අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ අනුනායක වෙඬරුවේ උපාලි හිමියෝ හිට්ලර් කෙනකු වෙලා හරි රට හදන්න යැයි ගෝඨාභය රාජපක්ෂ හිටපු ආරක්ෂක ලේකම්වරයාට අනුශාසනා කළේ 2018දීය. බුදුන් වහන්සේ ආදර්ශමත් රාජ්‍ය පාලකයන් ලෙස දැක්වූයේ එවකට ඉන්දියාවේ පැවති කෝසල හෝ මගධ වැනි බලවත් රාජාණ්ඩු නොව එවැනි බලයක් (හෝ ස්ථාවර හමුදාවක් පවා) නොමැති ලිච්ඡවි ජනපදයේ වජ්ජි ගණසංඝයයි. මානව ඉතිහාසයේ දැකිය හැකි දරුණුතම සමූල ඝාතකයා ආදර්ශයට ගන්න යැයි අනුශාසනා කිරීම බුද්ධ වචනයට කෙතරම් නම් අනුකූලදැයි යන්න වෙඬරුවේ උපාලි හිමියන්ටම පමණක් විසඳිය හැකි උභතෝකෝටිකයකි.

උපාලි හිමියන්ගේ හිට්ලර් අනුශාසනාවට ප්‍රතිචාර ලැබුණේ දේශපාලන සමාජයෙන් නොව අන්තර්ජාලයෙනි. මේ ප්‍රතිචාර බොහෝ විට කවට කතා ස්වරූපයක් ගත්තේය. ඒ කවට කතාවල ජනප්‍රිය තේමාවක් වූයේ උපාලි හිමියන් ලී ක්වාන් යූ හා ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් පටලවා ගත් බවය.

‘හිට්ලර් අනුශාසනාවෙන්’ හා ඊට සමාජයෙන් ලැබුණු මන්දගාමී ප්‍රතිචාරයෙන් පෙනී යනුයේ හිට්ලර්, නට්සි පාලනය හා මතවාදය පිළිබඳව අපේ ඇති අනවබෝධයයි. හිට්ලර්ගේ (හා පොදුවේ නට්සි) දැක්ම අනුව මිනිස් සමාජය Ubermenschen (උසස් මානවයන්) හා Untermenschen (පහත් මානවයන්) ලෙස වර්ග කෙරිණි. පෘථිවියේ සැබෑ හිමිකරුවෝ උසස් මානව වාර්ගිකයෝය. පහත් මානව වර්ගයට ගැනෙන ජන කොටස් එක්කෝ ඍජුව හෝ වක්‍රව වනසා දැමිය යුතුය; නැතහොත් සදාකාලික දාසභාවයට පත් කළ යුතුය. යුදෙව්වන් හා රෝමාවරුන් (gypsies) පමණක් නොව ස්ලාවිවරුන් වැනි යුරෝපීයයන්ද ගැනුණේ පහත් මානව ගණයටය. කළු සමැති හා දුඹුරු සමැති (අප වැනි) ජන කොටස් ද හිට්ලර්ගේ දැක්මට අනුව මරණයට හෝ දාසභාවයට කැපවූ පහත් මානවයන්ය. හිට්ලර් දෙවන ලෝක යුද්ධය ජයගත්තා නම් අද ලංකාවක්, සිංහල ජාතියක් හෝ බුදු දහමක් මිහිපිට නොමැත.

හිට්ලර් (හා නට්සිවාදය) පිළිබඳ අනෙක් වැදගත් කාරණය නම් ඔහු මානව ඉතිහාසය තුළ පහළ වූ අසාර්ථකම රාජ්‍ය පාලකයකු වීමය. තමන් වසර දහසක් පවතින රාජ්‍යයක් (Thousand year Reich) ගොඩනගන බව හිට්ලර්ගේ අරමුණ හා පුරසාරම විය. තම බලය පිළිබඳ ඔහු තුළ වූ විශ්වාසය කෙතරම්ද යත් ලෝක යුද්ධය ජයගැනීමෙන් පසු ලෝකයේ අගනගරය බවට පත්වන බර්ලින් නුවර ප්‍රතිනිර්මාණය කරන අයුරු පිළිබඳව සවිස්තරාත්මක සැලසුම් පවා ඔහුගේ නියෝගය මත සකස් වී තිබුණි.

හිට්ලර්ගේ වසර දහසක පාලනය පැවතුණේ වසර 12ක් පමණි. ඔහු බලයට එනවිට ජ’මනිය දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකින් බැටකා එයින් යන්තමින් හිස ඔසවාගෙන එන රාජ්‍යයක් විය. ඔහුගේ දොළොස් වසරක පාලනයෙන් පසු ජ’මනිය සුන්බුන් වූ, විදෙස් හමුදා 4කට යටත්, දෙකට බෙදුණු දේශයක් විය. හිට්ලර්ගේ 12 වසරක පාලනයෙන් ජර්මනියට ලැබුණු දෙයක් නැත; ඉතිරි වූයේ මරණය හා විනාශයයි; නිදහස, ස්වෛරීත්වය හා භෞමික අඛණ්ඩතාව අහිමිවීම හා අපකීර්තියයි. හිට්ලර් කෙනෙකු වීමට තැත් දරන අයකුට ජ’මනියේ නම් බහුතර ඡන්දයෙන් බලයට පත්වීමට නොහැක.

‘හිට්ලර් අනුශාසනයේ’ පදනම නොදැනුවත්කමයි. හිට්ලර් රටක් ගොඩනැගූ නායකයෙක් නොවේ; රටක් විනාශ කළ නායකයෙකි. හිට්ලර් යනු රටක් ලෝකයා ඉදිරියේ ගෞරවනීයව හා ශක්තිමත්ව ඔසවා තැබූ නායකයෙක් නොවේ; රටක් නග්න කොට සතුරු පා මුල අසරණ කළ නායකයෙකි. හිට්ලර් යනු සෞභාග්‍යයේ හෝ සංවර්ධනයේ ප්‍රතිමූර්තියක් නොව මරණයේ හා විනාශයේ ප්‍රතිමූර්තියකි. යම් නායකයකු හිට්ලර් ආදර්ශයට ගතහොත් ඒ රටට පිහිට වීමට තිස්තුන් කෝටියක් (සම්‍යක්දෘෂ්ටික) දෙවි දේවතාවුන්ටත් නොහැක.

සුගතපාල ද සිල්වා සූරීන් තම ‘හිට්ලර් එල්ලා මරයි’ කෘතිය නිමාවේදී මෙසේ කියයි.

“ව්‍යසනයේ නිර්මාණ ශිල්පියා වූකලි ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර්ය. ඔහු වෙනුවෙන් අමුතුවෙන් ස්මාරක ඉදි කළ යුතු නොවේ. හතරවට බලන්න. අපමණ ජීවමාන ස්මාරක ඇත.”

බුදුන් වහන්සේගේ මගපෙන්වීමේ කේන්ද්‍රය ප්‍රඥාවයි. ‘නිවන් මග අවබෝධ කර ගන්නා’ යන යෙදුමෙන් පවා කියවෙනුයේ එයයි. හිට්ලර්ගේ ජීවමාන ස්මාරක ගොඩනැගෙන මූලස්තම්භය නම් ප්‍රඥාවේ විලෝමයයි; මෝහයයි. අනවබෝධයයි. ගැලවුම්කාරයකු ගැන සිහින දකිමින් ඒ නිද්‍රාවෙන්ම 69 ලක්ෂයකට අධික ලාංකිකයන් (ඉන් අතිශයින්ම බහුතරයක් සිංහලයන් හා බෞද්ධයින්) 2019දී ඡන්දය භාවිත කළේ ප්‍රඥාවට වඩා භක්තියත්, දැනීමට වඩා විශ්වාසයත් ඔසවා තැබුණු මානසිකත්වයක් තුළය. මේ මානසිකත්වය රාජපක්ෂ-විරෝධී කඳවුරද වෙලා ගතහොත් වර්තමානයට වඩා පුද්ගල නම්වලින් පමණක් වෙනස් වන අනාගතයක් අපට උරුම විය හැක.

සහේතුකභාවයේ සිට මිථ්‍යාව දක්වා

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා වරක් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ අධිපතිවරයා හා ඉහළ නිලධාරීන් කැඳවා ඔවුන්ට දේශනයක් කළේය. දැඩි දෝෂාරෝපණයක් වූ ඒ දේශනය රටට වාර්තා කිරීමට මාධ්‍යයන්ද කැඳවා තිබුණි. එහි ඔහු වැඩිමනත්ම භාවිත කළේ tool kit යන යෙදුමය. අලුත් tool kit එකක් (මෙවලම් කට්ටලයක්) භාවිත කරන්නැයි ඔහු අවවාදාත්මක ස්වරූපයෙන් යළි යළිත් කියා සිටියේය.

ඔහු රටට අවශ්‍යයැයි සිතන tool kit එකේ තිබිය යුත්තේ කවර වර්ගයේ මෙවලම්දැයි එකුදු මහා බැංකු ඉහළ නිලධාරියකු වත් ඔහුගෙන් ඇසුවේ නැත.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා බොහෝ විට ඡායාරූපගත වනුයේ පොත් පිරුණු රාක්කයන් අසලය. ඒ පොත් මොනවාද, ඉන් කවරක් ඔහු කියවා තිබේද යන ප්‍රශ්න කිසිවක් කවුරුන් හෝ ඔහුගෙන් ඇසුවාද යන්න මා දන්නා තරමට නම් වාර්තා වී නොමැත.

තමන් පතපොත කියවීමට ප්‍රිය කරන බව 2008 ඇමරිකානු ජනපතිවරණයේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ උප ජනපති අපේක්ෂිකාව වූ සේරා පේලින් කියූ විට ළඟදීම කියවූ පොත හා නිතර කියවන පුවත්පත කුමක්දැයි මාධ්‍යවේදිනියක් ඇගෙන් ඇසුවාය. ඊට පිළිතුරක් දීගත නොහැකිව ඇය ඈත මෑත බලන අයුරු රූපවාහිනි නාලිකාවලින් ලෝකයටම ප්‍රචාරය විය. ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් දේශපාලනයට අවතීර්ණ වූ පසු තම කිතුනු භක්තිය ගැන නිතර කතා කළේය. ඔහු බයිබලයේ වඩාත්ම ප්‍රිය කරන කොටස කුමක්දැයි මාධ්‍යවේදියෙක් ඔහුගෙන් ඇසුවේය. ඔහුටද ඊට පිළිතුරක් දීමට නොහැකි විය. ඒ නොහැකියාවද ඇමරිකන් ජනමාධ්‍ය තුළින් ලෝකයටම ප්‍රචාරය විය.

නායකයන්ගෙන් එවැනි හරස් ප්‍රශ්න අසන පුරුද්දක් අපේ නොමැත. විශේෂයෙන්ම නායකයන් තමන් පිළිබඳව කියන දෑ ගැන ප්‍රශ්න කිරීම අපට ආගන්තුකය. මැති ඇමතිවරුන්ට, ධනවතුන්ට හා බලවතුන්ට වඳින කලාවෙන් හෙළිවන්නේද එයයි. අද මානසික වසංගතයක් බවට පත්ව ඇති මෙම ක්‍රියාවට ප්‍රසිද්ධියේ විරෝධය දැක්වූයේ මංගල සමරවීර පමණි. ඔහුගේ කතාව මේ නින්දිත අවක්‍රියාව සංවාදයට ලක් කිරීමට ප්‍රවේශයක් කර ගන්නවා වෙනුවට පක්ෂ විපක්ෂ දේශපාලකයන් අතිබහුතරය නිහඬ පිළිවෙතක් රැකීමෙන් පෙනී යනුයේ දේශපාලකයන් වන්දනාව පිළිබඳව ඔවුන්ට අකමැත්තක් නොමැති බවද?

නායක/දේශපාලක වන්දනාව පසුගිය දශක දෙක තුනක පමණ කාලයක් තුළ ප්‍රචලිත වූවකි. විශේෂයෙන්ම පාසල් ළමුන් ලවා දේශපාලකයන්ට දණ්ඩ නමස්කාර කරවීමේ අවක්‍රියාව මගේ පාසල් දිවිය නිමවූ 1981න් පසු ඇති වූවක් බව කිව හැක. එවැනි ක්‍රියා විටින් විට සිදුවුවද එය වසංගතයක් මෙන් සමාජය වෙලා ගත්තේ පසුකාලීනවය.

90 දශකයේ ආරම්භයේ කාන්තාවන් කිහිපදෙනෙකු සිරිමා බණ්ඩාරනායක හිටපු අගමැතිනිය ඉදිරියේ වැඳ වැටෙන ඡායාරූපයක් එවකට ආණ්ඩු කළ එජාපයේ හාස්‍යයට ලක්වීමෙන් ගම්‍ය කළ හැක්කේ මේ දේශපාලකයන් වන්දනාව. ඒ වනවිටත් සාමාන්‍යයක් නොව ව්‍යතිරේකයක් වූ බවය.

මුනිදාස කුමාරතුංග සූරීන් තම ලක්මිණි පහන පුවත්පතේ කතුවැකියෙන්ම භික්ෂු සමාජයේ වැරදි හෙළිකර විවේචනය කරන විට ඔහුගේ කාර්යාලය ගිනිබත් කරන්නට කවුරුවත් උත්සාහ කළේ නැත. ඒබ්‍රහම් කොවුර්, ඊ. ඩබ්ලිව්. අදිකාරම් වැනි සහේතුකවාදී දාර්ශනිකයන්ට එකල සමාජයේ ඉඩක් තිබුණි. කරදරයකින් හිරිහැරයකින් තොරව, පොලිසියට, අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට නොගොස්, තම විසංවාදී අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහසක් ඔවුන්ට එකල සමාජයේ විය.

කාලෝ ෆොන්සේකා මහාචාර්යවරයා ගිනි පෑගීමේ මිථ්‍යාව විවිධ ප්‍රසිද්ධ පරීක්ෂණවලින් හෙළිදරව් කළ පසු ඔහුගේ ඒ හෙළිදරව්ව තමනුත් පරීක්ෂාවට ලක් කොට පිළිගැනීමට තරම් නිදහස් මනසක් හා විචාර බුද්ධියක් සහිත ජනතාවක් මෙරට නගරවල පමණක් නොව ඈත ගම්වලද වූහ. ධර්මපාල සේනාරත්න හේතුවාදී ලේඛකයාගේ ‘හේතුවාදය හා කොවුර්ගේ දර්ශනය’ ග්‍රන්ථයේ මොරගොල්ල, කලවාන, වාරියපොළ, පොල්ගොල්ල, බිංගිරිය, රත්ගම වැනි ප්‍රදේශවල සාමාන්‍ය ජනතාව සිදු කළ ගිනි පෑගීමේ පරීක්ෂණ පිළිබඳ ඇත්ත හා ජනතා පත්‍රවල පළවූ වාර්තා උපුටා දැක්වේ.

මෙයින් වාර්තා දෙකක් පමණක් මා උපුටා දක්වනුයේ එවක සමාජයේ මානසික තත්ත්වය පිළිබඳ එයින් යම් අවබෝධයක් ලැබිය හැකි බැවිනි.

“වාරියපොළ ප්‍රදේශයේ ලොකු, කුඩා, ස්ත්‍රී, පුරුෂ දෙපක්ෂයම වත් පිළිවෙත්වලින් සහ ගුප්ත බලයෙන් තොරව දිනපතාම ගමක් ගානේ ගිනි පාගති.

වයස අවුරුදු 10 සිට 12 පාසල් සිසු සිසුවියෝද ගිනිමැල ගසා කිසිම බියක් නොමැතිව ගිනි පාගති.” ජනතා, 20.11.1970

“පසුගියදා මොරගොල්ලේද පැවති වත් පිළිවෙත් නැතිව ගිනි පෑගීමේ උළෙලේදී මහව පොලිස් ස්ථානාධිපති පී.කේ.ඇස්. විජේරත්න, කොස්තාපල් ඒකනායක යන මහත්වරු කිසිම අනතුරක් නොලබා ගිනි පෑගූහ.

මොරගොල්ල විදුහලේ ආචාර්ය ඩබ්ලිව්.එම්. හේරත් බණ්ඩා මහතා විසින් සංවිධානය කළ මෙම ගිනි පෑගීමේ තරගයේදී තවත් ගම්මුන් විශාල පිරිසක්ද ගුප්ත බලයක් නොමැතිව ගිනි පෑගූහ.” ඇත්ත, 22.02.1971

මෙවන් විවෘත මනසක් ඇති සමාජයක සිට වෛරසයක් මර්දනය කිරීම සඳහා කළගෙඩි ගංගාවලට අතහරින, ටැංකි පිටින් පිරිත් පැන් බෙදන, කාලි පැණිය බීමට පොරබදන ජන සමාජයක් දක්වා අප මානසික සහ බුද්ධිමය වශයෙන් පරිහාණියට ලක්වූයේ කෙසේද?

උතුමාණන් වහන්සේ හා ජනපති ක්‍රමය

ජේ.ආර්. ජයවර්ධන යනු පසුගාමී සමාජ මතයන්ට හිස නොනැමූ නායකයෙකි. නමුත් පසුගාමී දේශපාලන මතවාදයන්ට ඔහුගේ දැක්ම තුළ ඉඩ තිබුණි.

ජනපති ධුරයට පත්වූ පසු ඔහු සිදු කළ ඇමරිකානු සංචාරය සඳහා ලංකාවේ ඉතිහාසය විදහා දක්වන කුඩා ඉංග්‍රීසි නිල ප්‍රකාශනයක් සකස් කෙරිණි. ලංකාවේ රාජාවලියද එයට ඇතුළත් වූ අතර ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහගෙන් පසු එහි සඳහන් වූයේ ජේ.ආර්. ජයවර්ධනගේ නමය.

ප්‍රංශයේ ජනපතිවරයෙකු ප්‍රංශ රජවරුන්ගේ නම් ලැයිස්තුවකට තමන්ගේ නමද එක් කළ නිල ප්‍රකාශනයක් සකස් කළා නම් ඔහුට කවර නම් ඉරණමක් අත්වේද?

සාපේක්ෂ වශයෙන් සාර්ථක-එනම් ඒකාධිකාරීන් නිර්මාණය කිරීමට ඉඩ නොතබන – ජනපති ක්‍රමයක් සහිත රටවල් අතර ඓතිහාසික සමානකමක් ඇත. ඒවා එක්කෝ රාජාණ්ඩුමය අතීතයක් නොමැති ඇමරිකාව වැනි රටවල්ය. ප්‍රංශයට රාජාණ්ඩුමය ඉතිහාසයක් තිබුණද එය විප්ලවයන්ගෙන් තෙවරක් රජුන් පන්නා දැමූ රටකි. 1789 ප්‍රංශ මහා විප්ලවයෙන් පසු 16 වන ලුවී රජුද මාරි ඇන්ටනට් රැජින ද ගිලටීනයට කැප විය. 1830 ජූලියේදී 10 වන චාල්ස් රජු ද 1848 පෙබරවාරියේ ලුයි පිලිප් රජුද මහජන කැරලිවලින් බලයෙන් පහ කෙරිණි. 1848 නැගිටීමේදී පැරිස් වැසියෝ සිංහාසනය පැරිසියේ වීදි පුරා ඇදගෙන ගොස් 1830 ජූලි නැගිටීම ස්මරණය කිරීමට පිහිටු වූ ජූලි ස්තම්භය පාමුල එය පුළුස්සා දැමීම අතිශය සංකේතාත්මක සිදුවීමකි. ජනපති ක්‍රමය ඒකාධිපතිත්වයක් දක්වා ගමන් නොකරනුයේ ජනපතිවරයා රජකු ලෙස සැලකීමට ගෝචර ඉතිහාසයක් නොමැති රටවලය.

අපට එවැනි අතීතයක් නොමැත. අපට ඇත්තේ රජුන්ට පසඟ පිහිටුවා වැඳ වැටුණු අතීතයක් පමණි. ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජුට සිංහාසනය අහිමි කිරීමට ක්‍රියා කළ රදළවරු ඒ වෙනුවට ලංකාව බි්‍රතාන්‍ය කිරීටය යටතට පත් කරන ගිවිසුමකට අත්සන් තැබූහ.

එවන් අතීතයක් සහිත ලංකාව, ජනපති ධුරය නොනිල රජකම ලෙස දැකීමත් ඒ පුටුවේ අසුන්ගන්නා, ඔටුනු නොපළන් රජකු හෝ රැජිනක ලෙස දැකීමත් පුදුමයක්ද?

2015 මෛත්‍රීපාල සිරිසේන පොදු අපේක්ෂකයා ජනපති ධුරයට පත්වූයේ ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන පොරොන්දුව මතය. ටික කලකින් එය ඔහුට අමතක විය. ඔහුගෙන් පසු ජනපති ධුරයට ඇස ගසා සිටි පක්ෂ විපක්ෂ නායකයන්ටත් ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමේ උවමනාවක් නොවීය. සිරිසේන ජනපතිවරයාගේ වර්ෂ පූර්ණය වෙනුවෙන් ඔහුව මහා පරාක්‍රමබාහු රජුට සම කරන ප්‍රචාරක වීඩියෝවක් ඔහුගේ ප්‍රචාරක අංශය සකස් කළේය. මෙය අන්තර්ජාලයේ පළවීමෙන් පසු සමාජයෙන් එල්ල වූ විරෝධය නිසා එය නිල වශයෙන් එළි නොදක්වා ඉවත් කර ගැනිණි. නමුත් එවැනි වීඩියෝවක් නිර්මාණය කිරීමෙන්ම පෙනී යනුයේ ජනපති පුටුව නිසා එහි අසුන්ගන්නාගේ මනස විකෘති වන ආකාරයයි.

අපේ සමාජයට පිළිකාවක්ව ඇති නායකත්ව වන්දනාවෙන් තත්වය තවත් නරක අතට හැරීමද මුල පටන්ම දැකිය හැක. ජනපතිවරයා හැඳින්වීමට ‘උතුමාණන් වහන්සේ’ යන යෙදුම අනුමත කළේද විධායක ජනපති ක්‍රමය නිර්මාණය කළ ජේ.ආර්. ජයවර්ධනමය. මෙම යෙදුම තුළින්ම ජනපති ධුරයට දේශපාලන නායකත්වයකට වඩා රජකමකට සමානකමක් ආරූඪ කෙරේ. රජුන්ට ‘දේවයන් වහන්ස’ යැයි ඇමතීම අපේ ඓතිහාසික පුරුද්දකි. ‘දේවයන් වහන්ස’ යන යෙදුම තුළින් රජුන් සාමාන්‍ය ජනතාවගෙන් වෙන්වූ බුදුන් වහන්සේ, දේවතාවුන් වහන්සේ සහ සංඝයා වහන්සේ වැනි ඉහළ තලයකට අනුගත කෙරේ. ‘උතුමාණන් වහන්සේ’ තුළිනුත් වන්නේ මෙයම නොවේද?

ජනතාව නායකයාට වඳින විට නායකයාට තමන් ‘පූජනීය’ යන හැඟීම ඇතිවේ. නායකයා තමන් ‘පූජනීය’ ලෙස හැසිරෙන විට ජනතාවගේ වන්දනාවද තවත් වැඩිවේ. මෙතුළින් නිර්මාණ වනුයේ වහල්භාවයේ/දාසභාවයේ චක්‍රයකි. (a slavish cycle)

හිට්ලර් අනුශසනාව ප්‍රකාරවම ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා මෙරට නූතන ඉතිහාසයේ අසාර්ථකම පාලකයා බවට පත්ව හමාරය. දැන් පක්ෂ විපක්ෂ නායකයන් සිහින දකිනුයේ තම තමුන් ඊළඟ ‘උතුමාණන් වහන්සේ’ බවට පත්වීමටය.

මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැතිවරයා සිටින තාක් කල් රාජපක්ෂ පවුල තුළ විනාශකාරී බල අරගලයක් හටගන්නේ නැත. නමුත් විපක්ෂයේ තත්ත්වය මෙයට වෙනස්ය. විපක්ෂ පරාසය තුළ ජනපති පුටුව සඳහා දැනට මාස ගණනක සිට පැවති දෙකොන් අන්තය මේ වන විට තුන් කොන්-හෝ සිව්කොන්- තරගයක් දක්වා වර්ධනය වී ඇත. මේ තත්ත්වය සමනය නොවුණහොත් ජනපතිවරණයට හත් ගව්වක් තියාම සමගි ජන බලවේගය දෙකඩ හෝ ඇතැම්විට තුන්කඩ වීමේ අවදානමක් තිබේ.

හිට්ලර්ගේ නායකත්වය තුළ මෙන්ම ‘හිට්ලර් අනුශාසනාව’ තුළද ගැබ්ව ඇති ප්‍රධානතම සාධකයක් වනුයේ යථාර්ථය නොදකින මෝහයයි. හිට්ලර් සෝවියට් දේශය ආක්‍රමණය කළේද ඇමරිකාවට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කළේද මේ දෙරටේම සැබෑ යුද්ධ ශක්තිය පිළිබඳව යථාර්ථය දැකීමට ඔහුට උවමනාවක් නොතිබූ නිසාය. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා ආර්ථිකයත්, කාබනික පොහොර ව්‍යාපෘතියත් වරද්දා ගත්තේ මේ නිසාමය.

යථාර්ථය නොදැකීම හිට්ලර්ට හෝ ඔහුගේ ජීවමාන ස්මාරකයන්ට සුවිශේෂී වූවක් නොවේ. බලයට ඇති ආශාව කෑදරකමක් දක්වා වර්ධනය වූ අඩු වැඩි වශයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නායකයන්ටත් මෙය පොදුය. රාජපක්ෂවරුන් පරාජය කිරීමට නම් විපක්ෂය එක්විය යුතුය. විපක්ෂයට එකිනෙකාටද විපක්ෂ වුවහොත් රාජපක්ෂවරුන් පරාජය කිරීම කළ නොහැක. ජනපති ධුරයෙන් දෑස් නිලංකාර වූ විපක්ෂ නායකයන් රොත්ත නිසා ජනපති ක්‍රමය පමණක් නොව රාජපක්ෂ පාලනයද රැකුණොත් එය පුදුමයක් නොවනු ඇත. ■

ලංකාවට නිදහස ලැබී වසර හැත්තෑ හතරකි. නිදහස ලද ලංකාව අද මහ කන්දක් මුඳුනේ තිබෙන තිරිංග බිඳුණ බර කරත්තයක් වැනිය. එහෙත් රටේ පාලකයා මෙවරත් නිදහස සමරමින් කටමැත දොඩවන බව අපි දනිමු. රටේ ජනතාවගෙන් බහුතරය පසු වන්නේ වත්මන් පාලනයෙන් නිදහස් වන්නේ කෙලෙස ද යන්න සම්බන්ධව අතීරණයක ය.

වත්මන් පාලනය මැතිවරණයකින් වෙනස් කිරීමට රටේ බහුතර ජනතාව සූදානමිනි. එහෙත් ජනතාවට එය කළ හැකි ද?

තවත් පැත්තකින් කරුණු සලකා බලන විට රටට අත්ව තිබෙන ඉරණම ගැන යථාවබෝධයක් ජනතාවට තිබෙන්නේ ද? යන පැනයත් මතු වේ.

එසේ නම් ජනතාවට රටට අත්ව තිබෙන ඉරණම අවබෝධ කර දෙන්නේ කෙසේ ද?, කොහොම ද යන ප්‍රශ්න මතු වේ.

සබුද්ධික සමාජයක් ද?

ලංකාවේ අද තත්වය ගැන ජනතාවගේ අප්‍රසාදය පැහැදිලිය. එයින් ගම්‍ය වන්නේ ජනතාව සබුද්ධික බව ද? ජනතාව, විශේෂයෙන්ම මූලික අවශ්‍යතා සපුරා ගන්නට නොහැකිව මහමඟ රස්තියාදු වන ජනතාව ආණ්ඩුවට හා පාලකයන්ට බැණ වදින්නේ රටට අත්ව තිබෙන ඉරණම ගැන යථාවබෝධයකින් නොවේ යයි සිතේ. පාලකයන්ට බැණ වැදීමට මූලික හේතුව මූලික අවශ්‍යතා සපුරා ගන්නට නොහැකි වීම ය. මෙතුළ පවතින්නේ ලංකාවේ ඉරණම සම්බන්ධ නරකම තත්වයකි. එය නම් මැතිවරණයක් ළං වෙන විට ජනතාවගේ මූලික අවශ්‍යතාවලට පැලැස්තර අලවා තත්වය සමහන් කර ගන්නට පුළුවන් වීමය. එය තාවකාලිකය.

අධ්‍යාපන වරප්‍රසාදයෙන් පිබිදුණ උදවියට වඩා, අධ්‍යාපනයක් නිසි ලෙස නොලද – නිසි ජීවන වෘත්තියක නිමග්න විය නොහැකි අසරණ පුරවැසියන් මැතිවරණයක දී තීරක සාධකය වේ. ඔවුන් මුසපත් කිරීමට හා ඔවුන්ගේ ඡන්දය කොල්ල කන්නට රාජපක්ෂවරු මැනවින් දනිති. ඒ සඳහා මුදල් පොම්ප කිරීමට තක්කඩි ජාවාරම්කාරයෝද සිටිති. එනමුත් බරපතළ ප්‍රශ්නයක් වෙනත් තැනක ඇත. එය නම් රටේ දැන උගත් ජනතාව නිසි ජීවන වෘත්තීන්හි නිරතව සිටින ජනතාව – ‘ඉහළ තලයේ වෘත්තිකයින්‘ නිර්වින්දනය වී සිටීමය.

හාල් සේරුවක් නෑඹිලියකින් ගරන විට වැලි ගල් ටික වෙන් කළ හැකි ය. හාල් බුසලක් නෑඹිලියකින් ගරා වැලි ගල් ටික වෙන් කළ හැකි ද? ඉතා ඉක්මනින් නොහැකි වුණත් හැකි ය. එහෙත් එය නොහැකි වී ඇති බවකි ලංකාවේ දැන උගත් සමාජය කටයුතු කරන ස්වරූප විදහා පාන්නේ.

රටේ මධ්‍යම පන්තිය නිර්වින්දනය වීමට අදාළ හේතු සාධක ද තිබේ. ඒ මොනවාද?

පළවෙනි හේතු සාධකය වන්නේ නීති ගරුක පුරවැසියෙකුටවත් කතා කිරීමේ නිදහස අහිමි කර තිබීම ය. ආණ්ඩු ක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් කතා කිරීමේ නිදහස මූලික අයිතිවාසිකමක් ලෙස තහවුරු කර ඇති බව කියැවේ. එහෙත් හැබෑම තත්වය නම් කතා කළ හැක්කේ ‘දත් තිස් දෙකකට‘ මැදිව ය.

රටේ සිදුවන විනාශකාරී දේවල් ගැන දන්නා – ඒවාට නිල වශයෙන් සහභාගිවන පුද්ගලයන් සමඟ කතා කරන විට උගුරට හොරා බේත් කෑමක නිරතව සිටින බව පෙනේ. ඇතමුන් විවෘතව පළ කර සිටින්නේ බිය යි. මේ විවිධ අවකාශයන්හි දැන උගත් පුද්ගලයන් කීප දෙනෙකු පැවසූ අදහස් ය.

”මහ විනාශයක් කරා තමයි රට තල්ලු වෙන්නෙ. ඒත් ඉතින් අපි කටක් ඇරලා කතා කරන්නේ කොහොම ද?”

”ඇත්ත කිව්වොත් රක්සාව ඉවරයි, ඒ විතරක් නෙමේ ජීවිතයත් විශ්වාස නෑ.”

”කොන්ද කෙළින් තියාගෙන කතා කරපු අයට පුළුවන් වෙලා තියෙනව ද මේ සිස්ටම් එක පොඩ්ඩක් හරි වෙනස් කරන්න?”

”අපි කතා කළා කියමු, රක්සාව නැති කළොත් මොකද කරන්නෙ? අපි මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක් දැම්මා කියමු. කොච්චර කාලයක් කොච්චර ධනයක් වැය කරන්න වෙනව ද?

එතකොට අපේ අඹුදරුවන්ට අත්වන ඉරණමට වග කියන්නෙ කවුරුන් ද?”

”මර්දනය – හිංසනය පාලකයන්ගෙ අතේ කෙවිටක් වෙලා තියෙන්නේ පුරවැසියන්ට යුක්තිය ඉටු නොවන නිසා. නොපමාව – නියමාකාරව යුක්තිය පසිඳලෙනවා නම් කවදාවත් දැන උගත් සමාජය නිවටව කට පියාගෙන ඉන්නෙ නෑ.”

ජන සමාජයක වග කිව යුතු පුරවැසියන් නිහඬ කිරීමට පාලකයන් අතට අසාමාන්‍ය අන්දමින් බලය ලැබුණේ යුද්ධයෙනි. ඒ බලය කොතරම් ද යත් යුද්ධයෙන් අනතුරුවත් දිගටම ඒ බලය, බලාත්මක ය. සාපරාධී මනුෂ්‍ය ඝාතන ගැන අපි දනිමු. ඒවාට යුක්තිය සාධාරණය ඉටු නොවුණේ හෝ නොවන්නේ ඇයි? දීර්ඝ නඩු විභාගයකින් දඬුවම් ලද පුද්ගලයෙකුට පාලකයාට නිදහස ලබා දෙන්නටත් – ඔහුට රජයේ ඉහළම පදවියක් ලබා දෙන්නටත් හැකි තත්වයක් නම් රටේ තිබෙන්නේ සමාජයක් නිර්වින්දනය නොවේ ද?

පිරිහුණු සංඝ සමාජය

ආණ්ඩුකරණයේ වැරදි – අදූරදර්ශී පිළිවෙත් – දූෂණ වංචා හරියාකාරව දන්නේ රජයේ උසස් නිලධාරීන්ය. අද ලංකාවේ අමාත්‍යාංශයක ලේකම්වරයාගේ සිට පොලිස් ස්ථානාධිපති දක්වා හැම තනතුරක්ම – පදවියක්ම දේශපාලනඥයන්ට අවශ්‍ය පරිදි – අභිමත පරිදි උරුම වන හෝ උරුම නොවන බව පැහැදිලි සත්‍යයකි. එබැවින්, ඔවුන් හීන දීන වීම සොබාවය වේ. ඉහතින් සඳහන් කළ අන්දමට රැකියා බිය – මරණ බිය යනාදිය නිසා නිහඬව සිටින පිරිසක් ද යට කී ගොඩ ‘විශාල කරන‘ තත්වයකි රටේ තිබෙන්නේ. මේ යථාර්ථය වටහා නොගෙන ‘නීති තර්ක – කෙස් පැළෙන තර්ක‘ ඉදිරිපත් කිරීමේ පලක් නැත. ඒ ඇයි?

කිසිම ජීවිත අවදානමක් නැති – අඹු දරුවන් පෝෂණය කිරීමටත් නැති, ‘මහා සංඝරත්නයක්‘ රටේ සිටින බව අපි දනිමු. මේ මහා සංඝ රත්නය කොතරම් හීන දීන ද? ඊටත් වඩා අභාග්‍යය අවිචාරාත්මකව රට විපතට පත් කළ පුද්ගලයන්ට ගරු නම්බු නාම ප්‍රදානය කිරීම ය. ලංකාවේ පාලකයන් හොඳාකාරවම දන්නා සත්‍යයක් වන්නේ රටේ සංඝ සමාජය පිරිහී තිබෙන වග ය. තමන්ට අභිමත අන්දමට හසුරුවා ගත හැකි බව ය. වරදානවලට ගිජු බවය. රට වැසියන් විඳින දුක් ගැන අසංවේ දී බව ය. ඉතින් පාලකයාට සංඝ සංස්ථාවත් – අධිකරණයත් තමන්ට අභිමත අන්දමට හැසිර විය හැකි නම් ජන සමාජයක් නිර්වින්දනය වීම අරුමයක් නොවේ.

රටේ බහුතර ජනතාවක් ආගම අදහනවා යනු, ඒ ජනතාව විසින් ආගම් නඩත්තු කිරීම සිදු කරනවා යන්නය. පන්සලකට ගොස් සිල් සමාදන් වීමට පවා මුදලක් වැය කළ යුතු තත්වයක් නිර්මාණය කර ඇත. ඒ වූ කලී කිසියම් අන්දමකට බදු අය කිරීමකි. විවිධ කටයුතු නිර්මාණය කරමින් අන්තිම දුගී උවැසියන්ගෙන් පවා මුදල් එකතු කිරීමකි කරන්නේ. එපමණක් ද? හිතේ හැටියට වළඳන්නට දන් පිළියෙල කර දෙන්නේ ද දායක දායිකාවන්ය. ආගම දහමින් කිසිම අවබෝධයක් නොලද දායක දායිකාවන් හිතේ හැටියට දන් දෙන්නේද ‘මහා පන්සල්‘වලට ය. දනක් නොලබන කුඩා පන්සල් ද රටේ ඇත. ඒ පන්සල් කුඩා වී තිබෙන්නේ, ඒවායේ භික්ෂූන් අසරණව සිටින්නේ කරුමය නිසාය, පින්වන්ත භික්ෂූන් වැඩ වාසය කරන්නේ ‘මහා පන්සල්වල‘ ය. ඉතින් මුග්ධ අදහස්වලින් මඬනා ලද දායක දායිකාවන්ටම සරිලන සංඝ සමාජයකි දැන් රටේ තිබෙන්නේ.

සියල්ලටම වඩා බරපතළ අපරාධය වන්නේ ජාතිවාදය නඩත්තු කිරීමට බෞද්ධ භික්ෂුව කටයුතු කිරීමය. ‘සිංහල බෞද්ධ ආණ්ඩුවක්‘ හදන්නට පන්සල් – භික්ෂූන් කටයුතු කළේ අවිචාරාත්මක ලෙස ය. අසරණ දායක දායිකාවන් දක්කන ලද්දේ මිථ්‍යාවේ ගිල්වමිනි.

අපි මෙසේ සිතමු.

පාස්කු ප්‍රහාරය නිසා ජාතික ආරක්ෂාව ගැන සංඝ සංස්ථාව වගකීමක් හිසින් ගෙන ඒ අවස්ථාවේ කටයුතු කළා යයි සිතමු. එහෙත් අද වෙන විට පාස්කු ප්‍රහාරය සම්බන්ධ යථාවබෝධයක් රටට – ලෝකයට ලැබී ඇත. සංඝ සංස්ථාව මුනිවත රකින්නේ ඇයි? මුනිවත රකිනවා පමණක් ද? ගරු නම්බු ප්‍රදානය කරමින් හැම වරදක්ම සාධාරණීකරණය කරන තත්වයකට පත්ව සිටියි. ඒ ඇයි?

අපි එයත් අමතක කරමු.

රට කෑලිවලට විකුණන බවට – ජාතික සම්පත් විකුණන බවට – අවිචාරයෙන් රටට කී භික්ෂූන් අද සිදු වෙන කිසිවක් වෙනුවෙන් කතා නොකරන්නේ ඇයි? ජනතාව මහ මඟට ඇද දමා ඇති තත්වය නොදකින්නේ ඇයි? කප්පරක් බොරු කියා බලය මිට මොළවා ගෙන නඩු හබ හුස්ම නාල්ලා අහෝසි කර ගැනීම නොදකින්නේ ඇයි? කෙළවරක් නැතිව ජාවාරම්කාරයන් රටේ ධනය හා වස්තුව කොල්ලකෑම ගැන කටක් නොසොල්වන්නේ ඇයි? ඒ වෙනුවට පාලකයාගේ දෙපා ළඟට ගොස් ප්‍රශස්ති ගායනා කරන්නේ ඇයි?

ඉතින් ලංකාව අද පත්ව තිබෙන අවාසනාවන්ත තත්වයට වැඩියෙන්ම වගකිව යුත්තේ සංඝ සංස්ථාව නොවේ ද?

දැළි පිහියකින් ගහක් බිම දැමිය හැකි ද?

දැළි පිහියෙන් කළ හැකි වැඩ තිබේ. රැවුල බෑම – හිස බූ ගෑම – බෙල්ල කැපීම ද දැළි පිහියෙන් කළ හැකිය. එහෙත් දැළි පිහියෙන් ගසක් කපන්නට නොහැකිය.

ආණ්ඩුවක් පරාභවයට පත්වන විට විපක්ෂය මුවහත් වීම සොබාවයයි. විපක්ෂය විවිධ තලවල පිහිටා ආණ්ඩුවට ප්‍රහාර එල්ල කරයි. ඇතමෙකු ප්‍රහාර එල්ල කරන්නේ අහිමි වුණ පුටුවේ යළි වාඩි වෙන්නටය. තවත් අය ප්‍රහාර එල්ල කරන්නේ විනාශය වටහා ගෙන ය. කෙසේ වෙතත් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් පමණක් වෙනසක් ඇති කළ හැකි නොවේ. එහෙම හිතනවා නම් එය දැළි පිහියෙන් ගහක් බිම දැමීමට හැකියයි සිතීම හා සමානවම මුග්ධ ය.

දියෙහි ගිලෙන ඔරුවක සිරි නැරඹීම ද කළ යුත්තේ?

ඔරුව ගිලෙන්නට හේතු කාරණා පැහැදිලි කිරීම ද පළමුව කළ යුත්තේ?

කවර විපතකින් හෝ බේරෙන්නට නම් කොන්දේසි රහිතව – ‘සාමූහික බලයක්‘ ගොඩ නැඟිය යුතුම වේ.

ලංකාව අවාසනාවන්ත රටක් බවට පත්ව තිබෙන්නේ ‘සාමූහික බලයක්‘ පිළිබඳ ඥානය ජන සමාජය තුළ නොතිබීම ය. කල දුටු කල වල ඉහ ගන්නට හැකි යයි සිතන නායකයන් මතු වෙන්නේ එබැවින්ය.

වග වලසුන් පිරි – නයි පොළොඟුන් පිරි අඩවියකට සිහි බුද්ධිය ඇත්තෙකු තනිව යන්නේ නැත. අතපය පමණක් රැගෙන යන්නේ ද නැත.

කවර විනාශයකින් හෝ බේරීම අවශ්‍ය නම් ‘කොන්දේසි රහිතව‘ ඒ වෙනුවෙන් එක් විය යුතුය. එහෙත් ඒ එක්වීම සිදු විය යුත්තේ පදනමක් මතය. පදනම නිර්මාණය කළ යුත්තේ ‘තමන්ට කුට්ටියක්‘ – තමන්ගේ මතය‘ යන පටු ආකල්පවලින් වියුක්තවය.

ආණ්ඩුකරණය කරන්නේ කෙසේ ද? යන්න නිරවුල්ව අවබෝධ කරගෙන ඒ වෙනුවෙන් පෙළ ගැසීමට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ අත දිගහැර අවස්ථාව ලබා දුන්නේ දිව්රුම් දුන් දා සිටය. එහෙත් විපක්ෂයට අදාළ හැම පක්ෂයක්ම කළේ කරන්නේ ‘ගංවතුරේ‘ ඔරු පැදීම ය.

යහපත් ආණ්ඩුකරණයක් වෙනුවෙන් තනි පක්ෂයකට නිසි සැලැස්මක් තැනිය නොහැකිය. එමෙන්ම අන්තිම මොහොතේ සන්ධානගත වීම තුළින් ද යහපත් ආණ්ඩුකරණයකට මඟ හෙළි කර ගත නොහැකිය.

රටට – ජනතාවට එසේත් නැතහොත්, විධායකයට, ව්‍යවස්ථාදායකයට, අධිකරණයට අත්ව තිබෙන ඉරණම සම්බන්ධයෙන් උගත් පාඩම් බොහෝ ඇත. කවුරුත් එක මේසයක වාඩි වී මේ උගත් පාඩම් යළි ආවර්ජනය කළ යුතුය. අරමුණ විය යුත්තේ යහපත් ආණ්ඩුකරණයකට ශක්තිමත්ව පෙළ ගැසීම විනා බලයේ අයිතිකාරයන් වීම නොවේ. එහිදී බලය අත්කර ගැනීම හා බලය අත් කර ගත් වහාම කළ යුතු බරපතළ ප්‍රතිසංස්කරණ වහාම – කඩිනමින් සිදු කිරීමට අවශ්‍ය නෛතික ව්‍යුහය සම්බන්ධ අවබෝධය ලැබිය යුතුය. අධිකරණ ක්ෂේත්‍රය තුළ මේ වෙනුවෙන් කැප වීමට නිසි ප්‍රාමාණිකයෝ සිටිති. ඇතමුන් රටින් පිට සිටියද රට වෙනුවෙන් සිය ඥානමය සම්පත ලබා දෙන්නට කැමති බව ද ඇත්තකි. එහෙත් ඒ කිසිවෙකු අයාලේ යන ගමනකට දායක වෙන්නට පා ඔසවන්නේ නැත. පළමුව කාටත් ‘සාමූහික ශක්තිය‘ පළ කර සිටිය යුතුය.

ගැටලුව කොතන ද?

ලංකාවේ ආණ්ඩුකරණය සම්බන්ධයෙන් තීරණාත්මක අවකාශයක දී ඒ වෙනුවෙන් පෙර මං බලන්නට යම් අන්දමකට ‘චරිතයක්‘ විය. ප්‍රධාන පක්ෂ දෙක අතර බලය දෝලනය වන විට ද හැම විටම විපක්ෂය තුළ යම් නායකත්වයක් විය. එහෙත් අද තත්වය වෙනස්ය.

අද මේසය මත තිබෙන බත බුදින්නට තිබෙන්නේ, මස් මාළු නොවේ. එළවළු ද නොවේ. බතක් ඇත. කුසගින්නද ඉහළ ය. රතු ලූණු ටිකක් – මිරිස් කරල් ටිකක් – ලුණු ටිකක් – පොල් ටිකක් – උම්මලකඩ ටිකක් – දෙහි ටිකක් ඇත. සමහර වර්ගයකින් ටිකක් වැඩියෙන් ද ඇත. මොළේ කල්පනා කළ යුතු දෙයක් ඇත. එය නම් බත බුදින්නට සම්බලයක් තනා ගැනීම ය.

ඇතමුන් මෙසේ කියන්නට පුළුවන.

”අපි ලෑස්ති නෑ කාගෙවත් සම්බෝලෙකට හවුල් වෙන්න”

”අපි තමයි ඉහළින් ඉන්න ඕනැ, අනික් අය අපට පහළින්, අපි යටතෙයි ඉන්න ඕනැ”

”අපියි දන්නෙ කරන හැටි, අපිට කරන්න දීලා අනික් අය පැත්තකට වෙන්න ඕනැ”

”පරණ පාරවල්වල යන්න අපි ලෑස්ති නෑ, අපි යන්නෙ අලුත් පාරක් හදාගෙන”

තවත් මත තිබිය හැකිය.

තීරණයක් ගත යුත්තේ කුස ගින්නේ මැරෙනවා ද? පුළුවන් විදිහට බත බුදින්නට සම්බලයක් සාදා ගන්නවා ද? යන්න ය.

මේ අදහස හාස්‍යයෙන් බැහැර කරන්නට හැකිය. පාපන්දුවක් සේ උඩ දමා පහර දෙන්නටත් මරු ය.

එහෙත් කොටින්ම කිව යුත්තේ සාමූහිකව ගොඩ නැඟීම විනා තනි තනිව මියයාම තුළ විනාශය පවතින බව ය.

පාරිශුද්ධ කවුරු ද?

ලංකාවේ ඉදිරි පෙළ කිසිම පක්ෂයක් පරම පිවිතුරු නැත. ඒ ඒ පක්ෂවල නායකයන් ද පරම පිවිතුරු නැත. අනෙක හැම පක්ෂයක්ම විවිධ ස්වරූපවල වැරදිවලට වගකිව යුතුය. මිනී මැරීමේ සිට හොරකම් කිරීම දක්වා වැරදි හැම පක්ෂයකම ගිණුම්වල ඇත. ඉන් යම් කාරණාවක් සම්බන්ධව වියුක්ත යම් පක්ෂයක් වේ නම් ඒ ආණ්ඩුකරණය නොකළ, ආණ්ඩුකරණයට දායක නොවුණ පක්ෂයකි.

ලංකාවේ දේශපාලන සංස්කෘතිය තුළ ළඟක නොව ඈතක ද පරමාදර්ශී චරිතයක් නැත. තම තමන් පරමාදර්ශී යයි සිතුවාට එය යථාර්ථයක් නොවේ.

ප්‍රධාන හැම පක්ෂයකම ‘චරිත සහතික‘වල දුබල – නරක වැකි ලියැවී තිබේ. එසේ නම් අතීතයේ පෙට්ටම්ගම් කිසිම පක්ෂයක්, තමන් පාරිශුද්ධය යන අනුවණ අදහසක පිහිටා විවර කළ යුතු නැත.

බරපතළ සමාජ විරෝධී වැඩ කළ පුද්ගලයෙකුගේ දරුවෙකු ලෝකයට වඩාත් යහපත් දේ නිර්මාණය කළ කෙනකු ලෙස හඳුනා ගන්නට අපට පුළුවන. ලෝකයට අසිරිමත් බලපෑමක් කළ ස්ටීව් ජොබ්ස්ගේ චරිත කතාව කියවන විට පසක් වන්නේ අතීත වැරදි – සමාජ විරෝධී වැඩ ඔහු කොතරම් කර තිබේ ද යන්නය. එහෙත් වැදගත්ම දේ වන්නේ ඔහු, ඔහුට ප්‍රථමව අවංක වීමය.

අවමඟුලක් සිද්ධ වෙන්නට නියමිතය. ඊට කලින් මාරු වී යනවා ද?

මරණයට පත් වන පුද්ගලයාට පණ දෙන්නට බැරිය, ඒත් වළලා දැමීම හෝ එකතුව කළ යුතු නොවේ ද, එය නොකළහොත් මිනී කුණු ගඳ දැනෙන්නේ ඒ පුද්ගලයාගේ උදවියට පමණක් නොවේ.

ලංකාවේ මිනිස්සු කොන්දේසි රහිතව මළගෙදර යන්නෝ වෙති. මළගෙදර අකමැත්තෙන් ගිය උදවිය පුදුමාකාර හිතවන්තකම් පවත්වන්නන් බවට ද පත් වෙති. වළ දැමූ මිනිය ගොඩගෙන ආරෝවන් පිරිමහ ගන්නේ නැත. සිහියෙන් – අවධියෙන් වෙනස් වී ඉදිරි ගමනක යාම සිරිතය.
අප ජීවත් වන්නේ නිර්වින්දනයට ලක් වුණ ජන සමාජයකය. ඒ ජන සමාජය තනි තනිව අවධි කළ නොහැකිම ය.

සිහින පෙනුණාට කමක් නැත, බලෙන් සිහින දකින්නට කල්පනා නොකළ යුතුය.

තවත් කල් මරන තැනක නම් අප ඉන්නේ, පාරිශුද්ධතාව – පරමාදර්ශී බව සම්බන්ධයෙන් ‘පොරොන්දම් ගැළපීම‘ නවත්වා යහපත් ආණ්ඩුකරණයක් වෙනුවෙන් එක මේසයක වාඩි විය යුතුය. මුලසුන ගන්නට සිටින කිසි කෙනෙකු සුදුසු නැත්නම් සියලු දෙනාගේ එකඟත්වයෙන් සුදුස්සෙකු පත් කර ගත යුතුය. සිරිසේනලා නොවන අය ලංකාවේ ඇත්තේම නැද්ද?

පාරිශුද්ධ උන්මාදයෙන් පෙර මං බලන කවුරුන් වුව හෙට දවසේ කරන්නේ විනාශයේ මුව විටට තල්ලුව තිබෙන රට පහළට පෙරළීමය. කන්ද මුඳුනේ තිබෙන තිරිංග රහිත බර කරත්තය මුග්ධව – උඬඟුව පල්ලමට තල්ලු කර දැමීම ය.■

ලංකාවේ ප්‍රගතිශීලී කොටස් අතර සිදුවන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ සාකච්ඡාව පුළුල් වෙමින් පවතී. එම සාකච්ඡාවල තවමත් මතු නොවන, එහෙත් මතු කළ යුතු තේමා කිහිපයක් කෙටියෙන් සාකච්ඡා කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.

අලුත් හරයාත්මක බවක්

ලංකාවේ නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක හරයාත්මක වශයෙන් අලුතෙන් අන්තර්ගත විය යුත්තේ කුමක්ද යන්න පළමුවෙන්ම විමසා බැලිය යුතු ප්‍රශ්නයයි. ප්‍රගතිශීලී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනයේ පැත්තෙන් බලන විට නව ව්‍යවස්ථාවක ගමන් මග යොමුවිය හැකි ප්‍රධාන අරමුණු දෙකක් ගැන අපට සිතිය හැකිය. ඒවා නම්,

(අ) සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන පරිවර්තනය සඳහා න්‍යාය පත්‍රයක් තුළ නව ව්‍යවස්ථාවේ අරමුණු සහ අන්තර්ගතය සකස් වීම.

(ආ) සමාජයේ අනාගත ප්‍රගතිය සහ සංවර්ධනය කවර දිසාවක ගමන් කළ යුතුද යන්න සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක් යෝජනා වී තිබීම.

අප රටේ පැරණි සහ දැනට පවතින සංශෝධනද සහිත 1978 ව්‍යවස්ථා දෙස බලන විට, ඒවා තුළ ඉහත සඳහන් කාරණා දෙක, එකිනෙකට වෙනස් ස්වභාව සහිතව පැවති බව අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. 1947 සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව ලිබරල්වාදී සහ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයකට අවශ්‍ය දේශපාලන සහ ආණ්ඩුක්‍රමික ව්‍යුහයන් අරමුණු කරගත්තක් විය. 1972 ව්‍යවස්ථාව ‘සමාජවාදී’ යැයි තේරුම් ගනු ලැබුණු රාජ්‍ය- ධනවාදී සහ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ගති ලක්ෂණ සහිත පරිවර්තනයක් ඉලක්ක කර ගත්තකි. ලිබරල් ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමයේ ශීඝ්‍ර ව්‍යාප්තිය සඳහා අවශ්‍ය ලිබරල් නොවූද, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවූද දේශපාලන සහ රාජ්‍ය ව්‍යුහයන් නිර්මාණය කිරීම, 1978 ව්‍යවස්ථාවේ හරයාත්මක අරමුණ විය. 1978 ව්‍යවස්ථාවේ 13, 18, 19 සහ 20 වැනි සංශෝධනවලද එකිනෙකට වෙනස් හරයාත්මක දේශපාලන අරමුණු තිබිණ.
20 වැනි සංශෝධනයෙන් පසුව ගෙන එන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක හරයාත්මක අරමුණු කුමක්ද යන්න එක් එක් දේශපාලන පක්ෂයක, කණ්ඩායමක, සමාජ පන්තියක සහ පුද්ගලයින්ගේ දේශපාලන මතවාද සහ අභිලාෂ අනුව තීරණය වනු ඇත. එහෙත් අප රටේ වාමාංශික, ප්‍රගතිශීලී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියන්ද දේශපාලන කණ්ඩායම්ද අපේක්ෂා කරන හරයාත්මක අරමුණු විය යුත්තේ (අ) පුද්ගල කේන්ද්‍රීය අධිකාරවාදය ආපසු හැරවීම සහ නැවත පැමිණීමට එයට ඇති අවකාශ අහෝසි කිරීම (ආ) ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙන් ඔබ්බට ගිය හරයාත්මක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සඳහා පහසුකම් සැලසීම (ඇ) නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුද විසඳීමට ඉඩකඩ සැපයීම, (ඈ) දේශපාලන බලය දූෂිත ප්‍රභූන්ගේ ග්‍රහණයෙන් මුදවා ගැනීමට ඉඩ සැලසෙන ආණ්ඩුකරණ හා දේශපාලන ව්‍යුහයන්ට පදනම් දැමීම යන මේවායි. මේවා අපගේ සුපුරුදු ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ අවධාරණය නොවන අරමුණුය.

ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක්

අප සමාජයේ අනාගත ප්‍රගතිය සහ ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සංවර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක් සහිත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක අවශ්‍යතාව කලක් තිස්සේම අප රටට දැනී තිබේ. ‘ප්‍රතිමානීය ඉලක්ක’ යනු සමානත්වය, නිදහස, යුක්තිය හා සාධාරණත්වය, මනුෂ්‍ය ආත්ම ගෞරවය, සමානාත්මතාව, සමාජ සාධාරණත්වය, සාමය වැනි දේශපාලන ප්‍රජාවකට අත්පත් කර ගැනීමට තිබෙන උතුම් චර්යා ධාර්මික අරමුණුය. ඒවා සියලු පුරවැසියන්ට තම මනුෂ්‍යත්වය සාක්ෂාත් කරගැනීමට ඉඩ සලසන, එමෙන්ම, ඒ සඳහා ඇති බාධක ඉවත් කරන පොදු අරමුණුද වෙයි.

මේවා වනාහී පාලකයින්ටද, ආණ්ඩුවටද, පුරවැසියන්ටද මගපෙන්වන දේශපාලන වටිනාකම්ය. ඒවා රාජ්‍ය පාලනයේත්, ආණ්ඩුකරණයේත්, පාලකයන්ගේත් නිලධරතන්ත්‍රයේත් සිතීම, ක්‍රියා කිරීම සහ චර්යාව හැඩගස්වන සහ ඒවාට සීමාද පනවන වටිනාකම් පද්ධතීන්ද වෙයි. පසුගිය දශක කිහිපය තුළත්, මේ දිනවලත් අප රටේ පාලකයින්, ආණ්ඩුව, දේශපාලන ආයතන, දේශපාලනඥයින්, නිලධරතන්ත්‍රය, ආගමික පූජ්‍යතන්ත්‍රය පත්වී ඇති පරිහානිය ගැන පුරවැසියෝ මහත් ලෙස කම්පා වී සිටිති. පුරවැසියෝද එම පරිහානියේ හවුල්කරුවන් මෙන්ම කම්පාවෙන් බලා සිටින නිරීක්ෂකයෝද වී සිටිති. එහෙත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකට පමණක් එම පරිහානිය නැවැත්විය නොහැකිය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකට කළ හැක්කේ ඒ සඳහා මග පෙන්වන මූලධර්ම ආණ්ඩුද, පාලකයින්ද, පුරවැසියන්ද සඳහා යෝජනා කිරීමයි.

එහෙත් මේ ආකාරයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ මූලික ප්‍රතිමානීය ව්‍යුහයක් ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය එකඟතාව, අප රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා විශේෂඥ නීතිවේදීන් වෙතින් ලබා ගැනීම දුෂ්කර වනු ඇත. එයට හේතුව, ඔවුන් අතර පවත්නා ලිබරල් අවමවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා චින්තනයේ එවැනි ප්‍රතිමානීය මූලධර්ම ප්‍රකාශයකට ඉඩක් නැතිවීමයි. ලිබරල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා චින්තනයෙහි එවැනි නිෂේධනීය ප්‍රතිචාරයක් පදනම් වන හේතු තුනක් තිබේ.

පළමුවැන්න, පොදුවේ ලිබරල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය ලිබරල් ක්‍රියාපටිපාටිමය මූලධර්මවලට අමතරව, ලිබරල්වාදය ඉක්මවා යන ප්‍රතිමානීය මූලධර්ම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුල් කිරීමට එකඟ නොවීමයි. දෙවැන්න, ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදී නෛතික චින්තනය, ලිබරල් අවමවාදී ක්‍රියාපටිපාමය සම්ප්‍රදායට තවමත් සීමාවී තිබීමයි. එය අප රටේ නීතිවේදීන්ද, විනිශ්චයකරුවන් අතරද, විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති පීඨවල සහ නීති විද්‍යාලයෙන්ද ඇති අධිපති සම්ප්‍රදායයි. තුන්වැන්න, අප රට නාමික වශයෙන් ජන රජයක් වුවද, සමූහාණ්ඩුවාදී දේශපාලන න්‍යාය, අප රටේ නෛතික චින්තනය විසින් නොසලකා හරිනු ලැබ තිබීමයි.
මෙම ගැටලුවට විසඳුම තිබෙන්නේ ක්‍රියාපටිපාටිමය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදයට හරයාත්මක-ප්‍රතිමානීය ව්‍යවස්ථාවාදයේ අංගද සංයෝග කිරීමයි. ඒ සඳහා ආදර්ශ තිබෙන්නේ ඉන්දියාවේ සමූහාණ්ඩුවාදී ප්‍රවේශයෙහිය. ඉන්දියානු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන ‘මූලික ව්‍යුහය’ පිළිබඳ මූලධර්ම බලාත්මක කිරීමට ඉන්දියානු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට හැකිවූයේ ලිබරල්වාදයෙන් ඔබ්බට ගිය සමූහාණ්ඩුවාදී විවෘතභාවය නිසාය.

රාමුව ගැන අලුතින් සිතීම

ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධ සාකච්ඡාව අදහස් අතින් අලුත් කිරීමේ අවශ්‍යතාව තදින්ම මතුවී තිබේ. අප සමාජයේ සාධාරණත්වය-සමාජ-ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සහ දේශපාලන සමානත්වය මෙන්ම සාමූහික අයිතිවාසිකම් සඳහා කාලාන්තරයක් තිස්සේ පවත්නා සමාජ අරගලවලින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කතිකාව හුදෙකලා වීම තවදුරටත් ඉඩ තැබිය යුතු තත්වයක් නොවේ. එයට හේතුව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සංයුතිය හා අන්තර්ගතය, ලංකාවේ පාලක පන්ති කොටස් අතර ඇති බල අරගලය ප්‍රකාශයට පත් කරන මාධ්‍යයක් බවට පත්ව තිබීමයි. සමාජ-ආර්ථික -දේශපාලන පරිවර්තනය සඳහා සිදුවන සමාජ අරගලවලින් හුදෙකලාව සිදුවන ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡා මෙන්ම ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නද, සමාජයෙන් ලැබිය යුතු සහයෝගය සහ සුජාතභාවය අහිමිවීමේ අර්බුදයට තුඩුදෙයි. 19 වැනි සංශෝධනය පත්වූයේ එවැනි ඉරණමකටය. පුරවැසි සහාය ලබා ගත් දක්ෂිණාංශික ජනතාවාදී-අධිකාරවාදී දේශපාලන රැල්ලක් විසින්, 19 වැනි සංශෝධනයේ ගැබ්වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ අරමුණ පහසුවෙන් යටපත් කරනු ලැබිණ.

ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නවල ඊළඟ අවධිය එවැනි ඉරණමකට නැවත පත්වීම වැළැක්වීමට ගත හැකි පියවර තිබේද? මෙම අභියෝගයට පිළිතුරු සෙවීමේදී, කොතරම් නරක එකක් වුවත්, අප රටේ දැනට පවත්නා ව්‍යවස්ථාවෙන් ලැබෙන එක් අවකාශයක් ගැන අපගේ සැලකිල්ල යොමු කළ හැකිය. එය නම් ලංකාව, ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, සමාජවාදී, ජනරජයක්’ යැයි ව්‍යවස්ථාව විසින්ම හඳුන්වනු ලැබීමයි.

මෙම වචන තුන, හුදෙක් වචන තුනක් බවට සලකනු ලැබීම ඒවා පත්වී ඇති ඉරණමයි. එහෙත් එම වචන තුනත්, ඒවායේ හරයාත්මක අර්ථයත්, ප්‍රගතිශීලී ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවාදී ප්‍රජාව විසින් ප්‍රමාද වී හෝ අත්පත් කරගත යුතුව තිබේ. මෙම වචන තුන වචන තුනකට වඩා ප්‍රබල දේශපාලන සංකල්ප තුනක් බව පිළිගැනීම අපට කළ හැකි පළමුවන දෙයයි. ලංකාවේ සමාජ-ආර්ථික-දේශපාලන ජීවිතය යළි ගොඩනැංවීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය සහ හරයාත්මක මග පෙන්වීම්, අපගේ ව්‍යවස්ථාවෙහිම අන්තර්ගත මෙම සංකල්ප තුනෙහි තිබේ.

ලංකාව ජනරජයක්’ නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙහි ජනරජවාදී, එනම් සමූහාණ්ඩුවාදී, ජීවගුණය සහ විධිවිධාන තිබිය යුතුය. 1972 පටන් අපගේ ව්‍යවස්ථාවල සමූහාණ්ඩුවාදය තිබෙන්නේ නාමික වශයෙනි. එනම් රාජ්‍ය නායකයා ලෙස ‘රජ’ කෙනෙකු නොව ජනාධිපතිවරයෙකු සිටීමත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අප රටේම මහජන නියෝජිතයින් විසින් සම්පාදනය කරනු ලැබූ එකක් යැයි පිළිගනු ලැබීමත්, ‘මහජන පරමාධිපත්‍යය’ පිළිබඳ අදහස ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කිරීමත්ය. මේවා, පරමාධිපත්‍යයේ හිමිකරුවන් වන මහජනතාවට එතරම් වැදගත්කමක් නැති, නීතිවේදීන්ටද, දේශපාලනඥයින්ටද අදාළ දේවල් බවට පිරිහී තිබේ. කළ යුතුව තිබෙන්නේ, සැබෑ ලෙසම සමූහාණ්ඩුවාදී මූලධර්මද, විධි විධානද අපගේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුළට ගෙන ඒමයි. ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණවාදී සාකච්ඡාව තුළට ගෙන ඒමයි.

දෙවැනි සංකල්පය ‘සමාජවාදයයි.’ ඒ ගැන තරමක් හෝ උනන්දුවක් දැක්වූයේ 1972 පළමුවැනි ජනරජ ව්‍යවස්ථාවේ සහ එය නිර්මාණය කළ සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවෙහි සිටි වාමාංශික පක්ෂ දෙකයි. සමගි පෙරමුණු රජය සිදු කළේ ‘සමාජවාදය’ යැයි සිතා රාජ්‍ය ධනවාදය ලංකාවේ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට උත්සාහ ගැනීමයි. ඒ අතරේ ‘සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා උත්සාහයන්ද, 1972 ව්‍යවස්ථාවේ අරමුණුවල මගපෙන්වීම යටතේ ගෙන තිබිණ.

වර්තමාන දේශපාලන සාකච්ඡාව තුළට ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන් විසින් ගෙන ඒමට හැකියාව තිබෙන්නේ ව්‍යවස්ථාවේම ඇති ‘සමාජවාදය’ යන සංකල්පයේ ගැඹුරු අර්ථය නොව, සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අර්ථයයි. පසු කාලයක සමාජවාදයේ ගැඹුරු අර්ථය කරා යාමට නම්, ඒ සඳහා විප්ලවීය පරිවර්තනයක් අවශ්‍ය වනු ඇත. ඒ සඳහා සුදුසු දේශපාලන හා සමාජ වාතාවරණයක්ද තිබිය යුතුය. ලංකාවේ එවැනි පසුබිමක් දැනට නැත. එහෙත් සමාජ-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා හදිසි අවශ්‍යතාවක් රටේ ඇතිවී තිබෙන ආර්ථික අර්බුදය, නව-ලිබරල්වාදී ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ, දරිද්‍රතාවයේ ව්‍යාප්තිය, සමාජ-ආර්ථික අසමානතාවල ව්‍යාප්තිය සහ උග්‍රවන සමාජ අසහනය යන මේවා විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබ තිබේ. නව ලිබරල්වාදී දේශපාලන, සමාජ හා ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණවලට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ ඉදිරියට යාමට තවදුරටත් අවකාශ නැති බවද පෙනේ. ඒවා දැන් තම ගමනාන්තයටද පැමිණ තිබේ. නව-ලිබරල්වාදී ප්‍රතිසංස්කරණවල ගමන සහ පරිමාව පාලනය කිරීමටත්, ආර්ථිකයේ ඇති කළ යුතු ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍ය රාමුවක් තුළ සිදුකිරීමටත්, කම්කරු, ගොවි වැඩ කරන සහ දුගී සමාජ පන්තිවල අභිලාෂ සහ අවශ්‍යතාවලට නව-ලිබරල්වාදී නොවන ලෙස ආමන්ත්‍රණය කිරීමටත් අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණයි. අපගේ ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ‘සමාජවාදය’ යන වචනය ‘සමාජ-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ යනුවෙන් යළි අර්ථකථනය කිරීම ගැන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන්ගේ අවධානය යොමුවිය යුත්තේ එබැවිනි.
මේ අතර, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ යන ලේබලය ගැනද බැරෑරුම්ව සිතීමටද ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවාදී කොටස්වල අවධානය යොමුවිය යුතුය. දැනට තිබෙන්නේ නාමික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, අවම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නව-ලිබරල්වාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන තෝරා ගැනීම්ය. ඒ වෙනුවට ‘ගැඹුරු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීකරණය’ සඳහා වූ සාකච්ඡාවක්, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවට ගෙන ආ යුතුව තිබේ. එය ලිබරල්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, සමූහාණ්ඩුවාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ සමාජ -ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන දේශපාලන චින්තන ධාරා තුන අතර ඇතිවන සංවාදයක් සහ විචාරාත්මක ගනුදෙනුවක් සමග සිදුවිය යුතුය.
මෙම සාකච්ඡාවෙන් යෝජනා වන ප්‍රධාන කරුණ නම්, අප රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡාව අදහස් අතින් ගැඹුරු සහ පොහොසත් කිරීමට දැන් අවකාශය විවෘත වී ඇත යන්නයි. ■