‘මෙම පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වී සිටින ඔබ සියලු දෙනා රටට ජාතියට වගකියන සුවිශේෂ කණ්ඩායමක්. ඔබ මෙන්ම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමවේදය තුළ ජනතා වරමින් ජනාධිපති ධුරයට පත්වූ මාද, මේ රටේ සියලුම ජනතාවට වගකිව යුතු වෙනවා.’ යනුවෙන් ජනාධිපතිවරයා
පෙන්වා දුන්නේ ඒ අදහසය.
විපක්ෂයේ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ අතරෙන් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කළ යුතුයැයි කියන්නේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ පමණි. මීළඟ ජනාධිපති තරගයේ යෙදී සිටින සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාවත්, චම්පික රණවක මහතාවත් එය අහෝසි කරන බව කිසි තැනක කියන්නේ නැත.
සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා 2019 සිය ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ දක්වා තිබුණේ ‘ජනතාවගේ අදහස් විමසා ඔවුන් කියනවා නම් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කරන්නට තමා සූදානම් බව’ කියැවෙන අදහසකි. එය සම්පූර්ණයෙන්ම වංක දේශපාලන චේතනාවක් ඇතිව කියන්නකි. මෙහෙම කියන්නේ කාරණා දෙකක් හිතේ තබාගෙනය. එකක්, සියලු මහජනතාව එක හඬින් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය එපා යැයි කවදාවත් කියන්නේ නැත. ඒ ගැන කතා කරන්නේ අතීතය දුටු, අනාගතය පෙනෙන ඉතා සුළු පිරිස් පමණකි. බහුතර ජනතාව උනන්දු වන්නේ එදාවේල සොයාගෙන ජීවත්වීම. වැඩිවන ජීවන වියදමට මුහුණ දීම වැනි එදිනෙදා දැවෙන ප්‍රශ්න කෙරෙහිය. ඒ බහුතර ජනතාව පෙන්වා, ‘බහුතරයෙන් එය ඉවත්කිරීමට ඉල්ලීමක් නෑහැ’ යැයි පහසුවෙන් පෙන්වා දිය හැකිය.
දෙවැන්න, මේ කියන ‘ජනතාව’ යන්නට, විපක්ෂයේ සුළුතර වාර්ගික පක්ෂ වැනි පක්ෂ හෝ වෙනත් දේශපාලන කණ්ඩායම් ඇතුළු කිරීමයි. ‘ඔය බලන්න, මේ අය ඉල්ලනවා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය. ඔවුන්ට ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් සමග තමන්ගේ ඉල්ලීම් ගැන කේවල් කරන්නට හැකිවන්නේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තිබුණොතින් පමණයි’ යනුවෙන්, ‘සුළුතර ජනතාවාදී’ ප්‍රවාදයක් ඉදිරියට ගෙනඑමින් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයේ අවශ්‍යතාව පෙන්වන්නට පහසුවෙන් හැකිය. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තවදුරටත් පවත්වාගත යුතුයැයි කියන සුළුතර වාර්ගික පක්ෂද තිබේ.
එහෙත්, උතුරු නැගෙනහිර දෙමළ ජනතාවගේ ප්‍රධානතම නියෝජිතයා වන දෙමළ ජාතික සන්ධානය, 2015දී මෙන්ම 2019 ජනාධිපතිවරණයේදීද පෙනීසිටියේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමේ අරමුණ සඳහා බවද මෙහි දී සැලකිල්ලට ගත යුතුය.
චම්පික රණවක මහතාගේ පාර්ශ්වයෙන්ද, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තවදුරටත් පවත්වාගෙන යාමට කැමැත්තක් දක්වන බව පෙනේ. අඩු ගණනේ, ජනාධිපති පාලන ක්‍රමය අහෝසි කරන්නට තමන් එකඟයැයි ඔවුන් කියන්නේ නැත. 20වැනි සංශෝධනය ආපස්සට හැරවීමට ඔවුන් පක්ෂ බවක් පෙනෙන නමුත්, 19න් හීලෑ කරන ලද ජනාධිපති ක්‍රමයක් පවත්වා ගැනීම ගැන ඔවුන්ගේ නැඹුරුවක් තිබේ.
සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාගේ උපදේශකයකු වන ආචාර්ය දයාන් ජයතිලක පසුගිය කාලය තුළදී සම්පූර්ණයෙන් පෙනී සිටියේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පවත්වා ගැනීම සඳහාය. සිය මෑතකාලීන ලිපිවලදී විවිධ රටවල විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පවත්වාගෙන යාම පිළිබඳ බොරු තර්ක ඉදිරිපත් කරමින් ඔහු විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය වෙනුවෙන් පෙනීසිටියි. ඔහුගේ උපදේශකත්වය සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාට බලපාන්නේ කෙසේදැයි පැහැදිලි නැත. එහෙත් සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා කියන්නේ තමා ‘සංවරණ හා තුලනයන් ගැන විශ්වාසය තබන අයකු’ බවයි. එය අප තේරුම්ගත යුත්තේ, ජනාධිපති ක්‍රමය පවත්වා ගනිමින් එය සංවරණ හා තුලන යටතේ, ‘සීමාසහිත’ බලයක් ඇති තත්වයකින් පවත්වා ගැනීම ඔහුගේ බලාපොරොත්තුව’ බවයි. ‘විධායක ජනාධිපති. ඒත් සංවරණ හා තුලන සහිතව.’ ඔහුගේ ආදර්ශ පාඨය විය හැකිය.
ඒ කියන්නේ මේ ජනාධිපති ක්‍රමය තවදුරටත් පවත්වාගෙන යාමට ඔහු කැමැත්තෙන් සිටින බවයි.
සංවරණ හා තුලනයන් යටතේ ජනාධිපති පදවිය තවදුරටත් පවත්වාගෙන යනවාය කියන අදහස එහෙමට ප්‍රායෝගික එකක් නොවේ. එයින් විධායක ජනාධිපති ධුරයේ විෂ දළ තිබෙනවාට වඩා කෙටි වෙයි. එහෙත් කැඩෙන්නේ නම් නැත.
ඊට අතිමූලික හේතුවක් තිබේ. පවතින 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව ජනාධිපතිවරයා පත්වන්නේ ඍජු මහජන ඡන්දයෙනි. පාර්ලිමේන්තුව පත්වන්නේ වෙනම මැතිවරණයකින්, මහජන ඡන්දයෙනි. ඒ අනුව ජනාධිපති හා පාර්ලිමේන්තුව යන මේ ආයතන දෙකට ඇත්තේ බල උල්පත් දෙකකි. දෙකටම ඡන්දය දෙන්නේ එකම ඡන්දදායකයන් පිරිසක් බව හැබෑය. එහෙත් ඒ වෙන වෙනමය. ජනාධිපතිවරණයත්, මහමැතිවරණයත් එකම දිනක පැවැත්වුවත්, මේ තත්වයේ වෙනසක් නොවේ.
මේ නිසා සිදුවන්නේ කුමක්ද? තමාට ජනතාව ඍජුව, වෙනම, පාර්ලිමේන්තුවෙන් වියුක්ත ජනවරමක් දී ඇතැයි කියන උද්දච්ච හැඟීමෙන් ජනාධිපතිවරයා කටයුතු කිරීමයි. වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා ලක්‍ෂ හැටනවයක් තමාට ඡන්දය දී ඇතැයි හැම වෙලාවේම මතක් කර දෙන්නේ එහෙයිනි. ජනවාරි 19 වැනිදා නව පාර්ලිමේන්තු වාරය ආරම්භ කරමින් පාර්ලිමේන්තුව අමතා, ‘මෙම පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වී සිටින ඔබ සියලු දෙනා රටට ජාතියට වගකියන සුවිශේෂ කණ්ඩායමක්. ඔබ මෙන්ම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමවේදය තුළ ජනතා වරමින් ජනාධිපති ධුරයට පත්වූ මාද, මේ රටේ සියලුම ජනතාවට වගකිව යුතු වෙනවා.’ යනුවෙන් ජනාධිපතිවරයා පෙන්වා දුන්නේ ඒ අදහසය.
මෙලෙස වෙනම බල උල්පතකින් බලය ලැබී ඇති නිසාත්, සමස්තයක් ලෙස ජනාධිපති අතේ විශාල බලයක් කේන්ද්‍රගත වී ඇති නිසාත්, ජනාධිපතිවරයාගෙන් බලාපොරොත්තු විය හැක්කේ ආක්‍රමණශීලී ලෙස හැසිරීමකි. එය මේ බල ව්‍යුහයේ පවත්නා ආවේණික ස්වභාවයයි. ඒ නිසා ඔහු තමන්ගේ පාලන වපසරියට අයත් වන හා අයත් නොවන හැම ක්‍ෂෙත්‍රයකටම, හැම විෂයකටම අත ගසයි.
ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශද ඔහුට හෝ ඇයට මේ ආක්‍රමණකාරී හැසිරීම පවත්වාගෙන යන්නට ආධාරකයකි. හේතුව, සාමාන්‍යයෙන් ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයක, රටේ සෑම ක්‍ෂෙත්‍රයක්ම අළලා ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයාගේ පොරොන්දු ඇතුළත් කරන නිසාය. ඒ නිසා ඒ සියලු ක්‍ෂෙත්‍රවල වැඩකිරීමට, ඒ කියන්නේ සමස්තයක් හැටියට රටේ හැම දෙයක් ගැනම කටයුතු කිරීමට තමාට ජනවරමක් ඇතැයි පත්වුණු පසුව ජනාධිපතිවරයා හෝ වරිය කියයි. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා කෘෂිකර්මාන්තය, අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, ප්‍රවාහනය ඇතුළු සියලුම ක්‍ෂෙත්‍රවලට ඇඟිලි ගසන්නේ එහෙයිනි. මේ ජනාධිපතිවරයා අනෙකුත් ඇමතිවරුන්ගේ විෂය ක්‍ෂෙත්‍රයන්වලට අදාළව ජනාධිපති කාර්යසාධක බලකායන්ද පිහිටුවා මේ අර්බුදය තවත් ගැඹුරු කර තිබේ.
හොඳම උදාහරණය ‘එක රටක් එක නීතියක්’ කාර්යසාධක බලකායයි. ඒ විෂය පැහැදිලිවම අධිකරණ ඇමතිවරයාගේ යටතට වැටෙන්නකි. ගලගොඩ අත්තේ ඥානසාර උන්නැහේගේ කාර්ය සාධක බලකාය පත්කරනවා, අධිකරණ ඇමති අලි සබ්රි දැනසිටියේවත් නැත. ඒ මදිවාට අධිකරණ ඇමතිවරයාගේ විෂයක් වන නීති කෙටුම්පත් කිරීමට අදාළව, එක රටක් එක නීතියක් යටතට වැටෙන, මේ වන තෙක් කෙටුම්පත් කර ඇති නීති වෙනස්කිරීමේ බලයක්ද ඥානසාර බලකායට ජනාධිපතිවරයා ලබාදී තිබුණි. අධිකරණ ඇමතිවරයා ඉල්ලා අස්වන්නට ගියේ මේ අවුල නිසාය. තමාගේ ළඟම ඇමතිවරයකුගේ විෂයන් තුළට පවා හිතුමතේ ඇඟිලි ගසන්නට ජනාධිපතිවරයාට අදහස එන්නේ, තමාට සියල්ල කළ හැකි බලයක් ඇතැයි කියන කල්පනාව නිසාය.
මේ හැරෙන්නට ජනාධිපතිවරයා මේ වන විට පත්කර ඇති අනෙකුත් කාර්යසාධක බලකා ගණනත් ඒවායේ විෂය පථයනුත් සැලකිල්ලට ගත් විට, කොතරම් තදින් ඔහු අනෙක් ඇමතිවරුන්ගේ විෂයන්වලට මැදිහත් වී ඇද්දැයි පැහැදිලි වේ. ජනාධිපතිවරයාට ඕනෑම දෙයක් කළ හැකි යැයිද, ඔහු ඒ හැම දෙයක්ම කළ යුතු යැයිද විශ්වාස කරන දේශපාලක හා නිලධාරි පැලැන්තියක්ද සිටින විට මේ විදියට වැඩකිරීම ජනාධිපතිවරයාට තවත් පහසුය.
කුමන සංවරණ හා තුලන යටතේ වුණත්, මේ විදියට වෙනම බල උල්පතකින් ජනාධිපතිවරයා/වරිය පත් වන තෙක් මේ තත්වය වෙනස් කළ නොහැකිය. එවැනි විටෙක, සංවරණ හා තුලනයන් යනු හුදෙක් වචන දෙකක් මිස ඒවාට වලංගුභාවයක්ද, බලයක්ද නැත. සජිත් ප්‍රේමදාස සංවරණ හා තුලන ගැන කතාකරන්නේ මේ තත්වය සිහි තබාගෙන වන්නට ඇත. කුමන සංවරණ හා තුලන, ව්‍යවස්ථාවේ වචනවලින් තිබුණත්, ජනාපධිති පදවියට පත් කල ඒවා ඉක්මවා තමන්ට කටයුතු කළ හැකියැයි විශ්වාස කරගෙන වන්නට ඇත.
මේ තත්වය තේරුම් ගැනීමට තවත් උදාහරණයක් හැටියට දැක්විය හැක්කේ 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා වැඩ කළ හැටිය. 19න් ජනාධිපතිගේ බලය සීමා කළ බව කියැවුණත්, ඔහුගේ වැඩවල එවැනි සීමාවක් තිබුණේ නැත. කොයිතරම්ද කියනවා නම්, තමාට වුවමනා වේලාවක අගමැති ඉවත් කර ආණ්ඩුවක් වට්ටවා, බහුතර බලයක් නැති පොහොට්ටු කණ්ඩායමට ආණ්ඩුව බාරදෙන්නට බලයක් තමාට ඇතැයි ඔහු සිතා සිටියා පමණක් නොව, එය සාධාරණය කරන්නට තර්කද ගොඩනගා ගත්තේය. ඒ, තමාට ලැබී ඇති ඊනියා ජනවරම ඉදිරියට දමමිනි.
ජනාධිපතිගේ මේ හිතුවක්කාර කල්පනාව තේරුම් ගැනීමට තවත් උදාහරණයක් නම්, 17න්, 19න් ඇතිකළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවයි. එය ජනාධිපති ධුරය සඳහා ඇති කළ ප්‍රබල පාලන තිරිංගයකි. හෙවත් සංවරණයකි. එහෙත්, 17 ගෙනා චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග ජනාධිපතිනියවත්, 19 ගෙනා මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයාවත් අඩු ගණනේ මේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව ඉවසුවේ නැත. මැතිවරණ කොමිසමට සාමාජිකයකු පත්කිරීමේ දී චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක, එවක ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග ආරාවුල් ඇතිකර ගත්තාය. මෛත්‍රිපාල සිරිසේන මහතාත් තමාගේ කාලයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග ආරාවුල් ඇතිකර ගත්තේය. 19න්, ජනාධිපතිටත් අගමැතිටත් අමතරව කතානායක කරු ජයසූරියත් පාලනයට සහභාගිවන අවුල්සහගත තත්වයක් ඇතිකළා යැයි සිරිසේන හිටපු ජනාධිපතිවරයා පසුගිය දිනෙක කීවේ එහෙයිනි.
එයින් පෙනෙන්නේ තමන්ගේ අත්තනෝමතික බලතල සංවරණය කිරීම සඳහා පිහිටුවා ඇති ප්‍රමුඛ ආයතනය පවා, ජනාධිපතිවරුන් නොඉවසන බවයි. ඒවා සමග ගැටෙන බවයි. ප්‍රතිඵලය කුමක්ද? සංවරණ හා තුලන පසෙක දමා, ජනාධිපති හිතුවක්කාර පාලනයකට පෙළඹීමයි.
මේ කීවේ, ජනාධිපතිවරයා වෙනම ඡන්දයකින් ජනාධිපති ධුරයට තේරී පත්වන නිසා ආරෝපණය කරගන්නා හිතුවක්කාර බලය ගැනය. එය වැළැක්වීම සඳහා, ‘ජනාධිපතිවරයා වෙනම ඡන්දයකින් පත්කරගන්නවාය’ යන්න වෙනස් කර, ඔහු පත්කිරීම පාර්ලිමේන්තුවට පැවරීමද කළ නොහැකිය. පාර්ලිමේන්තුවෙන් පත්වන ජනාධිපතිවරයා යනු, 1978 ව්‍යවස්ථාවේ ජනාධිපතිවරයා නොවේ. එය ඒ පැත්තටත් මේ පැත්තටත් නැති විධිවිධානයකි.
ඒ නිසා ‘සංවරණ හා තුලන සහිත ජනාපධිතිවරයෙක්, සීමා කරන ලද බලය ඇති ජනාධිපතිවරයෙක්’ වැනි යෙදුම්වලට එපමණකට වලංගුභාවයක් නැත. එවැනි ජනාධිපතිවරයකු යනුද අවසාන විග්‍රහයේදී විධායක ජනාධිපතිවරයකුම වන නිසාය.
අනෙක් අතට, සංශෝධන සහිතව හෝ සංවරණ හා තුලන සහිතව, ජනාධිපති ක්‍රමයක් පවත්වාගත යුත්තේ ඇයි? පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය අනුගමනය කරන ලෝකයේ බලවත් රටවල් කොපමණ වේද? අවුරුදු 43කටත් වැඩියෙන් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පවත්වාගෙන ආ ලංකාව අත්පත් කරගත් දියුණුව කුමක්ද? ආර්ථික සමෘද්ධිය කුමක්ද? අපට ඩොලර් මිලියනයක්, බිලියනයක් දෙන්නේ මොන රටද කියා බලාගෙන සිටින්නට සිදුවන සිඟාකන තත්වයක් අද උද්ගත වී තිබෙන විට, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය නිසා ආර්ථික සංවර්ධනයක් රටේ ඇතිවීයැයි කිව හැක්කේ කාටද? පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් මෙතෙක් පැවැතියා නම් අහවල් සංවර්ධනය කරගන්නට අපට හැකිවන්නේ නැතැයි පෙන්වා දිය හැක්කේ මොනවාද?
ඒ නිසා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය මේ විදියටම හෝ, ව්‍යාජ සංවරන හා තුලන සහිතව පවත්වා ගැනීම ගැන කතාකරන දේශපාලන නායකයන් ගැන අප කල්පනා කළ යුත්තේ, ඔවුන්ට ඇත්තේද ජේආර්, චන්ද්‍රිකා, ප්‍රේමදාස, මහින්ද, ගෝඨාභය භුක්තිවිඳි ආකාරයේ හිතුවක්කාර බලයක් තනිවම භුක්තිවිඳීමට, ඒකාධිපති පාලනයක් රටේ ගෙනයාමට ඇති බල තණ්හාවම බවය.■
