පසුගිය පාස්කු ඉරිදා උදෑසන අප රටේ සිදුවූවා වැනි මහා ඛේදවාචකයක් සිදුවූ විට, ඒ ගැන ‘විග්‍රහයක්’ ලිවීම පහසු කාර්යයක් නොවේ. පළමුවෙන්ම ඇතිවන්නේ මහා සිත් කම්පාවක් සහ සිත් සසළවීමකි. ඉන්පසු සිදුවන්නේ ‘මේ සිදුවූයේ කුමක්දැ’යි තර්ක බුද්ධියෙන් තේරුම් බේරුම් කරගැනීමේ උත්සාහයක යෙදීමකි. ඒ උත්සාහය ගැනීමේදී වැටහෙන්නේ මොළයේ සෛලද හිරිවැටී ගොස් ඇති ආකාරයකි. ඒ අතර, රූපවාහිනී තිරවල කිසිදු සංවේදීභාවයක් නැතිව සිදු කෙරෙන වාර්තා දෙස බලන විට ඇතිවන්නේ කළකිරීමකි. ඒ අතරේ සිදුවූ ඛේදවාචකය ගැන දේශපාලනඥයන් ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය නිසා සිතේ ඇතිවන්නේ කෝපයකි. වැළැක්විය හැකිව තිබුණු මහා විනාශයක් වැළැක්වීමේ පියවර නොගෙන, එම විනාශය දේශපාලනීකරණයට පාත්‍රකරන දේශපාලනඥයන්ගෙන්, දේශපාලන විශ්ලේෂකයන් සපුරා වෙනස් විය යුතුය යන මූලධර්මය සිතේ තබාගෙන මෙම ලිපිය ලියන්නෙමි.
ප්‍රධාන කාරණා දෙකක් ගැන මේ ලිපියෙන් කෙටියෙන් සාකච්ඡා කිරීමට අදහස් කරමි. පළමුවැන්න, පාස්කු ඉරිදා ඛේදවාචකය සිදුවීමේ පසුබිමෙහි පැවැති දේශපාලන තත්ත්වය ගැන අවබෝධයක් ඇතිකර ගැනීමයි. දෙවැන්න, එම ඛේදවාචකයෙන්ම ප්‍රකාශයට පත්වන ප්‍රචණ්ඩත්වයේ දේශපාලනය ගැන සිතා බැලීමක යෙදීමයි.
දේශපාලන ප්‍රශ්නය
මෙම ඛේදවාචකය සිදුවූ පසුබිමේ දේශපාලනය ගැන කරන සාකච්ඡාවකට ඉතා ප්‍රයෝජනවත් දොරටුවක් අපට විවෘත කෙළේ සඳුදා දවල් එජාපයේ ඇමතිවරුන් පැවැත්වූ පුවත්පත් සාකච්ඡාවේදී රාජිත සේනාරත්න ඇමතිවරයා කළ ප්‍රකාශයයි. දැනට ලෝක ප්‍රවෘත්තියක්ද වී ඇති කරුණක් රාජිත අමාත්‍යවරයා අවධාරණයෙන් ප්‍රකාශ කෙළේය. එය නම්, ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායමක් පල්ලිවලට පහරදීමට සැලසුම් කරනු ලබන බවට ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශයට ලැබී තිබුණු වාර්තාව, අගමැති සහ කැබිනට් මණ්ඩලයට, පොලිසිය හෝ ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශය හෝ විසින් දන්වනු ලැබ තිබුණේ නැත යන්නයි. එය ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශය නැතහොත් ජනාධිපතිතුමා හිතාමතා කළ දෙයක් බවටද රාජිත සහ අනෙක් ඇමතිවරු ඉඟි කළහ.
ජනාධිපති සිරිසේන මහතාගේ පාර්ශ්වයෙන් මේ ගැන තවමත් ප්‍රතිචාරයක් දී නැත. දෙපාර්ශ්වය අතර විවෘත රණ්ඩුවක් ඇතිකර නොගැනීමට එකඟතාවක් ඇතිවී තිබෙන්නටද පුළුවන.
එලෙස යට ගියත්, සඳුදා එළියට පැමිණි එම කරුණ සතු දේශපාලන වැදගත්කම අපට පහසුවෙන් අමතක කළ නොහැකිය. මන්ද යත්, ඉරිදා සිදුවූ මහා විනාශයට පසුබිම් වූ දේශපාලන අර්බුදකාරී තත්ත්වයක් එම කරුණේ ගැබ්වී තිබුණ නිසාය. ෂබඑැකකසටැබජැ f්සකමරු එකක් එනම්, ‘ඔත්තු සේවාවල අසාර්ථක වීමක්‘ ලෙස විදේශ මාධ්‍ය වාර්තාවල හඳුන්වා දුන් මේ තත්ත්වය, ඊට වඩා වැඩි යමක්ය යනු එම අර්බුදකාරී තත්ත්වයයි. එය වනාහි පාලන තන්ත්‍රයේ අසාර්ථක වීමකි. දේශපාලනමය අසාර්ථක වීමකි.
අකර්මණ්‍ය රාජ්‍යයක් පිළිබඳ ප්‍රශ්නය
අකර්මණ්‍ය, එනම්, නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක වීමට බැරි, රාජ්‍යය සතු ප්‍රධාන ලක්‍ෂණයක් දැන් අපි ලංකාවේ නිරීක්‍ෂණය කරමින් සිටිමු. එය නම්, රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ ඇති කේන්ද්‍රීය ආයතන අතර ඇති ආයතනික සම්බන්ධතාව සහ සහයෝගිතාව ඉතා විනාශකාරී ලෙස බිඳ වැටී ඇත යන්නයි. රාජිත සේනාරත්න ඇමතිවරයා ප්‍රසිද්ධියේ කළ එළිදරව්වෙන් පෙනෙන පරිදි, ජනාධිපති-අගමැති යන දැනට රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ ඇති ප්‍රධාන බල මධ්‍යස්ථාන දෙක අතරත්, ජනාධිපති සහ කැබිනට් මණ්ඩලය යන දේශපාලන ව්‍යුහයේ ඇති ප්‍රධාන ආයතන දෙක අතරත් සම්බන්ධතාව බිඳවැටී ඇත. ඒ ආයතන අතර, කාර්ය සම්බන්ධීකරණයක් තබා අදහස් හුවමාරුවක්වත් සන්නිවේදනයක්වත් සිදු නොවන තත්ත්වයක් තුළ රාජ්‍ය ව්‍යුහයට සිදුවී තිබෙන්නේ කුමක්ද? අඩපණ වීමකි. කඩාවැටීමකි. මෙය ජනාධිපති මෛත්‍රීවත්, අගමැති රනිල්වත් අවබෝධ කරගෙන නොසිටීමම, අප රට මුහුණපා සිටින දේශපාලන අර්බුදයේ සංකේතමය ප්‍රකාශනයකි.
ලංකාවේ රාජ්‍ය ව්‍යුහය දැනට පත්වී ඇති අංශභාගමය අර්බුදය, එනම් පැරලයිස් වීමේ අර්බුදය, 2015දී බලයට පත්වූ යහපාලන සභාග ආණ්ඩුව, 2017 වර්ෂයේ සිට පත්වෙමින් ආ ආණ්ඩුකරණ අර්බුදයේම තියුණු අවස්ථාවකි. ජනාධිපති සහ අගමැති යන ප්‍රධාන බල මධ්‍යස්ථාන දෙකත්, එජාපය සහ ශ්‍රීලනිපය යන ආණ්ඩුවේ ප්‍රධාන හවුල්කාර දේශපාලන පක්‍ෂ දෙකත් අතර තිබූ බල අරගලය සහ සීතල යුද්ධයේ විනාශකාරී ප්‍රතිඵල ගැන කෙරුණු අනතුරු ඇඟවීම් ගැන කිසිදු තැකීමක් ආණ්ඩුවේ නායකයන් වෙතින් පළවූයේ නැත. එකිනෙකා දුර්වල කර ගැනීමට එම දෙපාර්ශ්වය ගෙනගිය අන්‍යොන්‍ය විනාශකාරී ක්‍රියාවලිය, ඔක්තෝබර් 26 වැනිදා සිදුවූ ව්‍යවස්ථා කුමන්ත්‍රණය තුළින් එළිපිටම පුපුරා ගියේය. දෙසැම්බර් 20දා, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුව නිසා තාවකාලිකව යට ගිය එම අර්බුදය විසඳීමට ජනාධිපතිවත් අගමැතිවත් කිසිදු පියවරක් නොගත් බව මෙරට පුරවැසියෝ හොඳින් දනිති. ව්‍යවස්ථා කුමන්ත්‍රණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දරුණු ලෙස තුවාල වී, අඩපණ වී, අංශභාගයට පත්වී තිබුණු ලංකාවේ රාජ්‍යයේ ආයතනික ව්‍යුහය යළි ශක්තිමත් කිරීම, දෙසැම්බර් 20 වැනිදායින් පසුව, අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ එක්සත් ජාතික පෙරමුණට සම්පූර්ණ බලය තිබෙන කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් වහාම කළ යුතුව තිබුණු කාර්යයයි.
එය සම්පූර්ණයෙන් මඟහැරීම, අගමැතිතුමා සහ කැබිනට් මණ්ඩලය පසුගිය මාස හතර තුළම සිදුකළ බරපතළම දේශපාලන වරදයි. ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන අයුතු ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගනිමින්, රාජ්‍ය බලය තමා යන තනි පුද්ගලයා වටා ඒකරාශි කර ගැනීමට ජනාධිපති සිරිසේන මහතා ඉතාම හිතුවක්කාර ලෙස දියත් කළ ක්‍රියාවලිය අභියෝග කරමින්, එය වැළැක්වීම තබා, ඒ ගැන විචාරාත්මක දේශපාලන කතිකාවක් ගොඩනැගීමටවත්, අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා සහ ඔහුගේ කැබිනට් මණ්ඩලයත්, ඔවුන්ගේ පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායමත් පියවර නොගැනීම කෙනකුට සිතා ගැනීමටවත් බැරි තරමේ දේශපාලන වරදකි.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව වෙතින් නෛතික සුජාතභාවයත්, මහජන සහයෝගය වෙතින් දේශපාලන සුජාතභාවයත් ලබා සිටි අගමැතිවරයා සහ කැබිනට් මණ්ඩලය, දෙසැම්බර් නත්තල් නිවාඩුවේ සිටම ක්‍රියාකෙළේ, අගමැති සහ කැබිනට් මණ්ඩලය සතු විධායක බලය පවා යළිත් පැහැර ගැනීමට ජනාධිපති සිරිසේන මහතා ගෙනගිය ක්‍රියාවලියට කිසිදු විරෝධයක් නොදක්වා, එම ක්‍රියාවලිය වැළැක්වීමට කිසිදු අර්ථවත් පියවරක් නොගෙන, ජනාධිපති විසින් කැබිනට් මණ්ඩලය ආයතනික වශයෙන් අකර්මණ්‍ය සහ අංශභාගකරණයට පත්කරන හැටි ඔහේ බලා සිටීමටයි. ‘ජාතික ආරක්‍ෂක මණ්ඩලයේ රැස්වීම්වලට අගමැතිතුමාටවත් රුවන් විජේවර්ධන රාජ්‍ය ඇමතිවරයාටවත් කවදාවත් ආරාධනා කර නොතිබිණියැයි’ රාජිත සේනාරත්න මහතා ප්‍රකාශ කළ දුක්ගැනවිල්ල ඇත්ත නම්, එයින් ප්‍රකාශ වන්නේ, තමන් අත රාජ්‍ය බලය අසීමිත ලෙස ඒකරාශි කර ගැනීමට ජනාධිපති සිරිසේන මහතා ඔක්තෝබර් 26 වැනිදා දියත් කළ ක්‍රියාවලිය, දෙසැම්බර් 20දායින් පසුවත් ඉදිරියට ගෙනයද්දී එජාප නායකත්වයත්, එජාප කැබිනට් මණ්ඩලයත් ජනාධිපතිතුමාගේ එම ක්‍රියාවලියේ තිබි විනාශකාරී පලවිපාක ගැන අවබෝධයක් හෝ තැකීමක් හෝ නැතිව සිටි බවයි. ජාතික ආරක්‍ෂක මණ්ඩලයේ හදිසි රැස්වීමක් පැවැත්වීමට, ඉරිදා අගමැතිවරයා කළ ආරාධනාව පිළිගෙන හමුදා සහ පොලිස් නිලධාරීන් අරලියගහ මන්දිරයට පැමිණීම ප්‍රතික්‍ෂෙප කළාය යන දුක්ගැනවිල්ල ඇත්ත නම්, එයින් පෙනෙන්නේ, ලංකාවේ රාජ්‍යයේ ආයතනික සම්බන්ධතා කෙතරම් දුර්වල වී කැඩී බිඳී ගොස් තිබේද යන්නයි.
ජනාධිපතිවරයා යටතේ සිටින ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන් කැබිනට් මණ්ඩලය හා අගමැතිවරයා නොතැකීම රාජ්‍යයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය පදනම් දෙදරා ගොස් ඇති බවට සාක්‍ෂියක් නොවේද? මෙවැනි තත්ත්වයකට ලංකාවේ රාජ්‍යය පත්වී තිබුණු බව අගමැතිවරයා සහ කැබිනට් ඇමතිවරුන් දැනසිටියේ නැද්ද?
මේ පසුබිම මත ආණ්ඩුවේ නායකයන් දැන් කරන බව පෙනෙන්නේ, ලංකාවේ රාජ්‍යය දැනට පත්වී තිබෙන මෙම ආයතනික බිඳවැටීමේ අර්බුදය තවත් තියුණු කරන ආකාරයේ පියවර ගැනීම බව පෙනේ. ඔවුන් කළ පළමුවැනි දෙය නම්, පාස්කු ඉරිදා සිදුවූ මහා විනාශයේ වගකීම තම දේශපාලන එදිරිවාදීන්ට පටවා, තමන් නිදහස් වීමේ, සුපුරුදු දේශපාලන ක්‍රීඩාව කිරීමයි. ඒ ගැන මහජන විවේචන එල්ල වන විට, දැන් කරන බව පෙනෙන්නේ, පොලිස්පති, හමුදා ප්‍රධානීන්, රාජ්‍ය ඔත්තු සේවා ප්‍රධානීන් වැනි පුද්ගලයන් කිහිප දෙනකු මත වගකීම් පටවා, ඔවුන් රැකියාවලින් නෙරපීමට පියවර ගැනීමයි. සිදුවී තිබෙන්නේ ‘ඔත්තු සේවාවල රාජකාරි පැහැර හැරීමක්ය’ ( intelligence failure ) යන ප්‍රවාදය, ජනාධිපති සහ අගමැති යන දෙපාර්ශ්වයෙන්ම ප්‍රබල ලෙස ඉදිරිපත් වෙමින් පවතී. ඊට වෙනස්ව, පුරවැසියන් වන අපට නම් පෙනෙන්නේ, ඇත්තටම සිදුවී තිබෙන්නේ, ‘දේශපාලන පැහැර හැරීමක්’ ( Political failure ) එකක්ය යන්නයි. ඔත්තු සේවා සහ ආරක්‍ෂක සේවාවල අසාර්ථකවීමත් බොහෝ විට සිදුවන්නට ඇති බවද නිසැකයෙන්ම පෙනේ. එහෙත්, නියම ප්‍රශ්නය එය නොවේ. ඔත්තු සේවා සහ ආරක්‍ෂක සේවාවල අසාර්ථකත්වය සිදුවී තිබෙන්නේ දේශපාලන හිදැසක නොවේ. ඔක්තෝබර් 26දා ව්‍යවස්ථා කුමන්ත්‍රණය වෙතින් ආරම්භ වූ, දෙසැම්බර් 20 වැනිදායින් පසුවටත් විසඳීමට පියවර නොගැනුණු, ජනාධිපති සහ අගමැති යන පාර්ශ්ව දෙකම එක සේ වගකිව යුතු, රාජ්‍යයේ ආයතනික බිඳවැටීමේ අර්බුදය පසුබිම් කොටගෙනය.
මෙම ගැටලුවට විසඳුමක් නැතිව, ලංකාවට පාස්කු ඉරිදා සිදුවූ මහා විනාශයෙන් උත්සන්න වූ අර්බුදය පාලනය කළ නොහැකිය. එවැනි විසඳුමක ආරම්භක පියවර විය යුත්තේ, ජනාධිපතිවරයා සහ කැබිනට් මණ්ඩලය යන ආයතන දෙක අතරත්, ජනාධිපති දුරය සහ අගමැති ධුරය යන බල මධ්‍යස්ථාන දෙක අතරත් තිබිය යුතු බලතල, වගකීම් සහ ආණ්ඩුකරණ කාර්යයන් 19වැනි සංශෝධනයේ විධිවිධානවලට අනුව පමණක් නැවත නිර්ණය කරගැනීමයි. හිතුවක්කාර ලෙස ක්‍රියාකරන ජනාධිපතිවරයකුට රාජ්‍ය ව්‍යුහය තව තවත් විනාශ කිරීමට ඉඩ දී බලා සිටින, තමන්ම විසින් බෙලහීන කරගෙන ඇති කැබිනට් මණ්ඩලය සහ අග්‍රාමාත්‍යවරයා, දැන්වත් කළ යුත්තේ 19වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට අනුව රාජ්‍ය ව්‍යුහය යළි සකස් කිරීමට පියවර ගැනීමයි.
විධායකයේ ආයතනයක් ලෙස කැබිනට් මණ්ඩලය යළි ස්ථාපිත කිරීමත්, එය ජනාධිපතිගේ බලතල සහ වගකීම් පිළිබඳව සංවරණ හා තුලන ආයතනයක් ලෙස යළි නැගී සිටීමත්, ශක්තිමත් කැබිනට් ආණ්ඩුක්‍රමයක් ලංකාවේ යළි ස්ථාපනය කිරීමත්, අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා වහා කළ යුතු කාර්යයකි. එමෙන්ම, තම දේශපාලන විජිගීෂාවන්ට සේවය කෙරෙන පරිදි රාජ්‍යයේ ආයතනික ව්‍යුහය දුර්වල කිරීමේ ක්‍රියා පිළිවෙත නැවැත්වීම ජනාධිපති සිරිසේන මහතාද වහාම කළ යුතුය. රාජ්‍යයේ බලය අසීමිත ලෙස ඒකරාශි කරගැනීම තම පුද්ගලික ආශාව වුවත්, එසේ කේන්ද්‍ර කරගන්නා බලතල වගකීමෙන් යුතුව ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ශක්තියක් තමන්ටවත්, තම කාර්ය මණ්ඩලයටවත් නැති බව ජනාධිපතිතුමා දැන්වත් තේරුම් ගෙන, එම බලතල නැවතත් කැබිනට් මණ්ඩලයට බාරදිය යුතුව තිබේ. රාජ්‍ය බලයේ ආයතනික තුල්‍යතාව යළි ගොඩනැගීම, ලංකාවේ දැනට පවත්නා මහා දේශපාලන අර්බුදය සමහන් කිරීමට ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විසඳුමක ආරම්භයයි. එසේ නොවන්නේ නම්, මෙම අර්බුදයට නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ අධිකාරවාදී විසඳුම්ද විකල්පද ඉදිරියට දමන බලවේග මතුවීම නොවැළැක්විය හැකි වනු ඇත.
‘ආගම සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය’ පිළිබඳ අනෙක් තේමාව ගැන සාකච්ඡා කරන්නට මේ ලිපියේ අවකාශ නැත. එය ලබන සතියේවත් කළ යුතුය.
