■ අරුණ ජයවර්ධන

එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 46වැනි සැසිවාරය පෙබරවාරි 22 සිට ජිනීවා නුවර ‘පැලෙ ඩි නසියුම්’ හිදී පැවැත්වෙනවා. මෙවර සැසිවාරය අවුරුදු හයකට පසු ලංකාව සම්බන්ධයෙන් තීරණාත්මක එකක් විය හැකියි. පසුගිය අවුරුදු හය පුරාම, ඒ කියන්නේ 2015 සිට 2020 දක්වා කවුන්සිලයේදී ලංකාව ගැන දැක්වුණේ සහනශීලී ප්‍රතිචාරයක්. ලංකාවේ රාජ්‍යයට එල්ලවී ඇති මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් හා ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීති කඩකිරීම් ගැන චෝදනාවලට රට තුළ සුදුසු පියවර ගන්නා බවට පිළිගනිමින් ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ඉදිරිපත් වුණු 30/1 යෝජනාවට සම අනුග්‍රහය දක්වන්නට ලංකාව කැමති වීමත් සමග ඒ සහනශීලී සහයෝගය කවුන්සිලයෙන් ලැබුණා. 30/1 යෝජනාවෙන් පොරොන්දු වු දේවල් ලංකාව ඉටු නොකළත්, ඒවා ඉටුකිරීමට කල් ඉල්ලා සිටිමින් කළ ආයාචනා නිසා, 34/1, 40/1 හැටියට ඊළඟ සැසිවාරවලදීත් ලංකා ආණ්ඩුවට කවුන්සිලය සහන කාල ප්‍රදානය කළා.
එහෙත්, 2020දී කවුන්සිලයට ගිය විදේශ ඇමති දිනේෂ් ගුණවර්ධන, 30/1, 34/1 හා 40/1 යෝජනාවලට සම අනුග්‍රාහකත්වය දැක්වීමෙන් ඉවත් වන බව ප්‍රකාශ කළා. නමුත් ලංකාවට එරෙහිව තිබෙන චෝදනාවලට අදාළව රට තුළ පියවර ගන්නා බවටත්, එක්සත් ජාතීන් හා සමග තිබෙන වගවීමේ බැඳීම තවදුරටත් පවත්වා ගන්නා බවටත් ඔහු පොරොන්දු වුණා.
එහෙත්, හෙටානිද්දා පැවැත්වෙන 46වැනි සැසිවාරයේදී ලංකාව කවුන්සිලය ඉදිරියේ පෙනීසිටින්නේ වගඋත්තරකාරයකු හැටියටයි. එය 2014 දක්වා ලංකාවේ චරිතය නැවතත් ඉදිරියට රඟපෑමක් වාගෙයි.
මෙවර දකින්නට ඇති වර්ධනයන් මොනවාද?
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස් මිෂෙල් බැෂලේ, ලංකාව සම්බන්ධයෙන් චෝදනාත්මක වාර්තාවක් මෙවර කවුන්සිලයට ඉදිරිපත් කරනවා. (මහකොමසාරිස්, කවුන්සිලයේ කොටසක් නොවෙයි. වෙනම ආයතනයක්. එහෙත්, කවුන්සිලය සමග මහකොමසාරිස් එකට වැඩ කරනවා. මහකොමසාරිස් වාර්තාව, කවුන්සිල සැසිවාරයේ වැදගත් අංගයක්.)
මිෂෙල් බැෂලේගේ වාර්තාවේ, ලංකාව ගැන මාන කිහිපයකින් විවේචනයන් අඩංගු වෙනවා. එපමණක් නොවෙයි, කලාතුරකින් සිදුවන පරිදි, ලංකාවේ යුද හමුදාවේ සිටි සහ සිටින පුද්ගලයන් දෙනෙකුගේ නම්ද විශේෂයෙන් එහි දක්වා තිබෙනවා. ඒ කමල් ගුණරත්න හා ශවින්ද්‍ර සිල්වා. මානව හිමිකම් කඩකිරීම් ගැන චෝදනා ලබා සිටින ඔවුන්, රජයේ ඉහළ තනතුරුවලට පත්කිරීම ගැන ඇය සිය විරෝධය එහි දක්වා තිබෙනවා.
පිටු 17ක වාර්තාවේ අඩංගු ඇගේ නිර්දේශ ඉතා බරපතළයි. එකක්, චුදිතයන් සම්බන්ධයෙන් ලංකාවෙන් පිටත වෙනත් රටවල උසාවිවලදී නඩු පවරන්න යැයි කීම. දෙක, චුදිතයන්ට කවුන්සිලයේ සාමාජික රටවල සංචරණ තහනම් පැනවීම මෙන්ම සාමාජික රටවල තිබෙන ගේදොර, ඉඩකඩම්, බැංකු ගිණුම් වැනි ඔවුන්ගේ දේපළ තහනම් කරන්නට යැයි කීම. තුන, එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්‍ෂක මණ්ඩලය ලංකාව සම්බන්ධයෙන් තීරණයක් ගත යුතුයැයි යෝජනා කිරීම. හතර, එක්සත් ජාතීන්ගේ ජාත්‍යන්තර යුද අපරාධ අධිකරණයට (අයිසීසී) ලංකාවේ චුදිතයන් පැමිණවිය යුතුයැයි කීම. පහ, ලංකාවේ සිදුවීම් සම්බන්ධයෙන් විමර්ශනයට ජාත්‍යන්තර විනිශ්චය සභාවක් පත්කරන්නට යැයි කීම.
මේ ආකාරයෙන් ලංකාව සම්බන්ධයෙන් හතර වටෙන්ම කොටුවෙන නිර්දේශ මිෂෙල් බැෂලේගේ වාර්තාවේ සඳහන් වන්නේ, 2019න් පසු ලංකාවේ සිදුවුණු දේශපාලන, සමාජ හා ආර්ථික වර්ධනයන් සැලකිල්ලට ගනිමිනුයි.
මෙවර දකින්නට ලැබෙන අනෙක් වර්ධනය නම්, ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වකාරයන් නොවන, ලංකාවේ දෙමළ දේශපාලන පක්‍ෂ තුනක් එකට එකතු වී එක පෙරමුණක් හැටියට, මානව හිමිකම් කවුන්සිලය හමුවේ පෙනීසිටිමට තීන්දු කිරීමයි. ඊට අදාළ ඔවුන්ගේ ඒකාබද්ධ ලිපිය, මේ වන විට මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ සාමාජික රටවල් 47ට යවා තිබෙනවා. ඒ ජනවාරි 15 වැනිදා.
2020 අගෝස්තු මහ මැතිවරණයේදී එකිනෙකාට එරෙහිව කටයුතු කළ මේ දෙමළ දේශපාලන පක්‍ෂ, පසුගිය කාලය පුරාම කටයුතු කළේත්, එකිනෙකා කෙරෙහි විවේචනාත්මක සහ පසමිතුරු ආකල්පයකින්. එහෙත්, අද ඔවුන් එක පෙරමුණකට ශක්තිමත්ව පැමිණ සිටිනවා. දෙමළ ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් අරගලය පැත්තෙන් එය ඉතාමත් සුබදායක තීරණයක්.
ඊට හේතු, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ පාලනය යටතේ, තමන්ට කිසිම සහනයක් නොලැබෙන බව දෙමළ දේශපාලන පක්‍ෂවලට තේරුම් ගොස් තිබීම. 2019 නොවැම්බරයේ බලයට පත්වූ අවස්ථාවේ සිට රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩුව ඒ ‘තේරුම් ගැනීමට’ අත්‍යවශ්‍ය වන සියලු අමුද්‍රව්‍ය සපයා තිබෙනවා. අමෙරිකානු ජනාධිපති ජෝ බයිඩ්න්, සිය දිවුරුම් දීමේ කතාවේදී කීවේ, තමා සියලු ඇමරිකානුවන්ගේ ජනාධිපති බවයි. තමාට සහයෝගය දුන් හා නොදුන් සියල්ලන්ගේ ජනාධිපති බවයි. ඔහුගේ කතාවේ වැඩි කාලයක් වෙන් වී තිබුණේ, ඇමරිකානු වැසියන්ගේ සහෝදරත්වය අගය කිරීමට. එහෙත් ලංකාවේ ජනාධිපතිවරයා දිවුරුම් දීමේදී ම කිව්වේ, තමා සිංහල ජනතාව විසින් පත්කරගත් ජනාධිපතිවරයෙක් බවයි. එතැන් සිට මේ දක්වාම ඔහු කටයුතු කර ඇත්තේ තමා සිංහල පමණක් නොව බෞද්ධ ජනතාවගේ ද ජනාධිපති බව ඒත්තු ගැන්වෙන විදියටයි. දෙමළ ජනතාවගේ පැත්තෙන් ලැබුණු කිසියම් ආකාරයක සහනයක් වූ පළාත් සභා පවා මේ ආණ්ඩුව නොසලකා හරිමින් සිටිනවා පමණක් නොවෙයි, ඒවා අතුගා දැමිය යුතු බව ආණ්ඩුවේම මැති ඇමතිවරුන් කියමින් සිටිනවා.
දේශපාලන විචාරක ඩීබීඑස් ජෙයරාජ් කියන විදියට, 1970 සමගි පෙරමුණේ තුනෙන් දෙකක ජයග්‍රහණය දැක, සැමුවෙල් ජේම්ස් වේලුපිල්ලෙයි චෙල්වනායගම් හෙවත් එස් ජේ වී චෙල්වනාගයගම් පවසා ඇත්තේ, ‘දැන් දෙමළ ජනතාව බේරාගත හැක්කේ දෙවියන්ට පමණක් බව’යි. ඔහුගේ නිරීක්‍ෂණය වන්නේ, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂගේ පාලනය යටතේත් දෙමළ ජනතාව පත්වී ඇත්තේ එම ඉරණමට බවයි.
කවුන්සිලයේ සාමාජික රටවල් 47 ඇමතූ ලිපිය මගින් දෙමළ දේශපාලන නායකයන් පෙන්වා දෙන්නේ, ලංකාවේ යුද ගැටුම් අවසන් වී සතියක් ඇතුළත ලංකාවට ආ එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් බෑන් කී මූන් සමග නිකුත් කළ ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශනයෙන් ලංකාවේ ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්‍ෂ, 2009 මැයි 23 වැනිදා, වගවීම සම්බන්ධයෙන් තම බැඳීම අවණාරණය කළ බවයි.
‘ලංකාව එම බැඳීම් සපුරන්නට අපොහොසත් වීම නිසා, මහලේකම්වරයා 2010 ජුනි 22 වැනිදා ලංකාවට අදාළ චෝදනා ගැන විමර්ශනය කරන්නට තිදෙනකුගෙන් යුත් විශේෂඥ කමිටුවත් පත් කළා. එහි වාර්තාව 2011 මාර්තුවේදී ඉදිරිපත් කැරුණා. 2011 සැප්තැම්බරයේදී ඒ වාර්තාව, මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ සභාපතිට හා මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස්ට යොමු කැරුණා.
අනතුරුව මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේදී, 2012 මාර්තුවේ19/2 යෝජනාව ඉදිරිපත් කෙරුනා. 2013 සහ 2014 වසරවලදී තවත් යෝජනා ඉදිරිපත් කැරුණ අතර, 2015දී 30/1 යෝජනාවට, 2017 මාර්තුවේදී 34/1 යෝජනාවට, 2019 මාර්තුවේදී 40/1 යෝජනාවට සම අනුග්‍රහය දක්වන්නට ලංකාව ඉදිරිපත් වුණා.
ලංකාවේ බලයට පත්වී ඇති ප්‍රධාන දේශපාලන පක්‍ෂ දෙකේම නායකයන්, තමන් හමුදා නිලධාරීන්ට විරුද්ධව ඇති චෝදනාවලින් ආරක්‍ෂා කරගන්නා බව අවධාරණය කරනවා. ඒ අනුව සාමාජික රටවල් තේරුම් ගත යුත්තේ, වගවීම් පිළිඝබඳ දේශීය ක්‍රියාවලියක් ලංකාව තුළ සිදුවීමට ඉඩක් නැති බවයි.’
ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම් මෙසේයි.
1. වාර්ගික සමූලඝාතනය, යුද අපරාධ හා මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ ගැන ජාත්‍යන්තර යුද අපරාධ අධිකරණයට කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්‍ෂක මණ්ඩලය හා මහා මණ්ඩලය හරහා පියවර ගැනීම.
2. කවුන්සිලයේ සභාපතිවරයා, ලංකාව සම්බන්ධයෙන් වූ වගවීමේ කාරණය, මහලේකම්වරයා වෙත ඉදිරිපත් කිරීම.
3. ලංකාවේ වර්තමාන මානව හිමිකම් කඩවීම් ගැන නිරීක්‍ෂණය කරන්නට හා ලංකාව තුළ ක්‍ෂෙත්‍ර චාරිකාවේ යෙදෙන්නට මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස්ට නියම කිරීම.
4. සිරියාව සම්බන්ධයෙන් පිහිටුවා ඇති ජාත්‍යන්තර ස්වාධීන විමර්ශන යාන්ත්‍රණයක වැන්නක් ලංකාව සම්බන්ධයෙන් මහා මණ්ඩලය විසින් පිහිටුවීම හා ඊට මාස 12ක නිශ්චිත කාලයක් ලබාදීම.
මේ අතර තවත් සිත්ගන්නාසුලු සිදුවීමක් වාර්තා වුණේ නිව් යෝක් නුවර එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල සැසිවාරයෙන්. ජනවාරි 28 වැනිදා මහ ලේකම් අන්තෝනියෝ ගුටරේස් විසින් සිය වාර්ෂික වාර්තාව මහා මණ්ඩලයට සාම්ප්‍රදායිකව ඉදිරිපත් කැරුණේ එහිදී. එම වාර්තාවේ ලංකාව ගැන කිසිම සඳහනක් තිබුණේ නැහැ. වාර්තාව ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු පැවැති සාකච්ඡා වාරයේදී, සිය මංගල කතාව පැවැත්වූ එක්සත් ජාතීන්ගේ ශ්‍රී ලංකා නියෝජිත, ලංකාවේ සිටි අපකීර්තිමත් අගවිනිසුරුවරයකු වූ මොහාන් පීරිස්, පරාජයට පත්වු ත්‍රස්තවාදීන් නැවතත් හිස එසවීමට ජිනීවාහි ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් යාන්ත්‍රණ උපයෝගි කරගන්නා බවට චෝදනා කළා. මහකොමසාරිස්වරියගේ අලුත්ම වාර්තාව ලංකාවේ ‘රෙජිම් චේන්ජ් එකක්’ කිරීමට ගත් උත්සාහයක් බවද ඔහු එහිදී කිව්වා.
මහලේකම් අන්තෝනියෝ ගුටරේස් එහිදී මොහාන් පීරිස්ට පැහැදිලි උත්තරයක් දුන්නා. ‘ආණ්ඩුවක් සහ එහි ජනතාව සංහිඳියාව සහ වගවීම පිළිබඳ අවශ්‍යතාව බැරෑරුම් ලෙස පිළිපදිනවා නම්, වෙනත් ආයතන එවැනි දේවල් සම්බන්ධයෙන් ඍජුව මැදිහත් වීම අඩුවෙනවා.’
‘තමන්ගේ තුවාල සුව කර ගත යුත්තේ ඒ රටමයි. ඒ සඳහා සත්‍යය දැනගැනීම අවශ්‍යයි. සත්‍යය සහ සංහිඳියාව නැතිව ඉදිරියට යා නොහැකියි. ඒ සම්බන්ධයෙන් වගවීම් ඉතා වැදගත් දෙයක්.’ මහලේකම්වරයා පිළිතුරු දෙමින් කීවා. ‘මා හිතන විදියට මේ මොහොතේ පවතින සියලුම මැදිහත්වීම් පලදායි සංහිඳියාවක් හා පලදායි වගවීමක් සහතික කිරීමට උදව් වෙනවා.’ ලංකාව ගැන එක්සත් ජාතීන් හිතන්නේ කොහොමදැයි එහි කියැවෙනවා.
මේ අතර, බදාදා, ලංකාව මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස්වරියගේ වාර්තාව ප්‍රතික්‍ෂෙප කළා. එය විය හැකි දෙයක්. ලංකාවේ ආණ්ඩුවට ඒ වාර්තාව පිළිගන්නට කොහොමටත් බැහැ.
එහෙත් වැදගත් කාරණය මෙයයි.
ලංකාවේ හැට නව ලක්‍ෂයක ජනතාව පිනවන්නට, කවුන්සිලයේ යෝජනාවේ සමඅනුග්‍රාහකත්වයෙන් ලංකාව ඉවත් වුණත්, ලංකාව සම්බන්ධ වගවීමේ බැඳීම අතහැර දමන්නට කවුන්සිලය සූදානම් නැහැ. එයට ඉඩක් එක්සත් ජාතීන්ගේ සම්මුතිවලද නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාව වගවීම ඉටුකරන්නේ කෙසේදැයි පැහැදිලි ව කවුන්සිලයට කිව යුතුයි. නැතිනම්, ඊළඟ දැඩි පියවරවලට කවුන්සිලය යන බව හිතන්නට පුළුවන්.
බැඳීම ඉටුකිරීමට, ‘වාර්තා ගැන වාර්තා ඉදිරිපත් කිරීමේ ජනාධිපති කොමිෂන් සභා’ වැනි සෙප්පඩ විජ්ජාවලින් නම් බැහැ.■

• සම්පත් සීමාසහිත වන අවස්ථාවන්හි දී, ගෙවීම් මත පදනම්වූ සමාන්තර ක්‍රියාවලියකට ඉඩ දීමෙන් නොමිලේ සේවා ආරක්ෂා කර ගැනීම ප්‍රඥාගෝචර විය හැකි ය.

■ මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව

එන්නත්වල කාර්යක්ෂමතාව, අවදානම ආදිය පිළිබඳව අදහස් දැක්විය යුත්තේ ඒ ඒ විෂයයන් පිළිබඳව විශේෂඥ දැනුමක් සහිත උදවිය විසිනි. එසේ වුවද, ආර්ථික විද්‍යාව, නීතිය සහ තාක්ෂණය පිළිබඳ අන්තර් සම්බන්ධතාව තුළ කටයුතු කරන අයට ද, වැදගත් දායකත්වයක් කළ හැකි ය.
එන්නත්කරණය කුමන ආකාරයේ භාණ්ඩයක්ද?
යම් රටක යම් නිශ්චිත මොහොතක තිබෙන එන්නත් තොගය සීමා සහිතය. එන්නත් කුප්පි යනු මුදලට විකිණිය නොහැකි පොදු භාණ්ඩයක් නොවේ. එක් අයකුට එන්නතක් ලැබෙන විට තවත් කෙනෙකුට එය අහිමි වේ. එය පහසුවෙන් ලබා දීමට හෝ නොදීමට පුළුවන. මෙය වෙළෙඳපොළ තුළින් ලබාදිය හැකි පෞද්ගලික භාණ්ඩයකි.
කෙසේ වෙතත් , එන්නත්කරණයට ප්‍රබල ධනාත්මක බහිරතා ඇත. එහි දී පුද්ගලයින්ට (සහ රටවලට) සැබෑ ප්‍රතිලාභ හිමි වන්නේ ජනගහනයෙන් බහුතරයක් (නැතහොත් බොහෝ සම්බන්ධතා ඇති රටක් නම් එම රටවල් අතර බහුතරයක්) එන්නත්කරණයට ලක් වූ විට ය. ප්‍රතිලාභ ලැබෙන්නේ එන්නත ලබාගන්නා තැනැත්තාට පමණක් නොවේ. ඔහු හෝ ඇය සිටින පරිසරයට ද ප්‍රතිලාභ හිමිවෙයි. එන්නත් වෙළෙඳපොළේ විකිණිය හැකි ය. එසේ වුව ද, එයට ගෙවන්නට පැකිළෙන උදවියට වත් යම් ප්‍රමාණයක් නොමිලේ ලබාදීම වඩා හොඳ ය. ඇත්තෙන්ම කුමන හේතුවක් නිසා හෝ එන්නත් ලබාගැනීමට ප්‍රතිරෝධයක් ඇත්නම්, අතිරේක දිරි ගැන්වීම් හෝ දඬුවම් හෝ ලබා දීමද, සාධාරණ වෙයි.
සීමිත තොගය බෙදාදිය යුත්තේ කෙසේ ද?
දශ ලක්ෂ 22ක ජනගහනයක් සිටිය දී, 300,000 කට පමණක් ප්‍රමාණවත් එන්නත් පමණක් දැනට තිබෙන විට, ආසාදනයට ලක්වීමේ අවදානමට වැඩියෙන් ම ලක්වන මුල් පෙළේ සේවකයන්ට (සෞඛ්‍ය සහ වෙනත්) ප්‍රමුඛත්වය ලබාදීම තර්කානුකුලය. ඔවුන් එම අවදානමට විවෘත වන්නේ අප සියලු දෙනා වෙනුවෙන් ඔවුන් කරන රාජකාරියේ ස්වභාවය අනුව ය. ඔවුන් රෝගාතුර වුවහොත් ඔවුන් පමණක් නොව සියලු දෙනාට පීඩා විඳින්නට සිදුවනු ඇත. රෝගීවූවන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමට හෝ වසංගතය පාලනය කිරීමට හෝ පුහුණුවක් ඇති පිරිසක් නොමැති වනු ඇත.
ප්‍රමුඛත්වයේ ඊළඟට සිටිය යුත්තේ කවුරුන් ද? බොහෝ සමාජවල සීමිත එන්නත් ලබාදෙන්නේ වැඩිම අවදානම සහිත පිරිසටයි. කොවිඩ් 19 දී නම්, වෙනත් රෝගී තත්ත්වයන් සහිත වැඩිහිටි පිරිසටයි. එන්නතෙහි ඵලදායී බව කෙටි කාලීන යයි වන අපේක්ෂාව නිසා මෙය සාපේක්ෂ වශයෙන් පහසු තෝරාගැනීමක් වෙයි.
කොවිඩ් 19 වෛරසය පරිණාම වන උන වෛරසයක් නිසා, එම එන්නත්වලින් ලැබෙන ආරක්ෂාව දීර්ඝ කාලීන නොවෙතැයි උපකල්පනය කළ හැක. මේ මොහොතේ පවා ෆෛසර්-බයෝඑන්ටෙක් සමාගම් අලුත් ප්‍රභේදයන්ට මුහුණ දිය හැකි එන්නත් නිෂ්පාදනය ආරම්භ කර ඇත. වැඩිහිටියන් රැක ගැනීම තුළින් වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයට දරන්නට වන බරද අඩුකළ හැක.
ආහාර සැකසීමේ යෙදී සිටින්නෝ ද, අත්‍යවශ්‍ය කාර්යයන් ඉටු කරති. වෙනත් රටවල රෝග ආසාදනය පිළිබඳ තොරතුරු මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ මෙබඳු සේවකයන් ඉහළ අවදානමකට ලක් වන බව යි. මුල්පෙළේ සෞඛ්‍ය සේවකයන්ගෙන් පසුව ප්‍රමුඛත්වය දිය යුත්තේ මොවුන්ට ද? අපනයන නොකඩවා පවත්වාගැනීම සඳහා කර්මාන්ත ශාලා තුළ එකිනෙකාට සමීපව සේවය කරන පිරිස සම්බන්ධයෙන් තත්ත්වය කුමක් ද? ඔවුන් නොමැතිව අපට වසංගතය හා සටන් වැදීමට සම්පත් නොමැති වනු ඇත.
ඔවුන්ගේ වැඩ කටයුතු සඳහා පුළුල් මහජන සහභාගිත්වයක් අවශ්‍ය වීමත්, ඒ නිසා ම ඔවුන් අවදානමට ලක්වීමත් සිදුවන, දේශපාලනඥයන් සහ ආගමික ක්‍රියාකාරීන් වැනි උදවිය සම්බන්ධයෙන් කුමක් කළ යුතුද? තමන් විසින් ම අවදානමට විවෘත වීම නිසා මුල්පෙළේ සෞඛ්‍ය ක්‍රියාකාරීන්ගෙන් මොවුන් වෙන්කොට සැලකිය හැකි ය.
ගෙවීම් කිරීමට හැකියාවක් තිබිය යුතු ද?
ලබාගැනීමට හැකියාව ඇති විවිධ එන්නත් ඇමෙරිකානු ඩොලර 3 (ඇස්ට්‍රා සේනිකා – ඔක්ස්ෆර්ඩ් / කොවිශිල්ඩ්) පමණ සිට ඩොලර් 33 (මොඩර්නා) පමණ දක්වා මිල නියම වී ඇත. ආණ්ඩුවලින් සහ කොවැක්ස් වැනි වැඩසටහන් මගින් කෙරෙන තොග වශයෙන් මිල දී ගැනීම් මගින් ඇතැම් එන්නත් පුරවැසියන්ට නොමිලේ ලබාදෙනු ඇත. ගෙවීම් කිරීමට කැමති අයට එන්නත් ලබාගැනීමට ඉඩ ලැබෙන සමාන්තර මාර්ගයක් තිබිය යුතු ද?
උදාහරණයක් ලෙස තම ශ්‍රම බලකාය ආරක්ෂා කර ගැනීමට තමන්ගේ ම මුදල් යෙදවීමට අපනයන ආයතනයක් කැමති විය හැකි ය. නොමිලේ එන්නත් ලබාදීමේ ප්‍රමුඛතා ලැයිස්තුවට එයින් බලපෑමක් නොවන තාක් කල් එයින් කිසියම් හානියක් සිදු වේද?
මුදල් ගෙවා එන්නත් ලබාගැනීමට සමාගම්වලට ඉඩ දෙන්නේ නම් පුද්ගලයන්ට ඉඩ නොදිය යුත්තේ ඇයි? තමන් ප්‍රමුඛතා කාණ්ඩවලට අයත් නොවුණත් පිටරට යෑමට අවශ්‍ය අයට එන්නත් අනිවාර්ය විය හැකි ය. පෝලිම කඩමින්, එක් එක්කෙනා ගැන වෙන වෙන ම තීරණ ගන්නවා වෙනුවට, මුදල් ගෙවා එම අවස්ථාව ලබාගැනීමට ඉඩ දීම වඩා පිරිසිදු ය. මුදල් ගෙවා එන්නත් ලබාගැනීමේ අවස්ථාව ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයේ හේතුවක් ඇති අයට පමණක් සීමා කළ යුතු ද? නැතහොත් ගෙවීමක් කිරීමට කැමති ඕනෑම අයෙකුට අවස්ථාව දිය යුතු ද?
කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාවේ සෞඛ්‍ය සේවා පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වන්නේ ද මේ ආකාරයෙනි. රජයේ රෝහල්වල නොමිලයේ ලබාදෙන විශේෂඥ උපදේශන සේවා ලබාගන්නා අයට වඩා, කෙටි බලා සිටීමේ කාලයක් තුළ වැඩි අවධානයක් සහිතව තමන් තෝරාගත් විශේෂඥයාගේ සේවය ලබාගැනීමට, ගෙවීමට සූදානම් අයට අද අවස්ථාව ලබා දී ඇත. රෝහල් පහසුකම් සම්බන්ධයෙන් ද තත්ත්වය එයමය. යාබද පිරිසිදු නාන කාමර සහ රුපවාහිනී පහසුකම් අවශ්‍ය අයට පෞද්ගලික රෝහල් භාවිත කළ හැකි ය. හොඳට ම හොඳ නැතත් මෙම සමාන්තර ක්‍රියාවලිය වැඩ කරන බව පෙනේ. සම්පත් සීමාසහිත වන අවස්ථාවන්හි දී, ගෙවීම් මත පදනම්වූ සමාන්තර ක්‍රියාවලියකට ඉඩ දීමෙන් නොමිලේ සේවා ආරක්ෂා කර ගැනීම ප්‍රඥාගෝචර විය හැකි ය.
ඉහත විසඳුම ගැන සමහරුන් බිය වන්නේ, නොමිලේ ලැබිය යුතු එන්නත් හොර පාරෙන් පුද්ගලික මාවතට යොමු කර යුක්තිසහගත එන්නත්ලාභීන්ට එන්නත් අහිමි වීමේ ඉඩ සහ හොර පාර තුලින් අධිලාභ උපයා ගැනීමට ඇති ඉඩත් නිසාය. මෙයට පිළියම දැනට සකසා ඇති නමුත් ප්‍රසිද්ධ කර නැති ජාතික එන්නත් බෙදාහැරීමේ සැලැස්ම වහාම ප්‍රසිද්ධ කිරීමයි. එමෙන්ම එන්නත් ප්‍රමාණයන් සහ ඒවා ලබාගත් අයගේ විස්තර අධීක්ෂණයට විවෘත කිරීමයි. මෙම පාරදෘශ්‍යබව නැතිනම් එන්නතටත් වන්නේ මුල් මාස වල පීසීආර් පරීක්ෂණවලට වුණු දේමයි.

එන්නත්කරණය සහ විශ්වාසය
කෙනෙකුගේ ශරීරයට පිටස්තර දෙයක් එන්නත් කිරීම සඳහා විද්‍යාව සහ විද්‍යාඥයන් ගැන විශ්වාසය තැබීම අවශ්‍ය වෙයි. එන්නත්කරණය අවදානම් සහිත වන නිසා, විධිමත් අත්හදාබැලීම් සිදුකිරීම සහ අනුමත කිරීම සඳහා දැඩි ක්‍රියාවලියක් ද ක්‍රියාත්මක කොට ඇත. විශේෂයෙන් ම එන්නත් සම්බන්ධයෙන් ඇති නොවැළැක්විය හැකි අවදානම් සහ නොදන්නා දේ පිළිබඳව සංනිවේදනය සම්බන්ධයෙන් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් රජයේ නිලධාරීන්ට උපදෙස් ලබා දී තිබේ. ඔවුන්ගේ උපදේශය වන්නේ විෂය පිළිබඳ දැනුම සහ වගකීම ඇති සෞඛ්‍ය බලධාරීන් මෙම සන්නිවේදන කටයුත්ත කළ යුතු බවයි. පසුගිය මාර්තු මාසයේ ලංකාවේ මෙම සන්නිවේදනය කෙරුණේ කෙසේද ගැන පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක් ලර්න්ඒෂියා ආයතනය විසින් පසුගිය දා ජාතික විද්‍යා පදනම මෙහෙයවූ සම්මේලනයේදී ඉදිරිපත් කරන ලදි.
එන්නත්කරණය ගැන බියවන සහ විද්‍යාව විශ්වාස නොකරන සුළු ප්‍රතිශතයක් මහජනයා අතර සිටිති. අවිශ්වාසය ජනිත කොට වාසි ලබාගැනීමට උත්සාහ දරන මාධ්‍ය සමාගම් අවාසනාවට අප රටේද ඇත. උදාහරණයක් නම් මෑතකදී ‘අරුණ’ පුවත්පත, එන්නත සමග මයික්‍රෝ චිප් ද එන්නත් කරන්නේය යන පට්ටපල් බොරුව “ලු” යන්නට මුවාවී ප්‍රචාරය කිරීමයි. ජාන වෙනස් කරන්නේය යන්න වැනි කතා ද වැටෙන්නේ මෙම වර්ගයට ම ය.■