හෙළ බොජුන් ව්‍යාපෘතිය ගැන බොහෝ අය දන්නවා. එය මහින්ද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව සමයේ ආරම්භ වූ ව්‍යාපෘතියක්. කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය ආරම්භ කළ මේ ව්‍යාපෘතිය උතුරු නැගෙනහිර හැර අනෙක් පළාත් සභාවල කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශවලින් ක‍්‍රියාත්මක කරනවා. හෙළ බොජුන් යන තේමා පාඨය සිංහලයන් වැඩිපුර උත්කර්ෂයට නංවන එකක් බව ඇත්ත. එහෙත් දැන් රට පුරා ඇති හෙළ බොජුන්හල්වලට බොහෝ අය ප‍්‍රිය කරනවා. හෙළ බොජුන්හලකට ගියොත් දැකගන්න පුළුවන් කාන්තාවන් කෑම තබාගෙන සිටින අන්දම. පිට්ටු, ඉඳිආප්ප ආදි විවිධාකාර කෑම වර්ග තිබෙනවා. දේශීය කෑම වර්ග රැුසක් තියෙනවා. පලා වර්ග, හොදි වර්ග තියෙනවා. මේ කෑම වර්ග සෞඛ්‍යයටත් හිතකර බව හිතන්න පුළුවන්. රජයේ අනුග‍්‍රහයෙන් මෙවැනි කෑම වර්ග සඳහා අවකාශයක් විවර කරදීම යහපත්.
ඒත් හෙළ බොජුන්හලකට මුලින්ම ගිය දවසේ කාරණා කිහිපයක් ගැන නම් අපට සිනහා නැඟුණා.

හෙළ බොජුන්හල් නිර්මාංශිකයි. හෙළයන් නිර්මාංශික බව මේ ව්‍යාපෘතියේ නියමුවන් සිතන්නට ඇති. පුදුමය වන්නේ මේ ව්‍යාපෘතියේ නියමුවන් සිංහල සංස්කෘතිය, දේශීයත්වය, ජාතිකත්වය ගැන ඉහළින්ම කතාකරන උදවිය. හෙළ බොජුන්හල්වල උළුඳු වඬේ, පැටිස් වගේ කෑම වර්ගත් තියෙනවා. එහෙත් මස් මාළු නැහැ. පැරණි ශ‍්‍රී ලාංකිකයන් නිර්මාංශික බව නිගමනයකට මේ අය ආවේ කොහොමද? සිංහලකම ගැන කෑගසන මේ උදවිය පැරණි සිංහල පොතක් පතක්වත් කියවා නැති බව තමයි එයින් පැහැදිලි වෙන්නේ. ඔවුන් ආදි ශ‍්‍රී ලාංකිකයන්ගේ ආහාර සංස්කෘතිය ගැන නොදන්නා බවයි එයින් පැහැදිලි වෙන්නේ.

අපේ සංස්කෘතිය නොදන්නා නිකමුන් අපේ සංස්කෘතිය යැයි කියමින් යුරෝපීයන්ගේ හෝ ඉන්දියානුවන්ගේ සංස්කෘතිය රකින්නට උත්සාහ කිරීම සිනහ උපදවන විහිළුවක්. මේ සංස්කෘතික මුරභටයන් කියවා නැතැයි සිතිය හැකි බණපොතකින් පාඨ කිහිපයක් උපුටා දක්වමින් මේ කතාව ආරම්භ කළ හැකියි.

‘මේ තෙරුන් වහන්සේට ඇම දවස්ම
සුවඳගිතෙල් මුසු මොනරමස් හා සමඟ රත්හැල්සාලේ බත උපදෙන්නේය යි බොහෝ දෙනම කියති.’ – පුවපබ්බතවාසි තිස්සස්ථවීර වස්තුව
‘මුවමස් ඇර ගෙන අඟුරු මස පෙණ මස දුරුමිරිස් ආදි වූ කටුක භාණ්ඩයන් බහා පිසින ලද සම්භාර සංයුක්ත මාංසයයිත මෙසේ නොයෙක් ආකාරයෙන් මාංස පිස සුවඳ ඇල්සාල් සපයාගෙන බත් පිසවා මාංස රස හා නොයෙක් සුපව්‍යාංජනයෙන් යුක්ත වූ ආහාරය සාදර සිතින් විරෝචන නම් වූ එක් රහත් කෙනෙකුන් වහන්සේ වැළඳවූහ.’ – නන්දිමිත‍්‍ර වස්තුව

‘මාංස පිසින්නාහු තෙල්මස, මධුමස, පෙණමස, අඟුරු මස, දුරුමිරිස් ආදිය බහන ලද සම්භාර සංයුක්තකය යයි මෙසේ පස් ප‍්‍රකාරයකින් මාංස පිස අලූත් වළඳෙක බහා සුදු කඩෙකින් සැලමුව වසා බැඳ’ – සාලිරාජ වස්තුව
හෙළ බොජුන් ව්‍යාපෘතියේ නියමුවන් නොදන්නා දේශීය ආහාර සංස්කෘතිය ගැන කතාකරන්නට අප ගියේ ‘දේශද්‍රෝහියෙකු‘ ලෙස ප‍්‍රසිද්ධ පුද්ගලයෙකු සොයාගෙනයි. ලංකාවේ ‘දේශපේ‍්‍රමී‘ ලේබලය කරට ගත් උදවියගේ ප‍්‍රහාරයට නිතර ලක්වෙන සිංහල ගුරුවරයෙක් වන උපුල් ශාන්ත සන්නස්ගල නමැති ඔහු දේශීය ආහාර සංස්කෘතිය ගැන උනන්දු වූ ගුරුවරයෙක්.

ඔහු පැරණි සිංහල සාහිත්‍යය ඉගැන්වුවේ අද සිටින බොහෝ සිංහල ගුරුවරුන් මෙන් විෂය නිර්දේශයෙන් නියම කළ කවි කිහිපයත්, පැරණි බණකතා කිහිපයත් කියවා ඒවායේ ගැටපද නිරාකරණය කිරීමෙන් නොවෙයි. ඔහු යම් පුරාණ සාහිත්‍ය කෘතියක් ගැන උගන්වද්දී ඒ කෘතිය අයත් යුගයේ අනෙකුත් සියලූ සාහිත්‍ය කෘති ගැන කතාකළා. නිර්දිෂ්ට කෘතියේ තිබුණු අනෙකුත් කතා ගැන කතාකළා. ඒ වාගේම ඒ කෘතිවලින් හෙළිවන සමාජ සිරිත් විරිත්, ආගමික සංකල්ප, විශ්වාසයන් ආදි දේවල් ගැනත් කතාකළා. ඒ වෙනුවෙන් වෙහෙස වී අමතර කියැවීම් කෘති රචනා කළා. සද්ධර්මරත්නාවලිය කෘතිය හැදෑරීමට පෙර කියවීම, ගිරා සංදේශය කෘතිය හැදෑරීමට පෙර කියවීම, සද්ධර්මාලංකාරය කෘතිය හැදෑරීමට පෙර කියවීම වැනි නම්වලින් ඔහු අමතර පොත්පත් රචනා කළා.

අප ඔහු මුණගැසුණේ ඒ පොත්පත් අතරින් එකක් සොයන්නටයි. ‘සද්ධර්මාලංකාරය කෘතිය හැදෑරීමට පෙර කියැවීම’ එම කෘතියයි. ඒ අතරේදී ඔහු දේශීය ආහාර සංස්කෘතිය ගැන දීර්ඝ වශයෙන් කතාකළා. ඒ කතාව ඉදිරියටත් ඇදී යා යුතු එකක්.

‘ඇත්තටම අපට දියුණු ආහාර සංස්කෘතියක් තිබුණා. ඒ වගේම අපේම කියා කෑම වට්ටෝරුත් තිබුණා. ලංකාවේම ආහාර වර්ග, වෑංජන වර්ගවලට වට්ටෝරු පොතක් නූතනයේදී ලීවේ පබිලිස් මහත්තයා. අද අපට තිබෙන දේශීය ආහාර වට්ටෝරු පොත් ඔහු ලියූ ඒවා. එහෙත් ඇත්තෙන්ම ඊට පෙර සිටම දේශීය ආහාර වට්ටෝරු තිබුණා. සද්ධර්මාලංකාරයේ එවැනි වට්ටෝරු කිහිපයක්ම එනවා. මහනුවර යුගයේ ආහාර වට්ටෝරු ගැන පුංචි බණ්ඩාර සන්නස්ගල මහතා ලියූ කෘතියක්ද තියෙනවා. මේ පැරණි වට්ටෝරු බලද්දී දියුණු ආහාර කල් තබා ගැනීමේ ක‍්‍රම පවා දකින්න පුළුවන්. අනෙක් කාරණය තමයි ලංකාවේ දියුණු ආහාර ගැනීමේ පුරුදු රටාවකුත් තිබුණා. ආහාර සංස්කෘතියක්. ඒ සංස්කෘතියේ කොටස් විදියට තමයි අදටත් අපි හඬ නඟා කෑම නොකන්න, ඇඟිලි කරුවලින් උඩට කෑම නොකන්න, පිඟානේ කෙළවරක සිට කෑම කන්න, ආහාර ගන්න කලින් අග‍්‍ර පිඬක් වෙන්කරලා තබාගන්න වගේ යෙදුම් පාවිච්චි කරන්නේ.

රේරුකානේ චන්දවිමල හිමියන් ලියා තිබෙනවා මේ පුරුදු සියල්ලම පාහේ මිහිඳු හිමියන්ගේ ආගමනයෙන් පසුව බෞද්ධ සාමණේර හිමිවරුන්ට දුන් උපදෙස්වලින් විකාශනය වූ ඒවා බව. ‘සාමණේර ශික්ෂාපදය’ නම් කෘතියේ තියෙනවා ඉහතින් කී පුරුදු වගේම සාමණේර හිමිවරුන්ට එකල දුන් උපදෙස් රැුසක්. ඒ සියල්ලම පාහේ සාමාන්‍ය මිනිස්සුත් තමන්ගේ සංස්කෘතික පුරුදු විදියට වැළඳගෙන තිබෙන බව පැහැදිලියි.’ ඔහු විස්තර කළා.

සද්ධර්මාලංකාරය

දෙවැනි ධර්මකීර්ති හිමියන් සද්ධර්මාලංකාරය ලීවේ 14 සියවසේ අග හෝ 15 වැනි සියවසේදීයි. එනම් ගම්පොල යුගයේදීයි. එහිමියන් ඊට පෙර ධර්මසේන හිමියන් ලියූ සද්ධර්මරත්නාවලියෙන් ආභාසය ගෙන සිංහලයෙන් බණකතා පොතක් ලිවීමේ අරමුණෙන් මේ අනගි කෘතිය ලියා තිබුණා. මේ බණකතා පොතෙහි අරමුණ සරලයි. වත්මන් ලෝකයෙහි ඉංග‍්‍රීසි භාෂාවට මහා වැදගත්කමක් ලැබුණා වගේම එකල පාලි, සංස්කෘත භාෂාවලට වැදගත්කමක් ලැබී තිබුණා. උගත් පඬිවරුන් පාවිච්චි කළේ ඒ භාෂාවන්. එහෙත් හේනක කුඹුරක සිටින ගොවියෙකුට පාලි භාෂාව ඉගෙනගන්නට වෙලාවක් කොයින්ද? ඔවුනට කතා රසයක් විඳින්නට නම් සිංහලයෙන් බණකතාවක් ලිවිය යුතු වුණා. හේනක කුඹුරක සිටින ගොවියෙකුට මේ පොත්පත් කියවන්නට වෙලාවක් නැහැ. ඒ නිසා මේ බණකතා පොත ලීවේ පන්සලේ හාමුදුරුවන්ට පෝය දිනෙක පන්සලට සැදැහවතුන්ට ඇහෙන්නට කියැවීමට ඉඩ සැලසීම වගේ අරමුණක් ඇතිවයි.

ඒ වගේම දෙවැනි දම්කිත් හිමියන් සද්ධර්මාලංකාරයට එකතු කළේ ඊට පෙර තිබුණු බණකතා පොත්වල මෙන් බුද්ධකාලීන ඉන්දියාවට යන්නේ නැතිව ලංකාවේ කතාවක් කීමට උත්සාහයක්.

දඩමස්

දේශීය දඩයක්කාරයන් මෙන්ම දඩමස් ගැනද සද්ධර්මාලංකාරයේ තැන් කිහිපයක තියෙනවා. ‘පුවපබ්බතවාසී තිස්සස්ථවීර වස්තුව’ නම් කොටසෙහි මොනර මස් ගැන සඳහන් වෙනවා. ‘සාලිරාජ වස්තුවෙහි ’ දඩයක්කරුවෙක් ග‍්‍රාමීය ධනවතෙකුට ඌරුමස් ගෙන ආ අන්දම සඳහන් වෙනවා. ‘නන්දිමිත‍්‍ර වස්තුවෙහි’ මුවමස් ගැන සඳහන් වෙනවා. වඩා රසවත්ම තැන සාලිරාජ වස්තුවෙහි සඳහන් වෙන ඌරුමස් ක‍්‍රම පහකට උයාගත් අන්දම සඳහන් වෙන කොටසයි.

‘මාංස පිසින්නාහු තෙල්මස, මධුමස, පෙණමස, අඟුරු මස, දුරුමිරිස් ආදිය බහන ලද සම්භාර සංයුක්තකය යයි මෙසේ පස් ප‍්‍රකාරයකින් මාංස පිස අලූත් වළඳෙක බහා සුදු කඩෙකින් සැලමුව වසා බැඳ’ යැයි සාලිරාජ වස්තුවෙහි සඳහන් වෙනවා.

මෙහි සඳහන් වෙන තෙල්මස යන්නෙන් තෙල් සහිත මස් වෑංජනයක් මවාගත හැකියි. අඟුරුමස යන්නෙන් අප අද කතාකරන බාබකියු ගැන සිහියට නඟාගත හැකියි. දුරුමිරිස් බහාතැබූ සම්භාර සංයුක්තකය යන්නද අපූරු මාංශ වෑංජනයක් සිහියට නඟනවා. එකම මස් වර්ගයක් පස් ආකාරයට පිසීමට තරම් දියුණු වට්ටෝරු ඥානයක් එකල දේශීය කෑම පිසින්නාට තිබුණු බව ඒ යෙදුම්වලින් පැහැදිලි වෙනවා. අනෙක් රසවත් කාරණය වන්නේ ආහාර කල් තබාගැනීමයි.

අද පවා අප අච්චාරුවක්, මාලූ ඇඹුල් තියල්, ජාඩි, වේලන ලද මස් වර්ග ආදිය කල් තබා ගැනීමට මැටි වළං පාවිච්චි කරනවා. එය එකල සිට ආහාර කල් තබා ගැනීමට පාවිච්චි කළ බව ‘අලූත් වළඳක තබා සුදු කඩෙකින් සැළමුව වසා බැඳීම’ යනුවෙන් සඳහන් කිරීමෙන් වැටහෙනවා. අද අප කෑම කල් තබාගන්නට ශීතකරණයෙහි තබනවා. ඒත් ඇතැම් විට මාළු ඇඹුල් තියල්වල නැවුම් ගතිය මැටි හට්ටියක තැබීමෙන් මිස ශීතකරණයක තැබීමෙන් එන්නේ නැහැ.

මස්මාංශ දන්දීම

එමෙන්ම සාලිරාජ වස්තුව, පුවපබ්බතවාසී තිස්සස්ථවිර වස්තුව, නන්දිමිත‍්‍ර වස්තුව ආදි කතාවලින් බෞද්ධ හිමිවරුන්ට දානය ලබාදීමේදී මස්මාංශ ලබාදුන් ආකාරයද සඳහන් වෙනවා. අද බෞද්ධ හිමිවරුන් තබා ගිහියන්ද මස්මාංශ කෑම පවක් යැයි විශ්වාස කරන නිසා එම ආහාර ගන්නේ නැහැ. එහෙත් එකල සමාජය මස්මාංශ ආහාරයට ගැනීම ගැන ලිහිල් අයුරින් කල්පනා කළ බව දෙවැනි ධර්මකීර්ති හිමියන් ලියූ සද්ධර්මාලංකාරයෙන් පැහැදිලි වෙනවා.

එපමණක් නොව එකල තිබුණු සහල් වර්ග ගැනත් එහි සඳහන් වෙනවා. රත්හැල්සාලේ බත්, නිමුඩු සහල් ආදී සහල් වර්ග රැුසක් මෙන්ම තණ, වරා ආදි නොයෙකුත් ධාන්‍ය වර්ග රැුසක් ගැනද එහි කතා කරනවා. එමෙන්ම පළාමාලූවක්, කාඩි ඇඹුල් ආදි වෑංජන රැුසක නම් සඳහන් වෙනවා.

‘උඳු මුං තල ලාලූ අතිරස, අත්ගලා, ඇඹිටි, පූ පුලූබදරා’ ආදි නොයකුත් කැවිලි වර්ග ගැනත් එහි සඳහන් වෙනවා. ඊට අමතරව ‘ක්ෂීර පායාස’ ගැන දාඨාසේන වස්තුවෙහි සඳහන් වෙනවා. ක්ෂීරපායාස යනු අදටත් දෙමළ ජනතාව අතර ප‍්‍රසිද්ධ පායාසම් නම් කිරි මිශ‍්‍ර කැඳවලට සමාන බත් වර්ගය බව පැහැදිලිියි. ඒ අනුව බත් හා කිරිබත්වලට එහා ගිය ආහාර වර්ග රැුසක් එකල ධාන්‍යවලින් තනාගත් බවද පෙනෙනවා. ආහාරවලට කිරි යොදද්දී පොල්කිරි නොව එළකිරි යෙ¥ බව පෙනෙනවා. තෙල් ගැන සඳහන් කරද්දී පොල්තෙල් නොව ගිතෙල් ආහාරවලට මුසු කළ බවත් පැහැදිලියි. අද ශ‍්‍රී ලාංකිකයන් ආහාරවලට පොල් යෙදුවද එකල එළකිරිවලට වැඩි වටිනාකමක් ලැබී තිබෙනවා.

අප මේ කතාකළේ සද්ධර්මාලංකාරය ගැන පමණයි. පුරාණ සාහිත්‍යයෙහි අවස්ථා ගණනාවක එකල ආහාර සංස්කෘතිය ගැන තොරතුරු රැුසක් තිබෙනවා. සංස්කෘතියට සැබැවින්ම ආදරය කරන බුද්ධිමතුන් නම් කළ යුත්තේ එවැනි කාරණා ගැන සොයායෑමයි. එහෙත් ඒ වෙනුවට වික්ටෝරියානු සදාචාරය හා වෙනත් දේවල් සංස්කෘතිය ලෙස සඳහන් කරමින් ඒවා රකින්නට උත්සාහ කිරීම විහිළුවක් පමණයි. ඇත්තෙන්ම කීවොත් හෙළ බොජුන්හල්වල මස්මාංශ නැතිවීම අපේ මුතුන්මිත්තන්ටත් අපහාසයක්. x

x රේඛා නිලූක්ෂි හේරත් /තරිඳු උඩුවරගෙදර

x ප‍්‍රියන්ත ෆොන්සේකා

‘ගින්නෙන් උපන් සීතල’ චිත‍්‍රපටය පිළිබඳ සංවාදයකට මරදානේ සමාජ හා සාමයික කේන්ද්‍රයෙන් ලද ආරාධනයකට මා එහි යාමට උන්නේ ගෙවුණු අපේ‍්‍රල් මාසයේ 27 වැනිදා ය. කෙසේ වෙතත්, අපේ‍්‍රල් 21 වැනිදා සිදුවුණු ඛේදනීය පාස්කු ඉරිදා ප‍්‍රහාර මාලාවෙන් පසු, එම සංවාදය යළි යෙදී තිබුණේ ඉන් ආසන්න වශයෙන් මසකට පසුව, එනම් මැයි මස 25 වැනිදා ය. චින්තන ධර්මදාසත්, ජවිපෙ පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රී නලින්ද ජයතිස්සත් සහභාගි වූ එම සංවාදයේදී මා යළිත් කතා කළේ පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ දී පසුගිය අපේ‍්‍රල් 01 වැනි දින පැවති ‘ගින්නෙන් උපන් සීතල’ චිත‍්‍රපටය පිළිබඳ සංවාදයේ දී මතු කළ කරුණ මය. එනම්, අදාළ චරිතවල අතීතය පිළිබඳ කෙරෙන තියුණු පර්යේෂණයක් නොමැති වීම නිසා, වඩා ප‍්‍රබල අතීත වෘත්තයක් අහිමි වීම හේතුවෙන්, චිත‍්‍රපටයේ චරිත දියව යන අන්දම ය.

ශ‍්‍රී ලංකාවේ පළමුවන ඔස්කාර් ප‍්‍රවේශය, මෑත ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක දේශපාලනික චරිතයක් පිළිබඳ සිනමාත්මක ප‍්‍රවේශය ඇතුළු කරුණු ගණනාවක් හේතුවෙන් මෙරට සිනමා ඉතිහාසය තුළ සුවිශේෂ සඳහනක් නියත වශයෙන් ලබාගත හැකිව තිබූ ‘ගින්නෙන් උපන් සීතල’ එය දුර්වල කොට ගත්තේ එහි චරිතවල අතීත කතන්දර ඔස්සේ ඇවිද ගොස් ප‍්‍රබල හා සියුම් මානව සබඳතා පිළිබඳ කරුණු උකහා නොපැමිණීම නිසා බැව් මම එහිදී සඳහන් කළෙමි.

චිත‍්‍රපටයක චරිත ‘හුස්ම වැටෙන සහ ලේ මසින් සැදුණු’ මිනිසුන් විය යුතු බැව් සිනමා තිර රචනය පිළිබඳ ‘ගුරු’ සිඞ් ෆීල්ඞ් සඳහන් කරයි. ‘හුස්ම වැටෙන සහ ලේ මසින් සැදුණු’ ජීවිත ඇත්තේ සැබෑ ලෝකයේ හමුවන ජීවමාන චරිතයන්ට ය. ඔවුන්ට අතීතයක් ඇත. ඒ අතීතයේ ඔවුන් කළ කී දෑ, ගනුදෙනු කළ වෙනත් ජීවිත, මානව සබඳතා ඇත. සිනමා කෘතියක චරිත වඩාත් ජීවමාන වන්නේ, චිත‍්‍රපටයේ මුණ

නොගැසුණ ද, ඒ අතීත ජීවිතය පිළිබඳ හැඟවුමක් ඇති චරිත ප‍්‍රති-නිර්මාණය වීමත් සමග ය. රෝහණ විජේවීරගේ චරිතයට, කමල් අද්දරආරච්චිගේ රංගන කුසලතා හා නාරද තොටගමුවගේ වේශ නිරූපණ කුසලතා ඉක්මවූ ජීවිතයක් ලැබීමට ඉඩ ලැබෙන්නේ, හුදු අතීතයෙන් ලද තොරතුරු ඉක්මවූ සැබෑ මානව චරිත ඉතිහාසයක් නිමැවුණු පසු ය. ඒ සඳහා විජේවීර සමග ජීවිතය ගත කරන උපතිස්ස ගමනායකගේ පටන් වෛද්‍යවරයාගේ බිරිඳ දක්වා සැමට ද ‘හුස්ම වැටෙන සහ ලේ මසින් සැදුණු’ ජීවිත සහිත චරිත ඉතිහාස පැවතිය යුතු ය.
මෙරට සිනමාවේ බොහෝ සිනමා කෘති වඩාත් ඉහළ තාක්ෂණික භාවිතයන් සමග පැමිණිය ද තිර රචනා අවස්ථාවේ වන මෙවැනි දුර්වලතා සහ අතපසු කිරීම් හේතුවෙන් ආඛ්‍යානමය වශයෙන් දුර්වල ව යයි. අභව්‍ය චරිතයක් උපප‍්‍රධාන හෝ සහාය චරිත අතර වුව මුණගැසීම කෘතියේ විශ්වසනීයත්වය බිඳ දමන්නක් බැවින් පේ‍්‍රක්ෂකයා එය අත්හැර දැමීමට පෙළඹෙයි.

මෙරට සිනමා පේ‍්‍රක්ෂාගාරයෙන් පේ‍්‍රක්ෂකයන් ඉවත්වීමට බලපාන වෙනත් බොහෝ කරුණු අතර චිත‍්‍රපටයක විශ්වසනීයත්වය පිළිබඳ කරුණ ද පෙරමුණේ වන බැව් මට ඉඳුරා කිව හැක්කේ විශ්වවිද්‍යාලවලදී හමුවන තරුණ පරපුර සිය සිනමා ආකර්ෂණ ලැයිස්තුව තුළ පෙරමුණේ හොලිවුඩය, බොලිවුඩය හෝ කොලිවුඩය තබා ලාංකික චිත‍්‍රපට පසුපසින් තබන්නට ඉහත හේතුව මුලින් තබන අවස්ථා හමුවී ඇති බැවිනි.

සිඞ් ෆීල්ඞ් සිය තිර රචනා න්‍යාය උගන්වන මූල කෘති කිහිපයකම සිනමා කෘතියක ප‍්‍රධාන අංගයක් ලෙස චරිතයට ඉහළ තැනක් ලබා දී ඇත. ඔහුට අනුව, චිත‍්‍රපටයක චරිතය යනු ක‍්‍රියාවයි. චිත‍්‍රපටය ඉදිරියට දිවෙන්නේ, පැහැදිලිව හඳුනාගත හැකි පෞරුෂයක් සහිත, චරිත ලක්ෂණ සහිත, ගතිගුණ ඇති, ඉලක්ක සහ අධ්‍යාශයන් සහිත, ස්වකීය දැක්මක් සහිත චරිත සමග ගොඩනැගෙද්දී බැව් සිඞ් ෆීල්ඞ් කියයි. එසේම සිනමා කෘතිය පෙරට විහිද යෑම සමගම තව දුරටත් චරිතය හෙළිදරව් වෙමින්, අපට ඔහුගේ හෝ ඇයගේ ජීවිතය හඳුනාගන්නට ඉඩ ලැබිය යුතු ය.

දක්ෂ තිර රචකයෙකු හා සමග දක්ෂ සිනමා අධ්‍යක්ෂවරයෙකු යට කී අංග වෙත අවධානය තබා ගනිමින් සිය ප‍්‍රධාන චරිතය මතු නොව උප ප‍්‍රධාන මෙන්ම සහාය චරිත ද කෙමෙන් නැගී වර්ධනය වන, ‘හුස්ම වැටෙන සහ ලේ මසින් සැදුණු’ චරිත බවට පත් කරන්නට කටයුතු කරනු හඳුනාගත හැකි ය. මෙරට සිනමාවේ බිහි වූ දක්ෂතම තිර රචකයකු ලෙස තිස්ස අබේසේකර නම් කරන්නට හැකි වන්නේ ඔහු ලියූ බොහෝ තිර රචනාවල හමුවන සජීවී චරිත ද නිසා ය. ‘වැලිකතරේ’ ගෝරිං මුදලාලිගේ චරිතයෙන් ජෝ අබේවික‍්‍රමට චරිතාංග නළුවෙකු ලෙස සිය හැරවුම ලබාගන්නට හැකිවන්නේ ද, තමන්ම රඟපෑ, දර්ශන දෙක තුනක පමණක් හමුවන කුඩාපොල තෙරුන්ගේ චරිතයෙන් ‘වීර පුරන් අප්පු’ චිත‍්‍රපටයේ දී කැපී පෙනෙන්නට තිස්ස අබේසේකරටම හැකි වන්නේ ද එබැවිනි. ‘ගින්නෙන් උපන් සීතල’ චිත‍්‍රපටයේ ප‍්‍රධාන භූමිකාව වූ, තථ්‍ය ලොව ද මුණ ගැසුණු, රෝහණ විජේවීර චරිතයට ප‍්‍රබන්ධ චරිතයක් වන ‘විරාගයේ’ අරවින්ද චරිතය ඉක්මවා යා නොහැක්කේ ද එබැවිනි.

අනෙත් අතට, චරිත අතීත වෘත්ත මතු නොව සියලූම ආසන්න අතීත කරුණු ද අමතක කර දමන ‘ජාතික විස්මෘතියකින්’ අප රට පෙළෙන බැව් මා මින් පෙර ලිපි කිහිපයකම සටහන් කළ බැව් මතක ය. සිනමාවෙන් බැහැරට පැමිණ මෙරට තථ්‍ය ජීවිතය තුළ හමුවන ‘චරිත’ දෙස හැරී බැලීමෙන් ද මෙම චරිත අතීත වෘත්තයන් නොතකා හැරීමේ හෝ අමතක කර දැමීමේ බරපතළ තත්ත්වයක අප සමාජය පසුවන බව පෙනෙන්නට තිබේ. දේශපාලනිකව වඩාත් බිහිසුණු, සමාජ විරෝධී කටයුතු සිය මෑත ජීවිතය තුළ ක‍්‍රියාවට නැංවූ දේශපාලනික ක‍්‍රියාධරයෙකුගේ අතීතය, පූජ්‍ය පක්ෂ භූමිකාව උඩු යටිකුරු කරමින් ආගමික ශාස්ත‍්‍රෑවරයා සහ දර්ශනය අවභාවිතයේ යෙදවූ පූජකයෙකුගේ අතීතය ඇතුළු බොහෝ පුද්ගල චරිතවල අතීත වත් පොදු පුරවැසි සමාජය හමුවේ නොතකා හැරෙයි.

සිනමා තිරය සඳහා කතාන්දර ලියන්නන්ට සිය කතාවෙහි ප‍්‍රබන්ධ චරිත සඳහා අතීත ජීවන වෘත්තීන් ලියාගන්නැයි සිඞ් ෆීල්ඞ් යෝජනා කරයි. ප‍්‍රබන්ධ චරිතයක වුව, විශ්වසනීය වර්තමානය ගොඩ නැගෙන්නේ ඔහු හෝ ඇය විසින් කළ කී දෑ අනුව බැවිනි. චිත‍්‍රපටය තුළ අන්තර්ගත නොකළ ද, නරඹන්නන් වෙත මුද්‍රණය කර බෙදා නොහැරිය ද, ‘හුස්ම වැටෙන සහ ලේ මසින් සැදුණු’ ජීවිත ලෙස හඳුනාගනිමින් සිනමා කෘතියේ සියලූ ප‍්‍රධාන හා සහාය චරිතවලට අතීත කතා ලිවීම වැදගත් බැව් සිඞ් ෆීල්ඞ් යෝජනා කරන්නේ මේ මොහොතේ අප කරන කියන සියල්ල මෙන්ම කළ නොහැකි, මෙන්ම නොකරන සියල්ල ද අතීතයේ ගොඩ නැංවීම මතම තීරණය වන බැවිනි.

හොඳ චිත‍්‍රපටවලදී චරිතවල මේ අතීත හැකියාවන් හා නොහැකියාවන් පිළිබඳ සියුම් ඉඟි මුණගැස්වීමට කටයුතු කරන නිර්මාණකරුවන් පසුව ඒ ඔස්සේ යමින් චරිතයේ තීරණාත්මක පිවිසුම් අප ඉදිරියේ විශ්වසනීය ලෙස පෙළ ගස්වයි.

පුරවැසි සමාජයක් ලෙස, අවශ්‍ය නම් අපට සැබෑ ජීවිත වෙත ද මේ සිඞ් ෆීල්ඩියානු භාවිතය කැඳවිය හැකි ය. අපගේ ඉදිරියට පැමිණ විස්මිත අනාගතයන් ගැන සිහින සාදා පෙන්වන දේශපාලනික හා පූජ්‍ය චරිත ඇතුළු භූමිකාවල අතීත වෘත්ත විමසා, හැකිනම් යළි ලියා පෙළ ගස්වා, එම චරිතවල සැබෑ හැකියාවන් හා නොහැකියාවන් විමසා බැලිය හැකි ය.

පුරවැසි සමාජය එය සිදු කරන්නට ගන්නා කාලය දිගු විය හැකි වුව, සිනමා නිර්මාණකරුවන්ට ඒ සඳහා කල්යල් බලමින් ඉඳීම සඳහා අවසර ලබා දිය නොහැක. වගකීම්සහගත කලාකරුවන්ගේ අවංක භාවිතයන් නිරතුරුව සමාජයක පෙරගමන තීරණය කරනා හෙයිනි.x

ජයතිලක බණ්ඩාර:

83 කළු ජූලිය වන විට එල්ටීටීඊ සංවිධානයට ඉතා සුළු භට පිරිසක් හිටියා. සන්නද්ධ කණ්ඩායමක් හිටියා. නමුත් 83 කළු ජූලියෙන් පස්සේ ස්වේච්ඡුාවෙන් ඒ සඳහා සහභාගි වූ සිය දහස් ගණනක භට පිරිස් එල්ටීටීඊ සංවිධානයට ලැබෙනවා. අපි ඒ අත්දැකීම පසක් කරගත යුතුවා සේම, අන්තවාදය කරා මුස්ලිම් සමාජය තල්ලූ නොකළ යුතුව තිබෙනවා.

යුද්ධයකින් පස්සේ වුවත් යුද්ධය පැවතිච්ච ලේ ගලා ගිය මහ පොළොවේ ගස්වැල් හටගන්නවා. ඒ ගස්වැල්වල දලූ එතිලා වැඩෙනවා. මල් පලගන්නවා. නමුත් ඒ මල්වල සුවඳ නෑ. ඒ මල්වල පෙර පැවති ලස්සන නෑ. ඒ මල් පෙතිවල මල බැඳෙනවා. එහෙමයි අපි සාහිත්‍යයේ කියන්නේ. සාහිත්‍යය එසේ කිව්වත්, සත්‍ය සිදුවීමක් වෙන්නේ එවැනි පරිසරයක, මිනිස්සු මරාගත්ත පරිසරයක, වෙඩිහඬට කන් හුරුවෙච්ච පරිසරයක, මිනිස් අඳෝනාවල් අහපු පරිසරයක, ලේ ගලාගෙන ගිය පරිසරයක, ආත්මයක් නැති මිනිස්සු බිහි වෙනවා. ඔවුන්ගේ මනුස්සකම්, ඔවුන්ගේ කරුණාවන්තකම් පිරිහෙනවා. යුක්තිය, සත්‍යය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින, මිනිසුන් නැති වෙනවා. ඒ අත්දැකීම අද අපි ලබනවා.
අවුරුදු 30ක් පැවති යුද්ධයක් අවසන් වෙලා අවුරුදු 10ක් යනකොට, නැවත වරක් ඒ පොළොවෙම, බෝම්බ පුපුරනවා. ඒ පොළොවෙම මිනිස්සු මැරෙනවා. කුඩා දරුවන්ගේ සිරුරු මස්වැදලිි බවට පත්වෙනවා. අපි මොනවද ලබා ගත්ත අත්දැකීම්, ඒ තිස් වසරක යුද්ධයෙන් පස්සේත්, නැවතත් එවැනි දෙයක් සිදු නොවීම සඳහා, අපි මොනවාද කළේ? අපි කිසිම දෙයක් කළේ නෑ.

දේශපාලනඥයන් මහා බල පොරයක නිරත වෙලා හිටියා. ඔවුන් තරගයට බොරු කියමින්, තරගයට මිනිසුන් රවටා ගැනීමේ උත්සාහයක නිරත වුණා. කලාකරුවෝ මුදලාලිලා බවට පත් වෙමින්, තමන්ගේ කලා නිර්මාණ කරනවා වෙනුවට, මහා සංදර්ශන කරන්නට පටන් ගත්තා. ආගමික නායකයන් තමන්ගේ ආගමික කර්තෘවරුන්ගේ ඒ ගුණ සුවඳ පතුරුවනවා වෙනුවට, සමන්පිච්ච මල් පූජා, දහස් ගණන් පහන් පූජා, කතෝලික පල්ලිවල, මංගල්‍යවල මහා සාජ්ජ දාන්න පටන් ගත්තා. සාමාන්‍ය මිනිසුන් එදිනෙදා තමන්ගේ කටයුතුවල නිරත වුණා. යුද්ධයක් නැවතත් ඇති නොවීම සඳහා, ජාතීන් අතර සුහදතාව වර්ධනය කරගැනීම සඳහා, සංහිඳියාවක් ගොඩනැගීම සඳහා පෙනී සිටිය යුතු මිනිසුන් පෙනී සිටියාද? ඒ පෙනී නොසිටීම නිසා අන්තවාදයට සුදුසු පරිසරයක් ගොඩ නැගීම නිසා ඇති වූ ප‍්‍රතිඵලය නොවෙයිද මේ? අපි සියලූ දෙනා ඊට වග කිව යුතුයි.

අයිඑස් සංවිධානය ඒ බෝම්බය පුපුරුවා හැරීමේ වගකීම බාරගන්නවා. නමුත් ඒ බෝම්බය පුපුරුවා හරින්නට හැකි පරිසරයක් ගොඩනැගීමේ වගකීම කවුරුන්ද බාරගන්නේ? ඒ වගකීම ආණ්ඩුවේ සියලූම මිනිසුන් බාරගත යුතුයි. ජනාධිපති, අගමැති, ඇමති මණ්ඩලය, මන්තී‍්‍රවරු, විපක්ෂ නායකයා, මේ සියලූ දෙනාට ඒ වගකීමෙන් බැහැර වෙන්නට බැහැ. ඔවුන් සියලූ දෙනා මේ ප‍්‍රශ්නයේදී වගඋත්තරකරුවන්. අප එය තේරුම් ගත යුතුව තිබෙනවා. එය තේරුම් ගත යුතුවා පමණක් නොව, එය මහා හයියෙන් ප‍්‍රකාශ කළ යුතුව තිබෙනවා.

යම් සිද්ධියක් සිදු වූවායින් පසුව ඒ පිළිබඳව කතා කරමින් සිටීමේ වටිනාකමක් තිබෙනවා. අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ වටිනාකමක් තිබෙනවා. නමුත් ප‍්‍රශ්නය තමන්ගේ නොවන තාක් කල් ඒ ප‍්‍රශ්නයට ලැබෙන පිළිතුර දාර්ශනිකයි කියලා අපි දන්නවා. ඒ දාර්ශනික ප‍්‍රශ්නවලින් පමණක්, දාර්ශනික පිළිතුරෙන් පමණක් මේ ප‍්‍රශ්නයට විසඳුම් හොයන්න අපට හැකියාවක් නැහැ. ඒ නිසායි අප උත්සාහ කළ යුත්තේ නැවත වරක් මේ රට ගොඩ නැගීමේ කාර්යයට උරදෙන්නට. මේ රට නැවත ගොඩ නැගිය යුතුව තිබෙනවා. මුස්ලිම් අන්තවාදය කරා මුළු මහත් මුස්ලිම් සමාජයම තල්ලූ කරනවා වෙනුවට, මුස්ලිම් අන්තවාදය මුස්ලිම් සමාජයෙන් වෙන් කර හඳුනා ගත යුතුව තිබෙනවා. ඒ සඳහා මුස්ලිම් ජනතාවට සහෝදරත්වයෙන් දෑත් දිගු කළ යුතුව තිබෙනවා. එපමණක් නොවෙයි, අප සතු ශක්තීන්, ගොනු කර ගනිමින් ඒ සඳහා අපි කි‍්‍රයාත්මකව දායක විය යුතුව තිබෙනවා.

අපට අමතක කරන්න පුළුවන් කමක් නෑ, 83 කළු ජූලිය. 83 කළු ජූලිය වන විට එල්ටීටීඊ සංවිධානයට ඉතා සුළු භට පිරිසක් හිටියා. සන්නද්ධ කණ්ඩායමක් හිටියා. නමුත් 83 කළු ජූලියෙන් පස්සේ ස්වේච්ඡුාවෙන් ඒ සඳහා සහභාගි වූ සිය දහස් ගණනක භට පිරිස් එල්ටීටීඊ සංවිධානයට ලැබෙනවා. අපි ඒ අත්දැකීම පසක් කරගත යුතුවා සේම, අන්තවාදය කරා මුස්ලිම් සමාජය තල්ලූ නොකළ යුතුව තිබෙනවා. ඒ සඳහා අපේ සහෝදරත්වයේ දෑත් මුස්ලිම් සමාජය වෙත දිගු කළ යුතුව තිබෙනවා.

මේ සමාජය නැවත ගොඩ නගන්නේ කෙසේද? නැවත වරක් මිනිස් ජීවිතය, ශී‍්‍ර ලාංකික පුරවැසියාගේ ජීවිතය යථා තත්ත්වයට පත් කර ගත යුතුව තිබෙනවා. රාජ්‍ය ආයතන සාමානය තත්ත්වයට පත් කළ යුතුව තිබෙනවා. බැංකුවල ගනුදෙනු නැවත වරක් සාමාන්‍ය ලෙස පවත්වා ගත යුතුව තිබෙනවා. හෝටල්වල සංචාරක ව්‍යාපාරය ආරම්භ කළ යුතුව තිබෙනවා. පාසල්, විශ්වවිද්‍යාල පද්ධති නැවත පෙර තත්ත්වයට පත් කළ යුතුව තිබෙනවා. නමුත් එය ආරම්භ කළ යුත්තේ ආණ්ඩුවේ ව්‍යාපෘතියක් විදියට නොවෙයි. ඒ සඳහා සුදුසු පරිසරයක් අපි ගොඩ නැගිය යුතුව තිබෙනවා. පාසල්වල තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව විසින් අනුමත කළ නිර්දේශ ගණනාවක් ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. පාසල්වල ආරක්ෂක වැඩපිළිවෙළ සකස් කිරීමේදී වෙනත් සුළුතර ජාතිවල ශිෂ්‍ය ප‍්‍රජාව අපහසුවට පත් නොවෙන ආකාරයෙන්, ඔවුන්ගේ සිත්සතන් කෝපයට පත් නොවන ආකාරයෙන් ආරක්ෂක වැඩපිළිවෙළ පවත්වාගෙන යාමට විදුහල්පතිවරුන්, ඒ පාසල් ප‍්‍රජාවන් කටයුතු කළ යුතුයි. එපමණක් නොවෙයි, ඒ ආරක්ෂක කමිටු සඳහා සියලූ දරුවන්ගේ දෙමව්පියන් කිසිදු ආගමික භේදයකින් තොරව, ජාති භේදයකින් තොරව එකතු කගත යුතුව තිබෙනවා.

මෙහිදී විශේෂයෙන්ම දරුවන්ගේ මනස සුවපත් කිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ ආකල්ප යහපත් ආකල්ප බවට පත් කිරීම විදුහල්පතිවරුන්ගේත්, ගුරුවරුන්ගේත්, දෙමව්පියන්ගේත්, වගකීමක් බවට පත් විය යුතුව තිබෙනවා. පහුගිය කාලය පුරා අපි මේ සඳහා කටයුතු කළා. අපි අනුරාධපුර ශාන්ත ජෝසප් දෙව්මැදුරේ දේව මෙහෙය පවත්වන ස්ථානවලට, බෞද්ධ ස්වාමීන් වහන්සේලා, මුස්ලිම් ආගමික නායකයන් වන මව්ලවිතුමන්ලා, හින්දු ආගමික නායකයන් වන කුරුක්කල්තුමන්ලා සමග සමාජ කි‍්‍රයාධරයන් ගිහින් ශෝකය ප‍්‍රකාශ කරනවාත් සමගම, මේ ආගමික සංහිඳියාව සඳහා කටයුතු කළා. ඉන් පසුව අපි අනුරාධපුර ජුම්මා පල්ලියට ගියා. ඔවුන් ආගමික වතාවත් පවත්වන ස්ථානයට ගිහිල්ලා අපි ඔවුන්ගේ දෑත් තරයේ අල්ලා ගනිමින් ඔවුන් හා අප අතර සහෝදරත්වය ගොඩනගන්නට අපි උනන්දු වුණා. ඔවුන් තුළ තිබෙන ඒ සැකය, බිය තුරන් කිරීම සඳහා කටයුතු කළා. ඉන් පසුව අනුරාධපුරයේ සිට කිලෝමීටර් 18ක් පමණ ඈතින් තිබෙන ඉකිරිගොල්ලෑවට ගිහිල්ලා අපේ මුස්ලිම් ජනතාවත් එක්ක ආදරය සහෝදරත්වය බෙදාගත්තා. ඔවුන් හා සංවාද කළා.

මේ කාර්යය කළ යුත්තේ නැවත වරක් ආයුධ සන්නද්ධ අරගලයකින් මේ රටේ මිනිසුන් මැරීම නතර කිරීම සඳහායි. මේ රටේ දරුවන්ගේ අනාගතය යහපත් කිරීම සඳහායි. මේ ආදරය, කරුණාව, සහෝදරත්වය ගොඩ නැගිය යුතුමයි. අප විශ්වාස කරනවා, එය ගොඩ නැගිය හැකියි. එය ගොඩ නැගිය යුතුයි කියලා.x

සුදේශ් ද සිල්වා