පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී රන්ජන් රාමනායක අධිකරණයට අපහාස කරන බව කියමින් ලබා දුන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව වඩා විශාල විනිසුරු මඬුල්ලකින් විමර්ශනයට ලක් කරන ලෙස ඉල්ලා අභියාචනයක් ගොනු කිරීමට විපක්ෂයේ නීතිඥ කණ්ඩායමක් සූදානමින් සිටින බව වාර්තා වේ.
රන්ජන් රාමනායක මන්ත්‍රීවරයා පිළිබඳ තීන්දුව ලබාදුන්නේ ත්‍රිපුද්ගල විනිශ්චය මණ්ඩලයකින් වන අතර පංච පුද්ගල විනිසුරු මඬුල්ලක්, සත් පුද්ගල විනිසුරු මඬුල්ලක් හෝ සම්පූර්ණ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරු මඬුල්ලක් ඉදිරියේ සලකා බලන ලෙස ඉල්ලීමට නියමිතය.
සමගි ජන බලවේගයේ නීතිඥවරුන් සහ රන්ජන් රාමනායක මහතා වෙනුවෙන් පෙනී සිටි ජනාධිපති නීතිඥ එම්.ඒ. සුමන්තිරන් ඇතුළු පිරිසක් ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡා කරමින් සිටින බව අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක් වූ සමගි ජන බලවේගයේ නායකයන් කිහිපදෙනෙක් පැවසූහ.
අප කළ විමසීමකදී සමගි ජන බලවේගයේ මන්ත්‍රීවරයෙකු ප්‍රකාශ කළේ ශ්‍රී ලංකාව සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය අත්සන් තබා ඇති බවත්, එම ප්‍රඥප්තියට පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලබා දී තිබෙන බවත්ය. ඒ අනුව අදහස් ප්‍රකාශනයේ අයිතිය තහවුරු කළ යුතු බවත්, යම් නඩු තීන්දුවක් එක් වතාවක් හෝ අභියාචනයකට ලක් කිරීම සඳහා අධිකරණය බැඳී සිටින බවත් ඔහු ප්‍රකාශ කළේය.■

දේශපාලන පළිගැනීම් සොයා බැලීමේ ජනාධිපති කොමිසමේ නිර්දේශ හා තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ජනාධිපතිවරයා කැබිනටි මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇති පත්‍රිකාව තුළින් ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ මැති ඇමතිවරුන් ඇතුළු පිරිසකගේ නඩු ඉවත්කර ගැනීම සඳහා වූ ක්‍රියාමාර්ගවලට අවසර ඉල්ලා තිබේ.
2015 ජනවාරි මස 8 වැනි දින සිට 2019 නොවැම්බර් 16 දිනෙන් අවසන් වූ කාල සීමාව තුළ නිලතල දැරූ රජයේ නිලධරයන්, රාජ්‍ය සංස්ථාවල සේවකයන්, සන්නද්ධ හමුදාවන්හි සහ පොලිස් සේවයේ සාමාජිකයන්ට සිදුවී ඇතැයි කියන දේශපාලන පළිගැනීම් පිළිබඳ පරික්ෂා කර තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා වන ජනාධිපති පරීක්ෂණ කොමිෂන් සභාවේ තීරණ හා නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කිරීම යනුවෙන් එම කැබිනට් පත්‍රිකාව ජනාධිපතිවරයා ඉදිරිපත් කර ඇත.
ඒ මඟින් කැබිනට් මණ්ඩලයේ අනුමැතීන් කිහිපයක් ඉල්ලා ඇති අතර එම වාර්තාව හා එහි වෙළුම් පාර්ලිමේන්තුවට යෝජනා සම්මතයක් වශයෙන් ඉදිරිපත් කිරීම, යහපාලන ආණ්ඩුවේ දූෂණ විරෝධි කමිටුව සම්බන්ධයෙන් වූ තීරණ හා නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ ඒ සඳහා විශේෂ ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවක් පත්කිරීම, කොමිෂන් සභාව ලබාදී ඇති නිර්දේශ හා තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා රාජ්‍ය ආයතන වෙත යොමු කිරීම ඒවා වේ.
බැසිල් රාජපක්ෂ, උදය ගම්මන්පිල, නාලක ගොඩහේවා, යෝෂිත රාජපක්ෂ, සිවනේසතුරේ චන්ද්‍රකාන්තන් හෙවත් පිල්ලෙයාන්, දුමින්ද සිල්වා, තිරුකුමාර් නඩේසන් යන ප්‍රබලයන්ගේ නඩු නීතිපතිවරයා ඉල්ලා අස්කර ගත යුතු යැයි නිර්දේශ කර ඇත. නඩු ඉවත් කර ගැනීමට නිර්දේශ කර ඇති අනෙක් පුද්ගලයන් වන්නේ නිශ්ශංක සේනාධිපති, නිහාල් ජයතිලක, කිත්සිරි රණවක, බන්දුල තිලකසිරි, ඩී එස් ජයවීර, ඩබ්ලිව් විමලසේන, භාෂ්වර සේනාංක, රොහාන් වැලිවිට, ජාලිය වික්‍රමසූරිය, ප්‍රේම් ආනන්ද උදලාගම, මහින්ද කහඳගම, වික්ටර් සමරවීර ආදීන්ය.
එසේම තරුණයින් 5 දෙනෙකු ඇතුළු පුද්ගලයන් 11 දෙනෙකු කප්පම් ලබා ගැනීම සඳහා පැහැරගෙන ගොස් අතුරුදහන් කිරීමේ සිද්ධියේ නඩුවලට අදාළ වසන්ත කරන්නාගොඩ ඇතුළු නාවික හමුදා සාමාජිකයින්ද, ප්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ අතුරුදහන් කිරීමේ සිද්ධියට අදාළ නඩුවල ෂම්මි කුමාරරත්න ඇතුළු යුද හමුදා සාමාජිකයින්ද, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතන නඩුවේ චූදිතයින්ද එම නඩුවලින් නිදහස් කරන ලෙස නිර්දේශ කර තිබේ.■

එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට ඉදිරිපත් කරන ලද එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස්වරියගේ වාර්තාව පිළිබඳ සංක්ෂිප්ත සටහනකි.

ස්විස්ටර්ලන්තයේ ජිනීවා නගරයේ පැවැත්වෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 2021 සැසිවාරය පෙබරවාරි 22 සිට මාර්තු 19 දක්වා පැවැත්වීමට නියමිතය. එම සැසිවාරයට ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ වාර්තාවක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය ඉදිරිපත් කරනු ඇත. මෙවර මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය ශ්‍රී ලංකාව සංහිඳියාව සුරැකීමටත්, වගවීමටත් ලංකාවේ සිදු වූ සිදුවීම් සොයා බැලීමටත් අසමත් බව නිගමනය කරමින් නිකුත් කළ එකකි. ඒ අනුව ජාත්‍යන්තර අධිකරණය සහ වෙනත් රටවල අධිකරණ ඉදිරියේ ශ්‍රී ලංකාවේ සිදු වූ මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ පිලිබඳ සොයාබැලීමටත් යෝජනා කර ඇත.
මතක තබාගන්න, එහි ඇත්තේ ජිනීවාවල අයට ශ්‍රී ලංකාවේ රජයෙන් සිදු වූ අකටයුතුකම් ගැන නොවේ. ශ්‍රී ලංකාවේ පුරවැසියන්ට ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් සිදු වූ අකටයුතුකම්ය. ගෙවුණු වසරේ මානව හිමිකම්වලට හෙවත් අපේ අයිතීන්ට අපේ ආණ්ඩුව කළ කී දේවල්ය.

පසුබිම
2020 පෙබරවාරි මාසයේදී, අලුතින් පත් වූ ශ්‍රී ලංකාවේ රජය මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වෙත දැනුම්දෙනු ලැබුවේ, 40/1, 34/1 සහ 30/1 යෝජනාවල සම අනුග්‍රහාකත්වයෙන් ඉවත් වන බවය. එයින් පසු ‘සියල්ලන් ඇතුළත් කරගත්, දේශීය සංහිඳියා යාන්ත්‍රණයක් ක්‍රියාත්මක කරන’ බව දැනුම් දී තිබුණි. එසේ තිබුණත්, 2020 අවුරුද්දේ ශ්‍රී ලංකාව ආපස්සට ගිය බව වාර්තාවේ සඳහන්ය.
ගෙවුණු වසරක කාලසීමාවේදී මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස් කාර්යාලය ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාවට සහ අතුරුදන්වූවන් පිළිබඳ කොමිෂන් සභාවට තාක්ෂණික සහයෝගය ලබාදුන්නේය. ඊට අමතරව එක්සත් ජාතීන්ගේ සාම සාධක පදනමේ ශ්‍රී ලංකා කණ්ඩායම සමඟ සමීපව වැඩ කළේය. එහෙත්, ශ්‍රී ලංකාවේ කටයුතු සඳහා පැමිණි එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය යටතේ කටයුතු කරන නිලධරයෙකුට වීසා ලබා නොදීම පිළිබඳ කම්පා වන බව එහි සඳහන්ය.
වසරක කාලයේදී ප්‍රධාන ප්‍රවණතා හයක් ලංකාවේ හඳුනාගත හැකි බව එයින් පෙන්වාදෙයි. 1) සිවිල් පරිපාලන යාන්ත්‍රණය මිලිටරිකරණය. 2)ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණු සංවරණය ඉවත් කිරීම. 3) අපරාධ සහ මානව හිමිකම් කඩකිරීම් පිළිබඳ පරීක්ෂණවලට දේශපාලන බලපෑම්. 4) බහුතරවාදී සහ අනෙකුත් ජනවර්ග ඉවත් කරන ප්‍රවණතාව. 5) ආවේක්ෂණය සහ සිවිල් සමාජයට බලපෑම් කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අවකාශය සීමා කිරීම. 6) අලුත් මානව හිමිකම් ප්‍රශ්න.

මිලිටරිකරණය
ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යටතට රජයේ ආයතන 31ක් පවරාගෙන තිබේ. ඒ අතර රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන පිළිබඳ කාර්යාලය, ජාතික මාධ්‍ය මධ්‍යස්ථානය, විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසම, අයිසීටීඒ ආයතනය, අන්තරායකර ඖෂධ පාලන මණ්ඩලය, ආපදා කළමණාකරණ මධයස්ථානය සහ ආගමන විගමන දෙපාර්තමේන්තුව අයත්ය.
2020 සිට සේවයේ සිටින හෝ විශ්‍රාමික හමුදා නිලධාරීන් 28 දෙනෙකු රජයේ තනතුරුවලට හා ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකාවලට පත් කර ඇත. එලෙස පත් කරන ලද නිලධාරීන් අතර එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ වාර්තාවලින් මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ කළ බවට චෝදනා ලැබූ නිලධාරීන් පත් කිරීම ගැන කම්පා වන බව සඳහන්ය. චෝදනා ලත් නිලධාරීන් අතර ශවේන්ද්‍ර සිල්වා සහ කමල් ගුණරත්න යන නිලධාරීන් සිටින බවත්, ඒ දෙදෙනා 58 හා 53 සේනාංගවල අණදෙන නිලධාරීන් ලෙස කටයුතු කළ බවත් පෙන්වදෙයි.
2019 සැප්තැම්බර් මාසයේදී එම නිලධාරීන් දෙදෙනාම ජෙනරල් තනතුරුවලට උසස් කළ බව වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙයි. එම පසුබිම එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සාමසාධක හමුදා මෙහෙයුම්වලින් ශ්‍රී ලංකාව ඉවත් කිරීමට තීන්දු කළේය.

ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කිරීම
ඔවුන් පෙන්වාදෙන දෙවැනි ප්‍රවණතාව විසි වන සංශෝධනයෙන් සිදු කළ ව්‍යවස්ථාමය වෙනස්කම්ය. එම සංශෝධන මගින් බල තුලනය විකෘති කළ බව වාර්තාවේ සඳහන්ය. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් දිනාගත් ජයග්‍රහණ බොහොමයක් ආපස්සට හැර වූ බව පෙන්වාදෙයි. මෙම සංශෝධනයෙන් මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව, මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව, ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාව ආදී ප්‍රධාන කොමිෂන් සභා සහ ආයතනවල ස්වාධීනත්වයට බලපෑම් එල්ලවෙන බව එහි සඳහන්ය. ඊට අමතරව ශ්‍රී ලංකාවේ නව ව්‍යවස්ථාවක් සකස් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගැනත් එහි සඳහන්ය.

දේශපාලන බලපෑම්
පසුගිය කාලයේ සිදු වූ අපරාධ පිළිබඳ අධිකරණ කටයුතු සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම්වලට බලපෑම් කිරීමට වත්මන් රජය ක්‍රියාකාරීව මැදිහත්වෙමින් සිටින බව එම වාර්තාවේ සඳහන්ය. 2020 ජනවාරි 9 වැනිදා ‘දේශපාලන පලිගැනීම්’ පිළිබඳ සොයාබැලීමට ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවක් පත් කළේය. එහිදී මානව හිමිකම් කඩ කළ සිදුවීම් ගැන සොයා බැලූ පොලිස් නිලධාරීන් සහ අධිකරණ ක්ෂේත්‍රයේ පුද්ගලයන් ප්‍රශ්න කිරීම ගැන වාර්තාවේ අවදානය යොමු කර ඇත.
2020 ජනවාරි මාසයේදී එම කොමිසම නීතිපතිවරයා වෙත නියෝගයක් නිකුත් කරමින්, නාවික හමුදාපතිවරයෙකුව සිටි වසන්ත කරන්නාගොඩ සහ නාවික හමුදා මාධ්‍ය ප්‍රකාශකයෙක් වූ ඩී.කේ.පී. දසනායක සම්බන්ධ, 2008-09 වර්ෂවල 11 දෙනෙකු පැහැරගැනීම පිළිබඳ අධිකරණ කටයුතු නවත්වන ලෙස දැනුම්දුන්නේය. කොමිසමට නීතිපතිගේ රාජකාරීවලට බලපෑම් කිරීමේ බලයක් නොමැති බව පෙන්වාදෙමින් නීතිපතිවරයා එම නියෝගය පිළි නොගත්තේය. ඒවා වාර්තාවට ඇතුළත්ය.
එම කොමිසම ප්‍රගීත් එක්නැළිගොඩ අතුරුදන් කර ඝාතනය කිරීම, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය ආදී සිදුවීම් පිළිබඳ පරීක්ෂණවලට බලපෑම් වෙන ආකාරයට කටයුතු කළ බව එහි සඳහන්ය.
2020 ජුලි 31 වැනිදා සීඅයිඩීයේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ ශානි අබේසේකර අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම ගැන එහි සඳහන් කර තිබේ. ශානි අබේසේකරගේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව සැක මතු කළ බවත්, ඔහුට කොවිඩ්-19 ආසාදනය වූ බවත් වාර්තාවේ සඳහන් කර තිබේ.

බහුතරවාදය සහ සුළුතරය බැහැර කිරීම
ශ්‍රී ලංකාව 2030 දක්වා සැලසුම් සකස් කිරීම සහ නව තිරසර සංවර්ධන කවුන්සිලයක් පත් කිරීම අගය කරන බව එහි සඳහන්ය. මේ 2030 සංවර්ධන සැලසුම් වාර්තාවේ නිගමන අතරත් අවධානය යොමු කළ මාතෘකාවකි.
සංවර්ධන සැලසුම් යහපත් නමුත්, ජනවර්ග බෙදා වෙන් කරමින් බහුතරවාදී අදහස් ප්‍රචාරය කිරීම ගැන කම්පනයට පත් වන බව එහි සඳහන්ය. ජනාධිපතිවරයා සහ අනෙකුත් ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානීන්ගේ කටයුතුවලින් එවැන්නක් පෙනෙන්නට තිබෙන බව එහි පෙන්වාදෙයි. සිංහල බෞද්ධ බහුතරයේ වුවමනාවට බර වෙමින්, අනෙකුත් ජනවර්ගවල ඉල්ලීම් පසෙක දමමින් කටයුතු කරන ආකාරයක් පෙනෙන බව එහි සඳහන්ය.
නිල කටයුතුවලදී අනෙකුත් ජනවර්ග කොන් වීම අනාගත ගැටුම් සහ හිංසනය සඳහා මුල් බීජ වනු ඇතැයි එහි පෙන්වා දී තිබේ.
2020 නොවැම්බර් 18 වැනිදා ධුර කාලයට වසරක් පිරීම සමරමින් තමන් සිංහල බහුතරයෙන් පත් වූ බව ජනාධිපතිවරයා ප්‍රකාශ කළ බව එහි සඳහන් කර තිබේ. සිංහල ජාතියට අභ්‍යන්තර හා බාහිර වශයෙන් බෙදුම්වාදී, අන්තවාදී සහ ත්‍රස්තවාදී තර්ජන එල්ල වී ඇතැයි ජනාධිපතිවරයා කී බව එහි පෙන්වා දී තිබේ. රජයේ කටයුතු සඳහා උපදෙස් ලබාගැනීමට බෞද්ධ හිමිවරුන්ගෙන් පමණක් සමන්විත කවුන්සිලයක් පවත්වාගෙන යන බවත් එහි සඳහන්ය. දෙමළ භාෂාවෙන් ජාතික ගීය ගායනා කිරීමට ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ගැනත් පෙන්වා දෙයි.
ඊට අමතරව එහි පෙන්වාදෙන්නේ කොවිඩ්-19 වසංගතයෙන් පසු ආගමික නිදහස සීමා කරන ආකාරයේ පියවර ගැනීමය. මුස්ලිම් ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් කඩ කරමින්, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ උපදෙස් සහ ලෝකයේ අනෙකුත් රටවල් අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදවලට පිටින් ගොස් මෘතදේහ ආදාහනය පමණක් සිදු කිරීම ගැන එහි සඳහන්ය.

ආවේක්ෂණය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සීමා කිරීම
ආවේක්ෂණය හෙවත්, පුද්ගලයන්ගේ පෞද්ගලිකත්වයට හා නිදහසට හානි වන ආකාරයෙන් නිරීක්ෂණ කිරීම ගැන සිදුවීම් වාර්තා වූ බව එහි සඳහන්ය.
2020 දෙසැම්බර් වන විට සිවිල් සංවිධාන 40කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් හිරිහැර කිරීම්, ආවේක්ෂණය කිරීම් සහ ආරක්ෂක අංශවල බලපෑම් ගැන සිදුවීම් වාර්තා කළ බව එහි සඳහන්ය. අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව, ත්‍රස්ත විමර්ශන ඒකකය සහ බුද්ධි අංශ නිලධාරීන්ගේ බලපෑම් ගැන වාර්තා වූ බව සඳහන් කර තිබේ. රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල කාර්ය මණ්ඩලයේ ලැයිස්තු, සංවිධානයේ කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු සහ ඔවුන්ට ආධාර ලැබෙන ආකාරය පිළිබඳ තොරතුරු ලබාදෙන ලෙස බලපෑම් කළ බව එම සංවිධාන දැනුම් දී ඇත. මෙවැනි කටයුතු සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරකම් සීමා කිරීමට සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අවකාශය සීමා කිරීමට හේතු වනු ඇතැයි වාර්තාවෙන් පෙන්වාදෙයි.
රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ලේකම් කාර්යාලය ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යටතට ගැනීම ගැනද එහි අවධානය යොමු වී තිබේ.
විදේශ ආධාර ලබන ස්වෙච්ඡා සංවිධානවල ක්‍රියාකාරීත්වයන් රජයේ නිරීක්ෂණයට ලක් කිරීමත්, ඔවුන්ට ලැබෙන ආධාර මුදල්වලට බලපෑම් කිරීමටත් රජය කටයුතු කිරීම ගැටලු සහගත බව එහි සඳහන්ය.
වෛරී ප්‍රකාශවලට එරෙහි සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ප්‍රඥප්තිය අවභාවිත කරමින් පුද්ගලයන්ගේ අදහස් දැක්වීමේ අයිතිය සීමා කළ අවස්ථා ඇතැයි පෙන්වාදෙයි. උදාහරණ ලෙස රම්සි රසාක් නම් තරුණයා අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම ගැන එහි සඳහන් කර තිබේ. නිගමන අතරට එකතු කර තිබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාව සිවිල් සංවිධානවල සහ ස්වාධීන මාධ්‍යවල ක්‍රියාකාරීත්වය සීමා කරන බවත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉඩකඩ සීමා කරමින් සිටින බවත්ය.

අලුත් මානව හිමිකම් ප්‍රශ්න
ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත පාවිච්චි කරමින් පුද්ගලයන්ගේ අයිතිවාසිකම් සීමා කළ අවස්ථා වාර්තා කර තිබේ. එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් යාන්ත්‍රණය දිගින් දිගටම එම පනත පිළිබඳ කරුණු දක්වා ඇත. 2020 අප්‍රේල් 14 වැනිදා සිට හිජාස් හිස්බුල්ලා රඳවා තබාගැනීමේ සිදුවීමටත් එහි අවධානය යොමු වී තිබේ.
ඊට අමතරව බන්ධනාගාරගතව සිටින පුද්ගලයන් මරණයට පත්වීම හෝ ඝාතනය කිරීම පිළිබඳ සිදුවීම් කිහිපයක් තිබුණි. 2020 ඔක්තෝබර් 20 වැනිදා සමරසිංහ ආරච්චිලාගේ මධුෂ් ලක්ෂිත (මාකඳුරේ මධුෂ්) නම් මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරමට සම්බන්ධ බවට චෝදනා ලැබූ පුද්ගලයා පොලිස් අත්අඩංගුවේ සිටියදී ඝාතනය කිරීම ගැනත්, දින කිහපයකට පෙර ඔහු ඝාතනය කිරීමේ ඉඩක් ඇතැයි අනතුරු හැඟවීම් තිබුණු බවත් එහි සඳහන්ය. අපරාධකරුවන් යැයි චෝදනා ලද පුද්ගලයන් ඝාතනය කිරීමේ සිදුවීම් හතරකට වඩා පසුගිය වසරේ වාර්තා වී තිබේ. ඊට අමතරව නොවැම්බර් 29 වැනිදා මහර බන්ධනාගාරයේ ඇති වූ සිදුවීමත්, සිරකරුවන් 11 දෙනෙකු ඝාතනය කිරීමත් පසුගිය වසරේ සිදු වූ මානව හිමිකම් පිළිබඳ බරපතල සිදුවීම්ය.

30/1 යෝජනාව
ජිනීවාහි මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ ශ්‍රී ලංකාවේත් අනුග්‍රාහකත්වයෙන් සම්මත වූ 30/1 යෝජනාවේ සඳහන් කරුණු ඉටු කිරීම ගැන වාර්තාවෙන් සොයා බලා තිබේ.
සත්‍ය සෙවීමේ කොමිසම, අතුරුදන්වූවන්ගේ කාර්යාලය හා හානිපූර්ණ කොමිසම, මානව හිමිකම් කඩකිරීම් පිළිබඳ විභාග කිරීමට විශේෂ අධිකරණ යාන්ත්‍රණයක් පිළිබඳ තිබුණි. ඒ අතරින් අතුරුදන්වූවන්ගේ කාර්යාලය හැර අනෙක් ආයතන පත් කර නොමැති බව වාර්තාවේ සඳහන්ය.
අතුරුදන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලයට අඩු පහසුකම් සහ මූල්‍යාධාර ලැබුණ නමුත්, ඔවුන් විශාල කාර්යභාරයක් කර ඇති බව පෙන්වාදෙයි. කෙසේවෙතත්, එම කොමිසමේ නව සභාතිවරයා පිළිබඳ වාර්තාවෙන් අසතුට පළ කර තිබේ. ඔහු දේශපාලන පළිගැනීම් පිළිබඳ සොයාබැලීමේ කොමිසමේ හිටපු සභාපතිවරයා වීම එයට හේතුවය. දේශපාලන පළිගැනීම් පිළිබඳ සොයාබැලීමේ කොමිසම මානව හිමිකම් කඩකිරීම් ගැන සොයාබැලූ පරීක්ෂණවලට බලපෑම් කළ ආයතනයකි.
30/1 යෝජනාවේ සඳහන් වූ පරිදි ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත වෙනස් කිරීම පිළිබඳ ශ්‍රී ලංකාව සලකා බැලීමට කැමැත්ත පළ කර තිබුණත්, එම පනතට විකල්ප ලෙස ගෙන ආ ප්‍රතිත්‍රස්ත පනත ප්‍රතික්ෂේප වූ බව එහි සඳහන්ය.
එම යෝජනාව ක්‍රියාත්මක නොකිරීමෙන් ශ්‍රී ලංකා රජයට අපරාධ පිළිබඳ සොයාබැලීමට සහ වගවීමට වුවමනාවක් හා හැකියාවක් නැති බව පෙනී යන බව වාර්තාවේ නිගමන අතර සඳහන් වෙයි. ඒ අනුව එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය තීරණාත්මක සන්ධිස්ථානයක සිටින බව එහි සඳහන්ය.

දණ්ඩමුක්තිය
දෙමළ සිසුන් 5 දෙනෙකු හා මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීන් 17 දෙනෙකු 2006 දී මරා දැමීමේ සිදුවීම, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය, ප්‍රගීත් එක්නැළිගොඩ අතුරුදන් කිරීම, 2013 දී වැලිවේරිය ප්‍රදේශයේදී උද්ඝෝෂකයන්ට වෙඩි තැබීම (රතුපස්වල සිදුවීම), අලුත්ගම මුස්ලිම් ජනතාවට එරෙහිව 2014 දී එල්ල කළ ප්‍රහාර, දිගනදී 2018 වසරේදී මුස්ලිම් ජනතාවට එල්ල කළ ප්‍රහාර යුක්තිය ඉටු නොවී සිදුවීම් අතර ඇත. ඒවා පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදු වී තිබුණත්, පුද්ගල අත්අඩංගුවට ගැනීම් තිබුණත් යුක්තිය ඉටු වී නොමැති බව එහි සඳහන්ය. පර්යේෂණවලට බලපෑම් එල්ල වූ ආකාරය එම උපමාතෘකාව යටතේ විස්තරයක් කර තිබේ. ශානි අබේසේකර ඇතුළු නිලධාරීන්ට එල්ල කළ බලපෑම්, පරීක්ෂණ නතර කිරීමට අනෙකුත් ක්‍රියාකාරකම් එයින් සිහිපත් කර ඇත.

නිගමන
අප පෙර සඳහන් කළ උප මාතෘකා සහ ඒවා ගැන නිගමන වාර්තාවේ තිබේ. ඊට අමතරව, යුද්ධයෙන් පසු වසර 12ක පමණ කාලයක් තිස්සේ වගවීම සහ සංහිඳියාව පිළිබඳ ප්‍රතිඵල සපයන්නට දේශීය උත්සාහයන් අසාර්ථක වී තිබෙන බව වාර්තාවෙහි නිගමනය කර තිබේ.
වින්දිතයන් රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණය විශ්වාස නොකරන තැනකට පත්ව සිටින බව එහි සඳහන්ය. අතීතය පිළිබඳ සොයාබැලීම ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රතික්ෂේප කරන බවත්, ඉහළම රජයේ නිලධාරීන් අතීත අපරාධ ප්‍රතික්ෂේප කරන බවත් නිගමනය කර තිබේ. මේ නිසාම මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ ඉදිරියේදීත් ඇති විය හැකි බව වාර්තාවෙන් අනතුරු හඟවා ඇත. 2015 දී සිදු වූ ප්‍රතිසංස්කරණ නැවත හැරවීමෙන් පසු අධිකරණ ස්වාධීනත්වය ඇතුළු කාරණා රැසක් ආපස්සට ගොස් තිබෙන බව එමගින් පෙන්වා දී තිබේ.
අනාගතයේදී ධ්‍රැවීකරණය සහ හිංසනය වැඩි වීමේ අවදානමක් ඇතැයි එමගින් පෙන්වාදෙයි.
මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වැදගත් හේතු තුනක් නිසා ඉදිරි ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතු බව වාර්තාවේ සඳහන් කර තිබේ. එක් පැත්තකින් සියළු ජනවර්ගවලට අයත් දස දහස් ගණනක් වින්දිතයන් සත්‍ය දැනගැනීමේ සහ යුක්තිය ඉටු කරගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් සිටී. දෙවනුව වගවීමක් සහ යුක්තිය නොමැති තැන අනාගතයේදී එවැනි ක්‍රියාවලීන් නැවත සිදුවීමේ ඉඩක් ඇත. තුන්වනුව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය යම් රටක මෙවැනි සිදුවීම් නැවත ඇති වීම වැළැක්වීමේ අභියෝගයට මුහුණදෙන බව එමගින් පෙන්වාදෙයි.
වගවීම සහ වින්දිතයන්ගේ අපේක්ෂා ඉටු කිරීම සඳහා කවුන්සිලයේ සාමාජික රටවල්වලට තෝරාගැනීම් කිහිපයක් තිබෙන බව වාර්තාවෙන් පෙන්වා දී තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ තත්වය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ කටයුතු ඇරඹීම ඉන් එකකි. ඊට අමතරව ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ, ශ්‍රී ලංකාවේ මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අධිකරණ කටයුතු සාමාජික රටවල්වල අධිකරණවලදී විභාග කිරීමේ හැකියාව තිබේ. ඒ අනුව ඕඑච්සීඑච්ආර් කාර්යාලය සමග වැඩ කරමින් ජාත්‍යන්තර නීතියට එරෙහි අපරාධ පිළිබඳ සොයාබැලිය යුතු බව වාර්තාවෙන් යෝජනා කර ඇත.
මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධවලට චෝදනා ලැබූ පුද්ගලයන්ට ගුවන් ගමන් සීමා පැනවීමත්, ඔවුන්ගේ විදේශ දේපළ සහ ආර්ථික කටයුතුවලට සීමා පැනවීමත් සඳහා වාර්තාවෙන් යෝජනා කර ඇත.

සාමාජික රටවල්වලට නිර්දේශ
වාර්තාවෙන් ශ්‍රී ලංකා රජයට නිර්දේශ නිකුත් කර ඇතත්, ඉඩකඩ සීමා වීම සහ ශ්‍රී ලංකාව කිසිසේත් එම නිර්දේශ ඉටු කරනු ඇතැයි අපේක්ෂාවක් නැති වීම නිසා මෙම සටහනේ ඒවා ඇතුළත් කරන්නේ නැත.
ඊට අමතරව වාර්තාවෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ සාමාජික රටවල්වලට නිර්දේශ ඉදිරිපත් කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් තත්වය නිරීක්ෂණය කිරීම

සඳහා මහකොමසාරිස් කාර්යාලයට පවරන ලෙස නිර්දේශ කර ඇත. ඊට අමතරව නිර්දේශ කිහිපයක් මෙසේය. ශ්‍රී ලංකාවේ සිදුවීම් පිළිබඳ අධිකරණ කටයුතුවලදී ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා සාක්ෂි එක්රැස් කිරීම, ශ්‍රී ලංකාවේ සිටින වින්දිතයන්ට යුක්තිය ඉටු කරගැනීමට සහයෝගය දැක්වීම, ශ්‍රී ලංකාවේ මිලිටරි සහ පොලිස් නිලධාරීන්ට පුහුණුව ලබාදීම සහ වෙනත් වැඩසටහන් පිළිබඳ සලකා බැලීම, සිවිල් සමාජ ක්‍රියකාරීත්වය සඳහා සහයෝගය ලබාදීමට ප්‍රමුඛතාව දැක්වීම, ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන සරණාගතයන් බාරගැනීම පිළිබඳ සලකා බැලීම.

එක්සත් ජාතීන්ට නිර්දේශ
මහකොමසාරිස් කාර්යාලය එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වෙතත් නිර්දේශ ඉදිරිපත් කර ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයා ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීම, සියළු සංවර්ධන වැඩසටහන් අසාධාරණ ලෙස නොවී සියල්ලන් ඇතුළත් කරගත් ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙනවාද යන්න සොයාබැලීම, එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමසාධක වැඩසටහන් සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ හමුදා අංශ සහභාගී කරගැනීම පිළිබඳ සලකා බැලීම ඉන් ප්‍රධාන ඒවාය.
මෙම වාර්තාවේ සඳහන් කරුණු කිසිවක් නිල වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ නැත. ක්‍රියාත්මක වීම සඳහා යෝජනාය. මෙම වාර්තාවත්, අනෙකුත් පාර්ශ්වවලින් ඉදිරිපත් කරන කරුණුත් සලකා බලා මානව හිමිකම් කවුන්සිල සැසිවාරයේදී තීන්දුවක් ගනු ඇත. එක්කෝ නව යෝජනාවක් සම්මත කරගනු ඇත. නැති නම් ඉදිරි සැසිවාරයකදී යෝජනාවක් සම්මත කරගැනීමට එකඟ වනු ඇත. කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාවට තවදුරටත් කොමිසමෙන් කාලය ඉල්ලමින්, කාලය කා දැමීමේ හැකියාවක් නැති බව පැහැදිලිය.■

කොළඹ නගරය හා ඒ අවට ප්‍රදේශවලත් රටේ අනිකුත් ප්‍රදේශවලත් පිහිටි රජයේ දේපල රැසක් සංවර්ධන කාර්යයන් යැයි සඳහන් කරමින් නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය යටතට පවරා ගැනීමට නියමිත අතර මේ ඒ පිළිබඳ සටහනකි.

වරාය විෂයභාර අමාත්‍ය රෝහිත අබේගුණවර්ධන කොළඹ වරායේ නැගෙනහිර පර්යන්තය සම්බන්ධ ප්‍රශ්නය ගැන අදහස් දක්වමින් උජාරුවෙන් කියන්නේ රාජපක්ෂවරු රටේ එක බිම් අඟලක් විකුණුවේ හෝ බදු දුන්නේ නැති බවය. ඉදිරියටත් විකුණන්නේ හෝ බදු දෙන්නේ නැති බවය.
මෙය ඇත්තක්ද? නැත. කොළඹ ගෝල්ෆේස්හි ෂැංගිලා හෝටලය සඳහා චීන සමාගමට එවක ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ එම ඉඩම ලබාදුන්නේ සින්නක්කරවය. ගෝල්ෆේස්හි ගොඩකරන ලද පෝට් සිටියේ ඉඩම් චීන සමාගමට ලබාදුන්නේ සින්නක්කරවය. එම ඉඩම් බදු ඉඩම් බවට පරිවර්ථනය කළේ යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත්වීමෙන් පසු එවක අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහය.
දැන් රටේ ක්‍රියාත්මක වන්නේ 2015 වර්ෂයට පෙර පැවති රාජපක්ෂ පාලනයේ දිගුවක්ය. එදා නාගරික සංවර්ධනය යටතේ වත්මන් ජනාධිපතිවරයා කොළඹ නගරයේ වටිනා ඉඩම් චින සමාගම්වලට ලබාදීමේ දිගුව දැන් ආරම්භ කර ඇත. ඊට අදාල එක් කැබිනට් පත්‍රිකාවක් නාගරික සංවර්ධන හා නිවාස අමාත්‍යාවරයා ලෙස මහින්ද රාජපක්ෂ අමාත්‍ය මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ 2020.10.12 වැනි දින සහිතවය.
‘කොළඹ නගරය ඇතුළු ප්‍රධාන නගර කේන්ද්‍රකරගත් යෝජිත නාගරික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සඳහා රජයේ හා පෞද්ගලික ඉඩම් නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය වෙත පවරා/අත්කර ගැනීම’ එහි මාතෘකාවය.
ඊට අදාල පසුබිම කැබිනට් පත්‍රිකාවේ විස්තර කරන්නේ මේ ආකාරයටය.
‘කොළඹ නගරයද ඇතුළුව දිවයින පුරා පිහිටි ප්‍රධාන නගර සඳහා පිළියෙල කරන ලද සංවර්ධන සැලසුම් යටතේ එකී නගර කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් නාගරික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති රැසක් කඩිනමින් ක්‍රියාත්මක කිරීමට අවශ්‍ය මූලික කටයුතු නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් ආරම්භ කර ඇත. ඒ අතුරින් එනම් ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින නාගරික පුනර්ජීවන ව්‍යාපෘතිය (කොළඹ නගරයෙහි අඩු පහසුකම් ජනාවාසවල ජීවත්වන පැල්පත්වාසී පවුල් පුනස්ථාපනය) බේරේ වැව සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය හා කොළඹ නගර මාධ්‍යයේ පිහිටි පැරණි රජයේ ගොඩනැගිලි නවීකරණය කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය ආදිය නව ප්‍රවේශයකින් භෞතික අවකාශය භාවිතා කිරීමේ අරමුණින් ප්‍රමුඛ කඩිනම් ව්‍යාපෘතීන් ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගනිමින් පවතී. මේ සඳහා අවශ්‍ය ඉඩම් කොටස් නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් මේ වනවිටත් හඳුනාගෙන ඇත. (ඇමුණුම 1)’
මෙම ඇමුණුම තුළ අංක 39ක් යටතේ නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට අත්කර ගත යුතු ඉඩම් හා දේපල පිළිබඳ විස්තර ඇත. ඒ අනුව පවරා ගැනීමට යන මුළු ඉඩම් හෝ දේපල සංඛ්‍යාව 42කි. පවරා ගැනීමට අදාල එම දේපල කොළඹ නගරයට හෝ ඒ අවටට පමණක් සීමාවී නැත. පොළොන්නරුව, අඟුණකොලපැලැස්ස, අම්පාර, මාතර, ගාල්ල, හම්බන්තොට, ත්‍රිකුණාමලය හා ජා ඇළ ප්‍රදේශ දක්වා විහිදී පවතී. මෙහිදී අපගේ වැඩි අවධානය යොමුවන්නේ කොළඹ හා ඒ අවට පවරා ගන්නා දේපල පිළිබඳවය. ඒ අතුරෙන් කිහිපයක් වගුව තුළ දක්වා ඇත.
එම ඇමුණුමේ ඇති විස්තර අනුව පෙනෙන්නේ කොළඹ නගරයේ අඩු පහසුකම් ජනයාට මහල් නිවාස ඉදිකිරීම සඳහා සමහර ඉඩම් හා දේපල අත්පත් කරගන්නා බවය. එසේම කොළඹින් පිට බොහෝ අත්පත් කර ගැනීම් තිබෙන පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා යෙදවෙන බවය. කොළඹ නගරයේ මහා තැපැල් කාර්යාලය වැනි පැරණි ගොඩනැගිලි අත්පත් කර ගන්නේ නවීකරණය සඳහා බව බව සඳහන් කර ඇත. ඒ ආකාරයේම පැරණි දේපල අත්පත් කර ගැනීම් පිට පළාත්වලද සිදුවේ. පළමු වටය නවීකරණය නම් වූවත් දෙවන වටය බොහෝ විට දේශීය හෝ විදේශීය ව්‍යාපාරිකයින්ට ව්‍යාපාරික කටයුතු සඳහා එම දේපල ලබාදීම විය හැකිය. දැනට භාවිතයට නොගෙන අත්හැර තිබෙන දේපලක් සම්බන්ධයෙන් නම් එහි වරදක් නැත.
ඇමුණුමේ විස්තර කිරීම් තුළ සමහර පවරා ගැනීම් සම්බන්ධයෙන් නිශ්චිතව සිදුකරන්නේ කුමක්ද යන්න සඳහන් නැති ‘නාගරික සංවර්ධන කටයුතු’ හා ‘මිශ්‍ර සංවර්ධන කටයුතු’ යනුවෙන් සඳහන් කිරීම්ද තිබේ. කොම්පඤ්ඤවීදිය පොලීසිය පිහිටි ඉඩම, ගුවන් හමුදා ක්‍රීඩාංගනය හා හෙලි ටුවර්ස් ආයතනය මිශ්‍ර සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිවලට අදාල පවරා ගැනීම්ය. මීට පෙර පැවති මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේ මිශ්‍ර සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ලෙස හඳුන්වමින් ඉන්දීය ව්‍යාපාරික සමාගම්වලට දුන් කොම්පඤ්ඤ වීදියේ ඉඩම් ඇත්තේ මේ දේපලවලට යාබදවය. මෙම දේපල නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට පවරාගෙන කරන්නට යන දේ ඒ අනුව පැහැදිලිය. හෙට මිශ්‍ර සංවර්ධන ව්‍යාපෘති යටතේ එම ඉඩම් විදේශ සමාගම් නතු වනු ඇත.
ඒ වාගේම නාගරික සංවර්ධන කටයුතු සඳහා යැයි පවරා ගන්නා සමහර දේපල සම්බන්ධයෙන්ද ඇත්තේ ප්‍රශ්නයකි. මන්ද මෙම ඇමුණුම තුළ එම දේපල සම්බන්ධයෙන් සිදුකරන්නේ කුමක්ද යන්න ඉන් එහාට විස්තර කිරීමක් නැති බැවිනි. ඒ සඳහා හොඳ උදාහරණයක් වන්නේ නාරාහෙන්පිට ඇල්විටිගල මාවතේ පිහිටි මෝටර් රථ ප්‍රවාහන දෙපාර්තමේන්තු පරිශ්‍රයය. එය පවරා ගත්තද නිශ්චිතවම සිදුකරන්නේ කුමක්දැයි සඳහන් වන්නේ නැත. එම ලැයිස්තුවට කොළඹ මුත්තයියා පාරේ පිහිටි කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයට අයත් ඉඩම, නාරාහෙන්පිට මිල්කෝ සමාගම් ඉඩම, නාවල ට්‍රැක්ටර් සංස්ථා ඉඩම, ටොරින්ටන්හි කර්මාන්ත තාක්ෂණ ආයතනය හා ජාතික විද්‍යා පදනම පිහිටි ඉඩම, ගාල්ල පොලිස් බැරැක්ක හා තැපැල් කාර්යාලය පිහිටි ඉඩම, මාතලේ පැරණි පොලිස් ස්ථානය පිහිටි ඉඩම හා නුවරඑළිය තුරඟ තරඟ පිටිය ඉඩම යන රාජ්‍ය දේපල අයත්ය.
එමෙන්ම රාජගිරිය මාදින්නාගොඩ පිහිටි සුළු ඉඩම් කොටසක් පවරා ගන්නේද නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට අයත් තවත් ඉඩමකට ප්‍රවේශ මාර්ගය ලබාගැනීම සඳහාය. බොහෝ විට එය එම ප්‍රදේශයේ ඇති නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට අයත් වගුරු ඉඩමක් දේශීය හෝ විදේශීය ව්‍යාපාරිකයකුට ලබාදීම සඳහා විය හැකිය.
වත්මන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව යටතේ රජයේ ඉඩම් හෝ දේපල ඒ අය කියන ආකාරයට විකුණන්නේ හෝ බදු දෙන්නේ නැත. එයට කියන නම ආයෝජනයය. නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය මේ පිඹුරුපත් සකසන්නේ එම නාමයෙන් මෙතෙක් සිදුකළ දෙයට විය හැකිය.■