■ අරුණ ජයවර්ධන

බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයාගේ හීන් කෙඳිරියක් මේ දවස්වල තැනින් තැන ඇසෙයි. හීන් කෙඳිරියක් කිව්වේ, එය මහ හඬක් තියා මහ කෙඳිරියක් බවටවත් පත්වෙන්නේ නැතිව, මියෑදෙන්නට ඉරණම් ලබා තිබෙන නිසාය.
ඇමතිවරයකු වුණත් තමන් පුලන්නන්ගේ තත්වයට වැටී ඇති බව ගුණවර්ධන මහතා මීට ඉහත කළ චෝදනාවයි. දැන් ඔහු කියන්නේ, තමා වෙළඳ ඇමති වුණාට, විශේෂ ආර්ථික මධ්‍යස්ථානවත් තමාගේ විෂය පථයට අයත් නැති බවයි. ඇමතිවරයා වැනි ඉතාමත්ම ජ්‍යෙෂ්ඨ දේශපාලනඥයකුට සිදුවී තිබෙන සිදුවී තිබෙන මේ අකටයුතුකම නොසලකා සිටිය හැක්කක් නොවේ.
මුල් චෝදනාවෙහිදී ඔහු වරද පැටවූයේ රජයේ නිලධාරීන්ටය. දෙවැනි අවස්ථාවේ කාටවත් වැරදි පැටවූයේ නැත. එහෙත්, මේ දෙකටම වගකිව යුත්තේ කවුදැයි ඇමතිවරයා හොඳින්ම දනියි. ඒ ජනාධිපතිවරයාය.
ඇමතිවරුන් පත්කරන්නේත්, ඔවුන්ට විෂය වෙන් කරන්නේත්, ඒ ඒ විෂයන්ට අයත් දෙපාර්තමේන්තු හා වෙනත් රජයේ ආයතන වෙන් කරන්නේත් ජනාධිපතිවරයාය. ඊට හරියටම සහභාගි වන්නේ ජනාධිපතිවරයාත්, ජනාධිපති ලේකම් පීබී ජයසුන්දරත්ය. ඒ අනුව වෙළඳ ඇමතිකම තමාට දී, ආර්ථික මධ්‍යස්ථානවත් තමාට නොපැවරීම ගැන ගුණවර්ධන මහතාට වගකිව යුත්තේ ජනාධිපතිවරයාය. ඒ ජනාධිපතිවරයා ‘විද්‍යාත්මක ක්‍රමයට’ ඇමතිකම් බෙදා ඇති සැටිය. අවුරුදු හතරක් තිස්සේ වියතුන් සමග ‘වියත් මග, එළිය’ වැනි සාකච්ඡා මණ්ඩප හරහා රටේ ඇමති මණ්ඩලය කෙසේ විය යුතුදැයි ජනාධිපතිවරයා කළ දීර්ඝ සාකච්ඡා සහ සැලසුම්වල ප්‍රතිඵලය ලෙස මේ ඇමති මණ්ඩලය පත්කිරීමත්, ඔවුන්ට විෂය හා ආයතන බෙදීමත් කර තිබේ.
20වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වෙනුවෙන් මුල් පෙළේ පෙනී සිටි, ඡන්දය දුන් එක් අයෙකි බන්දුල ගුණවර්ධන මහතා. ඇමති මණ්ඩලය තීරණය කිරීමේ, ඒවාට ඇමතිවරුන් පත්කිරීමේ, ඒවාට අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් පත්කිරීමේ, අවශ්‍ය විට ඇමතිවරුන්, ලේකම්වරුන් ඉවත් කිරීමේ, විෂය මාරුකිරීමේ සම්පූර්ණ බලය ජනාධිපතිවරයාට යළිත් දුන්නේ 20වැනි සංශෝධනයෙනි. යළිත් යැයි කීවේ, 1978 මුල් ව්‍යවස්ථාවෙන් ජනාධිපතිවරයාට ඒ බලය සම්පූර්ණයෙන්ම තිබී, 19 වැනි සංශෝධනයෙන්, ඒ බලය අගමැතිවරයා සමග බෙදාහදා ගැනීමට නියම කර තිබුණු නිසාය. 19ට අනුව, ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍යවරුන්ගේ සංඛ්‍යාව, අමාත්‍යාංශ සංඛ්‍යාව හා ඇමතිවරුන්ට පවරන විෂයන් හා කාර්යද තීරණය කළ යුත්තේ, අගමැතිවරයාගේ අදහස්ද විමසාය. එම ඇමති ධුරවලට ඇමතිවරුන් පත් කළ යුත්තේ අගමැතිගේ උපදෙස් මතය.
අගමැතිට ඒ බලය තවමත් තිබුණේ නම්, මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාවත්, බන්දුල ගුණවර්ධන වෙනුවෙන් පෙනීසිට, මේ මේ විෂයන් සහ ආයතන ඔහුට දිය යුතුයැයි තම ජනාධිපති මල්ලීට කියනු ඇත. එනම්, අගමැතිටත් යම් බලයක් තිබෙනු ඇත. එහෙත්, බන්දුල ගුණවර්ධනලාම අත උස්සා සම්මත කළ 20 නිසා, ඒ බලය අගමැතිගෙන් උදුරා යළි ජනාධිපතිගේ තනි භුක්තියටම සවි කරනු ලැබීය. ඉතින් නිකමුන් සහ පුලන්නන් වීමේ ඉරණම තමා වෙත කැඳවාගෙන ඇත්තේ ද ඇමතිවරයා විසිනි.
1978 ව්‍යවස්ථාව අනුව, අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් පත්කිරීමේ පූර්ණ බලය ඇත්තේ ජනාධිපතිටය. ඒ යටතේ හැම කල්හිදීම අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් ජනාධිපති විසින් විසින් පත්කරන ලද්දේ, අදාළ ඇමතිවරයාගෙන්ද අදහස් විමසාය. දැන් එවැන්නක් සිදු නොවෙයි. රාජ්‍ය ආයතනවලට ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කරන ලද කමිටුවක් හරහා සුදුසු අය (ඔවුන් සමහරක් අවුරුද්දක් ගතවන්නටත් පෙර තනතුරු අතහැර ගියහ. තවත් සමහරුන්ගෙන් කිසිම පලක් නැති බව ප්‍රසිද්ධ රහසකි.) පත්කරන ලදහ. ඔවුන්ට අදාළ ආයතනය බාර ඇමතිවරයා සමග එකට වැඩ කළ හැකිද නැද්ද යන්න ගැනවත් සැලකිල්ලක් නොදැක්විණ. මේ තත්වය මත ආයතනවල ප්‍රධානීහු, ඇමතිවරයා සමග එකට වැඩ නොකරන, සමහර විට තමන් පත්කළ ඉහළ තැනට නිරතුරු ඔත්තු සපයන අය බවටද පත්වූහ.
ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩුවේ අනෙක් වැදගත්ම ලක්‍ෂණය, හමුදාවේ සිටි හා සිටින නිලධාරීන් ප්‍රධාන තනතුරුවලට පත්කිරීමයි. මේ වන විට අඩුගණනේ අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් 8 දෙනෙක් හමුදා ප්‍රධානියෝය. ඊයේ පෙරේදා ගුණවර්ධන ඇමතිවරයාට අයත්, ලක් සතොස ආයතනයේ සභාපතිවරයා හැටියටද පත්කරන ලද්දේ හමුදා නිලධාරියෙකි.
ඉතින්, පුලන්නන්, නිකමුන් වීමම හැර ඇමතිවරුන් විදියට හැසිරීම රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයා බන්දුල ගුණවර්ධන වැන්නන්ගෙන් බලාපොරොත්තු නොවන බවට මීට වඩා ඇති උදාහරණය කුමක්ද? ඊට වඩා දෙයක් සිදුවුණත් ඇහෙන නොඇහෙන කන්කෙඳිරිගෑම් හැර බන්දුල ගුණවර්ධන වැනි මහතුන්ට කළ හැකි දෙයක් තිබේද?■

පොලිස් අත්අඩංගුවේ ඝාතන දිගටම

මේ සතියේ තවත් සැකකරුවෙකු පොලිස් අත්අඩංගුවේ සිටියදී ඝාතනය කෙරුණේය. වේයන්ගොඩ අල්ගම්පිටිය ප්‍රදේශයේදී මේ සැකකරු ඝාතනය කෙරෙන්නේ සුපුරුදු පරිදිම ‘සඟවා තිබුණු ආයුධ සොයා ගැනීමට ගෙනගොස්, එහිදී සැකකරු අතේ මාංචුවලින් පොලිස් රියැදුරුගේ බෙල්ල හිරකරන්නට හැදූ නිසා බව’ පොලිසිය කියයි.
රැඳවුම් නියෝග මත මේ සැකකරු අත්අඩංගුවේ තබාගෙන සිටියේ පෑලියගොඩ අපරාධ කොට්ඨාසය විසිනි. අදාළ දිනයේ අලුයම ආයුධ සෙවීම සඳහා සැකකරු ගෙනගොස් තිබිණ.
සැකකරු බරපතළ චෝදනාවකට හිමිකම් කියන්නෙකි. තමන් කළ මත්පැන් ජාවාරමක් ගැන පොලිසියට ඔත්තු දුන්නකුයැයි හඳුනාගත් පුද්ගලයකු කපා කොටා ඔහුගේ අත් පා කඳෙන් වෙන් කළ චෝදනා ඔහුට එල්ලවී තිබුණේය. සැකකරු ඒ අපරාධය කරන්නට ඇතැයි පෙන්වන සාක්‍ෂිද ඕනෑ තරම් තිබෙන්නට පුළුවන. එහෙත් ඒ කිසිවකින් සැකකරු අපරාධකරුවකු බවට පත්නොවේ. ඔහු අපරාධකරුවකු බවට තීරණය කළ හැක්කේ අධිකරණයටම පමණි. එවැන්නකු සිය අත්අඩංගුවේ සිටියදී මෙපරිදි ඝාතනය වීම පොලිසියට එල්ලවන බරපතළ චෝදනාවක් බව පෙන්වා දී ඇත්තේ කිහිප වරක් නොවේ. බොහෝ වරකි. නීතිඥයන්, මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරිකයන් ඇතුළු සමාජ ක්‍රියාධරයන් මෙන්ම මහජනතාවද, මේ ගැන දක්වන්නේ විරෝධයක් බව පොලිසිය හොඳින්ම දනියි. එය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට, නීතියට, රජයේ වගකීමට පටහැනි බවද පොලිසිය හොඳින්ම දනියි. ජාත්‍යන්තර තලයේ ලංකාව, මානව අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කරන රටක් හැටියට නාමගැන්වීමට මෙවැනි ඝාතනද බලවත් හේතුවක් බවද ඔවුහු දනිති. එහෙත්, එය නොනවත්වාම සිදුවෙයි. පසුගිය මාසයේ මාකඳුරේ මධුෂ් ඝාතනය කළ අවස්ථාවේදී මාධ්‍ය මෙන්ම සමාජ මාධ්‍ය හරහාද පැනනැගුණු සාකච්ඡාව ගැන අබමල් රේණුවක තරම්වත් සැලකිල්ලක් දක්වනවා නම්, පොලිසිය තවත් එවැනි දේ නොකළ යුතුව තිබුණි.
එහි භයානකම පැත්ත නම්, මේ සා වැරදි වැඩක් බව දැන දැනත් කිසිම පැකිළීමකින් තොරව එය නැවත නැවතත් සිදුවීමයි. මෙහි භයානක ඇඟවුම කුමක්ද? වත්මන් රාජ්‍ය බල අධිකාරය අයිතිවාසිකම්, නීතිය, ව්‍යවස්ථාව හා සමාජ ප්‍රමිතීන්වලට කිසිම සැලකිල්ලක් දක්වන්නේ නැති බවය. එහි ප්‍රතිඵලය කුමන වර්ගයේ රටක් බිහිවීමද?■

අධ්‍යාපනය උදෙසා වෙන් කළ මුදල්වලින් මිලියන 90ක් ඊට අදාළ අරමුණු සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහා භාවිත කර නොමැති බව 2019 වර්ෂයට අදාළව ඉදිරිපත් කරන ලද විගණකාධිපති වාර්තාවේ සඳහන් වේ. මේ පිළිබඳව අදහස් දක්වමින් ලංකා ගුරු සංගමයේ ප්‍රධාන ලේකම් ජෝසප් ස්ටාලින් පවසා සිටියේ මේ සම්බන්ධව සොයා බලා ඊට වගකිවයුත්තන්ට නිසි දඬුවම් ලබා දිය යුතු බවයි.

■ නිත්‍යා සෙව්වන්දි

රටේ අනාගතය තීරණය කරන්නා වූ එක් මූලික සාධකයක් බවට පත්වන්නේ අධ්‍යාපනයයි. නිදහස් අධ්‍යාපන මූලික අත්‍යාවශ්‍යතාවක් බවට පත් වී ඇත්තේ ද එබැවිනි. එහෙත් අධ්‍යාපනය උදෙසා පරිහරණය කරන සම්පත් දැන හෝ නොදැන අවභාවිතයට ලක් කරන්නේ නම්, එසේ අවභාවිත වන්නේ රටේ අනාගතයයි.
2020 ඔක්තොම්බර් 29 වැනිදා ඉදිරිපත් කරන ලද මෙම විගණකාධිපති වාර්තාවට අනුව අධ්‍යාපන අරමුණු ඉටු කරගැනීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුව අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශයට රුපියල් මිලියන 325කට නොඅඩු මුදලක් ප්‍රතිපාදන වශයෙන් සලසා තිබුණ ද ඉන් භාවිත වටිනාකම වී ඇත්තේ මිලියන 235ක මුදලකි, ඒ අනුව මුළු ප්‍රතිපාදන මුදලෙන් 27%ක් හෙවත් මිලියන 90ක මුදල් භාවිතය සම්බන්ධයෙන් සඳහනක් නොමැත. එම වාර්තාවට අනුව අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය පැහැර හැර ඇති වගකීම් ගණනාවක් පිළිබඳ දැක්වේ.
ඉන් කිහිපයක් මෙලෙස දැක්විය හැකිය.
සිසුන්ගේ ක්‍රීඩා දක්ෂතා වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා ඇස්තමේන්තු කර ඇති රුපියල් මිලියන 18,394.5 කින් භාවිත කර ඇත්තේ රුපියල් මිලියන 237ක මුදලක් පමණි. එමෙන්ම ඊට අදාළ වැඩසටහන් නිසි පරිදි ක්‍රියාත්මක කර නොමැත.
අධ්‍යාපන ප්‍රකාශන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් 2016-2019 දක්වා කාලය තුළ උසස් පෙළ ධාරාවන්ට අදාළ ඉංග්‍රීසි හැර අනෙකුත් ප්‍රධාන විෂයන් සඳහා පෙළ පොත් 390,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් මුද්‍රණය කර තිබුණ ද ඒවා බෙදා නොහැර වෙළඳසැල් හරහා අලෙවි කිරීමට කටයුතු කර ඇත.
ජාතික පාසල් සඳහා ළමුන් ඇතුළත් කිරීමේ චක්‍රලේඛ උල්ලංඝනය කරමින් 2017 වසරේදී ජාතික පාසල් 109කට සිසුන් 6337ක් ද, 2018 වසරේ පාසල් 73කට සිසුන් 3339ක් ද 2019 වසරේ පාස්ල් 81 කට සිසුන් 6366ක් ද ඇතුළත් කර ඇති බව විගණනයේ සඳහන් වේ.
මීට අමතරව ගුරුවරුන්ගේ හිඟ වැටුප් නිසි පරිදි ගෙවා නොතිබීම, ගුරු අත්පොත් නිසි කලට බෙදා නොහැරීම, මානව සම්පත් කළමනාකරණය නිසි ලෙස සිදු නොවීම, පෙර පාසල් සම්බන්ධ කටයුතු අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශ අධීක්ෂණයෙන් තොරව සිදු කිරීම යනාදි ක්‍රියාවන් පිළිබඳව ද අන්තර්ගත වේ.
රටේ පවතින අධ්‍යාපන ක්‍රියාවලියේ අඩුලුහුඬුකම් මේ වන විට ද මතු වෙමින් පවතී. ඒත් සමඟ ම අධ්‍යාපන ක්‍රියාවලිය උදෙසා වගකිවයුතු බලධාරීන් විසින් ම සිය වගකීම් පැහැර හරමින් සිදු කර ඇති අකටයුතුකම් පිළිබඳව හා ඊට වෙන් කර ඇති ප්‍රතිපාදන සම්බන්ධයෙන් සිදු වී ඇති සැබෑ තත්වය සොයා බලා ඊට වගකිවයුත්තන් නීතිය හමුවට ගෙනා යුතුයි. මන් ද යත් මේ සියල්ලන්ගෙන් ම වියැකී යන්නේ සිසු පරපුරේ අනාගතයයි. රටේ හෙට දවසයි.■

අද ගොවියාගේ හඬ වඩාත් ඇසෙමින් කතාබහට ලක්වෙමින් පවතී. ඒ තමන් නිෂ්පාදනය කරන එළවළු සඳහා නිසි මිලක් නොලැබීම පිළිබඳ නගන හඬයි.

■ නිත්‍යා සෙව්වන්දි

ගොවියා තමන් නිෂ්පාදනය කරන එළවළු සඳහා නිසි මිලක් නොලැබේ යැයි මැසිවිලි නගද්දී පාරිභෝගියා පවසන්නේ එළවළු මිල ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. එසේ නම් අර්බුදය ඇත්තේ කොතනද යන්න සොයා බැලීමට ගොවීන්ගෙන් විමසීමක් කළෙමු.
අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ ගොවි නායක ටෙරන්ස් ගාමිණි පවසා සිටියේ, වෙළඳපොළ තුළ දිනකට අවම වශයෙන් එළවළු ටොන් 10ක ප්‍රමාණයක් ඉවත යන බවයි. ‘අද මිල නෙමෙයි හෙට තියෙන්නෙ. ගොවිපළට ඇවිත් එළවළු මිලදී ගන්නේ ඉතාම අඩු මුදලට කියලා ගොවියෝ එළවළු අරන් එන්නේ ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයට. එහෙම ගෙනාවාම වෙළෙන්දා කරන්නේ අර තියෙන ඔක්කොම එළවළු දිහා බලලා අඩු වැඩිය හොයාගෙන වැඩියෙන් එළවළු තියෙනවා නම් අඩු මිලට මිලදී ගන්නවා. එළවළු වැඩි වුණ දවසට අඩු මිලට මිලදී ගන්නවා. එතකොට වැඩි මිලට ගිය එළවළු තමයි හැම ගොවියාම ගේන්න බලන්නේ. එතකොට ඊළඟ පාර ඒ එළවළු ප්‍රමාණය වැඩි බව දකින වෙළෙන්දා ඒවාත් අඩු මිලට ගන්නේ.
දැන් තඹුත්තේගම මධ්‍යස්ථානයට නම් හවස 5-6ට වගේ එළවළු එනවා. ඒ එන ප්‍රමාණය බලලා උදේට තමයි මිල තීන්දු වෙන්නේ. උදාහරණයක් කිව්වොත් කෙසෙල් වැඩියෙන් තිබ්බ දවසට ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයේ මිල අඩුයි. මිල වැඩි වෙච්ච ගමන් එතැනට බඩු ගොඩක් යනවා. ඊට පහුවෙනිදාට එළවළු මිල අඩු වෙනවා. හරි අවුලක් තියෙන්නේ. සහතික නෙමෙයි සාධාරණ මිලක්වත් ගොවියාට ලැබෙන්නේ නෑ. වෙළඳපොළට එන්නේත් හොඳම භාණ්ඩ විතරයි. ඒකෙනුත් තඹුත්තේගම ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයේ දවසකට ටොන් 10ක් කුණු ගොඩට යනවා කියලා පීඑච්අයි කියනවා. මේ සිස්ටම් එකයි වෙනස් වෙන්න ඕනෑ. අපි දිගින් දිගටම යෝජනා කරන්නේ දුම්රියෙන් ආහාර ප්‍රවාහනය කරන්න කියලා. එතකොට මෙහෙට වෙළෙන්දො එන්න ඕනෙත් නෑ. කොරෝනා ප්‍රශ්නයත් නෑ. ඒ දුම්රිය ප්‍රවාහනයෙන් ඕන ම තැනකට යවන්නත් පුළුවන්.’
සමස්ත ලංකා ගොවිජන සම්මේලනයේ ජාතික සංවිධායක නාමල් කරුණාරත්න පැවසුයේ “මැනිං මාකට් එක වැහුවා. ඒකත් ගොවියාට ලොකු බලපෑමක් වුණා. ඊට පස්සේ පෑලියගොඩ ආර්ථික මධ්‍යස්ථානය ගෙනත් ඇරියා. ඒකෙදි මැනිං මාර්කට් එකේ එළවළු ගත්ත සිස්ටම් එක වෙනස් කරලා තියෙනවා. මැනිං මාර්කට් එකට ගොවියා එළවළු අරන් ගියාම පාන්දර වෙනකන් ගොවියා විකුණනවා. නමුත් දැන් පෑලියගොඩ රෑ 11 වෙද්දි වහනවා. එතකොට ගොවියාට වෙනවා එළවළු කලින් අරන් එන්න. දුර ප්‍රමාණයන් අනුව හවස 5ට 6ට වගේ තමයි එළවළු ටික ගේන්නෙ. එතකොට පාන්දර වෙනකන් විකුණ ගන්න පුළුවන්. නමුත් දැන් එහෙම බෑ. 11ට වහන හින්දා අද අස්වනු නෙලලා අද ගෙනියන්න් බෑ. අද ගෙනියන්න නම් ඊයෙ අස්වනු නෙලන්න වෙනවා. එතකොට අපතේ යන ප්‍රමාණය වැඩියි. දවසක් තියන්නත් වෙනවා. නැවුම් ගතිය නැතුව යනවා.
පහුගිය දිනවල උග්‍ර පොහොර හිඟයක් තිබුණා. එතැනදි පොහොර මිටියක් රුපියල් 1000ට ගන්නවාට වඩා වෙළඳපොළේ තියෙන යාරමිලා කියන කිලෝ 9 පොහොර පැකට් එක රුපියල් 900ක් වගේ අධික මිලට ගොවියාට මිලදී ගන්න වුණා. බීජ මිලත් සෑහෙන්න ඉහළ ගිහින්. රසායනික පොහොරත් එහෙමයි. මේ අර්බුද මැද්දේ වගා කරන ගොවියාගේ එළවළුවලට නිසි මිලක් හම්බෙන්නෙත් නෑ. ගොවියාගෙ ඉඳන් පාරිභෝගිකයාට යනකන් පාර්ශ්ව 6ක් මේ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වෙනවා. ගොවියාගෙන් එළවළු මිලදී ගන්න අතරමැදියා ඒවා ගිහින් තොග වෙළෙන්දාට දෙනවා. තොග වෙළෙන්දාගෙන් මිලදී ගන්න තවත් අතරමැදියෙක් සිල්ලර වෙළෙන්දාට එළවළු විකුණනවා. ඊට පස්සේ තමයි පාරිභෝගිකයාට හම්බෙන්නේ. මේ පාර්ශ්ව අතර නිසි කළමනාකරණයක් නොමැති වීමත් විශාල ගැටලුවක්.’ යනුවෙනි.
පොළොන්නරුව ගොවි සංවිධාන ක්‍රියාකාරී කවුඩුල්ලේ ජයතිස්ස: ‘දඹුල්ල ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයට එළවළු ගෙනිහින් වාහන කුලිය විතරක් පියවා ගත්ත ගොවියෝ ඉන්නවා. කොච්චර එළවළු සතුන්ට කන්න ගෙනල්ලා කැළේ හලනවාද? මිල දිගට පවත්වාගන්න ව්‍යාපාරිකයා කරන උපක්‍රමය තමයි එළවළු ටික අඩු ගානට දෙන්නේ නෑ, ඒවා ඔක්කොම ගංගාවලට කැළේට හලනවා. වට්ටක්කා, කැකිරි, පිපිඤ්ඤා, කොමඩු පුදුම විදිහට කැළේට හලන්නේ. මොන ආණ්ඩුව ආවත් තාම කාටවත් ගොවියෝ එක්ක සාකච්ඡා කරලා වගාවල පිළිවෙළක් හදන්න බැරි වෙලා තියෙනවා. දැන් තාක්ෂණය, නවීන ක්‍රම තියෙනවා. මේවා යොදාගෙන වගා බෝග සහ වගා කරන පළාත් වර්ග කරගෙන දඹුල්ලේ වැඩියෙන් වගා වෙන්නේ බී ලූණු නම් ඒ වපසරිය ගණනය කරලා ඒ වගාව වෙන පැතිවල කරන්නේ නැතුව, නුවරඑළියෙ ආර්ථික බෝග වෙන්නේ තක්කාලි නම් ඒක හඳුනාගෙන, දඹුල්ලෙ තක්කාලි වගා කරන්න එක අඩු කරනවා. ඔය වගේ එළවළු බෝග ප්‍රදේශ හඳුනාගෙන යම් ප්‍රමාණෙකට හරි ගොවියොත් එක්ක කතා කරලා තක්සේරුවක් හදාගෙන පිළිවෙළකට වැඬේ කළොත් වගාවන් නිසි පරිදි කළමනාකරණය කරන්න පුළුවන්. ඒ සඳහාම කොච්චර නිලධාරීන් අනුයුක්ත කරලා ඉන්නවාද එක පළාතකට, අපේ ගමේම නිලධාරීන් 17කට වඩා ඉන්නවා. එයාලා ගොවිපළකටවත් එන්නේ නෑනේ. අපෙන් රුපියල් 15 ට 20ට ගන්න කතුරුමුරුංගා මිටිය වෙළෙන්දා අරන් ගිහින් ඒ මිටිය දෙකට කඩලා එකක් 40 ගානේ රුපියල් 80කට විකුණනවා.” ගොවියාට ඇති අර්බුද රාශියකි. එළවළු සඳහා ලබා ගන්න පොහොර සහ බීජ මිල අධික වීම, එළවළු නිසි ලෙස ප්‍රවාහනය නොවීම, වැඩි වගාවන් ප්‍රමාණයක් අපතේ යාම, වෙළඳුන් වැඩි වාසි ලැබීම නිසා ගොවියාට නිසි වටිනාකම්ක් නොලැබීම ආදිය ගැටලු හේතුවෙන් ගොවියා ඉතාමත් දුක්ඛිත ඉරණමකට පාත්‍ර වීමේ ප්‍රතිඵල ඉදිරියේදී මුළු මහත් ජනයාටම අත්විදින්නට සිදු වනු ඇති.■

• දැන් ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ ධම්මික පැණි මිලට ගෙන පානය කළ පුද්ගලයින් සෞඛ්‍ය මාර්ගෝපදේශයන් පිළිගන්නේ නැතිකමයි. ඔවුන් ඒ පැණිය බිව් බවත්, ඒය විශ්වාස කරන බවත් කියමින් නිරෝධායනය මඟ හරිනවා. අප විසින් ලබා දෙන උපදෙස් නෙතකා හරිමින් නිරෝධායන නීති නොපිළිගනිමින් කටයුතු කරනවා.  මේ ජනතාව හරිම අසරණයි. පාර්ලිමේන්තු නියෝජිතයින් සහ සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය පවිත්‍රා වන්නිආරච්චි ධම්මිකගේ මේ පැණිය පානය කරලා දුන්න වැරදි ආදර්ශය ඉතාමත් නරක විදියට අපේ පළාතට බලපාලා තියෙනවා කියලා කෑගල්ලේ සෞඛ්‍ය අංශවල සිටින
  සියල්ලෝම දන්නවා.

කොවිඞ් වෛරසයේ ව්‍යාප්තිය පාලනයට දේශීය උපායක් වශයෙන් කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ ධම්මික බණ්ඩාර මීට මාසයකට පෙර නිෂ්පාදනය කර තිබුණු පැණිය පිළිබඳ විශ්වාස තබා එය පානය කළ ඇත්තන්ට වෛරසය ආසාදනය වී ඇති බව සෞඛ්‍ය අංශ එළිදරව් කිරීමත්, එම පැණියට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලැබීමත් පදනම් කොට ගෙන මෙම ලියවිල්ල සිදු කර ඇත.

■ පවිත්‍රා රූපිසංහ

කතානායකගේ ආරක්ෂකයන් දෙදෙනෙකුට කොරෝනා වෛරසය ආසාදනය වීම හේතුවෙන් කතානායක මහින්ද යාපා අබේවර්ධන ඇතුළු ඔහුගේ නිල නිවසේ කාර්ය මණ්ඩලයේ කිහිප දෙනෙකුට සිය නිවසේ ස්වයං නිරෝධායනයට යොමු වන ලෙසට සෞඛ්‍ය අංශ දන්වා තිබෙන බව ආරංචි මාර්ග පවසා තිබේ.
පාර්ලිමේන්තු සභාගැබේදී කතානායක ඇතුළු පිරිසක් කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ ධම්මික බණ්ඩාර නැමැත්තා නිෂ්පාදනය කරන්නට යෙදුණු කොරෝනා වෛරසය නසනවායැයි කියූ ‘ධම්මික පැණිය’ පානය කළේ රටම ඉදිරියේය. කතානායක ඇතුළු සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය පවිත්‍රා වන්නිආරච්චිත් ජනතා නියෝජිතයනුත් ගෝලීය වසංගතයට වන දේශීය පිළියමක් වශයෙන් ධම්මික පැණියට ලබා දුන්නේ ඉතාමත් ඉහළ ස්ථානයකි. ධම්මික පැණිය පිළිබඳ මුළුමහත් රටවැසියන් තුළම කිසියම් විශ්වාසයක් ජනිත කරවීමට එය සමත් වූවා කීවොත් බොහෝදෙනා එය එකහෙළා පිළිගනු ඇත. රටේ සිව් දෙසින් ජනයා ධම්මික පැණිය සොයා කෑගල්ලේ ඔහුගේ නිවසට ඇදෙන්නට වීමත් සමඟ සමාජ ජාලාවල කතාබහට ලක්වූවේ පැණි පොකුරක් මතුවීමට ඉදිරියේදී ඉඩ ඇති බව කියමිනි.
දැන් ඒ පිළිබඳව ඉඟියක් රටේ තැනින් තැන මතුවෙන්නට පටන් ගෙන තිබේ. ධම්මික පැණිය පානය කළ අය අතරින් පළමු වරට වරකාපොළ ඔත්නාපිටිය ප්‍රදේශයේ පුද්ගලයකු කොරෝනා ආසාදිතයකු වූ බවත් එම ආසාදිතයා ධම්මික පැණිය පානය කළ බවත්, ඒ පිළිබඳ දැඩි විශ්වාසයකින් සිටි අයෙකු බවත් ප්‍රසිද්ධියේ පිළිගැනීමත් සමඟ පැණිය පිළිබඳ කතාබහ වෙනතකට තල්ලු වන්නට විය. ආසාදිතයා රෝහල්ගත කිරීමෙන් අනතුරුව එම ප්‍රදේශයේ මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරයා ආසාදිතයා ධම්මික පැණිය පානය කර ඇති බව රටටම කීවේ වසංගතයේ භයානක අවධියක් ගැන ඉඟියක් කරමිනි.
ඉන්පසුව, ධම්මික පැණිය ලබාගෙන විශ්වාසයෙන් යුතුව එය පානය කළ වරකාපොළ සහ කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ පදිංචි අවුරුදු පහක් වයසැති දරුවෙකුට සහ තවත් පස්දෙනෙකුට කොරෝනා වෛරසය ආසාදනය වී ඇති බවට රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ වෛද්‍ය හරිත අලුත්ගේ මාධ්‍ය වෙත අදහස් දක්වමින් පැවසීය.
ඒ පිළිබඳව වෛද්‍ය හරිත අලුත්ගේ පවසන්නේ, මේ ආසාදිතයන් ධම්මික පැණිය ලබාගත් බවත් එය පානය කළ බවත් ප්‍රදේශයේ සෞඛ්‍ය නිලධාරීන්ට තොරතුරු හෙළි කර ඇති බවත්ය. වෛද්‍යවරයා දීර්ඝ වශයෙන් වෛරසයේ ව්‍යාප්තිය වැඩිවීමට මෙම මිථ්‍යා විශ්වාසයන් බලපාන බව කියමින් පවසන්නේ මෙම ක්‍රියාවන් හුදෙක්ම නිරෝධායන නීති උල්ලංඝනය කිරීමක් වන බවයි. සෞඛ්‍ය නිලධාරීන්ගේ උපදෙස් නොතකමින් කෑගල්ලේ සහ වෙනත් පළාත්වලින් ධම්මිකගේ පැණිය ලබා ගැනීමට පොරකමින් පෝලිම්වල සිටි ජනතාව දැන් අනතුරක් අබියස සිටින බව වෛද්‍ය අලුත්ගේ දරන මතයයි. දැඩි පරිශ්‍රමයක් දරමින් සෞඛ්‍ය අංශ කරන කාර්යභාරය තුට්ටුවකට මායිම් නොකර ජනතාව මෙවන් අවිද්‍යාත්මක විශ්වාසයන් කෙරේ තල්ලු කිරීමේ භයානකකම දැන්වත් තේරුම් ගත යුතු බව ඔහු තවදුරටත් පවසයි.
වෛද්‍යවරුන් ජනතාවගෙන් මෙම පැණියෙන් ඉවත් වී සෞඛ්‍ය උපදෙස් පිළිපදින ලෙස ඉල්ලා තිබියදීත්, කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ තවමත් රහසිගතව මෙම පැණිය අලෙවි වන බව ප්‍රදේශයේ ආරංචි මාර්ග පවසයි. පැණිය අලෙවි කිරීම තාවකාලිකව හෝ තහනම් කර තිබුණ ද ඉතාමත් රහසිගත ආකාරයෙන් කෑගල්ල අවට ප්‍රදේශයේ මෙම පැණිය ලෙස හඳුන්වන දියරයක් බෙදාහරින බව වාර්තා වෙයි. නාමිකව ඉදිරිපත් නොවන බව කියා සිටි කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරයෙකු පැවසුවේ මෙවන් අදහසකි.
‘වරකාපොළ ආශ්‍රිතව දැන් කොවිඞ් ආසාදිතයන් 70ක් පමණ හඳුනාගෙන තිබෙනවා. මේ රෝගීන්ට රෝගය ආවේ කොහෙන්ද කියලා නිශ්චිත නැහැ. සෞඛ්‍ය අංශ කියන්නේ නැහැ රෝගය ව්‍යාප්ත වීමේ මූලය කොහෙද කියලා. සමහරුන් කියනවා පෑළියගොඩ පොකුරේ ආශ්‍රිතයන් කියලා. ඒත් ඒ බවට පැහැදිලි සාක්ෂි නැහැ. විශේෂයෙන්ම මේ පළාතේ ඇඟලුම් කර්මාන්තවල වැඩ කරන අය ආශ්‍රයේ තමයි රෝගය පැතිරෙමින් තිබෙන්නේ.
මේ රෝගීන් ධම්මික බණ්ඩාරගේ පැණිය පානය කළ බවක් අප සමඟ මුලින් කිව්වා. ඒ අය ඒ පැණිය පිළිබඳ තද විශ්වාසයක් ඇති කර ගෙන හිටපු අය බව ඔවුන් සමඟ කතා කරද්දී හොඳින් තේරෙනවා. ඒ විශ්වාසය හින්දම මේ මිනිස්සු කොරෝනා වසංගතය ගැන කිසිම බියක් තබාගෙන තිබුණේ නැහැ. ඔවුන් මේ වසංගතයට බිය නැතිවීම නිසා පෙර සූදානමක් හෝ ප්‍රවේශම් වීමකුත් නැහැ. දැන් මේ ප්‍රදේශයේ තත්ත්වය භයානක වීමට ඒ හේතුව බලපානවා.
මේ පළාතේ දැනට හඳුනාගෙන සිටින කොරෝනා රෝගීන් ආශ්‍රිතව පවුල් 300ක් පමණ දැන් නිරෝධායනයට යොමු කරලා තියෙනවා. පුද්ගලයන් විදියට ගත්තාම 800 කට වැඩියි. ඒ නිරෝධායනය වන අය අතරිනුත් දැන් රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන අය පීසීආර් පරීක්ෂණයට යොමු කරමිනුයි සිටින්නේ. ඒ අය අතරිනුත් රෝගීන් මතුවීමට බොහෝ ඉඩ කඩ තිබෙනවා.
දැන් ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ කෑගල්ල ප්‍රදේශයේ පැණි මිලට ගෙන පානය කළ පුද්ගලයන් අපේ මාර්ගෝපදේශයන් පිළිගන්නේ නැතිකමයි. ඔවුන් තවදුරටත් ඒ පැණිය බිව් බවත්, එය තමන්ගේ ශක්තියට හේතුවක් වන බවත් කියමින් නිරෝධායනය මඟ හරිනවා. අප විසින් ලබා දෙන උපදෙස් නොතකා හරිමින් නිරෝධායන නීති නොපිළිගනිමින් ඔවුන් කටයුතු කරනවා. නිරෝධායනය වන අතරේ පැණිය ගේන්න හොරෙන් ගෙවල්වලින් පනිනවා. මේ අය ගැන අපි අවධානය යොමු කරලයි තියෙන්නේ.
ඇත්තටම ජනතාව හරිම අසරණයි. පාර්ලිමේන්තුවේ පිරිසක් සමඟ සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය පවිත්‍රා වන්නිආරච්චි ධම්මිකගේ මේ පැණිය පානය කරලා දුන්න වැරදි ආදර්ශය ඉතාමත් නරක විදියට මේ පළාතට බලපාලා තියෙනවා කියලා කෑගල්ලේ සෞඛ්‍ය අංශවල සිටින සියල්ලෝම දන්නවා. සමහර ගම්වාසීන් මේ පැණි පෝලිමේ දවසම ඉඳලා තියෙනවා. පැණිය ගෙනත් බිව් එක ගැන සමහරුන් ලැජ්ජා වෙනවා. ඒ ගැන කතා කරන්නත් අකමැති පිරිස් සිටිනවා. ඒත් තවමත් ප්‍රදේශයේ වැඩි බහුතරය ඒ ගැන විශ්වාසයෙන් ඉන්නේ. පාර්ලිමේන්තුවේ ඊට ඒ තරම් තැනක් දුන්නේ වගකීමෙන් කියලා ගම්වැසියෝ විශ්වාස කරනවා. ඒක දැන් සෞඛ්‍ය අංශවලට ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙලා තියෙන්නේ. ප්‍රදේශයේ ලොකු සෞඛ්‍ය තර්ජනයක් වෙලා තියෙන්නේ මේ පැණිය හින්දා තමයි.
මිනිස්සු එක පැත්තකින් අසරණයි. ආසාදිත වෙන අයට පැණි බිව් බව නොකියා සිටීමට ඉදිරියේදී මුදල් වුණත් දෙන්න පුළුවන්. අපටත් දවසකට තිබෙන වැඩ ප්‍රමාණය ගත්තාම මේවා ගැන අවධානය යොමු කරන්න කාලයක් නැහැ. ප්‍රදේශයේ ජනතාවට හඬක් නැහැ. මිනිස්සු කතා කරන්නේ නැති වීම රටේ අවාසනාව. ජීවත් වෙන්න සල්ලි නැතත්, රුපියල් 2500ක් දීලා පැණි ගන්න තාමත් යන පුද්ගලයන් මේ පළාතේ ඉන්නවා. මේවාට වගකියන්න ඕනේ පරීක්ෂණයක් නැතිව පැණියට සහාය දුන් බලධාරීනුයි.’
කොරෝනා වසංගතය පාලනය වෙනුවෙන් ගෝලීය වශයෙන් කතා කරන සාර්ථක එන්නත් කීපයක් ගැන දැන් වාර්තා වෙමින් තිබේ. බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමු විය යුත්තේ සාර්ථක එන්නතක් ලබාගැනීම පිළිබඳ වුවත්, ඔවුන් තෝරාගෙන තිබෙන්නේ මිථ්‍යාව වෙනුවෙන් කාලය මිඩංගු කිරීමය. මේ ආකාරයට අවිද්‍යාවට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලබාදීමේ නාමයෙන් රටේ පොදු ජනතාවගේ ජීවිත අනතුරේ වැටෙමින් තිබීම නොසලකා හැරිය නොහැකිය.■

■ අනුරංග ජයසිංහ

ජාතික ජන බලවේගයේ මාධ්‍ය සාකච්ඡා පැවැත්වීම සඳහා තුම්මුල්ල හන්දිය අසල පිහිටි ශ්‍රී සම්බුද්ධත්ව ජයන්ති මන්දිරය යොදාගැනීම ගැන එම බලවේගයේ සාමාජිකත්වය දරණ සිවිල් ක්‍රියාකාරිකයන් කිහිපදෙනෙකු ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට විරෝධය පළ කර ඇතැයි වාර්තා වේ.
ජාතික ජන බලවේගයේ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවලට සහභාගි නොවන්නේ ඇයිදැයි අප කළ විමසීමකදී එම බලවේගයේ එක් නායකයෙකු ප්‍රකාශ කළේ එම ගොඩනැගිල්ලේ මාධ්‍ය සාකච්ඡා පවත්වන නිසා තමන් මාධ්‍ය සාකච්ඡාවලට සහභාගි නොවන බවය. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ ජනප්‍රිය ‘සිංහල-බෞද්ධ’ ජාතිකවාදී මතවාදයට අභියෝගයක් වනු ඇතැයි සිතන මැදිහත්වීම් සඳහා බියක් දක්වන බව ඔහු කීය. එවැනි පසුබිමක මෙම ගොඩනැගිල්ලේ මාධ්‍ය සාකච්ඡා පැවැත්වීමෙන් ජාතික ජන බලවේගය පිළිබඳ වැරදි චිත්‍රයක් සමාජගත වන බවද ඔහු කීය.■