තමා පුද්ගලයන් හතර දෙනෙකුට මරණ දඬුවම ලබාදීමට අනුමැතිය ලබාදුන් බවට ජනාධිපතිවරයා කළ ප‍්‍රකාශය දැඩි කතාබහකට ලක්වී ඇත. එසේ ජනාධිපතිවරයා තෝරාගත් පුද්ගලයන්ට පමණක් මරණ දඬුවම ලබාදෙන්නේ නම් ඒ මගින් තම මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වී ඇතැයි සඳහන් කරමින් මරණ දඬුවමට නියමවී සිටින පුද්ගලයන් කිහිපදෙනෙකු මේ වනවිට ශේෂ්ඨාධිකරණයට පෙත්සම් ඉදිරිපත් කර ඇත. ඊට අමතරව ජනාධිතිවරයාගේ එම ක‍්‍රියාව අභියෝග කරමින් නීතිඥයන් ඇතුළු තවත් පුද්ගලයන් පිරිසක්ද ශේෂ්ඨාධිකරණයට මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ඉදිරිපත් කර ඇත.
යුරෝපා සංගමයට අයත් රටවල් රැුසක්ද මානව හිමිකම් සංවිධානද මෙම තීරණය නැවත සලකා බලන ලෙස ඉල්ලීම් කර ඇත. ඊට හේතු කිහිපයක් තිබේ. එකක් මේ අමානුෂික දඬුවම ප‍්‍රතික්ෂේප කරමින් ලෝකය සමග ශ‍්‍රී ලංකාවද වසර හතළිහකට අධික කාලයක් තිස්සේ ඉදිරියට ගොස් තිබීමය. මරණ දඬුවම ක‍්‍රියාත්මක නොකිරීම සඳහා 2016 වසරේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයට ගෙන ආ යෝජනාවටද ශී‍්‍ර ලංකාව ඡුන්දය ලබාදී ඇත. අපගේ නීතිපොතේ මරණ දඬුවම යන දඬුවම යන දඬුවම තිබුණත් අධිකරණ මගින් එම දඬුවම නියම කළත් 1976 වසරින් පසු මරණ දඬුවම රටක් වශයෙන් අප ක‍්‍රියාත්මක කර නැත. ඒ එම දඬුවම ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා අවශ්‍ය රාජ්‍ය නායකයාගේ අනුමැතිය එතැන් සිට අද දක්වා හිමි නොවීම නිසාය.
ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන පුද්ගලයන් හතරදෙනෙකු එල්ලා මැරීම සඳහා තමන් අත්සන් කළ බව හෙවත් අනුමැතිය දුන්නායැයි කියන්නේ එම දඬුවම සම්පූර්ණ කරමින්ය. ජනාධිපතිවරයා කටින් කෙතරම් බතල සිටවුවත් බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තුවට හෝ බන්ධනාගාරය අයත් අමාත්‍යාංශයට හෝ මේ වනතෙක් මරණයට ලක්කළ යුතු පුද්ගල නාමලේඛනයක් ජනාධිපතිවරයාගේ අත්සනින් ලැබී නැත.
මෙම මරණ දඬුවම් අනුමැතිය සාධාරණීකරණය සඳහා ජනාධිපතිවරයා ප‍්‍රකාශ කරන කාරණාවක් තිබේ. ඒ මරණ දණ්ඩනය හිමිවීත් බන්ධනාගාරයේ සිට මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් කිරීමේ කටයුතුවල එම පුද්ගලයන් යෙදෙන බවයි. මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම මැඬීම ජනාධිපතිවරයාගේ මරණ දඬුවම් කතාවේ අරමුණය.
යම් අයෙකු සිරදඬුවම් විඳිමින් සිටියදීත් එහි සිට මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම හෝ වෙනත් ජාවාරමක නිරතවී සිටින්නේ නම් එහි තේරුම වන්නේ බන්ධනාගාරයේ ප‍්‍රශ්නයක් ඇති බවයි. පිළියම් යෙදිය යුත්තේ එයටය. අනෙක් කරුණ වන්නේ මෙසේ යම් පිරිසක් බන්ධනාගාරගතව මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් සිදුකරන බව ජනාධිපතිවරයා නිශ්චිතව තීරණය කළේ කෙසේද යන්නය. ඒ ගැන පරීක්ෂණයක් සිදුකළාද. එම පරීක්ෂණයෙන් එල්ලා මැරීමට අත්සන් කළායැයි කියන මරණීය දණ්ඩනය නියමවූවන් වරදකරුවන් කළාද, ඒ සම්බන්ධයෙන් බන්ධනාගාරය අධිකරණයට කරුණු වාර්තා කළාද හා අධිකරණය මගින් එම වරදට ඔවුන් වරදකරුවන් කලාද යන්න මෙහිදී ඇසිය යුතු ප‍්‍රශ්නය.
බන්ධනාගාරය තුළ ජාවාරම් සිදුකරනවායැයි කියනු ලබන කාරණය පසෙකට තබා එල්ලා මැරීම යන කාරණය දෙස නැවත අවධානය යොමු කිරීමේදී පෙනී යන කරුණු කිහිපයක් තිබේ. ඒ ශ‍්‍රී ලංකාවේ අධිකරණය මගින් අපරාධ වැරදි සම්බන්ධයෙන් දඬුවම් කිහිපයක් නියම කරන බවය. උපරිම දඬුවම මරණ දණ්ඩනයය. ඉන්පසු ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවමය. ඉන්පසු නිශ්චිත වසර ගණනාවකට අදාල සිර දඬුවම්ය.
බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ( පාලක * බන්දුල ජයසිංහ මහතාගේ පැහැදිළි කිරීම අනුව මරණීය දණ්ඩනය නියම වන පුද්ගලයන්ටත්, ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම් නියම වන පුද්ගලයන්ටත් එම දඬුවමේ වෙනසක් පසුව සිදු නොවුණහොත් ඔවුන්ගේ මරණය දක්වාම බන්ධනාගාරගතව සිටීමට සිදුවේ.
එතෙක් නිශ්චිතව වසර ගණනක දඬුවමක් ලැබෙන පුද්ගලයෙකු බන්ධනාගාරගතවන අවස්ථාවේම ඔහුගේ හෝ ඇයගේ දඬුවමෙන් තුනෙන් එකක කාලයක් අහෝසි වේ. උදාහරණයකට අවුරුදු 30ක සිරදඬුවමක් ලැබෙන පුද්ගලයෙකුගේ දඬුවමෙන් අවුරුදු 10ක කාලයක් කැපී යයි. එම පුද්ගලයා උපරිම වශයෙන් සිර දඬුවම් විඳිය යුත්තේ අවුරුදු 20ක් පමණි. මරණීය දණ්ඩනය ලැබූ සිරකරුවන් හා ජීවිතාන්තය දක්වා මාරු කිරීමේ හෙවත් පරිවර්තනය කිරීමේ ක‍්‍රමවේදයක්ද පවතී. ඒ අධිකරණ විෂය භාර අමාත්‍යවරයා පත්කරන කමිටුවක් මගිනි. නමුදු ඒ සඳහා අවසන් අනුමැතිය ලැබෙන්නේ ජනාධිපතිවරයාගෙන්ය.
ඊට අමතරව ජනාධිපතිවරයා ඔහුට ලැබෙන ඉල්ලීම් මත එක් එක් සිරකරුවන් සම්බන්ධයෙන් වාර්තා කැඳවන අවස්ථාවන්ද තිබේ. පසුගිය ජුනි මාසයේදී වරකාපොළ ප‍්‍රාදේශීය සභාවේ ශ‍්‍රීලනිප හිටපු සභාපති ලක්ෂ්මන් පතිරාජ සමරසිංහට ඔහුගේ සිරදඬුවම් කාලය සම්පූර්ණ කිරීමට පෙර ජනාධිපති සමාව ලැබෙන්නේද එවැනි විශේෂ තත්වයක් මත විය යුතුය.
කෙසේ වෙතත් සෑම සිරකරුවෙකු සම්බන්ධයෙන්ම වසර 4කට වතාවක් ජනාධිපතිවරයාට සමාලෝචන වාර්තාවක් යැවීම බන්ධනාගාරය මගින් සිදුකරනු ලබයි. මීට අමතරව ජනධිපති පදවි ප‍්‍රාප්තිය, ජාතික නිදහස් දිනය, ජාතිය වෙසක් දිනය, නත්තල් දිනය ආදී සුවිශේෂී දින නිමිත්තෙන් ජනාධිපතිවරයා වාර්ෂිකව සිරකරුවන්ට සමාව දීම් සිදුකරනු ලබයි.
ඒ අනුව සිදුකරන එකක් වන්නේ නිශ්චිත දිනයේදී (නිදහස් දිනය, වෙසක් දිනය හෝ නත්තල් දිනය* සිරදඬුවම් විඳින සියලූම සිරකරුවන් හට ගෙවන ලද සිරදඬුවම සඳහා වසරකට හා ඉන් කොටසකට සතිය බැගින් ඉදිරි සිරදඬුවම් කාලයට සමාවක් ලබාදීමය.
දෙවැන්න වන්නේ දඩමුදල් නොගෙවීම සම්බන්ධයෙන් සිරදඬුවම් විඳින සිරකරුවන්ගේ ගෙවමින් පවතින සිරදඬුවමේ ඉතිරි ශේෂය අහෝසි කිරීමය. හෙවත් එවැනි සිරකරුවන් නිදහස් කිරිමය.
තෙවැන්න වන්නේ වසර දහයකට වඩා වැඩි කාලයක් සිරදඬුවම් විඳිමින් සිටින නිශ්චිත දිනයේදී (ඉහත කී* වයස අවුරුදු 70 සම්පූර්ණ කළ සිරකරුවන්ගේ පවතින දඬුවමේ ඉතිරි ශේෂය අහෝසි කිරීමය. හෙවත් ඔවුන්ව නිදහස් කිරීමය.
එසේ වුවද වරදවල් 30ක් යටතේ සිරදඬුවම් විඳින සිරකරුවන්ට ඉහත සඳහන් කළ විශේෂ රාජ්‍ය සමාව හිමිනොවන බව එම සමාවන්ට අදාල බන්ධනාගාර චක‍්‍රලේඛවල සඳහන් වේ.
එම නිශ්චිත වැරදි වන්නේ දණ්ඩනීති සංග‍්‍රහය යටතට ගැනෙන නීතිවිරෝධී රැුස්වීම, මංකොල්ල, ගෙවල් බිඳීම හ රාත‍්‍රී ගෙවල් බිඳීම, රාජ්‍ය ද්‍රේහී ක‍්‍රියා, පැහැරගෙන යෑම, අසභ්‍ය ප‍්‍රකාශන ළමුන්ට අදාල ප‍්‍රදර්ශනය, ළමුන්ට හිංසා කිරීම, ණය බැඳුම්කර හෝ දාසභාවයට පත්කිරීම, බලහත්කාරයෙන් වැඩ ගැනීම, වහල්කමට භාජනය කිරීම සහ යුද්ධයේ යෙදවීම සඳහා ළමයින් බඳවා ගැනීම, උට්ඨනය, ළමයින්ගෙන් අයුතු ලෙස ලිංගික ප‍්‍රයෝජන ගැනීම, තැනැත්තන් වෙළෙදාම් කිරිම, ළමයෙකු පොළඹවාගැනීමට ඇවිටිලි කිරීම, ¥ෂණය කිරීම, ව්‍යභිචාරය, අස්වාභාවික ලිංගික වැරදි, පුද්ගලයින් අතර දැඩි අශිෂ්ඨ ක‍්‍රියා, බරපත ලිංගික අයථා ක‍්‍රියා, අල්ලස් පනත යටතේ වැරදිකරුවන් වූවන්, පීඩාකාරී ආයුධ පනතේ වැරදි, ගිනිඅවි ආඥාපනත යටතේ වැරදිකරුවන් වූවන්, ත‍්‍රස්තවාදය මර්ධන (තාවකාලික* විධිවිධාන පනත යටතේ වැරදිකරුවන්, ගුවන් යානා එරෙහි පනත යටතේ වැරදිකරුවන්, වස අබිං හා අන්තරායකර ඖෂධ පනත යටතේ වැරදි, හදිසි නීතිය යටතේ ගැනෙන වැරදි, ආදායම් බදු නඩුවල මුදල් ගෙවීම පැහැරහැරීම සම්බන්ධයෙන් සිරදඬුවම් විඳින්නන්, රේගු ආඥා පනත යටතේ වැරදිකරුවන් වූවන්, නීතිවිරෝධී මුදල් රඳවා ගැනීම වැළැක්වීමේ පනත යටතේ වැරදිකරුවන් කරනු ලැබූ අය, මූල්‍ය ගණුදෙනු වාර්තාකරණය යටතේ වැරදිකරුවන් කරනු ලැබූ අය, සත්‍ය වසන්කර ත‍්‍රස්තවාදයට මූල්‍යාධාර සැපයීමේ පනත යටතේ වරදකරුවන් කරනු ලැබූ අය, ඉහත වැරදි සම්බන්ධයෙන් යුධහමුදා පනත, නාවික හමුදා පනත හෝ ගුවන් හමුදා පනත යටතේ යුද්ධාධිකරණය විසින් වැරදිකරුවන් කරනු ලැබූ අයය.
ඉහත විස්තර යටතේ පැහැදිළිවන කරුණු කිහිපයක් තිබේ. එකක් ජනාධිපති විශේෂ පොදු සමාව යටතේ පවා එම සමා කාලයක් හා නිදහස්වීම් ලැබෙන්නේ නිශ්චිත පිරිසකට පමණක් බවයි. එසේම මරණීය දණ්ඩනය හා ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවම් ලබා සිටින සිරකරුවන් වසර 20ක සිරදඬුම් කාලයකට ජනාධිපති අනුමැතිය සහිතව පරිවර්තනය කරන ක‍්‍රමවේදයක් පවතින බවයි.
අනවශ්‍ය පිරිස් සිරදඬුවමෙන් නිදහස් කර මේ ආකාරයට යැවීම හොඳය. නැත්නම් ජනාධිපතිවරයාම කියන පරිදි බන්ධනාගාරය ඉතාම නරක තැනක් නම් ඔවුන් තව තවත් නරක දේට යොමුවී සමාජගත වීම සමාජයට අයහපතක් වන නිසාය. ඒ වාගේම මරණ දඬුවම හෝ ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම් නියමවී සිටින පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙන්ද වසර 20ක සිරදඬුවම් පරිවර්තනයක් සිදුකරන්නේ ඔවුන්ව යහපත් ලෙස සමාජගත කිරීමේ අරමුණෙන් විය යුතුය. මරණ දඬුවම හෝ ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම් නියමූවකු වසර 20ක සිරදඬුවමකට පරිවර්තනය කළ විට ඔවුන් ගෙවිය යුත්තේ වසර 13ක පමණ සිරදඬුවම් කාලයකි.
එවැනි දීර්ඝ සිරදඬුවමක් යනු වරදකරුවකු යළි සිතන්නට පොළඹවන තත්ත්වයකි. ඔවුන්ට යළි නිවැරදිවීමට, යහපත් වීමට අවස්ථාව සලසාදීමකි. එසේම අප අමතක නොකළ යුතු තවත් කාරණයක්ද තිබේ. ඒ නීතිය යනු පරම සත්‍යය නොවන බවය. අධිකරණයකදී තීන්දු තීරණ ලබාදෙන්නේ ඒ මතට ලැබෙන සාක්ෂි පදනම් කරගෙනය. එය තාක්ෂණික කටයුත්තක් ලෙස හැදින් වුවාට වරදක් නැත. බොහෝ වරදකරුවන් අධිකරණ කි‍්‍රයාවලියේදී ඉදිරිපත්වන සාක්ෂි මත පදනම්ව නිදහස් වන අවස්ථා ඉතිහාසය පුරාම සිදු වී ඇත. එවන් අවස්ථාවක නැවත අලූත් සාක්ෂි ඉදිරිපත්කර නිදහස් වූ පුද්ගලයන්ව නැවත නඩු විභාගයකට යොමුකළ හැකිය. ඒ වාගේම ඉදිරිපත්වන සාක්ෂි මත නිවැරදි කරුවන්ද වරදකරුවන් වී අධිකරණයෙන් මරණ දඩුවම් ලබා මරණයට පත්කර ඇත. ඒත් එසේ මරණයට පත් කරන ලද පුද්ගලයා නිවැරදිකරුවකු ලෙස පසුව ලැබෙන සාක්ෂි මත තිරණය වුවද ඔහුට එම නිදහස භුක්තිවිදීමට මරණයට පත්කිරීමේ දඩුවම මගින් අවස්ථාව සලසන්නේ නැත. මරණ දඩුවම ලෝකයෙන් තුරන්කළ යුතුය යන කතිකාව ඇතිවීමට අධිකරණ කි‍්‍රයාවලියේ ඇති මෙම කරුණද බලපා ඇතිබව අප අමතක කළ යුතු නැත.
මරණ දඬුවම ලබාදීමෙන් අපරාධ අඩුවී නැති බව මරණ දඬුවම ලබාදෙන රටවල්ම අපට පෙන්වාදී තිබේ. මරණ දඬුවම ලැබූවන් ජනාදිපතිවරයාට ප‍්‍රශ්නයක් නම් ඔවුන්ව අවුරුදු 20ක සිරදඬුවමකට පරිවර්තනය නොකර සිටීමට ජනාධිපතිවරයාට හැක. ඉන් මියෙනතුරුම සිරගෙය තුළ රැුඳී සිටීමට ඔවුන්ට සිදුවේ. තෝරාගත් අය එල්ලා මැරීම තරම් එය අසාධාරණ හෝ අයහපත් නැත. x
