ජීවන වියදම ඉහළ යාම මේ දිනවල සාකච්ඡා වන බරපතළ මාතෘකාවකි. කලින් කලට ඉහළ ගිය ජීවන වියදම මේ වන විට දිනෙන් දිනම ඉහළ යාම ඊට හේතුවයි. මීට මාස කිහිපයකට ඉහත දී යම් භාණ්ඩයක් අලෙවි වූ මිලට සාපේක්ෂව එම මිල මෙන් කිහිප ගුණයක් දක්වා මේ වන විට මිල ඉහළ ගොස් තිබේ. අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩවල මිල ඉහළ යාම සහ ආහාර ද්‍රව්‍යවල මිල ඉහළ යාම මේ වන විට ජන ජීවිතයට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කර තිබේ.
ජෝන් හෝකින්ස් විශ්වවිද්‍යාලය විසින් නිකුත් කළ උද්ධමන දර්ශකයේ මාර්තු මාසයේ උද්ධමනයෙන් ශ්‍රී ලංකාව ලෝකයෙන් ම දෙවැනි ස්ථානයේ පසුවෙයි. එහි පෙන්වා දෙන උද්ධමන අගය 132කි.
ජෝන් හෝකින්ස් විශ්වවිද්‍යාලය විසින් පෙබරවාරි මාසයේ නිකුත් කළ උද්ධමන දර්ශකයේ ශ්‍රී ලංකාව තෙවැනි ස්ථානයේ රැඳී සිටි අතර වාර්තා වී තිබූ උද්ධමන අගය 130කි. කෙසේ වෙතත් ඒකක දෙකකින් උද්ධමන අගය වැඩි වීම නිසා එම දර්ශකයේ දෙවන ස්ථානයේ රැඳී සිටි ලෙබනනය පසු කර ශ්‍රී ලංකාව වැඩිම උද්ධමනයක් පවතින රටවල් අතරින් දෙවන ස්ථානයට පත් වී තිබේ. අවසන් වරට නිල වශයෙන් ජන හා සංඛ්‍යා ලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිකුත් කර ඇති වාර්තා අනුව පෙබරවාරි මාසයේ උද්ධමනය අගය 21.5ක් වුවද ජෝන් හෝකින්ස් විශ්වවිද්‍යාලය පෙන්වා දෙන්නේ ප්‍රකාශිත අගයට වඩා කිහිපගුණයක් සැබෑ ඉද්ධමනය ඉහළ බවයි. උද්ධමනය ගණනය කිරීම සඳහා ජන හා සංඛ්‍යා ලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව භාවිත කරන්නේ කොළඹ පාරිභෙබා්ගික මිල දර්ශකයයි. නමුත් එම දර්ශකයේ දත්ත යාවත්කාලීන වී නොමැති නිසා එලෙස උද්ධමන අගය අඩු අගයක් ගෙන ඇති බව ජෝන් හෝකින්ස් විශ්වවිද්‍යාලයේ අදහසයි.
තත්වය මෙසේ තිබිය දී ඉන්ධන මිල අවසන් වරට වැඩි වී මාසයක් ගෙවී යනවාත් සමගම යළිත් විශාල පරාසයකින් ඉන්ධන මිල ඉහළ ගියේ ය. ඔක්ටේන් 92 පෙට්‍රල් මිල රුපියල් 338 සිට රුපියල් 420 දක්වා මිල වැඩි වූ අතර ඔක්ටේන් 95 රුපියල් 373 සිට රුපියල් 450 දක්වා මිල ඉහළ ගියේ ය. ඒ අනුව පෙනී යන්න ඔක්ටේන් 92 පෙට්‍රල් මිල 24.26%කින් ද ඔක්ටේන් 95 මිල 20.64%කින් ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. මීට අමතරව ඔටෝ ඩීසල් මිල රුපියල් 289 සිට 400 දක්වාද සුපිරි ඩීසල් මිල රුපියල් 329 සිට 445 දක්වා වැඩි වී තිබේ.
මෙම තත්වය යටතේ ඔටෝ ඩීසල් මිල රුපියල් 11කින් ඉහළ යාමත් සමග එනම් 38.40%ක ප්‍රතිශතයකින් ඉහළ යාමත් සමග පොදු ප්‍රවාහන සේවාවල මිල ගණන් යළිත් ඉහළ ගියේ ය. පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේ දී අවම බස් ගාස්තුව රුපියල් 27ක් ලෙස සංශෝධනය වූ අතර එසේ සංශෝධනය වී මසක් ගත වන තැන අවම බස් ගාස්තුව රුපියල් 32ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. සමස්ත ලංකා පෞද්ගලික බස් හිමියන්ගේ සංගමය මේ වන විට ප්‍රකාශ කර තිබෙන්නේ දැන් පැවැත්වෙන සාමාන්‍ය පෙළ විභාග කටයුතු අවසන් වූ වහාම බස් ධාවනයෙන් ඉවත් වන බවයි.
මෙම ඉන්ධන මිල වැඩි වීමත් සමග ම ආහාරවල මිල ද ඉහළ ගිය අතර සමස්ත ලංකා ආපනශාලා හිමියන්ගේ සංගමයේ කැඳවුම්කරු අසේල සම්පත් පවසන්නේ බත් පාර්සලයක මිල හා කොත්තුවක මිල රුපියල් 10කින් වැඩි කිරීමට සිදු වන බවයි. නමුත් උද්ගත වී ඇති මූලිකම ගැටලුව වන්නේ මේ වන විට කෑම පැකට්ටුවක මිල ස්ථාවර තත්වයක නොතිබීමයි. විවිධ ආපනශාලා විවිධ මිල ගණන්වලට ආහාර මිල පවත්වාගෙන යයි. නමුත් මේ වන විට සාමාන්‍ය කෑම පැකට්ටුවක මිල රුපියක් 300 හා 350 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. කොත්තුවක මිල ද රුපියල් 350 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. මෙම මිල ගණන්වලට වඩා ඉහළ මිලටත්, මීට වඩා ආසන්න පහළ මුදලකටත් කෑම පාර්සලයක මිල ගණන් පවතියි.
මෙම අර්බුදයට මූලිකවම මුහුණ දී සිටින්නේ දිනපතා රැකියාවලට යාමට සිදුව ඇති අයටයි. සාමාන්‍යයෙන් බහුතරයක් එලෙස සේවයට යන අයගේ මාසික පඩිය රුපියල් 50,000ක් පමණ වේ. විධායක ශ්‍රේණිවල නොවන සේවකයන්ගේ වැටුප් ඊටත් වඩා අඩුය. ඇමරිකානු ඩොලරයේ අගය ඉහළ යාමත් සමග එම වැටුපේ අගයද විශාල ගණනකින් පහත ගොස් තිබේ. මෙම වසරේ ජනවාරි මාසයේ ඇමරිකානු ඩොලරයේ අගය රුපියල් 202.91ක් වූ අතර රුපියල් 50,000ක වැටුපක් ලබන පුද්ගලයෙකුගේ වැටුප ඇ.ඩො. 246.41කි. මෙම ලිපිය සම්පාදනය කරන මැයි 26 වන දිනට ඇමරිකානු ඩොලරයක අගය රු. 358.69ක් වන අතර ඒ අනුව රු. 50,000ක වැටුපක් ලබන පුද්ගලයෙකුගේ වැටුප ඇ.ඩො. 139.69කි. වැටුපේ අගය අඩු වී ඇති ආකාරය එම ගණනය කිරීම් හරහා පැහැදිලි කරගත හැකිය. එලෙස වැටුපේ අගය අඛණ්ඩව අඩු වීම සහ භාණ්ඩ මිල අඛණ්ඩව ඉහළ යාම ජනතාවගේ ක්‍රය ශක්තියට එනම්, භාණ්ඩ මිල දී ගැනීමට ඇති හැකියාවට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කර තිබේ.
බයිසිකලයෙන් පාසල වෙත යන හල්දුම්මුල්ල ප්‍රදේශයේ පදිංචි ගුරුවරයෙකු වන එස්.
ආරිඅයරත්න අප සමග පැවසුවේ තමාට පාසලට දිනපතා යාමට ඇති දුරත් සමග සාමාන්‍යයෙන් දිනකට පෙට්‍රල් ලීටර 1.5ත් 2ත් අතර වැය වන බවයි. දිනකට පෙට්‍රල් ලීටර 1.5ක් වැය වුවද ඒ සඳහා රුපියල් 630.00ක මුදලක් ඔහුට දැරීමට සිදුව ඇත.
මෙම අර්බුදයට වැඩියෙන් ම මුහුණ පා සිටින කණ්ඩායම වන්නේ කොළඹ සහ ප්‍රධාන නගර ආශ්‍රිතව බෝඩිම්වල රැඳී සිටිමින් රැකියාවලට යන කණ්ඩායමයි. ඔවුන්ට මෙම ප්‍රවාහන ගාස්තු ඉහළ යාම සහ ඒත් සමගම ආහාර මිල ඉහළ යාම ඉතා දැඩි බලපෑමක් එල්ල කර තිබේ.
ඒ පිළිබඳව පෞද්ගලික අංශයේ රැකියාවක් කරන තරුණයෙක් අනිද්දා සමග මෙලෙස අදහස් හුවමාරු කරගත්තේ ය.
‘මට දවසකට වැඩට යන්න බයිසිකලයට පෙට්‍රල් ලීටරයක් වැය වෙනවා. දැන් ඒකට රුපියල් 420ක මුදලක් දරන්න ඕනෑ. කෑම එකක් කන්න බෑ, අපි දෙන්නෙක් එකතු වෙලා රෑට කෑම එකක් අරගෙන කන්නේ. මම සේවය කරන ආයතනය විගණන කටයුතු කරන ප්‍රසිද්ධ ආයතනයක්. ඒ ආයතනයේ දෙන්නෙක් එකතු වෙලා කෑම කන්න තහනම්. ඒ නිසා තනියම කන්න කෑම එකක් අරන් යන්න වෙනවා. උදේට කෙටි කෑමක් අරගෙන දවල්ට විතරක් කෑම එකක් අරගෙන ගියත් ඒකටත් රුපියල් 350ක්වත් අඩුම යනවා. මගේ වැටුපත් රුපියල් 35,000යි. බෝඩිමට කලින් ගෙවුවේ රුපියල් 4,000යි. පසුගිය මාසයේ දී ඒකත් 5,000ක් කළා. දැන් ලැබෙන වැටුපෙන් අපට පුළුවන් වැඩට යන්න වියදම් වෙන මුදල පියවාගන්න විතරයි. සමහරවිට ඉදිරියේ දී රැකියාවට යන්න වියදම් වෙන මුදල වැටුපට වඩා වැඩිවෙයි කියලයි මට හිතෙන්නේ”
තමන්ගේ පුද්ගලික වාහනවලින් නොව පොදු ප්‍රවාහන සේවය හරහා සේවයට වාර්තා කරන අයට ද මෙම ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීමට සිදුව ඇත්තේ බස් ගාස්තු මුල ද ඉහළ යන නිසා ය. එමෙන් ම බහුතරයක් පුද්ගලික වාහන භාවිත කළ අය ද පොදු ප්‍රවාහන සේවා භාවිත කිරීමට පටන් ගෙන ඇත්තේ පුද්ගලික වාහනවලට වියදම් වන මුදල දරාගැනීමට නොහැකි නිසාය. මේ නිසාම පොදු ප්‍රවාහන සේවයන්හි යම් තදබදයක් ද නිර්මාණය වී ඇත.
මෙම තත්වය යටතේ කොළඹ සහ තදාසන්න ප්‍රදේශවල නේවාසිකව සේවයේ නියුතු කාන්තාවන්ට ද මුහුණ දීමට සිදුව ඇත්තේ මෙම අපහසුතාවයන්ටම ය. අප සමග අදහස් දැක් වූ තරුණියක වන නිරෝෂානි එදිරිසූරිය පැවසුවේ මේ වන විට ආහාර වල මිල ගණන් දරාගත නොහැකි මට්ටමකට පැමිණ ඇති බවයි. ”අපේ බෝඩිමට මාසයකට රුපියල් 6000ක් ගෙවන්න ඕනෑ. කලින් නම් අපි කෑම උයාගෙන කෑවා. දැන් ගෑස් නැති නිසා කෑම උයන්න හැකියාවක් නෑ. ඒ නිසා තුන් වේලටම කඩෙන් කන්න වෙලා තියෙන්නේ. ඒකට විශාල වියදමක් යනවා. ඇත්තම කිව්වොත් කටට රසට බත් කටක් කාපු කාලයක් මතක නෑ. කෑමවල මිල ගණන් ඉහළ යනවා වගේ ම අනෙක් පැත්තෙන් බස් ගාස්තු සහ ත්‍රීවීල් ගාස්තු පුදුම විදිහට වැඩිවෙලා. දැනට මාස කීපයකට කලින් මට බස් ගාස්තුව ගියේ දිනට රුපියල් 90ක් වගේ. දැන් බස් ගාස්තුව රුපියල් 180ක් විතර වැයවෙනවා. පැහැදිලිවම බස් ගාස්තුව දෙගුණ වෙලා. පයින් යන්න අමාරු දුරක් ත්‍රීවීල් එකකවත් යන්න බෑ අවම ගාස්තුව රුපියල් 100ක් වෙලා නිසා. මීට අමතරව අපට අවශ්‍ය සනීපාරක්ෂක ද්‍රව්‍යවල මිලත් හිතාගන්න බැරි විදිහට ඉහළ ගිහින්. ඒ දේවලුත් අපට අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය. මේ මාසේ වියදම පියවගන්න මේ මාසේ ලැබෙන්න නියමිත වැටුප මදිවෙයි කියලායි මට හිතෙන්නේ.’
මේ දිනවල හමුවන ඕනෑම කෙනෙකුගෙන් විමසූ විට අසන්නට ලැබෙන්නේ මේ අත්දැකීමමය. මේ අතර පසුගිය මැයි 24 දින ඉන්ධන මිල ඉහළ ගිය පසු විදුලිබල හා බලශක්ති ඇමති කාංචන විජේසේකර පැවසුවේ රුපියල් 420ට පෙට්‍රල් ලීටරයක මිල ඉහළ ගියද තවදුරටත් පෙට්‍රල් ලීටරයකින් රුපියලක් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට පාඩු බවයි. එසේම ඔහු තවදුරටටහ් පැවසුවේ සති දෙකෙන් දෙකට ඉන්ධන මිල සූත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීමට බලාපොරොත්තු වන බවයි. තත්වය නිශ්චිතවම පුරෝකථනය කළ නොහැකි වුවද ඉන්ධන මිල සූත්‍රය හරහා සිදුවීමට වැඩියෙන්ම ඉඩකඩ තිබෙන්නේ තෙල් මිල ඉහළ යාමට නිසා සති දෙකෙන් දෙකට ඉන්ධන මිල ඉහළ යාමට තිබෙන ඉඩකඩ විශාලය. එය එසේ වන්නේ නම් සති දෙකෙන් දෙකට බස් ගාස්තු සංශෝධනය වීම, ආහාර වල මිල ගණන් සංශෝධනය වීම ද කරන්නට සිදුවේ. එවැනි තත්වයක් යටතේ ජනතාවගේ ජීවිත දැවැන්ත අර්බුදයකට ඇද වැටීමට නියමිත බව පැහැදිලිවම පෙනෙන්නට තිබේ. මේ වන විටත් ජනතාවගේ ජීවිත පවතින්නේ අර්බුදකාරී තත්වයක ය. එසේ නම් මීට පෙර ආර්ථික විශේෂඥයන් විසින් අනතුරු හැඟවූ ආර්ථික අර්බුදයේ සුළි කුණාටුව දැන් දැන් ආරම්භ වී ඇති බව මෙම තත්වය අනුව නිශ්චිතවම පැහැදිලි වන කරුණයි.■
