බුදුන් වහන්සේ, ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ හා මහාවීර වැනි ආගමික නායකයන් එකල හාත්පස පැතිර තිබූ දැවෙන ප්‍රශ්නයක් වූ ‘දුප්පත්කම’ට පිළිතුරු සැපයීමට උත්සාහ නොකළේ මන් ද?
දැවෙන ප්‍රශ්නයක් ලෙසින් ම නොවෙතත් ඇහේ රොඞ්ඩක් ලෙසින් වරින් වර සිතෙහි කැවෙමින්, කැකෑරෙමින් අප තුළින් ද මේ පැනය මතුවූ බව මතක් වූයේ මෑතකදී කියවූ පොතකින් මේ ප්‍රශ්නය යළි වර නැගී තිබූ නිසා ය. ඒ පරිවර්තන කෘතිය නම් කර තිබුණේ ‘ඕෂෝ – මේ උත්කෘෂ්ට මොහොත ඔබ සතුයි’ ලෙස ය. මේ ඕෂෝ සංවාද එකතුව සිංහලට නගා තිබුණේ ෂර්ලි චන්ද්‍රා ප්‍රනාන්දු ය.
‘විප්ලවය’ යැයි කී පමණින් එකවර හා වැඩි වශයෙන් අපේ මතකයට කඩාවදින්නේ දේශපාලන විප්ලවයන් ය. ඒ අතරිනුත් ප්‍රමුඛ වන්නේ සිය වසරකට පෙර සිදු වූ ‘ශ්‍රේෂ්ඨ ඔක්තෝබර් විප්ලවයයි. විවිධ විප්ලව හා ඒවායේ න්‍යාය පිළිබඳව අප කතා කර ඇති අවස්ථා එමට ය. ඒ වෙනුවෙන් සිදු වූ පුද්ගල මැදිහත්වීම් ද අනල්ප ය. එහෙත් දුප්පත්කම නොවේ නම් පන්ති පරතරයට විසඳුම් සෙවීමට පෙර කී විප්ලවයෙන් සියවසක් ගෙවී යන තුරුමත් කිසිදු රාජ්‍යයක් සමත් වී ඇති බවක් නොපෙනෙයි.
දැන් බුදුන් වහන්සේ, ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ හා මහාවීර වැන්නන් මිනිසාගේ දුක් දුරුකිරීමට මිස දුප්පත්කම නැති කිරීමට සාධනීය ක්‍රියාමාර්ගයක් අනුගමනය නොකළේ මක්නිසා ද යන ප්‍රශ්නය යළිත් කරළියට නැගෙයි. මෙහිදී අප උත්සාහ කරන්නේ භගවාන් ශ්‍රී රාජ්නිෂ් හෙවත් ඕෂෝ ඊට සපයන පිළිතුර පරිපූර්ණ යැයි එකඑල්ලේ ම එකහඬින් ම කියන්නට නොවේ. එහෙත් අපට ද යම් තරමකින් බලපෑම් කළ මේ ප්‍රශ්නයේ අක්මුල් සොයා යාමක් ඕෂෝගේ පිළිතුරින් ගම්‍යමාන වන බව ය, අපගේ පෞද්ගලික අදහස වන්නේ.
ඕෂෝ මේ කතාව අරඹන්නේ එවකට (බුදුන් වහන්සේගේ හා ක්‍රිස්තුන් වහන්සේගේ කාලයේ) තිබූ සමාජ වාතාවරණය පිළිබඳ ඓතිහාසික චිත්‍රයක් අප තුළ රූපණය කරමිනි. ඒ සිතුවමින් ගම්‍යමාන වන්නේ එවැන්නක් ගැන සිතන්නට ඒ යුගයේදී මිනිසුනට අවකාශයක් විවරව නොතිබූ බව ය. අද දවසේදී වුව අප යමක් ගැන සිතන්නට පෙළඹෙන්නේ කිසියම් සාධකයක් (වාතාවරණයක්) ඒ ගැන සිතන්නට අපට බලකරන කල්හි ය. කාල්මාක්ස්ට (1818-1883) ඒ ගැන සිතන්නට සුදුසු පරිසරයක් නිර්මාණය කර දුන්නේ ‘කාර්මික විප්ලවය’ බව ඕෂෝ අපට සිහිකැඳවයි. (කාර්මික විප්ලවය සිදු වූවේ යැයි සැලකෙන්නේ 1760-1840 අතර කාලවකවාණුවකදී ය) කාර්මික විප්ලවය ඉතිහාසයේ සුවිශේෂී සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැලකෙන්නේ ප්‍රථම වතාවට නිෂ්පාදන කාර්යය සඳහා යන්ත්‍ර-සූත්‍ර යොදාගෙන ඉහළ නිෂ්පාදන ධාරිතාවක් ඇතිකිරීමේ හැකියාව ලද හෙයිනි. කාර්මික විප්ලවයට පෙර පැවැති වැඩවසම් යුගයේ දුප්පත්කම තුරන් කිරීමට නොහැකි වූයේ ප්‍රමාණවත් වත්කම් සමාජය සතු නොවූ නිසා බව ද ඕෂෝ පෙන්වා දෙයි. කළ හැකිව තිබුණේ ධනවතුන් අතළොස්සකගේ ධනය බලහත්කාරයෙන් අත්පත් කරගෙන ඔවුන් ද දුප්පත්කම කරා දක්කාගෙන ඒම පමණි.
දහසක් අතරින් (ධනවතුන්) එකෙකුගේ ධනය අත්පත් කරගත් පමණින් සමාජයේ දුප්පත්කම අඩුකළේ යැයි කාටවත් කියන්නට බැරිය. මිනිස් ශ්‍රමයේ (මිනිස් අතින්) නිෂ්පාදනය කළ දේ දුප්පත්කමේ රේඛාවෙන් එපිටට සමාජය තල්ලුකර දැමීමට අසමත්වූ බව මෙහිදී අප තේරුම් ගත යුතු වැදගත්ම කාරණයයි. වත්කම් ඉපයීම උදෙසා මිනිස් ශ්‍රමය වෙනුවට යන්ත්‍ර සූත්‍ර භාවිතයට ගැනීමෙන් අනතුරුව, දුප්පත්කම පලවා හැරීම පිළිබඳව සිතන්නට ඉඩ ප්‍රස්ථාව ලැබිණ. මිනිස් දෑත් දසදහසකින් කළ දේ ඉන්පසු ඊටත් වඩා අඩු කාලෙකින් යන්ත්‍රසූත්‍රවලට කළ හැකි විය. එසේ මහා පරිමාණයෙන් ධනය ඉපැයීම සිදුවන විට ‘දුප්පතුන් සැමදා දුප්පතුන් වශයෙන් නොසිටියි යුතුය.’ යන හැඟීම ඇතිවීම සාධාරණය. (ඕෂෝ, මේ උත්කෘෂ්ට මොහොත ඔබ සතුයි, 172 පිටුව)
කාල්මාක්ස් වේදිකාව මතට අවතීර්ණ වන්නේ, ඔහුට වේදිකාවක් නිර්මාණය වන්නේ කාර්මික විප්ලවයෙන් අනතුරුව බව සිහිගන්වන ඕෂෝ, සමාජයේ සමානත්වය ගැන කල්පනා කිරීම සඳහා ඔහුට (මාක්ස්ට) ලකරන ලද්දේ එවකට පැවැති සමාජ වාතාවරණය විසිනි යි කියයි. ඒ සමයේ බුදුන් වහන්සේ, ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ නම් උන්වහන්සේලාගේ ප්‍රවේශයන් සඳහා ද එවැනි වූ තවත් චින්තනයක් බලපෑම් කිරීමට ඇතැම්විට හැකිව තිබූ ආකාරය ද ඕෂෝ පෙන්වා දෙයි.
සමාජයේ පවතින අසමානත්වය නැති කරන්නට බුදුන් වහන්සේ හෝ ජේසුස් වහන්සේ උත්සාහ නොකළේ මන්ද? යන ප්‍රශ්නයට ද පිළිතුරු ගණනාවක් ඇති මුත් ඒවා තේරුම් බේරුම් කර ගත යුතුව ඇත්තේ පරිස්සමිනි යි ඕෂෝ කියයි. අසමානත්වය නැතිකිරීම පිළිබඳ අදහසක් සමාජයකට වැද්දගන්නේ ඒ සමාජය තුළ ‘සමානාත්මතාව’ පිළිබඳ හැඟීමක් ඇති විට ය. ඊට පසුබිමක් නිර්මාණය වන අවස්ථාවන්හිදී ය. මේ සම්බන්ධයෙන් ඕෂෝ පෙන්වා දෙන උපමාව අපූරු ය.
දියමන්ති එබ්බූ මාලයකින් සැරසුණ රජකුමරියක දැකීමෙන් කසල ශෝධකයකුගේ භාර්යාවක් තුළ කිසිදු ඊර්ෂ්‍යාවක් ඇති නොවන්නේ යැයි පවසන ඕෂෝ එසේ ද වුව යාබද නිවෙසක වෙසෙන වෙනත් කසල ශෝධකයකුගේ බිරිඳක් වීදුරුගල් ඇල්`ඵෑ මාලයක් පැළඳ සිටිනු දැකීමෙන් පවා ඇගේ සිත ඊර්ෂ්‍යාවෙන් රත්වී යන්නේ යැයි කියයි.
සමාජයේ පන්ති දෙකක් අතර සුවිශාල පරතරයක් පවතින්නේ නම් ඒ සමාජය නියෝජනය කරන්නේ සුපිරි ධනවතුන් හා අන්ත දිළින්දන් නම් සමසමාජයක් ඇති කිරීම යනු හිතලුවකි. අසමානත්වයේ කටුක වේදනාව බුදුන් වහන්සේගේ හෝ ක්‍රිස්තුන් වහන්සේගේ කාලයේ ඒ සමාජ පන්තිවල ජීවත් වූ මිනිසුන්ට දැනී නැත.
ඉනික්බිති ව ඕෂෝ පෙන්වා දෙන්නේ විප්ලවයෙන් පසු සෝවියට් දේශයේ කවිය සහ කලාව මියයාම පිළිබඳව ය. එය අහම්බයක් නොවන්නේ යැයි ඕෂෝ කියන්නේ ලියෝ තොල්ස්තෝයි, පියෙදෝර් දොස්තයොවුස්කි වැනි දැවැන්තයන් සමඟ තරග කළ හැක්කේ කාටදැයි ප්‍රශ්න කරමිනි. ලෝකයේ උසස් ම නවකතාකරුවන් දසදෙනා අද දවසේදී හෝ නම් කෙරුණහොත් ඉන් පස්දෙනකු හෝ රුසියාව නියෝජනය කරනු නියත යැයි ඕෂෝ පවසයි. සාහිත්‍යකලාවේ උපරිව්‍යුහය නියෝජනය කළ තෝල්ස්තෝයිගේ, ඩොස්ටොයෙවුස්කිගේ, ගෝර්කිගේ රට විප්ලවයෙන් පසු මිහිතලයෙන් අතුරුදහන් වූ බව ය, ඕෂෝ කියා සිටින්නේ. මිනිස් ඉතිහාසයේ සිදු වූ පිරිමැසිය නොහැකි දැවැන්ත පාඩුව වන්නේ රුසියාවේ කවිය මියයාම යැයි ද ඔහු වැඩිදුරටත් කියා සිටී.
ඕෂෝ මේ අදහස් දක්වන්නේ විප්ලවයට එරෙහිව යැයි තේරුම්ගත යුතු ද නැත. ඕෂෝ පුන පුනා කියන්නේ ද විප්ලවයක් සිදුවිය යුතු බව ම ය. එහෙත් මේ විප්ලවය හා ඒ විප්ලවය අතරේ පවතින්නේ විප්ලවීය වෙනසකි.
එක් විප්ලවයක් හැර අනකේ සියලු විප්ලව අසාර්ථක වී ඇතැයි ඕෂෝ කියන්නේ බාහිර විප්ලවයට පෙර මිනිසා තමාගේ අභ්‍යන්තරය වෙත එබී බැලීමේ අවශ්‍යතාව අවධාරණය කරමිනි.
මේ ප්‍රචණ්ඩත්වය එන්නේ කොහෙන් ද?
මමත්වය රජයන සිතිවිලි කෙසේ පහළ වන්නේ ද?
මේ ප්‍රශ්න අපට ඉතා නැවුම් ය. විද්‍යාව විසින් ද විසඳනු නොලැබූ මේ ප්‍රශ්න කවදා හෝ විද්‍යාවෙන් විසඳෙනු ඇතැයි ද සිතීම ද උගහට ය.
විනාශය පැමිණෙන්නේ වෙනත් ග්‍රහලෝකයකින් නොවන බවත් අපේ මිනීවළවල් අපම කපමින් සිටින බවත් ඕෂෝ කරුණු සහිතව පෙන්වා දෙයි. මීට හේතුව මිනිසාගේ විකසනයේ පවතින අසමතුලිතභාවය යැයි ද වැඩිදුරටත් පවසයි. විද්‍යාව, තාක්ෂණය වැඩිදියුණු කරගනිමින් සිටිය ද විඥානය ඒ තත්ත්වයට ගෙන ඒමට අප අපොහොසත් ය. විෂයානුබද්ධ දේ නොඑසේනම් බාහිර දේ බෙදා හදා ගැනීම අපහසු නොවෙතත් ආත්මගත දෙයක් එසේ කළ නොහැකි ය. හදගැඹරේ වන සත්‍යය මතු කර ගැනීම අදාළ පුද්ගලයා ස්වෝත්සාහයෙන් ම කරගත යුත්තකි. එය වෙළෙඳපොළේ විකිණීමට තබා නැති අතර මිලදී ගැනීමට නොහැකි නිසා සොරකම් කිරීමට ද නොහැකි ය.
අවිඥානක තත්ත්වයේ පසුවන මිනිසුන්ට ඕනවට වැඩි බලයක් ලබාදීම අතිශයින් භයානක කටයුත්තක් වන බව ය, ඕෂෝගේ අදහස වන්නේ. ‘විඥානය අතින් බැලුවොත් දේශපාලනඥයා තමයි අන්තිම අඩියෙ ඉන්නේ’ යි ඔහු කියයි. ඊට හේතුව ඔවුන්ගේ ඉලක්කගත බලාපොරොත්තුව වන්නේ බලගතුවීමේ ආශාව ම වීමයි.
රුසියාව ඉතා දරුණු ගණයේ විප්ලවයකින් පසුව සමානාත්මතාව ස්ථාපිත කිරීමට වෑයම් කළ ද අලුතෙන් ඇතිවුණ පාලක පන්තිය පෙර සිටි පාලක පන්තිය තරමට ම බලවත්වූ බවත්, අද චීනයේ සිදුවෙමින් පවතින්නේ ද (ඕෂෝ ජීවත් වූ යුගයේ) ඒ දෙයම බවත් මෙහිදී අවධාරණය කෙරේ.
කොමියුනිස්ට් වාදය රට තුළ ස්ථාපිත වීමෙන් අනතුරුව හැම ලේඛකයා ම, හැම කවියා ම හැම චිත්‍රශිල්පියා ම සේවය කළ යුතු වූයේ ‘සමාජවාදයට’ ය. සාහිත්‍යකලාව පැවතිය යුතු වූවේ ඒ ගැන අබමල් රේණුවක දැනීමක් නැති අමන රාජ්‍ය නිලධාරින්ගේ තීන්දු තීරණවලට අනුගතව ය. (චිංගී ස් අයිත්මාතෝව් නම් වූ සෝවියට් ලේඛකයා පසුකාලීනව ලියූ නවකතා තුළින් මේ තත්ත්වය බොහෝ පාඨකයන්ට ද අතැඹුලක් වී තිබේ) නියම කවියාට කිසිවකුටත් සේවය කළ හැකි නැතැයි ඕෂෝ කියයි. ප්ලේටෝගේ (ඍැචමඉකසජ කෘතියේ) අවධාරණයකට අනුව පරමාදර්ශි රාජ්‍යයන් තුළට කවියන් වද්දා නොගත යුතුය යන කියමන උපුටා දක්වමින් ඕෂෝ අසන්නේ ‘ඇයි ඔහු කවියන්ට මෙතරම් බිය වන්නේ?’ කියා ය. ප්ලේටෝට අවශ්‍ය වූයේ එක්තරා ජීවන රටාවක් ජනතාව මත පැටවීම ය. ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් පසු කවියා මියගියේ යැයි ඕෂෝ කියන්නේ ද ඒ අනුව ය. ඕෂෝගේ බොහෝ අවධාරණයන් ඔස්සේ ඔහුගේ කලාකාමී, රසකාමී බව ද ඉස්මතු වන බවකි, පෞද්ගලිකව අපට හැඟීයන්නේ.
‘මාක්ස් භාවිත කරන්නේ කාව්‍ය විහීන බසකි. ඔහුගේ පොත් කියවීම ඉතා වෙහෙසකර කටයුත්තකි’ යි ඕෂෝ කියයි. ඔහු එසේ කියන්නේ දාස් කැපිටාල් කෘතිය ප්‍රස්තුතව ය. එය සම්පූර්ණයෙන් කියවා ඇත්තන් (කොමියුනිස්ට්වාදීන් අතරේ පවා) කොතරම් නම් විරල විය හැකි දැයි අසන ඕෂෝ ඉනික්බිතිව පළකරන්නේ මෙවැනි අදහසකි.
ක්‍රිස්තුන් වහන්සේට කවිය තිබිණ. උන්වහන්සේ කතා කලේ කාව්‍යමය බසකිනි. බුදුන් වහන්සේට ද එය තිබිණ. උන්වහන්සේ ජීවමාන කාව්‍යයකි. (200 පිටුව)
සංකල්ප අලුතින් ගොඩනගා ගැනෙන්නේ යම් යම් ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයන් සොයා ඒ මතට පෞද්ගලික අභිප්‍රායයක් ද ඇතු`ඵ කිරීමෙනි. මේ ක්‍රමය ඉතා අපූර්වාකාරයෙන් භාවිතයට ගන්නේ දේශපාලනඥයා ය. රට, ජාතිය, ආගම එහිදී ඔහු තමාගේ කර ගන්නේ කිසිදු පදනමකින් තොරව ය.
මවුබිම පිළිබඳ සංකල්පය කරළියට නැගුණු අවස්ථාවක ඕෂෝ කියා ඇත්තේ ‘ඒක පිස්සු කතාවක්. මේ ලෝකයම මගේ’ කියා ය. විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයකුව සිටියදී තමනට හමුදා පුහුණුව ලබාදීමට සැරසුණු මොහොතේ (ඉන්දීය රජයෙන් එවැනි නියෝගයක් පැණවුණු අවස්ථාවේ) ඔහු උපකුලපතිවරයාට මෙසේ කියා තිබේ.
මව්භූමිය කියන්නේ මොකක්ද කියලා මට ඔබ පැහැදිලි අදහසක් දෙන්න. මගේ ඇස් පනාපිට ම රටෙන් කොටසක් පකිස්ථානය බවට පත් වුණා. දැන් ඒක මගේ මාතෘභූමිය නොවේ. ඒක දැන් මගේ සතුරු රටක්. දැන් මට ලබා දෙන්න යන හමුදා පුහුණුව වෙන එහෙකට නොවේ. පකිස්ථානයට විරුද්ධ ව සටන් කරන්න. අනාගතයේ දී පංජාබය නිදහස් රටක් බවට පත් වේවි. එතකොට ඒ භූමිභාගය මගේ රටට අයිති නැහැ. එතකොට මේ මොන වගේ මවු කෙනෙක්ද? හිස, අත්, පා සැරින් සැරේ අතුරුදහන් වෙනවා. මොන කෑල්ල ඉතිරි වුණත් මං වගකීමට පත්වෙනවා. කෑල්ලෙන් කෑල්ල අඩු වුණා කියලා මගේ වගකීම අඩුවෙන්නෙත් නැහැ.
භූමිය යනු භූමිය ම මිස වෙන කිසිවක් නො වේ. සමස්ත භූමිතලය ම අපේ මව නො වේ නම් කිසිදු වෙන් කළ, කෑලිවලට කැඩූ භූමිතලයක් අපේ මව නො වේ. රටවල් ඉපදෙමින් අතුරුදහන් වෙමින් පවතී. ඒවා දේශපාලන ව්‍යාපෘතීන් මිස අන් කිසිවක් නො වේ. (83-84 පිටු)
සැබෑ විප්ලවයක් ලෝකයේ සිදුවන අවස්ථාව ලෙස ඕෂෝ දකින්නේ සැබෑ ආගමික විඥානයක් :ඍැකසටසදබ.ි ක්‍දබිජසදමිබැි* ස්ථාපිත වන දවස ය. මෙහිදී කෙනෙකුට පැන නැගෙනු ඇත්තේ ඕෂෝගේ ආගම කුමක් ද? යන පැනයයි. එහෙත් ඕෂෝට ආගම ගැන ඇත්තේ ද වෙනස්ම අදහසකි.
කිතු දහම, හින්දු ආගම, ඉස්ලාම් ආගම හා බෞද්ධාගම යනාදිය සැබෑ ආගම් යැ යි පැවසිය නොහැකි ය. නිර්ව්‍යාජ බව පිළිබඳ සැකසාංකා මතු වේ. ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ සැබෑ ය. එහෙත් කිතු දහම එසේ යැ යි කිව නොහැකිය. බුදුන් වහන්සේ සැබෑ ය. එහෙත් බුදු දහම එසේ යැයි කිව නොහැකි ය. කිතු දහම හා බුදු දහම නිර්මාණය කෙළේ මිනිසුන් ය. අප බුදු දහම හා කිතු දහම අපගේ අවශ්‍යතාවන්ට අනුව අපේ සිතැඟි හා අගතීන්ට අනුව නිර්මාණය කළ දෙයකි. (162 පිටුව)
ආගම අරබයා විප්ලවයක් හටගැනුණහොත් ලොව පුරා ඇතිවන්නේ ලේබල් සහිත විවිධ ආගම් නොව එක ම ආගම දහමකි යි ඕෂෝ කියයි. එය සබඳතා වර්ධනය කරන්නකි. උසස් සවිඥානකත්වයකි. ආලෝක වර්ෂාවකි. පූර්ණ විප්ලවයකි.■

කැත්ලීන් ජයවර්ධන

ප්‍රවීණ නාට්‍යකරු සුගතපාල ද සිල්වා විසින් 1975 දී පරිවර්තනය කර, නිෂ්පාදනය කළ ‘තුරඟ සන්නිය’ නාට්‍යය වර්තමාන ලංකාව අත්විඳින තත්ත්වය පිළිබඳ කැඩපතක් අල්ලන බව අපගේ අදහසයි. තුරඟ සන්නිය හංගේරියානු නාට්‍ය රචක ජුලියස් හේ නාට්‍යකරුවාගේ “ද හෝස්” නාට්‍යයේ පරිවර්තනයකි. (Julius Hay’s The horse) තුරඟ සන්නිය නාට්‍යයට පාදක වන්නේ යමෙකු තනතුරකට පත් කිරීමෙන් ඇති වූ සිද්ධියකි. එම සිද්ධිය රෝම අධිරාජ්‍යයාගේ කාල වකවානුව තුළ ඇතිවුණ සිද්ධියකි.

ජනසම්මත ආණ්ඩුවක් වූ රෝම රජය සීසර් පරම්පරාව ඔස්සේ ඒකාධිපති රජයකට ගමන් කරන අතර කලිගුලා නම් පාලකයා එය ඒකමතික පාලනයකට රැගෙන යයි. ඔහු එක අවස්ථාවක ඔහුගේ සිත ගත් අශ්වයකු කොන්සාල් තනතුරට පත්කරයි. මෙම සිද්ධිය පසුබිම් කරගෙන ජුලියස් හේ, ද හෝස් නාට්‍යය රචනා කරයි. නාට්‍යයට අනුව කලිගුලා අධිරාජ්‍යයා අශ්ව තරඟයකදී තමාට සෞභාග්‍යය ළඟා කළ ඉන්චිටේටස් අශ්වයා පුරෝහිත තනතුරට පත්කර ගනී. අශ්වයා පුරෝහිත වීමෙන් පසුව රෝමය උඩුයටිකුරු වෙයි. අශ්වයකු පුරෝහිත කරන කලිගුලා තමාට ඇති ශක්තිය වටහාගන්නේ මෙසේය.

කලිගුලා: (තනියම පිවිස) මම චක්‍රවර්ති වෙමි. මම දෙවියා වෙමි. මම මට නමස්කාර කරමි. මම, මා පාමුල දූවිල්ලේ පෙරළෙමි. මොනවා? මම දූවිල්ලේ? මම චක්‍රවර්ති? දෙවියා? එහෙත් මා නොකරත් නම් එසේ කිරීමට කවර සුදුස්සෙක් වෙත් ද? මනුෂ්‍ය කාලකන්නීන්ගේ භක්තිය විසින් මා විස්තාරණය කළ යුතු ද? දෙවියන්ගේ භක්තියට මම සුදුසු වෙමි. එහෙත් නිශ්චිත එකම දෙවියා මම වෙමි. එසේය. තමාට නමස්කාර කරගැනීමට එකම සුදුස්සාත් මම වෙමි. අනිත් අතට මට නමස්කාර කිරීමට එකම සුදුස්සාත් මම පමණක් වෙමි. (25 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)

මෙසේ තමා ගැන කියා ගන්නා කලිගුලා වරෙක තමා දෙවියකුයැයි සිතමින් දෙවියන්ගේ පිළිමවල හිස් ගසාදමා තම හිස් ඒ කඳන් මත සවිකරන්නැයි අණකරයි. කලිගුලා අශ්වයා පුරෝහිත බවට පත්කළ පසු පුරෝහිත අශ්වයා නගරවැසියන්ගේ එකම සිහිනය බවට පත්වෙයි. අශ්ව භාණ්ඩවලින් වෙළෙඳපොළ පිරෙයි.

සුරාසල් හිමියා: මෙන්න, නෝනාවරුනි මහත්වරුනි අලු‍ත්ම රෝමන් මෝස්තර. නවීන මාදිලියේ නාස් පටි හා කටකලියා සුරුවම්. ලාභයි- ලාභයි ඕනෑම පසුම්බියකට ඔරොත්තු දෙනවා. රිදී නම් රිදී- රත්තරං ඕන නම් රත්තරං. ඉල්ලන්න ඉල්ලන්න. නාස්පටි ලාභයි. කටකලියා ලාභයි. ඉන්චිටේටස් නාස් පටි හා සුරුවම්. (54 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)
නාට්‍යයේ කූටප්‍රාප්තිය වන්නේ කලිගුලා විසින් පුරෝහිත ඉන්චිටේටස් අශ්වයාට මිනිස් බිරිඳක සෙවීමට ගන්නා උත්සාහයයි. රෝමපුරයේ සියලු‍ දෙමාපියෝ තම දියණියන් ඉන්චිටේටස්ට විවාහ කරදීමට තරඟ වදිති. පෝනි ටේල්, හේෂාරවය, අශ්ව ගමන විවාහය අපේක්ෂිත තරුණියන්ගේ ජීවන විලාසිතා බවට පත්වෙයි. අවසානයේ දැඩි තරගයකින් පසු බැංකුපතියකුගේ දියණියක වන අමියානා ඉන්චිටේටස්ගේ බිරිඳ බවට පත්වෙයි. ඉන්පසු අශ්වයාගේ හිමිකාරිත්වය දරන සිලේනස් (රෝම නගරයට ආගන්තුක ගම්බද තරුණයා) අමියානා සමඟ සම්බන්ධ වන්නේ දේවත්වයට නැගූ පුරෝහිත අශ්වයාට රාත්‍රියේ මිනිසෙකු වීමේ ඇති හැකියාව පිළිබඳව පවසමිනි.

අවසානයේදී කලිගුලාට පුරෝහිත අශ්වයාගේ බිරිඳට හිත යන අතර එම අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් කලිගුලා අශ්වයෙකුට අඳී. සිලේනස්ගේ උපක්‍රමයට අනුව එම අවස්ථාවේ කලිගුලා හොඳටම පහර කන අතර එම අවස්ථාවේ කුමන්ත්‍රණයකින් පුරෝහිත අශ්වයා මියයයි. කලිගුලා පහරකෑමත් සමඟ දිවයන අතරතුර ප්‍රේක්ෂාගාරයට මෙසේ පවසයි.

කලිගුලා: (ප්‍රේක්ෂකයනට) මාව බේරගන්න, මාව බේරගන්න. මාව හංගන්න. මොකක්ද මං කරලා තියෙන වරද? මං අහන්නේ අධිරාජයෙක් වගේ නෙවෙයිද මං හැසිරෙන්නේ? මං වෙනස්ද? අධිරාජයෙක් නොකළ යුතු දෙයක් මං කළාද? (තවමත් ඈත ලු‍හුබඳිනවුනට) උඹලයි වගකියන්න ඕන. කාටත් ලැබෙන්නෙ ඒගොල්ලන්ට ගැලපෙන අධිරාජයෙක්. (ප්‍රේක්ෂකයන්ට) ඔහේ හිතනව ද ඔහේ වඩා හොඳ අධිරාජයෙක් වෙයි කියලා? නැත්නම් අධිරාජිනියක් වෙයි කියලා? (ලු‍හුබඳිනවුනට) ඒත් හිටපල්ලා, හිටපල්ලා. මං ආයෙත් සිංහාසනාරූඪ වනතෙක් හිටපල්ලා.

(102 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)
ඒකාධිපතිවාදය, පුද්ගලාභිවන්දනය මත ගොඩනැගුණු විපරීත සමාජයක් පිළිබඳ උපහාසාත්මක ප්‍රකාශනයක් වන එය වර්තමානයේ අප අත්දකින යථාර්ථයට සමීප තත්ත්වයකි. ලංකේය ඉතිහාසය නිරීක්ෂණය කරන විට රටවැසියන් ලෙස කලිගුලන් සහ තුරඟ සන්නි නිර්මාණය කළ අවස්ථා පිළිබඳ බොහෝ සාධක අපට සොයාගත හැක. අප මේ අත්විඳින්නේ එක් තුරඟ සන්නියක කූටප්‍රාප්තියයි. පුද්ගලයකු ශිෂ්ට මිනිසෙකු කරන නූතනත්වය පිළිබඳ සංකල්ප පවා මගහැරෙමින්‍ වැඩවසම් රාජාණ්ඩු ක්‍රමයක් පිළිබඳ තවමත් සිහින දකින ලාංකිකයාට අනාගතයේ තවදුරටත් තුරඟ සන්නි නැරඹිය හැක.
සියලු‍ විනෝද අවකාශ දියවී ගිය පසු රටක් ලෙස තමාටම සිනාසීමේ විපරීත, සංත්‍රාසික මොහොතකට අපි දැන් ළඟාවී සිටිමු. මේ ගෙවීයන්නේ අප විසින් නිර්මාණය කළ තුරඟ සන්නි දෙස බලා ඉන් වියුක්තව, තම හැකි පමණින් විනෝද වන අවස්ථාවකි. ලෝක ජනතාව මේ තුරඟ සන්නිය රසවිඳින්නේ ඔබෙන් වියුක්තව නොව ඔබද ඊට එකතු කරගනිමිනි. අවසාන වශයෙන් මිනිස් සමාජයක් ලෙස අප තවදුරටත් තුරඟ සන්නි නිර්මාණය කළ යුතුද?
‘මේ ක්‍රමයේ සැබෑ ශක්තිය රැඳීඇත්තේ අධිපතිවාදී පන්තියේ ප්‍රචණ්ඩත්වය තුළ නොවේ, රාජ්‍ය තන්ත්‍රයේ අන්තනෝමතික බලශක්තිය තුළද නොවේ. පාලකයන්ගේ ලෝක දෘෂ්ටිය පිළිගෙන ඊට අනුගතවන පුරවැසියා තුළය.’ : අන්තෝනියෝ ග්‍රාම්ස්චි.■

 සුදත් අබේසිරිවර්ධන

ප්‍රවීණ නාට්‍යකරු සුගතපාල ද සිල්වා විසින් 1975 දී පරිවර්තනය කර, නිෂ්පාදනය කළ ‘තුරඟ සන්නිය’ නාට්‍යය වර්තමාන ලංකාව අත්විඳින තත්ත්වය පිළිබඳ කැඩපතක් අල්ලන බව අපගේ අදහසයි. තුරඟ සන්නිය හංගේරියානු නාට්‍ය රචක ජුලියස් හේ නාට්‍යකරුවාගේ “ද හෝස්” නාට්‍යයේ පරිවර්තනයකි. (Julius Hay’s The horse) තුරඟ සන්නිය නාට්‍යයට පාදක වන්නේ යමෙකු තනතුරකට පත් කිරීමෙන් ඇති වූ සිද්ධියකි. එම සිද්ධිය රෝම අධිරාජ්‍යයාගේ කාල වකවානුව තුළ ඇතිවුණ සිද්ධියකි.

ජනසම්මත ආණ්ඩුවක් වූ රෝම රජය සීසර් පරම්පරාව ඔස්සේ ඒකාධිපති රජයකට ගමන් කරන අතර කලිගුලා නම් පාලකයා එය ඒකමතික පාලනයකට රැගෙන යයි. ඔහු එක අවස්ථාවක ඔහුගේ සිත ගත් අශ්වයකු කොන්සාල් තනතුරට පත්කරයි. මෙම සිද්ධිය පසුබිම් කරගෙන ජුලියස් හේ, ද හෝස් නාට්‍යය රචනා කරයි. නාට්‍යයට අනුව කලිගුලා අධිරාජ්‍යයා අශ්ව තරඟයකදී තමාට සෞභාග්‍යය ළඟා කළ ඉන්චිටේටස් අශ්වයා පුරෝහිත තනතුරට පත්කර ගනී. අශ්වයා පුරෝහිත වීමෙන් පසුව රෝමය උඩුයටිකුරු වෙයි. අශ්වයකු පුරෝහිත කරන කලිගුලා තමාට ඇති ශක්තිය වටහාගන්නේ මෙසේය.

කලිගුලා: (තනියම පිවිස) මම චක්‍රවර්ති වෙමි. මම දෙවියා වෙමි. මම මට නමස්කාර කරමි. මම, මා පාමුල දූවිල්ලේ පෙරළෙමි. මොනවා? මම දූවිල්ලේ? මම චක්‍රවර්ති? දෙවියා? එහෙත් මා නොකරත් නම් එසේ කිරීමට කවර සුදුස්සෙක් වෙත් ද? මනුෂ්‍ය කාලකන්නීන්ගේ භක්තිය විසින් මා විස්තාරණය කළ යුතු ද? දෙවියන්ගේ භක්තියට මම සුදුසු වෙමි. එහෙත් නිශ්චිත එකම දෙවියා මම වෙමි. එසේය. තමාට නමස්කාර කරගැනීමට එකම සුදුස්සාත් මම වෙමි. අනිත් අතට මට නමස්කාර කිරීමට එකම සුදුස්සාත් මම පමණක් වෙමි. (25 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)

මෙසේ තමා ගැන කියා ගන්නා කලිගුලා වරෙක තමා දෙවියකුයැයි සිතමින් දෙවියන්ගේ පිළිමවල හිස් ගසාදමා තම හිස් ඒ කඳන් මත සවිකරන්නැයි අණකරයි. කලිගුලා අශ්වයා පුරෝහිත බවට පත්කළ පසු පුරෝහිත අශ්වයා නගරවැසියන්ගේ එකම සිහිනය බවට පත්වෙයි. අශ්ව භාණ්ඩවලින් වෙළෙඳපොළ පිරෙයි.

සුරාසල් හිමියා: මෙන්න, නෝනාවරුනි මහත්වරුනි අලු‍ත්ම රෝමන් මෝස්තර. නවීන මාදිලියේ නාස් පටි හා කටකලියා සුරුවම්. ලාභයි- ලාභයි ඕනෑම පසුම්බියකට ඔරොත්තු දෙනවා. රිදී නම් රිදී- රත්තරං ඕන නම් රත්තරං. ඉල්ලන්න ඉල්ලන්න. නාස්පටි ලාභයි. කටකලියා ලාභයි. ඉන්චිටේටස් නාස් පටි හා සුරුවම්. (54 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)
නාට්‍යයේ කූටප්‍රාප්තිය වන්නේ කලිගුලා විසින් පුරෝහිත ඉන්චිටේටස් අශ්වයාට මිනිස් බිරිඳක සෙවීමට ගන්නා උත්සාහයයි. රෝමපුරයේ සියලු‍ දෙමාපියෝ තම දියණියන් ඉන්චිටේටස්ට විවාහ කරදීමට තරඟ වදිති. පෝනි ටේල්, හේෂාරවය, අශ්ව ගමන විවාහය අපේක්ෂිත තරුණියන්ගේ ජීවන විලාසිතා බවට පත්වෙයි. අවසානයේ දැඩි තරගයකින් පසු බැංකුපතියකුගේ දියණියක වන අමියානා ඉන්චිටේටස්ගේ බිරිඳ බවට පත්වෙයි. ඉන්පසු අශ්වයාගේ හිමිකාරිත්වය දරන සිලේනස් (රෝම නගරයට ආගන්තුක ගම්බද තරුණයා) අමියානා සමඟ සම්බන්ධ වන්නේ දේවත්වයට නැගූ පුරෝහිත අශ්වයාට රාත්‍රියේ මිනිසෙකු වීමේ ඇති හැකියාව පිළිබඳව පවසමිනි.

අවසානයේදී කලිගුලාට පුරෝහිත අශ්වයාගේ බිරිඳට හිත යන අතර එම අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් කලිගුලා අශ්වයෙකුට අඳී. සිලේනස්ගේ උපක්‍රමයට අනුව එම අවස්ථාවේ කලිගුලා හොඳටම පහර කන අතර එම අවස්ථාවේ කුමන්ත්‍රණයකින් පුරෝහිත අශ්වයා මියයයි. කලිගුලා පහරකෑමත් සමඟ දිවයන අතරතුර ප්‍රේක්ෂාගාරයට මෙසේ පවසයි.

කලිගුලා: (ප්‍රේක්ෂකයනට) මාව බේරගන්න, මාව බේරගන්න. මාව හංගන්න. මොකක්ද මං කරලා තියෙන වරද? මං අහන්නේ අධිරාජයෙක් වගේ නෙවෙයිද මං හැසිරෙන්නේ? මං වෙනස්ද? අධිරාජයෙක් නොකළ යුතු දෙයක් මං කළාද? (තවමත් ඈත ලු‍හුබඳිනවුනට) උඹලයි වගකියන්න ඕන. කාටත් ලැබෙන්නෙ ඒගොල්ලන්ට ගැලපෙන අධිරාජයෙක්. (ප්‍රේක්ෂකයන්ට) ඔහේ හිතනව ද ඔහේ වඩා හොඳ අධිරාජයෙක් වෙයි කියලා? නැත්නම් අධිරාජිනියක් වෙයි කියලා? (ලු‍හුබඳිනවුනට) ඒත් හිටපල්ලා, හිටපල්ලා. මං ආයෙත් සිංහාසනාරූඪ වනතෙක් හිටපල්ලා.

(102 පිටුව, තුරඟ සන්නිය)
ඒකාධිපතිවාදය, පුද්ගලාභිවන්දනය මත ගොඩනැගුණු විපරීත සමාජයක් පිළිබඳ උපහාසාත්මක ප්‍රකාශනයක් වන එය වර්තමානයේ අප අත්දකින යථාර්ථයට සමීප තත්ත්වයකි. ලංකේය ඉතිහාසය නිරීක්ෂණය කරන විට රටවැසියන් ලෙස කලිගුලන් සහ තුරඟ සන්නි නිර්මාණය කළ අවස්ථා පිළිබඳ බොහෝ සාධක අපට සොයාගත හැක. අප මේ අත්විඳින්නේ එක් තුරඟ සන්නියක කූටප්‍රාප්තියයි. පුද්ගලයකු ශිෂ්ට මිනිසෙකු කරන නූතනත්වය පිළිබඳ සංකල්ප පවා මගහැරෙමින්‍ වැඩවසම් රාජාණ්ඩු ක්‍රමයක් පිළිබඳ තවමත් සිහින දකින ලාංකිකයාට අනාගතයේ තවදුරටත් තුරඟ සන්නි නැරඹිය හැක.
සියලු‍ විනෝද අවකාශ දියවී ගිය පසු රටක් ලෙස තමාටම සිනාසීමේ විපරීත, සංත්‍රාසික මොහොතකට අපි දැන් ළඟාවී සිටිමු. මේ ගෙවීයන්නේ අප විසින් නිර්මාණය කළ තුරඟ සන්නි දෙස බලා ඉන් වියුක්තව, තම හැකි පමණින් විනෝද වන අවස්ථාවකි. ලෝක ජනතාව මේ තුරඟ සන්නිය රසවිඳින්නේ ඔබෙන් වියුක්තව නොව ඔබද ඊට එකතු කරගනිමිනි. අවසාන වශයෙන් මිනිස් සමාජයක් ලෙස අප තවදුරටත් තුරඟ සන්නි නිර්මාණය කළ යුතුද?
‘මේ ක්‍රමයේ සැබෑ ශක්තිය රැඳීඇත්තේ අධිපතිවාදී පන්තියේ ප්‍රචණ්ඩත්වය තුළ නොවේ, රාජ්‍ය තන්ත්‍රයේ අන්තනෝමතික බලශක්තිය තුළද නොවේ. පාලකයන්ගේ ලෝක දෘෂ්ටිය පිළිගෙන ඊට අනුගතවන පුරවැසියා තුළය.’ : අන්තෝනියෝ ග්‍රාම්ස්චි.■

 සුදත් අබේසිරිවර්ධන

 ඉසබෙල් අයියන්දේ

ඉසබෙල් අයියන්දේ ලාංකීය පාඨකයාට ඉතාමත් සමීප ලේඛිකාවක් නිසා ඇයව විශේෂයෙන් හඳුන්වා දීමට අවශ්‍යතාවක් නැත. ඇය ලොව පුරා ඉමහත් ප්‍රසිද්ධියක් ගෙන දුන් The House of the Spirits කෘතියේ සිට ඇය සම්පාදනය කළ කෘති බොහෝමයක් මේ වන විට සිංහල භාෂාවටද පරිවර්තනය වී ඇත. පසුගිය 14 වැනිදා නිව්ය‍ොර්ක් නුවරදි පැවැත්වෙනු ලැබූ, එරට ජාතික ග්‍රන්ථ සම්මාන උළෙලහිදි ලේඛකයෙකුට ජිවිත කාලය පුරා එක්වරක් පමණක් පිදෙන ගෞරව සම්මානයෙන්ද ඉසබෙල් අයියන්දේ  පිදෙනු ලැබීය. ස්පාඥ්ඥ භාෂාවෙන් ලේඛණ කාර්යයේ යෙදෙන ලේඛකයෙක් හෝ ලේඛිකාවක් එම සම්මානයෙන් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ පළමු අවස්ථාවද එයයි.  ඇය එම සම්මානය පිළිගනිමින්, ඇයගේ ලේඛණ ජීවිතයේ අරමුණු ගැන පැහැදිලි කරමින් සහ බටහිර ලෝකය විසින් වත්මන් සරණාගත ගැටළුව විසඳීමට දරන ප්‍රයත්නය විවේචනය කරමින් කරන ලද කථාව බොහෝ දෙනාගේ පැසසුමට ලක් වූ අතර එය අනතර්ජාලය හරහා ඉතාමත් වේගයෙන් සාහිත්‍ය ලෝලින් අතරද පැතිර ගියේය. පහතින් දැක්වෙන්නේ BOOK PAGE –  America’s book review  නම් වෙඩ් අඩවියේ පළවුනු, පසුගිය වසරේ ජූනි මාසයේ එළි දැක්වෙනු ලැබු ඇයගේ නවකතාව වන  In the Midst of Winter කෘතිය සම්බන්ධයෙන් ඉසබෙල් අයියන්දේ සමඟ කරන ලද සංවාදයක් ඇසුරින් සකස් කරන ලද ලිපියේ අසංක්ෂිප්ත පරිවර්තනයයි.

නිව්යෝර්ක් නුවර හරහා හිම කුණාටුවක් හමා යමින් තිබියදී, වයස අවුරුදු හැටක් වයසැති, නිව්යෝර්ක් විශ්වවිද්‍යාලයේ  මහාචාර්යවරයෙකු වූ රිචඩ් බෝමාස්ටර් අරුම පුදුම දේවල් පෙළකටම මුහුණ දෙයි.  ඔහුගේ මෝටර් රථය, සුදුපැහැ ලෙක්සස් වර්ගයේ මෝටර් රථයක පසුපස හා ගැටෙයි. ඉන් මතුවන, තරුණ ලතින් ඇමරිකානු රියදුරුවරියක, එකවර ඇරුණු ඩිකියේ පියන වසා දැමීමට අසාර්ථක උත්සායහක යෙදෙන්නී, රිචඩ් තමන් හා සම්බන්ධ විය හැකි තොරතුරු සහිත කාඩ් පත  ඇයට දුන් වහාම එතැනින් ඉගිල යන්නීය. ඔහු මුහුණ දුන් සැක මුසු සිදුවීමෙන් මනසද අවුල් වී, රිචඩ් නිවෙස බලා යන්නේ වෙහෙසෙකර දවසක නිමාව දකිනු සඳහාය, එහෙත් උදව්වක් පතා රියදුරුවරිය ඔහුගේ නිවෙසේ දොර අසලට පැමිණ ඇති බව ඔහුට ඉක්මනින්ම දැන ගන්නට ලැබෙයි.

සතුට දනවන සේම තදින් සිත් සසල ද කරන, ඉසබෙල් අයියන්දේගේ අලුත්ම නවකතාව, In the Midst of Winter කියවන පාඨකයන් ලෙස, ඔබට එවැනි අරුම පුදුම හැරවුම් ලක්ෂ සහිත බොහෝ සිදුවීම්  දැනගැනීමට හැකි වනු ඇත. රිචඩ් ගේ ජිවිතයට ඇතුළුවන කාන්තාවන් දෙදෙනා එනම් – එව්ලින් නම් වු ග්වාතමාලාවේ සිට පැමිණි සංක්‍රමණික කාන්තාව‍ සහ ඔහු විසූ තට්ටු නිවාසයේ පහළ මාලයේ ජිවත් වන,  බාහිර කථිකාචාර්යවරියක ලෙස සේවය කරන ලුසියා නම් වු මහාචාර්යවරිය –  ඔහුගේ චාරිකාව හා වෙළී, එය සුපෝෂණය කරයි. ඉතාමත් සුන්දර ගෙත්තමක් සේ ලියා ඇති කතාන්දරය- අභිරහස්, අරුමැසි ආලය, ඓතිහාසික ප්‍රබන්ධයන්ගෙන් සම්මිශ්‍රිත – ඒ අපූරු චරිත ත්‍රිත්වය, පූර්වයෙන් අනුමාන කළ නොහැකි  ආකාරයකට එකිනෙකා බැඳ තබමින්, ඔවුන්ගේ පුද්ගලික ඉතිහාසයන් එකිනෙක දිග හරිනු ලබයි.

උතුරු කැලිෆෝනියාවේ ජිවත් වන ඉසබෙල් අයියන්දේ  ඇයගේ සුප්‍රසිද්ධ නවකතාව වන The House of the Spirits (මායා බන්ධන/ සිංහල පරිවර්තනය) 1982 ලියා පළ කිරිමෙන් අනතුරුව මේ වනවිට සාහිත්‍ය කෘති විස්සකට අධික ප්‍රමාණයක් ලියා ඇත.  In the Midst of Winter කෘතිය ලිවීම සඳහා අනුප්‍රාණය ලැබුණු සැටි, එහි ග්‍රන්ථ නාමය නිර්මාණය කළ සැටි සහ නවකතාවේ එන අසිරිමත් ප්‍රධාන චරිත පිළිබඳ සහ තවත් බෝහෝ දේ ඇයගෙන් අපි විමසුවෙමු.

ඔබ TED talk ප්‍රේක්ෂාගාරය අමතමින් වරෙක කියා සිටියා “ සියළුම කතාන්දර මගේ සිත් ඇද ගන්නවා, සමහර කතාන්දර මම ලියන තුරුම මා තුළ හොල්මන් කරනවා.” මේ නවකතාව ලිවීමේදි ඔබ තුළ හොල්මන් කළේ මොනවාද?

ආරම්භයේදි ඇත්තටම මට කතාවක් තිබු‍ණේ නැහැ, ඒත් මට තිබුණා කාලයක්, තැනක් සහ හිමකුණාටුවක්. ඉතින් චරිත මා වෙත ආවා. මම එයාලාව සොයා ගන්නා තුරු ඔවුන් කොහේ හෝ තැනක සැඟවිලා සිටියේ. ඔවුන් හැම කෙනාටම, විශේෂයෙන් ග්වාතමාලා සංක්‍රමණික කාන්තාවට, හිත් කම්පා කරවන අතීතයක් තිබුනා. ඒ කතාවලට අනුප්‍රාණය ලැබුණේ මගේ පදනමේ(ඉසබෙල් අයියන්දේ පදනම) මම ඇසුව දුටුව කාතාන්දර මඟින්. ඒ කතා මගේ මනසේ හොල්මන් කරනවා, මම නවකතාව අවසන් කරලා මාස ගණනත් ගතවුණත්, දැනටත් එහෙමයි.

ඔබගේ කෘතියේ ග්‍රන්ථ නාමය සඳහා අනුප්‍රාණය ලැබූ ඇල්බෙයාර් කැමුගෙන් ගත් උපුටනය : “In the midst of winter, I found there was, within me, an invincible summer.” – (ශිශිරය මැද්දෑවේ මා තුළ අදිසි ගිම්හානයක් ඇති බව මා සොයා ගත්තෙමි) ගැන යමක් කිව හැකිද?  ඔබ එය මුලින්ම කියවුයේ කවදාද සහ ඇයි ඔබ ඒ උද්තෘය වෙතම ඇලි ගැලී සිටියේ?

මට එය ඇසුණේ ඔමේගා ආයතනය කියන නිව්යෝර්ක් නගරයට දුර බැහැර පිහිටා තිබෙන ආධ්‍යාත්මික වැඩිහිටි නිවාසයක පැවැත්වුනු සමුළුවකදි. මගේ නවකතාව අවසන් වෙන්නෙ, එහි ප්‍රධාන චරිත ඒ ස්ථානය නරඹන්න යන චාරිකාවෙන්. එය මා තුළ නින්නාද දුන්නා මොකද මමත් ජිවිතේ, සමහර විට සිදුවන ආකාරයෙන්, එවැනි ශිශිර සෘතුවක් ගෙවමින් හිටියේ. අවුරුදු විසි අටකට පසුව මම දික්කසාද වීමට සූදානම් වුණා, මගේ ආදරණීය ඒජන්තවරයා වගේම මට ‍ගොඩාක් සමීප මිතුරෝ තිදෙනක් මිය ගියා, ඒවගේම මගේ බල්ලාත් මැරුණා. මට දැණුනේ මම අඳුරු සීතල ස්ථානයක හිරවෙලා ඉන්නවා වගේ, ඒ අතර අර උපටුනය මට මතක් කරලා දුන්නා, අදිසි ගිම්හානයක් මා තුළ තියෙනවා කියන එක. ඒ ගිම්හානය බො‍හෝමයක් අඳුරු කාලවලදි මා බේරා ගෙන තිබෙනවා, මගේ දියණිය ‍රෝගී වු සහ ඇය අපෙන් වෙන් වුණු කාලය හැරෙන්න. ඒ තමයි මගේ ජිවිතයේ දිර්ඝතම ශිශිර සෘතුව.

In the Midst of Winter කෘතියේ, පුද්ගල වෘත්තාන්ත තුනක් ඉතාමත් දක්ෂ ‍ලෙස එකිනෙක මුහුකරනවා, එය ආදර කතාවක මුලාරම්භයක් සහ අභිරහසක් දක්වා එය වැඩි වර්ධනය වීමක්. ලීවීමේ කාර්යය තුළ දී, එක් සංසක්ත කතාවක් තුළට  මේ සියළු දේ කැටි කළේ කොහොමද?

නවකතාවේ සැකැස්ම මම පරිකල්පන කලේ ගෙතූ කොණ්ඩ කරලක් ආකාරයෙන්. මගේ කාර්යය වුනේ ධාරවන් ත්‍රිත්වය එක සමානව පිළිවෙලට ගෙතීමයි. කොණ්‍ඩයේ එක් කොණ්ඩා කැරැල්ලක් මඟින් නියෝජනය වනවා එක් කතාන්දරයක්. චරිත එකිනෙකාට ‍ගොඩාක් වෙනස්, ඒ වගේම ඔවුන් තුළ පොදු යමක් ද තියෙනවා: ඔවුන් සිය අතීතයේ සිදුවීම වලින් භාවාත්මක ලෙස රිද්දා ගත් අය.

ලුසියාගේ චරිතය බොහෝමයක් ආකාරවලින් ඔබට සමානයි – සාරාගීයි, රෝමැන්තිකයි, වයසට යන්න යන්න ජිවිතයෙන් වැඩිමනත් දේ උකහා ගන්න යුහුසුළුයි. ඔබ හා ඔබගේ චරිතය අතරේ ඇති පුද්ගල සමානකම් එම චරිතය ගොඬනැඟිමේදී ඔබට පහසුවක්  වුනාද නැතිනම් වඩාත් දුෂ්කර වුවාද?

ලුසියා මට සමාන වුවත් එම චරිතය ‍ගොඬනැඟීමේදි මා ගැන හිතුවේ නැහැ. මම ලුසියා චරිතයට පදනම් කරගත්තේ ඒ හා සමාන අත්දැකිම් වින්ද චිලියානු ජනමාධ්‍යවේදින් දෙදෙනෙක්ව. ඉන් එක්කෙනෙක් උද්යෝගිමත්, ශක්තිමත්, හැඟිම්බර, දක්ෂ මෙන්ම දයාබර යාළුවෙක්. අවාසනාවකට වගේ එයා වරින් වර මතුවුණ පිළිකාවකින් ටික කාලයකට ඉහතදී මිය ගියා. ඒත් මට පිළිගන්න සිද්ධ වෙනවා ලුසියා වගේ මමත් අහංකාරයි, අධිකාරී බලයකින් යුක්තයි සහ ආවේගශීලියි; බොහොම පහසුවෙන් ආදරෙන් බැඳිලා අමාරුවේ වැටෙනවා.

ලුසියාට ප්‍රතිපක්ෂ ලෙස රිචාඩ් පෙනී සිටින්නේ අල්පභාෂි, කුළුපග නොවූ, හුදකලාව ප්‍රිය කරන්නෙකු ලෙසයි. ඔහු සතු ඔහුට ගැලවීම ගෙන එන ගති ලක්ෂණ මොනවාද?

ලුසියා රිචර්ඩ් ට කැමතියි, එයා බොහොම දක්ෂ  සහ තරමක් කඩවසම් නිසා, ඒත්  වැඩිමනත් ලෙස ඇය අනුමාන කරනවා ඔහුගේ පරික්ෂාකාරී, උදාසීන පෙනුමට යටින් ඔහුට දයාබර හදවතක් තියෙනවා කියලා. ඇය නිවැරදියි ,එය ඔප්පු වෙනවා ඔවුන් මුහුණ දෙන පොදු අපාදාවෙදි. ඒවගේම ඇය විශ්වාස කරනවා ඔහු, යහපත් ගැහැණියකගේ ඇසුර අවශ්‍ය, හිත් බිඳගත් පිරිමියෙක් කියා. එය බොහොමයක් චිලියානු කාන්තාවන් තුළ ය‍ටපත් කළ නොහැකි පෙළඹවීමක් ඇති කරවන්නක්. අපි ආලවන්ත ව්‍යාපෘති වලට හරිම කැමතියි. රිචඩ් කියන්නෙ දිර්ඝ කාලීන ව්‍යාපෘතියක්, වැඩ කන්දරාවක් ඉල්ලා සිටින අභියෝගයක්. එය ලුසියාට පරිපූර්ණ ලෙස ගැලපෙනවා.

ඔබ බො‍හෝ කාලයක සිට ජිවත් වෙන්නෙ සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ බේ කියන ප්‍රදේශයේ. ඇයි මේ නවකතාව මූලික වශයෙන් බෘක්ලින් වල ස්ථානගත කලේ? කැලිෆෝනියානුවෙකු විදියට නිව්යෝර්ක් නගරය පිළිබඳ ඔබ දරන ආකාල්පය කුමක්ද?

මගේ ජිවිතයේ සමීපතම අය තමයි මගේ පුතා නිකොලා,  මගේ ලේලි ලෝරි. ඇය ජිවත් වු‍නේ බෘක්ලින් වල. ඉතින් සෑම අවුරුද්දකම කැලිෆෝනියාවල ඉඳලා අපි එනවා( මගේ මුනුබුරන් මිණිබිරියෝද ඇතුලුව), ඇයගේ ඉතාලියානු පවුල සමඟ නිවාඩුවක් ගත කරන්න. බෘක්ලින් මගේ දෙවැනි නිවස බවට පත්වෙලා සහ මම වාසනාවන්තයි කියලා හිතෙනවා ලෝරි ගෙ ඝෝෂාකරි, භාවාත්මක, විස්තෘත පවුල සමඟ කාලය ගත කරන්න හැකීවීම ගැන. මම කැමතියි නිව්යෝර්ක් නගරයට, සතියකට හෝ දෙකකට මම වැඩකට, නෘත්‍ය ශාලාවකට හෝ  අවන්හලකට යනවා නම්. ඒත් එය මට තිව්ර වැඩියි, මට එය තනිවම දරා ගන්න බැහැ. කැලිෆෝනියාවේ මම ජීවත් වෙන්නෙ, කලපුව ආසන්නයේ නිහැඬියාව සහ සොබා දහම විඳිමින්, මෝඩ බල්ලෙක්, තාරාවන්, පාත්තයන් සහ සීතල වතුරේ පුහුණුවන පිස්සු පිහිනුම්කරුවන් ගේ ඇසුර ලබමින්, කුඩා නිවෙසක.

හිම, සීතල, හිම කුණාටු, හුළඟ – ඔබ කොහොමද ශිශිරයේ කාළගුණයට ප්‍රතික්‍රියා දක්වන්නේ? ඔබ එයට කැමතිද? නැතිනම් පිළිකෙව් කරනවද?

මම උතුරු කැලි‍ෆෝනියානු කාළගුණයට කැමතියි, ඒත් මට තෝරාගන්න බලකලොත් මම වඩාත් කැමතියි සීත දේශගුණයට. උෂ්ණාධික බව  මා අපහසුවට පත් කරනවා. සීත කාලයේදි  ඇඳුම් තට්ටු ගණනාවක් ඇඳගෙන  හරි ඔබට නොනැසී ඉන්න පුළුවන්, ඒත් තෙත බරිත උෂ්ණයෙන් ඔබට ගැලවීමක් නැහැ. ඔබ කොහොමද පහසුවෙන් ඉඳගෙන හොඳින් කල්පනා කරන්නෙ ඔබ දහදියෙන් තෙත්වෙලා ඉන්නැද්දි? ඒවගේම මගේ චරිත ස්ථානගත කරද්දි ගිම්හානයට වඩා ශිශිර සෘතුව වඩාත් නාටකීයයි. මට ඇනා කැරනිනා ජැමයිකාවගේ රටක හිතින් මවා ගන්න බැහැ, එහෙම නේද?

ඔබව ප්‍රසිද්ධ දැන් ලේඛිකාවක් විධියට පමණක් නොවෙයි, ස්ත්‍රීවාදනියක් ලෙසද ප්‍රචලිතයි. කොහොමද ලුසියා, එව්ලින් හෝ රිචඩ් කාන්තාවන්ගේ අයිතීන් සහ නිදහස පිළිබඳ පණිවුඩය සම්බන්ධයෙන් ආදර්ශයක් සපයන්නෙ?

මම කවදාවත් මගේ ප්‍රබන්ධ කතා වලින් පණිවුයක් දෙන්න උත්සාහ කරන්නෙ නැහැ.  නවකතාවක කතෘ මට දේශනා කරන්න උත්සාහ කරනවා කියලා මම දකිද්දී, මට දැනෙන්නෙ එය  මට කරන අපහාසයක් විදියට. මට කිසියම් පණිවුඩයක් ලැබෙනවා නම්, එය  වදන් පේළි  අතරින් පැන නැඟිය යුතුයි; එය මා තුළ නින්නාද දෙනවා නම් එය මා සොයා ගනිවී.  කතෘ ගේ අදහස්, හැඟීම් සහ අත්දැකීම නොවැලැක්විය හැකි ලෙස ලේඛණ කාර්යය තුළ මතු වෙනවා; ඇයි ලේඛකයෙක් මේ කතාම  හැර වෙන දෙයක් තොරා නොගන්නේ? මක්නිසාදයත් ඔහු හෝ ඇය ඒ කාරණා සැළකිල්ලට ගන්නා නිසා. ඇයි මේ චරිතම හැර වෙන චරිත තෝරා නොගන්නේ? මොකද ඒවා ලේඛකයාට කතා කරන නිසා. මම ලියනවා දැවැන්ත දුෂ්කරතා වලින් මිදෙන්න හැකියාව තිබුණු ශක්තිමත් ගැහැණුන් ගැන, ඒ වගේම මම ඒවා කිසිදු කර්කෂ  වේදනාවකට පත් නොවි ලියන්න සමත් වුණා. මම ඒවා සොයා ගන්නෙ නැහැ, මට ඒවා මුණ ගැහෙනවා මගේ එදිනෙදා ජිවිතයේදි සහ මගේ පදනමේදි.  ඒ කාන්තාවෝ ස්ත්‍රීවාදය ගැන දේශනා කරන්නෙ නැහැ, ඔවුන් ඒ තුළ ජිවත් වෙනවා.

ඔබ ලියන, එව්ලින්, ග්වාතමාලාවේ විඳි අත්දැකීම් සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට ඇය එන ගමන ඉතාමත් බයංකාරයි. ඒ කතාව ලිවීමට ඔබ පර්යේෂණ කටයුතු කළේ කෙසේද?

සෝනියා නසාරියොස් විසින් ලියන ලද එන්රිකේ ගේ චාරිකා (Entieque’s Journey) නම් කෘතිය මෙක්සිකෝව හරහා ගමන් සහ ඇමරිකානු දේශ සීමාවට ඇතුළු වීම පිළිබඳ විස්තරාත්මක වාර්තාවක් සැපයුවා. කැලි‍‍ෆෝනියා විශ්වවිද්යාලයේ ලතින් ඇමරිකානු අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානයේ බියට්‍රිස් මාන්ස් මට සහය දුන්නා, අසූ ගණන් වල ආණ්ඩුව විසින් සිදුකළ ස්වදේශි ජනසංහාරයත් එහි ප්‍රචණ්ඩත්වය, දුෂණය, දිළිඳුභාවය සහ කල්ලි පිලිබඳ පර්යේෂණ කිරීමට. මම වසර ගණනාවක් තුළ ඉතාමත් බරපතල ලෙස ග්වාතමාලවේ සංචාරය කර  ඇති නිසා, එය ලෝකයේ ලස්සනම රටවල් වලින් එකක් බව සහතික කොට පැවසිය හැකියි. එව්ලින්ගේ චරිතය සහ ඇයගේ කතාව පදනම් වුනේ ම‍ගේ පදනමේ දී මම අධ්‍යනය කළ සිදුවීම වලින්. අප වැඩ කරන්නේ සරණාගතයන් එක්ක.

ලුසියා සහ රිචඩ්  ලියාපදිංචි නොවූ සංක්‍රමිණික කාන්තාවක් වූ එව්ලින් වෙත සැබෑ දායනුකම්පාවක් සහ සහවේදනයක් පෙන්වනවා. ඔබ හිතන්නෙ එය කාලානුරූපි හෝ සදාකාලිකව වැදගත් පණිවුඩයක් කියාද?

ලෝකය  සරණාගත අර්බූදයට  නිරන්තරයෙන් මුහුණ දෙනවා, එය පළමු වතාවත් අවසන් වතාවත් නොවෙයි. දෙවැනි ලෝක යුද්ධෙන් පස්සෙ මුල් බැස ගැනීමට තැනක් සොයන, මිලියන ගාණක සරණාගතයෝ හිටියා. දැන් සරණාගතයෝ යුරෝපයේ දේශසීමා වලට සේන්දු වෙලා, එය හැඳින්වෙන්නේ අර්බූදයක් ලෙස. ඒත්  සුවිශාල සරණාගත සංක්‍රමණය වීම් සිදු වෙනවා අප්‍රිකාවේ හා ආසියාවේ. බොහොමයක් සරණාගතයෝ පළා යන්නේ ජිවිතයත් මරණයක් අතර තත්වයන් ගෙන්, දුගී බවෙන්, ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන්, යුද්ධයෙන් හෝ ස්වභාවික ආපදා වලින්, ඒත් ඔවුන් ව දයානුකම්පාවෙන් පිළිගන්නෙ කලාතුරකින්, සිද්ධ වෙන්නෙ ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව. ඔවුන්ට සතුරු භාවයටත් වෙනස්‍ කොට සැලකීමටත් මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා. දායනුකම්පාව නිතරම කාලානුරූපයි සහ සදාකාලකයි.  ඇයි අප ඒ මඟහැරිය න‍ොහැකි සත්‍යය අමතක කරන්‍නේ?

ඔබ දැනට කෘති 20කට වඩා ලියලා තියෙනවා, නිදහස සඳහා ජනාධිපති පදක්කම ඇතුළු සම්මාන බොහෝ ගණනාවක් ඔබ දිනා ගෙන තිබෙනවා. ඔබගේ නොනවතින ලිවීමට අනුප්‍රාණය සැපයෙන්නේ කෙසේද?

මම විවේක සුවය විඳිය යුතු වයසට ලඟා වී ඇතැයි සැක හිතෙන කාල වලදී පවා නොවත්වා ලිවීමට මා පෙළඹවුයේ මා වටා සිටින පාඨකයින්ගේ හිතෛෂිවන්තභාවයයි. මම ලියන්න කැමතියි, මම කතා කියන්න කැමතියි, මගේ පාඨකයන්ගෙන් මට ලැබෙන ධෛර්යමත් කරවන සුළු, කෘතඥපුර්වක ගිණිය නොහැකි තරමේ පණිවුඩ වලට මම කැමතියි. මම හිතන්නෙ මගේ මනස වැඩ කරන තාක් කල් මා නොනවත්වා ලියාවි.

සුභාෂිණි චතුරිකා

 ඉසබෙල් අයියන්දේ

ඉසබෙල් අයියන්දේ ලාංකීය පාඨකයාට ඉතාමත් සමීප ලේඛිකාවක් නිසා ඇයව විශේෂයෙන් හඳුන්වා දීමට අවශ්‍යතාවක් නැත. ඇය ලොව පුරා ඉමහත් ප්‍රසිද්ධියක් ගෙන දුන් The House of the Spirits කෘතියේ සිට ඇය සම්පාදනය කළ කෘති බොහෝමයක් මේ වන විට සිංහල භාෂාවටද පරිවර්තනය වී ඇත. පසුගිය 14 වැනිදා නිව්ය‍ොර්ක් නුවරදි පැවැත්වෙනු ලැබූ, එරට ජාතික ග්‍රන්ථ සම්මාන උළෙලහිදි ලේඛකයෙකුට ජිවිත කාලය පුරා එක්වරක් පමණක් පිදෙන ගෞරව සම්මානයෙන්ද ඉසබෙල් අයියන්දේ  පිදෙනු ලැබීය. ස්පාඥ්ඥ භාෂාවෙන් ලේඛණ කාර්යයේ යෙදෙන ලේඛකයෙක් හෝ ලේඛිකාවක් එම සම්මානයෙන් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ පළමු අවස්ථාවද එයයි.  ඇය එම සම්මානය පිළිගනිමින්, ඇයගේ ලේඛණ ජීවිතයේ අරමුණු ගැන පැහැදිලි කරමින් සහ බටහිර ලෝකය විසින් වත්මන් සරණාගත ගැටළුව විසඳීමට දරන ප්‍රයත්නය විවේචනය කරමින් කරන ලද කථාව බොහෝ දෙනාගේ පැසසුමට ලක් වූ අතර එය අනතර්ජාලය හරහා ඉතාමත් වේගයෙන් සාහිත්‍ය ලෝලින් අතරද පැතිර ගියේය. පහතින් දැක්වෙන්නේ BOOK PAGE –  America’s book review  නම් වෙඩ් අඩවියේ පළවුනු, පසුගිය වසරේ ජූනි මාසයේ එළි දැක්වෙනු ලැබු ඇයගේ නවකතාව වන  In the Midst of Winter කෘතිය සම්බන්ධයෙන් ඉසබෙල් අයියන්දේ සමඟ කරන ලද සංවාදයක් ඇසුරින් සකස් කරන ලද ලිපියේ අසංක්ෂිප්ත පරිවර්තනයයි.

නිව්යෝර්ක් නුවර හරහා හිම කුණාටුවක් හමා යමින් තිබියදී, වයස අවුරුදු හැටක් වයසැති, නිව්යෝර්ක් විශ්වවිද්‍යාලයේ  මහාචාර්යවරයෙකු වූ රිචඩ් බෝමාස්ටර් අරුම පුදුම දේවල් පෙළකටම මුහුණ දෙයි.  ඔහුගේ මෝටර් රථය, සුදුපැහැ ලෙක්සස් වර්ගයේ මෝටර් රථයක පසුපස හා ගැටෙයි. ඉන් මතුවන, තරුණ ලතින් ඇමරිකානු රියදුරුවරියක, එකවර ඇරුණු ඩිකියේ පියන වසා දැමීමට අසාර්ථක උත්සායහක යෙදෙන්නී, රිචඩ් තමන් හා සම්බන්ධ විය හැකි තොරතුරු සහිත කාඩ් පත  ඇයට දුන් වහාම එතැනින් ඉගිල යන්නීය. ඔහු මුහුණ දුන් සැක මුසු සිදුවීමෙන් මනසද අවුල් වී, රිචඩ් නිවෙස බලා යන්නේ වෙහෙසෙකර දවසක නිමාව දකිනු සඳහාය, එහෙත් උදව්වක් පතා රියදුරුවරිය ඔහුගේ නිවෙසේ දොර අසලට පැමිණ ඇති බව ඔහුට ඉක්මනින්ම දැන ගන්නට ලැබෙයි.

සතුට දනවන සේම තදින් සිත් සසල ද කරන, ඉසබෙල් අයියන්දේගේ අලුත්ම නවකතාව, In the Midst of Winter කියවන පාඨකයන් ලෙස, ඔබට එවැනි අරුම පුදුම හැරවුම් ලක්ෂ සහිත බොහෝ සිදුවීම්  දැනගැනීමට හැකි වනු ඇත. රිචඩ් ගේ ජිවිතයට ඇතුළුවන කාන්තාවන් දෙදෙනා එනම් – එව්ලින් නම් වු ග්වාතමාලාවේ සිට පැමිණි සංක්‍රමණික කාන්තාව‍ සහ ඔහු විසූ තට්ටු නිවාසයේ පහළ මාලයේ ජිවත් වන,  බාහිර කථිකාචාර්යවරියක ලෙස සේවය කරන ලුසියා නම් වු මහාචාර්යවරිය –  ඔහුගේ චාරිකාව හා වෙළී, එය සුපෝෂණය කරයි. ඉතාමත් සුන්දර ගෙත්තමක් සේ ලියා ඇති කතාන්දරය- අභිරහස්, අරුමැසි ආලය, ඓතිහාසික ප්‍රබන්ධයන්ගෙන් සම්මිශ්‍රිත – ඒ අපූරු චරිත ත්‍රිත්වය, පූර්වයෙන් අනුමාන කළ නොහැකි  ආකාරයකට එකිනෙකා බැඳ තබමින්, ඔවුන්ගේ පුද්ගලික ඉතිහාසයන් එකිනෙක දිග හරිනු ලබයි.

උතුරු කැලිෆෝනියාවේ ජිවත් වන ඉසබෙල් අයියන්දේ  ඇයගේ සුප්‍රසිද්ධ නවකතාව වන The House of the Spirits (මායා බන්ධන/ සිංහල පරිවර්තනය) 1982 ලියා පළ කිරිමෙන් අනතුරුව මේ වනවිට සාහිත්‍ය කෘති විස්සකට අධික ප්‍රමාණයක් ලියා ඇත.  In the Midst of Winter කෘතිය ලිවීම සඳහා අනුප්‍රාණය ලැබුණු සැටි, එහි ග්‍රන්ථ නාමය නිර්මාණය කළ සැටි සහ නවකතාවේ එන අසිරිමත් ප්‍රධාන චරිත පිළිබඳ සහ තවත් බෝහෝ දේ ඇයගෙන් අපි විමසුවෙමු.

ඔබ TED talk ප්‍රේක්ෂාගාරය අමතමින් වරෙක කියා සිටියා “ සියළුම කතාන්දර මගේ සිත් ඇද ගන්නවා, සමහර කතාන්දර මම ලියන තුරුම මා තුළ හොල්මන් කරනවා.” මේ නවකතාව ලිවීමේදි ඔබ තුළ හොල්මන් කළේ මොනවාද?

ආරම්භයේදි ඇත්තටම මට කතාවක් තිබු‍ණේ නැහැ, ඒත් මට තිබුණා කාලයක්, තැනක් සහ හිමකුණාටුවක්. ඉතින් චරිත මා වෙත ආවා. මම එයාලාව සොයා ගන්නා තුරු ඔවුන් කොහේ හෝ තැනක සැඟවිලා සිටියේ. ඔවුන් හැම කෙනාටම, විශේෂයෙන් ග්වාතමාලා සංක්‍රමණික කාන්තාවට, හිත් කම්පා කරවන අතීතයක් තිබුනා. ඒ කතාවලට අනුප්‍රාණය ලැබුණේ මගේ පදනමේ(ඉසබෙල් අයියන්දේ පදනම) මම ඇසුව දුටුව කාතාන්දර මඟින්. ඒ කතා මගේ මනසේ හොල්මන් කරනවා, මම නවකතාව අවසන් කරලා මාස ගණනත් ගතවුණත්, දැනටත් එහෙමයි.

ඔබගේ කෘතියේ ග්‍රන්ථ නාමය සඳහා අනුප්‍රාණය ලැබූ ඇල්බෙයාර් කැමුගෙන් ගත් උපුටනය : “In the midst of winter, I found there was, within me, an invincible summer.” – (ශිශිරය මැද්දෑවේ මා තුළ අදිසි ගිම්හානයක් ඇති බව මා සොයා ගත්තෙමි) ගැන යමක් කිව හැකිද?  ඔබ එය මුලින්ම කියවුයේ කවදාද සහ ඇයි ඔබ ඒ උද්තෘය වෙතම ඇලි ගැලී සිටියේ?

මට එය ඇසුණේ ඔමේගා ආයතනය කියන නිව්යෝර්ක් නගරයට දුර බැහැර පිහිටා තිබෙන ආධ්‍යාත්මික වැඩිහිටි නිවාසයක පැවැත්වුනු සමුළුවකදි. මගේ නවකතාව අවසන් වෙන්නෙ, එහි ප්‍රධාන චරිත ඒ ස්ථානය නරඹන්න යන චාරිකාවෙන්. එය මා තුළ නින්නාද දුන්නා මොකද මමත් ජිවිතේ, සමහර විට සිදුවන ආකාරයෙන්, එවැනි ශිශිර සෘතුවක් ගෙවමින් හිටියේ. අවුරුදු විසි අටකට පසුව මම දික්කසාද වීමට සූදානම් වුණා, මගේ ආදරණීය ඒජන්තවරයා වගේම මට ‍ගොඩාක් සමීප මිතුරෝ තිදෙනක් මිය ගියා, ඒවගේම මගේ බල්ලාත් මැරුණා. මට දැණුනේ මම අඳුරු සීතල ස්ථානයක හිරවෙලා ඉන්නවා වගේ, ඒ අතර අර උපටුනය මට මතක් කරලා දුන්නා, අදිසි ගිම්හානයක් මා තුළ තියෙනවා කියන එක. ඒ ගිම්හානය බො‍හෝමයක් අඳුරු කාලවලදි මා බේරා ගෙන තිබෙනවා, මගේ දියණිය ‍රෝගී වු සහ ඇය අපෙන් වෙන් වුණු කාලය හැරෙන්න. ඒ තමයි මගේ ජිවිතයේ දිර්ඝතම ශිශිර සෘතුව.

In the Midst of Winter කෘතියේ, පුද්ගල වෘත්තාන්ත තුනක් ඉතාමත් දක්ෂ ‍ලෙස එකිනෙක මුහුකරනවා, එය ආදර කතාවක මුලාරම්භයක් සහ අභිරහසක් දක්වා එය වැඩි වර්ධනය වීමක්. ලීවීමේ කාර්යය තුළ දී, එක් සංසක්ත කතාවක් තුළට  මේ සියළු දේ කැටි කළේ කොහොමද?

නවකතාවේ සැකැස්ම මම පරිකල්පන කලේ ගෙතූ කොණ්ඩ කරලක් ආකාරයෙන්. මගේ කාර්යය වුනේ ධාරවන් ත්‍රිත්වය එක සමානව පිළිවෙලට ගෙතීමයි. කොණ්‍ඩයේ එක් කොණ්ඩා කැරැල්ලක් මඟින් නියෝජනය වනවා එක් කතාන්දරයක්. චරිත එකිනෙකාට ‍ගොඩාක් වෙනස්, ඒ වගේම ඔවුන් තුළ පොදු යමක් ද තියෙනවා: ඔවුන් සිය අතීතයේ සිදුවීම වලින් භාවාත්මක ලෙස රිද්දා ගත් අය.

ලුසියාගේ චරිතය බොහෝමයක් ආකාරවලින් ඔබට සමානයි – සාරාගීයි, රෝමැන්තිකයි, වයසට යන්න යන්න ජිවිතයෙන් වැඩිමනත් දේ උකහා ගන්න යුහුසුළුයි. ඔබ හා ඔබගේ චරිතය අතරේ ඇති පුද්ගල සමානකම් එම චරිතය ගොඬනැඟිමේදී ඔබට පහසුවක්  වුනාද නැතිනම් වඩාත් දුෂ්කර වුවාද?

ලුසියා මට සමාන වුවත් එම චරිතය ‍ගොඬනැඟීමේදි මා ගැන හිතුවේ නැහැ. මම ලුසියා චරිතයට පදනම් කරගත්තේ ඒ හා සමාන අත්දැකිම් වින්ද චිලියානු ජනමාධ්‍යවේදින් දෙදෙනෙක්ව. ඉන් එක්කෙනෙක් උද්යෝගිමත්, ශක්තිමත්, හැඟිම්බර, දක්ෂ මෙන්ම දයාබර යාළුවෙක්. අවාසනාවකට වගේ එයා වරින් වර මතුවුණ පිළිකාවකින් ටික කාලයකට ඉහතදී මිය ගියා. ඒත් මට පිළිගන්න සිද්ධ වෙනවා ලුසියා වගේ මමත් අහංකාරයි, අධිකාරී බලයකින් යුක්තයි සහ ආවේගශීලියි; බොහොම පහසුවෙන් ආදරෙන් බැඳිලා අමාරුවේ වැටෙනවා.

ලුසියාට ප්‍රතිපක්ෂ ලෙස රිචාඩ් පෙනී සිටින්නේ අල්පභාෂි, කුළුපග නොවූ, හුදකලාව ප්‍රිය කරන්නෙකු ලෙසයි. ඔහු සතු ඔහුට ගැලවීම ගෙන එන ගති ලක්ෂණ මොනවාද?

ලුසියා රිචර්ඩ් ට කැමතියි, එයා බොහොම දක්ෂ  සහ තරමක් කඩවසම් නිසා, ඒත්  වැඩිමනත් ලෙස ඇය අනුමාන කරනවා ඔහුගේ පරික්ෂාකාරී, උදාසීන පෙනුමට යටින් ඔහුට දයාබර හදවතක් තියෙනවා කියලා. ඇය නිවැරදියි ,එය ඔප්පු වෙනවා ඔවුන් මුහුණ දෙන පොදු අපාදාවෙදි. ඒවගේම ඇය විශ්වාස කරනවා ඔහු, යහපත් ගැහැණියකගේ ඇසුර අවශ්‍ය, හිත් බිඳගත් පිරිමියෙක් කියා. එය බොහොමයක් චිලියානු කාන්තාවන් තුළ ය‍ටපත් කළ නොහැකි පෙළඹවීමක් ඇති කරවන්නක්. අපි ආලවන්ත ව්‍යාපෘති වලට හරිම කැමතියි. රිචඩ් කියන්නෙ දිර්ඝ කාලීන ව්‍යාපෘතියක්, වැඩ කන්දරාවක් ඉල්ලා සිටින අභියෝගයක්. එය ලුසියාට පරිපූර්ණ ලෙස ගැලපෙනවා.

ඔබ බො‍හෝ කාලයක සිට ජිවත් වෙන්නෙ සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ බේ කියන ප්‍රදේශයේ. ඇයි මේ නවකතාව මූලික වශයෙන් බෘක්ලින් වල ස්ථානගත කලේ? කැලිෆෝනියානුවෙකු විදියට නිව්යෝර්ක් නගරය පිළිබඳ ඔබ දරන ආකාල්පය කුමක්ද?

මගේ ජිවිතයේ සමීපතම අය තමයි මගේ පුතා නිකොලා,  මගේ ලේලි ලෝරි. ඇය ජිවත් වු‍නේ බෘක්ලින් වල. ඉතින් සෑම අවුරුද්දකම කැලිෆෝනියාවල ඉඳලා අපි එනවා( මගේ මුනුබුරන් මිණිබිරියෝද ඇතුලුව), ඇයගේ ඉතාලියානු පවුල සමඟ නිවාඩුවක් ගත කරන්න. බෘක්ලින් මගේ දෙවැනි නිවස බවට පත්වෙලා සහ මම වාසනාවන්තයි කියලා හිතෙනවා ලෝරි ගෙ ඝෝෂාකරි, භාවාත්මක, විස්තෘත පවුල සමඟ කාලය ගත කරන්න හැකීවීම ගැන. මම කැමතියි නිව්යෝර්ක් නගරයට, සතියකට හෝ දෙකකට මම වැඩකට, නෘත්‍ය ශාලාවකට හෝ  අවන්හලකට යනවා නම්. ඒත් එය මට තිව්ර වැඩියි, මට එය තනිවම දරා ගන්න බැහැ. කැලිෆෝනියාවේ මම ජීවත් වෙන්නෙ, කලපුව ආසන්නයේ නිහැඬියාව සහ සොබා දහම විඳිමින්, මෝඩ බල්ලෙක්, තාරාවන්, පාත්තයන් සහ සීතල වතුරේ පුහුණුවන පිස්සු පිහිනුම්කරුවන් ගේ ඇසුර ලබමින්, කුඩා නිවෙසක.

හිම, සීතල, හිම කුණාටු, හුළඟ – ඔබ කොහොමද ශිශිරයේ කාළගුණයට ප්‍රතික්‍රියා දක්වන්නේ? ඔබ එයට කැමතිද? නැතිනම් පිළිකෙව් කරනවද?

මම උතුරු කැලි‍ෆෝනියානු කාළගුණයට කැමතියි, ඒත් මට තෝරාගන්න බලකලොත් මම වඩාත් කැමතියි සීත දේශගුණයට. උෂ්ණාධික බව  මා අපහසුවට පත් කරනවා. සීත කාලයේදි  ඇඳුම් තට්ටු ගණනාවක් ඇඳගෙන  හරි ඔබට නොනැසී ඉන්න පුළුවන්, ඒත් තෙත බරිත උෂ්ණයෙන් ඔබට ගැලවීමක් නැහැ. ඔබ කොහොමද පහසුවෙන් ඉඳගෙන හොඳින් කල්පනා කරන්නෙ ඔබ දහදියෙන් තෙත්වෙලා ඉන්නැද්දි? ඒවගේම මගේ චරිත ස්ථානගත කරද්දි ගිම්හානයට වඩා ශිශිර සෘතුව වඩාත් නාටකීයයි. මට ඇනා කැරනිනා ජැමයිකාවගේ රටක හිතින් මවා ගන්න බැහැ, එහෙම නේද?

ඔබව ප්‍රසිද්ධ දැන් ලේඛිකාවක් විධියට පමණක් නොවෙයි, ස්ත්‍රීවාදනියක් ලෙසද ප්‍රචලිතයි. කොහොමද ලුසියා, එව්ලින් හෝ රිචඩ් කාන්තාවන්ගේ අයිතීන් සහ නිදහස පිළිබඳ පණිවුඩය සම්බන්ධයෙන් ආදර්ශයක් සපයන්නෙ?

මම කවදාවත් මගේ ප්‍රබන්ධ කතා වලින් පණිවුයක් දෙන්න උත්සාහ කරන්නෙ නැහැ.  නවකතාවක කතෘ මට දේශනා කරන්න උත්සාහ කරනවා කියලා මම දකිද්දී, මට දැනෙන්නෙ එය  මට කරන අපහාසයක් විදියට. මට කිසියම් පණිවුඩයක් ලැබෙනවා නම්, එය  වදන් පේළි  අතරින් පැන නැඟිය යුතුයි; එය මා තුළ නින්නාද දෙනවා නම් එය මා සොයා ගනිවී.  කතෘ ගේ අදහස්, හැඟීම් සහ අත්දැකීම නොවැලැක්විය හැකි ලෙස ලේඛණ කාර්යය තුළ මතු වෙනවා; ඇයි ලේඛකයෙක් මේ කතාම  හැර වෙන දෙයක් තොරා නොගන්නේ? මක්නිසාදයත් ඔහු හෝ ඇය ඒ කාරණා සැළකිල්ලට ගන්නා නිසා. ඇයි මේ චරිතම හැර වෙන චරිත තෝරා නොගන්නේ? මොකද ඒවා ලේඛකයාට කතා කරන නිසා. මම ලියනවා දැවැන්ත දුෂ්කරතා වලින් මිදෙන්න හැකියාව තිබුණු ශක්තිමත් ගැහැණුන් ගැන, ඒ වගේම මම ඒවා කිසිදු කර්කෂ  වේදනාවකට පත් නොවි ලියන්න සමත් වුණා. මම ඒවා සොයා ගන්නෙ නැහැ, මට ඒවා මුණ ගැහෙනවා මගේ එදිනෙදා ජිවිතයේදි සහ මගේ පදනමේදි.  ඒ කාන්තාවෝ ස්ත්‍රීවාදය ගැන දේශනා කරන්නෙ නැහැ, ඔවුන් ඒ තුළ ජිවත් වෙනවා.

ඔබ ලියන, එව්ලින්, ග්වාතමාලාවේ විඳි අත්දැකීම් සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට ඇය එන ගමන ඉතාමත් බයංකාරයි. ඒ කතාව ලිවීමට ඔබ පර්යේෂණ කටයුතු කළේ කෙසේද?

සෝනියා නසාරියොස් විසින් ලියන ලද එන්රිකේ ගේ චාරිකා (Entieque’s Journey) නම් කෘතිය මෙක්සිකෝව හරහා ගමන් සහ ඇමරිකානු දේශ සීමාවට ඇතුළු වීම පිළිබඳ විස්තරාත්මක වාර්තාවක් සැපයුවා. කැලි‍‍ෆෝනියා විශ්වවිද්යාලයේ ලතින් ඇමරිකානු අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානයේ බියට්‍රිස් මාන්ස් මට සහය දුන්නා, අසූ ගණන් වල ආණ්ඩුව විසින් සිදුකළ ස්වදේශි ජනසංහාරයත් එහි ප්‍රචණ්ඩත්වය, දුෂණය, දිළිඳුභාවය සහ කල්ලි පිලිබඳ පර්යේෂණ කිරීමට. මම වසර ගණනාවක් තුළ ඉතාමත් බරපතල ලෙස ග්වාතමාලවේ සංචාරය කර  ඇති නිසා, එය ලෝකයේ ලස්සනම රටවල් වලින් එකක් බව සහතික කොට පැවසිය හැකියි. එව්ලින්ගේ චරිතය සහ ඇයගේ කතාව පදනම් වුනේ ම‍ගේ පදනමේ දී මම අධ්‍යනය කළ සිදුවීම වලින්. අප වැඩ කරන්නේ සරණාගතයන් එක්ක.

ලුසියා සහ රිචඩ්  ලියාපදිංචි නොවූ සංක්‍රමිණික කාන්තාවක් වූ එව්ලින් වෙත සැබෑ දායනුකම්පාවක් සහ සහවේදනයක් පෙන්වනවා. ඔබ හිතන්නෙ එය කාලානුරූපි හෝ සදාකාලිකව වැදගත් පණිවුඩයක් කියාද?

ලෝකය  සරණාගත අර්බූදයට  නිරන්තරයෙන් මුහුණ දෙනවා, එය පළමු වතාවත් අවසන් වතාවත් නොවෙයි. දෙවැනි ලෝක යුද්ධෙන් පස්සෙ මුල් බැස ගැනීමට තැනක් සොයන, මිලියන ගාණක සරණාගතයෝ හිටියා. දැන් සරණාගතයෝ යුරෝපයේ දේශසීමා වලට සේන්දු වෙලා, එය හැඳින්වෙන්නේ අර්බූදයක් ලෙස. ඒත්  සුවිශාල සරණාගත සංක්‍රමණය වීම් සිදු වෙනවා අප්‍රිකාවේ හා ආසියාවේ. බොහොමයක් සරණාගතයෝ පළා යන්නේ ජිවිතයත් මරණයක් අතර තත්වයන් ගෙන්, දුගී බවෙන්, ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන්, යුද්ධයෙන් හෝ ස්වභාවික ආපදා වලින්, ඒත් ඔවුන් ව දයානුකම්පාවෙන් පිළිගන්නෙ කලාතුරකින්, සිද්ධ වෙන්නෙ ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව. ඔවුන්ට සතුරු භාවයටත් වෙනස්‍ කොට සැලකීමටත් මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා. දායනුකම්පාව නිතරම කාලානුරූපයි සහ සදාකාලකයි.  ඇයි අප ඒ මඟහැරිය න‍ොහැකි සත්‍යය අමතක කරන්‍නේ?

ඔබ දැනට කෘති 20කට වඩා ලියලා තියෙනවා, නිදහස සඳහා ජනාධිපති පදක්කම ඇතුළු සම්මාන බොහෝ ගණනාවක් ඔබ දිනා ගෙන තිබෙනවා. ඔබගේ නොනවතින ලිවීමට අනුප්‍රාණය සැපයෙන්නේ කෙසේද?

මම විවේක සුවය විඳිය යුතු වයසට ලඟා වී ඇතැයි සැක හිතෙන කාල වලදී පවා නොවත්වා ලිවීමට මා පෙළඹවුයේ මා වටා සිටින පාඨකයින්ගේ හිතෛෂිවන්තභාවයයි. මම ලියන්න කැමතියි, මම කතා කියන්න කැමතියි, මගේ පාඨකයන්ගෙන් මට ලැබෙන ධෛර්යමත් කරවන සුළු, කෘතඥපුර්වක ගිණිය නොහැකි තරමේ පණිවුඩ වලට මම කැමතියි. මම හිතන්නෙ මගේ මනස වැඩ කරන තාක් කල් මා නොනවත්වා ලියාවි.

සුභාෂිණි චතුරිකා