‘වායාම’ අපට පෙනීයන්නේ විවිධාකාරයේ එකතු කිරීම්, මකා දැමීම් හේතුවෙන් හටගත් කඩතොලුවලින් ගහණ වූ ලංකා ඉතිහාසයේ එක් නිශ්චිත පෙදෙසකට (එක තැනකට) පමණක් එල්ල කළ විදුලි පන්දම් (ටෝච්) එළියක් මෙන් නොව ඉතිහාසයේ පදාසයක් නිරාවරණය කරන දීප්තිමත් ආලෝක වළල්ලක් ලෙස ය. ඓතිහාසික ශාස්ත්‍රීය දත්ත, ඉතිහාස මූලාශ්‍ර, ප්‍රවාද, ජනමූලාශ්‍ර හා සමඟ පුරාවිද්‍යාත්මක සනාථයන් ද කදිමට සංයෝග කරන සුජිත් අක්කරවත්ත මෙහිදී යෙදෙන්නේ එක්තරා දුර්ලභ දුර්ග තරණයක ය. ඒ එය බුදුදහමෙහි ද සැඟවුණ සත්‍යයන් සොයා යන්නට උත්සාහ දරන නිසා ය. ‘වායාම’ උත්පාදනය කළ ව්‍යායාමය කෙරෙහි සැලකිලිමත් වෙමින් හිටපු පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ශිරාන් දැරණියගල මෙවැන්නක් පවසන්නේ ද ඒ අනුව ය.
ඉතිහාස ශාස්ත්‍රාලෝකය දල්වමින් පාඨකයන් අතර නව්‍ය මානයක් ඇති කිරීමට ලේඛකයා දරන ශාස්ත්‍රීය වෑයම, පු`ඵල් චින්තන අවබෝධයකින් යුතු වේ. එමෙන්ම විෂය ශික්ෂණය හා ගැඹුරු හැදෑරීමක් ද අදීනත්වයක් ද සහිත තරුණ විද්වතකු සේ සුජිත් අක්කරවත්තයන්ගේ නිර්මාණ අගය කළ යුතු ය. (වායාම, කවරයේ කතාවක්)
පුරාවිද්‍යාඥයාට අමතරව කීර්තිමත් චරිතයක් වශයෙන් ද බහුතරයකගේ විශ්වාසය දිනා සිටින ආචාර්ය ශිරාන් දැරණියගලයන්ගෙන් ආරම්භක සටහන තබන්නට සිතුණේ ‘වායාම’ පොත අප කියවූ ඉතිහාස පොතට අභියෝග කරන නිසා ය. පොතේ ‘පිදුම’ පිටුවේ සඳහන් වන්නේ ද පාසලේ නිර්දේශිත ඉතිහාස පොත ඒකමානීයව කියවා ගත් වැඩිදෙනෙකුන් විසින් ඉතිහාසය නොදන්නා දේශපාලන චරිතයක් ලෙස හඳුන්වනු ලබන පුද්ගල චරිතයකටම ය; මංගල සමරවීර ය. (නූතන ලක් ඉතිහාසයට පුරාවෘත්තයක් වූ යන විශේෂණ පදයක් ද මංගලගේ නමට එක්කර තිබේ.) පොතේ මුල් පරිච්ඡේදය නම් කර ඇත්තේ ද පණ්ඩුකාභයගේ රතිකෙළි දෙවොල ලෙස ය. ඉතිහාස පොතින් ඉවත් කෙරුණු ඉතිහාසයේ ආරම්භක, සුවිශේෂ කඩයිමක් පිළිබඳ හෝඩුවාවක් සපයන එය පාසල් දරුවන්, විද්‍යාර්ථීන් මෙන් ම පොදු පාඨකයා ද තරමක් දුරට අන්දමන්ද කරවනසුලු ය. රතිකෙළි දෙවොල නම් වූ ආරම්භක පරිච්ඡේදය ඇරඹෙන්නේ ද ‘පණ්ඩුකාභය ලාංකික දේශපාලන ඉතිහාසයේ බහු ජාන සංකේතය ය. ඔහු විසින් බහුජාන සංයුතියකින් රාජ්‍යය නිර්මාණය කළ බව පැහැදිලි ය’ යනුවෙනි.
දැන් පැන නගින ප්‍රශ්නයකි. එනම් ඉතිහාසකරණයට පිවිසි බොහෝ විද්වතුන්, විද්‍යාර්ථීන්, ඉතිහාසකරුවන් ‘රති කෙළි දෙවොල’ ලක් ඉතිහාස කතා කතිකාවෙන් සඟවා තබා තිබීම ය. මේ කුමන හේතුවක් නිසා ද? ඒ නොදන්නාකම ය. නොවේ නම් බ්‍රාහ්මණ, යුදෙව්, වික්ටෝරියානු චින්තාවට ලක්දිව ඉතිහාසය යටත් කොට ගත් නිසා ය. (13 පිටුව)
එදා රති දෙවොල පැවති බවට මහානාම හිමියන් ලියූ ‘මහාවංශය’ ද දෙස් දෙයි; දීපවංශය ද ඒ ගැන සඳහන් කරයි. එසේ නම් රතිදෙවොල ඉතිහාස පොතට ඇතුළත් කිරීම අශෝභන යැයි නිගමනය කරන ලද්දේ කවුරුන් විසින් ද? සරාගයේ හදබිම වූ පණ්ඩුකාභයගේ රතිදෙවොල සොයා යාම සඳහා පටිසෝගතගාමී අභ්‍යාසයක යෙදෙන කතුවරයා ඊට හේතු දක්වමින් එහි සැබෑ ස්වභාවය හෙවත් ඇතිතතු පෙන්වා දෙන්නේ පුරාවිද්‍යාවේ සිට ඉතිහාසය, සමාජ දේශපාලනය ආදි සියල්ල පුරාම ඔඩුදුවා ඇති සරාග විරෝධය ලෙස ය. අරුමය නම් එදා සිට අද දක්වාම සරාග විරෝධය එළිදක්වමින්, සිටි අතිමහත් බහුතරය වීතරාගින් නොවීම ය. කෙසේ වුව ද අග නුවරක් බිහි කෙරෙන විට එහි කේන්ද්‍රිය ස්ථානයක් වශයෙන් රති දෙවොලක් ස්ථානගත වී තිබීම තුළින් පිළිබිඹු වන්නේ ආරම්භක යුගයක පැවති ශ්‍රී ලාංකේය ජීව දැක්මේ දිග පළල යැයි කතුවරයා කියයි. ඒ බහුජාන සුසැදිය නිර්මාණය කිරීමේදී පණ්ඩුකාභයනට පූර්වාදර්ශය සපයන්නේ සොබාදහම මත නැගුණු මානව චින්තනය හා රාජ්‍ය සමඟ සහවාස නොවූ මුල් බුදුදහම යැයි ද පවසයි.
මෙහිදී විශේෂ අවධානයක් යොමු කරන්නට සිදුවන්නේ රාජ්‍යය සමඟ සහවාස නොවූ මුල් බුදුදහම යන යෙදුම කෙරෙහි ය. මේ රටේ රාජාණ්ඩු පැවැති යුගයන්හිදී මෙන් ම වර්තමාන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී රාජ්‍ය ව්‍යුහය තුළ පවා දක්ෂිණාංශික ධනේශ්වර පක්ෂ නියෝජනය කරන්නන් මෙන් ම පන්ති සටන් ගැන නිරතුරුව කතා කරමින් නිර්ප්‍රභූන් නියෝජනය කරන වාමාංශික දේශපාලන පක්ෂ නියෝජිතයන් ද දැන් දැන් අටපිරිකර රැගෙන භක්තියෙන් ඇදීයමින් සිටින්නේ දළදා මාලිගය කරා ය. ඒ, මාලිගය හැරදා ගිය සිද්ධාර්ථ කුමරුන්ගේ බුද්ධත්වය වෙනුවෙන් පූජා පවත්වන්නට ය. මේවා මෙසේ සිදුවන්නේ කුසලේ වර්ධනය සඳහා ද කතිරයේ වර්ධනය සඳහා ද යන්න ගැන යළි සිතා බැලීමට ද ‘වායාම’ අවකාශයක් විවර කරන බව අපගේ අදහස ය. මේ සම්බන්ධයෙන් තවත් එක් උදාහරණයක් මෙසේ පෙන්වා දී ඇත්තේ කෘතහස්ත ලේඛක කේ. ජයතිලකයන් ය. එය සඳහන් වන්නේ ‘සිංහලයේ ආරම්භය හා අවසානය’ නම් වූ කෘතියේ ‘චූලවංශය’ ලෙස නම් කෙරෙන පස්වන පරිච්ඡේදය ආරම්භයේම ය.
සංඝයාට රජුන්ගෙන් ලැබෙන ආදර සංග්‍රහ අධික වත්ම එක්තරා ප්‍රමිතියකට සංඝ ශාසනය ද පිරිහී යන්නට විය. මිහිඳු හිමියන් කාලයෙහි සිටි අල්පේච්ඡ භික්ෂූහු තව දුරටත් නොසිටියහ. නැත්නම් ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව ඉතාමත් අල්ප විය. සංඝයා තමන්ට වැඩි වැඩියෙන් පහසුකම් සලසන රජුන්ටත් රජ කුමරුවන්ටත් යුක්ති ධර්මයට වුවත් විරුද්ධව පක්ෂපාතකම් දක්වන්නට මැළි නොවූහ. ක්‍රි.පූ. 4 වන සියවසේ ස්ථාපිතව පැවති පණ්ඩුකාභය රාජ්‍ය සමයේ දක්නට ලැබෙන තිරසාර සංවර්ධනයට හේතුවූයේ වැව්, කෙත්වතු, විල්, පොකුණු, වනඋයන්, කලාගාර, ආරාම, වීදි සමඟින් සුපිරි ජනඝනත්වයක් ද තිබීම බව පෙන්වා දෙන කතුවරයා, එහි විශේෂත්වය හා අපූරුව ලෙස දකින්නේ එකී ජනඝනත්වය බහුවිධ ද වීම ය. ඒ අනුව දැන්වත්, අද දවසේදීවත් ඉතිහාසය බෙදුම්වාදීන්ගේ දඟගෙයින් මුදවා ගැනීම සඳහා (ඉතිහාසයට නිදහස ඉල්ලා) අරගල කළ යුතුව ඇතැයි ඔහු පවසයි; පෙබරවාරි 4 නිදහස කෙසේ වෙතත් සැබෑ මනුෂ්‍ය නිදහස ගැන උදම් අනන්නට හැකිවන්නේත් සිංහල, මුස්ලිම්, දෙමළ වශයෙන් ලේබල් අලවා වෙන් වෙන් කූඩුවල දමා ඇති සියලු සත්ත්වයින් නිදහස්, නිර්මාණශීලීන් බවට පත් කළ හැකි වන්නේත් ඒ ඔස්සේම මිස අන් කවර ක්‍රමයකින් හෝ නොවන බව ද අවධාරණය කරයි.
ක්‍රි.පූ. 377 අවුරුද්දේ නිකි◊ණි මහේ (සැප්තැම්බරය) සිදුවන ජාතික සම්මුතිය ඒකීය රටක් ද එක්සත් ජාතියක් ද තිරසර අගනුවරක් ද බිහි කළේ ය. පණ්ඩුකාභය දවල් රජු ද අභය රෑ රජ්ජුරුවන් ද වී ඇරඹෙන මේ අමුතු සුසංයෝගයට බැඳී ගෙතී ඇති විචිත්‍ර දේශපාලන අන්දර අපමණ ය. (198 පිටුව)
මෙවන් වූ ඓතිහාසික, උත්තර මානුෂික සිදුවීම් නූතන මිනිසාගේ මතකය බදා අල්ලා නොසිටින්නේ ඉතිහාසයට වෙන්ව තිබූ හැම ඉඩ අවකාශයක්ම අල්ලාගනු ලැබ ඇත්තේ බෙදුම්වාදීන් විසින්ම වන නිසා යැයි කතුවරයා කියා සිටී. එදා (ක්‍රි.පූ. 377 දී) එළඹගත් බහුවිධ මනුෂ්‍යත්වයේ ජාතික සම්මුතිය, ඒ අන්‍යොන්‍ය අවබෝධය වසර දෙදහස් තුන්සියයක් ඉක්ම යන තුරු අඛණ්ඩව පැවති අතර එය බිඳවැටුණේ ක්‍රි.ව. 1915 මුස්ලිම් කෝලාහලය ද සමඟිනියි වැඩිදුරටත් පෙන්වා දෙයි.
‘ඉතිහාසය’ යැයි කියන්නේ ලියා තැබූ සහ ලියා නොතැබූ තතු විත්ති පුරුද්දා තනාගනු ලැබූ අතීත වියමනකට ය. ඒ මගහැරුණු, ගිලිහුණ තැන් පිළිබඳ හෝඩුවා ගණනාවක් සපයා දෙන ‘වායාම’ අප නොදැන සිටි හා දැන සිටි, එහෙත් අපට අමතකව තිබූ යම් යම් සිද්ධීන් ද මතුකර දක්වමින් අපගේ ස්මරණයන් අවදි කරයි. සිංහල රජකු විසින් මු`ඵමහත් ලෝකයටම පෙන්වා දෙනු ලැබ තිබූ ඓතිහාසික පරමාදර්ශය ගැන සැබැවින්ම අප කිසිවෙක් එතරම්ම අවධානයක් යොමු කර තිබුණේ නැත. ඒ රජතුමා දුටුගැමුණු ය. දුටුගැමුණු රජු විසින් කරන ලද විශාල ප්‍රමාණයේ ගොඩනැගිලි තුනක් පිළිබඳව අපි බොහෝ සෙයින් උදම් අනමින් සිටිමු. ඒ අතරින් ද විශේෂ වන්නේ රුවන්වැලි මහ සෑයයි. එහෙත්…? බුදුන් වහන්සේගේ මහා කරුණාව කෙරෙහි නිබඳව සිත යොමුකරන (එසේ යැයි කියන) මේ රටේ බෞද්ධයන්ට දුටුගැමුණු රජු සිය සතුරාට (ඔහුගේ මරණින් පසුව හෝ) දැක්වූ සාතිශය දයාව, ඒ ක්ෂමාව අමතක වූයේ ඇයි? රුවන්වැලි මහා සෑයට ද වැඩි උසකින් යුත් කීර්ති කදම්බයක් දුටුගැමුණුට අහිමි කරනු ලැබුවේ කවුරුන් විසින් ද?
මහසෑය වගේම එළාර සෑය ද ලොවට සිංහල අභිමන කියා දීමට තිබූ මහා දයාදයකි. ඒත් වර්ගවාදයෙන් ඉතිහාසය බෙදා ගැනීම නිසා ඒ කදිමකම රහස් ගබඩාව ඇතුළේ වැළලී ගියේ ය. ලංකාවේ ඉතිහාසය ලියු වගේම ලංකාව පාලනය කළ මෑත පාලකයන්, ලේඛකයන් මේ කදිම උරුමය සිංහලයන්ගේ ලෝක උරුමයක් ලෙස දැකීමට තරම් පු`ඵල් වී නැත්තේ ය. ‘සතුරා’ මරා මහ සෑයක් තනා ගෞරව බහුමන් පිදූ සිංහලයන්ගේ සුවිශේෂ මානව ප්‍රේමය සතුරා මරා කිරිබත් කා ප්‍රීති වන තැනට අදූරදර්ශී වන්නේ මේ නිසා ය. (206 පිටුව)
ඒ ලස්සන මතකයන් මකාදමන ලද අවලස්සන හැඟුම් ජනතා සිත්සතන්වල රෝපණය කරන ලද මුල්ම අවස්ථාව වශයෙන් ඔහු හඳුනාගන්නේ ‘එළාර සොහොන’ වසාදැමීම ය. දුටුගැමුණු රජු විශ්ව කීර්තියට පත්වීමට තිබූ ඉඩ අවකාශය එසේ අහෝසි කර ඇත්තේ සිංහල හා දෙමළ ඉතිහාසකවරුන් යැයි පවසන කතුවරයා, නූතන අපට වඩා අතීත පාලකයන් තුළ උත්තර මනුදම් වූ බව ද පෙන්වා දෙයි.
සරලව කිව හොත් ලංකාවේ නීත්‍යානුකූල රජය පෙරළා දමන්නට යත්න දරූ රෝහණ විජේවීර වෙනුවෙන් හෝ රට දෙකඩ කොට වෙනම රටක් තනන්නට වෙර දැරූ වේ`ඵපිල්ලේ ප්‍රභාකරන් වෙනුවෙන් ජනපති ප්‍රේමදාස සහ ජනපති රාජපක්‍ෂ සමරු ලකුණක් ඉතුරු නොකළේ ය. එසේ කිරීමට බැරිතරම් වෛරයක් මිස මැදහත් භාවයක් මේ දෙදෙනාටම රට තුළ මතු කළ නොහැකි විය. (208 පිටුව)
ස්මරණයන්, සැසඳුම් ද සමඟින් ඉතිහාසය හරහාත් බුදුදහමේ හීනයානය, මහායානය හා වජ්‍රයානය ඔස්සේත් කරක් ගසන ‘වායාම’ කෘතිය ඉතිහාසයෙන් පරිබාහිර වූ විශ්වීය ධර්මතාවන් පිළිබඳව ද ඉඟි සපයමින් සම්මතය අතික්‍රමණය කරන ඉසියුම් තත්ත්වයන් පිළිබඳව ද සංඥා සපයයි. ‘පැවිදි ප්‍රේමය’ සහ ‘සරකානි ශාක්‍යසිංහ’ ආදි වූ කෙටි පරිච්ඡේද ගණනාවක් ඔස්සේ පොත නිරාවරණය කරන්නේ එවැනි අවකාශයකි. බුදුසිරිතෙන් හෝ වෙනත් (බෞද්ධ) ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයකින් හෝ බෞද්ධයාට ලේසියෙන් පහසුවෙන් සොයාසපයා ගත නොහැකි වූ අපූරු, චිත්තාකර්ෂණීය අන්දරයක් එහිදී පෙළගැස්වෙන්නේ වසර 2500 කට ඉහත (බුදුන් දවස) කපිලවස්තුපුරයේ ජීවත් වූ මධුලෝලියකු අරබයා ය. සරකානි ශාක්‍යසිංහ යනු ඔහුගේ නමයි.
‘සරකානි සූත්‍රය’ යැයි කියන්නේ ත්‍රිපිටකයේ සූත්‍ර පිටකයට අයත් සංයුක්ත නිකායේ, සොතාපත්ති සංයුත්තයේ සරකානි වර්ගයේ එන දශවිධ සූත්‍රයන්ගෙන් එකකට ය. එහි අඩංගු වන්නේ බුදුන් වහන්සේ කිඹුල්වත් පුර නිග්‍රෝධාරාමයේ වැඩවසන කාලයේ ක`ඵරිය කළ සරකානි නම් වූ ශාක්‍ය වංශිකයා සම්බන්ධයෙන් හටගත් ආන්දෝලනයට බුදුරදුන් දුන් පිළිතුර ය. එහෙත් සරකානි සූත්‍රය දේශනා කරන භික්ෂූන් මෙන් ම එය දැන සිටින බෞද්ධයෝ ද බෙහෙවින්ම විරළයහ.
සරකානි ශාක්‍යසිංහ කියන්නේ (සිදුහත් කුමරුන්ගේ පියා වූ) ශුද්ධෝදන ශාක්‍යසිංහගේ සොහොයුරු, මහානාම ශාක්‍යසිංහගේ පුතුට ය. සිදුහත් කුමරුන් හැරගිය කිරුළ, ඉනික්බිතිව සසුන්ගත වූ නන්ද කුමරුන්ගෙන් හා රාහුල කුමරුන්ගෙන් ද ගිලිහුණ කිරුළ උදෙසා හිමිකම් කීමට අන්තිමටම ඉතිරිව සිටි එකම ශාක්‍යවංශික තරුණයා වන්නේ සරකානි ය. එහෙත්… සරකානි කිරුළට පිටුපෑවේ ය. ඒ, සිදුහත්, නන්ද හෝ රාහුල ගිය මග අනුයමින් නොවේ. රජ කිරුළ එපා යැයි සරකානි කීවේ පියවි ඇසට නොපෙනෙනසුලු සෞන්දර්යකාමී විජිතයක සිහසුන් අරා සිටි නිසා ය. මධුලෝලියකු වූ සරකානි කිඹුල්වත් පුර රමණීය තුරුවියන් යට ගැවසෙමින් ලලිත කතා ගෙත්තම් කළේ ය. තවත් විටෙක සිය ලොකු තාත්තාගේ රාජධානියේම වීදියක සුරාවෙන් මත්ව සැතපුණේ ය; තවත් විටෙක මල් උයනක පරමල් ඇතුරූ යහනේ සුවසේ සැතපුණේ ය. වස්ත්‍ර, ආහාර, නීතිරීති මෙන් ම දින කාලවකවාණු හා බැඳුණු කිසිදු සංකල්පයක් ඔහුට බලපෑම් කළේ නැත.
සැමවිටම ඔහු සිහින දේශයකට, පාරාදීසයකට රැගෙන ගියේ මදුබඳුන් ය. රෝහිණී නදිය හිමිකර ගැනීමේ අරමුණින් ශාක්‍ය-කෝලිය දෙවංශය යුදවදිමින් සිටි අල්ලපනල්ලේ ද සරකානි, නදියේ නිල්දිය රැලි මත කිමිදෙමින් පිහිනා යන්නට වූවේ මදුවිත ද තොලගාමිනි. මේ අරුම පුදුම රසකාමියා, වායාම කතුවරයා විසින් සැම තැනකදීම නම් කරනු ලබන්නේ ‘මධුලෝලියකු’ ලෙස මිස සුරාසොඬකු ලෙස නොවේ. ඔහු සුරාසොඬකු, නාස්තිකාර පුත්‍රයකු ලෙස දුටුවේ ශාක්‍යවංශිකයින් සහ පොදු සමාජයයි.
කාලය දශක තුනක් ඉක්මවා තිබිණ. සඳ නිවී යමින් තිබූ එක් සිහිකටයුතු අරුණෝදයක කිඹුල්වත් නුවර මල්මදාරා මාවතේ ගජමදාරා මල්ගොමුවක් අසල සරකානි මියැදී සිටියේ ය. විසිරුණ මල්පෙති හැරුණු විට මිනිස් අතක් ඔහුගේ දේහය ස්පර්ශ නොකළේ වංශයට කැළලක් කළ සුරාසොඬකුගේ මළමිනිය හෝ අල්ලන්නට සංස්කෘතික මිනිසුන් අසතුටු වූ නිසා ය.
ගෞතම බුදුන් වහන්සේ ආනන්ද හිමියන් ද කැටුව කිඹුල්වත් නුවර මල් මදාරා මාවතට වැඩම කළහ. සරකානිගේ සිරුර තම දෝතින් ගෙන ගෞරවනීයව මිහිදන් කළහ. ලොවුතුරා බුදුවරයකු මිහිදන් කළ එකම මළ සිරුර ඒ ය. එය සුරාලෝලියකුගේ ය. (105 පිටුව)
සමාජය කැළඹුණේ ය; බමුණු පූජකයෝ ගිනි ඇවිළවූහ. විනය විරෝධී අසම්මත, මිනිසකුගේ දේහයට බුදුන් විසින් අවසන් ගෞරවය දක්වනු ලැබීම මහත් වූ ආන්දෝලනයකට තුඩුදී තිබිණ. බුදුන් ඊට පිළිතුරු සැපයුවේ මෙසේ ය. ‘සරකානි සෝවාන්ගාමී ය. තොප සියල්ලන්ටම ඥානනය කළ නොහැකි වූ සදාචාරය දුටුවෙකි. ඔහු බුද්ධ රාජ්‍යයේ පුරවැසියෙකි.’ (105 පිටුව)
මෙය කියවන පාඨකයා තුළ ඉන්තේරුවෙන්ම ජනිත විය හැක්කේ මදුවිත, මාර්ගඵල සඳහා මාර්ග බාධක ඉදි නොකරන්නේ ද යන පැනයයි. ගැටලුව වන්නේ එය සහසුද්දෙන්ම තේරුම් බේරුම් කරදීම සඳහා මේ වන විට බුදුවරයකු ධරමානව නොසිටීමයි. සිත්සතන් අන්දමන්ද කරවන, උඩුයටිකුරු කරවන මේ අන්දරය, සැබෑ බුදුදහම සම්බන්ධයෙන් ලේබල් බෞද්ධයින් තුළ වන කුදුබව පසක් කරන ආකාරය කතුවරයා පෙන්වාදෙන්නේ පරිච්ඡේදය අවසානයේ සටහන් කරන මේ ප්‍රාර්ථනාවෙනි.
සියවස් ගණනාවක් මුලුල්ලේ පස්වන සිල්පදය වරද්දාගත් ජාතියකටත්, සුරාවේ ඇරඹුම-ඉම නොදත් සියලු සුරාලෝලීන්ටත් සරකානි ශාක්‍යසිංහ කුමරු භාවනාවක්ම වේවා! මෙය නිවැරදිව කියවාගත් සිත්සතන්හි කිසියම් විචිකිච්ඡාවක් වාෂ්ප වී යන්නේ යම් සේ ද, රූපවාහිනී නාලිකා මදුබඳුන් වසා දමන්නට යොදන mosaic කොටු ද ඒ අයුරින්ම නිෂේධනය වේවා!
දැන් මේ අතීත කතා සියල්ල තිතට, නූලට නිවැරදි ද යන්න ඉඳුරා දැනගැනීම සඳහා ඉතිහාසය වෙත ආපසු ගමනක යෙදිය හැකි කාලයන්ත්‍රයක් හෝ අතීතයේ නිශ්චිත රූප මවාදෙන අංජනමක් හෝ අප සතුව නැත. එහෙත් ද ලීඩර් ප්‍රකාශනයක් වන ‘වායාම’ පොතේ සඳහන් බොහෝ දේ ගැන නිදහස්ව සිතා බැලීම සුදුසු ය. හේතුව ඒ බොහොමයක් තර්කයට ගෝචර වන නිසා ය. ඒවා ඉන්තේරුවෙන්ම අනුකූල වන්නේ බුදුන්ගේ කාලාම සූත්‍රයට ය. සොබාදහම නිරාවරණය කිරීම, සොබාවේ ඇති සැටිය පේනවාදීම හැරුණුවිට යාතුකර්ම, පූජා බන්ධන, දැඩි නීති ආදියෙන් මිනිස් සිත්සතන්වලට විලංගු ලෑම සඳහා බුදුන් ලොව පහළ නොවූ බව සනාථ කිරීමට ප්‍රමාණවත් සාක්ෂි ගොනුකර තිබීම ද (ඉතිහාස විමර්ශනය තරමටම) ‘වායාම’ කර්තෘගේ වැදගත් ව්‍යායාමයකි.
