ලාංකීය ගොවි මහතුන්ගේ මැසිවිලි හඬ නිරන්තරයෙන් දිවයිනේ නන් දෙසින් මතුවීමට පටන් ගෙන ඇත. ඔවුන්ගේ ගොවිතැන් සම්බන්ධයෙන් වූ මූලික ගැටලුවලට පවා අද වන විට දක්නට ඇත්තේ විසඳුම්වලට වඩා තාවකාලික පැලැස්තරය. වකුගඩු රෝගය ගොවීන් මුහුණදෙන දැවැන්ත ප්‍රශ්නයකි. පැලැස්තර මිස විසඳුම් නැත. අස්වනු අලෙවි කරන්නට හමුදාව දැම්මාට එයද විසඳුමක් නොවීය. ඒ අතරතුරේ ගොවීන් වරින් වර මුහුණදෙන අනෙක් ප්‍රශ්නය වන්නේ පොහොර හිඟයය. අනුන් මත යැපෙන, පීඩා විඳින පිරිසක් බවට ගොවීන් පත්ව ඇත.
මේ වන විට ආණ්ඩුවෙන් රසායනික පොහොර සමග කාබනික පොහොර මිශ්‍ර කොට බෙදා දීමේ වැඩසටහනක් ගැනද කියා ඇත. එහෙත්, එම ව්‍යාපෘතියෙන්ද ප්‍රමාණවත් තරම් පොහොර ලැබෙන්නේ නැති බව ගොවීන් පවසයි.
ආණ්ඩුව පසුගිය සතියක පොහොර ආනයනය සඳහා පෞද්ගලික සමාගම්වලට අවස්ථාව ලබාදෙන බවට කැබිනට් තීන්දුවක් ගෙන තිබුණි. රජයේ ප්‍රවෘත්ති වෙබ් අඩවියට එම තීන්දුව වාර්තා කර තිබුණේ මෙසේය.
‘වී ගොවීන් හට නොමිලේ පොහොර ලබාදීමේ වැඩසටහන තවදුරටත් ඒ අයුරින්ම ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ පරිසර හිතකාමී පොහොර වී ගොවීන් අතර ප්‍රචලිත කිරීම සදහා වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කිරීම.
2020/21 මහ කන්නය සදහා වී ගොවීන්ට අවශ්‍ය පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 230,000ක් රජයේ පොහොර සමාගම් හරහා කඩිනමින් ආනයනය කිරීම.
වී වගාව හැර අනෙකුත් වගාවන් සදහා 2020/21 මහ කන්නය වෙනුවෙන් පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 332,000ක ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වන බවත්, ඒ සදහා පොහොර සමාගම් සතුව පවතින්නේ මෙටි්‍රක් ටොන් 40,000ක පොහොර ප්‍රමාණයක් පමණක් බවත්, සැලකිල්ලට ගෙන තවදුරටත් අවශ්‍ය මෙටි්‍රක් ටොන් 300,000 ක පමණ පොහොර ප්‍රමාණයක් ආනයනය කිරීමට එකගතාවය පළකර ඇති පොහොර සමාගම් වෙත අවසර ලබාදීම.
සුදුසුකම් ලබන වෙනත් සමාගම් සදහාද මෙටි්‍රක් ටොන් 5000ක උපරිමයකට යටත්ව 2020/21 මහ කන්නය සදහා පොහොර ආනයනය කිරීම පිණිස අවසර ලබාදීම.
වී හැර අනෙකුත් වගාවන් සදහා අවශ්‍ය පොහොර කිලෝග්‍රෑම් 50ක පොහොර මිටියක් රුපියල් 1500 ක සහනාධාර මිලකට ඕනෑම ගොවියෙකුට විවෘත වෙළදපොළෙන් ලබාගැනීමට අවස්ථාව ලබාදීම.’
පොහොර හිඟයක් තිබේදැයි රාජ්‍ය හා පෞද්ගලික පොහොර සමාගම්වලින් විමසුවෙමු. එහිදි අදහස් දැක්වූ සී/ස ලංකා පොහොර සංගමයේ බෙදාහැරීම් කළමනාකරණ අංශයේ නිලධාරියෙකු වන ප්‍රියන්ත මහතා පැවසුවේ වී පොහොර බෙදාහැරීම පමණක් ඔවුන් සිදු කරන අතර වී පොහොර සඳහා හිඟයක් නොමැති බවයි.
සී/ස කොළඹ කොර්ෂල් පොහොර සමාගමේ සාමාන්‍යාඅධිකාරී ආචාර්ය ජයන්ත වීරරත්න දැක්වූ අදහස් මෙසේය. ‘අපි වී ගොවීන්ට පොහොර ලබා දෙනවා. මහ කන්නයට අවශ්‍ය වී පොහොර ලැබීමට නියමිතයි. දැනටමත් කලාපීය වශයෙන් බෙදාහැරීම පටන් ගෙන තිබෙනවා. කිලිනොච්චිය සහ ගම්පහ බෙදා හැරීම් කටයුතු සිදුවෙමින් පවතිනවා.’
පොහොර බෙදාහැරීමේ පෞද්ගලික සමාගමක් වන සී.අයි.සී. පොහොර සමාගමේ නිලධාරියෙකු පවසා සිටියේ ‘යම් හිඟයක් තියෙනවා. ඒක වෙන්නේ මෙහෙමයි, සැත්තැම්බර් පහ එන්න නියමිතව තිබුණු පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් තිස්දාහක ඇණවුමක් කල් ගියා. එය ඔක්තෝබර් මාසෙ 15 විතර ඒවි. ඒ දක්වා ප්‍රමාදයක් තිබෙනවා. ඒකට හේතු කිහිපයක් තියෙනවා. ලංකාවට නැව් එන එක අඩුවෙලා. ගොඩාක් නැව් ලංකාවේ වරාය මගහැරලා යන තත්වයක් තියෙනවා. අනෙක් ප්‍රධාන කාරණය තමයි ලෝක වෙළඳපොළ තුළ යූරියා හිඟයක් පැවතීම. ඒකට බලපාපු කාරණයක් විදිහට සඳහන් වෙන්නේ පසුගිය මාස දෙක තුළ ඉන්දියාව වැඩි වශයෙන් යූරියා ආනයන කර තිබීමයි. දැනට තියෙන ප්‍රමාණ බෙදාහැරීමට කටයුතු කරලයි තියෙන්නේ.’ යනුවෙනි.
පොහොර හිඟය සම්බන්ධයෙන් ගොවි ක්‍රියාකාරිකයන්ගේ අදහස්ද අපි විමසුවෙමු. එහිදී පොහොර හිඟයක් තිබේද, ගෙන්වීමට පෞද්ගලික සමාගම්වලට අවස්ථාව ලබාදීම සුදුසුද, රසායනික හා කොම්පෝස්ට් මිශ්‍ර කර පොහොර ලබාදීම පිළිබඳ අදහස කුමක්ද යන කාරණාවලට අපි අවධානය යොමු කළෙමු.
අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ ගොවි ක්‍රියාකාරිකයෙකු වන ටෙරන්ස් ගාමිණී පැවසුවේ මෙසේය. ‘පොහොර හිඟයක් තියෙනවා. වී වගාවට නෙවෙයි, කෙසෙල් ඇතුළු බෝගවලටත් පොහොර නෑ. මේ ගැන පොහොර මහලේකම් කාර්යාලය දැනුවත් කරලා තියෙන්නේ. නියෝජිතයන්ට එවන පොහොර කොහේ යනවද කියලා අපි දන්නේ නෑ. පොහොර මිල වැඩි කරලා. රුපියල් දාහට තිබ්බ පොහොර මිටිය දැන් රුපියල් එක්දහස් පන්සීයක් වෙලා. පොහොරවල කාබනික පොහොර සංයුතිය වැඩි කරනවා කියනවා. එහෙත් ඒක සාර්ථක විසඳුමක් නෙවෙයි. කාබනික පොහොර සහ රසායනික පොහාර කියන දෙක එකට මිශ්‍ර කරන්න බැහැ. රසායනික පොහොර නම් රසායිනික පොහොර විතරයි. කාබනික පොහොර නම් කාබනික පොහොර විතරයි. සමාගම් හරහා කාබනික පොහොර දෙන්න යන බවත් කියනවා. ඒත් අපට කම්පැනිවලින් කාබනික පොහොර ඕන නෑ. අපට හරක් ඉන්නවා කාබනික පොහොර අපට හදාගන්න පුළුවන්. රසායනික පොහොරවලට යන මුදල අපට දෙන්න. ගොවියෝ මෝඩයෝ කියලා හිතාගෙන ඉන්නේ. ඒක නිසයි කිසිම ක්‍රියාමාර්ගයක් ගන්නේ නැත්තේ.’
සමස්ත ලංකා ගොවිජන සම්මේලනයේ ජාතික සංවිධායක නාමල් කරුණාරත්න පොහොර හිඟය පිළිබඳ මෙලෙස අදහස් දැක්වීය. ‘රටේ තැනින් තැන පොහොර හිඟයක් තියෙනවා. හැබැයි වී ගොවියාට ඕක දැන්ම දැන්නෙන්නේ නෑ. මොකද වී ගොවියාට පොහොර දෙන්නේ වගා කරන කන්නය කිට්ටු වෙලා. එතකොට තමයි ඕක ප්‍රශ්නයක් විදිහට ප්‍රවෘත්තියක් විදියට ඉස්මතු වෙන්නේ. දැනට පොල් ආදී බෝගවලට පොහොර නෑ. කිලෝ පනහේ පොහොර මිටියක් රුපියල් දාහක් වුණාට ඊට වඩා වැඩි මිලකට තමයි වෙළඳපොලේ ගන්න තියෙන්නේ. බටු පොහොර, මිරිස් පොහොර, ඉඟුරු පොහොර කියලා කලවම් පොහොර අපට දෙනවා. ඒවායේ මිල වැඩියි. ඒවායේ තියෙන්නේත් ප්‍රධාන රසායනික පොහොර වර්ග තුනම තමයි. ඒ වුණාට මේ තුන කලවම් කළා කියලා මිල තුන් ගුණයක් විතර වැඩි වෙන්න විදිහක් නෑ. මේ තත්වය රජය නියාමනය කරන්න ඕනෑ.’
පොහොර හිඟ වීම පමණක් නොව පොහොර මිල ගණන් සම්බන්ධයෙන් පවතින ප්‍රෝඩාව ද ගොවියා තව තවත් අසරණ කරන සාධකයක් වී තිබේ. පසුගිය වසංගත සමය තුළ කලට වෙලාවට අස්වනු විකුණා ගැනීමට නොහැකි වූ ගොවියාට පොහොර හිඟ වීම හා පොහොර මිල ඉහළ යාමත් සමඟ සිදුවන්නේ කබලෙන් ලිපට වැටීමටය.
මේ සම්බන්ධව වැඩි දුර අදහස් දැක්වූ පොළොන්නරුව ගොවි සංවිධාන ක්‍රියාකාරී කවුඩුල්ලේ ජයතිස්ස පැවසුවේ පොහොර පමණක් නොව වගාවන්ට ජලය ලබා ගැනීම සම්බන්ධයෙන්ද අර්බුද මතු වී ඇති බවයි. එම අර්බුධ මෙසේය. ‘ඇත්තටම පොහොර විතරක් නෙමෙයි වෙලාවට වතුර දෙන්නේත් නෑ. ලබන මාසේ 15 වැනිදා ඉදලා වතුර දෙනවා කියලා කියනවා. ඒත් ඉතින් දෙනතුරු විශ්වාස නෑ. පහුගිය අවුරුදු පහෙත් වෙලාවට වතුර දුන්නේ නෑ. අවුරුදු විස්සකට වැඩිය රසායනික පොහොර ගහලා අපේ පස විනාශ වෙලා තියෙන්නෙ. ගෙන්වන පොහොර හරිහැටි පරීක්ෂා කරන්නේත් නෑනෙ. ගිය ආණ්ඩුව ගෙනාපු පොහොරවල ගුණාත්මකභාවය ගැන ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා කියලා ඒවා ප්‍රතික්ෂේප වුණා. ඊට පස්සේ ඒවා නැවත යවන්න තියෙද්දි ආණ්ඩුව මාරු වුණා. මේ ආණ්ඩුව ඒවා ගොවීන්ට බෙදලා දුන්නා. කාබනික පොහොර භාවිත කළාට කමක් නෑ. ඒවා සමාගම්වලට නොදී ගොවියාට දෙනවා නම්. ඒ නිසා රට සහලින් ස්වයං පෝෂණය කරනවා කියන බොරුව නොකියා අනෙකුත් ධාන්‍ය වර්ගත් වගා කරන්නයි ඕනෑ. කුරක්කන්, මින්නේරි, බඩ ඉරිඟු වගේ ප්‍රධාන බෝග හතක් තියෙනවා ඉස්සර කාලේ වගා කරපු මෙන්න මේ වගෙන් හදමු සාරවත් ගුණවත් අස්වැන්නක්. ඒකයි අපේ යෝජනාව. ’
බෝග හා වගා ක්‍රමවේදයන් පිළිබඳ විමසීමේදී ජයතිස්ස මහතා පවසා සිටියේ, ‘එක කිරි හරකගෙන් අක්කර තිහක් අස්වද්දන්න පුළුවන්. අපි දැනටමත් අත්හදා බලනවා ඒක. මෙය ලස්සනට නඩත්තු කරන්න පුළුවන්. ලංකාවේ කිසිම සමාගමකට ගෙවන්න ඕනෑ නැහැ.’ යනුවෙනි.
පොහොර හිඟය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයත්, ලංකාවේ ගොවිතැන පිළිබඳ පුළුල් දැක්මක් නැතිකමේම දිගුවකි. ආණ්ඩුවේ පොහොර සහනාධාර මත ගොවීන්ට යැපෙන්නට සිදුවීම පුළුල් අරබුදයක කොටසකි. නුදුරේදී අලුත් වටයකින් පොහොර හිඟය පිළිබඳ වැඩිපුර අසන්නට ලැබෙනු ඇත.■
■ නිත්‍යා සෙව්වන්දි
