ඔක්තෝබර් 26දා සැඳෑව ගෙවී යද්දී නව අගමැතිවරයා වශයෙන් ගරු මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිතුමා අතිගරු මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන ජනාධිපතිතුමා ඉදිරියේ දිවුරුම් දීම ගැන නොයෙක් පක්ෂ විපක්‍ෂ තර්ක මේ වන විට ගොඩනැගී ඇත. බොහෝ අය එසේ තර්ක කළේ තමාගේ දේශපාලන පක්‍ෂාග‍්‍රාහිත්වය අනුවය. එනිසා මෙම පරස්පර තර්කවලට සවන්දෙන අයෙකුට සත්‍යය තේරුම් ගැනීම වෙනුවට තවතවත් අන්දමන්ද වන්නට සිදුවී ඇති බව පෙනේ.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන පාදක කර මෙම අර්බුදය දෙස බලා තනි වාක්‍යයකින් කිව හැකි එක් අදහසක් නම් ”අපගේ පවත්නා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුුවම කළ හැකිව තිබූ අත්‍යවශ්‍ය වෙනසක් ව්‍යවස්ථා විරෝධීව කර ඇත.” යන්නය. එය පැහැදිලි කිරීමේ පහසුව සඳහා අගමැතිධුරයෙන් හිටපු අග‍්‍රාමාත්‍යතුමා ඉවත් කිරීම ව්‍යවස්ථාමය අවශ්‍යතාවක් වූයේ ඇයිද යන්නත්, ඉන්පසුව එම ඉවත් කිරීම ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් වන්නේද යන්නත් සලකා බලමු.
හිටපු අග‍්‍රාමාත්‍යතුමා ඉවත් කිරීම ව්‍යවස්ථාමය අවශ්‍යතාවක් වූයේ ඇයිද යන්නට ඇති ප‍්‍රධානම හේතු නම් අපගේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා එකිනෙකට යටත් නොවන බලඅධිකාර දෙකක් ව්‍යවස්ථාවෙන්ම නිර්මාණය කර තිබීමත් එම බලඅධිකාර දෙක පරස්පර දේශපාලන ඉලක්ක සාර්ථක කර ගන්නට තැත්කිරීමත් ය.
එකී බල අධිකාර දෙකින් එකක් වනුයේ ජනාධිපතිවරයාය. 4(ආ) ව්‍යවස්ථාව අනුුව ”රටේ ආරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ජනතාව විසිින් තෝරා පත්කර ගනු ලබන ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුත්තේය.” යනුවෙන් දැක් වේ. එ් අනුුව සමස්ත විධායක කාර්යය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව ව්‍යවස්ථානුකූලව ජනතාව වෙත ඍජුව වගවිය යුතු එකම හා තනි පුද්ගලයා වනුයේ ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයායි. අමාත්‍ය මණ්ඩලය 42(2) ව්‍යවස්ථාව අනුුව පාර්ලිමේන්තුව වෙතද, නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ප‍්‍රධානියා වන අමාත්‍යාංශ ලේකම් ඔස්සේ 52(2) ව්‍යවස්ථාව අනුුව අමාත්‍යවරයා වෙත හා ඉන් පසුව පාර්ලිමේන්තු ස්ථාවර නියෝග යටතේ පාර්ලිමේන්තු කාරක සභා වෙතද විධායකය වගවිය යුතු වුවද ඔවුන් කිසිවෙකු විධායක ජනාධිපතිවරයා මෙන් ව්‍යවස්ථානුකූලව ජනතාව වෙත ඍජුව වගවිය යුතු නැත.
මෙම අධිකාර බලයේ ඇති බැ?රුම් බව 19 වන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන යෝජනා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ පසු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දුන් තීන්දුවේ ඇතුළත් ඇතැම් නිගමනවලින්ද සනාථ වේ. එ්වා කිහිපයක් නම්, පරමාධිපතිත්වය හිමි ජනතාව ජනාධිපතිවරයා වෙත විශ්වාසය තබා ලබා දුන් බලය වෙනත් අයෙකුට ලබා දෙනුයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් නොවේ නම් එය ජනතා පරමාධිපතිත්වයට පටහැනි බව, එක් පාලන අවයවයක අධිකාර බලය මාරුකර, අත්හැර හෝ ඉවත්කර වෙනත් අවයවයකට හෝ ආයතනයකට පැවරීම 3 ව්‍යවස්ථාව සමඟ කියවිය යුතු 4 ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි බව, පරමාධිපතිත්වය හිමි ජනතාවගේ විධායක බලය කිි‍්‍රයාත්මක කරන ආකාරය හා විධිය 4 ව්‍යවස්ථාව අනුුව දැක්වෙතත් එහි අවසානාත්මක කි‍්‍රයාව හා තීරණය ජනාධිපතිවරයා වෙතම රැුඳිය යුතු බව, ජනාධිපතිවරයා වෙනත් අයට ලබා දෙන ජනාධිපතිවරයා සතු විධායක බලය සම්බන්ධයෙන් මෙහෙයවීමට හා විධානය කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඇති අයිතිය සුරක්‍ෂිත විය යුතු බව හා එයට හානි වීමක් සිදු වුවහොත් එය ජනතා පරමාධිපතිත්වයට පටහැනි වීමක් වන බව ආදියයි.
අනෙක් බල අධිකාරය වනුයේ, ජනරජයේ විධායක බලය පිළිබඳ 42 ව්‍යවස්ථාවෙන් බල ගන්වා ඇති අමාත්‍ය මණ්ඩලයයි.
”42.(1) ජනරජයේ ආණ්ඩුවේ පාලනය මෙහෙයවීම සහ ඒ පාලනය පිළිබඳ විධානය භාර අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් වන්නේය. (2) අමාත්‍ය මණ්ඩලය පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීමට සහ පිළිතුරු බැඳීමට බැඳී සිටින්නේය. (3) ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙක් ද අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප‍්‍රධානයා ද වන්නේ ය.” ලෙස එය දැක්වේ. මේ අනුව ජනරජයේ විධායක බලය අමාත්‍ය මණ්ඩලයට පවරා ඇත. ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප‍්‍රධානයාද වන නිසා අමාත්‍ය මණ්ඩලයට ඇති විධායක බලය 4(ආ) හි දැක්වෙන ජනාධිපතිවරයාගේ විධායක බලයට දෙවෙනි වන බවක් නොපෙනේ. එනමුත් අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ බහුතරය ජනාධිපතිවරයා හා එකඟ නොවුණහොත් බහුතර තීරණය නිශේධනය කිරීමට හෝ පාලනය කිරීමට අභිමතානුසාරී බලයක් ජනාධිපතිවරයාට ලබා දී නැත. එනිසා මෙම එකිනෙකට යටත් නොවන බලඅධිකාර දෙක අතර ගැටුමක් ඇති වුවහොත් ඊට විසඳුමක් අත්‍යවශ්‍යය.
පෙර කී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවේ මුලින්ම ඇතුළත් කර ඇති ඇතැම් නිගමනවලින් සනාථ කර ඇත්තේ විධායක බලය ජනාධිපතිවරයාට පමණක් කේන්ද්‍රගත නොවන බවත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සමස්ත ලෙසම ගත් කල හා විශේෂයෙන් එහි vii, viii හා i· පරිච්ෙඡ්දවලට අවධානය යොමුකරමින් සනාථ කර ඇත්තේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයට හා රාජ්‍ය සේවා කොමිසමටද විධායක බලය පවරා ඇති බවත්ය. එම තීන්දුවේ 7 පිටුව අග හා 8 පිටුව මුල පැහැදිලිව දක්වා ඇත්තේ විධායක බලය තනිකරම ජනාධිපතිවරයා මත ස්ථානගත කර නැත යන්නය.
ජනාධිපතිවරයාට හා අමාත්‍ය මණ්ඩලයට ජනරජයේ විධායක බලය පිළිබඳව 42(2)හි දැක්වෙන පරිදි සාමූහිකව වගකීමට සහ පිළිතුරු බැඳීමට නොහැකි නම් වෙනසක් අත්‍යවශ්‍ය වේ. රටේ තිරසාර සංවර්ධනයට මෙන්ම ජනතාවට අවශ්‍ය රාජ්‍ය සේවය ක‍්‍රමවත්ව ලබාදීමටත් ජනතා අපේක්ෂා මල්පල ගැන්වීමටත් ඕනෑම රජයකට හැකිවන්නේ එම රජය තුළ බරපතළ අභ්‍යන්තර ගැටුම් රහිතව, ඒකාත්මිකව, සාමූහික වගකීමකින් කටයුතු කළ හැකි නම් පමණි.
ගත වූ වසර දෙක තුන තුළ එවන් එකමුතුකමක්, සාමූහිකත්වයක් ආණ්ඩුවේ කිසි ලෙසකින්වත් නොතිබුණි. ජනාධිපතිතුමා තම අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අමාත්‍යවරුන්ද, අමාත්‍යවරුන් ජනාධිපතිතුමාද ප‍්‍රසිද්ධියේ දෝෂ දර්ශනයට ලක් කිරීම ඉතා සුලබව සිදු විය. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 42(2) ව්‍යවස්ථාව අනුුව ඔවුන් සැමදෙනාම බැඳීසිටි සාමූහික වගකීම යටතේ එ් කියන හැම දෝෂයකටම තමාද අනිවාර්යෙන්ම චූදිතයෙකු වන බව නොතකා නිර්ලජ්ජිතව ඔවුහු මඩ ගසාගත්හ. රජයේ තීරණ ලෙස ගැසට් කළ ඇතැම් ප‍්‍රධාන කරුණු දින දෙක තුනක් ගතවද්දී අවලංගු කළේ රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තිවල එ්කමතිකත්වයක් නොමැතිබව සනාථ කරමින්ය. මේ අයුරින් ආණ්ඩුව තුළ පැසවමින් පැවතුණු අසමගිය හා විරසකභාවය නිසා රටේ සංවර්ධනයට හා ජන ජීවිතයට විශාල විනාශයක් වන විට පැහැදිලි වෙනසක් අත්‍යවශ්‍ය විය. එම වෙනස කිරීමට අවශ්‍ය විධිවිධාන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුළ පැහැදිලිවම තිබුණද ඒවා භාවිත නොකළේ මන්ද යන්න ප‍්‍රශ්නයකි.
ඊළඟට, අග‍්‍රාමාත්‍යතුමා ධුරයෙන් ඉවත් කිරීම කළ ආකාරය අනුව ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් සිදු වී ඇත්තේද යන්න විමසා බලමු.
19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට පෙර පැවති 47 ව්‍යවස්ථා විධිවිධානය මෙසේය.
”අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා හෝ අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අමාත්‍යවරයෙක් හෝ වෙනත් යම් අමාත්‍යවරයෙක්- (අ) ජනාධිපතිවරයාගේ අත්සන යටතේ යවන ලිපියක් මඟින් ඉවත් කරනු ලැබුවහොත්; හෝ (ආ) ස්වකීය අත්සන යටතේ ජනාධිපතිවරයා වෙත යොමු කරනු ලබන ලිපියක් මඟින් ස්වකීය ධුරයෙන් අස් වුවහොත්; හෝ (ඇ) තවදුරටත් පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත‍්‍රීවරයෙකු නොවුවහොත් හෝ මිස ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන යටතේ යම් තාක් කල් අමාත්‍ය මණ්ඩලය පවත්නේද එ් තාක් කල් ස්වකීය ධුරය දරන්නේය.” එහි (අ) අනුව කිසිදු කොන්දේසියකට යටත් නොවී තම පූර්ණ අභිමතය මත අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට පැහැදිලිව ව්‍යවස්ථානුකූලව බලය එකල තිබුණි.
ජනාධිපතිවරයාගේ බලය කප්පාදුවට ගෙන එන ලද සංශෝධන අතර වූ ඉහත කී විධිවිධාන 3න් (ආ) හා (ඇ) විධිවිධාන 2 පමණක් ඉතිරි කර (අ) ජනාධිපතිවරයාගේ අත්සන යටතේ යවන ලිපියක් මඟින් ඉවත් කරනු ලැබුවහොත්; යන විධිවිධානය ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මඟින් සම්පූර්ණයෙන් ඉවත් කරන ලදි. එපරිද්දෙන් සංශෝධනය කිරීමට ජනාධිපතිවරයාගේ පූර්ණ ආශීර්වාදයෙන්ද ක‍්‍රියාකාරී සහයෝගයෙන්ද දිගු විවාදයකින් පසු, 2015.04.28 දින පක්‍ෂව ඡන්ද 212 ක් ලබමින් පාර්ලිමේන්තුව තුළ පොදු එකඟතාවෙන්ද යුතුව සම්මත විය. එදින පාර්ලිමේන්තු විවාද (හැන්සාඞ්) නිල වාර්තාවේ 919 හා 920 තීරු අනුව ප‍්‍රස්තුත ගැටලූ ඇතුළත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ VIII පරිච්ෙඡ්දය ප‍්‍රතිශෝධනයට අදාල සංශෝධන සියල්ල විරෝධතා රහිතව සභා සම්මත වූ බවද මෙහිදී වැදගත්ය. එම සම්මතය පහත දැක්වේ.
”46(2) – අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා- (අ) ස්වකීය අත්සන යටතේ ජනාධිපතිවරයා වෙත යොමු කරනු ලබන ලිපියක් මඟින් ස්වකීය ධුරයෙන් අස් වුවහොත්; හෝ (ආ) තවදුරටත් පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත‍්‍රීවරයෙකු නොවුවහොත් හෝ මිස ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන යටතේ යම් තාක් කල් අමාත්‍ය මණ්ඩලය පවත්නේද එ් තාක් කල් ස්වකීය ධුරය දරන්නේය.” මෙය වඩාත් තීව්ර විධිවිධානයක් වන්නේ මේ හා සමාන තවත් ව්‍යවස්ථා සංශෝධන ගණනාවක පක්ෂ විපක්‍ෂ තර්ක ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් ඉතා සියුම්ව විමසා බලා නිගමන ප‍්‍රකාශයට පත් කළ හෙයිනි. එ් අනුව මෙම විෂයට අදාලව 83 වන ව්‍යවස්ථාව ප‍්‍රකාරව විශේෂ අනුමැතියකින් තොරව පාර්ලිමේන්තුව සම්මත නොකළ යුතු බවට නිගමනය කළේ යෝජිතව තිබූ ව්‍යවස්ථා අංක 42(3), 43(1), 43(3), 44(2/3) ආදිය පමණකි. එනිසා අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට තිබූ ව්‍යවස්ථානුකූල බලය නිෂ්ක‍්‍රිය කළේ පාර්ලිමේන්තුවේ සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අනවධානයකින්යයි හඟවන තර්ක පිළිගැනීම උගහටය.
”ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන යටතේ යම් තාක් කල් අමාත්‍ය මණ්ඩලය පවත්නේද එ් තාක් කල් ” යන්න නිවැරදිව තේරුම් ගත යුත්තකි. අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරීම යන්න ප‍්‍රකාශිතව විග‍්‍රහ කර ඇත්තේ 48 ව්‍යවස්ථාවේය. එයින් මෙහි ප‍්‍රස්තුත කරුණට අදාල කොටස් පහතින් උද්ධෘත කර දක්වා ඇත.
”48 (1* පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරිනු ලැබීමත් මහ මැතිවරණය අවසාන වීමත් අතර කාලය තුළ හැර, ධුරයෙන් ඉවත් කරනු ලැබීමෙන් හෝ ඉල්ලා අස්වීමෙන් හෝ අන්‍යාකාරයකින් හෝ අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරය දැරීම නතර වූ විට, 70 වන ව්‍යවස්ථාව යටතේ ස්වකීය බලතල කි‍්‍රයාත්මක කරමින් ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර ඇතොත් මිස, අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරෙන්නේය…” ”(2) පාර්ලිමේන්තුව විසින් ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රතිපත්්ති ප‍්‍රකාශය හෝ විසර්ජන පනත් කෙටුම්පත හෝ ප‍්‍රතිෙක්‍ෂප කළහොත් එවිටද ආණ්ඩුව කෙරෙහි විශ්වාස භංග යෝජනාවක් සම්මත කළහොත් එවිටද අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරෙන්නේය…”. මෙම විධිවිධාන ඉතා පැහැදිලිය. එනමුත් එක් විකෘතියක් තේරුම් ගැනීම අවශ්‍යය.
ඉහත 48 (1) යටතේ සඳහන්ව ඇති ‘ධුරයෙන් ඉවත් කරනු ලැබීමෙන්’ යන පාඨය පාදක කොට අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධාන ඇති බවට ඇතැමෙකු තර්ක කළත් එය පදනම් විරහිත බව පෙනේ. ව්‍යවස්ථාව මඟින් ජනාධිපතිවරයාට එවැනි බලයක් ව්‍යවස්ථාවේ ප‍්‍රකාශිතව තබා අධ්‍යහාරයෙන්වත් ලබා දී නැත. අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට තිබූ බලය 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මඟින් පැහැදිලිව ඉවත් කර තිබියදී මෙම විධිවිධානය යටතේ වෙනත් ආකාරයකට යළිත් එම බලය ලබා දී ඇතැයි කීම ජනතාව අමු අමුවේම මුලා කිරීමකි.
ජනගත කර ඇති තවත් විකෘති අර්ථකථනයක් නම් ජාතික ආණ්ඩුව අහෝසි කළ බවය. 46 (5) ව්‍යවස්ථාව යටතේ මෙසේ දැක් වේ.
”(5) (4) වන අනුු ව්‍යවස්ථාවේ කාර්යය සඳහා ජාතික ආණ්ඩුවක් යනු, පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩිම ආසන සංඛ්‍යාව ලබාගන්නා පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂය හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායම සහ පාර්ලිමේන්තුවේ අනෙකුත් පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායම් එකතුව පිහිටුවනු ලබන ආණ්ඩුවක් වන්නේය.” මේ අනුව ජාතික ආණ්ඩුවක පාර්ශ්ව දෙකකි. ඒ ප‍්‍රධාන කොටස හා අනෙකුත් කොටස යන පාර්ශ්ව දෙකයි. ජාතික ආණ්ඩුව යනු එම පාර්ශ්ව දෙකේ එකතුවයි. එහිදී පාර්ලිමේන්තුවේ අනෙකුත් පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායම් යන්නට ඇත්තේ එක් පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂයක් හෝ එක් ස්වාධීන කණ්ඩායමක් නම් එය ඉවත් වූ විට ජාතික ආණ්ඩුව අවසන් වේ. පැවති ජාතික ආණ්ඩුවේ අනෙකුත් පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂ හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායම් ගණනාවක් විය. ඉන් ඉවත් වූයේ එක් පක්ෂයක් විනා සියල්ල නොවේ. මෙහිදී ”එකතුව” යන්න පාර්ශ්ව දෙකේ එකතුව නොව සියල්ලගේම එකතුවයැයිද එනිසා ජාතික ආණ්ඩුවට එකතු වූ ස්වාධීන කණ්ඩායමක් නියෝජනය කරන තනි මන්තී‍්‍රවරයෙකු ඉවත් වූ පමණින් ජාතික ආණ්ඩුව අවසන්යැයි කීමද එම කරුණ පාදක කර 48 (2) පරිදි ”අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරෙන්නේය”යි කීමද ජනතාව අමු අමුවේම මුලා කිරීමකි. මෙම කරුණු අනුව අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත් කර ඇත්තේ ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධානවලට පටහැනිව බව පෙනේ. කෙසේ වුවද එය විධිමත්යයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීරණය කළහොත් හෝ අතීතයටද බලපාන පරිදි ව්‍යවස්ථා සංශෝ්ධනයක් කළහොත් හෝ මිස එම ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනය කිසිවෙකුට නිවැරදි කළ නොහැක.
අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ධුරයෙන් ඉවත්කර ඇත්තේ ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනය කරමින් වුවද ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධානවලට පටහැනි නොවන ඇතැම් කරුණුද ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයන්යැයි ජනතාව අමුඅමුවේම මුලා කිරීමද බරපතළ කරුණකි.
අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා පත් කිරීමේදී ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර කැමැත්ත විමසා එම පත් කිරීම කළයුතු බවට නගන තර්කය ඉන් ඵකකි. ඊට අදාළ 42 (4) ව්‍යවස්ථාව මෙසේය. ” ජනාධිපතිවරයාගේ මතය අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ විශ්වාසය උපරිම වශයෙන් ඇති පාර්ලිමේන්තු මන්තී‍්‍රවරයා ජනාධිපතිවරයා විසින් අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරනු ලැබිය යුත්තේය.” එහිදී ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුවේ විශ්වාසය උපරිම වශයෙන් ඇත්තේ කාහටදැයි විමසා බලා පත් කිරීම කළයුතු බවට නැගෙන තර්කයටද ව්‍යවස්ථාමය පදනමක් නැත. මෙහි දැක්වෙන ජනාධිපතිවරයාගේ මතය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටත් අභියෝග කළ නොහැකි පූර්ණ අභිමතානුසාරී බලයකි. එම අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා පිළිගැනීම හෝ ඉවත් කිරීම කළ යුතුද නැද්ද යන්න පාර්ලිමේන්තුවට 46 හා 48 වැනි ව්‍යවස්ථා පාදක කර තීරණය කළ හැකි නමුත් අත්සන් ලේඛන වැන්නකින් තීරණය කිරීමට කිසිදු ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධානයක් නැත. 2015 දීද මෙබඳුම ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධාන යටතේ අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා පත් කරනු ලැබීම සිදු වූ අතර අග‍්‍රාමාත්‍යවරයාට විශ්වාසය උපරිම වශයෙන් තිබූ බච පාර්ලිමේන්තුවද ඒ මුළු කාලය පුරාම සනාථ කළේය. එනිසා අනාගත පාර්ලිමේන්තු තීරණය කුමක්ද යන්න මෙම අවස්ථාවේදී නිගමනය කිරීම නුසුදුසුය.
ජනාධිපතිවරයා විසින් 42 (4) ව්‍යවස්ථාව පරිදි කළ පත් කිරීම, මන්තී‍්‍රවරුන් බහුතරයකගේ හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කථානායකවරයාට නොසලකා සිටිය හැකි බවට කරන තර්කයද එවැන්නකි. අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ඉවත් කර ඇත්තේ පැහැදිලිවම ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනය කරමින් වුවද එය ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් බවට මත ප‍්‍රකාශ කිරීමට ඕනෑම අයෙකුට හැකි නමුත් ව්‍යවස්ථානුකූලව තීරණය කිරීමේ බලය ඇත්තේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට මිස වෙනත් කිසිවෙකුට නොවේ.
ජනාධිපතිවරයා විසින් 42 (4) ව්‍යවස්ථාව පරිදි නව අගමැතිවරයා පත් කිරීම ව්‍යවස්ථානුකූලයයි කීමද එවැන්නකි. පෙර උද්ධෘත කර ඇති 42 (4) ව්‍යවස්ථාව පරිදි ජනාධිපතිවරයාගේ මතය අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ විශ්වාසය උපරිම වශයෙන් ඇති පාර්ලිමේන්තු මන්තී‍්‍රවරයා ජනාධිපතිවරයා විසින් අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරනු ලැබීම විධිමත්ය. මෙහිදී ප‍්‍රශ්නය වනුයේ එලෙස පත් කරන්නේ කවරෙක්ද යන්න නොව සිටිය අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ව්‍යවස්ථානුකූලව ඉවත් නොකර නව අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ව්‍යවස්ථානුකූලව පත් කරනු ලබන්නේ කෙසේද යන්නයි. පෙර කී 48 (1) ව්‍යවස්ථාවේ ඉතිරි කොටස වන ”..ඇතොත් මිස, අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරෙන්නේය. එසේ වූ විට ජනාධිපතිවරයා විසින් 42 වන, 43 වන, 44 වන සහ 45 වන ව්‍යවස්ථා අනුව අග‍්‍රාමාත්‍යවරයෙකුද, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අමාත්‍යවරයන්ද, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ නොවන අමාත්‍යවරයන්ද, නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයන්ද පත් කළ යුත්තේය….” යනුවෙන් ඇති විධානය පරිදි නව අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ව්‍යවස්ථානුකූලව පත් කරනු ලබන්නේ එපරිද්දෙන් අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිර වූ පසුව පමණි. 2015 දීද නව අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා පත් කරන ලද්දේද අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසිරවීමකින් තොරව ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් කරමින් එවකට පැවති 43 (3) ව්‍යවස්ථාව පමණක් පාදක කරමින්ය. පාර්ලිමේන්තු බහුතරය පෙන්වුවහොත් එවැන්නක් ව්‍යවස්ථානුකූල කළ හැකි බවට ගෙන එන තර්කද මුසාවන්ය. නීත්‍යනුකූල විවාහය නීත්‍යනුකූලව අවසන් නොකර තවෙකක් ලියාපදිංචි කර එය පසුව නීත්‍යනුකූල කිරීමට ගන්නා පියවරක් ලෙසට මෙම අවිධිමත් ක‍්‍රියාව විධිමත් කළ නොහැක.
මෙම සමස්ත කි‍්‍රයාවලියම අපගේ පවත්නා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුුවම කළ හැකිව තිබුණේ කෙසේද යන්න ඉදිරියේදී සලකා බලමු.
සරත් සී. මායාදුන්නේ
විශ‍්‍රාමික විගණකාධිපති හා
පාර්ලිමේන්තු හිටපු මන්තී‍්‍ර
