‘අද වගේ කාලෙක ගෙදරක අයිතිකාරයෙක් වෙනවා කියන්නේම ජීවිතේ ලොකු ජයග‍්‍රහණයක් ලබනවා වගේ වැඩක්. තමන්ගේ ගෙදරට ඇතුල්වෙනවා ඔයාට දැනෙන නිදහස , ආරක්ෂාව වචනවලින් කියලා නිම කරන්න බැරි හැඟීමක්.’ මෙහෙම කියන්නේ බොලිවුඩයේ රංගන ශිල්පිනියක් වන දියා මිර්ෂා. ඇය තමන්ගේ නිවෙසට විශාල ආදරයක් දක්වන්නියක්. ඒ නිසා දියා මිර්ෂාගේ විනෝදාංශය වන්නේද ඇගේ නිවෙසයි.ිමම කැලෑ කෙල්ලෙක්.’ ඇය එලෙස කියනවා. පුංචි කාලයේ ඉඳන්ම ඇය ගස් නඟින්නට කැමතියිලූ. ගස් මත නැඟ පොත්පත් කියැවීමේ පුරුද්දකුත් ඇයට තිබුණාලූ. ඉතින්, ඇගේ නිවෙස ඇය තනාගෙන තියෙන්නේ ඒ කැලෑ කෙල්ලට ගැලපෙන විදියටයි.

කලබලකාරී මුම්බායි නගරයේ තියෙන දියා මිර්ෂාගේ නිවසට ඇතුල් වීම හා ගුලකින් ඇලිස්ගේ විස්මලන්තයට ඇතුල් වුනා වගේ අත්දැකීමක්. මුම්බායි නගරය ගැන ඔබ අසා ඇති. ලොව අධිකම ශබ්ද දූෂණයක් තිබෙන නගරයක්. බොහෝ රියැදුරන් මාර්ග නීති නොතකන නිසා නොනවතින හෝන් හඬක් සමඟ දැවැන්තම ශබ්ද දූෂණයක් තියෙන නගරයක්. කොටින්ම කීවොත් මුම්බායි කියන්නේ එපාම කරපු නගරයක්. ඒ නගරයේ බාහිර පරිසයෙන් හිස අවුල් කරගන්නා කෙනෙකුට හදිසියේවත් ඇගේ නිවෙසට ඇතුලූවෙන්න ලැබුණොත්, අපායෙන් කෙළින්ම සුරපුරයට ටිකට්පතක් ඇදුණා වගේ හැඟීමක් ඇතිවේවි.

දියා මිර්ෂා. ඇය හයිද්‍රාබාද්වල ඉදලා මුම්බායි එන්නේ අවුරුදු 18 දී. දියා මිර්ෂා කියන්නේත් බොලිවුඞ්වලට නිරූපණ ක්ෂේත‍්‍රයට ආ රංගන ශිල්පිනියන් වන ඓෂ්වර්යා රායි, ප‍්‍රියංචා චොප්රා, ජැකලින් ෆර්නැන්ඩස් වැනි අයගේ කුලකයකට අයිති නිළියක්. එහෙත් ඇත්තෙන්ම ඇය රංගනයට ආවේ දක්ෂ නිරූපිකාවක් වූ නිසායි. වෙළඳ දැන්වීම් කිහිපයකත් නිරූපණයෙහි යෙදෙන ඇය බොලිවුඞ් සිනමාවට ඇවිත් තිබුණේ රෙහෙනා හේ තෙරේ දිල් මේ නම් 2001 දී තිරගත වූ චිත‍්‍රපටියෙනුයි. මේ චිත‍්‍රපටිය මින්නල් නම් අතිසාර්ථක දෙමළ චිත‍්‍රපටියේ හින්දි ප‍්‍රතිනිර්මාණයක්. ඒ චිත‍්‍රපටිය එතරම් සාර්ථක නොවුණත්, දියා මිර්ෂාව බොලිවුඞ්වල ස්ථාපිත කරන්න ඒ රඟපෑම සමත්වුණා. එතැන් පටන් ඇය සාමාන්‍ය සාර්ථකත්වයක් ලැබූ බොලිවුඞ් නිළියක්.

ඇය තමන්ටම කියා නිවසක් බටහිර බැන්ඩ‍්‍රා වල මිලට ගෙන තිබුණේ සිනමාවට ඇවිත් ටික කාලයකට පසුවයි. ඇය පවසන අන්දමට මේ වෙද්දී ඇය ඒ නිවසේ අවුරුදු 13ක් ජීවත්වී තිබෙනවා. ඇය කියන විදියට නිවසට ඇතුලූවෙද්දී එය තිබුණේ ඉතා මලානික නිවසක් ලෙසයි. එහෙත් වසර 13ක් අවසාන වෙද්දී ඇය ඒ නිවස සම්පූර්ණයෙන්ම සුරලොවක් බවට පත්කර තිබුණා. ඒ පවුලේ අයත් සමඟ එක්වයි.

‘ඔබේ නිවස ඔබ කවුද කියලා ලෝකයට පෙන්වනවා.’ දියා මිර්ෂා එලෙස කියනවා. තමන් සිතන පතන අන්දම ලොවට පෙන්වන්නට ඇය සිය නිවස හැඩගන්වනවා.

‘මම ස්වභාවික පරිසරයට හරියට ආදරේ කරනවා. මම නිවසෙන් පිටවෙන සියලූ අපද්‍රව්‍ය ප‍්‍රතිචකරණය කරනවා. මගේ නිවස හතර වටේම තියෙන්නේ ගස් වැල්. ජීවිතය ගොඩනැගිල්ලක් ඇතුලේ හිර වුනාම ගස් වැල් තමයි අපිට අලූත් ජීවයක් ලබා දෙන්නේ. මගේ නිවසට හැමදාම කුරුල්ලෝ එනවා. මම එයාලාට කෑම තියෙනවා , වතුර තියෙනවා.’ ඇය එසේ කියනවා. නිවසක් කියන්නේ ඔබේ දවසක් විවේකීව අවසන් කරන තැන. රාත‍්‍රියෙහි හුස්මගන්නේ එතැන. දරුණු ලෙස වායු දූෂණයට ලක්වූ මුම්බායි නගරය මැද, පෙණහළු පිරෙන්නට හුස්මගන්නට පසුබිමක් ඇය නිර්මාණය කරගෙන තියෙනවා. මුම්බායි නගරය මැද්දේ මෙවැනි වික‍්‍රමයක් කරන්න හැකියැයි කිසිවෙකු විශ්වාස නොකරන බව ඇය කියනවා.

‘මම ගෙදරින් එළියට යන හැම වාරයකදිම පුරුද්දක් විධියට ගෙදරින් වතුර බෝතල් අරගෙන යනවා. ඒ බෝතල් වීදුරු වලින් හදපු ඒවා. බෝතල් දාගෙන යන්න ලණු වලින් හදපු බෑග් එකක් තියෙනවා. අපි කවදාවත් නිවස ඇතුලට ප්ලාස්ටික් බෝතල්, ප්ලාස්ටික් බෑග් ගේන්නේ නැහැ. ප්ලාස්ටික් කියන්නේ ලෝකේ විනාශ කරන ද්‍රව්‍යයක්. හැම වෙලාවේම අපි කරන්නේ ප්ලාස්ටික් බඳුන් අවශ්‍ය හැම වෙලාවකම ඒ වෙනුවට වීදුරු බෝතල් හෝ බඳුන් උපයෝගී කරගන්නවා. ප්ලාස්ටික් එක සැරයක් පාවිච්චි කරලා ඉවත දානකොට සෑහෙන්න පරිසරය විනාශ වෙලා යනවා. අපි හැමෝම ඒ ක‍්‍රියාවෙන් මිදෙන්න ඕනෑ කියලයි මම හිතන්නේ. අපි ඒ ක‍්‍රියාව අපේම ගෙදරින් පටන් ගන්න ඕනෑ. ඒ විතරක් නෙවෙයි. මම නිවස තුල එකතු වෙන කුණු ප‍්‍රතිචක්තිකරණය කරන්න පටන් ගත්තා. අපි කුණු එකතු කරන්නේ වෙන වෙනම. අපි මොන වෙලාවකවත් කුණු ඉවත් කරන්නට කළුපාට ප්ලාස්ටික් බෑග් පාවිච්චි කරන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට කරන්නේ පත්තර කොළ බාල්දියකට දාන එක. තෙත කුණු ටික ( කෑම * අපි කොම්පෝස්ට් කරලා අපේ ගෙමිදුලේ තියෙන ගස් වැල් වලට දානවා. නොදිරන කුණු ටික අපි කුනු එකතු කරන්න එන නගර සභාවට දෙනවා.’ ඇය තමන්ගේ නිවසෙහි පරිසර හිතකාමී හැඩ පෙන්වන්නේ එලෙසයි.

පරිසර හිතකාමී ප‍්‍රතිපත්තියක් පමණක් නොව, ඇයට ජලය සුරැුකීමේ ප‍්‍රතිපත්තියකුත් තියෙනවා.ිවතුර කියන්නේ අපි බොහෝම අරපරිස්මෙන් පාවිච්චි කරන දෙයක්. වතුර නාස්ති වෙනවා කියන්නේම මගේ හිත රිදෙන කාරණයක්.ඒ නිසාම අපි කලේ වැහි වතුර එකතු කරන්න ටැංකියක් හැදුවා. අපි ඒ වතුර පිරිසිදු කරන්න ක‍්‍රමයක් හොයා ගත්තා. ඒ කාලෙට අපි දිනපතා පාවිච්චියට ගන්නේ ඒ වතුර. අපි රැුස් කර ගන්න වතුර අනෙක් අයටත් පාවිච්චි කරන්න දෙනවා. හැබැයි සීමාවක් ඇතිව.’

‘මම කොහේ හරි ගිහින් මගේ ගෙදර තියෙන විදිය, ගස් වැල් ගැන කියනවා. ඒත් ඒ ගැන කියද්දී මිනිස්සු කවුරුවත් මාව විශ්වාස කරන්නේ නැහැ මුම්බායි වල මේ වගේ තැනක් තියෙනවා කියලා. අන්තිමට මට මගේ කතාව තහවුරු කරන්නේ මගේ ගෙදර ෆොටෝ පෙන්වලයි. ඉන්පස්සේ තමයි එයාලා මාව විශ්වාස කරන්නේ.’ ඇය එලෙස කියනවා.

‘නිවස ගන්න කලින් මට ගොඩක් හීන තිබ්බා. අපේ ජීවිත සැහැල්ලූ කරගන්න කොහොමද ගෙදර හදන්නේ කොහොමද කියලා. දිග හීන දැක්කා. පැය ගණන් කල්පනා කළා. ඒ හීන තමයි අන්තිමේදී හැබෑ කරගත්තේ. මගේ නිවසේ තියෙන හැම ජනේලයක්ම ඇරියාම තියෙන්නේ ගස් වැල්. අපි පැය ගණන් ඒ ජනේල් ලග ඉදගෙන කතා කරනවා. ඒ අත්දැකීම වෙනම හරිම මිහිරියි. ඒ අත්දැකීම් වචනවලට හරවන්න බෑ. මුම්බායි වගේ නගරයක ගිරව්, ලේන්නු වගේ සත්තු දකින්න ලැබෙන්නේම නැතැයි ඔබ හිතනවා ඇති. ඒත් අපේ ගෙදරට හැමදාම ගිරව්, ලේන්නු වගේ සත්තු එනවා. වැහි කාලෙටත්, නියං කාලෙටත් එයාලාට කන්න යමක් මෙතැන තියෙන බව එයාලා දන්නවා.’ නිවෙසට එන සතුන්ගෙන් ඇය අපමන වින්දනයක් ලබනවා.

ඇගේ නිවසෙහි එකම විශේෂත්වය ගස්වැල් හා සතුන් පමණක් නොවෙයි. ඇගේ නිවසෙහි ගෘහභාණ්ඩ පවා හරිම වෙනස්.ිඅපේ ගෙදර ගොඩක්ම තියෙන්නේ පාවිච්චි කරලා ඉවත් කරපු පරණ දොර ජනෙල්වල ලෑලි වලින් හදපු ගෘහභාණ්ඩ. ඒවා අපි ගෙදරදීම හදාගෙන පොලිෂ් කරගත්ත භාණ්ඩ. අපේ ගෘහභාණ්ඩ අපිම හදාගන්න වැඬේ අපිට සෑහෙන්න සතුටක් ගෙන දුන්නා. මේ විදියේ පරණ ලී බඩු කියන්නේ නිවසක චාම් ගතිය පෙන්වන දසුනක්.’ ඇය එලෙස කියනවා.

ඕනෑම පුද්ගලයෙකුගේ නිවෙස, ඒ පුද්ගලාගේ හරස්කඩක් ලෙස සැලකිය හැකියි. ඒ පුද්ගලයා කෙබඳු කෙනෙක්දැයි නිවසෙන් නිරූපණය වෙනවා. දියා මිර්ෂා ගැන බොහෝ අය දන්නේ තවත් එක් රංගන ශිල්පිනියක් ලෙස පමණයි. එහෙත් ඇගේ නිවෙසට පිවිසුණොත්, ඈ ගැන වෙනස්ම ප‍්‍රතිරූපයක් මවාගත හැකියි.

‘පාන් නැත්නම් කේක් කාපල්ලා’ යි කී, (එසේ කීවේ යැයි කියන* ප‍්‍රංශයේ මාරි ඇන්ටනෙට් බිසව ගැන අසා නැති කිසිවකු මේ රටේ සිටින්නට බැරි ය. ප‍්‍රංශ ඉතිහාසය ගැන කිසිවක්ම නොදැන සිටින්නෝ ද මේ අවධාරණය අසා දැන සිටිති. මෙය ප‍්‍රකාශයට පත්වූයේ කවර අරමුණකින් ද කියා හෝ භාෂා පරිවර්තනයේදී මේ අදහස විකෘත වී ඇත්තේ ද කියා හෝ හරියටම කියන්නට බැරි ය. කෙසේ වුව ද මේ කියමන දෙස එකඑල්ලේම බැලූව ද පැහැදිලි වන එක ම කරුණ වන්නේ රජබිසවගේ චින්තනයේ දරිද්‍රතාවයි.
චින්තනය පොහොසත් වීමට අත්දැකීම් අත්‍යවශ්‍ය ය. එහෙත් සාම්ප‍්‍රදායික රජමැඳුරක් තුළ රැුකවලූන් මැද සිටින සාම්ප‍්‍රදායික කුමරියකට, බිසවකට ලබාගතහැකි වන්නේ කවර ආකාරයේ අත්දැකීම් ද? ගිලටීනයට ගෙල දෙන තුරුම මාරි ඇන්ටනෙට් රජබිසව ද ජීවත් වී ඇත්තේ රන් කූඩුවක ය. එය මුතු මැණික්, දියමන්තිවලින් අලංකාර කෙරුණකි.

ජීවිත කාලය මුඵල්ලේම කූඩුවක ගත කළ කිරිල්ලියකට එරෙහිව නඩු පැවරීම සාධාරණ ද? ඇය විත්ති කූඩුවකට නැංවිය හැකි ද? ඇය දංගෙඩිය කරා දක්කාගෙන යා හැකි ද? එසේ කළ යුතු ද? මධ්‍යස්ථ මතධාරියකුගේ සිතෙහි මේ ප‍්‍රශ්න උපද්දන මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවගේ ස්වයං චරිතාපදානය එළිදැක ඇත්තේ The Queen’s Confession ලෙස ය. කෘතිය මුද්‍රණයෙන් ප‍්‍රකාශයට පත් කර ඇත්තේ Victoria Holt නම් වූ ලේඛිකාවයි. ‘රජ බිසවකගේ පාපෝච්චාරණය’ ලෙසින් එය සිංහල භාෂාවට පරිවර්තනය කරනු ලැබ ඇත්තේ එස්. සේනාධීර සහ ලලිතා සේනාධීර විසිනුයි. පිටු 720 කින් හා කොටස් 2 කින් සමන්විත වන මේ කෘතිය මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවගේ ජීවිතයේ ගිිරිමුදුනේ සිට ගැඹුරු ප‍්‍රපාතය දක්වාම වූ වංගු සහිත වංකගිරිය වෙත පාඨකයා රැුගෙන යයි.

පාඨක සිත් කම්පනයට සහ වේදනාවට පත් කරවයි. ංසඩ වන ලූවී රජුගේ බිසව වන්නට පෙර මාරි ඇන්ටනෙට් සෞභාග්‍යමත් ජීවිතයක් ගත කළේ ඔස්ටි‍්‍රයානු අධිරාජිනියගේ එකම ¥ කුමරිය ලෙස ය. රන්හැන්ද දෙතොලින් අල්ලා ගෙන ඇය මෙලොවට බිහිවූයේ ඇගේ වුවමනාවකට හෝ ඉල්ලීමකට අනුව නොවන හෙයින් රජමැදුරේ උත්පත්තිය සම්බන්ධයෙන් ඇය වගඋත්තරකාරියක කළ හැකි ද නැත.

ඇයට එරෙහිව චෝදනා ගොනු කිරීමට සිදුවන්නේ ඉන් පසුව සිදු වූ හා සිදු කළ දේ අරබයා ය. ඔස්ටි‍්‍රයාවේ මාරි ඇන්ටනෙට්, ප‍්‍රංසයේ ලූවී රජුට යෝජනා කෙරෙන්නේ, ඔවුන්ගේ දෑත් එක්කරන්නේ බලයේ මහන්තත්වය බව නියත ය. කෙසේ වුව ද මාරි ඇන්ටනෙට්ගේ අත ගත් ලූවීරජුට වූයේ ලූවී රාජ පරපුරේ සෙස්සනට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් වූ ගතිපැවතුම් ය. ප‍්‍රංශ ජනතාවගේ මුදල් අවභාවිත කෙරෙමින් සුඛෝපභෝගී ජීවිත ගතකරමින් විවිධ දුරාචාරයන්හි යෙදුණ සෙසු රජවරුන් ආදර්ශයට නොගත් 16 වන ලූවී රජු, ස්වභාවයෙන්ම තරමක් උදාසීන, දුර්වල පුද්ගලයෙක් වූවේ ය. එහෙත් ලූවී රජ පරපුරේ සියලූ පාපකර්ම ශෝධනය කිරීම සඳහා ගෙල දන්දීමට-කුරුසපත් වීමට සිදු වූයේ මේ නිර්දෝෂි, දුර්වල මිනිසාට ය. පෝරකය අබියසදී ඔහුගෙන් මෙවැනි හැගුමක්-හැගුම් ධාරාවක් එළිදකින්නේ ඒ නිසා ය. ප‍්‍රංශ වැසියනි! මා මරණය කරා යන්නේ මා වගකිව යුතු යැයි අසාධාරණ ලෙස චෝදනා කරනු ලැබූ අපරාධවලට කිසිසේත් සම්බන්ධ නොවුණු අහිංසක පුද්ගලයකු ලෙස ය. මගේ මරණය සැලසුම් කළ හා ඊට අණදුන් පුද්ගලයනට මම සමාව දෙන්නෙමි. මගේ රුධිරය ප‍්‍රංශ පොළොව මත පතිත නොවේවා! යි මම දෙවියන් යදිමි. (ංඩස වන ලූවී, 26 පරිච්ෙඡ්දය* සැමියා ගැන සටහනක් තබන මාරි ඇන්ටනෙට් බිසව කියන්නේ ‘වියහියදම් මෙතරම් පහළ මට්ටමකින් පවත්වා ගත් වෙනත් නරපතියකු නොසිටින්නට ඇත’ කියා ය. ජීවිත කාලය මුඵල්ලේ කිසිවිටෙකත් සල්ලාලයකු නොවූ ඔහුට යහපත් පාලකයකු වීමේ පරම වූ අපේක්ෂාවක් වූ බව ය, ඇය වැඩිදුරටත් අවධාරණය කර සිටින්නේ. ඇතැම් විට එය එසේ සිදුවූයේ ඔහුගේ ස්වාභාවික, ශාරීරික දුබලතා හේතුවෙන් ද විය හැකි ය. රටට, රටවැසියාට යහපතක් කිරීම ඔහුගේ අභිප‍්‍රාය වුණ ද ‘යහපත’ ඔහු නියමාකාරයෙන් හඳුනා සිටියේ ද යන ප‍්‍රශ්නය පාඨකයා තුළ පවා නැගෙයි. රජුට මෝපා නම් වූ උපදේශකයෙකු සිටි අතර මෝපාට සවන් දෙන අතරේ ඔහු තමාට ද කන්දුන්නේ යැයි මාරි ඇන්ටනෙට් කියයි. තමාගේ ඉල්ලීම්වලට ද ඔහු හිස නැමූ ආකාරය ඇය නොවළහා පවසයි.

අප දෙදෙනාගෙන් කවරකුට සහාය පළ කළ යුතු දැයි ඔහුට කෙසේවත් නිශ්චය කරගත නොහැකි විය. එවිට ඔහු සිටියේ දෙගිඩියාවකිනි. අප විනාශයට ඇදැ දැමූ හේතුව එය විය හැකි ද?

මාරි ඇන්ටනෙට් බිසව තබන මෙවැනි සටහන් ඔස්සේ ලූවී රජුගේ චරිතය උපකල්පනය කිරීමට පාඨකයාට පුඵවන. ස්වභාවයෙන්ම සාමකාමී, නිහඩ පුද්ගලයකු වූ රජුගේ ඇතැම් යහගුණ ඔහුට ම එරෙහිව නැගී සිටියාක් මෙනි. අහිංසක, හොඳ මිනිසකුට, පාලකයකු විය නොහැකි බවට අපූරු උදාහරණයක් ලබා දෙන්නේ 16 වන ලූවී රජු ය. වසර 175 ක් අකර්මණ්‍යව පැවැති රාජ්‍ය මන්ත‍්‍රණ සභාව රැුස් කරවීමට ඔහු ගත් තීරණය ද ඉල්ලං කෑමක් ම වූ බව පෙනෙයි. සිංහල ජනවහරේ නම් මෙවැනි චරිත ලක්ෂණ සහිත මිනිසුන් හඳුන්වන්නේ ‘හොඳ මිනිහා ඒත්් මෝඩයා’ කියා ය. ඉතා බිහිසුණු අභාග්‍යසම්පන්න අවස්ථාවලදී ද ලූවී රජු මතුරා ඇත්තේ එක ම මන්තරයකි.

‘ඒක හරියාවි. ඒක බොහොම සුඵදෙයක්’ කෙසේ වුව ද දුර්භාග්‍යය කරා කෙමෙන් කෙමෙන් ළගාවෙමින් සිිටියදී ඊට තමා වගකිව යුතු බවක් පැහැදිලිවම හැෙගන්නට වූ බව මාරි ඇන්ටනෙට් බිසව පවසයි. මුදල් අර්බුද සමපාත කරන්නට ගත් සියලූ උත්සාහයන් අසාර්ථකවෙද්දී මුදල් හිගය ගැන කතාකරන්නට වූ ප‍්‍රංශ ජනතාව විසින් මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවට අලූත් නමක් ද පටබඳිනු ලැබ තිබිණ. ඒ ‘ඌනතා මැතිනිය’ යනුවෙනි. ඉතා අගනා දියමන්ති මාලයක් පැළඳ සිටින බිසවගේ පින්තූර සෑම තැන්හිම දකින්නට ලැබුණු අතර ඊට යටින් ලියැවී තිබුණේ ද පෙර කී නාමයයි.
මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවගේ මේ ක‍්‍රියාකරකම් අද දවසේදී වුව ලොව බොහෝ රාජ්‍ය නායකයන්ගේ බිරින්දෑවරුන්ගේ පොදු ක‍්‍රියාකාරකම්වලට වෙනස් වන්නේ දැයි පොත කියවන පාඨකයාට සිතෙයි. අයථා ක‍්‍රියා සාධාරණීකරණය කරගැනීම සඳහා ‘ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය’ ඔවුනට පිරුවටයක්-ආවරණ භූමියක් සැපයුවේ ද කියාත් සිතෙයි. එහෙත් මාරි අන්ටනෙට් යනු ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රාජ්‍යයක, රාජ්‍ය නායකයාගේ ආර්යාවක් නොව රජබිසවකි. ඇය ස්වයං විවේචනයක යෙදෙමින් ඒවා මෙසේ ලියා තබන්නේ එහෙයිනි.

රාජ්‍ය මුදල් තත්ත්වය නිසා නොවන්නට, අපට ඒ මහා ව්‍යසනය වළක්වා ගැනීමේ හැකියාව ලැබෙන්නට අවකාශ තිබිණි. රාජ්‍ය මුදල් තත්ත්වය බංකොලොත්භාවයේ එළිපත්තේ කඩා වැටෙන්නට ඔන්න මෙන්න කියා තිබුණේ අපගේ වැරැුද්ද නිසා ද? එක්තරා ප‍්‍රමාණයකට සමහර විට, වරද මා අත විය. භාණ්ඩාගාරය තුළට මුව පොවා එහි ගැඹුරටම උරා බිව්, කෑදර, විකෘති රාක්ෂසෙයක් විය. මගේ ආදර ටි‍්‍රයනන්, (ටි‍්‍රයනන් මන්දිරය* ධවල හා රත‍්‍රන් වර්ණ ගැන්වූ මගේ රංග ශාලාව, අතිශය මනෝහර උද්‍යානයන් හා මගේ කුඩා ගම්මානය… මේ සියල්ල අධිකතර වියදම් සහිත ඒවා විය. නමුත් මේ සියල්ල අත්‍යලංකාර වූ හෙයින් ද, ඒවා මා පමණක් නොව දහස් ගණන් අන් තැනැත්තන් පවා සතුටට පත් කළ හෙයින් ද ඒවායේ පිරිවැය පිළිබඳව මා සිතන්නට ගියේ නැත. (රජ බිසවකගේ පාපොච්චාරණය, 490 පිටුව*
මුදල් සම්බන්ධ ව්‍යාකුල තත්ත්වයන් තමාට අමතක කරවූ අනෙක් කරුණ වූයේ තමාගේ දරුවන් සිවුදෙනා අතරින් දෙදෙනෙකුම මුහුණ පා සිටි සෞඛ්‍ය ගැටලූ යැයි මාරි ඇන්ටනෙට් කියයි. මහත් ආශාවකින්, බලාපොරොත්තු වුණ ද (කාලයකට පසු* ලැබුණු දරු සම්පත ඇය තුළ අභ්‍යන්තර වියවුලක් හටගන්වා තිබුණි. ඇගේ ලොකු පුතා ලූවී-ජෝශප්ට අස්ථි විකෘති වීමේ රෝගය වැළඳී තිබූ අතර කෙමෙන් එය ඔහුගේ කොඳු ඇට පෙළට ද බලපෑම් කරමින් තිබූ බව කියැවෙයි. ඇගේ කුඩා දියණිය සොෆී ද සිටියේ දිනෙන් දින ම රෝගීව, දුර්වල වෙමිනි. මේ සුරතල් දරුවන් දෙදෙනාම මිය යාමෙන් අනතුරුව මාරි ඇන්ටනෙට් බිසව මෙන් ලූවී රජතුමා ද කාලය ගත කරන්නේ ශෝකාකූලව ය.

දරුවකු ලැබීමේ නොනිත් ආශාවකින් පෙඵණ බිසව ආදේශකයක් ලෙස හදාවඩා ගෙන සිටියේ මහමගදී හමුවූ දරුවෙකි. (ජැක් අමෝ නම් වූ මේ කුඩා කොලූවා ඝාතනය කෙරුණේ රජ පවුලට ද පෙරාතුව ය.* පැරීසියේ ජනතාව වීදි බසින්නේත් රාජ්‍ය නියෝජිත මණ්ඩලයේ තෙවන පෙළ නියෝජිතයන් හා එහි සෙසු පාර්ශ්වයන් අතරේ අරගලයක් හටගැනීමේ පෙරමග ලකුණු පහළ වන්නේත් මේ කාලයේදීම ය. අනතුරුව මේ තුන්වන පන්තිය ‘ජාතික සභාව’ නමින් සංවිධානගත වන්නේ තමන් ප‍්‍රංශ ජාතිකයන්ගෙන් සියයට අනූහයක් නියෝජනය කරන්නේ යැයි කියමිනි. ඉනික්බිතිව ඔවුහු නීති සම්පාදනය අරඹති. ඒ වන විට සෑම දිනකම පාහේ පැරීසියේත් සමස්ත ප‍්‍රංශ රාජ්‍ය තුළත් කලකෝලාහල මතුව නැගෙමින් තිබූ අතර දාමරිකයෝ මාලිගා කොල්ලකමින් සිටියහ යි මාරි ඇන්ටනෙට් ලියා තබයි. ඔවුහු මහමැදුරු ගිනිලති. කිසිවකු රාජකාරී සඳහා වාර්තා නොකළ පසුබිම තුළ පැරීසියට පාන් ගෙන ඒම ද ඇනහිටියි. පාන් බේකරි වසා දැමෙයි. කුසගින්නෙන් පෙළෙන්නෝ බේකරි, කඩා බිඳ දමමින් පාන් සොයන්නට වෙති. පාන් සොයා ගත නොහැකි වූ කළ ගොඩනැගිලි ගිනි ලා මිනිසුන් මරා දමති. (පාන් නැත්තං කේක් කාපල්ලා කතාව සමාජගත වන්නට ඇත්තේ ද මෙකල ය.* ‘පැරිස් හා වර්සේල්ස් පුවත්’ හා ‘ප‍්‍රංශ වැසියා’ වැනි පුවත්පත් රහසින් රජමැදුරට ද ගෙන්වා ගැනුණ අතර මේ සෑම පුවත්පතකම ඉහළින්ම පළ වන්නේ මාරි ඇන්ටනෙට් නාමයයි. කිසිවකු රජතුමාට වෛර නොකළ ද ඔහුට ගර්හා කෙරී ඇත්තේ බිසවගේ පදයට නටන බෙලහීනයකු වශයෙනි. කෙසේ වුව ද 1789 ජූලි 14 දා රාජකීය බලකොටුව වූ බැස්ටීලයට පහර දුන් ජනතාව එය අල්ලා ගත් අතර කැරලිකාර තත්ත්වය වඩාත් භයංකර විණ. වර්සේල් මාලිගයට (Versaille Palace) කඩා වැදුණු විප්ලවවාදීහු රජපවුල සිරභාරයට ගෙන වංශාධිපතියන්ගේ වරප‍්‍රසාද අහෝසි කර දමති. දාසයෝ නිදහස් වෙති. ප‍්‍රංශයේ වර්සේල් රජමාලිගය නරඹන්නට යන ඕනෑම කෙනෙකු තුළ අද දවසේදී වුව සාධාරණ ප‍්‍රශ්නයක් පැනනගියි. දවසකින් බලා නිම කරන්නට බැරි මේ මහා මාලිගයේ අපූරු සිත්තම්, උපභෝග පරිභෝග භාණ්ඩ නරඹන විට සිතෙන්නේ මේ රජුන් ජීවත්වූයේ සුරලෝකයක දැයි කියා ය. ඔවුන් පරිහරණය කර ඇති අඵබඳුන් පවා අපූරු කැටයම්වලින් නිර්මිතව තිබේ. මේ කවරාකාරයේ සූරාකෑමක් ද, කවර ප‍්‍රමාණයේ රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිතයක් මෙහිදී සිදු වන්නට ඇද්දැයි මේවා නරඹන්නන්ට සිතෙයි. එහෙත් ‘රජ බිසවකගේ පාපෝච්චාරණය’ කියවන පාඨකයාට රිදවමින් ඔහුට හමුවන්නේ මේ ප‍්‍රශ්න වුව සසලවනසුලූ අවධාරණයන් ය.

ජනරජය චුදිතයන්ට එරෙහිව පැවරූ නඩු අසා ඇති ආකාරය, ඒවායේ සාක්කි විමසා ඇති ආකාරය, දඩුවම් නියම කර ඇති ආකාරය පුදුමාකාර ය. හාස්‍යජනක ය. චුදිතයන් වෙහෙසවමින් එහිදී ප‍්‍රශ්න කෙරී ඇත්තේ පිළිතුරු දීමට කිසිදු හැකියාවක් නොමැති, නොදන්නා දේ පිළිබඳව ය. ඒ වූ කලි පූර්ව විනිශ්චයක පිහිටා පැමිණිලිකරුවන්, විත්තිකරුවන්, සාක්කිකරුවන් වේදිකාගත කොට සිදු කෙරුණු සන්දර්ශනාත්මක උත්ප‍්‍රාසාත්මක රංගනයක් වැන්නකි. සියලූ ආචාරධාර්මික පරිමිතීන් ආරක්ෂා කෙරෙන කවර වූ හෝ විප්ලවයක් නොවන බව සැබෑ ය. එහෙත් ප‍්‍රංශ විප්ලවය මෙන් ම ලෝකයේ අන් සියලූ දේශපාලන, සමාජ විප්ලවවලට අභිපේ‍්‍රත ඉලක්කය කරා ළගා විය හැකි නොවූයේ පොදු අරමුණට ඉහළින් වෛරය, ද්වේෂය හා පළිගැනීම් ඉස්මත්තට ගැනීමේ මනුෂ්‍ය දුර්වලතාව හේතුවෙන්ම බව පෙනෙයි.

පුද්ගලබද්ධව කරුණු සලකා බැලීමේදී ලූවී රජු නිර්දෝෂි යැයි පෙනී ගිය ද රාජ්‍ය පාලනයේදී සිදුවූ බරපතළ අතපසුවීම්, අක‍්‍රමිකතා හේතුවෙන් ඔහුටත්, ඒවාට පසුබිමක් සැ¥ මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවටත් මරණය හිමි වීම අසාධාරණ නොවේ යැයි තර්ක කළ හැකි වෙතත් බිසවගේ මාතෘත්වය, ඇගේ දාරක පේ‍්‍රමය වැනසූ, කෙළෙසූ ම්ලේච්ඡු ස්වභාවය නම් ශිෂ්ට සම්පන්න කිසිවෙකුටත් අනුමත කළ හැකි නොවේ.

සිරගත කෙරුණු ලූවී රජුට, මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවට හා දරු දෙදෙනාට සෙසු සිරකරුවනට නොවූ කිසිදු වරප‍්‍රසාදයක් හිමි වන්නේ නැත. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රාජ්‍යයන්හි මෙන් ව්‍යාජ සෞඛ්‍ය ගැටලූ ඉදිරිපත් කරමින් රෝහල් ගතවීමට ඔවුහු වරම් නොලබති. මේ අතර සිය ඥාතිමිත‍්‍රාදීන් ඝාතනය කෙරුණු ආකාරය පිළිබඳ තොරතුරු පමණක් විටින්විට ඔවුනට සම්පාදනය කෙරෙයි. ඒ විශ්වාසවන්ත සේවකයකු ආහාර පාන රැුගෙන එද්දී තොරතුරු ලියූ කොල නවා, ඔතා බෝතල් මූඩි ලෙස සකස් කරගෙන ආ හෙයිනි.

සැකයට භාජනය වූ ඕනෑම සිරකරුවකු ඝාතනය කිරීමේ අවසරය ප‍්‍රකාශයට පත්කිරීමෙන් පසු සිදු කෙරුණ ඝාතන වැල නම් කෙරී ඇත්තේ ‘සැප්තැම්බර් සමූල ඝාතන’ ලෙසිනි. කෙසේ වුව ද අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය හා අඳුරු වටාපිටාව නිසා නොවන්නේ නම් වර්සේල්හි ගත කළ මහේශාඛ්‍ය රාජකීය ජීවිතයට වඩා මේ චාම් ජීවිතය සුවදායක වන්නේ යැයි මාරි ඇන්ටනෙට් ලියා තබයි. ඒ සුවිශාල රජමාලිගයේදීට වඩා දරුවන් දැකීමේ, ඔවුනට සමීපවීමේ අවස්ථාව ‘ටෙම්පල් බන්ධනාගාරය’ විසින් සලසා දෙනු ලැබූ හෙයිනි.

රජ පවුල සිටි කුඩා සිර මැදිරියට දුබල එළියක් ලබාදී ඇත්තේ කුඩා තෙල් පහනකි. මේ අතර එක් සන්ධ්‍යාවකදී ලූවී රජු සෙස්සන්ගෙන් ඉවත් කර වෙනත් සිර කුටියකට රැුගෙන යාම සඳහා මුරභටයෝ පැමිණෙති. මෙය මරු පහරක් වූවේ යැයි බිසව පවසන්නේ එක්ව සිටිනතාක් කල් ඕනෑම ව්‍යසනයක් දරා ගැනීමේ ශක්තියක් ඔවුන් සැම දෙනා තුළම වූ බව සිහි කරමිනි. සමුගන්නට පෙර රජු, බිසව අමතා මෙසේ කියයි.

‘තමන්ගේ මුතුන්මිත්තන් කළ වැරුදිවලට වන්දි ගෙවන්න රජකෙනෙකුට අණකෙරෙන අවස්ථාත් උදාවෙනවා’
පියා මරණයට කැප වී ඇති බව කුඩා පුතු – ලූවී චාල්ස් දැනගන්නේ ඉනික්බිතිව ය. ඒ, රජු දරුවන්ගෙන් සමුගන්නා අවස්ථාවයි.
‘ඇයි?… ඇයි?’ කෝපවී සිටි ඔහු දැඩි අවධාරණයෙන් විමසීය. ‘පපා, ඔබ හොඳ මනුස්සයෙක්. කාටද ඕන කරන්නේ ඔබව මරාදාන්න…? මම ඔවුන්ව මරණවා… මම ඒක කරනවා…’
තමාගේ දණහිස් මත දරුවා තබාගත් මගේ සැමියා ‘මගේ පුතේ, මගේ මරණය වෙනුවෙන් පළිගන්නේ නෑ කියලා මට පොරොන්දු වෙන්න’ යි බැරැුරුම් ලෙස කීවේය.
මා ඉතා මැනවින් දැන සිටි පරිදි මගේ පුතා තම දෙතොල්, මුරණ්ඩුකම විදහාපාන ලෙස එකට තද කරගෙන සිටියේ ය. ලූවී දරුවා දණහිස් මත සිටිද්දීම මෙසේ කීවේ ය. ‘ඉතින් එන්න. ඔයාගේ පපාගේ අවසාන ඉල්ලීම ඉෂ්ඨ කරනවා කියලා ඔයාගේ අත උස්සලා දිවුරන්න.’
ඉදින්, පුංචි දරුවා තම අත ඉහළට ඔසවා, තම පියරජුගේ මිනීමරුවනට අනුකම්පා කරන බවට දිවුරුවේ ය. (රජ බිසවකගේ පාපොච්චාරණය, 691-692 පිටු*

හැඬූ කඳුළින් යුතුව ඒ රැය පහන් කරන මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවට වරින්වර ඇසෙන්නේ ‘ජනරජය දිගුකල් දිනේවා’ ආදි වශයෙන් පිටතින් මතුව නැගෙන ප‍්‍රීතිඝෝෂා ය. රජු ගිලටීනය කරා ගෙන යනු ලබන අයුරු ඇය ශෝකයෙන් උපකල්පනය කරයි. පසුදා ඔවුහු ඇයට කඵ ඇඳුම් ලබා දෙති. ඒ ශෝකවීමේ කාලයේදී ඇගලනු පිණිස ය. මේ අතර කාරුණික මුරභටයකු ඇයට ලූවී රජුගේ කෙස් රොද කිහිපයක්, මුදුවක් හා මුද්‍රාවක් ද හොර රහසේම ලබා දෙයි. කෙසේ වුව ද ඒ වනතුරුත් මාරි ඇන්ටනෙට් ගැලී සිටින්නේ ඔටුන්න හිමි කුමරු වූ කුඩා ලූවී චාල්ස් කෙසේ හෝ සිරගෙයින් පිටමං කොට ංඩසස වන ලූවී රජු ලෙස අනාගත ප‍්‍රංශයේ කිරුළ පැළඳවීමේ සිහිනයෙහි ය. නගරසභා සාමාජිකයන් සිවුදෙනෙකු උන්හිටිහැටියේ සිරකුටියට කඩා වදින්නේ ඇය ඒ බලාපොරොත්තුව මත යැපෙමින් ජීවිතය පවත්වාගෙන ගිය දින කිහිපය අතරේදී ය.

‘අපි ආවේ ලූවී චාල්ස් ඔහුගේ අලූත් සිර මැදිරියට ගෙනයන්නයි. කොමියුනය විශ්වාස කරනවා, ඔහුව ගුරුවරයකුට භාර කරන්න කාලය හරියි කියලා.’
ඒ විප්ලවයේ අනිවාර්ය අංගයක් වූ සාමූහික දැක්ම නිර්මාණය කිරීම සඳහා ය.
පුතා මගේ සාය තදින් අල්ලාගෙන සිටි බැව් මට දැනිණි. නමුත් රඵ අත් විසින් ඔහු ඩැහැ ගන්නා ලදි. ඔවුහු පුතා බලෙන් ඇද ගෙන ගියහ. මා ඔවුන් පසුපස දිවූ නමුත් ඔව්හු මා එලවා දැමූහ. මා වැටෙද්දී එළිසබෙත් සහ මගේ දියණිය මා අල්ලා ගත්හ. ඔවුන් ගොසිනි. මගේ කොලූ පැටියා ඔවුන් විසින් රැුගෙන ගොස් ඇත. මට ඒ හැර අන් කිසිවක් ගැන කල්පනා කළ හැක්කේ නොවීය. මගේ නෑණන්ඩිය සහ දියණිය මා අස්වසාලන්නට උත්සාහ කළහ. සහනය කිසි තැනක නොතිබිණි. ඔවුන් ඇද ගෙන යද්දී මගේ පුතා කෑගසමින් හැඩූ අයුරු මට කිසිදා අමතක නොවනු ඇත. මා අමතා කළ ඔහුගේ විලාපය මට ඇසෙන්නට වන. ‘අම්මේ, අම්මේ ඔවුන්ට ඉඩ දෙන්න එපා…’
එය මගේ සිහින ලොවෙහි හොල්මන් කරයි. මට එය කුමන ආකාරයකින්වත් අමතක කළ නොහේ. මේ විප‍්‍රයෝගයට මා බඳුන් කරවීම ගැන ඔවුන්ට කෙසේවත් සමාවක් දිය හැකි නොවේ.
මෙය තමා දුඃඛ දෝමනස්සයන්හි වූ අතිශය ගැඹුරු ආගාධයෙහි පත්ල. මීට වඩා භීෂණයක් තවත් තිබිය නොහැක. (රජ බිසවකගේ පාපොච්චාරණය – 703 පිටුව*
විප්ලවය විසින් රජ පවුල වෙත මුදාහරින ලද භීෂණයේ උච්චතම අවස්ථාව මෙය ද නොවේ. ඉතා නිහීන අයුරින් ම්ලේච්ඡු ආකාරයෙන් ඔවුුහු කුඩා දරුවා මොළශෝධනයකට ලක් කරති. සති ගණනාවකට පසු දෙදෙනා මුණගැසුණ අවස්ථාවේදී දරුවා හැසිරෙන්නේ මව සැතිරියක ලෙස හඳුනාගත් සේ ය.
මාරි ඇන්ටනෙට්ගේ නඩු විභාගයේදී-විප්ලවීය විනිශ්චය සභාවේදී ඔවුන් ඇයට ගොනු කරන චෝදනා (විදේශ බලවේග සමග දේශපාලන සබඳතා පැවත් වීම, ප‍්‍රංශයේ මුදල් නාස්ති කිරීම ආදි චෝදනාවලට අමතරව* අතරට එක්වන බරපතළ නින්දිත චෝදනාව වන්නේ ව්‍යභිචාරයයි. අට හැවිරිදි කුඩා පුතු ෙලෙංගික ක‍්‍රියාකාරකම්හි යෙදවීම සම්බන්ධයෙන් ඇගෙන් ප‍්‍රශ්න නගන්නේ හර්බෙයා නම් වූ පුද්ගලයා ය. මට මේවා ලිවීමට පවා ලැජ්ජාව ඉඩ නොදේ... මා ඉගැන්වූ බවත් මේ හර්බෙයා නම් වූ ප‍්‍රභුලා, මේ කුරිරු සත්ත්වයා, මේ නිර්ලජ්ජි පාදඩයා උසාවිය ඉදිරියේ කියන්නේ කෙලෙස දැයි විශ්වාස කිරීමට පවා හැකි නොවේ. යි ඇය ලියා තබයි. මව සමග පැවැත් වූ කායික සම්බන්ධතා පිළිබඳව කියවා ගැනීම සඳහා ඔවුන් ඔහු කෙබඳු වධබන්ධනවලට ලක්කරන්නට ඇත්තේ දැයි කඳුළින් ලියා තබන ඇය, මරණයට අත වනමින් මරණය වැළඳගැනීමේ සූදානමින් පසුවන්නේ එතැන් සිට ය. පෑන අතට ගෙන ඇය අවසන් වරට ලියන ලිපියේ (එළිසබෙත් අමතමින්* මෙවැනි සඳහනක් ද තිබේ.

මගේ අවසන් ගමනට වේලාව ආසන්නයටම පැමිණ ඇත. කරත්තය මා රැුගෙන යන්නට පැමිණෙයි. ඔවුන් මගේ කෙස් වැටිය කපා දමාවි. මගේ දෑත් පිටිපසට කොට බැඳ දමාවි:
පෙර බොහෝ අවස්ථාවන්හිදී කළාක් මෙන් ඔවුන් මට කෑකොස්සන් ගසනු ඇත. කරත්තයෙහි ගෙන යනු ලබද්දී මා කරනු ඇත්තේ මගේ ජීවිතය ගැන සමාලෝචනයෙහි යෙදීමයි. මගේ රුධිරයම ඉල්ලා අත්පා විදහා මොර ගසමින් ජන කණ්ඩායම් රැුස් කකා සිටින විථීන් දෙස මම නොබලන්නෙමි. (රජ බිසවකගේ පාපොච්චාරණය – 719-720 පිටු*

ප‍්‍රංශ විප්ලවය මෙන් ම ශ්‍රේෂ්ඨ ඔක්තෝබර් විප්ලවය ද අපේක්ෂිත අරමුණු කරා ගමන් නොකළ බව ඓතිහාසිකව පිළිගැනෙයි. ප‍්‍රංශ රජපවුලේ හිස් වෙන්කරනු ලැබූ ගිලටීනයෙන් ම ප‍්‍රංශ විප්ලවය ද ගෙල සිඳගත් බවක්, එවැනි අදහසක් පසුකලෙකදී ඉතිහාසඥයකු විසින් පළකරනු ලැබ තිබේ. රුසියාවේ සාර් රජමාලිගයට කඩාවැදුණු විප්ලවවාදීන් විසින් මුලින්ම ඝාතනය කරන ලද්දේ මාලිගයේ සුනඛයා ය. ප‍්‍රංශයේ මාරි ඇන්ටනෙට් බිසවට කලින් ඝාතනය කෙරුණේ ඇය විසින් හදා වඩා ගනු ලැබූ පැල්පතේ දරුවා ය.
කෙසේ වුව ද ‘රජබිසවකගේ පාපෝච්චාරණය‘ විප්ලවය, ප‍්‍රතිවිප්ලවය මෙන් ම මිනිසා දෙස ද බලන්නට කුඩා කවුඵවක් විවර කරන බව අපගේ හැගීමයි. එහිදී විශේෂයෙන්ම විනිවිද දැකිය හැකි වන්නේ මිනිසා සහ මනුෂ්‍යත්වය පිළිබඳවයි.

කැත්ලීන් ජයවර්ධන

සියල්ල චමත්කාර ජනක ය. සදාතන වසන්තය සදා හරිත තුරුපත් මත නිදන්ව ඇත. සියල්ල එක්වන්ව අවදි වේ. නිද්‍රාවට පත්වන්නේ ද එක්වන්ව ය. ඈත ගිරි හිස් මතින් ඇදී එන මුදු පවන් රළ මිහිදුමාරය තුනී සළුවක් කොට හාත්පස අතුරයි. සියල්ල සන්සුන් ය. විඩා නිවන්නට තරම් සිහිල් ය. ඔබ මොහොතක් නිශ්චලව සවන් දෙන්න. කුරුළු කූජනය පමණක් නොවේ. පළා පෙත්තන්ගේ සසඟ කෙඳිරිලි පවා ඇසෙන මොහොතක් උදා වනු නිසැකය. සොබා දම් සිත්තරා ඇඳි සිත්කලුම සිතුවමක් ගැන ඉඩක් ලැබුණොත් මං කියන්නෙ එහෙමයි. ඔය ගමන් සැහැල්ලුවත් එක්ක එන්න අපි යමු බඹරකන්දට එතැනින් ලංකා ඇල්ලට.

පාර පටන් ගන්නෙ 99 කොළඹ බදුල්ල පාරට බෑවුමකින් අමුණලා හරියටම කියනවා නම් කලු පහන ඩබල් බ්‍රිජ් පහු කරපු ගමන්. බස් එකේ එනවනම් එතැන බැස්සොත් කඩ පොඩ්ඩකින් ඉඟුරු කහට කෝප්පයක් එක්ක පොල් රොටියකින් සප්පායම් වෙන්න පුලුවන්. මේ පාරෙ කොළඹ පැත්තට පල්ලම් බහින හුඟ දෙනෙක් තමන්ගෙම වාහනයකින් එනවනම් නැවතිලා වතුර ඩිංගක් නාගෙන යන්නෙ. සමහරු පොඩි අඩියකුත් ගහලා ගඟට බහිනවා. ගං දියට වඩා සීතල ළඟපාත පීල්ලක වතුර. බෙලිහුල්ඔය ගලගමෙන් පටන් ගත්තම හපුතලේට එනකම් සීතල දිය දහර ගලන පීලි විස්සකට කිට්ටු ගාණක් පහු කරන්න පුලුවන්. කන්ද උඩට එද්දි තමයි සීතල ටිකෙන් ටික වැඩි වෙන්නෙ.

පැරණි ගම්වල අලුත් හීන

බඹරකන්දට යන ගමන ගැන කියන්න කළිං වල්හපුතැන්න ඉස්කොලෙ ළඟට ගිහින් එමු. මේ ඉසව්වෙ තමන්ගෙ පිරිවර එක්ක හක්කලං කරපු මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව ඉතිහාසයේ අලුත් පිටුවක් පෙරළුවා. ඔහු කිව්වෙ හල්දුම්මුල්ල ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයෙත් ජනාවාස වෙලා තිබ්බා කියලා. ශිලා මෙවලම් විතරක් නෙවෙයි පස්සෙන් පහු කාලෙ යකඩ භාවිතා කරපු කාලෙත් සාපේක්ෂව පුරාණ ජනාවාසයක්. ඇත්ත මේ ගම් බොහෝම පරණයි.

සොරගුණු දේවාල පුවතට අනුව යාපා මහ රජ්ජුරුවන්නෙ කාලෙත් මේ ගම්වල මිනිස්සු හිටියා. පාරෙන් උඩ පැත්තට වීරකෝන්ගම, ගිනිගත්ගල වගේ පරණ ගම් තියනවා. ඒත් අවිචාරවත් පයිනස් වගාවයි, මෑත කාලෙක බර යන්ත්‍රෝපකරණ යොදාගෙන කළ වන වගා හෙළි කිරීමයි නිසා ගිනිගත්ගලට යන්න තිබුණු පහසු මාර්ගය නාය ගියා. දැන් ආයෙමත් මහජන මුදල් වියදම් කරලා පාර හදනවා. කතාව ඒක නෙවෙයි. පාර නාය ගියාම එ ඉසව්වෙන් යකාගෙ කොරිඩෝව දිගේ උඩවේරිය ලෝකාන්තෙ පැත්තට යන සෙනඟ අඩු වුණා. හරියට බැලුම් ගලක එල්ලිලා තියනවා වගේ කදිම නවාතැනක් වුණු වර්ල්ඩ්ස් එන්ඩ් ලොජ් එකට යන පිරිසත් සීමා වුණා. ඒ මාත් හරිම ආස තැනක්. සීතල දිය තඩාගය ළඟ හිටගත්තම ඈතින් කලු පීත්ත පටියක් එළලා වගේ තියෙන කොළඹ බදුල්ල පාර පේනවා. සමනල වැව, උඩවළව ඉසව්ව බෝගහපට්ටිය කැලෑ කුට්ටිය මේ හැම දේම සිතුවමක් වගේ. නාය ගිය පාර හදනකම් මේ චිත්‍රය බලන්න එනවනම් බඹරකන්ද දිය ඇල්ලට යන පාරෙ අතරමඟකින් හැරිලා එන්න පුලුවන්. හැබැයි මේ පැරණි ගම්වල මිනිස්සුන්ට තියෙන්නෙ අලුත් හීන. කඳු මැද්දෙ කැලෑ පාරවල්වලින් සොබාදහමෙ තුරුලට යන සංචාරකයො එක්ක නිදහසේ ගණුදෙනු කරන හීන. ඔවුන් ආණ්ඩුවෙන් ඉල්ලන්නෙ සංවර්ධනයට මුවා වෙලා සොබා මව කෝප ගන්වන්න එපා කියලා. නාය යෑම් පවා ටෙලිග්‍රෑම් ගහලා ගෙන්න ගන්න විපත් හැටියටයි මිනිස්සු දකින්නෙ.

ආසයි නම් පයින් යන්න

බඹරකන්ද දිය ඇල්ල පේන තෙක් මානයට වාහනයකින් යන්න පුලුවන්. පාර පටු වුණත් සුන්දරයි. කතා දෙකක් නැහැ කවුරු වුණත් දෙතුන් පලක බහිනවා කැමරාවෙ අලවාගන්න වටින තැන් දැක්කම. තැනක දෙකක එළිමහන් දෙණිවල හෙල්මලු කුඹුරු. දියදහරවල සිරි සිරිය. ඉතිං මේවා විඳගන්න ආස නම් හොඳම දේ පයින් යන එක. ජෝති අයියගෙ කඩේ පහු වුණාට පස්සෙ වාහනවලින් යන අයට නම් නැංගුරම්පළක් තියෙනවා. පයින් යද්දි අමුතුවෙන් තැන් හොයන්න ඕන නැහැ නැංගුරම් දාන්න. ඇවිදලා මහන්සි නම් ජෝති අයියගෙන් උණු කහට කෝප්පයක් බොන්න ඉඟුරු දාපු. නයිමිරිස් සම්බෝල එක්ක උණු පොල් රොටියක් හරි තිබ්බොත් තම්බපු මඤ්ඤොක්කා හරි කන්නත් පුලුවන්. මේ සාවියට නයි මිරිස් ආගමක් වගේ.

දිය ඇල්ල ගාවට යන්න ප්‍රවේශ පත්‍රයක් ගන්න වෙනවා. පිවිසුම් කවුන්ටරය  පාලනය කරන්නෙ හල්දුම්මුල්ල ප්‍රාදේශීය සභාව. ඔවුන් එතැන සුන්දරව නඩත්තු කරන හින්දා එහෙම සුලු මුදලක් ගෙවුවට වරදක් නැහැ. තැනේ හැටියට හොඳ වැසිකිලි කැසිකිලි පහසුකමුත් තියෙනවා. ආපහු මේ පැත්තෙන්ම එනවනම් ජෝතිට කිව්වොත් උණු කැකුළු බත් උයලා තියයි. එහෙම දවසක් බත් කන්න මාත් එක්ක ආවා ගිතාර වාදකයා මහේන්ද්‍ර පැස්කුවල්. ආපහු මේ පැත්තෙන්ම එනවනම් කියලා කිව්වෙ සමහරු එහෙම එන්නෙ නැති හින්දා. කැලේ පුරුදු අය කුඩාරමකුත් අරගෙන ඇවිත් දිය ඇල්ල උඩහට නැඟලා බාගෙදා රෑ නැවතිලා පහුවදා උඩවේරිය පැත්තෙන් ඔහියට පල්ලම් බහිනවා. ඔහියෙදි කොළඹ යන්න කෝච්චිය අල්ලගන්න පුලුවන්. සමහරු ගමන කෙළවර කරන්නෙ හොර්ටන් තැන්නෙන්. සුද්දොත් රංචු පිටින් එන මේ පාරෙ ඇත්තටම එක දවසකින් යන ගමනක් හොයාගන්න පුලුවන්. දැන් නම් කැලේ කඳවුරු බඳින්න අවසර දෙන්නෙ නැහැ කියලයි කියන්නෙ.

ඒ බිඟු නදය.

බඹරකන්ද තමයි  ලංකාවේ උසම දිය ඇල්ල. දැන් නම් වතුර අඩුයි උඩවේරිය පැත්තෙ මිනිස්සු වගා කරන්න අතර මැද්දෑවෙන් හරස් කරන හින්දා. මේ කන්දෙ පර්වත ප්‍රාන්තයන් දැක්කම සීගිරියෙ ශිලා බෑවුම් මතක් වෙන්න පුලුවන්. ඒවයෙ එල්ලිලා තියෙන බඹර වද හින්දා කන්දට ඒ නම ලැබෙන්න ඇති. මට නම් ඇල්ල පාමුල නොගැඹුරු සීතල දිය තටාකයේ කරවටක් ගිලිලා ඉද්දි ඇහෙන්නෙත් මෘදු බිඟු නදක්. එතැන කිසිම අනතුරක සේයාවක් නැති තටාකයක්. පුලුවන්නම් දිය ඇල්ලෙ මුදුන් ඉම දිහා බලාගෙනයි ඉන්න ඕන. සැබෑ සෞන්දර්යකාමීන්ට නන්දන උයනෙ දොරටුව දර්ශනය වෙනවා. සියල්ලෙන් මිදිලා සීත දියේ සිතුවිලි මිදෙන්න සළස්වනවානම් නියම තැන ඇල්ල පව්වෙන් බිමට පනින්න ඉස්සර ගිමන් නිවන මුදුන් තැන මුදුන් තටාකය. එතැනට යන එක ලේසි නැහැ. හැබැයි ඒ දළ බෑවුම නගිද්දි වෙහෙසක් දැනෙන්නෙ නැති තරමට පරිසරය සුන්දරයි. හරිම පවිත්‍රයි. පපුව පිරෙන්න හුස්මක් අරගත්තම ආයුෂ ගෙවෙන පවු හේදෙනවා. තව තත්පර දෙක තුනකින් ජීවන අපේක්ෂාව ඉහළ යනවා. වැඩි දුරක් පයින් වනාන්තරය මැද්දෙන් යන්න තියන ගමන පරිස්සමෙන් යන එක කාගෙත් වගකීමක්. අතරමගදි කන්දෙන් එබිලා පහළ බලන්න හිතෙන්න පුලුවන්.

මං නම් කියන්නෙ ඇල්ල ඉහත්තාවට ගියාම හැම දේම නිස්කාන්සුවේ බලා ගන්න පුලුවන් නිසා එහෙම එබෙන්න වුවමනා නැහැ. මොකද කන්දෙන් එබිකම් කරපු සමහරුන්ගෙ ජීවිත ගමනත් මේ ගමනෙදි කෙළවර වුණ නිසයි එහෙම කියන්නෙ. හෝරා දෙකක් යන්නෙ නැහැ ඒ බිඟු නද ඇරඹෙන තැනට යන්න. ඇත්තටම එතැන විස්මයක්. මුණ ගැහෙන්නෙ සෞන්දර්යය විතරක් නෙවෙයි. නිවීම අත් දකින්න පුලුවන්. කැමැත්තෙන් වරුවක් නවතින්න පුලුවන් තැනක්. කැමතිනම් ආයෙත් පල්ලම් බහින්නෙ නැතිව උඩවේරිය පැත්තට කන්ද නඟින්න. එහේදි මුණ ගැහෙන්නට නියමිතයි දිව්‍ය ලෝකය මැද දුක. ඒ ඌව පළාතෙ කෙළවරක්. දෙමළ වතු කම්කරුවො අපා දුක් විඳිනවා සීතලයි හුළඟයි එක්ක ඔට්ටු වෙවී. හැම ලැයිමකම වහළෙට මහ ගල් කුට්ටි නග්ගලා තිබ්බෙ හුළඟ තහඩු හොරකම් කරගෙන යන්න ඉඩ තිබ්බ හින්දා. උඩවේරියෙ මිනිස්සුන්ට හපුතලේ, බණ්ඩාරවෙල කියන්නෙත් සිංගප්පූරුවක්. ඔවුන් තවම ගෙවන්නෙ සුද්දගෙ යුගය.

හරිත පැහැ රහසක්.

ආයෙමත් පල්ලම් බහිද්දි අතරමැද්දෙන් හැරිලා ලංකා ඇල්ල පැත්තට යන්නෙ නැත්නම් මේ ගමනෙ වටිනාකම අඩු වෙන්න පුලුවන්. හැබැයි එක දවසකින් ලංකා ඇල්ලයි බඹරකන්දයි දෙකම බලනවා කියන්නෙ සීරුවට කරන්න ඕන දෙයක්. කන බොන දේවලුත් එක්ක උදේ පාන්දර පටන් ගත්තොත් බැරි වෙන්නෙ නැහැ. ලංකා ඇල්ල පැත්තට යද්දි ගෙවන වන මං පෙත හෝර්ටන් තැන්නටම ඇදිලා යනවා. එක පැත්තකින් හෝර්ටන් තැන්නෙ මායිම් කඳු පෙනෙද්දි අනෙක් පැත්තෙන් පයින් යන්නන්ගෙ තවත් ගමනාන්තයක් වුණ වංගෙඩි ගල පේනවා. ඈත කඳු පාමුල හුදෙකලා කුඩා තේවත්තක ඉඳලා පල්ලම් බහින ගැමියෙක් අමු තේ දළු බරක් එක්ක මුණ ගැහෙන්නත් ඉඩ තියෙනවා. මේ පාරෙත් සමහර තැන්වල කදිම කඳවුරු බිම් තියෙනවා හැබැයි දැන් ඒවායෙ නවතින්න අවසර ගන්න බැරි බවයි ගම්මු කියන්නෙ. එක කාලෙකට මේ මග දෙපැත්ත ලස්සන නෙළු මල් යායක් වෙනවා.

දුර්ලභ මීවන වර්ග කඳුකර ඕකිඩ් වර්ග ගණනාවක් තියෙනවා. කඳුකර තෙත් නිවර්තන වනාන්තරය හෝර්ටන් තැන්න පැත්තට ඉහළ නගිද්දි වළාකුළු වනාන්තර සහ පිග්මි වනාන්තර බවට පරිවර්තනය වෙනවා කියලයි මහාචාර්ය පියල් මාරසිංහ කිව්වෙ. අඩි සිය ගාණක් ඉහළ ඉඳලා පහළ දෙණිය දිහා බලද්දි ගලන දිය පහරවල පතුළෙ ගල් කැට ගණින්න පුලුවන් තරමට වතුර පැහැදිලියි. සොබාදහමේ මදිරාව පානය කළා වගේ මත් වෙලා නිසොල්මනේ ඉන්න රිළවු මොකක්දෝ දැහැනක. උන්ට බාධා කරන්න හිත ඉඩදෙන්නෙ නැහැ. අන්තිමට ලංකා ඇල්ල අසබඩට ගියාම පුංචි දිය ඇලි දියණියක්. හෝර්ටන් තැන්නෙන් ගලන දිය දහර හරිම සීතලයි. හැබැයි මෙතැන ගල මත්තෙ හැදිලා තියෙන තටාකයේ එබෙන්න හිතන්න එපා. පෙනුමෙන්ම බොහොම ගැඹුරුයි. ලංකා ඇල්ල පාමුලට එන්න කළියෙං අතරමඟින් හැරුණම තවත් ලස්සන දිය ඇල්ලක දෙනෙත් අලවගන්න පුලුවන්. හැබැයි ඒක වෙනම ගමනක්. ඔබ මේ ගමන යනවනම් පිය සටහන් විතරක්ම ඉතිරි කරලා එන්න. මොකද මේ පරිසරය හරිම පවිත්‍රයි.

ලසන්ත ද සිල්වා.