මුළු පාර්ලිමේන්තුවේම පොදු එකඟතාවකින් ස්ථාපනය කරන ලද තේරීම් කාරක සභාව තම කටයුතු ඇරඹූ පසු ජාතික ආරක්‍ෂාවට හානිදායක ලෙස කථානායකතුමා ප‍්‍රමුඛ පාර්ලිමේන්තුව ක‍්‍රියා කරන බවට විශාල හඬක් නගමින් පවතී. ජාතික ආරක්‍ෂාව අතිශයින්ම වැදගත්ය. එම ජාතික ආරක්‍ෂාව විනාශ වුවහොත් රටේ සෑම අංශයක්ම විනාශ වනු ඇත. ජාතික ආරක්ෂක ව්‍යුහය ඇතුළු ඉතා වැදගත් කරුණු ගණනාවක් ගැනම මතුව ඇති විකෘති අර්ථකථනවලින් ජනතාව මුළා කිරීම වලක්වා ගැනීමට අද ජනතාව තුළ පුළුල් කතිකාවතක් අවශ්‍යව ඇත.
මෙහිදී අප මුලින්ම තේරුම් ගත යුතු කරුණු කිහිපයක් වේ. අද පවතින ජාතික ආරක්ෂක ව්‍යුහය කුමක්ද, සැබැවින්ම එම ව්‍යුහය යටතේ ජාතික ආරක්‍ෂාව සැලසුණිද, එම ව්‍යුහය එලෙසින්ම පවත්වාගෙන යාමෙන් ජාතික ආරක්‍ෂාව ඉදිරියේදී තහවුරු වේද, ජාතික ආරක්ෂක ව්‍යුහය ප‍්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ බැ?රුම් අවශ්‍යතාව අමතක කිරීම සඳහා අන්තගාමීන් හා ඔවුන්ගේ එ්ජන්තවරුන් ගෙන යන අවස්ථාවාදී උපක‍්‍රමවල සැබෑ අරමුණ කුමක්ද, කථානායකතුමා ප‍්‍රමුඛ පාර්ලිමේන්තුව හා එහි කාරක සභා නිහඬ කිරීමේ සැබෑ අරමුණ කුමක්ද, තේරීම් කාරක සභාව අකි‍්‍රය කිරීමෙන් ආරක්‍ෂාව තහවුරු වන බවට ලැබෙන සහතිකය කුමක්ද, ජාතික බුද්ධි තොරතුරු රහසිගත වූ පමණින් රටේ ආරක්‍ෂාව තහවුරු වන්නේද, රටේ ආරක්ෂක ව්‍යුහය ප‍්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමකදී සලකා බැලිය යුතු කරුණු මොනවාද ආදිය එ් කරුණු කිහිපය අතර වැදගත් වේ. මේ සියලූ කාරණා ප‍්‍රමාණවත් පරිදි විමසීමට මෙම කෙටි ලිපියෙන් නොහැකි නමුත් විචාරශීලීව අධ්‍යයනයන් කිරීමට පාඨකයා විමසිලිමත් වීම අද අවශ්‍යව ඇත.
පවතින ජාතික ආරක්ෂක ව්‍යුහය පැහැදිලි කෙරෙන වැදගත්ම හා ප‍්‍රධානම නෛතික ලියවිල්ල අපගේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවයි. එම ව්‍යවස්ථාවේ 4(ආ* ව්‍යවස්ථාව අනුව ”රටේ ආරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ජනතාව විසින් තෝරා පත්කර ගනු ලබන ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුත්තේය.” යනුවෙන් දැක්වේ. එමඟින් නිශ්චිතවම තහවුරු වන ප‍්‍රධාන නිගමනය නම් රටේ ආරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු බවට ව්‍යවස්ථානුකූලවම කාර්ය පවරා ඇත්තේ ජනතාව විසින් තෝරා පත්කර ගනු ලබන ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයාට මිස අන් කිසිවෙකුට නොවන බවය. එම ව්‍යවස්ථාපිත කාර්යපැවරුම යම් තාක් කල් පවතින්නේද එ් තාක් කල් එ් කාර්යපැවරුම පිළිබඳව පරමාධිපත්‍යය හිමි ජනතාව වෙත ඍජුව උත්තර දියයුතු හෙවත් ඍජුව වගවියයුතු තනි හා එකම පුද්ගලයා ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයාය.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින් හෝ වෙනත් ලිබිත නීතියක් මඟින් එම ව්‍යවස්ථාපිත කාර්යපැවරුම ජනතාව වෙත ඍජුව වගවියයුතු බවට තවත් අයෙකුට හෝ කණ්ඩායමකට පවරා ඇත්නම් එ් සියලූ දෙනාද ජනතාව වෙත ඍජුව වගවියයුතු නමුත් එවැනි ව්‍යවස්ථාපිත කාර්යපැවරුමක් මෙරට නීති ව්‍යුහය තුළ කිසිසේත්ම නැත. එම වගවීම කෙතරම් දුරට සාර්ථකව ඉටු කිරීමට හැකි ආරක්ෂක ව්‍යුහයක් රටේ ස්ථාපනය කර තිබුණේද යන්නත් නොතිබුණේ නම් එ් ඇයිද යන්න හා නිවැරදි කරගන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගැනීමට පරමාධිපත්‍යය හිමි ජනතාවට හිමිකමක් මෙන්ම යුතුකමක්ද ඇත.
ව්‍යවස්ථාපිත හෝ වෙනත් ඕනෑම ආකාරයක කාර්යපැවරුමක් තනිව ඉටු කළ නොහැකි විටක එය ඉටුකිරීමට සහායකයන්ගේ සහාය ලබා ගත හැකි නමුත් එම කාර්යපැවරුම ඉටු කිරීම හෝ නොකිරීම පිළිබඳ උත්තර දිය යුත්තේ තමා නොව තමා සහාය කරගත් සහායකයන්යයි කීමට කිසිවෙකුට නුපුළුවන. තමා පත් කළ සහායකයන් තමාට උත්තර දිය යුතු බව සැබෑ නමුත් උත්තර දීමේ වගකීමෙන් ලිස්සා යාමට කිසිදු කාර්යපැවරුම්ලාභියෙකුට හිමිකමක් නොමැත. මෙය සමස්ත රාජ්‍ය පාලන ව්‍යුහයේම පදනම වන අතර එම පදනම නොතකා හළහොත් සම්පූර්ණ රාජ්‍ය පාලන ව්‍යුහයම වගවීම් විරහිත වී එකම අවුල් ජාලාවක් වනු ඇත. එසේම වගවියයුත්තේ කාර්යපැවරුම්ලාභියාගේ සහායකයන්යයි පමණක්යයි සිතීමටද කිසිදු හේතුවක් නැත.
ව්‍යවස්ථාවේ 42(1* හා 42(2* ව්‍යවස්ථා අනුව ‘ජනරජයේ ආණ්ඩුවේ පාලනය මෙහෙයවීම සහ එ් පාලනය පිළිබඳ විධානය භාර අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් වන්නේය.’ සහ ‘අමාත්‍ය මණ්ඩලය පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීමට සහ උත්තර බැඳීමට බැඳී සිටින්නේය.’ යනුවෙන් දැක් වේ. මේ අනුව අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ව්‍යවස්ථාපිත වගකීම වනුයේ ජනරජයේ ආණ්ඩුවේ පාලනය මෙහෙයවීම සහ එ් පාලනය පිළිබඳ විධානය ගැන පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීම සහ උත්තර බැඳීමය. එම විධිවිධානය අනුව විධායක කාර්යය පිළිබඳව අමාත්‍ය මණ්ඩලය ජනතාවට ඍජුව වගවනු වෙනුවට පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගවිය යුතුව ඇත. ඒ හැර ව්‍යවස්ථාවේ 4(ආ* හි නිශ්චිතව දැක්වෙන ‘රටේ අරක්‍ෂාව’ යන්න 42(2* ව්‍යවස්ථාවේ නිශ්චිතව නොදැක්වේ. මෙහිදී අවධානයට යොමුවියයුතු වැදගත් කරුණ නම් මෙම ව්‍යවස්ථාපිත වගකීම තනි අයෙකු මත නාමික වශයෙන් රැුඳවීම තවදුරටත් සුදුුසුද යන්න හා විධායක බලය හිමි සියලූ ජනතා නියෝජිතයන් ජනතාවට ඍජුව වගවීමෙන් මුදවා තිබීම සුදුුසුදැයි යන්න සලකා බැලීමය.
අමාත්‍යාංශයකට යටත් සියලූම නිලධාරීන්ගේ ඉහළම නිලධරයා වන අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා ස්වාධීන නොවන අතර ඔහු තම අමාත්‍යවරයාගේ විධානයට හා පාලනයට යටත්ව තම ආයතන මෙහෙයවිය යුතු බව, 52(2* ව්‍යවස්ථාව අනුව, ”අමාත්‍යාංශයක ලේකම්වරයා ඔහුගේ අමාත්‍යවරයා භාරයේ ඇති ආණ්ඩුවේ දෙපාර්තමේන්තුද, වෙනත් ආයතනද අමාත්‍යවරයාගේ විධානයට හා පාලනයට යටත්ව මෙහෙයවන්නේය.” යනුවෙන් දැක්වේ. 170 ව්‍යවස්ථාවේ නිර්වචනය වන ලිඛිත නීතිය යටතේ රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව ඔවුන් වෙත කාර්ය පැවරුම් කළ හැකි නමුත් ඔවුන් කවරෙකු වුවද නීතිය ඉදිරියේ වගවිය යුතු වනුයේ ඔවුන්ට එලෙස කාර්ය පැවරුම් කර ඇත්නම් පමණක් වන බව, මෙහිදී වැදගත් වන්නේ නිසි පරිදි කාර්ය පැවරුම්ලාභීන් නොවන්නන් වගවීමට යටත් නොවන නිසාය.
ඉහත කරුණු අනුව මේ මොහොතේ තේරුම් ගත යුතු වැදගත්ම කරුණ නම් රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව පැවති හා පවතින ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන එසේම තවදුරටත් පැවතීමෙන් රටේ ආරක්‍ෂාව සැබැවින්ම තහවුරුවන්නේද යන්නයි. රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන මඟින් ඉතා පැහැදිලි කාර්යපැවරුම් දැක්වුවත් එ්වා නාමමාත‍්‍ර ලෙසවත් නොපිළිගෙන ඇති නිසා හා රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ වගවීම ඉදිරියේදීද තහවුරු නොවීම සරලව සැලකිය නොහැකි නිසා වගවීම තහවුරු කෙරෙන ව්‍යුහයක් ගැන අප දැන්වත් සිතිය යුත්තේය. මාධ්‍යයට විවෘත වූ තේරීම් කාරක සභාවේ විභාගයන් තුළින් අවශ්‍ය විසඳුම් ගැනද, වගවියයුතු අය නිසි ලෙස වගවී ඇත්ද යන්න ගැනද අපක්‍ෂපාතීව සිතන්නට ජනතාවට යම් අවකාශයක් ලැබුණි. තේරීම් කාරක සභාව අකි‍්‍රය කළ යුතු බවට හඬ නගන බොහෝ දෙනා අපක්‍ෂපාතීව සිතන්නට ජනතාවට ඇති අවකාශයට බාධා කරන අතරම, ජනාධිපතිවරයා විසින් මේ පිළිබඳව කමිටුවක් පත් කර ඇති නිසා තේරීම් කාරක සභාව අහෝසි කළ යුතු බවද පවසති. මෙහි ඇති පරස්පරය නම් අධිකරණ කි‍්‍රයාවලියට බාධාවක් ලෙස හැඳින්වීමේදී ජනාධිපති කමිටුව අත්හැර තේරීම් කාරක සභාව පමණක් බාධාවක් ලෙස යොදාගැනීමය.
අපගේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවටත් වඩා බරපතළ කරුණ ලෙස පෙනෙනුයේ උගත්යයි පෙන්නුම් කරන ඇතැම් නීති විශාරදයන්ද, වියතුන් හා බරවා කකුල් මෙන් පෙනෙන දේශපාලන නායකයන්ද පවතින ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන විකෘති ආකාරයට තේරුම් කිරීමත්, භාවිත කිරීමත්ය. එසේම එ්වා නිවැරදි බවට පොදුජනයාට එ්ත්තු ගැන්වීමට මාධ්‍යයද යොදා ගැනීමත්ය. ගරු අධිකරණය මැදිහත් වී නිවැරදි කළ ආණ්ඩු පෙරළිය පමණක් නොව පාර්ලිමේන්තුව තමන්ට අභිමත අයුරින් නැටවීමට ජනාධිපතිවරයාට බලයක් ඇතැයි සකසා ඇති මතවාදය පාදක කොට මෑත කාලයේ අත්දුටු සිදුවීම් ගණනාවක්ම මෙහිදී පාඨකයාට සිහි කළ හැක. එහි නවතම අත්දැකීම නම් පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාව නැවැත්වීමට හා කාරක සභාවට නිලධාරීන් කැඳවීම නැවැත්වීමට පාර්ලිමේන්තුවට බාහිර අයට බලයක් ඇතැයි යන පණිවිඩයයි. මෙබඳු බලයක් වේ නම් එය ඇත්තේ කුමන විධිවිධානයක් යටතේදැයි නොදක්වමින් ජනතාව නොමග යැවීමට ඇතැම් මාධ්‍ය ආයතන දායක වන ආකාරය පාඨකයා තේරුම් ගත යුතුව ඇත.
ව්‍යවස්ථාවේ 70 සහ 33 ව්‍යවස්ථා අනුව පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමට, වාර අවසන් කිරීමට සහ විසුරුවා හැරීමට ව්‍යවස්ථාවේම දැක්වෙන කොන්දේසිවලට යටත්ව ජනාධිපතිවරයාට සීමිත බලයක් දී ඇතත් පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්ය හා කර්තව්‍යය හැසිරවීමට හෝ සීමා කිරීමට කිසිදු නීතිමය බලයක් දී නොමැත. නීතිමය විධිවිධාන යටතේ ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිවයුතු වන නමුත් පාර්ලිමේන්තුව ජනාධිපතිවරයාට වගකිවයුතු නොවේ. ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිවයුතු බවට 1978 වසරේ සිටම 41 ව්‍යවස්ථාව යටතේ පැවති බැඳීම වර්තමානයේ 33අ. ව්‍යවස්ථාව යටතේ මෙසේ දැක්වේ. ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් තත් කාලයේ්් බලපවත්නා නීතිය ඇතුළු ලිබිත නීතියක් යටතේද, ස්වකීය බලතල, කාර්ය හා කර්තව්‍යය යථා පරිදි කි‍්‍රයාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුත්තේය.’ 33(1(අ ව්‍යවස්ථාව යටතේ ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුගමනය කරන බවටද, ආරක්ෂා කරන බවටද වගබලා ගැනීමද’ ජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යයක් ලෙස දක්වා ඇති අතර ජනාධිපතිවරයා 38(2(අ(I* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ‘චේතාන්විතව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීමේ වරද’ දක්වා ඇත.
ජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යසාධනය මෙම ව්‍යවස්ථාවන්ට අනුකූලද යන්න අවබෝධ කරගැනීමට ජනතාවට අයිතියක් ඇත. පසුගිය පාස්කු ඉරිදාද, ඉන්පසු වරින්වරද මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් මතු වූ බරපතළ ගැටලූ පිළිබඳව ඇති ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, අනිකුත් ලිබිත නීති යටතේද ඇති නෛතික වගකීම ඉටු වී නැත්නම් තවදුරටත් නමට පමණක් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධානයේ වලංගුභාවය පැවැත්වීමේ ගැටලූව ජනතාව ප‍්‍රශ්නයක් ලෙස දකිනු ඇත.
පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවට තැනැත්තන් කැඳවීමට ඇති බලය නෛතිකව අභියෝග කළහැකිද යන්නද පාඨකයා වරදවා වටහා නොගතයුත්තකි. 74 ව්‍යවස්ථාව යටතේ බලාත්මක කර ඇති ස්ථාවර නියෝග යටතේත්, පාර්ලිමේන්තුව සම්මත කර ඇති පනත් හා යෝජනා සම්මතයන් යටතේත් පාර්ලිමේන්තුවට, පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවලට, කථානායකවරයා ඇතුළු පාර්ලිමේන්තු මන්තී‍්‍රවරුන්ට හිමි බලතල හා වරප‍්‍රසාද නීත්‍යනුකූල කර ඇති අතර එ්වා ජනාධිපතිවරයාට හෝ වෙන අයෙකුට අභිමත අයුරින් කප්පාදු කළ නොහැක. අංක 86 – 132 ස්ථාවර නියෝගවල එක් එක් වර්ගයේ පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවලට හිමි බලතල නිශ්චිතව දක්වා ඇති අතර එ් එ් කාරක සභාවට හෝ අනුකාරක සභාවට ඊට අයත් කාර්යයන් ඉටු කිරීම පිණිස කවර හෝ පුද්ගලයෙකු කැඳවා ප‍්‍රශ්න කිරීමේ බලයත්, කවර හෝ ලිපියක්, පොතක්, ලේඛනයක් හෝ වෙනයම් ලියවිල්ලක් ගෙන්වාගෙන පරීක්‍ෂාකිරීමේ බලයත්, ගබඩාවලට හා වෙනත් දේපලවලට පිවිසීමේ බලයත් නිශ්චිතව දක්වා ඇත. එ් ලෙසම මෙම යොමුගත කාරක සභාවට හිමි බලතලද පාර්ලිමේන්තු අනුමැතියෙන් ඉතා නිශ්චිතව ලබා දී ඇත.
1997 අංක 27 දරන පාර්ලිමේන්තු (බලතල හා වරප‍්‍රසාද* පනතේ 10 වගන්තිය මෙසේය. ” පාර්ලිමේන්තුව විසින්ද, තැනැත්තන්, ලියවිලි සහ වාර්තා ගෙන්වා ගැනීමට පාර්ලිමේන්තුවේ යම් නියමයක් මඟින් විධිමත් ලෙස බලය දෙනු ලැබූ යම් කාරක සභාවක් විසින්ද පාර්ලිමේන්තුව ඉදිරියට හෝ එ් කාරක සභාව ඉදිරියට පැමිණෙන ලෙස සහ තම සන්තකයෙහි හෝ තමාගේ පාලනය යටතේ ඇති යම් ලියවිල්ලක්, පොතක්, වාර්තාවක් හෝ ලේඛනයක් ඉදිරිපත් කරන ලෙස යම් තැනැත්තෙකුට නියම කරනු ලැබිය හැකිය.” මෙය පාර්ලිමේන්තුව පනවා ඇති නෛතික විධිවිධානයකි. එය වඩාත් බැ?රුම් වන්නේ 4(ඇ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ පාර්ලිමේන්තුවේ සහ එහි මන්ත‍්‍රීවරුන්ගේ වරප‍්‍රසාද, පරිහාර හා බලතල සම්බන්ධ අධිකරණ බලය නීතිය අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසින්ම කි‍්‍රයාත්මක කළ හැකි බවට ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින්ම ලබා දී ඇති නිසාය.
රාජ්‍යාරක්‍ෂක තොරතුරුවල රහස්‍යභාවය සුරැුකීමට නිල රහස් පනත වැනි කුමන පනතක් යටතේ වුවද අතීතයේදී පාර්ලිමේන්තුව සීමා පනවා තිබුණද ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි නොවන්නේනම් එවැනි ඕනෑම පනතක් සරල බහුතර අනුමැතියක් සහිතව අබිබවනය කර කටයුතු කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවට බලය ඇත. 4(අ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලයත් 4(ඇ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනතාවගේ අධිකරණ බලයත් කි‍්‍රයාත්මක කිරීමේ වගකීම පාර්ලිමේන්තුවට පවරා තිබීම එම බලය සනාථ කරයි. එ් හැර ‘අතීතයටද බලපාන්නා වූ නීති සහ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ කවර හෝ විධිවිධානයක් පරිච්ýන්න කරන්නා වූ හෝ සංශෝධනය කරන්නා වූ හෝ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට යම් විධිවිධානයක් කරන්නා වූ හෝ නීති ඇතුළුව නීති පැනවීමේ බලය පාර්ලිමේන්තුවට ඇත්තේය.’ යනුවෙන් ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය 75 ව්‍යවස්ථාව යටතේ වඩා විස්තරාත්මකව දක්වා ඇත.
රාජ්‍ය ආරක්‍ෂාව තහවුරු කිරීමේදී රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට ඉටු කළ හැකි කාර්යභාරය අතිශයින් වැදගත්ය. එම වටිනාකම තහවුරුවන්නේ රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට නියමිත කාර්යභාරය ගෞරවාන්විතව ඉටු කිරීමට අවශ්‍ය සියලූ පහසුකම් හා ආරක්‍ෂාව නිසිපරිදි ලබා දීමෙනි. රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට හිමි කාර්යභාරය වෙනුවට එය පසෙක තබා තම දේශපාලන අවශ්‍යතා, පෞද්ගලික හා පවුල්වල අවශ්‍යතා සඳහා එම වැදගත් අංශය යොදා ගැනීම හා එම සේවයේ නාමයෙන් විවිධ පාර්ශ්වවලට රහස්‍ය ගිණුම ඔස්සේ වංචනික ගෙවීම් කිරීම් ආදිය එම අංශයට ලැබියයුතු ගෞරවය හා විශ්වාසය පලූදු කිරීමක් ලෙස ජනතාව සිතනු ඇත. තේරීම් කාරක සභාව රටේ ආරක්ෂක කටයුතුවලට අදාල රහස්‍ය තොරතුරු ප‍්‍රශ්න නොකළද, යම් සාක්‍ෂි දීම්වලදී යම් යම් අවභාවිතයන්, සාවද්‍ය මුදල් ලබා ගැනීම්, භීෂණ හෝ ¥ෂණ කටයුතු එළිදරව් වීම් සිදුවේදෝයි සාධාරණ බියක් එ්වාට සම්බන්ධ වූවන්ට තිබීමේ ඉඩකඩ බැහැර කළ නොහැකි බවද බුද්ධිමත් ජනතාව දනී.xයනුවෙන් දැක්වේ.
170 ව්‍යවස්ථාවේ නිර්වචනය වන ලිඛිත නීතිය යටතේ රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව ඔවුන් වෙත කාර්ය පැවරුම් කළ හැකි නමුත් ඔවුන් කවරෙකු වුවද නීතිය ඉදිරියේ වගවිය යුතු වනුයේ ඔවුන්ට එලෙස කාර්ය පැවරුම් කර ඇත්නම් පමණක් වන බව, මෙහිදී වැදගත් වන්නේ නිසි පරිදි කාර්ය පැවරුම්ලාභීන් නොවන්නන් වගවීමට යටත් නොවන නිසාය.
ඉහත කරුණු අනුව මේ මොහොතේ තේරුම් ගත යුතු වැදගත්ම කරුණ නම් රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව පැවති හා පවතින ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන එසේම තවදුරටත් පැවතීමෙන් රටේ ආරක්‍ෂාව සැබැවින්ම තහවුරුවන්නේද යන්නයි. රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන මඟින් ඉතා පැහැදිලි කාර්යපැවරුම් දැක්වුවත් එ්වා නාමමාත‍්‍ර ලෙසවත් නොපිළිගෙන ඇති නිසා හා රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ වගවීම ඉදිරියේදීද තහවුරු නොවීම සරලව සැලකිය නොහැකි නිසා වගවීම තහවුරු කෙරෙන ව්‍යුහයක් ගැන අප දැන්වත් සිතිය යුත්තේය. මාධ්‍යයට විවෘත වූ තේරීම් කාරක සභාවේ විභාගයන් තුළින් අවශ්‍ය විසඳුම් ගැනද, වගවියයුතු අය නිසි ලෙස වගවී ඇත්ද යන්න ගැනද අපක්‍ෂපාතීව සිතන්නට ජනතාවට යම් අවකාශයක් ලැබුණි. තේරීම් කාරක සභාව අකි‍්‍රය කළ යුතු බවට හඬ නගන බොහෝ දෙනා අපක්‍ෂපාතීව සිතන්නට ජනතාවට ඇති අවකාශයට බාධා කරන අතරම, ජනාධිපතිවරයා විසින් මේ පිළිබඳව කමිටුවක් පත් කර ඇති නිසා තේරීම් කාරක සභාව අහෝසි කළ යුතු බවද පවසති. මෙහි ඇති පරස්පරය නම් අධිකරණ කි‍්‍රයාවලියට බාධාවක් ලෙස හැඳින්වීමේදී ජනාධිපති කමිටුව අත්හැර තේරීම් කාරක සභාව පමණක් බාධාවක් ලෙස යොදාගැනීමය.
අපගේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවටත් වඩා බරපතළ කරුණ ලෙස පෙනෙනුයේ උගත්යයි පෙන්නුම් කරන ඇතැම් නීති විශාරදයන්ද, වියතුන් හා බරවා කකුල් මෙන් පෙනෙන දේශපාලන නායකයන්ද පවතින ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන විකෘති ආකාරයට තේරුම් කිරීමත්, භාවිත කිරීමත්ය. එසේම එ්වා නිවැරදි බවට පොදුජනයාට එ්ත්තු ගැන්වීමට මාධ්‍යයද යොදා ගැනීමත්ය. ගරු අධිකරණය මැදිහත් වී නිවැරදි කළ ආණ්ඩු පෙරළිය පමණක් නොව පාර්ලිමේන්තුව තමන්ට අභිමත අයුරින් නැටවීමට ජනාධිපතිවරයාට බලයක් ඇතැයි සකසා ඇති මතවාදය පාදක කොට මෑත කාලයේ අත්දුටු සිදුවීම් ගණනාවක්ම මෙහිදී පාඨකයාට සිහි කළ හැක. එහි නවතම අත්දැකීම නම් පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාව නැවැත්වීමට හා කාරක සභාවට නිලධාරීන් කැඳවීම නැවැත්වීමට පාර්ලිමේන්තුවට බාහිර අයට බලයක් ඇතැයි යන පණිවිඩයයි. මෙබඳු බලයක් වේ නම් එය ඇත්තේ කුමන විධිවිධානයක් යටතේදැයි නොදක්වමින් ජනතාව නොමග යැවීමට ඇතැම් මාධ්‍ය ආයතන දායක වන ආකාරය පාඨකයා තේරුම් ගත යුතුව ඇත.
ව්‍යවස්ථාවේ 70 සහ 33 ව්‍යවස්ථා අනුව පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමට, වාර අවසන් කිරීමට සහ විසුරුවා හැරීමට ව්‍යවස්ථාවේම දැක්වෙන කොන්දේසිවලට යටත්ව ජනාධිපතිවරයාට සීමිත බලයක් දී ඇතත් පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්ය හා කර්තව්‍යය හැසිරවීමට හෝ සීමා කිරීමට කිසිදු නීතිමය බලයක් දී නොමැත. නීතිමය විධිවිධාන යටතේ ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිවයුතු වන නමුත් පාර්ලිමේන්තුව ජනාධිපතිවරයාට වගකිවයුතු නොවේ. ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිවයුතු බවට 1978 වසරේ සිටම 41 ව්‍යවස්ථාව යටතේ පැවති බැඳීම වර්තමානයේ 33අ. ව්‍යවස්ථාව යටතේ මෙසේ දැක්වේ. ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් තත් කාලයේ්් බලපවත්නා නීතිය ඇතුළු ලිබිත නීතියක් යටතේද, ස්වකීය බලතල, කාර්ය හා කර්තව්‍යය යථා පරිදි කි‍්‍රයාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුත්තේය.’ 33(1(අ ව්‍යවස්ථාව යටතේ ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුගමනය කරන බවටද, ආරක්ෂා කරන බවටද වගබලා ගැනීමද’ ජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යයක් ලෙස දක්වා ඇති අතර ජනාධිපතිවරයා 38(2(අ(I* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ‘චේතාන්විතව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීමේ වරද’ දක්වා ඇත.
ජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යසාධනය මෙම ව්‍යවස්ථාවන්ට අනුකූලද යන්න අවබෝධ කරගැනීමට ජනතාවට අයිතියක් ඇත. පසුගිය පාස්කු ඉරිදාද, ඉන්පසු වරින්වරද මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් මතු වූ බරපතළ ගැටලූ පිළිබඳව ඇති ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, අනිකුත් ලිබිත නීති යටතේද ඇති නෛතික වගකීම ඉටු වී නැත්නම් තවදුරටත් නමට පමණක් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විධිවිධානයේ වලංගුභාවය පැවැත්වීමේ ගැටලූව ජනතාව ප‍්‍රශ්නයක් ලෙස දකිනු ඇත.
පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවට තැනැත්තන් කැඳවීමට ඇති බලය නෛතිකව අභියෝග කළහැකිද යන්නද පාඨකයා වරදවා වටහා නොගතයුත්තකි. 74 ව්‍යවස්ථාව යටතේ බලාත්මක කර ඇති ස්ථාවර නියෝග යටතේත්, පාර්ලිමේන්තුව සම්මත කර ඇති පනත් හා යෝජනා සම්මතයන් යටතේත් පාර්ලිමේන්තුවට, පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවලට, කථානායකවරයා ඇතුළු පාර්ලිමේන්තු මන්තී‍්‍රවරුන්ට හිමි බලතල හා වරප‍්‍රසාද නීත්‍යනුකූල කර ඇති අතර එ්වා ජනාධිපතිවරයාට හෝ වෙන අයෙකුට අභිමත අයුරින් කප්පාදු කළ නොහැක. අංක 86 – 132 ස්ථාවර නියෝගවල එක් එක් වර්ගයේ පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවලට හිමි බලතල නිශ්චිතව දක්වා ඇති අතර එ් එ් කාරක සභාවට හෝ අනුකාරක සභාවට ඊට අයත් කාර්යයන් ඉටු කිරීම පිණිස කවර හෝ පුද්ගලයෙකු කැඳවා ප‍්‍රශ්න කිරීමේ බලයත්, කවර හෝ ලිපියක්, පොතක්, ලේඛනයක් හෝ වෙනයම් ලියවිල්ලක් ගෙන්වාගෙන පරීක්‍ෂාකිරීමේ බලයත්, ගබඩාවලට හා වෙනත් දේපලවලට පිවිසීමේ බලයත් නිශ්චිතව දක්වා ඇත. එ් ලෙසම මෙම යොමුගත කාරක සභාවට හිමි බලතලද පාර්ලිමේන්තු අනුමැතියෙන් ඉතා නිශ්චිතව ලබා දී ඇත.
1997 අංක 27 දරන පාර්ලිමේන්තු (බලතල හා වරප‍්‍රසාද* පනතේ 10 වගන්තිය මෙසේය. ” පාර්ලිමේන්තුව විසින්ද, තැනැත්තන්, ලියවිලි සහ වාර්තා ගෙන්වා ගැනීමට පාර්ලිමේන්තුවේ යම් නියමයක් මඟින් විධිමත් ලෙස බලය දෙනු ලැබූ යම් කාරක සභාවක් විසින්ද පාර්ලිමේන්තුව ඉදිරියට හෝ එ් කාරක සභාව ඉදිරියට පැමිණෙන ලෙස සහ තම සන්තකයෙහි හෝ තමාගේ පාලනය යටතේ ඇති යම් ලියවිල්ලක්, පොතක්, වාර්තාවක් හෝ ලේඛනයක් ඉදිරිපත් කරන ලෙස යම් තැනැත්තෙකුට නියම කරනු ලැබිය හැකිය.” මෙය පාර්ලිමේන්තුව පනවා ඇති නෛතික විධිවිධානයකි. එය වඩාත් බැ?රුම් වන්නේ 4(ඇ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ පාර්ලිමේන්තුවේ සහ එහි මන්ත‍්‍රීවරුන්ගේ වරප‍්‍රසාද, පරිහාර හා බලතල සම්බන්ධ අධිකරණ බලය නීතිය අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසින්ම කි‍්‍රයාත්මක කළ හැකි බවට ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින්ම ලබා දී ඇති නිසාය.
රාජ්‍යාරක්‍ෂක තොරතුරුවල රහස්‍යභාවය සුරැුකීමට නිල රහස් පනත වැනි කුමන පනතක් යටතේ වුවද අතීතයේදී පාර්ලිමේන්තුව සීමා පනවා තිබුණද ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි නොවන්නේනම් එවැනි ඕනෑම පනතක් සරල බහුතර අනුමැතියක් සහිතව අබිබවනය කර කටයුතු කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවට බලය ඇත. 4(අ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලයත් 4(ඇ* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනතාවගේ අධිකරණ බලයත් කි‍්‍රයාත්මක කිරීමේ වගකීම පාර්ලිමේන්තුවට පවරා තිබීම එම බලය සනාථ කරයි. එ් හැර ‘අතීතයටද බලපාන්නා වූ නීති සහ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ කවර හෝ විධිවිධානයක් පරිච්ýන්න කරන්නා වූ හෝ සංශෝධනය කරන්නා වූ හෝ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට යම් විධිවිධානයක් කරන්නා වූ හෝ නීති ඇතුළුව නීති පැනවීමේ බලය පාර්ලිමේන්තුවට ඇත්තේය.’ යනුවෙන් ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය 75 ව්‍යවස්ථාව යටතේ වඩා විස්තරාත්මකව දක්වා ඇත.
රාජ්‍ය ආරක්‍ෂාව තහවුරු කිරීමේදී රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට ඉටු කළ හැකි කාර්යභාරය අතිශයින් වැදගත්ය. එම වටිනාකම තහවුරුවන්නේ රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට නියමිත කාර්යභාරය ගෞරවාන්විතව ඉටු කිරීමට අවශ්‍ය සියලූ පහසුකම් හා ආරක්‍ෂාව නිසිපරිදි ලබා දීමෙනි. රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයට හිමි කාර්යභාරය වෙනුවට එය පසෙක තබා තම දේශපාලන අවශ්‍යතා, පෞද්ගලික හා පවුල්වල අවශ්‍යතා සඳහා එම වැදගත් අංශය යොදා ගැනීම හා එම සේවයේ නාමයෙන් විවිධ පාර්ශ්වවලට රහස්‍ය ගිණුම ඔස්සේ වංචනික ගෙවීම් කිරීම් ආදිය එම අංශයට ලැබියයුතු ගෞරවය හා විශ්වාසය පලූදු කිරීමක් ලෙස ජනතාව සිතනු ඇත. තේරීම් කාරක සභාව රටේ ආරක්ෂක කටයුතුවලට අදාල රහස්‍ය තොරතුරු ප‍්‍රශ්න නොකළද, යම් සාක්‍ෂි දීම්වලදී යම් යම් අවභාවිතයන්, සාවද්‍ය මුදල් ලබා ගැනීම්, භීෂණ හෝ ¥ෂණ කටයුතු එළිදරව් වීම් සිදුවේදෝයි සාධාරණ බියක් එ්වාට සම්බන්ධ වූවන්ට තිබීමේ ඉඩකඩ බැහැර කළ නොහැකි බවද බුද්ධිමත් ජනතාව දනී.x
x සරත් සී. මායාදුන්නේ
විශ‍්‍රාමික විගණකාධිපති හා හිටපු පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රී
