේ සිසුන් නවදෙනෙක් මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ අතින් උපාධිය ලබා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළා.

අපි බලාපොරොත්තු වුණේ නෑ අපේ විරෝධතාව මේ තරම් සමාජ මාධ්‍යවල ප්‍රචාරය වේවි කියලා. ඒ වගේ ම ගොඩක් අය කියලා තිබුණා හාමුදුරුවන්ව අපහසුතාවට පත් කරන්න අපි සංවිධානාත්මකව සිදු කරපු දෙයක් කියලා. මම දන්න තරමින් සහ ඒ විරෝධය දක්වපු කෙනෙක් හැටියට ඒක එහෙම සංවිධානාත්මකව සිදුවුණු දෙයක් නෙවෙයි. අපි ප්‍රතික්ෂේප කරයි කියලා හිතපු සමහරුන් හාමුදුරුවන්ගේ අතින් උපාධිය ගත්තා වගේ ම මේ වගේ අවස්ථාවක විරෝධය දක්වයි කියලා බලාපොරොත්තු නොවුණු අය උපාධිය ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළා. උපාධිය ප්‍රතික්ෂේප කරපු නවදෙනා සංවිධානාත්මකව කතා වෙලා ආවා නෙවෙයි වගේ ම නවදෙනාට තිබෙන්නේ වෙනස් දේශපාලන අදහස්.

මමත් ඇතුළුව උපාධිය ප්‍රතික්ෂේප කළේ මුරුත්තෙට්ටුවේ අනන්ද හාමුදුරුවන්ව පුද්ගලිකව ප්‍රතික්ෂේප කරන්න නෙවෙයි. ඒ ප්‍රතික්ෂේප කරපු හැමෝම වගේ බෞද්ධයන්. අපි එහෙම දෙයක් කළේ හාමුදුරුවන්ටවත් සිවුරටවත් ශාසනයටවත් අගෞරව කරන්න නෙවෙයි. මම පෞද්ගලිකව ඒ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම කළේ පවතින පාලන ක්‍රමයට විරෝධය දැක්වීමක් විදිහට. නැතිව උගත්කම සම්බන්ධයෙන්වත් සිවුර සම්බන්ධයෙන්වත් ප්‍රශ්නයක් නිසා නෙවෙයි. මම විරෝධය දැක්වූවේ උන්වහන්සේව පත් කරපු පාලකයන්ට විරුද්ධව. සමහර ආචාර්යවරු ප්‍රශ්න කරල තිබුණා කාදිනල්තුමන්ව ඒ තනතුරට පත් කළා නම් අපි ඒ විරෝධය දක්වනවාද කියලා. අපට එතන තියෙන ප්‍රශ්නය කුලපතිවරයා කාදිනල් හිමි ද මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිද කියන කාරණය නෙවෙයි. අපට ප්‍රශ්නය වුණේ ඒ පත්කිරීම.

පත්කිරීමට හේතු දක්වමින් ජනාධිපතිවරයා සිදු කළ ප්‍රකාශය. මම සමාජ මාධ්‍යවල දැක්කා අපේ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නිසා මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමියන්ට සිත්තැවුලක් ඇතිවෙලා ඒ සම්බන්ධයෙන් දෙවියන්ට දේව කන්නලවුවක් කළා කියලා. ඒ කාරණය ඇත්ත නම් අපි ආගම සම්බන්ධයෙන් ඊට වඩා ඉස්සරහ මතයක ඉන්නවා කියලා අපි හිතනවා.

සිසුන් පහළොවකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සම්පූර්ණයෙන් උපාධිය මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ අතින් ලබා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරලා තිබුණා. නමුත් මගේ ඡායාරූප හා මගේ වීඩියෝව පමණක් සමාජ මාධ්‍යයේ ප්‍රචාරය වුණා වගේ ම ලංකාවේ ප්‍රධාන ජාතික පුවත්පතකත් මගේ අනුදැනුමෙන් තොරව මගේ තොරතුරු කියලා තොරතුරු වගයක් දාලා තිබුණා. එහෙම තොරතුරු දානවා නම් පළමුවෙන් ම නිවැරදි තොරතුරු ජනතාවට වාර්තා කළ යුතුයි වගකියන මාධ්‍ය ආයතනයක් නම්. ඔවුන් මගෙන් විමසීමක් කළා නම් මම මගේ තොරතුරු කියනවා. එහෙම කිසිම දැනුවත්භාවයකින් තොරව මගේ ගැන වැරදි තොරතුරු ඒ පුවත්පතේ පළකරලා තිබුණා. සමාජ මාධ්‍යවල වුනත් කාන්තාවන් ඉලක්ක කරලා සිදු කරන ප්‍රචාරයන් සිදුවෙනවා වැඩියි. මම කාන්තාවක් වීම නිසාත් මේ වීඩියෝව සමාජ මාධ්‍යයේ විශාල වශයෙන් ජනප්‍රිය වන්නට ඇති බව මම හිතනවා. ඒ වගේ ම මම රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල වැඩ කර තිබීමත් එහෙම ප්‍රචාරය වන්නට හේතුවක් වුණා වගේ ම මගේ පෙම්වතා දේශපාලන පක්ෂයක ක්‍රියාකාරිකයෙකු වීමත් ඊට හේතුවෙලා තිබුණා සහ සමාජ මාධ්‍යවල ඒ තොරතුරුත් ප්‍රචාරය වෙලා තිබුණා.

මම ගිරිඋල්ලේ. මම විශ්වවිද්‍යාලයේ ඉන්න කාලයේ සමාජය වෙනුවෙන් වැඩ කරන්න තිබුණ ආසාවත් එක්ක මට අවස්ථාව ලැබුණා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන එක්ක වැඩ කරන්න. ස්වේච්ඡාවෙන් මම වැඩ කළේ. විකල්ප ප්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය, මැතිවරණ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා නිරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානය වගේ ඒවයේ වැඩ කළා. මානව අයිතිවාසිකම් හා සංවර්ධනය උදෙසා වූ නීතිවේදී සංවිධානයේත් මම තාමත් වැඩ කරනවා. මෙතන තියෙන ප්‍රශ්නය තමයි විශේෂයෙන් ම රාජපක්ෂ පාලනය විසින් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ගැන මිනිස්සු අතර හදපු මතයක් තියෙනවා. හරියට බිල්ලෙක් වගේ. නමුත් රටක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පැවැත්ම වෙනුවෙන් ලොකු කාර්යභාරයක් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන විසින් සිදුකරනවා. ඒ මතය සමාජ ගත විය යුතුයි. විවියන් ගුණවර්ධන මහත්මිය විසින් ආරම්භ කළ කාන්තා සමිති සම්මේලනයේ හා සාමය හා නිදහස උදෙසා වූ ජාත්‍යන්තර ලීගයේත් මම වැඩ කරලා තියෙනවා. මම බිම් මට්ටමේ කාන්තාවන්ගේ ආර්ථිකය නගා සිටුවීම සම්බන්ධයෙන් පුහුණු හා විවිධ වැඩසටහන් පවත්වලා තිබෙනවා. නමුත් අපිව විවේචනය කරන්න අවශ්‍ය වුණාම ඇත්තටම අපිව හඳුන්වනේ අපි කරපු වැඩවලින් නෙවෙයි අපි ඩොලර් අරන් මේවා කරනවා හරි වෙන රටකට කේළාම් කියනවා හරි කියලා වැරදි අදහසකින්.

රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන කියන්නේ සමාජයට අත්‍යවශ්‍ය දෙයක්. ඒ සමාජයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පැවැත්මට. රජයට කරන්න බැරි ගොඩක් දේවල් ඔවුන්ට කරන්න පුළුවන් වගේ ම රජය හරි පාරට ගන්නත් සිදු කරන්න අවශ්‍ය බලපෑම ඔවුන්ට කරන්න පුළුවන්. නමුත් කෙනෙක් කියනවා නම් ඒවා ජාත්‍යන්තර කුමන්ත්‍රණවලට හවුල් වෙන ආයතන කියලා ඒ අදහස සම්පූණයෙන් ම වැරදි අදහසක්.

මේ ආණ්ඩුව බලයට පැමිණීමේ දී විශාල පොරොන්දු ප්‍රමාණයක් දීලා ආවත් රට දැනටමත් ආර්ථිකව කඩා වැටිලා. ඒ වගේ ම ඔවුන් බලයට එන්න ජාතිවාදය පාවිච්චි කළා වගේ ම ඔවුන් දැනටමත් එවැනි පත්කිරීම් සිදුකරමින් පවතිනවා. ආණ්ඩුව සිවුරට මුවා වෙලා ඔවුන්ගේ වැරදි වහගන්න උත්සහ කරනවා. උපාධිය මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමියන්ගෙන් ලබා ගත්ත ඇතැම් සිසුන් පවා ඒක ලබා ගත්තේ මොනවා වුණත් සිවුරනේ වගේ අදහසකින්. නමුත් අපි එහෙම කරනවා නම් බුදුන් වහන්සේගේ දර්ශනයටත් එක පටහැණියි. මම 2021 අප්‍රේල් මාසයේ දී නීතීඥවරියක් වශයෙන් දිවුරුම් දුන්නා. නීති පීඨයේ හා නීති විද්‍යාලයේ මම ලබපු දැනුම අනුව මම ඉගෙනගෙන තිබෙනවා නීතිය කියන්නේ පාලකයාට වගේ ම ආගමටටහ් ඉහළින් ක්‍රියාත්මක වන දෙයක් කියන කාරණය. මම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නීතිගරුක හා යුක්තිගරුක සමාජයක්. යම්කිසි ආකාරයකට පාලකයන් ආගම යොදාගෙන යම් වැරැද්දක් කරනවා නම් ඊට එරෙහිව නීතිය සහ යුක්තිය ක්‍රියාත්මක විය යුතුයි. මම සිදු කළේ මගේ මගේ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය.

මගේ පියා පොලිස් නිලධාරියෙක් සහ මගේ මව හෙදියක්. විශේෂම කාරණය මගේ මවත් මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ වෘත්තීය සමිතියේමයි. නමුත් ඔවුන් කිව්වේත් ඒ වේලාවේ මගේ විරෝධය සාධාරණයි කියන කාරණය.මගේ පෙම්වතා යම් දේශපාලනයක නිරත වුණත් ඔහුගෙන් මේ සිද්ධියට අදාළ කිසිම බලපෑමක් සිදුවුණේ නෑ සහ ඔහුත් මමත් දරන්නේ වෙනස් දේශපාලන මත දෙකක්. අපි දෙන්නා කවදාවත් එක දේශපාලන මතයක් දරයි කියලා මම හිතන්නේ නෑ. ඒ මොහොතේ මගේ විරෝධය නිදහස් අධ්‍යාපනයෙන් ඉගෙන ගත්ත කෙනෙක් සහ වර්තමානයේ රජයට බදු ගෙවන පුරවැසියෙක් වශයෙන් මට තිබෙන ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට මට ඇති අයිතිය නිසා. මම සිවුරට අගෞරව කළා නෙවෙයි. මම ඒ විරෝධය දැක්වූවේ පවතින පාලන ක්‍රමයට සහ මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමිගේ පත්කිරීමට විරෝධය දැක්වීමක් විදිහට මිස උන්වහන්සේට පෞද්ගලික විරෝධයක් විදිහට නෙවෙයි.
ප්‍රංශ දාර්ශනිකයෙකු වන ජැක් ඩෙරීඩා විසින් විශ්වවිද්‍යාල ගැන පළ කළ අදහස මම අවසාන වශයෙන් සඳහන් කරන්න කැමතියි. ‘මම අනාගත විශ්වවිද්‍යාලය ලෙස හඳුන්වන්නේ මෙයයි. අනාගත විශ්වවිද්‍යාලය යනු සත්‍යය සෙවීමට එරෙහි කොන්දේසි කිසිවක් නොමැති, අලුත් දේ දැනගැනීමට හා විවේචනය කිරීමට නිදහස ඇති, ප්‍රශ්න කිරීමට හා සැක කිරීමට වරම හිමිවන දේශපාලනික හෝ ආගමික බලය විසින් කිසිසේත් සීමා නොකෙරෙන පරමාදර්ශී තැනකි.■

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

ලෝකයේ රටවල් එකොළහකට බලපෑම් කරමින් ජීවිත 2,81,998ක් අහිමි කළ සුනාමි ව්‍යසනය ඇති වී පසුගිය දෙසැම්බර් 26 වන දිනට වසර 17 කි. සුනාමියෙන් ලංකාවේ ද 39000කගේ පමණ ජීවිත රටට අහිමි විය. සුනාමිය මෙරට වෙරළ කලාපයෙන් 3/4 කට බලපෑ අතර එය දැඩිව බලපෑවේ නැගෙනහිර හා දකුණු වෙරළ තීරයටයි. සුනාමිය නිසා පුද්ගලයන් 4100ක් ද අතුරුදන් වී ඇත. දිස්ත්‍රික් 11 ක නිවාස 63472 ක් සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ වී ඇති අතර තවත් දේපළ හානි විශාල ප්‍රමාණයක් සිදු විය.
සුනාමිය නිසා ආර්ථික සංවර්ධන වේගය 0.5 කින් අඩු විය. මෙය මූල්‍යමය වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 900 -930 අතර ප්‍රමාණයක් බවට තක්සේරු කර ඇත. සුනාමි ව්‍යසනය නිසා ධීවරයන්ට වූ හානිය ද අතිමහත්ය. සංචාරක ව්‍යාපාරයේ නියුතු ලක්ෂයකට අධික ප්‍රමාණයකට අහිතකර අන්දමේ බලපෑම් ඇති විය.

විශේෂයෙන්ම ලංකාවේ වෙරළ පරිසරයට සුනාමියෙන් දැඩි බලපෑමක් ඇති විය. කොරල්, කඩොලාන, වැලිවැටි, කඩොලාන, කලපු හා වෙරළබඩ පරිසර පද්ධතියට දැඩි හානියක් ඇති විය. ලවණ වගුරුබිම් හා දකුණු පළාතේ බොහෝ වෙරළබඩ ජලාශ හා කලපු සුනාමි රළ පහරින් ගෙන ආ අපද්‍රව්‍ය හේතුවෙන් විනාශ විය.

සුනාමි තත්වයක් වළක්වාගත නොහැක නමුත් සුනාමි තත්වයකින් ඇතිවිය හැකි පුද්ගල හා දේපළ හානි අවම කර ගැනීමට හැකියාවක් ඇත. ඒ සඳහා පෙර සූදානමක් තිබිය යුතුය. සුනාමි අවදානමක් ඇති ලෝකයේ වෙනත් රටවල් තාක්ෂණය යොදා ගනිමින් රටේ ජනතාවටත් දේපලවලටත් ඇති විය හැකි හානිදායක තත්වයන් වළක්වා ගැනීමට ප්‍රායෝගික වැඩපිළිවෙළ සකස් කොට ඇත.

2004 දෙසැම්බර් 26 ලංකාවේ නැගෙනහිර වෙරළින් සුනාමි රළ පහර රටට ඇතුළු වනවිට දැන සිටියේ විහාරමහා දේවියගේ ඓතිහාසික කතා පුවත පමණි. ‘සුනාමි’ කියන වචනය දැනගත්තේද දින කිහිපයකට පසුය. එවැනි වූ ව්‍යසනයක් කිසිවෙකුත් බලාපොරොත්තු නොවීය. ඒ නිසාම රටට අහිමි වූ ජීවිත හා දේපළ හානිය හරියාකාරව තවමත් ගණනය කර නොමැත. නමුත් අද වන සුනාමි තත්වය පිළිබඳව හා එවැනි මොහොතක කළ යුත්තේ කුමක් ද යන්න පැහැදිලිය. නැවත සුනාමිය ඇති නොවේ යැයි කිසිවෙකුට කිව නොහැකිය. මේ නිසා ඕනෑම එවැනි තත්වයකට සූදානමෙන් සිටිය යුතුය.
ඉන්දු ඕස්ටේ්‍රලියානු භූ තැටිය මධ්‍යයේ ශ්‍රී ලංකාව පිහිටා ඇති අතර ඉන්දු ඕස්ටේ්‍රලියානු භූ තැටිය වටා අප්‍රිකානු භූ තැටියට ඉහළින් හිමාලයානු භූ තැටිය ද දකුණින් ඇන්ටාටික් භූ තැටිය ද පිහිටා ඇත. මෙම භූ තැටි මායිම් සැලකූ විට ලංකාව තුළ අඩු භූ චලන හට ගැනීමේ ප්‍රවණතාවක් සහිත සීමාවක පිහිටා ඇතත් භූ විද්‍යාඥයින් පවසන පරිදි ශ්‍රී ලංකාවට දකුණුදිග මුහුදු සීමාවේ ඉන්දු ඕස්ටේ්‍රලියානු භූ තැටිය කොටස් දෙකකට වෙන් වෙමින් පවතී. එය එතරම් ලංකාවට හිතකර තත්වයක් නොවේ.

පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ භූ ගර්භ විද්‍යා මහාචාර්ය සී. බී දිසානායක පවසන්නේ ලංකාවට දකුණු ගිනිකොන දෙසින් කිලෝ මීටර් 300-400 අතර ප්‍රදේශයේ අලුතින් ඇති වී තිබෙන භූ පැල්ලම් නිසා එම ප්‍රදේශවල භූමිකම්පා බහුලව ඇති වීමේ ප්‍රවණතාවක් ඇති වෙමින් තිබෙන බවයි. ඒ පැල්ම මේ වන විට ක්‍රම ක්‍රමයෙන් විශාල වෙමින් පවතින අතර භූ ගර්භය අස්ථායි වී ඇත. භූ තැටිය වෙන්වන භූ පැල්ලම ලංකාවට කිලෝමීටර් 300ක් දුරින් තිබෙන නිසා එම ප්‍රදේශවල සිදුවන භූමිකම්පා හේතුවෙන් ලංකාවට ද සුනාමි ඇති වීමේ ඉඩකඩක් ඇති බවට සොයාගෙන ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ සිදුවන ඕනෑම ආපදා තත්වයකදී මහජනතාව දැනුවත් කිරීම ආපදා කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානයේ ප්‍රමුඛ කාර්යයකි. මේ සඳහා චන්ද්‍රිකා සන්නිවේදන තාක්ෂණය, ගුවන්විදුලි සන්නිවේදන ක්‍රමවේද, අන්තර්ජාල පහසුකම්, කෙටි පණිවිඩ සේවාවන්, දුරකතන පහසුකම් ආදි විවිධ ක්‍රමවේද ඔස්සේ පූර්ව අනතුරු ඇඟවීම් පණිවිඩ ආපදා ප්‍රතිචාර දක්වන්නන් හරහා මහජනතාවට සන්නිවේදනය කළ යුතුය. සුනාමි තත්වයක් නැවත ඇති වුවහොත් ලංකාව වැනි රටකට ඇති කළ හැකි බලපෑම අති මහත්ය.

එවැනි සුනාමි තත්වයක් ඇති වුවහොත් ජනතාවට පූර්ව දැනුවත් කිරීම සඳහා ඇති එක් ක්‍රමවේදයක් වනුයේ සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු පද්ධතියයි. මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ ආවරණය වන පරිදි දිස්ත්‍රික් 14 ක් තුළ සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු 77 ක් ස්ථාපිත කොට ඇත. එම සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු ස්ථාපිත සැටලයිට් තාක්ෂණය ඔස්සේ ක්‍රියාත්මක වන පරිදි වූවත් දිස්ත්‍රික් ආපදා කළමනාකරණ නිලධාරියෙකු අපත් සමග පැවසුවේ සැටලයිට් තාක්ෂණය ඔස්සේ සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා අධික මූල්‍යමය පිරිවැයක් දරන්නට සිදුවෙන බැවින් රට තුළ ස්ථාපිත කුලුනු 77 ම සැටලයිට් තාක්ෂණයෙන් ක්‍රියාත්මක නොවන බවයි.

මේ නිසා එම කුලුනු පද්ධතිය ගුවන්විදුලි තරංග ඔස්සේ ක්‍රියාත්මක කරන බවයි. ගුවන්විදුලි තරංගවලින් ක්‍රියාත්මක වන විට සැටලයිට් තාක්‍ෂණයෙන් මෙන් වේගවත් ලෙස පණිවිඩ හුවමාරු නොවන බව එම කුලුනු භාරව සිටින නිලධාරීහු කියති.

එමෙන්ම කුලුනු 77 න් බොහොමයක් මේ වන විට අක්‍රිය වී ඇති බව අප කළ සොයා බැලීමක දී අනාවරණය විය.

ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු 8 ක් ඇති අතර ඉන් ක්‍රියාකාරී මට්ටමේ තිබෙන්නේ කුලුනු තුනක් පමණි. කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ තිබෙන කුලුනු 6න් තුනක්ම ක්‍රියාත්මක වන්නේ නැත. මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කයේ තිබෙන්නේ සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු තුනකි. එම කුලුනු තුනෙන් මේ වන විට එක් කුලුනක් හෝ ක්‍රියාකාරී මට්ටමේ නැත. මුලතිව් දිස්ත්‍රික්කයේ ද තිබෙන කුලුනු පහම ක්‍රියාකාරී නැත.

කිළිනොච්චිය දිස්ත්‍රික්කයේ තිබෙන එකම සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ කුලුනු ද අක්‍රීය වී ඇත. යාපනය දිස්ත්‍රික්කයේ තිබෙන කුලුනු පහෙන් එක් කුලුනක ක්‍රියාකාරීත්වයක් නැත. එමෙන්ම ඇතැම් දිස්ත්‍රික් සඳහා තිබෙන කුලුනු ප්‍රමාණය කිසිසේත්ම ප්‍රමාණවත් නොවෙයි.
ලංකාව කිසි දිනක ඉතිහාසයෙන් පාඩම් ඉගෙන ගන්නා රටක් නොවන බව නැවත නැවත පෙන්වමින් සිටියි. සුනාමියේන් නැඟුණු අඳෝනාවන් අද බොහෝ දෙනෙකුගේ දෙසවනෙන් මැකී ගොස් ඇත. වසර 17 කට පෙර සිදු වූ ඒ අමිහිරි මතකය අද වන විට වසරේ එක් දිනක පවත්වන සමරු දිනයක් වී ඇත.■