යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත්වූ විගස යහපාලන රජයේ නායකයන් අතරින් බහුතරයක් යහපාලන ප‍්‍රතිපත්ති අනුව කටයුතු කරන්නට හැකි උත්සාහයන් ගත බව අප පිළිගත යුතුය. යහපාලන ජනාධිපතිවරයා වුව තමන්ගේ බලය සහ ධුර කාලය අඩු කරන්නට අවංකව උත්සාහ ගත් බව ඔහුට ගෞරවයක් ලෙස සටහන් කර තැබිය යුතුය. ඒ බව 19 වැනි සංශෝධනය පිළිබඳව 2015දී ජනාධිපතිවරයා සමඟ සංවාද කළ අය තහවුරු කරන්නේය.
දුම්රියට යහපාලනය
එවැනි පසුබිමක දින සීයේ ආණ්ඩුව යටතේ සිටි ප‍්‍රවාහන ඇමතිවරයා වන රංජිත් මද්දුමබණ්ඩාර ඇමතිවරයාද යහපාලන තීන්දු ගත්තේය. ඒ අනුව ලංකාවේ දුම්රිය මාර්ග ඉදිකිරීම හා දුම්රිය සේවයේ විවිධ මිලදීගැනීම් සඳහාත් විනිවිදභාවයෙන් යුත් යහපාලන ප‍්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීමට ඔහු කටයුතු කළේය. එපමණක් නොව ප‍්‍රියාල් සිල්වා නම් ඉංජිනේරුවරයාගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් යුතු කමිටුවක් පත්කළේ රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී ඉදිකළ උතුරු දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතියේදී සිදුවූ අඩුපාඩු පිළිබඳව විමසීමටය. එම කමිටුව සකස් කළ වාර්තාවෙන් උතුරු දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතිය ඉහළ මිලකට නියම කළ නාස්තිකාර ව්‍යාපෘතියක් බව සාධක සහිතව පෙන්වා දී තිබුණි. ඉහළ මිල ගණන් ගෙවා බාල සිල්පර, බාල සංඥා පද්ධති ඇතුළු බාල භාණ්ඩ යෙදීම පිළිබඳව පෙන්වා දී තිබුණි.
ප‍්‍රියාල් සිල්වා වාර්තාව ඉදිරිපත් වීමෙන් පසුව ප‍්‍රවාහන අමාත්‍ය රංජිත් මද්දුමබණ්ඩාර, දුම්රිය සම්බන්ධ ඉදිකිරීම්වලදී අනුගමනය කළයුතු ප‍්‍රතිපත්ති මාලාවක් කැබිනට් පත‍්‍රිකාවක් ලෙස ඉදිරිපත් කොට අනුමත කරගත්තේය. ඒ ප‍්‍රතිපත්තිය අනුව ලංකාවේදී සිදු කළ හැකි කිසිදු දුම්රිය සම්බන්ධ නිෂ්පාදනයක් විදේශ සමාගම්වලට ලබා නොදීම, ලංකාවට සිදු කළ නොහැකි ඉදිකිරීම් හෝ නිෂ්පාදන වේ නම් ඒවා තරගකාරී මිල කැඳවුම් හරහා පමණක් ගෙනඒම, ලංකාවේ ආණ්ඩුව සතුව අවශ්‍ය මුදල් නොමැති නම් ණය ලබාගැනීමේදී ද්විපාර්ශ්වීය ණය වෙත නොයා බහුපාර්ශ්වික ණය ගිවිසුම්වලට එළැඹීම, යම් හෙයකින් බහුපාර්ශ්වික ණය ලබාගත නොහැකි නම් තරගකාරි මිල කැඳවුම්වලට යෑමේදී ටෙන්ඩර් ඉදිරිපත් කරන සමාගම තම රටෙන් ණය ලබාගෙන ටෙන්ඩර්වලට ඉදිරිපත් විය යුතුයැයි දැනුම් දීම යන ප‍්‍රතිපත්ති එහිදී සම්මත විය.
ඉන්පසුව මධ්‍යම ඉංජිනේරු කාර්යාංශයේ ඉංජිනේරුවරයෙකු විසින් චීන ආධාර මත ඉදිකර තිබූ මාතර – බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ගයේදී සිදුව ඇති අතිදැවැන්ත නාස්තියද පෙන්වා දෙනු ලැබ තිබුණි. මාතර – බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතියේදීද නියමිත මිල ගණන්වලට වඩා වැඩි මුදල් සටහන් කරමින් මුදල් වංචා කර තිබුණි.
එහෙත් ප‍්‍රවාහන අමාත්‍ය ධුරයට නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා බලයට පත් වූ දිනයේ සිට කළේ දින සීය තුළදී කැබිනට් මණ්ඩලය ගෙන තිබුණු ප‍්‍රතිපත්ති සියල්ල හැකි තරම් කැඞීමය. ඇතැම් අවස්ථාවල නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා අමාත්‍යවරයාගේ එවැනි කැබිනට් පත‍්‍රිකාවලට රංජිත් මද්දුමබණ්ඩාර, අමාත්‍ය චම්පික රණවක වැනි ඇමතිවරුන්ගේ විරෝධය එල්ලවී තිබුණි. එහෙත් ඒ විරෝධයන් නොතකා යහපාලන ආණ්ඩුවේම ප‍්‍රතිපත්ති කඩාදැමීම දිගින් දිගටම සිදුවිය.
ඔහු එය ආරම්භ කළේ දින සීය ආණ්ඩුවේ ධුර කාලය අවසන්ව මාස කිහිපයකට පසුවය. 2015 නොවැම්බරයේදීමය. ඉන්දීය ආධාර යටතේ ගොඩනඟා, අබලන්ව ඇති මහව-අනුරාධපුර, අනුරාධපුර- ඕමන්ත දුම්රිය මාර්ග සංඥා පද්ධතිය හා දුම්රිය මාර්ග ඉන්දීය ණය ආධාර යටතේම යළි පිළිසකර කිරීමට කැබිනට් පත‍්‍රිකා ඉදිරිපත් කර තිබුණි. ඊට මාස කිහිපයකට පෙර ප‍්‍රියාල් සිල්වා වාර්තාව හරහා ඉන්දීය ඉර්කොන් සමාගම විසින් දූෂිත ලෙස බැසිල් රාජපක්ෂලාගෙන් ව්‍යාපෘතිය ලබාගෙන ක්රියාත්මක කිරීම ගැන හෙළිදරව් කර තිබියදී එම සමාගමටම ව්‍යාපෘතිය පවරා තිබුණි.
මාතර – බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ගයේ සංඥා ව්‍යාපෘතිය අඩු වියදමකින් දේශීය ඉංජිනේරුවන්ට ලබා නොදී වැලි, ගල්වලිනුත් වංචා කර තිබුණු චීන සමාගමකටම සංඥා ව්‍යාපෘතිය බාර දී තිබුණි.
යහපාලන ප‍්‍රතිපත්ති බල්ලාට දමා කුරුණෑගල සිට හබරණ දක්වා දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතියක් ක්රියාත්මක කරන්නට කැබිනට් මණ්ඩල පත‍්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා ඇමතිවරයාගේ මෙතෙක් කටයුතුවල දිගුවක් ලෙසය.
කුරුණෑගල – හබරණ
අගෝස්තු 30 දිනය සහිතව ප‍්‍රවාහන අමාත්‍ය නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා ඉදිරිපත් කර තිබුණු කැබිනට් මණ්ඩල පත‍්‍රිකාවක් හරහා මේ දුම්රිය මාර්ගය ඉදිකිරීමට යෝජනා කර තිබුණි. අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශ අංක එම්.ටී.සී.ඒ./106/2018 යටතේ එය ඉදිරිපත් කර තිබුණි. අවසර ඉල්ලා තිබුණේ ‘රජරට නවෝදය’ නම් ව්‍යාපෘතියෙහි ‘පිබිදෙමු පොළොන්නරුව’ නම් 2016-2020 පස් අවුරුදු සැලැස්මට සමගාමීව කුරුණෑගල සිට දඹුල්ල හරහා හබරණ දක්වා දුම්රිය මාර්ගයක් ඉදිකිරීම සඳහාය. මාර්ගය කිලෝමීටර් 88ක් වෙයි. ප‍්‍රධාන දුම්රිය ස්ථාන 6ක් හා උපදුම්රිය ස්ථාන 4ක් වෙයි. යෝජිත මාර්ගයේ බිංගෙවල් තුනක් වෙයි. ඊට අමතරව පාලම් කිහිපයක්ද අලිමංකඩවල්ද ඉදිකිරීමට නියමිතය.
ඉදිරිපත් කර ඇති අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයට අනුව ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 947ක් වැයවෙන බව ඇස්තමේන්තුගත කර ඇත. ඒ ලංකාවේ රජය විසින් අයවිය යුතු වැට්, එන්.බී.ටී., රේගු ගාස්තු සහ අනෙකුත් ගාස්තු මෙම ව්‍යාපෘතියට අදාළව අය නොකිරීමේ ප‍්‍රතිපත්තිය මතය. ඒ නිසා ඒ බදුවලට වැයවෙන මුදල නැතිව මෙම ගණනය කිරීම සිදුකර ඇත. ඒ නිසා ව්‍යාපෘතියේ වියදම ඊට වැඩි විය හැකිය. ව්‍යාපෘතියට අවශ්‍ය ණය මුදල් චීන එක්සිම් බැංකුවෙන් ‘ද්විපාර්ශ්වීය ණය’ ලෙස ලබාගැනීමට සූදානම් වෙයි. මේ සටහනේ ඉහළින් අප පෙන්වාදුන්නේ ද්විපාර්ශ්වීය ණය ලබාගැනීමේ ප‍්‍රතිපත්තිය ක්රියාත්මක නොකරන බවට යහපාලන කැබිනට් තීන්දුවක්ද ඇති බවය. රට ණය උගුලක සිර කළායැයි රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට වත්මන් අගමැතිවරයා චෝදනා කරන්නේය. රට ණය උගුලක හිරවීමට ප‍්‍රධාන හේතුව වී තිබුණේ ඉහළ පොලියට මෙවැනි ද්විපාර්ශ්වීය ණය ලබාගැනීමය.
කිලෝමීටර් 27ක දිගින් යුත් මාතර – බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතිය සමඟ මෙම මුදල සැසඳිය හැකිය. මාතර-බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ගයට ලංකාවේ දිගම දුම්රිය උමග ඉදිකළේය. ව්‍යාපෘතිය පොළොව මට්ටමට ඉහළින් පස් කඳු ගොඩගසා නාස්තිකාර ලෙස ඉදිකර තිබුණි. ඇතැම් තැන්වල අනවශ්‍ය ගුවන් පාලම්ද විය. ඒ නිසා එම ව්‍යාපෘතියේ වියදම විශාල වශයෙන් අඩු කරගත හැකිව තිබුණි. මේ දුම්රිය මාර්ගය වෙනුවෙන් වියදම් වූ ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 270ක මුදල ව්‍යාපෘතියේ කිලෝමීටර් ගණනින් බෙ¥ කල එක කිලෝමීටරයකට වියදම ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 10 කි. මේ ව්‍යාපෘතියේ කිලෝමීටර් 27 තුළ දුම්රිය ස්ථාන තුනක් සඳහාද මුදල් වෙන් කර තිබුණු බව සැලකිල්ලට ගත යුතුය. වවුනියාව – ඕමන්ත දුම්රිය මාර්ග කොටස යුද්ධයෙන් පසුව දේශීය කාර්මිකයන් ඉදිකළේ කිලෝමීටරයකට ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 0.4ක් වැය කරමින්ය.
අලූ‍තෙන් ඉදිකරන්නට යන කුරුණෑගල – හබරණ ව්‍යාපෘතියේ මුළු ඇස්තමේන්තුගත මුදල කිලෝමීටර් ගණනින් බෙ¥ කළ එක කිලෝමීටරයකට ඇ.ඩො. මිලියන 10.76කි. පෙර කී නාස්තිකාර වියදම් එලෙසම මේ ව්‍යාපෘතියේදීද ක්රියාත්මක වන බව පෙනෙන්නට තිබේ. මේ ව්‍යාපෘතියද පොළොව මට්ටමට ඉහළින් ගෙනයෑමට බලාපොරොත්තු වෙනවා විය හැකිය. මේ ව්‍යාපෘතියේදීද රුපියල් 51,000ක ගල් කියුබ් එකක මිල රුපියල් 1,65,000ක් ලෙස ඇස්තමේන්තුගත කර තිබෙනවා විය හැකිය. මාතර – බෙලිඅත්ත පාර තැනුණේ එලෙස ව්‍යාජ මිල ගණන් සටහන් කරමින්ය. මේ ව්‍යාපෘතියේද ඒ තරම්ම ඇස්තමේන්තු මිල ගණන් වෙයි.
මේ ව්‍යාපෘතිය බාරදී තිබුණේ චයිනා ස්ටේට් කන්ස්ට‍්‍රක්ෂන් ඉංජිනියරින් කෝපරේෂන් ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ් නම් චීන සමාගමටය. මිල ගණන් කැඳවීම සඳහා වූ යහපාලන ප‍්‍රතිපත්තිය ක්රියාත්මක නොකර එම සමාගමට ව්‍යාපෘතිය බාර දී තිබුණි. යහපාලන ආණ්ඩුවම දින සීය තුළදී ගත් ප‍්‍රතිපත්තිමය තීන්දු අතරින් රැසක් කඩා බිඳ දමා පිබිදෙමු පොළොන්නරුව සංවර්ධන වැඩසටහන යටතේ දුම්රිය මාර්ගයක් ඉදිකිරීමට සැලසුම් කර ඇත්තේ ඒ ආකාරයටය.
පිබිදෙමු පොළොන්නරුව
මේ ව්‍යාපෘතිය ගැනත් අවසාන වශයෙන් කෙටියෙන් පැවසිය යුතුය. පිබිදෙමු පොළොන්නරුව නම් දිස්ත‍්‍රික් සංවර්ධන වැඩසටහන යටතේ චීන සමාගම් වෙත පැවරුණු එකම ව්‍යාපෘතිය මෙය නොවේ. දිනමිණ පුවත්පතේ අගෝස්තු මාසයේදී පළවී තිබුණු ජනපති වර්ණනා ලිපියකට අනුව පිබිදෙමු පොළොන්නරුව නමින් හැඳින්වෙන සමස්ත ව්‍යාපෘතියට රුපියල් කෝටි 6000ක් වැයකිරීමට නියමිතය.
චීන එක්සිම් බැංකුවෙන් ලබාගන්නා ඩොලර් මිලියන ගණනක ණය මුදල් හරහා ක්රියාත්මක කරන්නට බලාපොරොත්තු වන ව්‍යාපෘති කිහිපයක්ම වෙයි. පානීය ජල ව්‍යාපෘතියක්, මහාමාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියක්, කෘෂිකර්මාන්තයට අදාළ කාර්මික ව්‍යාපෘතියක් සහ මාදුරු ඔය සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය ඇතුළු ව්‍යාපෘති රැුසක් ක්රියාත්මක කිරීමට අදාලව එඟතාවන්ට චීනය සහ ශ‍්‍රී ලංකාව 2016 අපේ‍්‍රල් මාසයේදී අත්සන් තබා ඇත.
එලෙස යෝජනා වී තිබුණු ජල සම්පාදන ව්‍යාපෘතියට අදාළව ටෙන්ඩර් කැඳවීම්ද 2016 වර්ෂයේ කර තිබුණි. විවෘත මිලගණන් කැඳවීම්වලට අදාලව දැන්වීම්ද පළකර තිබුණි. එහෙත් එක්වරම එම ව්‍යාපෘතිය අවලංගු කර තිබුණු අතර ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 300කට වැඩි එම ව්‍යාපෘතිය චයිනා හාබර් ඉංජිනියරින් සමාගමට පවරා තිබුණි. මේ සමාගම පෝට් සිටි ව්‍යාපෘතිය ක්රියාත්මක කරන සමාගමයි. ටෙන්ඩර් ගැන, විනිවිදභාවය ගැන පම්පෝරි ගැසූ යහපාලන ආණ්ඩුව පොළොන්නරුවේ ව්‍යාපෘති ක්රියාත්මක කරන්නට මේ තරම් දැවැන්ත ව්‍යාපෘති, ටෙන්ඩර් නැතිවම පැවරීම ගැන කිසිදු පැහැදිලිකිරීමක් නොවීය.
දැවැන්ත භෞතික ඉදිකිරීම් ඇතත්, ඒ ඉදිකිරීම්වලට ගැළපෙන තරම් ජනගහනයක් නැති නගර හඳුන්වන්නේ හොල්මන් නගර යනුවෙනි. පෙනෙන අන්දමට මේ කරන්නේ හම්බන්තොට හොල්මන් නගරයක් නිර්මාණය කිරීමට රාජපක්ෂලා ක්රියාත්මක ප‍්‍රතිපත්තියම පොළොන්නරුවට අදාළව ක්රියාත්මක කිරීමය. දැන් හම්බන්තොට මංතීරු කිහිපයක් ඇති අධිවේගී මාර්ග වැනි පාරවල් ඇත. එහෙත් ඉඳහිට ගමන් කරන්නේ මන්දගාමී ත‍්‍රීවීලර් සහ අත්ට‍්‍රැක්ටර්ය. මහා කර්මාන්ත සංවර්ධනයක් ඒ ප‍්‍රදේශයේ ඇති කරන බව කියමින් පාරවල්, දුම්රිය මාර්ග තැනීම පමණක් සිදුවිය. ඒවාට දරාගන්නට බැරි තරම් විදේශ ණය මුදල් යට කළේය. පිබිදෙමු පොළොන්නරුව යෝජනාවලියේ ඇති ව්‍යාපෘති අතරින් බොහොමයක් රාජපක්ෂලා නිර්මාණය කළ ගුවන් යානා නැති ගුවන්තොටුපොලවල් තරම් අරුත්සුන් ඒවා නොවේ. ඒ අතර කෘෂිකාර්මික ව්‍යාපෘති, වකුගඩු රෝහල් ආදි ව්‍යාපෘතිද ඇත. එහෙත් ඒ මැද මෙවැනි නාස්තිකාර භෞතික ඉදිකිරීම් සහිත ව්‍යාපෘතිද ක්රියාත්මක වෙන්නේය. එහෙත් මේ යුගයේ නාස්තිය යන්න සංවර්ධනයට සමාන පදයක් වී ඇති නිසා ආණ්ඩුව ඒ ගැන කල්පනා නොකරනු ඇත.
