ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය ප‍්‍රමාද වෙන්නට හේතුව ආණ්ඩුවේ බලවතුන් විසින් කොමිස් මුදල් ඉල්ලීම යැයි ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන ප‍්‍රසිද්ධියේ කියා තිබුණි. ඒ බලවතුන් දෙදෙනා අහවල් අහවල් අය යැයි පුවත්පත්වල ප‍්‍රවෘත්ති පවා පළ කර තිබුණි.
මෙවැනි ව්‍යාපෘතිවලින් කොමිස් ඉල්ලීම ලංකාවේ දේශපාලනය තුළ එදිනෙදා දෙයකි. ඇතැම් අමාත්‍යවරුන් සහ හිටපු අමාත්‍යවරුන් අනන්තවත් කියා ඇති පරිද්දෙන් එලෙස කොමිස් නොඉල්ලන දේශපාලනඥයෝ සිටිත් නම් එය පුදුමයට කාරණයකි. ලංකාවේ ඇත්තේ ඒ තරම් දූෂිත දේශපාලන සංස්කෘතියකි. එසේ වුවත් ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය ප‍්‍රමාද වීමට හේතුව එලෙස ඇමතිවරුන් දෙදෙනෙකු කොමිස් ඉල්ලීමම නොවේ. ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය සඳහා තෝරාගෙන තිබුණු චීන සමාගම වන සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම කොමිස් නොදෙන අහිංසක සමාගමක්යැයි විශ්වාස කිරීමට පසුබිමක් ඇත්තේද නැත. සරලවම කීවොත් ඔය කියන සමාගම මෙම ව්‍යාපෘතියට කඩාපාත්වුණේද අද්භූත ආකාරයකටය. ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන ව්‍යාපෘතිය ප‍්‍රමාද වීමට සැබෑ හේතුව නොදන්නවා නොවේ. ව්‍යාපෘතිය ප‍්‍රමාද වීමට අදාල තීන්දු ගත්තේ ඔහු ප‍්‍රධානත්වය දැරූ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින්මය.
මුල් සැලසුම්
මේ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරන්නට යෝජනා සකස් කර තිබුණේ 1989 දීය. එහෙත් එම ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳව කිසිදු වැඩපිළිවෙලක් 2009 තෙක්ම සිදුව තිබුණේ නැත.
චීනයේ ලියාපදිංචි වී සිටින චීන ඉදිකිරීම් සමාගමක් වන චයිනා සී.ඒ.එම්.සී. ඉංජිනියරිං කම්පැනි ලිමිටඞ් හෙවත් සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම සමඟ ගිං-නිල්වලා, යාන් ඔය හා මල්වතු ඔය යන ව්‍යාපෘති තුනකට අවබෝධතා ගිවිසුමක් වාරිමාර්ග හා ජල කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා විසින් 2009 ඔක්තෝබර් 31 වැනිදා අත්සන් කර තිබුණි. ව්‍යාපෘතියට අදාල සංවාදයක් මෑත කාලයේදී ආරම්භ වුණේ ඒ ආකාරයටය. මේ කියන සමාගම හෝ අත්සන් කළ ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් මුලින්ම ගැටලූ පැන නැඟු‍ණේද ඒ අවස්ථාවේදීමය.
ගිවිසුමක් අත්සන් කරන්නට අවශ්‍ය නිර්දේශ හෝ අනුමැතියන් කිසිත් නොතිබුණි. එම ආයතනයෙන් හෝ වෙනත් කිසිදු ආයතනයකින් එවැනි ව්‍යාපෘතියක් සිදු කිරීමට ලිඛිත කැමැත්තක් ප‍්‍රකාශ කිරීමක්ද සිදුවී තිබුණේ නැත. එක්වරම ගිවිසුම අත්සන් කිරීම සිදුව තිබුණි. චයිනා සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම සහ ලංකාවේ රජය අතර ඇතිවුණ එකඟතාව නිල නොවන වශයෙන් රහසේ ඇතිකරගත් එකඟතාවක් විය හැකිය.
ලිඛිත සාක්ෂි නැත. පිළිගත් මිල ගණන් කැඳවීම් ආදි කටයුතු සිදු නොකොට එම සමාගම සමඟ දැවැන්ත ව්‍යාපෘති තුනක් සඳහා ගිවිසුම් අත්සන් කරන්නට ලංකාව පැත්තෙන් ඒ කාලයේ බලය හෙබවූ අය තීරණය කළේ ඇයිදැයි තතු දත් අය තේරුම් ගන්නවා නිසැකය. ලංකාවේ රජය විවිධ සමාගම් සමඟ ඇතිකරගන්නා මෙවැනි අගක් මුලක් නැති ගිවිසුම් ‘ගජමිතුරු ගිවිසුම්’ ලෙස සරලව හැඳින්විය හැකිය. මේ ගජමිතුරුකම් දෙපැත්තටම වාසිදායකය.
ගිිවිසුම සරලම භාෂාවෙන් කීවොත් අන්දොස් ගිවිසුමකි. ඉදිරි කාලයේදි මෙම ව්‍යාපෘති තුනට අදාලව අමාත්‍යාංශය සහ අදාල සමාගම කටයුතු කළයුතු ආකාරය පිළිබඳව නිසි විස්තරයක් ගිවිසුමෙහි සඳහන්ව තිබී නැත. යාන් ඔය ව්‍යයාපෘතියට අදාලව පමණක් ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් කිරීම ඇතුළු කටයුතුවලට එකඟ වී ඇත.
ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය ගැන කිසි සඳහනක් නැතිව යාන් ඔය ව්‍යාපෘතිය සඳහා පමණක් 2009 නොවැම්බර් 5 වැනිදා අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් ඉදිරිපත් කර තිබුණු අතර, යාන් ඔය ව්‍යාපෘතියට කැබිනට් අනුමැතිය 2009 නොවැම්බර් 18 වැනිදා ලබාදී තිබුණි. එතැනින් එහාට ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය ගැන සද්දයක් නැත.
ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතියට අදාළව සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම විසින් ශක්‍යතා අධ්‍යන වාර්තාවක් 2011 අපේ‍්‍රල් මාසයේදී ඉදිරිපත් කර ඇතැයි සඳහන් වෙයි. එහෙත් කවුරුන් කාට එය යොමුකළාද, එවැන්නක් කරන්නැයි සමාගමට ඇරියුම් කළේ කවුද යන්න සඳහන් නොවීය. එවැනි වාර්තාවක්ද දැන් දකින්නට නැත.
කෙසේ වෙතත් 2012දී ශක්‍යතා අධ්‍යන වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කර ඇති අතර එය මහවැලි උපදේශන කාර්යාංශය විසින් සංශෝධනය කර ඇත. එම සංශෝධිත ව්‍යාපෘති යෝජනාවලිය 2014 ජනවාරියේ මහවැලි අමාත්‍යාංශය විසින් අනුමත කර ඇත. ගිං-නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා නිශ්චිත අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතියක් ඉල්ලා සිටින්නේ ඉන් කලකට පසුවය. ඒ 2014 සැප්තැම්බර් 2 වැනිදා අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් ඉදිරිපත් කරමින්ය. ව්‍යාපෘතියෙන් ඉටුවන සේවාවන්යැයි සඳහන් කරුණු රැුසක්ද එහි සඳහන්ව තිබී ඇත.
මිලියන 690ක්!
ගිං-නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ඇමෙරිකානු ඩොලර් 690,000,000ක මුදලකට සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගමට ඉංජිනේරු සැලසුම්, ප‍්‍රසම්පාදන හා ඉදිකිරීමේ කොන්ත‍්‍රාත්තුවක් මත ප‍්‍රදානය කිරීමට මුදල් හා ක‍්‍රම සම්පාදන අමාත්‍ය ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂගේ එකඟතාව ලබා දී තිබුණි. ඩොලරය රුපියල් 150ට ගණන් බැලූ‍වොත් ව්‍යාපෘතිය රුපියල් මිලියනයේ ඒවා 103,500 ක අගයකින් යුතුය. ඒ අනුව වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය සහ සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම සමඟ නිශ්චිතව මෙම ව්‍යාපෘතියට අදාළ ගිවිසුමකට එළැඹීමට අවසරය ලැබුණි. චීන රජයෙන් අවශ්‍ය ප‍්‍රතිපාදන ලබාගැනීමටද ඒ අනුව අවසර ලැබී ඇත.
2014 නොවැම්බර් 5 වැනිදා සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. සමාගම සමඟ ඊ.පී.සී. කොන්ත‍්‍රාත්තුවක් සඳහා ලංකාවේ රජය ගිවිසුමක් අත්සන් කර තිබුණි. මේ කාලයට අදාල දේශපාලන වටපිටාවද සිහිපත් කරගත යුතුය. මේ ජනාධිපතිවරණයක් කැඳවන බව මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා ප‍්‍රකාශ කිරීමට දින 15කට පමණ පෙරය. අයවැය ඉදිරිපත් කළ කාල සීමාවේදීය. ව්‍යාපෘතිය සඳහා සිදුකළ යුතු වියදම් සම්බන්ධයෙන් ඉහත කී කැබිනට් තීන්දුව ගත්තේද අයවැයට පෙරය.
ගිවිසුමෙහි කොන්දේසි මහ ගොඩකි. එහෙත් ඒ අතරින් වැදගත්වන කොන්දේසි දෙකක් මෙසේය. පළමුවැන්න, එම ගිවිසුමෙහි කොන්දේසි අංක 5 අනුව ව්‍යාපෘතියට අදාළ භූගත විමර්ශන කටයුතු ආරම්භ කිරීම සඳහා ව්‍යපෘතියේ ඇස්තමේන්තු මුදලින් 5%ක් අත්තිකාරම් ලෙස ශ‍්‍රී ලංකා රජය විසින් සමාගමට ගෙවිය යුතු විය. අනෙක් කොන්දේසිය අනුව ගිවිසුම අත්සන් කළ දිනයේ සිට වසරක් ඇතුළත ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක නොකළහොත් ගිවිසුම අවලංගු විය යුතු විය.
ඉන්පසුව ඉහත සඳහන් රජයේ 5%ක අත්තිකාරමෙන් කොටසක් ගෙවා ඇත. වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය විසින් ගිං-නිල්වලා හැරවීමේ ව්‍යාපෘතියට පිළිවෙළින් රුපියල් 998,576,311ක් සහ රුපියල් 3,012,478,471ක් ලබාදී තිබුණි. එකතුව රුපියල් 4,011,045,982කි. මේ මුදලින් දෙවැනි කොටස ගෙවා තිබුණේ 2015 ජනවාරි 6 සහ 7 දින දෙකෙහිය. ගෙවීම් කරන්නේ
ජනාධිපතිවරණයට දිනයක් තබාය. හදිසියේය. ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳ නිශ්චිත කැබිනට් තීරණයක් ගැනීම, ගිවිසුම් අත්සන් කිරීම හා මුදල් ගෙවීම සිදුකරන්නේ අතිශය හදිසියකින් යුතුව වීම පුරවැසියන්ගේ අවධානය යොමුවිය යුතු කාරණයකි.
අනෙක් පැත්තෙන් මේ ව්‍යාපෘතියට වියදම් කිරීමට නියමිතව තිබුණු සම්පූර්ණ මුදල ඉහතින් කී ආකාරයේ දැවැන්ත එකකි. මේ වියදමින් 85%ක් වියදම් කරන්නට නියමිතව තිබුණේ චීන ආධාර මතය. එහෙත් ඒ ආධාර ලබාගැනීම සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු සූදානම් කර නොතිබුණි. මෙවැනි ව්‍යාපෘතියක ගිවිසුම් අත්සන් කිරීම, අත්තිකාරම් ගෙවීම වැනි කටයුතු සූදානම් කරන්නේ ව්‍යාපෘතිය සඳහා මුදල් ලබාගැනීමට ක‍්‍රමයක් සකසාගැනීමෙන් පසුවය. නිවසක් තනන්නට මුදල් නැතිනම් මේසන් බාස්ට අත්තිකාරම් ගෙවන සිරිතක් කොහේවත් නැත. මේ තරම් තදියමක් චීන සමාගමට ගෙවන්නට තිබුණේ ඇයිද යන්න පැහැදිලිවම ගැටලූ‍වකි.
ඒ මුදලට අමතරව මෙම ව්‍යාපෘතියේ මූලික ඇස්තමේතුවේ සිට වරින් වර සිදුකළ කටයුතු සඳහා රුපියල් 14,879,722ක් ගිං නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් වියදම් කර තිබුණු බවද සැලකිල්ලට ගත යුතුය. ඉන්පසුව ආණ්ඩුව වෙනස් විය. වත්මන් ආණ්ඩුව බලයට පත්විය.
මෙම ව්‍යාපෘතියට අත්තිකාරම් ගෙවීම පිණිස අයවැයෙන් මුදල් වෙන්කර තිබුණේ ඩොලර් මිලියන 40ක් පමණි. ඒ නිසා ගෙවන්නට මුදල් නැතැයි අමාත්‍යාංශයේ ගණකාධිකාරීවරයා ලිඛිතව අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා වෙත දන්වා තිබුණි. එවකට අමාත්‍යාංශ ලේකම් කේ.ඩබ්ලිව්. අයිවන් ද සිල්වා විසින් අයවැයෙන් මුදල් වෙන්කර ඇති බව නොතකා වහා මුදල් ගෙවන ලෙස නියෝග කර තිබුණි. ඩොලර් මිලියන ගණනක් රජයේ මුදල් වියදම් කිරීම සඳහා තීන්දුවක් ගැනීමට කිසිම බලයක් අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාට නැත. එය වෙළඳසැලක කැෂියර් කෙනෙකු වෙළඳසැලේ ලාච්චුවෙන් දාහේ මිටි හිතුමතේ වියදම් කරනවා වැන්නකි. ලංකාවේ මුදල් වියදම් කිරීම ගැන හැම තීන්දුවක්ම ගත යුත්තේ පාර්ලිමේන්තුව විසින්ය. එයට හේතුවක් ඇත. අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් සාමාන්‍ය ජනතාව වන අපට වගකියන්නේ නැත. ප‍්‍රායෝගි කව සිදු නොවුණද මූලධාර්මිකව ගත්තොත් ජනතාවට වගකියන්නේ පාර්ලිමේන්තුවය. ඉතින් ජනතාවගේ මුදල් වියදම් කළ හැක්කේ පාර්ලිමේන්තුවට පමණි. ඒ නිසා මේ සිදුවීම බරපතළ අන්දමේ වංචාවකි.
ඇත්තටම මෙතැනින් කතාව අවසන් විය යුතුව තිබුණි. ආයෙමත් කතාකරන්න දේවල් තිබුණේ නැත. අමාත්‍යාංශ ලේකම් කෙනෙකු ආණ්ඩුව සතු මුදල් කෝටි ගණනක් හොරකම් කර ඇත. ඉන්පසුව සමාගමකට දී ඇත. කළ යුතුව තිබුණේ මේ කෝටි ගණනක වංචාවට ලේකම්ට නඩු පවරා, ඔහුට අණ දුන් අය සිටීදැයි පරීක්ෂණ පවත්වා වරදකරුවන්ට දඬුවම් කිරීමය. ලේකම්ගේ මේ ක‍්‍රියාව වැරදි පූර්වාදර්ශයක් වන නිසාය. එහෙත් මේ ආණ්ඩුවත් ගතයුතු පියවර ගත්තේ නැත.
යහපාලන ආණ්ඩුව
වත්මන් ආණ්ඩුව ව්‍යාපෘතිය නතර කරන්නට හේතු රැුසක් විය. අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ ප‍්‍රධානත්වය දැරූ ආර්ථික කමිටුවෙන්ද ව්‍යාපෘතිය තාවකාලිකව නතර කිරීමට තීරණය කර තිබුණි. ඒ තීන්දු ගත්තේ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින්ය. ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳ විධිමත් පරීක්ෂණයක් සිදුකිරීමටත් නියෝග කර ඇත.
ඒ අනුව සී.ඒ.එම්.සී.ඊ. ආයතනයට ව්‍යාපෘතිය තාවකාලිකව නතර කරන ලෙසත්, විධිමත් පරීක්ෂණය අවසන් වනතෙක් සමාගමට ගෙවූ අත්තිකාරම් මුදල නැවත ලබාදෙන ලෙසත් 2015 ජුනි 22 දින වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය විසින් දන්වා තිබුණි.
කෙසේ වෙතත් මෙයට පිළිතුරු දෙමින් 2015 ජුලි 15 වැනිදා සමාගම විසින් දන්වා තිබුණේ අදාල ව්‍යාපෘතියේ කටයුතු තාවකාලිකව නතර කරන බවය. එසේ වුවද ව්‍යාපෘතියෙහි අත්තිකාරම් නැවත ගෙවීමට එම සමාගම කටයුතු කළේ නැත. තවමත් අත්තිකාරම් නැවත ගෙවා ඇත්තේද නැත.
ඉන්පසුව ගිං-නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතියේ ‘ඉදිකිරීම් කටයුතු ආරම්භ කිරීම’ යන මැයෙන් අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් 2016 පෙබරවාරි 16 වැනිදා ඉදිරිපත් කර තිබුණි. මාර්තු2 වැනිදා අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ සභාපතිධුරය දරන ආර්ථික කළමනාකරණ කමිටුවේ අනුමැතිය ලබාගැනීමට එම සංදේශය එකී කාරක සභාවට යොමුකර ඇත. ව්‍යාපෘතියේ කටයුතු නැවත ආරම්භ කළ යුතු බවට යෝජනා වුණේ ඒ අනුවය. එසේ වුව ව්‍යාපෘතිය ගැන සිදුකළ යුතු බව කී පරීක්ෂණ එතෙක් හරිහැටි සිදුවී තිබුණේ නැත.
කරුණු එසේ තිබියදී 2016 මාර්තු 18 වැනිදා වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා විසින් ලිපියක් හරහා ණය යෝජනාව පිළිබඳ අවශ්‍ය කටයුතු සිදුකරන ලෙස ජාතික ප‍්‍රතිපත්ති සහ ආර්ථික කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ විදේශ සම්පත් දෙපාර්තමේන්තු අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්ගෙන් ඉල්ලා ඇත. වත්මන් ආණ්ඩුවද විධිමත් පරීක්ෂණ සිදු නොකර හිටපු ආණ්ඩුවේ සැකසහිත ගනුදෙනුවක පැටලූ‍ණේ ඒ ආකාරයෙනි.
කෙසේ වෙතත් ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට කැබිනට් මණ්ඩලය එකඟ වී තිබුණේ නැත. ඒ වෙද්දීත් මීට ඉහතින් කී පෙර ආණ්ඩුවේ දූෂණ සිදුවීම් පිළිබඳව තතු දත්තෝ දැනසිටියහ. ආණ්ඩුව වගකීමකින් බැඳී සිටියේය. ව්‍යාපෘතිය අදියර දෙකකට ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳ කරුණු සලකා බැලීම් කර තිබුණි.
2016 ජුලි 7 වැනිදා වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යවරයා විසින් ‘හම්බන්තොට සංවර්ධනයට අවශ්‍ය අමතර ජලය ලබාගැනීමට ගිං-නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම’ යන මාතෘකාවෙන් යුතු අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් ඉදිරිපත් කර තිබුණි. ඒ සංදේශය හරහා ඉහත කී ලෙස ව්‍යාපෘතිය කොටස් දෙකකට ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට යෝජනා කර ඇත. නව ගිවිසුමක් සකස් කිරීම සඳහා තිදෙනෙකුගෙන් සමන්විත කමිටුවක් පත් කිරීමටත් යෝජනා විය. කෙසේ වෙතත් මෙම ව්‍යාපෘතියට කැබිනට් අනුමැතිය ලැබුණේ නැත.
2016 දෙසැම්බර් 5 වැනිදා අමාත්‍ය මණ්ඩල සටහනක ඇතුළත්ව තිබුණේ ව්‍යාපෘතිය අවලංගු කිරීමේ හැකියාව සහ පාඩුවක් නොවන සේ ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ගැන සොයා බැලිය යුතු බවය. ඊට අමතරව මීට පෙර ව්‍යාපෘතියට සම්බන්ධ වූ නිලධාරීන් මුදල් රෙගුලාසි හා රජයේ ක‍්‍රියාපාටිය උල්ලංඝනය කර ඇතිදැයි සොයාබැලීම ඇතුළු කරුණු කිහිපයක් වෙනුවෙන් අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුකමිටුවක් පත් කර තිබුණි. එහි සාමාජිකයන් වුණේ මුදල් අමාත්‍ය රවී කරුණානායක, අමාත්‍ය රාජිත සේනාරත්න සහ අමාත්‍ය චම්පික රණවක යන තිදෙනාය. එම කමිටුව මෙම ව්‍යාපෘතියෙහි සැක සහිත බව පෙන්වා, මෙම ගැටලූ‍ව පරීක්ෂා කිරීමට මූල්‍ය අපරාධ විමර්ශන අංශය හෙවත් එෆ්.සී.අයි.ඞී.යට භාරදීමට නිර්දේශ කර තිබුණි. එෆ්.සී.අයි.ඞී.ය මේ පිළිබඳ පරීක්ෂණ පවත්වා තිබුණු අතර 2016.11.28 වැනිදා ඒ පිළිබඳව කොටුව මහේස්ත‍්‍රාත් අධිකරණය වෙත වාර්තාවක්ද ඉදිරිපත් කර තිබුණි.
කෙසේ වෙතත් මේ වෙද්දී එම පරීක්ෂණ පිළිබඳ ඇසෙන්නේද නැත. ව්‍යාපෘතිය නවතින්නට හේතුව එම පරීක්ෂණ ක‍්‍රියාත්මක නොවීමය. මීට පෙර සිදුවූ වංචා පිළිබඳ තීරණයක් නොගැනීමය. ඒවා පිළිබඳ වගකීම ගත යුත්තේ ආණ්ඩුවේ නායකයා වන ජනාධිපතිවරයාමය. ඉතින්, අනුන්ට චෝදනා නොකර නීතිය අනුව ක‍්‍රියාත්මක වී නම් ගිං-නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකව අවසන් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට හැකිවනු ඇත.
