■ අමිල රත්නායක
හාවඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ අභ්‍යවකාශ විද්‍යා අංශයේ ප්‍රධානියා ලෙස සේවය කළ මහාචාර්ය ඇවි ලොඑබ් විශ්වයෙහි වෙනත් බුද්ධිමත් ජීවීන් පිළිබඳ සොයායන විද්‍යාඥයෙක්. ඔහු සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයෙන් පිටත විශ්වයේ සංඥා රැගත් ‘ඔමුආමුවා’ නම් වස්තුව ගැන අධ්‍යනය කළා. ඔමුආමුවා විද්‍යා ලෝකය කැළඹූ ග්‍රහ වස්තුවක්. 2017 ඔක්තෝබර් 19 වැනිදා අපේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තුල තිබෙන ඔමුආමුවා නිරීක්ෂණය කළේ හවායි විශ්වවිද්‍යාලය.
මේ වස්තුවේ හැඩය අමුතුයි. එහි හැසිරීමත් අමුතුයි. ඒ නිසාම හවායි විශ්වවිද්‍යාලය එම වස්තුවට ‘චරපුරුෂයා’ යන තේරුම රැගත් ඔමුආමුවා නම් වචනය දුන්නා. එය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයට පිටින් ආ වස්තුවක් ලෙස විද්‍යාඥයන් පිළිගත්තා. ඔමුආමුවා කියන්නේ මනුෂ්‍ය වර්ගයා සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තුළ නිරීක්ෂණය කරන ලද, පිට ඉඳන් ඇතුළට පැමිණි පළමු වස්තුව.
ඔමුආමුවා ගැන වැඩි වැඩියෙන් අධ්‍යන කරන තරමට, ඒ ගැන කුතුහලයත් වැඩි වුණා. මේ වස්තුව කුමක්ද කියා පැහැදිලිව විස්තර කරන්නට කිසිවෙකුට බැරි වුණා. එය දිළිසෙනසුලුයි. දිගටියි. මුලින්ම එය වල්ගාතරුවක් කියා අනුමාන කළා. ඒත්, වල්ගාතරුවක වායූමය වල්ගයක් තියෙන්න එපායැ.
‘එන්න එන්නම මේක අසාමාන්‍ය එකක් බව වැටහුණා.’ මහාචාර්ය ඇවි ලොඑබ් කියනවා. ‘එක් මට්ටමකට මේ අසාමාන්‍ය බව ආවාට පස්සේ මම හිතුවා. ඕකේ. කමෝන් කියලා.’
ඇවි ලොඑබ් මෑතකදී ‘එක්ස්ට්‍රාටෙරෙස්ටියල්’ නමින් පොතක් ලීවා. ඒ වචනයට ගැලපෙනම සිංහල යෙදුම ‘පිටසක්වල’ විය හැකියි. ඒ පොතෙන් ඔහු ගෙන එනවා නිශ්චිත අනුමානයක්. ඔමුආමුවා කියන්නේ ‘වෙනත් බුද්ධිමත් ජීවීන් පිරිසක් සැලසුම් කළ, නිර්මාණය කළ, අභ්‍යවකාශගත කළ අභ්‍යවකාශ වස්තුවක් කියා.’
එහිදී ඔහු පෙන්වාදෙන වැදගත් කාරණයක් තියෙනවා. බිය සහ ගතානුගතික අදහස් නිසා අලුත් ජීවයක් හොයායන ගමන අඩපණ වේවිද. විශ්වයේ ජීවයක් ගැන අපට ලැබෙන සංඥා නොතකා හරින්නට අප පෙළඹේවිද. ඔමුආමුවා ගැන හරිහැටි තේරුම් ගන්නත්, අපේ ගතානුගතික බව බලපෑවාද.
ඔමුආමුවා මුලින්ම දක්නට ලැබී අවුරුද්දකට පසු, ඒ කියන්නේ 2018 අවුරුද්දේ මැද ඔහු ඔමුආමුවා පිළිබඳ විද්‍යාත්මක පත්‍රිකාවක් ලියන්නට පටන්ගෙන තිබුණා. එහිදී ඔහු ඔමුආමුවාහි අරුම සම්පන්න බව, අමුතු හැඩය, දිළිසෙනසුළු බව, වළිගයක් නැතිකම, එය සූර්යයාගේ සිට ඍජු රේඛාවක් ලෙස ගමන් කළ අමුතු ගමන් මාර්ගය පිළිබඳ එහි විස්තර කළා. සයන්ටිෆික් ඇමෙරිකන් සඟරාවට ඔහු ඔමුආමුවා ගැන විවාදාපන්න ලිපියක් ලීවා.
‘මම දිගින් දිගටම තර්ක කළේ, මෙය වෙනත් බුද්ධිමත් ජීවීන් විශේෂයකට අයත් යම් ඉදිකිරීමක නෂ්ටාවශේෂයක් යන තර්කය බැහැර කළ නොහැකි බව. ඒක අභ්‍යවකාශ යානයකින් ගැලවුණ කොටසක් විය හැකියි, නැත්නම් ගවේෂණය සඳහා යවන ලද කෘත්‍රිම යානයක් විය හැකියි, නැත්නම් යම්කිසි අභ්‍යවකාශ මග සලකුණක් විය හැකියි. ඒත්, දැන් ඒක ඈතට ගිහින් හමාර නිසා ඇත්ත දැනගැනීමේ අවස්ථාව සම්පූර්ණයෙන් ගිලිහිලා.
මම මේ ගැන සොයා බැලුවේ අනෙක් ඕනෑම විද්‍යාත්මක සොයාබැලීමක ස්වරූපයෙන්. මා මුලින් තිබෙන කරුණු එකතු කළා. විය නොහැකි දේවල් එකිනෙක බැහැර කළා. තව තවත් කරුණු එකතු කළා. ඔමුආමුවා තවත් එක් උල්කාවක්, වල්ගාතරුවක් නෙවෙයි. එය පෑන්කේක් එකක හැඩයේ යාත්‍රාවක්. සූර්යයාගේ විද්‍යුත් චුම්භක ශක්තියෙන් එය ගමන් කරනවා. මිලිමීටරයකටත් අඩු ගණකමකින් යුත් එකක්. මෙය ස්වාභාවිකව බිහිවෙන්න පුළුවන් දෙයක් නෙවෙයි. ඒ නිසා උපකල්පනය පැහැදිලියි. යම් දෙයක් හෝ යම් කෙනෙක් මේක නිර්මාණය කරලා තියෙනවා.’
කතාවේ අනෙක් පැත්ත මේකයි. මෙම වස්තුව පිළිබඳ ඔහු එවැනි අනුමානයක් කළත්. එය තහවුරු කරන්නට බැහැ. විද්‍යාව පවතින්නේ යම් උපකල්පනයක් සහ ඒ ගැන සිදුකරන පර්යේෂන මත. දැන් උපකල්පනය තිබුණත්, පර්යේෂණය කරන්න බෑ.
ඔමුආමුවා අපේ කලාපයෙන් ඈතට ගමන් කරලා හමාරයි. කවුරුත් මෙය ඡායාරූපයට නගන්නට විශාල වෙහෙසක් ගත්තේ නෑ. ක්ෂණික මෙහෙයුමකින් මේ වස්තුව පසුපස හඹා යන්නට උත්සාහ කළේ නැහැ. මේ තරම් එකක් අපේ ළඟට ඇවිල්ලත්, ඒ ගැන හෙව්වේ නැත්තේ ඇයි. ප්‍රශ්නයට උත්තරේ දාර්ශනිකයි.
විද්‍යාව කියන්නේ කරුණු මත පදනම් වූ ගණිතයෙන් පමණක් සිදු කළ යුතු දෙයක් නොවෙයි. ශ්‍රේෂ්ඨ විද්‍යාඥයෙක් කියන්නේ හොඳ දාර්ශනිකයෙක්. ලොඑබ් කුඩා කාලයේ නීට්ෂේ, සාත්‍රේ වැනි දාර්ශනිකයන් ගැන කියවීමෙන් දර්ශනය ගැනත් අවබෝධයක් ලැබූ කෙනෙක්. ඒ නිසාම ඔහු කළු කුහර ගැන, අඳුරු පදාර්ථ ගැන සහ ඔමුආමුවා ගැන කළ අධ්‍යනයන් පසුපස හුදු විද්‍යාත්මක කරුණු සෙවීමෙන් එහා ගිය දාර්ශනික පසුබිමකුත් තිබෙනවා.
2018 දී ලොඑබ් ඔමුආමුවා ගැන පෙර සඳහන් විද්‍යාත්මක පත්‍රිකාව එළියට දැම්මා. ඉන්පසු වෙබ් අඩවි ඇතුලු බොහෝ අය ‘හාවඩ් විද්‍යාඥයෙක් පිටසක්වලයන් සිටින බව කියලා’ වැනි සිරස්තල සහිතව ප්‍රවෘත්ති ප්‍රසිද්ධ කළා. කතාව ආන්දෝලනයට ලක් වුණා. ඔය ඔක්කොම සිදුවන අස්සේ, ඒ බවක් හරිහැටි නොදැන ලොඑබ් ජර්මනියේ බර්ලින්හි සමුළුවකට සහභාගී වෙමින් හිටියා. ඔහු එළියට බහින අස්සේ වට කරගත් මාධ්‍යවේදීන් විමසුවේ ඔබ හිතන්නේ විශ්වයේ අප තනිවෙලා නැහැ කියලාද? කියායි.
‘සියලු තරු අතරින් හතරෙන් එකක විතර පෘථිවියට සමානකම් දක්වන ග්‍රහලෝක තියෙනවා. අපි විශ්වයේ තනිවලා කියලා හිතන එක උද්දච්ච අදහසක්.’ මඳ සිනහවක් එක්ක ලොඑබ් කියා තිබුණා.
මේ කියමනත්, විද්‍යාත්මක පත්‍රිකාවත් එක්ක 2018 දී පිටසක්වල කතාව ‘නැගලා ගියා.’ ඔහු එකදිගට සම්මුඛ සාකච්ඡා ලබාදුන්නා. මේ කතාවට ඇතැම් බ්ලොග්කරුවන් තටු දුන්නා. ඇතැම් විද්‍යාඥයන් මේ තර්කයට සිනහා වුණා. විවේචන එල්ල කළා. සමහරු කීවේ ඔමුආමුවා ගැන එලෙස තර්ක කිරීම විද්‍යාත්මක චින්තනය හෑල්ලුවට ලක් කිරීමක් කියායි.
‘ආයෙ වතාවක් අමුතු වස්තුවක් දැක්කොත්, ලොඑබ්ට නොකියා ඉමු.’ විහිළුවට වාගේ ඇතැම් විද්‍යාඥයන් කීවාලු.
එලෙස කියන්නට සාධාරණ හේතුවකුත් තිබුණා. ජනප්‍රිය මාධ්‍යවල කී වතාවක් පිටසක්වල ජීවින් ගැන පුවත් ප්‍රසිද්ධ වෙන්නට ඇතිද. පුංචි ආලෝක ධාරාවක් දුටුවත් ‘පියාඹන පීරිසියක්’ කියන නිගමනය දෙන්නට දත කට මැදගත් අය ඉන්නවා. යම් දෙයක් ‘යූඑෆ්ඕ’ හෙවත් ‘හඳුනා නොගත් වස්තුවක්’ බව නිගමනය කළාට, ඒක ‘පිටසක්වල වස්තුවක්’ කියා නිගමනය කරන්න බැහැ.
යම් දෙයක් ගැන අප නොදන්නවානම් ඒ ගැන ‘මා දන්නේ නැහැ’ කියා, ඒ දේ ගැන සොයා බැලීමයි නියම විද්‍යාව. අනෙක අභ්‍යවකාශය ගැන සොයන විද්‍යාඥයන්ට බැලු බැලු අත හමුවෙන පිටසක්වල ප්‍රවෘත්ති දැක්කාම හිස කැක්කුම හැදෙනවා ඇති.
ලොඑබ් කියන්නේ මේකයි. ‘මට අභියෝග කළ බොහෝ අය මේ පත්‍රිකාව කියවලාවත් නැහැ.’ ඔහු පෙන්වාදෙන්නේ, තමාගේ නිගමනය පෙර කී පුද්ගලයන්ගේ අනුමාන ගොඩට දාන්න බැරි බව.
‘හඳුනා නොගත් වස්තුවක්’ නිසා පමණක් ඔමුආමුවා පිටසක්වල වස්තුවක් බව කීවේ නැති බව ඔහු පෙන්වනවා. ඒ වෙනුවට ඔහු ඔමුආමුවා ගැන අනුමානයකට ආවේ කරුණු සලකා බලලයි.
ඔහුගේ තර්කයම අනුමානයක් පමණයි. ‘මම කියන්නේ ස්ථීරවම මේක කෘත්‍රිම වස්තුවක් කියා නෙවෙයි. කෘත්‍රිම වස්තුවක් වීමේ ලොකු ඉඩකඩක් තියෙනවා කියලයි. මා කියන්නේ අප ඒ වස්තුව පසුපස යන්න තිබුණ බව.’
අනෙක් පැත්තෙන් ඔහු අපූරු ප්‍රශ්නයක් නගනවා. මේ ඔමුආමුවා කියන වස්තුව විස්තර කරන්නට බැරි තැන විවිධ අය විවිධ යෝජනා ඉදිරිපත් කළා. ඇතැම් අය කීවේ මෙය හයිඩ්‍රජන් අනු එකතුවීමෙන් හැදුණ වස්තුවක් බව. තවත් අය කීවේ මෙය දුහුවිලි අණු ළංව හැදුණු වළාකුළක් බව.
‘මේ දෙකම විද්‍යාත්මකව විශ්වාස කරන්න ලෙහෙසි අනුමාන නෙවෙයි. හයිඩ්‍රජන්වලින්ම තැනුණු ග්‍රහවස්තු හෝ දුහුවිලි වලාකුළු පැවතිය හැකි බව විද්‍යාත්මකව තහවුරු වී නැහැ. ඒ අයගේ අනුමානවලට වටිනාකමක් ලැබෙනවානම්, මගේ අනුමානයට වටිනාකමක් නැත්තේ ඇයි?’
අන්තිමේදී ඔහු නැවත මතු කරන පැනය මේකයි. ඔමුආමුවා කියන්නේ හුදු වස්තුවක් නෙවෙයි. එය විද්‍යාඥයන්ගේ චින්තන විලාසය ප්‍රශ්න කළ වස්තුවක්. තමන්ගේ වෘත්තිමය දිවිය උඩුයටිකුරු වේවි කියන බියෙන් සැලෙන්නේ නැතිව, නිර්භයව ඍජු ප්‍රකාශයක් කරන්නට කොන්දක් ඇති විද්‍යාඥයන් අද නැති බව ඔහු කියනවා.
මීට කලින් ඉතිහාසයේත්, පුදුමාකාර විද්‍යාත්මක අනුමාන කළ විද්‍යාඥයන් බාහිර සමාජය පිස්සන් සේ සැලකුවා. පසුව ඔවුන්ගේ කියමන් සත්‍යයක්යැයි සැබෑ වුණා. ඍජු ප්‍රකාශයක් කරන්නට තරම් විද්‍යාඥයන් අද කොහේද.
යම් විද්‍යාත්මක තර්කයක් හුදෙක් ‘පිස්සුවක් වාගේ’ පෙනෙන නිසා, හිතාගන්න අමාරු නිසා ඒක ප්‍රතික්ෂේප කිරීම දියුණු විද්‍යාත්මක චින්තනයක සලකුණු වන්නේ කෙලෙසද? එය හුදු ගතානුගතිකත්වය නෙවෙයිද?
‘මා එළියට ඇවිත් මේ ප්‍රකාශය කරන්නට තරම් නිර්භීත වුණේ, බොහෝ අය මට පෞද්ගලිකව කී දේවල් එක්ක. බොහෝ අය පිළිගත්තා මේක අස්වාභාවික වස්තුවක් බව. ඒත්, එයාලා ඒක පෞද්ගලිකව කීවාට ප්‍රසිද්ධියේ කියන්නට බිය වුණා. මම බය වුණේ නැහැ.’
ලොඑබ් නිතර විමසන්නේ විද්‍යාඥයන් මේ මාතෘකාව ගැන වැඩි වැඩියෙන් කතා නොකරන්නේ ඇයිද කියලයි. බලාපොරොත්තු සහගතව මේ මාතෘකාවට බහින්නේ නැත්තේ ඇයිද කියලයි. අද විද්‍යාඥයන් අඳුරු පදාර්ථ ගැන, තන්තු න්‍යාය ගැන, ත්‍රිමාණ ලෝකයෙන් එහා ගිය අමතර මානයන් ගැන, සමාන්තර විශ්වයන් ගැන කතා කරනවා. ඒ බොහොමයක් සංකල්ප, අනුමාන මත පදනම් වූ ඒවා. එහෙමනම් ඔමුආමුවා වැනි වස්තුවක් පිටසක්වල වස්තුවක්ය කියන සංකල්පයට ඉඩක් නොලැබෙන්නේ ඇයි. ඒ ගැන වැඩිදුර හොයන්නේ නැත්තේ ඇයි.
ඇත්ත මේකයි. අප විහිළුවට වාගේ පිටසක්වල බුද්ධිමත් ජීවීන් ගැන කතා කළාට. සැබෑ විද්‍යා සංවාදවලදී එවැනි කාරණයක් ගැන සාක්ෂ්‍ය හමුවීම භීතියෙන් ත්‍රස්ත වෙන දෙයක්. තවත් බුද්ධිමත් ජීවයක් ගැන අප පුදුමාකාර බියක් දක්වනවා. ඒ නිසා අපේ විද්‍යාඥයන් උනන්දුවෙන් ඒ ගැන හොයන්නේ නැහැ. උපකල්පන ගොඩනඟන්නේ නෑ. ලොඑබ් කියන්නේ අප ඒ බය දුරු කරගන්න ඕනෑ කියලයි.■
