ලිපියට යෙදූ ඉහත මාතෘකාව බුදුදහමට අපහාසයක් යැයි හෙට බෞද්ධ හිමිවරුන් විසින් නොකියන බව ඉරහඳ සේ විශ්වාසය. හේතුව මේ වචනය නූතනයේදී ජාතික මාධ්‍ය වේදිකාවට නැංවුවේ ගලගොඩඅත්තේ ඥාණසාර නම් භික්ෂුව විසින් වන නිසාය.
ගලගොඩඅත්තේ ඥාණසාර හිමි 2014 ජුනි මාසයේදී කරන ලද වෛරයෙන් පිරි කතාවකදී තර්ජන මුඛයෙන් ‘අබ සරණයි’ කියා කීවේය. ඉන් පසුව වුව ඥාණසාර හිමි චීවරය පැළඳගෙන බෞද්ධ ධර්මයේ මූලික හරයට අපහාස වෙන දේවල් කළේය. භික්ෂූන්ගෙන් එය බුදුදහම විකෘති කිරීමක් හෝ බෞද්ධයන්ගේ සිත් රිදවීමක් ලෙස කියැවුණේ නැත.
සිරි පැරකුම් නමින් තිරගත වූ චිත්‍රපටියේ එක් දර්ශනයක ඇත්තේ මහානායක හිමිවරුන් විසින් රාජ කුමාරයෙකු මරා දමන්නට සැලසුම් කරන අන්දමයි. සිරි පැරකුම් අධ්‍යක්ෂවරයා සෝමරත්න දිසානායක මහතාය. එය බෞද්ධයන්ට හෝ බුදුදහමට අපහාසයක් යැයි කියැවුණේ නැත. එහෙත් පසුගිය සති දෙක තුළදී ‘බුදුන්ගේ රස්තියාදුව‘ නම් කෘතියට, මං කෙළින් මිනිහෙක් නම් වේදිකා නාට්‍යයට හා කණට පාරක් නම් වූ රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුවට භික්ෂූන් ප්‍රමුඛ සදාචාරවාදී සමාජයෙන් විරෝධයක් එල්ලවිය. විවිධාකාර බාධක එම කලාකෘති තුනට එල්ලවිය.
ඥාණසාර හිමිගේ ප්‍රකාශණයේ අයිතියටද, සෝමරත්න දිසානායක මහතාගේ ප්‍රකාශණයේ අයිතියටද අපගේ කිසිදු විරෝධයක් නැත. ඥාණසාර හිමිගේ ප්‍රකාශණයේ අයිතිය පාවිච්චි කොට ඔහු ඍජුවම ජාතීන් අතර ගැටුමක් ඇවිලවීම පිළිබඳව පමණක් විරෝධයක් ඇත. ‘බුද්ධාගමට අපහාසයක්’ යැයි හැඳින්විය හැකි එවැනි නිර්මාණ බොහෝ පවතින බව පමණක් කිව යුතුය. සේකරගේ ප්‍රබුද්ධ කෘතියෙහි සිද්ධාර්ථට මාළිගා තිබියදී ඔහුට අබිනික්මන් කළ හැකි වූ නමුත් තමන්ට එසේ කළ නොහැකි වූ බව ප්‍රබුද්ධ කියන්නේය. ‘සංසාරයමය නිවන‘ ප්‍රබුද්ධ එසේ කියන්නේය. ඒවා බෞද්ධාගමට අපහාසයක් බව කියැවුණේ නැත. කියන්නට ඕනෑද නැත.
අදහස් ප්‍රකාශණයේ අයිතිය සීමා විරහිත විය යුතු බව ලියුම්කරුගේ පෞද්ගලික අදහසය. එහෙත් තව පිරිසක් කියන්නේ තව ජාතියකට හෝ ආගමකට අපහාසයක් සිදුවන අන්දමේ වෛරී ප්‍රකාශ සිදුකිරීමට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගත යුතු බවය. එහෙත් ‘අපහාසය’ කෙලෙස විග්‍රහ කරන්නද? ඒ විග්‍රහය කරන්නේ කවුරුන් විසින්ද යන්න ප්‍රශ්ණයකි. යම් පිරිසක් ඍජුව ගැටුමකට මෙහෙයවන ප්‍රකාශයක් හෝ තව කෙනෙක්ව ඍජු හිංසනයකට ලක්වෙන අන්දමේ ප්‍රකාශ හෝ තර්ජන හඳුනාගත හැකිය. එවැන්නකට අධීකරණයේදී පියවර ගත හැකිය. එහෙත් යම් පිරිසකට අපහාසයක් සිදුවන අන්දමේ ප්‍රකාශයක් හඳුනාගැනීම ඉතා අසීරු කාරණයක් විය හැකිය. ඕනෑම දෙයක් අපහාසයක්යැයි තර්ක කළ හැකිය. කලාකෘති කිහිපයකට එල්ලවූ විරෝධය පිළිබඳ සාකච්ඡාව ගත යුත්තේ ඒ පසුබිමෙන්ය.
බුදුන්ගේ රස්තියාදුව
මෙසේ විරෝධයක් එල්ලවූ පළවැනි නිර්මාණය ශ්‍රීනාත් චතුරංග විසින් රචනා කරන ලද ‘බුදුන්ගේ රස්තියාදුව’ නම් කෘතියයි. මේ කෘතිය එළිදැක්වූ දිනයේම බෞද්ධ සංවිධානයක් විසින් එයට විරුද්ධව පොලිස්පතිවරයාට ලිපියක් යවා තිබුණි. ඒ ලිපිය මත පදනම්ව පැමිණිල්ලක් හෝ උසාවි නියෝගයක් නැතිවම කෘතියේ පිටපත් අත්අඩංගුවට ගැනීමට පොලීසිය කටයුතු කළේය. එහෙත් පසුව පිටපත් නිදහස් කර තිබුණි. ඉන්පසුව කෘතිය සම්බන්ධයෙන් නඩු පවරන බවට බෞද්ධ සංවිධාන ප්‍රකාශ කර තිබුණි. ඒ විරෝධයන්ට හේතුව වී තිබුණේ ‘බුදුන්ගේ රස්තියාදුව‘ යන නම බෞද්ධ ධර්මයට අපහාසයක් විය හැකි බව කීමය.
එතැනිනුත් නොනැවතී රටේ ඉහළම නායකයෙකුගේ මැදිහත්වීමෙන් බුදුන්ගේ රස්තියාදුව කෘතියෙහි ලේඛකයා වූ ශ්‍රීනාත් සමඟ සිටි එෆ්.එම්. ගුවන්විදුලියෙන් පැවැත්වීමට නියමිතව තිබුණු වැඩසටහනක්ද නවත්වා තිබුණි. මේ වෙද්දී ප්රධාන පොත් අලෙවිසැල් කිහිපයක්ම බුදුන්ගේ රස්තියාදුව කෘතිය තමන්ගේ අලෙවිසැල් වලට නොගන්නේ ‘හාමුදුරුවරුන් කෘතිය අලෙවි නොගන්නැයි‘ තමන්ට උපදෙස් දුන් බව අලෙවිසැල් පරිපාලනයෙන් කියා ඇති නිසාය.
මං කෙළින් මිනිහෙක්
අසංක සායක්කාර විසින් නිර්මාණය කළ මං කෙළින් මිනිහෙක් වේදිකා නාට්‍යයට රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ අනුමැතිය ලැබී තිබුණි. එහෙත් වේදිකා නාට්‍යෙයහි ප්‍රචාරණ කටයුතු වල අැති පාඨ කිහිපයක් සඳහා රැඟුම් පාලක මණ්ඩලෙය් අවසරය ලැබී නැතැයි කියමින් රැඟුම් පාලක මණ්ඩලය විසින් ලබාදී තිබුණු අවසරය ඉවත් කර අැත. ඒ් නිසා නාට්‍යෙයහි දර්ශනවාර දෙකක් අවලංගු කර අැත.
රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ අභ්‍යන්තර ආරංචිමාර්ග කියන්නේ මේ තහනමට හේතුව ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරයෙකුගේ බලපෑම බවය. මේ වෙද්දී මං කෙළින් මිනිහෙක් නාට්‍යය රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයට කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කර ඇත. මේ නාට්‍යයෙහි සන්දර්භය ඍජුවම දේශපාලනික එකකි. දේශපාලනය සහ ලිංගිකත්වය සම්බන්ධ එකකි. නාට්‍යයට වාරණය එල්ලවෙන්නට හේතුව සදාචාර ආකල්ප වුවද දේශපාලන මැදිහත්වීම එයට තවත් හේතුවක් වී ඇත.
මේ වෙද්දී මං කෙළින් මිනිහෙක් නාට්‍යය අසභ්‍ය දර්ශණවලින් පිරි නාට්‍යයක් ලෙස අර්ථගැන්වීමට උත්සාහ කෙරෙන්නේය. එහෙත් සැබැවින්ම එම නාට්‍යයෙහි අසභ්‍ය දර්ශණ යැයි පිළිගනු ලබන දර්ශන එකක්වත් ඇත්තේ නැත. නිරුවත් දර්ශණ හෝ එවැනි දර්ශන ඇත්තේද නැත. එවැනි දර්ශණ තිබුණේනම් මේ වාරණය කිරීම පසුපස තර්කයක් ඇතැයි කල්පනා කළ හැකිය. මං කෙළින් මිනිහෙක් නාට්‍යය ප්‍රේක්ෂකයාට නොපෙන්විය යුතුයැයි දේශපාලඥයන් තීරණය කරනවානම් එයට එකම හේතුව දේශපාලනය හා ඒ පසුපස ඇති සම්බන්ධතා නාට්‍ය හරහා නිර්දය ප්‍රහාරයකට ලක් කෙරෙන නිසාය.
අනෙක් අතට රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයට ප්‍රේක්ෂකයන් නැරඹිය යුතු දේ සහ නැරඹිමෙන් වැළැක්විය යුතු දේ තීරණය කිරීමට බලයක් ලැබෙන්නේ කෙසේද යන්නත් ප්‍රශ්ණ කළ යුත්තකි. දේශපාලන පත්කිරීම් ලෙස රැඟුම් පාලක මණ්ඩලය පත් කරනු ලබන්නේය. රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයෙහි සාමාජිකයන්ට පුරවැසියෙක් ප්‍රවේශපත්‍රයක් මිලට ගෙන නරඹන දේ පාලනය කරන්නට ඇති අයිතිය කෙලෙස ලැබෙන්නක්ද? ඔවුන්ගේ නිර්ණායක අප අවබෝධ කරගන්නේ කෙසේද. යමක් අසභ්‍යද, සභ්‍යද යන්න තීරණය කරන මිනුම් රේඛාව කුමක්ද. විචාරශිලී ප්‍රේක්ෂකයන්ට ඇතිවිය යුතු ප්‍රශ්ණ ඒවාය. කලා නිර්මාණ නැරඹිමට සුදුසු වයස් සීමාවන් තීරණය කරන ප්‍රමිතිකරණ මණ්ඩලයක් පිළිබඳ කාරණාව අවබෝධ කරගත හැක්කකි. එහෙත් නිර්මාණයක් වාරණය කරන්නට බලය ඇති මණ්ඩලයක් පිළිබඳව අප පුළුල් ලෙස සාකච්ඡා කළ යුතුය. විශේෂයෙන්ම සදාචාරවාදී දේශපාලඥයන්ට වුවමනා ලෙස නිර්මාණ පාලනය කරන්නට ඉඩදෙන ආයතන සහ සදාචාරවාදී දේශපාලඥයන්ට වුවමනා දේ කරන්නට සිදුවන ආයතන පවතින තෙක් කලාවට අබ සරණ මිස අන් කිසි සරණක් ඇත්තේ නැත.
කණට පාරක්
පසුගිය 19 වැනිදා මාධ්‍ය සාකච්ඡාවක් පවත්වමින් ඕමල්පේ සෝභිත හිමියන් විසින් කණට පාරක් නම් මාලක දේවප්‍රියගේ රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුව අයි.ටී.එන්. එෆ්.එම්. නම් රජයේ ගුවන්විදුලි නාලිකාවෙහි ප්‍රචාරය වීම පිළිබඳ විරෝධය දැක්වීය. සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශය භාරව සිටින විජේදාස රාජපක්ෂ අමාත්‍යවරයා විසින් මැදිහත්වී එම රේඩියෝ නාට්‍ය ප්‍රචාරය වීම නවත්වා තිබුණි. එතැනින් නොනැවතී විජේදාස රාජපක්ෂ ප්රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කර තිබුණේ මෙවැනි නිර්මාණ පිළිබඳව සොයාබැලීමට රූපවාහිනී නාළිකා සම්බන්ධයෙන්ද රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයක් පත් කළ යුතු බවය.
මාලකගේ රේඩියෝ නාට්‍ය මාලාවෙහි ඇති රේඩියෝ නාට්‍ය අතර තරුවන් සරණයි, නිහොන් සැප ලැබේවා සහ නිර්වස්ත්‍රං පරමං සුඛ යන නම් නිසා එම නාට්‍ය බෞද්ධ ධර්මයට අපහාස කරන නිර්මාණ වන්නේයැයි ඕමල්පේ සෝභිත හිමියන් කියයි.
මාලකගේ නාට්‍යයට සහ ශ්‍රීනාත්ගේ කෘතියට එල්ලවූ විරෝධය වන්නේ ඒවාට යොදා ඇති නම්වලින් බෞද්ධ ධර්මයට අපහාස කර ඇති බවයි. නිහොන් සැප ලැබේවා, තරුවන් සරණයි වැනි වචන බෞද්ධ ධර්මයේ යෙදෙන රිද්මයක් ඇති බව සැබෑය. එහෙත් ඒ එකදු වචනයක්වත් බෞද්ධ ධර්මයේ ශුද්ධ වූ වචන නොවේ. ඒවා එදිනෙදා ජීවිතයේදී පාවිච්චි වෙන වචනය.
තරුවන් සරණයි යන රේඩියෝ නාට්‍යයෙහි නම යෙදී ඇත්තේ බෞද්ධ ධර්මයට කිසිදු අපහාසයක් කරන්නට නොවේ. සුපිරි තරු උන්මාදය ප්‍රශ්ණ කරන මෙම නාට්‍යයෙහි ඇත්තේ ස්ටාර් තරඟවලට විවේචනයකි. බුද්ධාගම ගැන කිසිදු විවේචනයක් නැත. සමාජය අනාගතයේදී තරු වල සරණ යනු ඇතැයි ව්‍යාංගයෙන් කීම සඳහා මේ නාමය යෙදී ඇත. නිහොන් සැප ලැබේවා සහ නිර්වස්ත්‍රං පරමං සුඛං යන රේඩියෝ නාට්‍ය පසුපසද බෞද්ධ ධර්මයට අපහාස කිරීමේ වුවමනාවක් නැත. ඒවායේ ඇත්තේ සමාජයෙහි එදිනෙදා පාවිච්චි වෙන යෙදුම්වල රිද්මයට නිර්මාණශීලී ලෙස නමක් යෙදීම පමණකි.
ලොකුම ගැටලුව වෙන්නේ කණට පාරක් නම් රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුව චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායක හිටපු ජනාධිපතිනිය ප්‍රධානත්වය දරණ සංහිඳියා කාර්යාංශය විසින් නිෂ්පාදනය කළ එකක් නොවීමය. එය මීට වසර කිහිපයකට පෙර මාලක දේවප්‍රිය විසින් නිෂ්පාදනය කර තිබුණු අතර ඔහු ඒ නාට්‍ය ප්රසිද්ධ කොට ස්වාධීනව බෙදාහැරීමද සිදුකර තිබුණි. මෙවර සිදුවුණේ සංහිඳියා කාර්යාංශයේ මැදිහත්වීමෙන් එය අයි.ටී.එන්. එෆ්.එම්.හි විකාශය වීම පමණකි. මීට පෙර එල්ල නොවූ විරෝධයක් මේ රේඩියෝ නාට්‍ය වෙත එල්ල නොවුණේ මේ නාට්‍යවල නෛසර්ගිකව ආගමට අපහාසයක් නොතිබුණු නිසාය. ඒ වෙනුවට දේශපාලන වුවමනා මත අපහාසයක්යැයි අර්ථකතනය කිරීම නිසාය.
මේ කලාකෘති තුන සම්බන්ධයෙන් එකවර එල්ලවූ සදාචාර ප්‍රහාරයන් තුන අහම්බයක් නොවන බව අපට දැනගන්නට ඇති ආරංචිමාර්ග වලින් කියැවෙන්නේය. ඉදිරියේදී තවත් නිර්මාණවලට මේ ප්‍රහාරය එල්ලවීමට නියමිතය. වත්මන් ආණ්ඩුව පවතිද්දීම මීට පෙර මුවිඳු බිනෝයි සහ ප්‍රසාද් අලුත්වත්ත යන කලාකරුවන්ගේ නිර්මාණ වාරණය කරන්නට උත්සාහ ගෙන තිබුණි. මේ වාරණයන් දේශපාලන වුවමනාවන් මත සාමාන්‍ය ජනතාවගේ හිස් මතට විකාර ඇද දැමීමේ සැලසුම් සහගත වුවමනාවන් මිස වෙන කිසිවක් නොවන බව පැහැදිළි කාරණාවකි. ප්‍රගතිශිලී පුරවැසියන් එයට විරෝධය එල්ල කළ යුතුය.
ඇත්තටම බෞද්ධයෝද?
සමන් අතාවුදහෙට්ටි –
‘මාලකගේ කණට පාරක් රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුවට ආපු වාරණය ගැන මට කියන්න තියෙන්නේ කාරණා දෙකක් විතරයි. පළමුවැන්න තමයි මේ වචන අල්ලාගෙන විවේචනය කරන අය ඇත්තටම බෞද්ධයෝද? කියන එක. දෙවැනි කාරණය තමයි මේ රේඩියෝ නාට්‍ය මාලක මුලින්ම ඉදිරිපත් කළේ 2012 දී. එතකොට මේ අයට විරෝධය දක්වන්න අවුරුදු හයක් බලාගෙන ඉන්න වුණාද කියන එක.’
බෞද්ධ ධර්මයට කිසිදු විවේචනයක් නැහැ
ජයලත් මනෝරත්න
මම හඬකවපු තරුවන් සරණයි කියන රේඩියෝ නාට්‍යයෙහි අන්තර්ගතය සම්බන්ධයෙන් නෙවෙයි මේ විවේචනය එල්ල කරන්නේ. එහි නම පිළිබඳව. ඇත්තටම අන්තර්ගතයේ බෞද්ධ ධර්මයට කිසිදු විවේචනයක් කරලා නැහැ. අන්තර්ගතය තියෙන්නේ සුපිරි තරු තෝරන තරඟ පිළිබඳ කාරණාවක්. මේ නාට්‍යවලට යොදා තිබෙන ගැන මගේ පෞද්ගලික අදහස තමයි ඒවා හරිම නිර්මාණශිලී බව. මාලක විසින් නම යොදද්දී අපූරු දෙයක් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්න සමත්වෙලා තියෙනවා.
මේ නම්වල යෙදෙන වචන අපි පාවිච්චි කරන භාෂාවේ තියෙන වචන. මේ විදියට තර්ක කරනවානම් භාෂාවේ තියෙන ඕනෑම වචනයකින් යම් පිරිසකට හෝ යම් දෙයකට අපහාසයක් වෙන බව තර්ක කළ හැකියි. මගේ විශ්වාසය නම් මේ නිර්මාණශීලීත්වයේ ගැටලුවක් නැහැ. කෝලම් නාට්‍යවල පවා උපහාසාත්මකව යම් යම් ආයතන පිළිබඳ විවේචනය කරලා තියෙනවා. පොලිස් කෝලම, ආරච්චි කෝලම වගේ ඒවා හරහා. එහෙත් ඒවා තහනම් කරන්න එදා සමාජය කටයුතු කරලා නැහැ.
තහනම් නියෝග අසංස්කෘතිකයි:
අශෝක හඳගම
කලාවේ ප්‍රකාශන නිදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අප, ප්‍රකාශනයකට එරෙහිව එන ආගමික, දේශපාලනික, සංස්කෘතික ආදී සකලවිධ වාරණයන්ට එරෙහිවන බලවේග සමඟ කොන්දේසි විරහිතව පෙලගැසෙමු. කලාකෘතියක ගුණ නුගුණ විචාර ක්‍රමවේදයක් තුල විමසනු ඇරෙන්න, වාරණය කිරීම එක් අතකින් කලාකරුවාගේ ප්‍රකාශන අයිතියද තව අතකින් එම කලාකෘතිය විඳිනු රිසි අයගේ අයිතියද උල්ලංඝනය කිරීමකි. එහෙයින්, කලාවට තහනම් නියෝග පැනවීම ම අසංස්කෘතික ය. අපි එයට එරෙහි වෙමු. එමෙන්ම පොතක්, නාට්‍යයක්, චිත්‍රපටයක් වාරණය කරන්නැයි කෙරුණු මෑතකාලීන ඉල්ලීම් පිටුපස බොහෝ දුරට සිටියේ ‘රජය’ නොව ආගමික සංස්ථා බව ද සිහිපත් කරගැනීම වැදගත් වෙයි. රාජ්‍යය ආගමික වගකීම් වලින් නිදහස් කරගැනීම සටන් පාඨයක් ලෙස ඉදිරියට ගෙන ඒමට සායක්කාර ගේත්, මාලක ගේත් කෘතීන් ට පැනවෙන තහංචි වෙනුවෙනුවෙන් පෙළගැසෙන අය සුදානම් ද යන්න ද විමසා බැලීම වටී
ජාතික ප්රතිපත්තියක් නැති එකත් හේතුවක්:
ලූෂන් බුලත්සිංහල
අපේ රටට තියෙන ලොකුම ප්‍රශ්ණය තමයි ජාතික ප්රතිපත්තියක් නොමැති වීම. කිසිම දේකට ජාතික ප්රතිපත්තියක් නැහැ. කලාවට සංස්කෘතියටත් ජාතික ප්රතිපත්තියක් නැහැ. ඉතින් බලයට පත්වෙන ආණ්ඩුවල සිටින දේශපාලඥයන්ගෙ ප්‍රතිපත්ති කලාවේ ජාතික ප්‍රතිපත්ති බවට පත්වෙනවා. ඒ නිසා තමයි හාමුදුරුවුරු කෑගහනකොට ප්‍රතිපත්ති වෙනස් වෙන්නෙ. දියුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල අදහස් ප්‍රකාශණය පිළිබඳ ප්රතිපත්තියක් තියෙනවා. ඒ අනුව තමයි කලාව පිළිබඳ නිර්ණායක හැදෙන්නෙ. අඩු තරමෙ ලංකාවෙ ජාතිය මොකක්ද කියන එක පිළිබඳව එක ප්රතිපත්තියක් නැහැනේ. ජාතිය සිංහලද, ශ්‍රී ලාංකිකද කියලාවත් දන්නෙ නැහැ. එයාලාත් විවිධ දේ කළා.
කලාකරුවන් අතර එකමුතුකමකුත් නැහැ. ඔවුන් කරන්නෙ විවිධ ආණ්ඩුවලට ඕනෑ දේවල්. එක් එක් කලාකරුවන් එක් එක් පක්ෂවල වහල්ලු. ආචාරධර්ම නැහැ.
ඉතින් පහුගිය අවුරුදු තුනේ මේ ආණ්ඩුවත් ප්රතිපත්තියක් නැතිව ඔහේ හිටියා. දැන් මේ එල්ලවෙන විරෝධය ආණ්ඩු පෙරළීමේ න්‍යායපත්‍රයකින් එන එකක්. මේක සංස්කෘතියට ආදරයකින් එන එකක් නෙවෙයි. මේ ඡන්ද ගන්නට බෞද්ධයන්ගෙ හිත දිනාගන්නට කරන දේවල්. මම ඔය හැම දෙයක්ම දිහා අවුරුදු 60ක් තිස්සෙ බලාගෙන හිටියා. මේ වහල් බවින් මිදෙනතුරු අනාගතයේත් ඕවා දකින්න ලැබේවි.
කොන්දේසි විරහිත කලාවේ නිදහස අවශ්‍යයි:
පි‍්‍රයාන් ආර් විජේබණ්ඩාර
පසුගිය රාජපක්ෂ රෙජිමය පැවති යුගයේ කලාවේ නිදහසට එල්ලවූ බාධාවන්, වාරණයන් පිළිබද අපි හැමෝටම අත්දැකීම් තියෙනවා. ඒත් මේ රජය බලයට පත්වුණේ එකී වාරණයන්ට මෙන්ම කලාවේ නිදහසට එල්ලවූ බාධාවන් ඉවත් කරන බවට පොරොන්දු වෙමින්. රැු`ගුම් පාලක මණ්ඩලය හා පුවත්පත් මණ්ඩලය වැනි ආයතන අහෝසි කරන බවට මැතිවරණ පොරොන්දු පවා ලබාදුන්නා. බලයට පත්වූ පසු රැගුම් පාලක මණ්ඩලයට සාමාජිකයන් පත්කරද්දී එල්ලවූ විරෝධය හමුවේ ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රකාශකයන් කියාසිටියේ පත්කිරීම් කළාට කිසිදු කැපිල්ලක් සිදුනොවෙනු ඇති බවයි. රැගුම් පාලක මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා පවා ප්රසිද්ධියේ කියාසිටියේ ‘අපි කපන එකක් නෑ’ කියලායි. ඒත් අසංක සායක්කාරගේ ‘මං කෙළින් මිනිහෙක්’ නාට්‍යයට ලබාදී තිබුණු සහතිකය නැවත උදුරා ගනිමින් එම නාට්‍යයේ දර්ශන වාර අවලංගු වන තැනට කටයුතු යෙදීම කියන්නේ කලා වාරණයක භයානක පෙර නිමිත්තක්. හෙට දවසේදී නැවත මෙම නාට්‍යයට පවත්නා තහංචිය ඉවත් වුවත්, ඉදිරියේදීත් තමාට බලපෑමක් එල්ලවනු ඇතැයි සිතන ඕනෑම කලාකෘතියක් වාරණය කරන තැනට මේ ආණ්ඩුව ක‍්‍රියා නොකරාවි යයි කාටවත් කියන්න පුළුවන්කමක් නෑ. ඒ නිසාම අපගේ සටන් පාඨය විය යුත්තේ ‘මං කෙළින් මිනිහෙක්’ නාට්‍යයේ වාරණය ඉවත් කළ යුතුයි’ කියන එක පමණක් නෙවෙයි. කලාවේ නිදහසටත්, ප‍්‍රකාශනයේ නිදහසටත් තහංචි පනවන අධිකාරී බලයකින් යුතු ‘ප්රසිද්ධ රැගුම් පාලක මණ්ඩලයත්, පුවත්පත් මණ්ඩලයත් යන දෙකම අහෝසි කළ යුතුයි’ කියන එකයි. මෙම නාට්‍ය වාරණයට අදාළව රැගුම් පාලක මණ්ඩලයේ කොන්දේසි නාට්‍යකරුවා විසින් කඩකළාද, දෙපාර්ශ්වය විසින් මෙම ගැටලූව සාකච්ඡුා මාර්ගයෙන් විසදාගත යුතු නැතිද වැනි කාරණා අදාළ වන්නේ හුදෙක් මෙම කාරණයට අදාළ පාර්ශවයන්ට පමණයි. අප පෙනීසිටිය යුත්තේත්, අරගල කළ යුත්තේත් කොන්දේසි විරහිත කලාවේ නිදහස වෙනුවෙන් බැවින් එකී කාරණාවන් අපට අදාළ නොවන බවද තරයේ සිහිපත් කළ යුතුයි.
අන්තර්ගතය වැඩක් නෑ
ඕමල්පේ සෝභිත හිමි
කණට පාරක් රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුවට විරෝධය පළ කළේ ඇයි?
ඔය කියන රේඩියෝ නාට්‍ය එකතුව ජාතික සංහිඳියා කාර්යාංශය නම් චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායක මැතිණිය ප්‍රධානත්වය දරණ ආයතනයකින් රාජ්‍ය මාධය ආයතනයක ප්රසිද්ධ කළ එකක්. මේකෙන් බෞද්ධ ඉගැන්වීම්, පිළිගැනීම් සහ බෞද්ධ ධර්මය උපහාසයට යොමු කරනවා. ඒක අපරාධයක්. අපි කියන්නේ බෞද්ධ වුණත් වෙන ආගමක වුණත් සංවේදී ආකල්පවලට උපහාස කිරීම වැරදියි. විශේෂයෙන්ම නිර්වස්ත්‍රං පරමං සුඛං කියන එක නිවන පරම සුවයයි කියන පාඨය බරපතල ලෙස විවේචනය කිරීමක්. වෙන ආගමක නම් මෙහෙම වෙලාවක ලේ හැලීම් පවා වෙන්නට ඉඩ තිබුණා. මට තියෙන ප්‍රශ්ණය චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායකගේ ආයතනයට බුද්ධාගම එක්ක තිබෙන මේ තරම් වෛරය මොකක්ද කියන එක.
එහෙත් මේ නාට්‍යවල අන්තර්ගතයෙහි බෞද්ධ ධර්මය පිළිබඳ කාරණා නැහැ. ඒවායේ වෙනම කාරණා තිබෙන්නේ…
ඒක ප්‍රශ්ණයක් නැහැ. අපට අන්තර්ගතය වැඩක් නැහැ. නම තමයි අපේ විවේචනයකට හසුවෙන්නෙ. නම වැදගත්නෙ. නමක් නැතිව නාට්‍යවලට අංක දමන්න තිබුණානේ. අපි කියන්නේ මේ නම්වලින් හානියක් වෙනවා කියලා. මේවාට නීතිමය පියවර ගන්න ඕනෑ.
මීට පෙර ඥාණසාර හිමි ‘අබ සරණයි’ කියා ප්රසිද්ධියේ කියා තිබුණා. ‘තරුවන් සරණයි’ බුද්ධාගමට අපහාසයක් බව ඔබ වහන්සේ කියනවා. ‘අබ සරණයි’ කියන එක අපහාසයක් නෙවෙයිද?
ඒකෙයි මේකෙයි තියෙන සම්බන්ධය මොකක්ද. අබ සරණයි කියන එක කිසිම තේරුමක් ඇති කතාවක් නෙවෙයි. සරණයි කියන එකට ඉදිරියෙන් යම් පුද්ගල නාමයක් යෙදෙන්න ඕනෑ. බුදු සරණයි, දෙවි සරණයි, මව් සරණයි කියා කිව හැකියි. සරණයි කියන වචනය ඕනෑ එකකට දාන්න පුලුවන්. ඒකෙ වැරැද්දක් නැහැ. අබ කියන්නෙ ධාන්‍ය වර්ගයක්. ඒක ධර්ම පාඨයක් වෙන්නෙ නැහැ. ඒක තේරුමක් නැති පාඨයක් විතරයි. ඔබ උත්සාහ කරන්නෙ එක් අසූචි පහරක් පෙන්වලා තවත් අසූචි පහරක් ගඳ නැති බව කියන්නද.
මීට කලිනුත් බෞද්ධ ධර්මයට අපහාසයක් වේයැයි අර්ථකතනය කළ හැකි නිර්මාණ තිබුණා. උදාහරණයක් ලෙස එක් චිත්‍රපටියක මහානායක හිමිනමක් විසින් රාජ කුමාරයෙක්ව ඝාතනය කරන්නට සැලසුම් කරන දර්ශනයක් තිබුණා. ඒවා පිළිබඳව නිහඬව සිට මේවා ගැන කතාකිරීම දේශපාලන වුවමනාවකින් කරන දෙයක් බවට චෝදනා එල්ලවෙනවා..
මම ඕමල්පේ සෝභිත හිමි. මම මහානායක හිමිනමක් නෙවෙයි. බුද්ධි අංශවල කෙනෙක් නෙවෙයි. අමාත්‍යාංශයක හෝ රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයක මම නැහැ. මම චිත්‍රපටි බලන්නේත් නැහැ. නාට්‍ය බලන්නේත් නැහැ. ඔය පොත් කියවන්නේත් නැහැ. මට හැම එකක්ම දකින්න සර්වඥ ඥාණයකුත් නැහැ. මෙතැන මම දැකපු දේ කතාකළේ. විශේෂයෙන්ම නිර්වස්ත්‍රං කියලා අසභ්‍ය වචනයක් බෞද්ධ පාඨයකට ගැලපීම ලොකු වැරැද්දක්. ඒක දැකපු නිසයි කතාකළේ.
