පළාත් සභා මැතිවරණය නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කරන තුරු නොපැවැත්විය යුතු බව ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ බහුතර මතය බව අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක්වූ ආණ්ඩුවේ නායකයෝ කිහිපදෙනෙක් පැවසූහ.
ආණ්ඩුවේ එක් ප්‍රබල අමාත්‍යවරයෙකු කීවේ මේ වන විට පවතින අභ්‍යන්තර බෙදීම් නිසා පළාත් සභා මැතිවරණය ඉක්මනින් පැවැත්වීමට ආණ්ඩුවේ උනන්දුවක් නොමැති බවය. පසුගිය සතියේ පළාත් සභා මැතිවරණයක් පිළිබඳ පුවත් පළවුණේ ජිනීවා මානව හිමිකම් කවුන්සිල සැසිවාරය සහ ඉන්දියාවෙන් එල්ල වූ බලපෑම් නිසා බවද ඔහු කීය.
මාර්තු 03 වැනිදා පළාත් සභා හා පළාත් පාලන අමාත්‍ය ජනක බණ්ඩාර තෙන්නකෝන්ගෙන් මාධ්‍යවේදීන් කිහිපදෙනෙකු කළ විමසීමකදී අමාත්‍යවරයා කියා තිබුණේ පළාත් සභා මැතිවරණය පැවැත්වීමක් ගැන තමන් නොදන්නා බවත්, තමන් එය දැනගත්තේ පුවත්පත්වලින් බවත්ය.■
ව්‍යවස්ථාව එන තුරු පළාත් සභා ඡන්ද නෑ
ඉහළ විනිසුරුවරුන් මේ තරම් පාච්චල් විය යුතුද?
- මේ සියලු විවේචන හා ප්‍රහාර, තමන්ට සාපේක්‍ෂව බැසගන්නා නිගමන මත පදනම් වන අතර, පොදු ගුණාකාරය ලෙස ඔවුහු සියල්ලෝම කොමිසම විවේචනය කරති.
කෙටියෙන් කිවහොත්, කොමිසම, කළ දේටත් බැනුම් අසයි. නොකළ දේටත් බැනුම් අසයි.
පාස්කු ඉරිදා ප්‍රහාරය ගැන විමර්ශනය කරන්නට ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන පත්කළ ජනාධිපති කොමිසම, සිය වාර්තාව ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයාට බාරදීමෙන් පසුව, මේ වන විට විවිධ පෙරමුණුවලින් එල්ලවන කර්කශ ප්‍රහාරයන්ට කොමිසම ලක්වන බව පෙනේ.
ඒ සියලුම ප්‍රහාර දේශපාලනිකය. හෙවත්, ඒවා එල්ල වන්නේ දේශපාලනික වශයෙන් තමන් සිටින ස්ථාවරයන් අනුවය. උදාහරණයක් හැටියට, fමෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා මේ ජනාධිපති කොමිසම පත්කරන විට, ඔහු සිටියේ, පාස්කු ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් තමා හැරුණු විට, යහපාලන ආණ්ඩුවේ එජාප දේශපාලන නායකයන් මෙන්ම ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශය ඇතුළු රාජ්‍ය නිලධාරීන් ඊට වගකිව යුතුය යන ස්ථාවරයේය. ප්‍රහාරය සිදුවුණු වහාම එවකට පොලිස්පතිවරයාත්, ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයාත් කැඳවූ සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා, ඔවුන්ට වගකීම බාරගන්නා ලෙස බලපෑම් කළේය. ඊට පසු තමා පත්කළ කමිටුවක් හරහා, ඉහත නිලධාරීන් වරදකරුවන් වන ආකාරයට වාර්තාවක් ලබාගත්තේය.
ඊට පසු, ආණ්ඩුවේ අනෙක් පාර්ශ්වය වන එජාපය, පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කමිටුවක් පත්කළේය. ඒ ඉදිරියේ සාක්‍ෂි දීමට ජනාධිපති සිරිසේන ගියේ නැත. එහිදී ඉදිරිපත් වුණු සාක්‍ෂිවලින් ජනාධිපති සිරිසේනත් වගකීම පැහැර හැර ඇති බව පැහැදිලි විය.
කාදිනල්වරයා ඇතළු කතෝලිකයන්ගේ පාර්ශ්වයෙන් එල්ලවුණු දැඩි බලපෑම හමුවේ අවසානයේදී හෙතෙම 2019 සැප්තැම්බර් 22වැනිදා මේ ජනාධිපති කොමිසම පත්කළේය.
අද ඒ කොමිසමේ වාර්තාවෙන් හිටපු ජනාධිපති සිරිසේනට නඩු පැවරීමට නිර්දේශ කර තිබේ. ඒ හේතුව නිසාම, ආණ්ඩුවේ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්‍ෂ පාර්ශ්වය සිටින්නේ කොමිෂන් වාර්තාවට එරෙහි අවි ඔසොවාගත් තත්වයකය. ශ්‍රීලනිපයේ ලේකම් දයාසිරි ජයසේකර, ගිය සති අන්තයේ පුවත්පතකට කියා තිබුණේ, වාර්තාව ‘දේශපාලනික වාර්තාවක්’ බවය. ශ්‍රීලනිපයේ අනෙක් සියලු දේශපාලකයන්ගේද අදහස එයම වන අතර, ඔවුහු වාර්තාව පිළිනොගන්නා බව කියති. හිටපු අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහද, සති අන්ත පුවත්පතකට කතාකරමින් කොමිෂන් වාර්තාව ‘අසම්පූර්ණ වාර්තාවක්’ යැයි විවේචනය කර තිබුණේය. ‘බුද්ධි අංශ තොරතුරු අරයාට දුන්නාද මෙයාට දුන්නාද කියල අහලා පිටු ලක්‍ෂයකින් සමන්විත වාර්තාවක් හදලා වැඩක් තියෙනවාද? ඒකයි මම කියන්නෙ අසම්පූර්ණ වාර්තාවක් කියලා.’ ඔහු එහිදී කියා තිබුණේය. මීට අමතරව, විවිධ ජාතිකවාදී මෙන්ම ජාතිවාදී පාර්ශ්ව, දේශපාලන පක්‍ෂ හා කණ්ඩායම් හරි හරියට කොමිෂන් වාර්තාව ප්‍රතික්‍ෂෙප කරයි. හෙළාදකියි. දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමක් යැයි චෝදනා කරයි.
කොමිසමේ වාර්තාවෙන් ගලගොඩඅත්තේ ඤාණසාර භික්‍ෂුවටද එරෙහිව චෝදනා එල්ල වී තිබිණ. ඉන් කෝපයට පත්, බොදුබල සේනා සංවිධානය, කොමිසම විවේචනය කරමින් නිවේදනයක් නිකුත් කළේය. ‘..මෙවන් කොමිෂන් සභා වාර්තාවක් රචනා කරන තැනැත්තකු හට පැවතිය යුතු අපක්‍ෂපාතීත්වය සහ වෘත්තීයමය නිපුණත්වය වෙනුවට …කෙරේ පෞද්ගලික වෛරයකින් කටයුතු කරන්නෙකු මෙම ආධුනික ලියැවිල්ල තුළින් මතුවන බව කනගාටුවෙන් සඳහන් කරමු..
..මෙවන් ජාතික වශයෙන් වැදගත් සහ අතිවිශාල රාජ්‍ය සම්පත් ප්‍රමාණයක් වැයවන ජනාධිපති පරීක්‍ෂණ කොමිෂන් සභා ස්ථාපිත කොට ඒවාට සාමාජිකයන් නම් කිරීමේදී එසේ පත්කරනු ලබන සාමාජිකයන්ගේ වෘත්තීයමය හැකියාවන් හා පරිණතභාවය පිළිබඳව වැඩි අවධානයක් යොමුකිරීමට කාලය පැමිණ ඇත. ..එවන් ත්‍රස්ත ප්‍රහාරයක් මෙරට තුළ අනාගතයෙහි සිදුවීමේ හැකියාවන් සහ මාර්ග හඳුනාගනිමින් ඒවාට අදාළ නිර්දේශ ජනාධිපතිවරයාට ලබා දෙනු වෙනුවට ජනාධිපතිවරයා ලබාදුන් බලතල අතික්‍රමණය කරමින් අන්‍ය කූමන්ත්‍රණකාරී මාර්ගයක මෙම කොමිෂන් සභාව ගමන්කොට ඇති බව කනගාටුවෙන් සඳහන් කරමු.’
මෙලෙස චෝදනාවලට ලක්වන්නේ, හුදෙක් අජීවී කොමිෂන් වාර්තාව පමණක් නොවේ. ඒ ප්‍රහාරවලට එල්ල වන්නේ, මුළු කොමිසමමය. කොමිසමේ සිටියෝ කවරහුද? එක් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකි. එක් අභියාචනාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකි. ඔවුහු දැනටත් සේවයේ යෙදීසිටිති. ඊට අමතරව හිටපු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරු දෙදෙනෙක්ද කොමිසමේ සාමාජිකයෝ වූහ.
පාස්කු කොමිසමේ එදිනෙදා සාක්‍ෂි විමර්ශන, හැම අතින්ම වෘත්තීය මට්ටමේ පවත්වාගන්නා ලදි. නීතිඥවරුන්ට, සාක්‍ෂි දීමට පැමිණි අයට එහි සැලකීම වෘත්තීය මෙන්ම ගෞරවාන්විතද විය. එවැනි තත්වයක් පවත්වාගෙන යෑමේ ගෞරවය, ඉහත පරිණත විනිසුරුවරුන්ට ලැබිය යුතුය. උපාලි අබේරත්න නමැති හිටපු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයා සහ තවත් හිටපු අභියාචනාධිකරණ විනිසුරුවරයකු සාමාජිකත්වය ඉසිලූ පළිගැනීමේ කොමිසම, කිසිම නීතියකට, සදාචාරයකට හෝ පිළිවෙළකට නැති කැළෑ උසාවියක් බවට පත්ව තිබුණු ආකාරය සමග සන්සන්දනය කරන විට පාස්කු කොමිසමේ වෘත්තීයභාවය කැපීපෙනේ. ඇත්ත වශයෙන්ම උපාලි අබේරත්න වැනි පුද්ගලයන්, තමන්ට වඩා කනිෂ්ඨ මේ විනිසුරුවරුන්ගෙන්, වෘත්තීයභාවය යනු කුමක්දැයි ඉගෙන ගත යුතුය.
එවැනි ගෞරවනීයත්වයක් පවත්වාගෙන ගිය පාස්කු කොමිසම, අද වැටී ඇති අපහාසාත්මක තත්වය, මෙවැනි කොමිෂන් සභාවල පැවැත්ම පිළිබඳ නැවත සිතීමකට අප යොමුකරවයි.
මේ කොමිෂන් සභා අධිකරණමය ස්වභාවයේ ඒවා හෙවත් උසාවි නොවේ. ජනාධිපතිවරයා මේවා පත්කරන්නේ, තමාට අවශ්‍ය දෙයක් ගැන කරුණු සොයා තමා වෙත වාර්තා කිරීමටය. එනයින් එය විධායකයේ කාර්යභාරයට අයත් කොමිසමක් බවට පත්වේ. ඊට පත්කර ඇත්තේ, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ හෝ අභියාචනාධිකරණ හෝ මහාධිකරණ හෝ විනිසුරුවරුන්ද යන්න නොසලකා, ඔවුහු සියල්ලෝම විධායකයෙන් පැවරෙන කාර්යයක් ඉටුකරන්නන් බවට කොමිසමකදී පත්වෙති. මේ කාර්යය ඉටුකිරීමේදී සිය අධිකරණ කාර්යබාරය පසෙක ලා ඔවුහු විධායකයේ වුවමනාව ඉටුකරන්නන් බවට පත්වනවාට අමතරව, කොමිසමේ වැඩකටයුතු ආරම්භයේ පටන් අවසානය දක්වාම, විවිධ පාර්ශ්වයන්ගේ ‘වපරැහින් බැලීමට’ විෂය වෙති. විවේචනයට විෂය වෙති. ප්‍රතික්‍ෂෙප කිරීමට හා හෙළාදැකීම්වලටද විෂය වෙති.
කොමිසම පත්කළ ජනාධිපතිවරයාට දේශපාලනිකව විරුද්ධ පාර්ශ්වය හැම විටම පෙන්වන්නට උත්සාහ ගන්නේ, මෙවැනි කොමිෂන් ජනාධිපතිගේ බළල් අතක් බවය. කොමිසමේ වාර්තාවෙන් වගඋත්තරකරුවන් වන උදවිය පෙන්වන්නට හදන්නේ තමන්ගෙන් පළිගැනීමට හෝ තමන් විනාශ කිරීමට කොමිසම උත්සාහ කර ඇති බවය. තවත් පාර්ශ්වයක් කල්පනා කළ හැක්කේ, කොමිසමෙන් තමන් බලාපොරොත්තු වූ දෙය ඉටු නොවුණ බවය. හෙවත් තමන් පැතූ අන්තයට කොමිසම නොගිය බවය. මේ සියලු විවේචන හා ප්‍රහාර, තමන්ට සාපේක්‍ෂව බැසගන්නා නිගමන මත පදනම් වන අතර, පොදු ගුණාකාරය ලෙස ඔවුහු සියල්ලෝම කොමිසම විවේචනය කරති. කෙටියෙන් කිවහොත්, කොමිසම, කළ දේටත් බැනුම් අසයි. නොකළ දේටත් බැනුම් අසයි.
එංගලන්තයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා හා පරිපාලන නීති විශේෂඥයන් වන ඩබ්ලිව් වේඩ් සහ ඒ ඩබ්ලිව් බ්‍රෑඩ්ලි සිය ‘ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සහ පරිපාලන නීතිය’ පොතේ මෙවැනි විමර්ශන කොමිසන් සභාවලට විනිසුරුවරුන් පත්කිරීම ගැන මෙසේ කියති.
‘බලයේ සිටින ආණ්ඩුව තමන්ගේ අභිමතාර්ථ මුදුන් පමුණුවා ගැනීම සඳහා අධිකරණය යොදා ගන්නේය යන චෝදනාව මෙවැනි යොමුකිරීම් මගින් පැනනැගිය හැකිය. විනිශ්චයකාරවරයාගේ වාර්තාවට එකඟ නොවන අය විසින් කරනු ලබන දේශපාලන විවේචනයට විනිශ්චයකාරවරයා නිරාවරණය කිරීමද, එවැනි යොමු කිරීම් සිදුවිය හැකි යැයි පෙනීයන සෑම අවස්ථාවකම විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ සේවය ලබාගත හැකියැයි ආණ්ඩුව පූර්ව නිගමනය කිරීමද නොකළ යුතු වේ.’
මෙයින් කියන්නේ, කොමිෂන් පත්කිරීම ආණ්ඩු සිය දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයේ කොටසක් හැටියට තම වුවමනා එපාකම් අනුව කරන බවයි. එවිට, ඊට සහභාගි වන විනිසුරුවරුන් පත්වන්නේ ආණ්ඩුවේ අතකොළු බවට යැයි කිසිවකුට පැහැදිලිවම චෝදනා කළ හැකිය.
මේ තත්වය, කොමිසමකට පත්කෙරෙන හිටපු හෝ සේවය කරමින් සිටින රාජ්‍ය නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන් ලොකු අවුලක් ඇතිකරන්නේ නත. අවුල ඇතිකරන්නේ විනිසුරුවරුන් කෙරෙහිය. හිටපු විනිසුරුවරුන්ටත් වඩා සේවයේ යෙදී සිටින විනිසුරුවරුන් කෙරෙහිය. ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය දේශපාලන වශයෙන් බලා කෙරෙන විවේචනයකදී, ඔවුන්ගේ අධිකරණ සේවයද අභියෝගයකට මුහුණ දෙයි. කොමිසම හරහා ඔවුන් වෙත ආරෝපණය කෙරෙන දේශපාලන ළැදියාවන් හෝ න්‍යාය පත්‍ර, දෛනිකව අධිකරණයේ නඩු විසඳීමෙහිදීද අඩු වැඩි වශයෙන් ඔවුන්ට අදාළ වීම වැළැක්විය නොහැකිය. සරල විදියට කිවහොත්, මේ විනිසුරුවරු අහක යන කුණු ගොඩක් තමන්ගේ ඇඟේ ගාගත් තත්වයට පත්වෙති.
විනිසුරුවරුන්, විශේෂයෙන් ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරුන් මේ තත්වයට පහත වැටිය යුතුද? නොවිය යුතුය. ඇත්ත. ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වන ජනාධිපති කොමිෂන් සභා හා විශේෂ ජනාධිපති කොමිෂන් සභා නීති දෙක යටතේ, ජනාධිපතිවරයා විසින් කොමිෂන් සභා සාමාජිකටයන් හැටියට හිටපු හෝ සිටින විනිසුරුවරුන් පත්කළ හැකිය. එහෙත්, ඒ පත්වීම් බාරගැනීම අනිවාර්යයක් නොවේ. උදාහරණයක් හැටියට, පළිගැනීමේ කොමිසමේ වාර්තාව සලකා බැලීමට පත්කළ විශේෂ ජනාධිපති කොමිසමේ සාමාජිකයකු වූ රංජිත් ගුරුසිංහ විනිසුරුවරයා ඉන් ඉල්ලා අස්වුණේය. ඔහු ඉල්ලා අස්වූයේ ඇයිද යන්න නොදන්නා නමුත්, ඉල්ලා අස්වීමේ හෝ ජනාධිපතිගේ පත්කිරීම ප්‍රතික්‍ෂෙඵ කිරීමේ අයිතියක් හැම විනිශ්චයකරුවකුටම තිබේ.
වැදගත්ම කාරණය නම්, මෙවැනි පත්කිරීම් භාරගන්නා මොහොතේදීම මේ විනිසුරුවරුන් එකී පදනම් සහිත හා පදනම් රහිත දේශපාලන විවේචනයන්ට තමන් නිරාවරණය වීමට මාර්ගය විවෘත කරගන්නා බවයි. ජනාධිපතිවරයා රටේ ඉහළම බලය ඇත්තා නිසා හා තමන්ට පැවරෙන වගකීම තම විනිසුරු දැනුම හා පළපුරුද්ද යොදාගෙන අපක්‍ෂපාතීව ඉටුකර දිය හැකිය කියන විශ්වාසය ඇති නිසා, විනිසුරුවරුන් මේ පත්කිරීම් බාරගන්නවා වෙන්නට පිළිවන. සමහර විට, ජනාධිපතිවරයා, තමන්ගේ එකම පත්කිරීම් බලධාරියා වන බැවින් (විශේෂයෙන් 20වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් පසු) තමන් එම පත්කිරීම් ප්‍රතික්‍ෂෙප කිරීමෙන් අනාගත විනිසුරු උසස්වීම්වලට බාධාවක් වෙතැයි සිතනවාද විය හැකිය. ඒ වාගේම විශ්‍රාමයෑමෙන් පසු ජනාධිපති විසින් පිරිනැමෙන තානාපතිකමක් හෝ වෙනත් ඉහළ තනතුරක් ලැබීමට හෝ නුසුදුසුකමක් ඉන් ඇතිවෙතැයි සිතන නිසාද මෙවැනි පත්වීම් ප්‍රතික්‍ෂෙප කරන්නට බොහෝ දෙනා මැලිවන්නට ඉඩ තිබේ. ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරයකු විශ්‍රාම ගිය පසු, නැවත නීතිඥ වෘත්තියේ යෙදෙන්නට අවශ්‍ය නම් ඒ අවසරය දිය හැක්කේද ජනාධිපතිවරයාටය යනුවෙන් අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති සඳහනද, සමහර විට මේ විදියට දෙපාරක් සිතීමට හේතු වනවා හැකිය. මේ කුමන හේතුවක් නිසා හෝ විනිසුරුවරු තමන් අනවශ්‍ය දේශපාලන ගැරහුම්වලට නිරාවරණය කරගනිති. ජනාධිපතිවරයා පවරන කාර්යය ඉටුකිරීම තමන්ගේ දේශපාලන හෝ වෙනත් ආකාරයක වගකීමකිය යනුවෙන් විශ්වාස කරන විනිසුරුවරයකු ලබන ගැරහුම් නම්, තමන් විසින්ම කැඳවාගන්නා ඒවා බැවින් ඒ ගැන අප කලබල විය යුතු නැත.
වෘත්තීය පළපුරුද්ද, දැනුම හා ප්‍රමිතිය ඇති ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරුන්. මෙලෙස තමන් අනවශ්‍ය පාච්චලයකට ලක්කරගන්නේ ඇයි? රටේ ඉහළම අධිකරණයක විනිසුරුවරයකු හැටියට, ඊට අදාළ වෘත්තිකභාවය හා ප්‍රමිතීන් ආරක්ෂා කර නම්බු පිටින් විශ්‍රාම යනවා විනා, ජනාධිපතිවරයාගේ වුවමනාවන්ට යටත් වී, සමහර විට බළල් අතක් බවට පත්වී, අනවශ්‍ය දේශපාලන විවේචනයකට තමන් හසුකරගන්නට ඉඩ දෙන්නේ ඇයි? ■
හරි ක්‍රමවේදයකට නෙවෙයි ගාල් කරලා තියෙන්නේ – ටෙලිනාට්‍ය අධ්‍යක්ෂ රංගන ශිල්පී රොෂාන් රවින්ද්‍ර
■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ඔබේ වැඩි කැමැත්ත තියෙන්නේ රූපවාහිනියට නේද?
මම රූපවාහිනියට කැමතියි. ටෙලි නිර්මාණයකට අපි සම්බන්ධ වුණාම වැඩි ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් ටෙලිනාට්‍ය බලනවා කියන පදනමේ ඉඳලා මම එහෙම කියන්නේ. අද අපේ රටේ ඇති වෙලා තියෙන තත්වය එක්ක වැඩිම ප්‍රේක්ෂක ප්‍රතිචාරය තියෙන්නේ රූපවාහිනියේ. මම වැඩියෙන්ම දායක වෙලා තියෙන්නෙත් ටෙලි නාට්‍යවලට. වැඩකට නැති චිත්‍රපට දහයක රඟපානවාට වඩා එක හොඳ ටෙලිනාට්‍යක රඟපෑවත් ඇති. මෑත භාගයේ හරිහමන් සිනමා කෘතියක් අපේ රට් හැදුණේ නෑ. අපි ලෝක සිනමාවේ උසස් කෘති රසවිඳලා තියනවා. අපේ සිනමාව තව බොහෝ වර්ධනය වෙන්න ඕනෑ. මීට වඩා හොඳ නිර්මාණ බිහි වෙන්න ඕනෑ. පිටපත් රචකයෝ, අධ්‍යක්ෂවරු බිහි වෙන්න ඕනෑ. ලොකේ දියුණු රටවල සිනමා කලාව ඉදිරියෙන්ම තියනවා. කලාව ඉදිරියෙන් තියන රටවල් දියුණු වෙලා තියනවා.
අපි අපේ රටේ ටෙලිනාට්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ කඩාවැටීම ගැන කතා කළාට මේ වෙනකොට ලෝකයේ රූපවාහිනී මාලා නාටක සිනමාව තරමටම මුදල් වියම් කරන, වෙහෙස වෙලා හදන, ජනප්‍රිය නිර්මාණ බවට පත් වෙලා තියනවා. අපේ රූපවාහිනියට ඒ වගේ වැඩක් කළාම කියන්නේ මෙයා රූපවාහිනියයි, සිනමාවයි පටලවාගෙන කියලා. අපි රූපවාහිනී මාධ්‍යයේ විනාශය පැත්තට යනකොට වෙනත් රටවල් දියුණු පැත්තට ගමන් කරමින් ඉන්නවා.
ලංකාවේ ක්‍රිකට් ටීම් එක හරියට දක්ෂතා දක්වන්නේ නෑ කියලා මේ දවස්වල මුළු රටම කතා කරනවා. කැළඹිලා තියනවා. පරණ මනිස්සුත් ඒ ගැන කතා කරනවා. ලෝකේ ඉන්න ක්‍රිකට් විශේෂඥයෝ ගෙනැත් කතා කරනවා. ඒත් මේ කලාවට වෙලා තියන හානිය ගැන කතා කරන්න කවුරුවත් නෑ. කලා ක්ෂේත්‍රයේ 25,000 ක් විතර වැඩ කරනවා. නායකයෙකුටවත් ඔළුවක් තිබුණොත් මේක ගොඩ ගන්න ඕනෑ කියලා ලොකු දෙයක්.
පාලකයෝ මිනිස්සු ඥාණනය කරන කලාවට අනුග්‍රහය දක්වන්නේ නෑ කියන එකයි පොදු පිළිගැනීම..
අපේ රටවල ඒක එහෙම වෙන්න පුළුවන්. දියුණු රටවල තත්වය ඊට ටිකක් වෙනස්. කලාව කියන්නේ රටක් දියුණුයි ද කියලා මනින මිනුම් දඬුවලින් එකක්. ඇතතටම අපිට තේරෙන්නේ නෑ. හරි අර්බුදකාරී තැනක මේ ක්ෂේත්‍රය තියෙන්නේ. බැරිකම නෙවෙයි. අවශ්‍යතාව තියෙන එක මිනිහෙක් හිටියා නම් හදන්න පුළුවන්. නාලිකාවල ඉන්න අයටත් යම් රසවින්දනයක් හෝ තිබුණා නම් මේ වගේ වෙන්නේ නෑ. මම හිතන්නේ රසවින්දනය කියන දේ නාලිකාවල ඉන්න අයට ආදාල නෑ. ඒ අය ඉන්නේ වෙන තැනක. ඒ නිසා ඒ අයට මොකුත් කියන්නත් බෑ. අපි නිර්මාණකාරයෝ හැටියට ඔය කියන සේරම ඔළුවේ තියාගෙන තමයි නිර්මාණ කරන්න ඕනෑ. මම මහා බර නිර්මාණයක් කරලා මිනිස්සු මේක බලන්න ඕනෑ කියලා බල කළාට වැඩක් නෑ. මිනිසුන්ටත් ඒක බලන්න පුළුවන්කම තියෙන්න ඕනෑ. ඒ නිසා සරල රසවින්දනය ඕන්නෑ කියන තැන නෙවෙයි මම ඉන්නේ. සරල රස වින්දනය විතරක්ම තියාගත්තොත් අපේ රසවින්දනය මොට වෙනවා.
රස වින්දනය විවිධයි යථාර්ථවාදී නිර්මාණ වාගේම ෆැන්ටසි බලන්නත් මිනිස්සු කැමතියි..
අපි අපේ නිර්මාණ හරහා යම් කිසි මතවාදයක්, නිර්මාණ රසවින්දනයක් ගොඩනගන්න ඕනෑ කියලා හිතනවා. චිත්‍රපටියක් බලනකොට ඒක රස විඳින්න මම තෝරා ගත්ත ක්‍රම විධි ටිකක් තියනවා. ළමයෙක් වුණත් එහෙම යම් විධික්‍රමයක් එක්ක කෘතියක් රස විඳින්න පුහුණු කරන්න ඕනෑ කියලා මම හිතනවා. අපි යමක් ළමයෙකුට රසවිඳින්න දුන්නාම ඒ ළමයාගේ රසවින්දනය හැදෙන්නේ එතැනින්. චිත්‍රපටි පාසල්වලින් කරන්නේ ඒකනේ. චිත්‍රපටි පාසලක ඉගෙන ගත්තහම රසවින්දනය පිළිබඳ යම් අදහසක් හැදෙනවා. රූපවාහිනිය දාලා විකාශය වන දේ බලනවා කියන තැනින් මෙහාට අපේ ප්‍රේක්ෂකයා ගන්න ඕනෑ. ඒ වගකීම තියෙන්නේ මේ මාධ්‍ය භාවිත කරන අයට. තියෙනවාට වඩා ජීවිතය ගැඹුරින් දැනෙන්න ප්‍රක්ෂේපනය කරන්න පුළුන් නම් හරිම වටිනවා. මගේ රාජකාරිය ඒක කියලා තමයි මම හිතන්නේ. මට පිටරටවල ඉන්න සමහර අය කතාකරලා කියනවා අපේ අපේ ජීවිතවල කතාව තමයි තණමල්විල නාට්‍යයේ තියෙන්නේ කියලා. සිනමාව සම්බන්ධයෙන් මම කියන දේ එක විෂයක් පමණයි. සරල රසවින්දනය සඳහා දේවල් හදන්න මිනිස්සු ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. හැබැයි මම කියන තැන ඊට ටිකක් එහා තියෙන්නේ. ඒ සඳහා යම් පරිචයක් අවශ්‍යයි.
තණමල්විල කොල්ලෙක් අත්දැකීම මෙන වගේද?
තණමල්විල කොල්ලෙක් හදපුවාම, නාලිකාවල තියෙන බලාධිකාරයත් එක්ක කොහොමද නිර්මාණයක් විකුණාගන්නේ කියන ගැටලුවට මට ඉස්සෙල්ලාම මුහුණ දෙන්න වුණා. ටෙලිනාට්‍ය නිෂ්පාදනයකට ගෙවන්න වෙන්නේ බොහෝම අඩු මුදලක් කියලා තමයි රූපවාහිනී නාලිකා පෙන්වා දෙන්න හදන්නේ. තණමල්විල කොල්ලෙක් නාට්‍යයෙන් ඒකට උත්තරයක් හම්බ වුණා. ලංකාවේ ප්‍රේක්ෂකයා ඉන්දියානු දීර්ඝ ටෙලි නාට්‍යයම නෙමෙයි ඉල්ලන්නේ, වෙන බලන්න දෙයක් නැති නිසා පෙන්වන දේ බලාගෙන සිටීමට ඔවුන්ට සිදු වෙලා කියලා තණමල්විල කොල්ලෙක් සනාථ කළා. සම්මත වට්ටෝරුවෙන් මිදිලා වෙනස් විදිහට හැදෙන නාට්‍යක් ජනප්‍රිය කරන්න පුළුවන් බව අපි පෙන්නුවා. ඒකත් දැක්කේ නෑ වගේ ඉන්න ස්වභාවයක් තමයි තියෙන්නේ. සිනමාව හරි, කලාව හරි හරියට හදාරපු කෙනෙක් තණමල්විල නාට්‍ය බැලුවොත් මගේ නාට්‍ය කොතනද ස්ථානගත වෙන්නේ කියලා වටහාගන්න පුළුවන්. වර්ණවත් රූපරාමු තමයි අපේ ප්‍රේක්ෂකයා ඉල්ලන්නේ කියලා පහුගිය කාලේ රූපවාහිනී නාලිකාවලින් මතයක් හදලා තිබුණා. එහෙම හිතලා කිසිම අන්තර්ගතකින් තොරව පාට පාට දේවල් පෙන්වන්න පටන් අරන්. සිනමා කෘතියක හරි, ටෙලි නාට්‍යක හරි වර්ණවත්භාවය කියන්නේ ඕක නෙවෙයි. වර්ණවත්භාවය තියෙන්න ඕනෑ නිර්මාණ අන්තර්ගතයේ. ඒ අන්තර්ගතයට ගැලපෙන්නයි වර්ණ තියෙන්න ඕනෑ.නැවත ටෙලි නාට්‍යක් කරන්න මම ලෑස්ති වුණා. නිෂ්පාදකවරයක් කැමති වෙලා ඉඳලා ආයෙත් බෑ කියලා තියනවා. ඒ නිසා වෙනත් නිෂ්පාදකවරයෙක් සොයන ගමන් ඉන්නේ. චිත්‍රපටියකුත් ලෑස්ති කරන් නිෂ්පාදකවරයෙක් හොයමින් ඉන්නවා.
කලා ශිල්පීන් හා තාක්ෂනික ශිල්පීන් බොහෝ දෙනෙක්ගේ ආදායම් මාර්ග ඇහිරී ගිහින් තිබෙනවා නේද?
මේ වෙනකොට හැමෝම අපිට බල කරමින් ඉන්නේ වැල යන අතට මැස්ස ගහන්න කියලා. ශිල්පීන් ලෙස මේ වෙලාවේ අපි ඉතාම අමාරු තත්වයක ඉන්නේ. බලයට පත් වෙන පාලකයන්ටත් අපි දිගින් දිගටම මේ කෂේත්‍රයේ තියෙන ප්‍රශ්නය ගෙනිහිල්ලා තියනවා. මේක කාට හරි තේරෙයි කියලා හිතලා. ඒත් තවම තේරිච්ච එකෙක්වත් ආවේ නෑ. අපේ කලාවේ තියන කඩා වැටීම කියලා මම අදහස් කරන්නේ සමස්ත සමාජ ක්‍රමයේම කඩා වැටිලා නිසා මේ ක්ෂේත්‍රයත් කඩා වැටිලා කියන එක නෙමේ. කොවිඩ් තත්වය නිසා මුළු ලෝකයම මුහුණ දීලා තියෙනවා කියන තත්වයත් නෙවෙයි. මම කියන්නේ කොවිඩ් එන්න කලිනුත් අපිට ප්‍රශ්න තිබුණා. කොවිඩ් ආවට පස්සේ ඒ තත්වය වඩාත් වැඩි වුණු එක ඇත්ත. අපි හරි පාරක නෙමේ මේ ගමන් කරමින් ඉන්නේ. හරි ක්‍රමවේදයකට නෙවෙයි ගාල් කරලා ඉන්නේ. අපේ හිටපු ප්‍රවීණයෝ පවා තමන්ගේ ගොඩ හදා ගන්න කටයුතු කළා මිසක් පොදුවේ ක්ෂේත්‍රයේ අනාගතය ගැන හිතන්න ඕනෑ කියන තැන හිටියේ නෑ. තම තමන්ගේ නම් හදාගෙන තම, තමන් ගොඩ යන විදිහක් තමයි බොහෝ අය බලන්නේ. ව්‍යාපාරයක් ලෙස මේ ක්ෂේත්‍රය ගොඩ නගා ගන්න ඇයි අපිට බැරි. මේ රටවල පාලකයින්ගෙනුත් මීට වඩා දෙයක් බලාලොරොත්තු වෙන්න බෑ.
ආසියාවේ හොඳම ටෙලිනාට්‍ය කලාව තිබුණු රට අපේ රට කියලානේ කියන්නේ. එක්තරා නාලිකාවකින් තමයි ඒක නැති කරේ. මේ නැති කිරීමේ පළමු වෙඩිල්ල පත්තු කළේ. ඉන්දියාවේ පෙන්නගන්න බැරිව තිබුණු ටෙලි නාට්‍ය මෙහේ ගෙනැල්ලා හඬ කවලා පෙන්නන්න පටන් ගත්තා. ඊට පස්සේ ඉන්දියාවෙන් අධ්‍යක්ෂවරු ගෙනැල්ලා මෙහෙ නාට්‍ය හදන්න පටන් ගත්තා. ඊට පස්සේ මෙගා නාට්‍ය ආවා. ඒ අර්බුදයේ දිගුව තමයි අපි මේ ගෙවමින් ඉන්නේ. ආපහු මේ ක්‍රමය හදනවා නම් හදන්න පුළුන් ඒ අයටම තමයි. මේ නාලිකා දෙක තුන ඇතුළේ ඉන්දියානු, තුර්කි, නළු, නිළියෝ පිරිලා ඉන්නකොට අපි කොහෙද වැඩ කරන්නේ. අපිට ඉන්දියාවේ ගිහින් වැඩ කරන්න පුළුවන්ද? අපේ ඒවා ඉන්දියාවේ පෙන්වන්න පුළුවන් ද? රටක් විදිහට අපට ප්‍රතිපත්ති තියෙන්න ඕනෑ. එතකොට තමයි අපිට දැනෙන්නේ අපි වෘත්තිකයෝ කියල.
හැම දේම ගෝලීය වෙලා නිසා අපට මේ තත්වයන් තුළ වැඩ කරන්න සිදු වෙනවානේ..
නිකම්ම ග්ලෝබල් වුණා කිය කිය ඉඳලා වැඩක් නෑ. මෙගා නාට්‍යවල එකම කට්ටියක්, එක දිගට තමන්ගේම පිරිසක් දාගෙන වැඩ කරගෙන යද්දි තව නළුවකුට, නිළියකට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ කොහොමද? ආසියාවේ හොඳම ටෙලිනාට්‍ය කලාව තිබුණා කියපු කාලේ අපේ නාට්‍යක තිබුණේ කොටස් 12 යි, 18 යි. දැන් 100 යි, 200 යි, 300 යි, 1000 යි. නව මාධ්‍ය පැමිණීම ගැන අද අපි කතා කරනවා. ඒවා ආවත් අවසානේ රූපවාහිනී නාලිකා අපිව හූරගෙන කන එකමයි වෙන්නේ. නිර්මාණකරුවෙක් නිර්මාණයක් කරල නාලිකාවට විකුණුවාට පස්සේ ගිවිසුම අනුව යූටියුබ් අයිතිවාසිකමත් ඒ අය අරගන්නවා. කන්න තියන සේරම ටික කාලා මෙන්න මේක කාපන් කියලා අපට හපේ විසි කරනවා.
ශාරුක් ඛාන් ආවේ රූපවාහිනී මාලා නාටකකවලින්. ඉන්දියාවේ බොහෝ නළු, නිළියෝ රූපවාහිනියෙන් සිනමාවට එන්නේ. එහෙම ඇවිල්ලා ආයෙත් රුපවාහිනියට යන්න ඒ අයට සිද්ධ වෙන්නේ නෑ. මොකද එතන ඉඳලා සිනමා කර්මාන්තය ඇතුලේ ඔවුන්ට හොඳින් පවතින්න පුළුවන්. අපේ රටෙත් එහෙම තත්වයක් තියනවා නම් රූපවාහිනිය බදා ගෙන ඉන්න ඕනෑ නෑ. අත්දැකීම් තියන අයට රූපවාහිනියෙන් සිනමාවට ඇවිත් හොඳ නිර්මාණ කරන්න තිබුණා.■
ශුද්ධ සංගීතයේදී හැඟීම් එකයි – දර්ශන රුවන් දිසානායක
■ නිත්‍යා සෙව්වන්දි
සංගීතඥයෙකු මෙන්ම චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු වන දර්ශන රුවන් දිසානායක මේ දිනවල සංගීතවත් කළ මහපොළව ටෙලිනාට්‍යයේ තේමා ගීතය කතා බහට ලක් වී ඇත. ඔහු සංගීතය දකින ආකාරය පිළිබඳව පිළිසදරක යෙදුනෙමු.
‘ටෙලි නාට්‍ය සංගීතය තුළ මම නිර්මාණය කළ උපරිමයක් විදිහට මහපොළව ටෙලිනාට්‍යයේ සංගීතය හඳුන්වන්න පුළුවන්, පිටරටවල පවා මහපොළවෙ සංගීතය විශේෂ කතා බහකට ලක් වෙලා තියෙනවා. මෙතෙක් කල් ටෙලි නාට්‍ය සංගීතය තුළ භාවිත නොවුණ ආකෘතියක් මම ගෙනවා ඒ නාට්‍යට. විශේෂයෙන්ම තේමා ගීතය සහ පසුබිම් සංගීතය. තේමා ගීතය ගායනා කළේ තුසිත් සිම්සන් සහ සචිනි සඳමාලිගේ. ඒ දෙන්නව මම මේ ගායනය උදෙසා අලුතින් යොදාගත්තේ. සංගීත ක්ෂේත්‍රයේ විශේෂඥයෝ රෝහණ වීරසිංහගේ ඉඳලා ජානක ෆොන්සේකා ආදී ගොඩක් අය මේ මහපොළව ටෙලිනාට්‍ය සංගීතය ගැන මට කතා කරලා අගය කළා. මටම පුදුමයි මේ සංගීත නිර්මාණය පිළිබඳව වැඩිපුරම අගය කළේ ලංකාවේ සංගීතඥයින්. ඒ අතර විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්ය මහාචාර්යවරුනුත් ඉන්නවා. ඒක ලංකාව තුළ සිදුවුණු විශේෂ සිදුවීමක්. මේකට හේතුවෙනවා මේ ටෙලිනාට්‍ය අධ්‍යක්ෂකවරයා වන සුමිත් රත්නායක. ඔහු සුවිශේෂී අධ්‍යක්ෂකවරයෙක්. එයාගේ භාවිතාව තුළ අලුත් වෙනසක් කරන්න මට නිදහස දුන්නා. සාමාන්‍යයෙන් පරණ අයගෙන් ඒ වගේ නිදහසක් හම්බවෙනවා අඩුයි. මොකද එයාලා එල්බගත් දේවල් තියෙනවා. මට මේකෙදි එල්බගත් දේ නැතුව හිතුවක්කාරී විදිහට මගේ ගවේෂණය සිදු කරන්න මට අධ්‍යක්ෂකවරයා නිදහස දුන්නා.
මේ ගීතයේදී සංගීත සංයෝජනයේ ආකෘතිමය වෙනසක් සිදු කරලා සම්ප්‍රදාය කඩලා තියෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් ගීතයක් ශ්‍රැති ස්වරයෙන් පටන් අරන් නැවත එම ශ්‍රැති ස්වරයෙන් ම ඉවර වෙනවාමයි. නමුත් මෙහි දී පටන් ගන්න ශ්‍රැති ස්වරයෙන් නෙමෙයි වෙනත් ස්වරයකින් තමයි ඉවර කරන්නේ. ඒක මට කරන්න පුළුවන් වුණේ සංගීතය ගැන මට තියෙන දැනුමට වඩා මට අනිත් සමාජය ගැන, සොබාදහම, ඉතිහාසය ආදී විෂයන් පිළිබඳව මට තියෙන සංවේදීකම, කියවීම නිසාවෙන්.
අතීතයේ සිට අපි ඉස්සරහට යනවා මිසක් නැවත මුලට යන්නේ නෑ. අතීතය නැවත වෙනත් වෙනත් ආකාරයෙන් හමුවෙන්න පුළුවන්. ඒකටම අපි ආපහු එන්නේ නෑ. අපි ආපහු හෝමෝ හැබිලිස් වෙන්නේ නෑ. නමුත් අපි දැන් ඇවිත් ඇවිත් පරිහානියේ කෙළවරට යනවා. මට කියන්න ඕන වුණා මේ ගීතයේදිත් සංරචනාව තුළ මිනිසුන්ගේ සංවේදනා වෙන විදිහකට. ඒකට තමයි ඔය ආකෘතිය භාවිත කළේ.
කිසිම කලා විෂයක් අපිට බෙදුම් රේඛාවකින් වෙන් කරන්න බෑ. සංගීතය වෙනස් වෙන්නේ දේශයෙන් දේශයට භාෂාව නිසා. භාෂාව වෙනස් වෙන්නේ පරිසරය නිසා. සොබාදහම තමයි භාෂාව වෙනස් කරලා දෙන්නේ. මිනිසුන්ගේ හැඟීම් දැනීම් සියල්ල එකයි. අපි වෙනස් වෙන්නේ භාෂාව නිසා. සංගීතය වෙනස් වෙන්නෙත් භාෂාව නිසා. භාෂාවේ හැඩය සංගීතය ගන්නවා. හැබැයි ඒ වගේම භාෂාව සංගීතයේ හැඩය ගන්නවා. ඒක තමයි සංගීතමය භාෂාව කියන්නේ. ලෝක සංගීතය වෙන් කරන්න බෑ බටහිර අපරදිග කියලා, ඒක ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක්. ගීත ආකෘතිය වචනවලින් වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. වචන නැතුව ශුද්ධ සංගීතයේදී මිනිසුන්ගේ හැඟීම් එකයි.
භාෂාවෙදි වෙනස් වෙන්නේ ප්‍රකාශනයයි. සංගීතයේදී භාෂාව අතික්‍රමණය කරගෙන යන්න පුළුවන්. ඒකෙදි මම සෑහෙන සැළකිළිමත් වෙනවා බෙදුම් රේඛාවලින් මිදිලා මේ පොළවෙ භාෂාවට අනුව හැඩයක් ගන්න. ඒ හැඩය අපේ අනනන්‍යතාව වෙනවා. ඒ හැඩය විශ්වීය තලයක නැත්තම් ගෝලීය තලයක තියන්න පුළුවන් නම්, ඒක තමයි මගෙ උත්සාහය. එංගලන්ත ගායිකාවක් වන නිලී සැන්ටනී මහපොළවෙ සංගීතයට පුදුම තරම් කැමතියි. එයාට තෙරෙන්නේ නෑ මේ ගීතයේ වචන. සංගීතයට පුදුමාකාර ඇල්මක් දක්වනවා. බංගලාදේශයේ විශ්වවිද්‍යාලයේ මොනාලි කථිකාචාර්යවරියක් මේ ගීතයට කැමැතියි. එතනින් තමයි මම සාර්ථකත්වය මනින්නේ. අපේ රටේ තියෙන ප්‍රශ්නය තමයි අපි විෂයන් උගන්න්නේ බෙදා වෙන්කරමින්. බෙදා වෙන්කරන තැනම අපි බෙදෙනවා මිසක් එකමුතුකමක් ගොඩනැගෙන්නේ නෑ. පාසල ඇතුළෙත් එහෙමයි ගණිතය, විද්‍යාව කරන අය වෙනම බමුණු මතයක, රදල තලයක ඉන්නවා. කලා කරන අය වෙනම චූල තැනක. ඒවා වෙන් වෙන්නේ අධ්‍යාපනය ඇතුළෙ. විෂයක් ඇතුළෙ තියෙන අන්තර් සම්බන්ධතාව උගන්න්නනේ නැති එකම මේ රටේ බෙදීමට ලොකු හේතුවක්. ආගම, භාෂාව, වර්ණය, විෂයන් අනුව අපි බෙදෙනවා. අධ්‍යාපනයෙදි කරන්නෙත් මේකමයි. ඒක නිසා තමයි සමාන ගෞරවයක් වෘත්තීන් අතර නැත්තේ. මේ කුඩා රට චින්තනය අතින් අදහස් අතින් බෙදිලා තියෙනවා පුදුමාකාර විදිහට. සංගීතයෙන් පුළුවන් ඒවා එකතු කරන්න. සකල කලාවම ඒ සඳහා හොඳ තෝතැන්නක්. කලාකරුවන්ට ලොකු වගකීමක් තියෙනවා මේ රටේ.
මම අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දකින අර්බුදය ගැන චිත්‍රපටයක් නිර්මාණය කරමින් ඉන්නවා, සහ ජාතික සංස්කෘතික සංහිදියාව පිළිබඳ දමිළ චිත්‍රපටයක කටයුතුවල නිරත වෙනවා. ඩියර් නේචර් නමින් ඉංග්‍රීසි භාෂාව ඇතුළු විවිධ භාෂාවන්ගෙන් ගායනා කරන ලද ගීත 8කින් යුක්ත ඇල්බමයක් එළි දැක්වීමටත් බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්නවා. මේ අවුරුද්දේ දී මගේ හැදැරීම් තුළින් ගොඩනගපු පොතක් එළි දැක්වීමටත් නියමිතයි.’■
වාසු කිව්වා අඬු පස්සේ කඩාගත්තහැකි දැන් පියවර ගන්න – මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරික බි්‍රටෝප්‍රනාන්දු
කඩවුණු පොරොන්දුව චිත්‍රපටියේ ඉඳලා, සිනමාවේ රංගනයෙන්, තිර රචනයෙන්, ගායනයෙන්, පද රචනයෙන් සහ සංගීතයෙන් විශාල කාර්යභාරයක් කළ හියුගෝ ප්‍රනාන්දු ඔබේ තාත්තා. ඔබ කලාවට නොගියේ ඇයි?
අපේ තාත්තා නිතරම කියපු දෙයක් තමයි කලාකාරයා කොළා විතරයි කියලා. එයා කිව්වා ඒ නිසා බත්වලට කවදාවත් කලාව තියාගන්න එපා කියලා. තේවලටයි සිගරැට්වලටයි විතරක් තියාගත්තාට කමක් නෑ කියලා. කලාව අමතර දෙයක් විදියට කරන්න බලාගෙන, වෙන ප්‍රධාන දෙයක් කරන්න කියලයි ඔහු කිව්වේ. ඒ නිසා මාත් ඇතුළු ඔහුගේ දරුවන් හයදෙනා කලාවට යොමු කළේ නෑ. ලොකු අයියා පමණක් කාලයක් හෘදය වස්තුවේ සැත්කමක් කරපු හින්දා විජය ස්ටුඩියෝ එකට අරගෙන ගිහින් සංස්කරණ වැඩවලට දැම්මා. වෙන රස්සාවක් කරන්න බැරි නිසා. අවුරුදු පහක් විතර අයියා ඒකේ හිටියා. එච්චර තමයි හියුගෝ මාස්ටර්ගේ දරුවන් කලාවට යොමු වුණේ.
නැත්නම් ඔබටත් කලා හැකියාවක් තියෙන්න ඇති..
අපේ පවුලේ හැමෝටම හොඳට ගායනා කරන්න පුළුවන්. අපේ ගෙදර සර්පිනා එකක් තිබුණා. අන්තිම අමාරු කාලයේ තාත්තා විකුණනතුරු. ඕවා වාදනය කරන්න අපට හැකි වුණා. ගිටාරය, ඩෝලය වාදනය කරන්න පුළුවන් වුණා. මට සර්පිනාව සහ ඕගනය යම් ප්‍රමාණයකට පුළුවන්. මගේ අයියා කෙනෙක් කැලිප්සෝ බෑන්ඩ් එකක හොඳ වාදකයෙක් විදියට වැඩ කළා. මම පල්ලියේ ගීතිකා කණ්ඩායමේ ගායනා කළා.
හියුගෝ ප්‍රනාන්දු ඒ කාලෙ ලංකාවේ ජනප්‍රියම චිත්‍රපටි ලියලා, ගීත ගයලා හිටියත් අමාරු කාලයක් තිබුණාද?
හැට ගණන්වල ඉඳලා සිනමාස් සමාගමේ රුපියල් දාහක මාසික පඩියට තමයි ඔහු වැඩ කළේ. ඒක ස්ථීර රැකියාවක්. ඒ වැටුපට පොත්පත් ලීවා, නළු නිළියන් පුහුණු කළා, ගායනා කළා. ඒ නිසා අපට යහපත් ආදායමක් තිබුණා. ඒ කාලේ අපේ පාරටම ටෙලිෆෝනයක් තිබුණේ අපටම විතරයි.
හැත්තෑවේදී හෙළ නළු නිළි හවුල කියා එකක් හැදුවා. අපේ තාත්තා ඒකේ උප සභාපති කෙනෙක්. එයාලා අදහසක් ගෙනාවා චිත්‍රපටි බෙදාහැරීම සංස්ථාවක මැදිහත්වීමෙන් කරන්න ඕනෑ බව. ඒ කියන්නේ චිත්‍රපටි සංස්ථාව. මේක සිනමාස් සමාගමට අභියෝගයක්. තාත්තා ඒ සමාගමේ වැඩ කරන අතරතුරේම චිත්‍රපටි සංස්ථාව ඉල්ලන යෝජනාවට කරගැහුවා. ඔවුන් දේශපාලන නායකයන් මුණගැහුණා. සිරිමා බණ්ඩාරණායක මැතිණිය විතරයි බලයට පත් වුණොත් චිත්‍රපටි සංස්ථාවක් පිහිටුවන්න කැමති වුණේ. ඒ නිසා අපේ තාත්තා, ඩොමී ජයවර්ධන, ස්ටැන්ලි පීරිස් වගේ අය ඇගේ වේදිකාවට නැග්ගා. තාත්තා යූඇන්පීකාරයෙක් වුණත් චිත්‍රපටි සංස්ථාව වෙනුවෙනුයි ඒක කළේ. ඊට පස්සේ තාත්තා සිනමාස් සමාගමෙන් අයින් කළා. ඔය කාලෙට කලින් අදට වඩා හෙට හොඳයි, චණ්ඩියා වගේ ජනප්‍රියම චිත්‍රපටි ලියමිනුයි තාත්තා හිටියේ. ඒ ජනප්‍රියත්වය උපරිම කාලයේ තමන්ගේම වැඩක් කරන්නට සිනමාස් එකෙන් අයින්වෙමු කියලා තාත්තාට යෝජනාවක් ආවා. තාත්තා කීවේ කාපු තැනක පහරන්නේ නෑ කියලා. එහෙම අයින් නොවී හිටපු තාත්තා අර ඡන්ද වැඩේ නිසා අයින් කළා. ඊට පස්සේ කිව්වා හියුගෝ මාස්ටර් සම්බන්ධ කිසිම චිත්‍රපටියකට සිනමාස් එකේ ස්ටුඩියෝ ආදී පහසුකම් දෙන්නේ නෑ කියලා.
ඊට පස්සේ?
තාත්තාගේ චිත්‍රපටි ආදායම සම්පූර්ණයෙන් නැති වුණා. තාත්තා කොහොමත් අඩි ගහපු කෙනෙක්. ඒත්, බීම තවත් වැඩි වුණා. මට මතකයි කාපු පිඟානේ ඔළුව තියාගෙන බුදියන තරමට බිව්වා. තාත්තාට සමහරුන් නඩු දාමු කියලා යෝජනා කළා. ඒත්, තමන්ට මෙච්චර කල් කන්න දීපු මනුස්සයාට එහෙම දෙයක් කරන්නේ නැති බව තාත්තා කිව්වා. අන්තිම කාලයේ චිත්‍රපටියක් දෙකක් ලැබුණා. ටිකක් ගොඩ ආවා. ඒත් ඒ වෙනකොට අපිත් රැකියා කළා. ගෙදර ආර්ථිකය සාමාන්‍ය තත්වෙට ඇවිල්ලා තිබුණා. ඒත්, අපේ තරුණ කාලයේ කලාවට එන පසුබිම අර සිදුවීම් නිසා ඇහිරුණා.
ඉස්කෝලේ ගියේ කොහොමද?
අපි මීගමුවේනේ. ඒ කාලේ අපේ පරම්පරාවම පල්ලියේ ඉස්කෝලෙන් තමයි අධ්‍යාපනය පටන්ගතතේ. ඊට පස්සේ අපි මාරිස්ටෙලා විද්‍යාලයට ගියා. මට කලින් ඉන්න අයියාට රුසියාවේ ශිෂ්‍යත්වයක් ලැබිලා ගියා. ඊටත් කලින් අයියා කොළඹ සෙමනේරියට ගියා. මාත් බ්‍රදර් කෙනෙක් වෙන්න සෙමනේරියට ගියා. ඒත් ටික කාලයක් ඉඳලා බැරි තැන මම ගෙදරට පණිවිඩයක් යැව්වා එතැන ඉන්න බෑ කියලා. අපේ අම්මලා කැමතියි පවුල්වල කවුරුහරි ස්වාමි කෙනෙක් ඉන්නවානම්. ඒ නිසා පවුලෙන් අයියා ඉන්න කොළඹ සෙමනේරියට මා යැව්වා. හැත්තෑඑක වෙද්දී මට අවුරුද්දක් දෙකක් ඉන්නට ගෙදර යන්න කියලා සෙමනේරියෙන්ම කිව්වා. ඒකට හේතුවක් තිබුණා. සෙමනේරිය හිටියේ යූඇන්පී හිතවාදීව. ඒත් අපට උගන්වපු ආර්ථික විද්‍යා ගුරුවරයා ශ්‍රීලනිපයට බරයි. හැත්තෑවේ ඡන්දයේදී ඔහු මහවැලියට විරුද්ධව හිටියා. අපි ඒ පැත්තේ. අනෙක් හැමෝම යූඇන්පී පැත්තේ. අපට වතුරත් ගැහුවා. මැතිවරණයේදී ඊ.එල්. සේනානායක හෙම පරදිනකොට අපි උඩ පැනගෙන හිටියා. ඒකෙන් පස්සේ තමයි හැත්තෑඑකේ කැරැල්ල අස්සේ මම ගෙදර ආවේ.
ඒ කාලයේ ලොකු දේශපාලන උනන්දුවක් තිබුණාද?
නෑ. අර සර් යූඇන්පී විරෝධී නිසා අපි කිහිපදෙනෙක් ශ්‍රී ලංකා පැත්තට බර වෙලා හිටියා. ඒත්, අපට කිසිම දේශපාලන දැනුමක් තිබුණේ නෑ. මට අවුරුදු දාහතක් විතර. මම හැත්තෑහත වෙනතුරු කිසිම දේශපාලනයක් කළේ නෑ. උසස්පෙළ කළාට පස්සේ රස්සාව හම්බ වුණා. හැත්තෑහතර වෙද්දී කාලගුණ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ දියතලාවේ රස්සාවකට ගියා. ඔය කාලයේ මීගමුවට ඡන්දය ඉල්ලුවා සමසමාජ පක්ෂයේ නෙල්සන් පීරිස් කියා කෙනෙක්. මගේ යාළුවෙකුගේ ඥාතියෙක්. මගෙන් පොඩි සපෝට් එකක් ඉල්ලුවා. නෙල්සන් අපේ ගෙදර ඇවිත්, දණගහලා තාත්තාට වැන්දාත් එක්ක. මොකද, ඔවුන්ට තාත්තාගේ සපෝට් එක ඕනෑ වෙලා තිබුණේ. මම ඔය කාලේ වාමාංශික පෙරමුණ ටිකක් ටච් කරගෙන හිටියා.
නව සමසමාජ පක්ෂයට ගියේ ඊට පස්සේද?
ඔය කාලයේ මට ලොකු තේරුමක් තිබුණේ නෑ. මට තිබුණ දේශපාලන උනන්දුව නිසා නව සමසමාජ පක්ෂයේ වැඩවලටත් සම්බන්ධ වුණා. නගර සභා ඡන්දයට තරග කළා. අසූතුනේදී විතර ගමේ තරුණ සමාජයක් හදාගත්තා. පල්ලියේ වැඩ කළා.
රැකියාවෙන් අයින් වෙලාද?
නෑ. මම කටුනායක වැඩට ආවා. දවස් දෙකක් වැඩ, දවස් දෙකක් ඕෆ්. ඒ නිසා දේශපාලන වැඩවලට විවේකය තිබුණා. මම වෙළඳ කලාපයේ කම්කරුවන් සංවිධානය කරන්න මම ගියා. ලීනස් ජයතිලක වගේ අයත් හිටියා. මුලින්ම අපි පොඩි රෝනියෝ සඟරාවක් ගහලා රුපියලට වික්කා. ඔය අප්‍රේල්වල වෙළඳ කලාපයේ ස්ට්‍රයික් රැල්ලක් ආවා. අප්‍රේල් බෝනස් ඉල්ලලා. මේක කම්කරුවන් අතරින් ආපු ඉල්ලීමක්. ඒ අස්සේ ගෑණු ළමයෙක් ලියපු කවියක් නිසා පොලීසියට අප අල්ලාගෙන ගියා. ළමයින් පිරිසකගේ රස්සාවක් නැති වුණා. නඩු දාන්න උත්සාහ කළත් අසමත් වුණා.
අන්තිමේදී වුණේ මේකයි. මම කම්කරුවන්ට නඩු පැවරීම් ගැන උනන්දු වෙන්න පටන් ගත්තා. හැමදාම කම්කරු උසාවියට ගිහින් බලාගෙන හිටියා. කම්කරු උසාවියට ගිහින් මීගමුවේ ලොකු නඩු තොගයක් කළා.
නීතිඥයෙක් වුණාද?
අධ්‍යාපන සුදුසුකම් සම්පූර්ණ කළේ නෑ. ඒත්, කම්කරු උසාවියේ ඕනෑම නියෝජිතයෙකුට පෙනී ඉන්න පුළුවන්. ඒත් මම පොත්පත් කියවලා හරස් ප්‍රශ්න අහන්න හුරු වුණා. මම කරපු නඩු ගොඩක් දින්නා. මේ ප්‍රශ්නය තුළ අපි අසාධාරණයක් වුණොත් නඩු පැවරීම්, කම්කරු කාර්යාලයට පැමිණිලි කිරීම් වැඩ කරන අයට හුරු කළා. ඔය කාලෙ වෙළඳ කලාපයේ පත්‍රිකා බෙදන්න දුන්නේ නෑ. මට මතකයි විවියන් ගුණවර්ධනත් වතාවක් පොලීසියට අල්ලාගෙන ගියා පත්‍රිකා බෙදන්න ගිහින්.
ඒත්, අපි දවසක් පත්‍රිකාවක් බෙදන්න ගියා. එදා නිවාඩු දීලා. ළමයි ගෙවල්වල ගිහින්. පොලීසිය ආවා. මා අත්අඩංගුවට ගත්තා. ජයන්ති රන්දෙණිය කියන අපේ මිතුරියයි මගේ නෝනායි මගේ ඇඟේ එල්ලුණා. අපි තුන්දෙනා ජීප් එකට දාගත්තා. අනෙක් අයට ගැහුවා. ගුටි කාපු අය අතරේ සුදර්ශන ගුණවර්ධන, ෆ්‍රෙඩී ගමගේ වගේ අයත් හිටියා. එතැනට එස්.බී. දිසානායක, වාසුදේව නානායක්කාර, අලෙවි මවුලානා වගේ පිරිසකුත් ආවා. මට ඇප දෙනතුරු ඒ අය ඇවිත් බලා හිටියා. පොලීසියෙන් මට කිව්වා ආපහු වෙළඳ කලාපෙට ආවොත් අඬු කඩනවා කියලා. එතකොට වාසු කිව්වා අඬු පස්සේ කඩාගත්තහැකි, දැනට ගන්න ඕනෑ පියවර ගන්න කියලා.
අතුරුදන් වූ අය වෙනුවෙන් පෙනී හිටියේ කොයි කාලෙ ඉඳන්ද?
මම කලින් කිව්වානේ ජයන්ත රන්දෙණිය ගැන. ඇයත් ඇගේ සැමියාත් මගේ මිත්‍රයෝ. එක් වතාවක ගෝරියකට ඇගේ සැමියා මැදි වුණා. ඒක ඔහු ප්‍රේමදාසට ඒ කාලයේ ප්‍රශ්න ගැන ලියපු නිසා, ඔහුගේ වැඩ තහනම් කිරීම වෙනුවෙන්ම පටලවපු ගෝරියක්. ගෝරිය ගැන පරීක්ෂණයක් කළා. ඒ පරීක්ෂණයට මට යන්න පුළුවන්ද කියා ඇහුවා. ඒත් මට යන්න බැරි වුණා. ලයනල් කියලා වෙන කෙනෙක් තමයි රංජිත් එක්ක ගියේ. ඒ පරීක්ෂණයෙන් පස්සේ එළියට බහිද්දී ඒ දෙන්නා වෑන් එකකින් හප්පලා, වෙඩි තියලා, මිනිය පුච්චලා අතුරුදන් කළා. මම එතැනින් තමයි අතුරුදන්වීම් ගැන හොයන්න පටන්ගත්තේ. ජයන්තිගෙන් ඉල්ලීමක් ආවා සැමියාට යුක්තිය ඉටු කරගන්නට උදව් වෙන්න කියලා. ඔය කාලෙම කම්කරුවන් 12 දෙනෙක් අතුරුදන් වුණා. අපි 1991 ඔක්තෝබර් 27 වැනිදා පළවැනි වතාවට රංජිත් සහ ලයනල් ඝාතනය කළ තැන සැමරීමක් කළා. අතුරුදන්වීම් අවසාන වන තෙක් සිහිකිරීම් නොනවත්වා කරන බව එදා පොරොන්දු වුණා. අදටත් ඒ සැමරීම කරනවා. ඒ කාලයේ තමයි මහින්ද රාජපක්ෂලා, වාසුදේවලා වගේ අයත් අතුරුදන්වීම් ගැන මැදිහත්වෙන්න පටන්ගත්තේ. අතුරුදන් වූ අය වෙනුවෙන් ජාත්‍යන්තර සහ දේශීය වේදිකාවල කතා කරන්න පටන්ගත්තේ. පසුකාලීනව උතුරේ අතුරුදන්වීම් වැඩිපුර සිද්ධ වුණා. දකුණේ අතුරුදන්වීම්වලට එරෙහිව කතා කරපු සමහරුන් ඊට පස්සේ ඒ විෂයෙන් ඈත් වුණා. ඒත් අපි 2010න් පස්සේ උතුරේ අතුරුදන් වූ පවුල්වල මව්වරුන් සංවිධානය කළා. 2015න් පස්සේ නැගෙනහිර මව්වරුන් සංවිධානය කරන්න මම මැදිහත් වුණා. ඒත් 2019 විතර වෙනකොට උතුරු නැගෙනහිර මව්වරුන් හොඳින් සංවිධානය වෙලා. ඔවුන් වෙනුවෙන් කතා කරන්නත් ගොඩක් අය හිටියා. මම නැවත වතාවක් දකුණේ අතුරුදන් වූ පවුල්වල සාමාජිකයන් එක්ක වැඩ කරන්න පටන්ගත්තේ ඒ නිසා. දැන් මම කරමින් ඉන්නේ ඒක.■
ඒක කිය කියා හිටියොත් ජීවිතේට ටෙලිනාට්‍ය ලියන්න බෑ – නාඩගම්කාරයෝ ටෙලිනාට්‍යයේ පිටපත් රචක සද්ධාමංගල සූරියබණ්ඩාර
නාඩගම්කාරයෝ කතා සංකල්පය කොහෙන්ද?
මේක මම හිතලා ගොඩනැගූ කතා සංකල්පයක් නෙවෙයි. මගේ ගම නුවර. අප්පච්චි කටුගස්තොට රාහුල විද්‍යාලයේ සංගීත ගුරුවරයා. අපි පුංචි කාලයේ ගමේ රස්තියාදු ගහන කොල්ලන් අල්ලාගෙන එකමුතු කලා කවය කියලා කවයක් හදාගෙන නාට්‍ය කළා. සරා වගේ කසිප්පුකාරයන්ම නෙවෙයි. ඒත්, තාත්තාට තිබුණ චේතනාවක් තමයි මේ ළමයින්ගේ ජීවිතයට වටිනාකමක් දෙන්න ඕනෑ කියලා. කතාවේ වස්තු බීජය ඒක. ඒත්, ඒක බොහෝදුරට වෙනස් වෙලා තියෙනවා. සමහර සිදුවීම්වලට පදනම් වුණේ තාත්තා ළමයින් එක්ක විඳපු අත්දැකීම්. මේවා මෙසේ විය යුතුයි කියලා මා හිතුවේ නෑ.
ඔබේ මූලික පදනම මුරණ්ඩු අය මෙල්ල කිරීමට කලාවට තියෙන හැකියාව වෙන්න ඇති..
ඒක තමයි මූලික අදහස. අපි සමාජයේ හැමදාම දකිනවා පුංචි වැරැද්දක් තිබුණත් පුද්ගලයන්ට ගහලා, තල්ලු කරලා දාන බව. මේ අයගේ වටිනාකම රැකගන්න උත්සාහ කරන්නේ නෑ. බෞද්ධ භික්ෂූන්ටත් ඒකයි වෙන්නේ. අධ්‍යාපනයේදීත් ඒකයි වෙන්නේ. මම ඇඟිලි සලකුණ කළ කාලයේ පාතාලයන් ඇසුරු කළා. එතකොටයි දැක්කේ, පාතාලයේ හිතාගන්න බැරි සුන්දර මිනිසුන් ඉන්න බව. අපේ සමාජය හැදිලා තියෙන්නේ ඔවුන්ට ගහලා වට්ටලා දාන්න. රිමාන්ඩ් එකට ගියත් එහෙමයි. පොලීසියට ගියත් එහෙමයි. කවදාවත් මිනිහෙක් හැදිලා එළියට එන්නේ නෑ.
හිරේ ගිහින් මිනිසුන් හැදෙන්නේ නැති බව ටෙලිනාට්‍යයේ ඉන්න හාමුදුරුවන්ගේ දෙබසක කියනවා..
ඔව්. අපේ සමාජයේ ඒ ඒ සංස්ථා තමන්ගේ වැඩේ කරන්නේ නෑ. තමන්ගේ වැඩේ කරන්න කියලා මේකෙදි කියනවා. ඔන්න එහෙම කියලා, මම සමාජ ශෝධකයෙක් නෙවෙයි උත්සාහ කරන්නේ. ටෙලිවිෂන් එක කියන්නේ මහා සමාජ වෙනසක් කරන්න ඉඩ තියෙන මාධ්‍යයක් නෙවෙයි. මම උත්සාහ කරන්නේ ඒ අවකාශයේ ඉඳන්, මේ ටෙලිනාට්‍යයවත් ඒ වගේ තැනකට ගෙනියන්න පුළුවන්ද කියා බලන්න.
ටෙලිනාට්‍ය කලාව කියන්නේ සාමාන්‍ය ප්‍රේක්ෂකයන්ට විනෝදෙන් බලන්න තියෙන අවකාශයක්. නාඩගම්කාරයෝ සරල, රසවත් ටෙලිනාට්‍යයක්..
මම උත්සාහ කළෙත් ඒක ගේන්නයි. ලොකු දේවල් කරන්න ඕනෑ නැහැ. මේක රස වින්දන මාධ්‍යයක්, සන්නිවේදන මාධ්‍යයක්. ටෙලි නාට්‍යයක් බලලා, හිනාවෙලා නිදා ගන්න පුළුවන්. ඒ නිසයි මම පොඩි හාස්‍යමය රසයක් රඳවා ගන්න බැලුවේ.
හාමුදුරුවන් සහ මාස්ටර් පැත්තක් බලාගෙන දීර්ඝ අවවාද අනුශාසනා දෙන දර්ශන තිබුණා නම් සාමාන්‍ය ප්‍රේක්ෂකයාට එපා වේවි..
ඕක ගැන තව දෙයක් කියන්න ඕනෑ. නාට්‍යය පටන්ගනිද්දී මම ඔහොම එකක් හිතුවේ නෑ. මම සාමාන්‍ය ප්‍රේක්ෂකාගාරය ගැන හිතුවේ. ඒත් දැන් පොඩි අභියෝගයක් තියෙනවා. දැන් ඔබලා වැනි අය මට කතා කළා. මේ ටෙලිනාට්‍යය බලාවි කියා නොසිතූ උදවිය මේකේ තියෙන ගැඹුර ගැන කතාබහ කළා. දැන් මම දෙගිඩියාවක. කවුරු වෙනුවෙන්ද මේක ලියන්නේ. මොන ප්‍රේක්ෂකාගාරයටද. සමහර වෙලාවක මම පිටු ගණන් ලියලා කපලා දැම්මා. සමහර වෙලාවට හාමුදුරුවන්ට පතරංග ජාතක වගේ දෙබස් ලිව්වා. අවවාද ලිව්වා. සමාජ විචාර ලිව්වා. මම ඉස්සරහට බලාගෙන ඉන්නේ මටම වුණේ මොකක්ද කියලා නැවත හැරී බලන්නට.
සමහර අය දීර්ඝ ටෙලිනාට්‍යයක් විකාශය වෙන අතරතුරේ ඉතිරි කොටස් ලිවීම විවේචනයට ලක් කරනවා. ඒත්, ඒක වෙනම අත්දැකීමක් නේද?
අපට අපි ගැනම පොඩි රාමුවක් එනවා. අපි කොටස් 40ක ටෙලිනාට්‍යයක් ලීවොත් ඒක අවසන්. මම ඒක වැරදි බව කියන්නේ නෑ. අග හිතාගෙන ටෙලිනාට්‍යයක් ලියලා ඉවර කරන්න පුළුවන් නම් හොඳයි. ඒත් අපි මේක කරන්නේ කොටස් විදියට. කොටස් විසිදෙකක් විතර එක දිගට කරනවා. ඊට පස්සේ දවස් 15ක් නිහඬව ඉන්නවා. නැවත පටන්ගන්නවා. ඒකෙන් අපට පෝෂණය ලැබෙනවා. මම ඇදගෙන යන්න බැරි තරම් ටෙලිනාට්‍යය ඇදගෙන යන්න කැමති නෑ. යම් තැනකදී අවසන් වෙන්න ඕනෑ. මිනිසුන් ඉවර කළේ ඇයිද කියලා විමසන තැනදී ඉවර කරන්න ඕනෑ. ඉවර නොකරන්නේ ඇයිද කියා අහනතුරු නොඉඳ. ටෙලිනාට්‍යයක් විකාශය වෙන අතරතුරේ ලැබෙන පෝෂණයත් එක්ක අපට වෙනස්ම තැනකට කතාව ගන්න පුළුවන්. සමහරුන් අහනවා අතර මැද්දේ, අහවල් චරිතයට වෙන්නේ අහවල් දේ නේද කියලා. එතකොට මට හැඟීමක් එනවා ඒක කරන්න එපා කියලා. එතකොට ලියන්නෙක්ට වාසියක් වෙනවා. දීර්ඝ නාට්‍යය ලියන්න වෙන්නේ ඒ විදියට තමයි.
ගේම් ඔෆ් ත්‍රෝන්ස් වගේ දැවැන්ත කතා මාලාවක පවා මුල් කොටස් විකාශය වෙනකොට අවසානය තීන්දු වෙලා නෑ..
ඒක හරි. ගේම් ඔෆ් ත්‍රෝන්ස් එකේ සමහර චරිත එක පාර මරා දානවා. කතා මාලාව ඇදෙනවා වගේ නම්, එකපාර වෙනසක් කරනවා. ඔවුන් අවුරුද්දකට වතාවක් සීසන් විදියටයි යන්නේ. අපි නාට්‍යය යන අතරේයි කරන්නේ. ඒත්, මේක ලියන්නෙක්ට පෝෂණය වෙන්න හොඳයි.
නාඩගම්කාරයෝ එකේ ඉන්න සමහර නරක චරිත පවා දුෂ්ඨයන් බව පේන්නේ නෑ. සමහර චරිත බලා ඉන්න ආසයි. ඔබ ඒ බව දන්නවාද?
මම දන්නවා. කුකුළා ලකුණ මුදලාලි පවා සංකීර්ණ චරිතයක්. ඒ කිසිම චරිතයක් එක්ක ප්‍රේක්ෂකයන් තරහා වෙන්නේ නෑ. මාලන් කියන්නෙත් ගමකින් නගරෙට ආපු කෙනෙක්. මේවා ඇත්තටම තියෙන දේවල්නේ. අපට කියන්න බෑනේ ටවුමට ඇවිත් නිළියක් වෙන්න හදන සිඟිති වගේ තරුණියක් වැරදියි කියලා. එයාලාට මේ සිස්ටම් එකත් එක්ක ගනුදෙනු කරන විදිය තේරෙන්නේ නෑ. එයාලාට තවම හුරු නෑ. එයාලා හුරුවෙනකොට පරක්කු වෙන්න පුළුවන්. ඒත්, කිසිම චරිතයක් නරකයි කියලා කියන්න බෑ.
ඔබ චරිත ගැන දන්නවා කීවා. පුංචි චරිතවලට පවා ඔබේ විශේෂ සැලකීමක් තියෙන බව පේනවා..
මේ වගේ ටෙලිනාට්‍යයක් පටන්ගනිද්දී, අවසානය ගැන සීයට සීයක් දන්නේ නෑ. නාට්‍යය වෙනස් වේවි. ඒත්, චරිත වෙනස් වෙන්න බෑ. මුලින් අපි චරිත සම්පූර්ණයෙන් හදන්න ඕනෑ. හිතන විදිය, නම, හැසිරීම් ආදිය ස්ථාවර වෙන්න ඕනෑ. ඒ ඒ චරිත වෙනස් වෙන්න ඕනෑ අපට පෙනෙන හේතු මත විතරයි. සරාගේ අභ්‍යන්තරයේ ඉන්න අහිංසක කොල්ලා එළියට එන්න ඕනෑ හැමෝටම පේන විදියට. මම දන්න විදියට සමහර පාතාලයන්, අපරාධකරුවන් බිහිවෙන්නේ හිත හොඳ වැඩි නිසා. සරා ඇයි මාස්ටර්ට යටහත් වුණේ. මාස්ටර් මුලින්ම ඔහු පොලීසියට අල්ලා නොදුන් නිසා. සමහර විට ඒ ගති ලක්ෂණ ඉස්සරහට වෙනස් වේවි. මාත් දන්නේ නෑ. ඒත් එහෙම වෙන්නේ අපට හොඳට පේන හේතු, සිදුවීම් නිසා.
කොළඹ නාගරික විසික්ත කාමරවල දෙබස් පවුල් ප්‍රශ්න විසඳන මෙගා ටෙලිනාට්‍යයකට වඩා, මේ වගේ ටෙලිනාට්‍යයක් මෙගා විදියට කිරීම අභියෝගයක්..
ඒක අමාරු වැඩක්. කලාව පෝෂණය වෙන්න නම් ආර්ථික හයිය ඕනෑ. මෙගා සහ වීකෙන්ඩ් කියලා ටෙලිනාට්‍ය බෙදන්නේ ආර්ථික සාධක නිසා. සති අන්ත ටෙලිනාට්‍යයකට බජට් තියෙනවා. මෙගා කියන වචනෙත් ගැලපෙන්නේ නෑ. මේවා මෙගා නම්, ගේම් ඔෆ් ත්‍රෝන්ස් එකට කියන්නේ මොකක්ද. ලාබෙට, දිගට කරන්න පුළුවන් ඒවා තමයි සාමාන්‍යයෙන් දිනපතා යන්නේ. වියදම අඩු නිසා තමයි හැමදාම විසික්ත කාමරයට ටෙලිනාට්‍ය සීමා වෙන්නේ. හැමවෙලේම පවුලේ අය කතා කරන්නේ සෝෆා එකේ ඉඳගෙන. අපේ ගෙවල්වල ජීවිතේට සෝෆා එකේ ඉඳගෙන කතා කරන්නේ නෑ. ඒත් මේක ලයිට් කරලා හදා ගත්තාම ටෙලිනාට්‍යයට ලේසියි. මම ඇත්තටම අභියෝගයක ඉන්නේ. හැබැයි අපේ නිෂ්පාදක, අධ්‍යක්ෂ කතා කරලා කොහොමහරි කරන්නයි සැලසුම් කළේ. ස්වර්ණවාහිනිය අපට ගෙවන්නේ නෑ කියලා නෙවෙයි මේ කියන්නේ. අපේ කර්මාන්තයම ඉන්නේ ආර්ථිකමය ගැටලුවක. ඉස්සර ගාමිණී ෆොන්සේකා, විජය කුමාරතුංග වගේ අය සමාජ ශක්තිය හදාගත්තේ චිත්‍රපටිවල රඟපාලා. ඒත්, දැන් නළුවෙක් ජීවත්වෙන්නේ කොච්චර අමාරුවෙන්ද.
ඒත් ඒ අමාරුකම් ගැන බැණ බැණ නිකම් ඉන්නත් බෑ නේද?
අන්න ඒක තමයි. ටෙලිනාට්‍යයක් ලිවීම වෙනුවෙන් ගෙවන මුදල ගැන මා තෘප්තිමත් නෑ. ඒත් මම ඒක කිය කියා හිටියොත් ජීවිතේට ටෙලිනාට්‍ය ලියන්න බෑ. අපි කරන්න ඕනෑ ලැබෙන දෙයින් උපරිමය. නවාතැන් අරගෙන, බාහිරට ගිහින් තමයි රූගත කරන්නේ. ගමක වුණත්, ගෙවල්වලට දර්ශන සීමා කළොත් දවසකට කරන දර්ශන සංඛ්‍යාව වැඩි කරගන්න පුළුවන්. ඒත් මම මේ නාට්‍යයම සැලසුම් කළේ බාහිර. මම කීවේ, ගෙවල් ඇතුළේ රූගත කරන්න හිතන්න එපා කියලයි. ඉදිරියේදී වැහි කාලයක් ඒවි. කොච්චර දර්ශන දවසකට කරන්න පුළුවන්ද කියන එක සැකයි. දැන් අව්ව. ඒත් එහෙමයි කියලා රූගත කිරීම් නවත්වන්න බෑ. ඔය වගේ නිෂ්පාදන අභියෝග තමයි වැඩිපුර තියෙන්නේ. කතාව දිගටම උණුසුම් විදියට ලිවීමේ අභියෝගයට වඩා අර ප්‍රායෝගික ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ.
දැන් විශාල පිරිසක් මේ නාට්‍ය බලනවා. ඒ කියන්නේ, රාමුවෙන් පිට වැඩක් මහන්සිවෙලා කළොත් බලන්න අය ඉන්නවා කියලයි..
ඒක නම් පේනවා. ලංකාවේ මිනිසුන් ටෙලිවිෂන් බලනවා අඩුයි. මම වුණත් බලන්නේ නෑ. අපි යූටියුබ් එකෙන්, අන්තර්ජාලයෙන් තමයි වැඩිපුර බලන්නේ. මේ ටෙලිනාට්‍යය ටෙලිවිෂන්වලට කරපු නිර්මාණයක්. සෑහෙන පිරිසක් ටෙලිවිෂන් එකේ බලනවා. මමත් සිවාත් (අධ්‍යක්ෂ ජයප්‍රකාශ් සිවගුරුනාදන්) නිතර කතා කරන්නේ, මොකක්ද බං මේකට මිනිසුන් කැමතිවෙන්න හේතුව කියලා. අපට හිතෙන්නේ නාඩගම්කාරයෝ මාර වැඩක් නෙවෙයි කියලයි. එක වෙලාවක (අධ්‍යක්ෂවරයෙක් වන) අනුරුද්ධ ජයසිංහගෙන් මම ඇහුවා මේක ගැන අදහස. ඔහු කිව්වා මේක සමහරුන්ට මඟහැරුණු ගමේ සංස්කෘතික, කලා අනන්‍යතාවක් තියෙන ටෙලිනාට්‍යයක් කියලා. තණමල්විල කොල්ලෙක් එකේ ගම තියෙනවා. නාඩගම්කාරයෝ එකේ තියෙනවා තණමල්විල කොල්ලෙක්ට මඟහැරුණු සංස්කෘතික පැත්තක්. උදාහරණයක් විදියට ටෙලිනාට්‍යයේ යන නාඩගම්, නූර්ති සිංදු ගැන ලොකු උනන්දුවක් හැදිලා. අපේ හිත් ඇතුළේ ඒ ගැමි සංස්කෘතික පැත්තට බැඳීමක් තියෙනවා.
අනෙක් පැත්තෙන් ගමට ගියාට මන්දගාමී නෑ..
අපේ ජීවන රටාවම වේගවත්. දැන් අපට ළා හිරු දහසක් හදන්න අමාරුයි. වේගය ඕනෑ. අපි ලියනකොට ඒ වේගය තියාගෙන ලියන්න ඕනෑ. අපි ගැමි කවියක හෝ ගීයක කොටසක් දානකොට වුණත් සම්පූර්ණ එක දාන්නේ නෑ. සම්පූර්ණ එක ගියොත් කම්මැලි වෙනවා. ඒත් හැකි විදියට දානවා. ඉදිරියේදීත් ඒ වගේ දේවල් තියේවි. මාස්ටර් යම් වෙලාවක සිංදුවක් කිව්වොත් ඒ ගැන පසුබිම් දැනුමක් දෙන්නත් බලනවා. ප්‍රසන්නජිත් පවා ඉල්ලුවා, ඒ ගීතයක පසුබිම් විස්තරයත් ටිකක් දැනගන්න තිබුණා නම් හොඳයි කියලා. මොකද, බලන සමහර අහනවා මේ සිංදු අලුත් ඒවාද කියලා. මේ විදියට කරගෙන ගිහින් අපේ ප්‍රේක්ෂකයන් කැමති වේවිද කියලා බලමු.■
සංගීත ප්‍රකාශකයෙක් නැති අඩුව අපට දැනුණා – WE DID IT GLOBAL ආයතනයේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී හර්ෂ බුලත්සිංහල
■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් කියන්නේ මොකක්ද?
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ආයතනය අපේ රටේ ගීත රචකයින් හා සංගීතඥයින් එක්ව කරන ලද නිර්මාණවලට රැකවරණය හා ප්‍රතිලාභ කළමණාකරණය කිරීම සඳහා ගෝලීයව පිහිටුවා ගත්ත සංගීත ප්‍රකාශන ආයතනයක්. ගීතයක් රචනා කළ පමණින් හෝ තනුවක් නිර්මාණය කළ පමණින් ඒ නිර්මාණයට රැකවරණයක්, ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඊට අනුගමනය කළ යුතු විශේෂිත පරිපාලනමය ක්‍රමවේදයක් තියනවා. අද ලෝකයේ දියුණු රටවල් බොහෝමයක ක්‍රියාත්මක වන ඒ ක්‍රමවේදය ස්වර ප්‍රස්ථාර මගින් සංගීතයේ අයිතිය පවත්වාගත් කාලය දක්වා වසර සිය ගණනක් පැරණියි.
සංගීත ප්‍රකාශන ආයතනයක් කියන්නේ මොකක්ද?
සංගීත ප්‍රකාශන ආයතනයක ගීත නිර්මාණ කරන සාමාජිකයෝ ඉන්නවා. ඇතැම් සංගීත නිර්මාණකරුවන්ට හා රචකයින්ට ගිවිසුම්ගතව වේතන පවා ලබා දෙනවා. ඔවුන් ඒ ප්‍රකාශකයා වෙනුවෙන් නිර්මාණ කරනවා. සංගීත ප්‍රකාශකයා ඒ නිර්මාණ ප්‍රකාශනයට පත් කරනවා. ඒ නිර්මාණවලින් ලැබෙන ආදායම නිසි පරිදි නිර්මාණකරුවන් අතර කතෘ භාග ලෙස බෙදනවා. සංගීත ප්‍රකාශන ආයතනයක් කියන්නේ ඒ වගේ සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් හා වගකීමක නියැලෙන ආයතනයක්.
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ආයතනය සාමාජික නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ නාමාවලිය පරිපාලනය කරනවා. ඒ නිර්මාණ නාමාවලියේ අඩංගු නිර්මාණ වෙනුවෙන් අපි අදාල ආයතනවලට බලපත්‍ර නිකුත් කරනවා. ඒ බලපත්‍රවලට නීති හා රෙගුලාසි මාලාවක් තියනවා. ඒ අනුව ඒ නිර්මාණ කොයි කොයි තැන්වලද භාවිත කළ හැක්කේ හා භාවිත කළ නොහැක්කේ කියලා නියාමනය කරනවා.
අපේ රටේ බුද්ධිමය දේපොළ පනත පටන් ගත්තේ 1979 යේ. එදා ඉඳන් අවුරුදු 40 ටත් වැඩිය කාලයක, විශේෂයෙන් 60, 70 දශකය තුළ විශාල නිර්මාණ ප්‍රමාණයක් අපේ රටේ බිහි වෙලා තියනවා. ඒ ඇතැම් නිර්මාණවල හිමිකරුවන් තවමත් ජීවතුන් අතර ඉන්නවා. ඒ නිර්මාණවලින් නව පරම්පරා කිහිපයක් පෝෂණය වෙලා තියනවා. ඒ වුණාට අපි මේ කියන පරිපාලනමය ක්‍රමවේදය මෙතෙක් ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වෙලා නෑ.
1990 දශකය වෙනකොට අපි ඉන්දියානු සම්ප්‍රදායන්ගෙන් මිදිලා බටහිර ගීත කලාවේ අභාෂය ලබන්න පටන් ගත්තා. එතෙක් අපේ රටේ සංගීත කර්මාන්තය ඉන්දියානු ආභාශය ලබමින් ගමන් කරමින් තිබුණේ. ඒ තුළ නිර්මාණකරුවන් ඉති හොඳ නිර්මාණ කළත් මේ අපි කියන පරිපාලන ක්‍රමවේදය දියුණු වුණේ නෑ. ඒ නිසා ඔවුන් කළ නිර්මාණවල ප්‍රතිලාභය නිර්මාණකරුවන්ට නොලැබී ගිහිල්ලා තියනවා. විශිෂ්ඨ නිර්මාණ කළ ඇතැම් නිර්මාණකරුවන් තමන් කළ නිර්මාණයේ ආරක්ෂණය හා ප්‍රතිලාභය නොලබාම මිය ගිහින් තියනවා. ඒ නිසා ඒ අයගේ ජීවිත කාලය තුළ, ඒ අය විඳෙව්වා. අපි දන්න බොහෝ නිර්මාණකරුවන් රාජ්‍ය සේවයේ හිටපු අය නිසා ජීවත් වීමට යම් මුදලක් ඔවුන්ට තිබුණා. කළ නිර්මාණවලින් ප්‍රතිලාභයක් ලබන්න ඔවුන්ට බැරි වුණා. ලංකාවේ සංගීත ක්ෂේත්‍රයේ තිබුණු වැඩවසම් ලක්ෂණ එහෙම්ම තියෙන්න ඒ සංගීත ප්‍රකාශකයන් නොමැති වීම හේතු වෙලා තියනවා. ඇතැම් නිර්මාණ හිමිකරුවන්ගේ දරුවන්ටවත් ඒ නිර්මාණවල ප්‍රතිලාභය ලබන්න අවස්ථාවක් නොලැබෙන තරමට අදටත් ඒ වහල් ගතිය මේ කෂේත්‍රය තුළ ක්‍රියාත්මකයි.
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ලංකාවේ කොතනින්ද පටන් ගන්න හදන්නේ..
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් එක්ක එක් වුණු බොහෝ අය මේ වැඩවසම් ක්‍රමය ඉවර වෙන්න ඕනෑ කියලා බලාගෙන හිටපු අය. සංගීතය වෘත්තියක් වීම ගැන හීන දකින පරම්පරාවක් අපි කරන වෙනස බලාපොරොත්තුවෙන් හිටියා. 2016 අපි මේක සංකල්පයක් ලෙස ආරම්භ කළේ. මේ ක්ෂේත්‍රයේ සාමූහික කළමනාකරණය ගොඩ නගන්න අපි 2010 ඉඳලා උත්සාහ කළා. ඒ කාලය තුළ සාමූහික කළමනාකරණය හොඳින් ස්ථාපනය වුණු රටවලට මට යන්න ලැබුණා. ඔස්ටේ්‍රලියාව, නවසීලන්තය, පින්ලන්තය, ජපානය, කැනඩාව, ඉතාලිය වගේ රටවලටත්, වියට්නාමය වගේ ආසියා රටවලටත් ගිහිල්ලා මේ ගැන අධ්‍යයනය කළා. ඒ අධ්‍යයනයේදී අපේ සංගීත ක්ෂේත්‍රයේ සංගීත ප්‍රකාශකයෙක් නැතිකමේ අඩුව අපට දැණුනා. අද ලොකයේ විශාලම සංගීත ප්‍රකාශකයෝ තුන් දෙනා තමයි සෝනි ඒ ටීවී, යුනිවර්සල් මියුසික් හා වෝනර් මියුසික්. මේ ආයතන තුනම ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ ඇමරිකාවේ. ඉන්දියාව ඇතුළු ලෝකයේ විවිධ රටවල ඒ අයගේ ශාඛාවන් තියනවා. හොඳ සංගීත කර්මාන්තයක් තියන රටවල විශේෂත්වය තමයි ඒ රටවල ගීත රචකයින්ගේ හා සංගීතඤයින්ගේ නිර්මාණවල අයිතිය තියෙන්නේ සංගීත ප්‍රකාශකයන්ට. සංගීත ප්‍රකාශකයින් ඒ නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ හොඳින් නඩත්තු කරනවා. අවශ්‍ය අවස්ථාව අනුව ඒ නිර්මාණ නැවත නිෂ්පාදනය කරන්න කටයුතු කරනවා. සංගීත පරම්පරාවලට ඒ නිර්මාණ වෙනුවෙන් ලැබෙන්න ඕනෑ ප්‍රතිලාභ නිවැරදිව ලබා දෙනවා. ඒක විශාල ක්‍රියාවලියක්. යුරෝපයේ විතරක් නෙමේ බොහෝ ආසායාතික රටවල පවා අද වෙනකොට සංගීත ප්‍රකාශනය කියන ක්‍රියාවලිය දියුණු තත්වයක තියනවා. ඒ නිසා ඒ රටවල විශාල නිර්මාණකරුවන් බිහි වෙලා තියනවා. ඔවුන් ලෝක සංගීත කර්මාන්තයට දායකත්වය දක්වමින් ඉන්නවා. අපේ රටේ ගායක ගායිකාවෝ මේ කොදෙව්වෙන් එහාට ගිහින් නෑ. අපේ අය පිටරට යනවා කියලා යන්නේ අපේ අයටම සින්දු කියන්න. ඉතාලියේ ඉන්න ගායකයෙක් හෝ ගායිකාවක් ඇමරිකාවට ගිහින් සිංදු කියන්නේ ඇමරිකාවේ ඉන්න ඉතාලි කාරයින්ට නෙවෙයි. ඇමරිකාවේ ඉන්න ඇමරිකන්කාරයින්ට. ජාත්‍යන්තරයට යනවා කියන්නේ ඒකට. සංගීත ප්‍රකාශකයින් මුළු ලෝකය එක්කම මේ නිර්මාණාත්මක බෙදා හදා ගැනීම කරනවා.
දැනට නිර්මාණය වෙලා තියෙන ගීත සඳහා ප්‍රතිලාභ ලැබෙන්න ක්‍රමවේදය හදන එක තමයි අපේ පළමු පියවර. අලුත් නිර්මාණවලට යන්න ඕනෑ පැරණි නිර්මාණ සම්බන්ධයෙන් ක්‍රමවේදය හැදුවාට පස්සේ. ඒක තමයි විශාලම වැඩේ. එහෙම කළාට පස්සේ ඒ ගීත භාවිතය නීත්‍යානුකූලයි. ඒ ගීතවලට අදාල බලපත්‍ර නිකුත් කිරීම්, බලපත්‍ර ගාස්තු අය කිරීම් හා අදාළ කතෘභාග ගෙවීම් කරන්න ඕනෑ. ඇතැම් නිර්මාණකරුවන්ගේ දරුවන්ගෙත් දරුවෝ තමයි දැන් ඉන්නේ.
පැරණි ගීතවල ගීත රචකයෙක් හා සංගීතඥයෙක් වගේම නිෂ්පාදකයෙකුත් ඉන්නවා නේද?
ගීත රචකයෙකුට, සංගීතඥයෙකුට සංගීත ප්‍රකාශකයෙකුට තියන අයිතිය ගායකයාටවත් කැසට් හෝ තැටි නිෂ්පාදකයාටවත් නෑ. අලුත් ලෝකයේ ගීතයක නිර්මාණාත්මක අයිතිය ඒ කියන්නේ කොපි රයිට් එක තියෙන්නේ ගීත රචකයාට, සංගීතඥයාට හා සංගීත ප්‍රකාශකයාටයි. පී අකුර රවුම් කරලා තියන පොනෝග්‍රෑම් ඒ කොපිරයිට් එක සීමා සහිත කාලයකට තියෙන්නේ. ගීතයක් පටිගත කරලා කැසට්පටයකට හෝ තැටියකට ගත්තාම එදා ඉඳලා අවුරුදු 50 යි එයාට අයිතිය තියෙන්නේ. අවුරුදු 50 න් පස්සේ එයාට ප්‍රතිලාබ ලබන්න බෑ. මේ වෙනකොට 1970 පෙබරවාරි 21 ට කලින් කලින් පටිගත කළ ගීත සියල්ලේ අයිතිය නිෂ්පාදකයින්ගේ අතින් ගිලිහිලා තියෙන්නේ. ඊට පස්සේ ඒ ගීත රචකයින්ට හා සංගීතඥයින්ට ඒ නිර්මාණවල අයිතිය යළි ලැබෙනවා. අපේ රටේ බුද්ධිමය දේපොළ පනත අනුව ගීත රචකයෙකුගේ සංගීතඥයෙකුගේ අයිතිය ඔහුගේ ජීවිත කාලය තුළත් ජීවිත කාලයෙන් පසු අවුරුදු 70 ක් යන තුරුත් වලංගුයි. ගායකයෙකුට, කැසට් හෝ තැටි නිෂ්පාදනය කරන කෙනෙක්ට එහෙම කාලයක් දීලා නෑ. මාධ්‍ය වෙනස් වෙමින් යනවා. මුල් කාලේ තැටි තිබුණා. ග්‍රැමර් ෆෝන් තැටි තිබුණා. ඊට පස්සේ කැසට් පටි ආවා. සීඩී ආවා. තව ටික කාලෙකින් සීඩීත් නැති වෙලා යයි. අවුරුදු 50 ක් තුළ මෙවැනි වෙනස් කම් කිහිපයක් වෙනවා. සමහර ගායක, ගායිකාවන්ට තමන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ තමන්ගේ කටහඬ අහිමි වෙනවා. වටිනා නිර්මාණ මතකයෙන් මැකී යන්නට නොදී නැවත, නැවත නිෂ්පාදනය කිරීමත් සංගීත ප්‍රකාශකයින්ගේ කාර්යභාරයක්. ඒ නිසා අපි නිෂ්පාදකයාගේ කාර්්‍යභාරයත්, සංගීත ප්‍රකාශකයාගේ කාර්්‍යභාරයත් හොඳින් හඳුනාගෙන තියනවා. 2004, 2009 ලෝක බුද්ධිමය දේපොළ සංවිධානය මේ රටේ ලොකු සමීක්ෂණයක් කරලා වර්තාවක් නිතුත් කරලා තියනවා. ඔවුන් ඒක කළේ මේ රටේ සියලුම විද්‍යුත් නාලිකා, තැටි හා කැසට් පට නිෂ්පාදකයින් සියලු දෙනාගේ තොරතුරු අරගෙන, මේ රටේ සංගීත ප්‍රකාශකයෝ නෑ කියලා ඒ වාර්තාවේ පැහැදිලිව සඳහන් වෙලා තියනවා. වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් කියන්නේ ලංකාවේ පළමු සංගීත ප්‍රකාශකයා.
පැරණි ගීත නිර්මාණයක අයිතිය පිළිබඳ තොරතුරු තහවුරු කරගැනීම ලේසි පහසු නෑ..
රටක සංගීත ප්‍රකාශකයෙක් ඒ රටේ තියෙන සංගීත පිළිබඳ සාමූහික කළමනාකරණ සංවිධානයක් සමග අනුබද්ධව වැඩ කරන්න අවශ්‍යයි. නිර්මාණ ලියාපදිංචි කිරීම විශාල කාර්යභාරයක්. ගීතයක සංගීතය කළේ කවුද? තනුව නිර්මාණය කළේ කව්ද? ගායක ගායිකාවෝ කවුද? නිෂ්පාදනය කළේ කවුද? රෙකෝඩ් ලේබල් එකක් තියනවාද? තනි පුද්ගලයෙක් කරන පටිගත කිරීමක්ද? භාෂාව? කාල පරාසය? වගේ විශාල කරුණු තොගයක් නිර්මාණයක් ලියාපදිංචියේදී තහවුරු කරගන්න වෙනවා. ඒ ලියාපදිංචියට කොමන් වර්ක් රෙජිස්ටේ්‍රෂන් කියලා අපි කියනවා. එතැනදි අර සාමූහික කළමනාකරණ සංවිධානයට විශාල කාර්යභාරයක් පැවරෙනවා. අවාසනාවකට අපේ රටේ මේ අවුරුදු 40 ම එවැනි සාමූහික සංවිධානයක් බිහි කර ගන්න බැරි වුණා. ඒ ඛේදවාචකය තුළ තමයි අපි වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් හදන්නේ. පහුගිය වසර ගණනාවක එවැනි සංවිධානයක් ගොඩ නගන්න අපි විශාල වෙහෙසක් ගත්තා. දේශපාලන මැදිහත්වීම්, මාධ්‍ය ඒකාධිකාරයන්, කුමන්ත්‍රණකාරී වැඩ, දේශපාලන පක්ෂවල තැරැව්කරුවන්ගේ කඩාකප්පල්කාරී වැඩ නිසා ඒවැනි දෙයක් මේ රටේ ගොඩ නැගීම අපහසුයි කියලා අවසානේ අපි තේරුම් ගත්තා. ජිනීවාවල තියන එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අනුබද්ධ ලෝක බුද්ධිමය දේපොළ සංවිධානය, ප්‍රංශයේ සීසැක් ආයතනය එවැනි සංවිධානයක් පිහිටුවන්න අපට උපදෙස් දුන්නා. එවැනි සංවිධානයක් පිහිටුවීමෙන් මේ ක්ෂේත්‍රයේ අනියමින් වාසි ලබන අයට විශාල අවාසි සිදු වෙන නිසා ඒවැනි සංවිධානයක් මේ රටේ ඇති කිරීම විශාල අරගලයක් බවට පත් වෙලා තියෙන්නේ.
මාධ්‍ය ආයතන මේ මොහොතේත් නිර්මාණකරුවන්ගේ නමක්වත් කියන්නේ නැතුව නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ භාවිතා කරමින් ඉන්නවා. රාජ්‍ය මැදිහත්වීමත් පිළිගන්න පුළුවන් මට්ටමක නෑ. 2011 තිබුණු රජය එක් විකාශනයකදි රුපියල් නිර්මාණයකට රුපියල් 10 ක් ගෙවන්න කටයුතු කළා. අපි විශාල අරගලයක් කරලා 2019 මැද ඒ තීන්දුව ගැසට්ටුවකින් අහෝසි කර ගත්තා. 2020 පෙබරවාරි මාසේ ගුවන් විදුලියේ ප්‍රචාරය වන ගීතයකට 20 යි, රූපවාහිනියේ විකාශය වන ගීතයකට රුපියල් 100 යි කියලා ගැසට් එකක් ගැහුවා. අපි නිර්මාණකරුවන් වෙනුවෙන් කතා කරද්දි, මාධ්‍ය මාෆියාවේ තැරැව්කාරයෝ ටික පස්සේ දොරෙන් ගිහිල්ලා නිර්මාණකරුවන්තුට්ටු දෙකට දාන මේ වගේ වැඩ කරනවා. ප්‍රකාශන ආයතනය පිහිටුවීම අපේ ක්‍රියාවලියේ අගට තිබුණු කටයුත්තක්. පහුගිය අවුරුදුවල සාමූහිකව වැඩ කරන්න අපි කළ උත්සාහය අසාර්ථක වීම නිසා වී ඩිඩිට් ග්ලෝබල් මුලට ගේන්න සිද්ධ වුණා. වී ඩිඩිඩ් ග්ලෝබල් ආයතනය එක්ක ගිවිසුම් ගත වූ හැම නිර්මාණකරුවන්ගේ නාමාවලිය හා ඔවුන්ගේ නිර්මාණ නාමාවලිය ලෝකයේම පසුවිපරමට භාජනය කරනවා. කතෘභාග ලැබෙන්න පටන් ගන්නවා.
අපිත් එක්ක ගිවිසුම් ගත වෙන නිර්මාණකරුවන්ගේ නාමාවලිය විතරයි අපි ඒ විදිහට නඩත්තු කරන්නේ. කළමණාකරණය කරන්නේ. එසේ කරන්නේ අපේ ආයතනය හා ජාත්‍යන්තර සාමූහික සංවිධාන සමග සහයෝගයෙන්. සිංගප්පුරුව හා ඔස්ටේ්‍රලියාව මේ කාරණයේදී අපිත් එක්ක සම්බන්ධ වෙනවා.■
ප්‍රේමය, සඳඑළිය තරම් ම සෞම්‍ය ද? – පෙමතො ජායති සොකො
■ කැත්ලීන් ජයවර්ධන
රුසියාවේ ලියෝ තොල්ස්තෝයි අපට මුලින්ම මුණගැස්වූයේ ක`ඵබෝවිල සිරිල් සී. පෙරේරා ය. ‘යුද්ධය හා සාමය’ නම් වූ මහා නවකතාව, දශක ගණනාවකට පෙර අප කියවූයේ සිරිල් සී. පෙරේරාගේ අනුවර්තනයක් ලෙස ය. ඉනික්බිතිව ඔහු කරමසෝ සහෝදරයෝ ද සමග පියෝදර් දොස්තයෙව්ස්කි ද අපගේ සිත් අවකාශයට කැඳවුවේ ය. රුසියාව හා ලංකාව එසේ ඔහු විසින් යා කරන ලද්දේ එක්තරා සුක්ෂ්ම වූ හදවත් බද්ධයකිනි. මේ අසිරිමත් ශල්‍යකර්මය කළ වෙදැදුරාණන්ගේ අවසන් ගමන සඳහා සහභාගි වූ පිරිස අතර වූයේ ඔහුගේ පොත් කියවූ ටික දෙනෙක් හා පොත් ප්‍රකාශකයන් කිහිප දෙනෙකු පමණි. රටේ ජනාධිපතිවරයාගේ හා අගමැතිවරයාගේ ශෝක පණිවුඩ දෙකක් සුළඟේ විසිරි දිය වී ගියේ චිතකයට ගිනි දල්වන්නට ඔන්න මෙන්න කියා තිබියදී ය.
තොල්ස්තෝයිගේ Kreutezer Sonata සිරිල් සී. පෙරේරා විසින් ‘පෙමතො ජායති සොකො’ නමින් සිංහලට පරිවර්තනය කරන ලද්දේ තරමක් මෑතකදී ය. මේ පරිවර්තන කාර්යය සිදු කෙරුණේ සිරිසුමන ගොඩගේ මහතාගේ පෙළඹවීමකිනි යි ඔහු සිය පිළිසඳරෙහි සඳහන් කරයි. දශක හතරකට පමණ පෙර ‘ගැහැණු කවුරුද වරදෙ නොබැදෙන’ යන නමින් මෙහි එක් පරිවර්තනයක් ද තවත් එක් සංක්ෂිප්ත පරිවර්තනයක් ද වශයෙන් ක්‍රොයිට්සර් සොනාටා සිංහල බසට නැගී ඇති බවට සිරිල් සී. පෙරේරා සටහනක් ද තබයි. 2002 වසරේදී එළිදුටු පෙමතො ජායති සොකො ගොඩගේ ප්‍රකාශනයකි.
කෙසේ වුව ද ‘පෙමතො ජායති සොකො’ හි විශේෂත්වය ලෙස අප දකින්නේ එය සමස්ත නවකතාවේ ම සිංහල අනුවාදයක් වීම ම නොවේ. නවකතාවේ පසුබිම් තොරතුරු පිළිබඳවත් එකල සාහිත්‍ය නිර්මාණයෙහි යෙදුණ ලේඛකයන්, නිර්මාණකරණය සඳහා අනුගමනය කළ නන්විධ වූ ක්‍රමෝපායන් පිළිබඳවත්, ඉතා වැදගත් අදහස් සමූහයක් ඔහු සිය පූර්විකාව තුළ හකු`ඵවා තබමින් ම රුසියානු සමාජය ද කැඩපත්ගත කරන නිසා ය. ජීවිතයේ ඉතා දිගු කාලයක් දුකසේ වෙහෙසී සොයා සපයාගත් මේ තොරතුරු ඔහු පාඨකයාට තිළිණ කරන්නේ නිර්ලෝභි සතුටකිනි. මෙහිදී ‘සොනාටා’ යන්න පැහැදිලි කිරීමටත්, ‘සිම්ෆනිය’ හා ‘සොනාටාව’ අතර වන වෙනස හඳුන්වා දීමටත් ඔහුට ඕනෑ වෙයි.
රන් ආලේප කළ විසිතුරු කැටයමින් සරසන ලද, උස වියන් තලයෙහි සිට එල්ලෙන යෝධ පළිඟු පොකුරු පහනින් ආලෝක වූ රජ මැදුරක් පරයන නෘත්‍ය ශාලාවක, අර්ධ කවාකාරයට අසුන් ගත්, එක ම විදියේ ඇඳුමෙන් සැරසුණු සංගීතඥයින් සියයක් පමණ, නියමුවෙකුගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ විවිධ ශබ්ද හා නාද නිපදවන නොයෙක් වර්ගයේ තුර්ය භාණ්ඩ සියයක් පමණ උපයෝගි කරගනිමින් කිසියම් දීර්ඝ සංගීත රචනයක් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන සමූහ වාදනය, ‘සිම්ෆනි’ නමින් හැඳින් වෙයි. ඇතැම් විට මෙය එකිනෙකට පටහැනි වූ ද, ඇතැම් විට එකිනෙකට සමාන වූ ද, ශබ්ද හා නාදවල සාමූහික සංකලනයක් ලෙස හැඳින් විය හැකි ය. අසන්නන්ගේ ඉඳුරන් අවදි කරවා, හැඟීම් පුබුදුවා, මන්මත් කොට, ඔවුන් අමුතු ආධ්‍යාත්මික තලයකට ගෙන ගිය හැකි මෙය සංගීතඥයන් විසින් ශබ්ද හා නාද උපයෝගි කරගනිමින් කරන ලද ආශ්චර්යවත් නිර්මාණයක් ලෙස නම් කළ හැකි ය. ‘සිම්ෆනි’ බටහිර සංගීතයේ අග්‍ර ඵලය ලෙස සැලකෙයි. මෙය වචන වෙනුවට ශබ්ද හා නාදවලින් පමණක් රචිත මහා කාව්‍යයක් වැන්න.
විසිත්ත කාමරයක් වැනි කුඩා ස්ථානයක රාත්‍රි භෝජනයෙන් සංතර්පනය වූ, අලංකාර වස්ත්‍රාභරණයෙන් සැරසුණු ස්ත්‍රී පුරුෂයින්ගේ ආස්වාදය පිණිස තූර්ය භාණ්ඩ එකකින් හෝ දෙකකින් වාදනය කළ හැකි ජනප්‍රිය කෙටි ප්‍රබල සංගීත නිබන්ධන වර්ගයක් ද බටහිර සංගීතයෙහි ඇත. ඒවා ‘සොනාටා’ නමින් හැදින්වෙයි.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – සං-ං පිට)
ලියෝ තොල්ස්තෝයි මේ පොත ‘ත්‍රොයිට්සර් සොනාටා’ ලෙස නම්කිරීම සම්බන්ධයෙන් එහිදී හේතු දැක්වීමක් ද සිදුවෙයි.
බේතෝවන් නම් වූ මහා සංගීතඥයා ක්‍රොයිට්සර් සොනාටා යන නම තැබූයේ තමාගේ විශිෂ්ටතම සොනාටාවට ය. (බේතෝවන් සිම්ෆනි නවයක් හා සොනාටා තුනක් රචනා කර තිබේ.) ඒ විශිෂ්ටත ම සොනාටාව බේතෝවන් විසින් තිලිණ කරනු ලැබුණේ ඔහුගේ සන්මිත්‍ර රුඩොල්ෆ් ක්‍රොයිට්සර් නමැත්තකුට ය. බටහිර ලෝකය මීට ‘ක්‍රොයිට්සර් සොනාටා’ යි කියන්නට වූයේ ඉන් පසුව ය.
මේ අතර දිනක් තොල්ස්තෝයි හමුවීම සඳහා යස්නායා පොල්යානාවට පැමිණි එක් වයලීන වාදකයෙක් රාත්‍රී භෝජනයෙන් අනතුරුව මැදුරෙහි වෙසෙන්නන්ගේත්, පිටස්තර පුද්ගලයන් දෙතුන් දෙනෙකුගේත් රසාස්වාදනය සඳහා වාදනය කර ඇත්තේ ද බේතෝවන්ගේ ඒ ක්‍රොයිට්සර් සොනාටාවයි. මේ වාදනයට පියානාවෙන් සහාය වී ඇත්තේ තෝල්ස්තෝයි ගේ වැඩිමහල් පුතු වූ සර්ගි ය. මනමෝහනීය වූ මේ වාදනය අසන්නන් කොතරම් නම් වගීකෘත කළේ ද යත් සොනාටාව නිමවීමෙන් පසුව තොල්ස්තෝයි ඇතු`ඵ තිදෙනෙක් ඒ සම්බන්ධයෙන් ගිවිසුමකට ද එළඹී තිබේ. චිත්‍රශිල්පියකු වූ ඉලියා රිපින්, රංගන ශිල්පියකු වූ ඇන්ඩි්‍රයෙව් බුලක් හා තොල්ස්තෝයි එසේ ගිවිසගෙන ඇත්තේ සොනාටාවට සවන් දීමෙන් තමතමන් තුළ උපන් භාවයන් තමතමන්ගේ මාධ්‍ය ඔස්සේ සමාජයට බෙදාහදා දීම සඳහා ය. එහෙත් ඒ නොබෝ දිනකින්ම බුලන් මියගිය අතර රිපින් ගිවිසුම අමතක කොට තිබිණ. එය ලෝකය සමග බෙදාහදා ගැනීමට ඉතිරි වූයේ තොල්ස්තෝයි පමණි.
සංගීතය කෙරෙහි බෙහෙවින් ආසක්තව හුන් තොල්ස්තෝයි විශ්වාස කළේ සංගීතයෙන් තොර ජීවිතයක් ද නැතැයි කියා ය. එහෙත් සංගීතයේ ආස්වාදය ගැන මෙන් ම ඒ ආස්වාදය මිනිසකු වින්දිතයකු බවට පත් කරවන ආකාරයත් ඔහු මනාව දැන සිටියේ ය. ඉඳුරන් අවදි කොට නිදා සිටින හැඟුම් කුප්පමින් මිනිසකු කණපිට ගසන ශක්තියක් බලයක් සංගීතය තුළ වන බව ඇදහු තොල්ස්තෝයි ඒ නිසාම හැම විටමත්, අස්ථානයේදීත් සංගීතයට අවකාශයක් විවර කිරීම නුසුදුසු යැයි ද ඇදහූ වේ ය. ඔහු එය සමාන කළේ ගින්දර සමග කරන සෙල්ලමකට ය. ක්‍රොයිට්සර් සොනාටා (පෙමතො ජායති සොකො) නවකතාවේ යටිතලයෙන් කියවන්නේ ද මේ කතාවයි. මේ ධර්ම සන්නිවේදනය එහිදී සිදු කෙරෙන්නේ ‘පොස්ඩ්නිෂිව්’ නම් වූ නවකතාවේ ප්‍රධාන චරිතය
හරහා යි.
විවාහයේ හා ලෛංගික ප්‍රේමයේ යථාව, ජීවිතයේ නිරුවත ඉසියුම් ලෙස විදාරණය කරන ‘පෙමතො ජායතී සොකො’ එකල රුසියාවේ තහනමට ද ලක්වූවකි. එය තහනමට ලක් කෙරී ඇත්තේ බරපතළ සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්න කරළියට නැගීමක් ඒ හරහා සිදුවී ඇති බවට නැගුණු චෝදනාවට අනුව ය. තහනම වලක්වා ගැනීම සඳහා එදා සාර් රජු හමුවන්නට ගොස් තිබුණේ තොල්ස්තෝයිගේ බිරිද වු සොපියා ය. මේ අවස්ථාව ‘පෙමතො ජායති සොකො’ පෙරවදනෙහි (පිළිසදරෙහි) ද සටහන් ව තිබේ.
නවකතාව කලින් කියවා තිබූ රජතුමා ඒ ගැන වැඩි විරුද්ධත්වයක් නොදැක්වුවේ ය. සැමියා විසින් පොත කියවන ලද බව ඇසූ බිසව කම්පා වූවා ය.
‘ඔබතුමිය වුවත් මේ නවකතාව තම දරුවන් කියවනවාට කැමැති වන එකක් නැහැ නේද?’ යි රජතුමා සොපියාගෙන් ඇසුවේ ය.
විවාහ ජීවිතය ගැන රචිත මෙම නවකතාව ගැන සැමියා වුවද වැඩි කැමැත්තක් නොදක්වන බව සොපියා කීවා ය.
වෙනත් පොත් සමඟ එක ම වෙ`ඵමක මේ පොත පළවීමෙන් වරදක් නොවෙතැයි කල්පනා කළ රජතුමා පොතට පනවා තිබුණු තහනම ඉවත් කරන ලෙස නියෝගයක් නිකුත් කෙළේ ය.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – ංංස පිට)
තහනම ඉවත්කර ගැනීම සඳහා රජතුමා වෙත ගිය ගමන සම්බන්ධයෙන් තොල්ස්තෝයි බිරිදට දොස් නැගූ බවද කියැවෙයි.
රුසියාවේ ඉඩම්හිමි රදළයන්ගේ අභ්‍යන්තර ජීවිතවල දුසිරිත්, සල්ලාලකම්, අනියම් සබඳතා හා කෘත්‍රිම පවුල් පසුබිම කෙරෙහි පසුකලෙක තොල්ස්තෝයි තුළ හටගත් බලවත් අප්‍රසාදය, පිළිකුළ මේ නවකතාව අවසානය දක්වාම හුයක් මෙන් ඇදී යයි. නවකතාවේදී එක්තරා පාපොච්ඡාරණයක ස්වරූපයෙන් මේ අදහස් දුම්රිය මගීන් පිරිසක් වෙත පළ කර සිටින්නේ මැදිවියේ පසුවන පොෂ්ඩ්නිෂිව් ය. දින දෙකක් ඉක්මවූ දීර්ඝ දුම්රිය ගමනක් අතරතුර මගීහු ඔවුනොවුන් හඳුනාගනිමින් ආ ගිය තොරතුරු කතාකරමින් පසුවෙති. අනුක්‍රමයෙන් මේ සංවාදය විවාහය හා ප්‍රේමය යන මාතෘකා ඔස්සේ ජීවිතයේ යම් යම් ඉසව් කරා ද ඇදී යයි. මැදිරිය තුළ සිටින බහුතරය ඊනියා සදාචාරය කෙරෙහි ගෞරවනීය ආකල්පයක් දරන්නෝ ය. ඔවුනට හරස් කපන එකම දුම්රිය මගියා වන්නේ පොෂ්ඩ්නිෂිව් ය. ජීවිත කාලයක් තුළ එක මිනිහෙකුට, එකම ගැහැණියකට පමණක් අවංකව ප්‍රේම කළ හැකි යැයි ඒ ඇතැම්හු විශ්වාස කරති. පොෂ්ඩ්නිෂිව් ඊට එරෙහි වෙයි. විවාදය උණුසුම් වෙයි.
‘ඔබ කතා කරන්නේ ලිංගික ප්‍රේමය ගැන පමණයි. නමුත් අදහස්වල එකඟත්වය මත, ආධ්‍යාත්මික එකඟත්වය මත, ගොඩ නැගෙන ප්‍රේමය ගැන ඔබ විශ්වාස කරන්නේ නැද්ද?’ යි ගැහැනිය ඇසුවා ය.
‘ආධ්‍යාත්මික සමානත්වයක් හා අදහස්වල එකඟත්වයක් තියෙන ගැහැනු පිරිමි එක ඇඳේ නිදා ගන්නෙ නැහැ. ගරු සරුවක් නොදක්වා කතා කිරීම ගැන මට සමා වෙන්න. සමාන අදහස් ඇති ගැහැනු පිරිමින් එක ඇඳේ නිදියන බව අහළ තියෙනවා ද?’ යි ඔහු (පොෂ්ඩ්නිෂිව්) අවඥාවෙන් සිනා සෙමින් ඇසුවේ ය.
‘ටිකක් ඉන්න: සත්‍ය තොරතුරුවලින් ඔබේ තර්කය බිඳ වැටෙනවා. මු`ඵ මනුෂ්‍ය වර්ගයා ම, නැති නම් අඩු ගණනේ වැඩි දෙනෙක් අඹු සැමියන් ලෙස ජීවත් වෙනවා. බොහෝ දෙනෙක් ජීවිතාන්තය දක්වා අඹු සැමියන් වශයෙන් අවංක විවාහ ජීවිත ගත කරනවා.’
පැසුණු හිසකෙසින් යුත් මහතා යළිත් සිනාසුණේ ය.
‘විවාහ ජීවිතය ප්‍රේමය මත පදනම් වූ බව ඔබ මට මුල දි කිව්වා. ලිංගික ප්‍රේමය හැර වෙනත් ප්‍රේමයක් ගැන මා සැක කළ විට, විවාහය පවතින නිසා ප්‍රේමය පවතින බව ඔප්පු කරන්න ඔබ වෑයම් කළා. මේ විවාහය රැවටීමක් මිස අන් කිසිවක් නොවෙයි.’
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – 13-14 පිටු)
තමා අවංකව තරුණියකට ප්‍රේම කළ ද ඇය හා විවාහ වුණ ද ඒ ප්‍රේමය අනුක්‍රමයෙන් අස්ථාවර තත්ත්වයකට පත් වී බිඳීවිසිරී ගියේ බිරිදගේ අනියම් සබඳතාව හේතුවෙන්ම ද යන විචිකිච්ඡාවක් පොෂ්ඩ්නිෂිව් තුළ වන බව පාඨකයාට පෙනීයන්නේ ඔහු අතිශයින් ප්‍රබල ස්වයං විවේචනයක ද යෙදෙන නිසා ය. බිරිඳ සම්බන්ධයෙන් ඔහු වරක් කියා සිටින්නේ මෙවැනි කතාවකි.
ඈ හැදුණේත් වැඩුණේත් ජීවිතයේ ඇති එක ම වටිනා දෙය ප්‍රේමය යන විශ්වාසය මතයි. ඈ විවාහ වුණා. ඒ විවාහයෙන් ඇයට ප්‍රේමය ලැබුණත් එය ඈ බලාපොරොත්තු වූ ප්‍රේමය නොව, ඇයට පොරොන්දු වන ලද ප්‍රේමය නොව, ඊට වඩා වෙනස් බලාපොරොත්තු කඩවීමක් හා දුකක්. මේ සියල්ලටම අමතරව ඇයට කිසිසේත්ම බලාපොරොත්තු නොවූ වේදනාවක් විඳින්න සිද්ධ වුණා. එය දරුවන් වැදීමේ හා දරුවන් හැදීමේ වේදනාවයි. මේ කටයුතු සම්බන්ධව මහත් උනන්දුවක් දක්වන දොස්තරවරුන්ට පින් සිදු වන්නට දරුවන් නොලැබ සිටින සැටි ඈ දැනගත්තා. මේ අලුත් සොයා ගැනීමෙන් ඇය තුළ විශාල උද්‍යෝගයක් ඇති වුණා. ඈ ඉන් විශාල ආස්වාදයක් ලැබුවා. ඈ දැන සිටි ජීවිතයේ අරමුණ වූ ප්‍රේමය සඳහා ඈ නැවත තිරිහන් වුණා.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – 72-73 පිටු)
බිරිඳගේ මේ තිරිහන් විම, ඇය සුන්දරව පුෂ්ටිමත්ව යළිත් වරක් ජීවිතයට අලුතින් අවතීර්ණවීම හා සමගින් අතිරේක ගැටලුවක් නිර්මාණය කරන්නේ ද සංගීතයයි. සංගීතඥයෙක්, වයලීන වාදකයෙක් ඔවුන්ගේ නිවෙසට පැමිණෙන්නේ මේ කාලය අතරතුරයි. ඔහුට ඇත්තේ තෙත් වූ දැස් ය. නිතර රැඳුණ සිනාවක් සහිත දෙතොල් දෙකෙළවර ඉටිහා සකස් කළ උඩු රැවුලක් හා නවීන විලාසිතාවකට අනුව පීරූ කොණ්ඩයක් ද ඔහු සතුව තිබේ.
ඔහු හා ඔහුගේ සංගීතයෙන් තමයි මගේ මු`ඵ පවුලම විනාශ වුණේ. නමුත් විනාශයට හේතු වුණේ මගේ ඊර්ෂ්‍යාව ය යන අදහස නඩු විභාගයේ දී ඉස්මතු වුණා. ඒ අදහසෙහි කිසි ම ඇත්තක් නැහැ. බිරිඳගේ තාඩන පීඩනවලට, නින්දා අපහාසවලට බඳුන් වූ මා තම ආත්ම ගෞරවය ආරක්ෂා කර ගැනීම පිණිස බිරිඳ මැරූ ස්වාමි පුරුෂයෙක් බව නඩු විභාගයේ දී තීරණය වුණා. ඒ තීරණය අනුව මා මිනීමැරීමේ චෝදනාවෙන් නිදහස් වුණා. නඩුවිභාගයේ දී මම ඇත්ත ඇති සැටියෙන් ම ඉදිරිපත් කිරීමට වෑයම් කළා. නමුත් මා බිරිඳගේ හොඳ නම ආරක්ෂා කිරීමට වැයම් කරන්නේ යයි කල්පනා කළ ඔවුන් මගේ කතාව විශ්වාස කළේ නැහැ.
‘ඈ සංගීතඥයා සමඟ කුමන විදියේ සම්බන්ධයක් පැවැත්වුවත් මට වත් ඇයට වත් එහි කිසිම අර්ථයක් තිබුණේ නැහැ. කිසියම් අර්ථයක් තිබුණා නම් මා ඔබට දැනට ම පවසා ඇති අන්දමට එය මගේ තිරිසන්කමයි. හැම දෙයක්ම සිදු වුණේ අප අතර පැවති භයානක පරතරය නිසයි.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – 75-76 පිටු)
මේ පරතරය, මේ දෙකඩවීම දරුවන් කෙරෙහි ද අහිතකර බලපෑමක් සිදුකරන බව හැඟුණ ද ඒ ගැන තමාට කිසිවක් කළ නොහැකි යැයි ඔහු කියන්නේ අතිශයින්ම නිර්ව්‍යාජත්වයක් ප්‍රකට කරමිනි. දරු උපත්, දරු සම්පත තමනට සතුටක්, සැනසීමක් රැගෙන ආ බවක් ඔහුට නොහැගෙයි. නැතහොත් දරුවන් නිසා තමනට ලැබුණු මානසික පීඩා, ඔවුන් ගෙන් ලද සතුට ඉක්මවා ගිය බවක් ඔහුට හැඟියයි. දරුවන්ගේ අසනීප, දොස්තරවරුන් කැඳවීම්, නිරතුරුව පාහේ සිදුවන්නේ නිදහසේ පොතක්, පතක් කියවීමට ඔහුට තිබූ අවකාශය ද උදුරා ගනිමිනි. යුද්ධයක් නිමා වන්නට පෙර අලුත් යුද්ධයක් හටගන්වන්නාක් වැනි වූ මේ තත්ත්වය බොහෝ පවුල් ඒකකවලට පොදු වුවක් බවට ද ඔහු විශ්වාසය පළකරයි.
ඉතින් දරුවන් ලැබීමෙන් අපේ ජීවිත සැපවත් වෙනවා වෙනුවට දුකක්, කරදරයක් වුණා. අප අතර මතභේද ඇති වුණේ දරුවන් නිසයි. ඔවුන් ලොකු මහත් වෙන කොට මතභේද වැඩි වුණා. බොහෝ විට මතභේදවල හේතු ඵල දෙකට ම දරුවන් මුල් වුණා. ආරවුල්වලදී දරුවන් ආයුධයක් හැටියට පාවිච්චි කළ අවස්ථා ද තිබුණා. අප දෙදෙනා විශේෂ ඇල්මක් දක්වපු දරුවන් දෙන්නකු හිටියා. අපි ඒ දරුවා ආයුධයක් හැටියට පාවිච්චි කළා. මං වැඩිමල් පුතා වස්යාට වැඩි කැමැත්තක් දැක් වූ අතර බිරිඳ ලීසාට වැඩි කැමැත්තක් දැක්වූයේ නැහැ. අපේ වැරැද්දෙන් නොමග ගිය අසරණ දරුවන් ද අන්තිමේ දී එකිනෙකා සමඟ කලහ කර ගත්තා. අප දරුවන්ට කරන අපරාධය උදේ හවස කෝලාහල කළ අපට පෙනුණේ නැහැ.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – 65 පිට)
සමාජයේ පොදු පිළිගැනීමට අනුව තමා විසින් බිරිද ඝාතනය කරන ලද්දේ හදිසි කෝපයක්, සාධාරණ කෝපයක් නිසා යැයි කියමින් ඝාතනය සාධාරණීකරණය කිරීමේ, ඇඟබේරා ගැනීමේ කිසිදු සූදානමක් ඔහු වෙතින් පළ නොවෙයි. තමා අතින් මේ ඝාතනය සිදුවූයේ හොඳ සිහියෙන් සිටින විටදී යයි ඔහු අවංකව ම කියයි.
පොස්ඩ්නිෂිව්, බිරිද මරා දමන්නේ කිනිස්සකිනි. ඇය එතැනදී දැතින්ම කිනිස්ස අල්ලාගත් බවත් මුවහත් කිනිස්ස ට ඇගේ දැත් කැපී ගිය ආකාරයත් ඔහුට මතක තිබේ. ඝන වූ යමක් හැපී කිනිස්සේ කිඳාබැසීම මොහොතකට නතර වුයේ ඇය යටට හැද සිටි බොස්තරොක්කය නිසා බව ද ඔහුට සිහිකළ හැකි ය. ඇලපත පසාරු කළ කිනිස්ස මස කපාගෙන ගැඹුරට ගිලාබැස්ස අයුරු තමාට ඉතා හොඳින් මතක බව ද ඔහු කියයි. එසේ නම් මෙය අවසිහියකින් සිදුවුවක් වන්නේ කෙසේ ද?
නොනවත්වාම කතාව කියාගෙන යන පොෂ්ඩ්නිෂිව්ට අලුත් සිහියක්, අලුත් මතකයක් බාධා කරන්නේ මෙතැනදී ය. මෙතැන් පටන් ඔහු ඉකිබිඳිමින් දුම්රිය මගීන් හමුවේ කරන්නේ බරපතළ පාපොච්චාරණයකි.
බිරිඳගේ මළකඳ තිබූ තැනින් ඉවත් කරන තුරු ම තමාගේ ස්ථාවරයෙහි, එනම් ඇය දඬුවම් ලැබිය යුතු ගැහැනියක බවට තමා තුළ වූ විශ්වාසයෙහි කිසිදු වෙනසක් සිදු නොවූයේ යැයි ඔහු කියයි. එහෙත් මළකඳ නහවා ස`ඵපිළි අන්දා මල්ගවසා රැගෙන ආ සැණින් ඒ ආකල්පය බරපතළ දෙදරීමකට ලක්වෙයි.
‘සිදු වූ සියල්ල මට අවබෝධ කරගත හැකි වුයේ මිනී පෙට්ටියෙහි තැන්පත් කර තිබුණු ඇගේ මෘතදේහය දුටු පසුවයි. මා කළ විනාශය මට අන්තිමේදි තේරුම් ගන්න පු`ඵවන් වුණා. ඈ මරා දමන ලද්දේ මා බවත්, වරක් ප්‍රාණවත්ව සිටි, ක්‍රියාශීලීව සිටි, ඈ මරා දමන ලද්දේ මා බවත්, ඈ ඉටියෙන් කළ දෙයක් මෙන් නිශ්චලව, අයිස් කඳක් මෙන් සීතලව වැතිර සිටින්නේ මා නිසා බවත්, මගේ අතින් සිදු වූ මේ වරද කිසිවකුට කවදා වත්, කොතැනදී වත්, නිවැරදි කළ නොහැකි බවත් මා අවබෝධ කළේ ඇගේ මියගිය මුහුණ දුටු පසුවයි.
(ලියෝ තොල්ස්තෝයි පෙමතො ජායති සොකො – 126-127 පිටු)
ලියෝ තොල්ස්තෝයි නම් වූ මහා ලේඛකයා පාඨකයා වෙනුවෙන් ලේඛනගත කළ සියල්ල පරම සත්‍යය ම දැයි හරියටම කියන්නට අපට නොහැකි ය. එහෙත් ඔහු තමාට, තමාගේ ලේඛනයට කොතරම් නම් අවංක වුවේ ද යන කරුණ අපට අමතක කළ නොහැකි ය.■
‘උට්ඨාන වීර්යය’ අඟහරුවන් හොයන හැටි
■ අමිල රත්නායක
‘පොළොව මත ස්පර්ශ වීම තහවුරුයි. පර්සවියරන්ස් අඟහරු පොළොව මත සාර්ථකව අතීත ජීවයක් ගැන තොරතුරු හොයන්න පටන්ගන්නවා.’ කාන්තා කටහඬක් නිල වශයෙන් දැනුම් දුන්නා. ඒ පෙබරවාරි 19 වැනිදා.
නාසා ආයතනයට අනුබද්ධිත, ලොස් ඇන්ජලීස්හි පිහිටි ජේපීඑල් (ජෙට් ප්‍රපෝෂන් ලැබ්) මැදිරියේ සිටි විද්‍යාඥයන් පිරිස ආසනවලින් නැගිට කෑගසන්නට, එකිනෙකා වැළඳගන්නට, ජය සමරන්නට පටන්ගත්තා.
ක්‍රිකට් තරගයක් දින්නා වාගේ සමරන්නට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ අභ්‍යවකාශ ඉංජිනේරුවන්ටම තමයි. ආසියාවෙන්, අප්‍රිකාවෙන්, යුරෝපයෙන් හා විවිධ රටවල්වලින් සම්භවය ලත් විද්‍යාඥයන් (බටහිර විද්‍යාඥයන් නෙවෙයි.) ඒ මොහොත විඳින අයුරු දැකීමත් සතුටක්.
‘හැබෑට මනුෂ්‍ය වර්ගයා විද්‍යාව පාවිච්චි කරමින් ගිහින් තියෙන දුරක්.’ කියා හැඟුණා.
පර්සවියරන්ස්හි කැමරාවෙන් අඟහරු ලෝකයේ ගල් සහිත වියලි බිම මතට හැසාර්ඩ් කැමරා නම් කැමරාව එල්ල කිරීමෙන් ලද ඡායා දර්ශන ලැබෙන්නට පටන්ගත්තා. පර්සවියරන්ස්ගේ සෙවණැල්ල අඟහරු මත වැටී තිබුණා. හැසාර්ඩ් කැමරාව පාවිච්චි කරන්නේ යානයට අඟහරු මත එහේ මෙහේ ගමන් කරද්දී මාර්ගය හඳුනාගැනීමටයි. මීට වඩා ඉහළ මට්ටමේ ඡායාරූප පසුව ලැබීමට නියමිත වුණා. පසුව, එම ඡායාරූප ලැබුණා.
සිංහලෙන් උට්ඨාන වීර්යය (සරල බසින් කීවොත් උත්සාහය) යන අර්ථය හිමි පර්සවියරන්ස් යානය අඟහරු මත ගොඩබැසීම තවත් එක අඟහරු ගොඩබැසීමක් නෙවෙයි. අඟහරු වෙත යානා කිහිපයක්ම ගියා. ඒවා විවිධ කාර්යභාරයන් ඉටු කළා. ඒත් පර්සවියරන්ස් වෙනත් ලෝකයක් මත ගොඩබසින ලද, මිනිසුන් නිර්මාණය කළ දියුණුම රොබෝ යන්ත්‍රය. එය රොබෝ යන්ත්‍රයකටත් එහා ගිය පුංචි විද්‍යාගාරයක්.
යානය ගොඩබැස්සේ අඟහරු මත තිබෙන සිදී ගිය විලක් මතට. දැන් විල නෑ. ඉතිරි ආවාටය පමණයි. හඳුන්වන්නේ ජෙසෙරෝ ආවාටය යන නමින්. මේ ස්ථානයත්, පෘථිවි යානයක් ගොඩබසින ලද අන් සියළු තැන්වලට වඩා විශේෂයි. අඟහරු මත ජීවය තිබුණානම්, ඒ ගැන සොයන්නට සුදුසුම ස්ථානයක් එය.
අඟහරු මතුපිට සිදුරු කරමින්, සාම්පල් එකතු කරන්නටත්, ඒවා පරීක්ෂාවට ලක් කරන්නටත් පර්සවියරන්ස් කටයුතු කරනවා. ඊට අමතරව ඒ සාම්පල් වැඩිදුර පරීක්ෂාව සඳහා ඉදිරි මෙහෙයුමකදී පෘථිවියට ගේන්නටත් බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් සාම්පල් එකතු කර, ගොඩගැසීමත් කරනවා.
ඒ සියල්ල කරන්නට කලින් පර්සවියරන්ස් ගොඩබැස්සීමේ අභියෝගය විද්‍යාඥයන්ට තිබුණා. මීට කලින් අඟහරු මෙහෙයුම්වලින් සීයට 50ක් වාගේ අසාර්ථක වී තිබෙනවාලු. ගොඩබැසීමේ අභියෝගය ජයගැනීම තීරණාත්මක වුණේ ඒ නිසයි.
නිකමට හිතන්න, කොළඹ ගොල්ෆ් පිටියක සිට නුවරඑළියේ ගොල්ෆ් පිටියක තනි පහරින් ගොල්ෆ් බෝලයක් ඇතුළු කරන හැටි. අන්න ඒ වාගෙයි, පෘථිවියේ සිට යැවූ යානය හරියටම අඟහරු මත තමන්ට අවශ්‍ය තැනට තිතටම ගොඩ බැස්සුවේ.
රෝවරය ගොඩ බැස්වීම සඳහා පාවිච්චි කළේ හෙළිකොප්ටර්වලින් භාණ්ඩ ගෙන ගොස් ගොඩ බැස්වීමේදී අප පෘථිවිය මත පාවිච්චි කරන තාක්ෂණය. මීට පෙර පාවිච්චි කළ තාක්ෂණයට වඩා එය සෑහෙන වෙනස්. රෝවරය රඳවාගත් පුංචි වේදිකාව අඟහරු පොළොවට පීඩනය එල්ල කරමින්, හෙමීට පහත් වුණා. ඉන්පසු, එය යානය තැන්පත් කළ නැවත ඉහළට ගියා.
බොස්නියාවේ ගමක්
ජෙසෙරෝ යන නමින් යුත්, බොස්නියාවේ ගමක් තියෙනවා. ඒ ගමේ නම ඇසුරෙනුයි, අඟහරු ආවාටය නම් කර තිබෙන්නේ. පෘථිවියේ ජෙසෙරෝ ගම බොස්නියන් යුද්ධයෙන් පසු දුප්පත්කමින් පීඩා විඳින ගමක්. ජෙසෙරෝ යන වචනයේ තේරුම විල. ජෙසෙරෝහි නගරාධිපතිනියට මෙම ගොඩබැසීම ගැන ඇමෙරිකාවෙන් විශේෂ ලියුමක් පවා ලැබී තිබුණා. ගම්වැසියන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ අඟහරු ගමන නිසා,ගමට වැඩිපුර අවධානයක් ලැබේවි කියායි. වැඩිපුර සංචාරකයන් පැමිණේවි කියායි.
අවුරුදු බිලියන තුන හතරකට කලින් අඟහරු ජෙසෙරෝ විලේ වතුර තිබුණා. ගංගාවකින් විලට ජලය ගලා ආවා. තවත් කෙළවරකින් ජලය බැස ගියා. ඒ ගංගාවේ, විලේ සහ ගංගා නිම්නයේ සලකුණු අදටත් දැක ගත හැකියි. අවුරුදු බිලියන තුනකටත් පෙර මේ ලෝකය මීට වඩා උණුසුම්, ජීවයට සුදුසු තත්වයක තිබුණු බව ඒ සලකුණු කියා පානවා. එකල මේ ග්‍රහලෝකය බාහිර තරංගවලින් ආරක්ෂා කරන්නට චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් පවා තිබුණා. එය අහිමි වෙද්දී, සම්පූර්ණ වායු ගෝලය දියවෙමින්, අද පවතින හිස් වැලි කාන්තාර ලෝකය බිහි වුණා. පර්සවියරන්ස් උත්තර තිබෙන්නේ ඒ පරිසරයෙහි ජීවය බිහිවුණාද කියායි. ජීවය හොයනවා කීවේ ඩයිනසෝර් ෆොසිල සෙවීමක් නෙවෙයි. ඉතා කුඩා ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් ලෙස, සංකීර්ණ රසායන ක්‍රියාවලියක් තිබුණාද කියායි. ප්‍රාථමික මට්ටමේ ජීවයක් තිබුණාද කියායි. සමහරවිට අවුරුදු මිලියන ගණනකට පසු අදටත් තිබෙනවාද කියායි.
අපේ ලෝකයේ ජීවය මුලින් බිහි වූ තැනක් ලෙස වැව් සලකනවා. ඊටත් වඩා ජෙසෙරෝ විල අසල තිබෙන ඩෙල්ටාව ජීවය පිළිබඳ සලකුණු රඳවාගෙන සිටිනු ඇතැයි අනුමාන කරනවා. පර්සවියරන්ස් හරියටම එතැනට ගොඩබැස්සේ ඒ නිසයි. අඟහරු මත ජීවය තිබුණු බව සොයාගතහොත්, එය අභ්‍යවකාශ ජීව විද්‍යාවේ දැවැන්ත සොයා ගැනීමක් බවට පත් වෙනවා.
අපේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේම අසල්වැසි ග්‍රහයා මත ජීවය තිබේ නම්, විශ්වයේ තවත් තාරකා ටි්‍රලියන ගණනක ජීවය කෙතරම් සුලභද යන්න අනුමාන කරන්නට සාධකයක් වේවි.
තවත් හෙලිකොප්ටරයක්
මේ මෙහෙයුමේදී ඉන්ජෙනුවිටි නම් පුංචි හෙළිකොප්ටරයකුත් රැගෙන ගියා. එය ඉදිරියේදී අඟහරුට ගොඩ බසින්නට නියමිතයි. එය අනාගත අඟහරු මෙහෙයුම්වලදී පියාසර කළ හැකි ආකාරය අධ්‍යන කිරීමට පාවිච්චි කරනවා. මෙය වෙනත් ලෝකයක් මත පාවෙන පළවැනි හෙළිකොප්ටරය. මතක තබාගන්න, අඟහරුගේ වායුගෝලීය පීඩනය අපට වඩා සෑහෙන අඩුයි. අපේ හෙළිකොප්ටර් වාගේ ලෙහෙසියෙන් පියාඹන්න අඟහරු මත බැහැ. ඒ නිසයි, ඉන්ජෙනුවිටි හෙළිකොප්ටරයෙන් මූලික අත්හදා බැලීමක් කරන්නේ.
සාම්පල් එකතු කිරීම
පෘථිවියට නැවත ගෙන එන්නට සාම්පල් එකතු කිරීමේ තාක්ෂණය පර්සවියරන්ස් රෝවරයට ආවේණික විශේෂ අංගයක්. 2026 දී යැවීමට සැලසුම් කර තිබෙන යුරෝපීය යානයකින් සාම්පල් නැවත ගෙන එන්නට නියමිතයි.
සාම්පල් එකතු කිරීම කියන්නේ ගල් කැට එකතු කර, ගොඩගැසීම නෙවෙයි. සාම්පල් එකතු කිරීම සඳහා මෙම රෝවරයේ තිබෙන තාක්ෂණය මෙතෙක් යැවූ අන් කිසිදු යානයකට වඩා දියුණු තාක්ෂණයක්. පොළොව සිදුරු කර, යාන්ත්‍රික අතකින් එය එකතු කොට, ලිප්ස්ටික් එකක ප්‍රමාණයේ කොපුවකට එය එකතු කරනවා. ඉන්පසු සීල් කරන ලද කොටස්, ගබඩා කර තබාගෙන, නැවත ගොඩගැනීම සඳහා තැන්පත් කරනවා. ඒ වෙනුවෙන් පාවිච්චි කරන්නේ අතිශය දියුණු රොබෝ තාක්ෂණයක්.
අඟහරු සද්දේ
මෙවැනි යානයකට විද්‍යාඥයන් ඇතුළත් කරන්නට කැමති කොටස් බොහොමයි. සවි කළ යුතු බව ඔවුන් සිතන වැදගත් උපකරණ බොහොමයි. ඔවුන්ට අවස්ථාව ලැබුණොත් වැදගත් උපකරණ සියල්ලම සවි කර, කෝපි යන්ත්‍රයක් වුණත් සවි කරාවි. අඟහරුවල කෝපි හදන හැටි අධ්‍යන කරන්නට.
එහෙත්, ඔවුන්ට ලැබෙන මූල්‍යාධාර සීමිත නිසා, ඒ ඒ උපකරණවල අවශ්‍යතාව ඇමෙරිකානු රජයට ඒත්තු ගන්වන්නට සිදු වෙනවා. මුදල් ලබාගන්න වෙන්නේ ඊට පසු. ඔවුන්ගේ හිතේ හැටියට මුදල් ලැබුණානම් මොනවා නොවේවිද. පර්සවියරන්ස් දැන් කරන කාර්යභාරය වෙනුවෙන් වූ රෝවරයක් අඟහරු ගිහින් අවුරුදු විස්සක් විතර වෙන්නත්, මේ ලිපිය කියවන කිහිපදෙනෙක් දැනටත් අඟහරුවල ‘වෝකිං පාත්’ එකක ව්‍යායාම් කරන්නත් ඉඩ තිබුණා.
කොහොම වුණත් නාසා ආයතනයේ ප්‍රධානීන් මේ යානයට ඇතුළත් කිරීමට ඉතා ආසාවෙන් සිටි කොටසක් තිබුණා. එය සරල උපකරණයක්. අන් කිසිවක් නෙවෙයි, මයික්‍රෆෝනයක්. ඒ කොටස පර්සවියරන්ස් රෝවරයට සවි කරන්නට විද්‍යාඥයන්ට අවස්ථාව ලැබුණ නිසා අඟහරුගේ හඬ අසන්නට හැකි වේවි.
නම ලැබුණ හැටි
අඟහරු මතට 1997 සිට මේ දක්වා නාසා ආයතනයේ රෝවර් යානා කිහිපයක් ගමන් කර තියෙනවා. සෝජුනර් 1997 (තාවකාලික පදිංචිකරුවා), ඔපචුනිටි 2004 (අවස්ථාව) හෙවත් ඔපී, ස්පිරිට් 2004, කියුරියෝසිටි 2012 යන ඒවා. ඊට පෙර හා පසු අඟහරු මතට රෝවර් නොවන අඟහරු යානා කිහිපයක් ගොඩබැස්සා. 1975 වයිකිං 1 සහ වයිකිං 2 යානා ගොඩබැස්සා. 1996 දී පාත්ෆයින්ඩර් යානය ගොඩබැස්සා. පෝලර් ලෑන්ඩර්, ෆීනික්ස්, ඉන්සයිට් ආදී තවත් යානා කිහිපයක් නාසා ආයතනයෙන් අඟහරු වෙත යැව්වා.
මේ රෝවරයට පර්සවියරන්ස් යන නම යෝජනා කළේ ඇලෙක්ස් මාතර් නම් දරුවා. ඒ නාසා ආයතනය රෝවර් යානයට නමක් තෝරාගැනීම වෙනුවෙන් පැවැත්වූ තරගයක් ජයගත් පසු. එම තරගයේදී යම් නමක් යෝජනා කොට, ඒ නම යෙදීමට හේතු රැගත් රචනාවක් නාසා ආයතනය ඉල්ලා සිටියා. යෝජනා 28,000ක් ඉදිරිපත් කර තිබුණා. විනිසුරුවරුන් 4700ක් ඒ අතරින් හොඳම නම් තෝරාගත්තා. ඉන්පසුව ඡන්ද විමසීමක් කර තිබුණා. ලක්ෂ හතකට වැඩි පිරිසකගේ ඡන්ද විමසා, පර්සවියරන්ස් නම තෝරාගත්තා.
ඇලෙක්ස් මාතර් තමන්ගේ හේතු ඉදිරිපත් කිරීමේදී මෙසේ කියා තිබුණා. ‘කියුරියෝසිටි, ඉන්සයිට්, ස්පිරිට්, ඔපචුනිටි ආදී පෙර අඟහරු මෙහෙයුම් මනුෂ්‍ය ගුණාංගයක් නියෝජනය කළ වචන. අපි හැමවිටම කුතුහලයෙන් පිරී ඉන්නවා, අවස්ථා සොයා යනවා. අප සතුව චන්ද්‍රයා, අඟහරු හා ඉන් එහාට යෑමට ප්‍රඥාව හා උනන්දුව තියෙනවා. අප රෝවර් යානා නම් කරන්නේ මිනිස් ගුණාංග අනුව නම්, අපට මෙවැනි මෙහෙයුම් වලට අවශ්‍ය වැදගත්ම ගුණාංගය මග හැරිලා. ඒ තමයි උට්ඨාන වීර්යය. කෙතරම් අමාරු වුණත් ඕනෑම තත්වයකට හැඩගැසෙනතුරු උත්සාහ කිරීම මනුෂ්‍ය ලක්ෂණයයි. අපේ රට නොවෙයි, මනුෂ්‍ය වර්ගයා ලෙස අප කිසිවක් අත්හැරීමට සූදානම් නැහැ. හැමදාම උත්සාහ කරනවා.’
පර්සවියරන්ස් අඟහරු ගමනේ සැබෑ අර්ථය එය. මිත්‍යාව වෙනුවට විද්‍යාවත්, උට්ඨාන වීර්යයත් තිබුණොත් මිනිසුන්ට කළ හැකි දේ බොහොමයි.■
කෝටුවේ සර්ලාට කෝටුවේ රජවරුන්ගෙන් පාඩමක් ළමයාගේ කන පැලූ ගුරුවරයා වරදකරු වේ
■ නීතිඥසමරසිංහ ගුණසේකර
ශ්‍රී ලංකාවේ විධිමත් අධ්‍යාපන ක්‍රමයට සම්බන්ධ පාසල් දරුවන්ගේ හා ඔවුන්ගේ දෙමාපිය භාරකාරාදින්ගේද විශේෂයෙන්ම, පාසල්වල විදුහල්පතිවරුන් හා ගුරුවරුන්ගේ විශේෂ අවධානයට යොමුවිය යුතු මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක තීන්දුව පසුගිය 12 වැනිදා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. පවතින නීති හා චක්‍රලේඛන උල්ලංඝනය කරමින් අත්තනෝමතිකව හැසිරෙන විදුහල්පතිවරුන්ට හා ගුරුවරුන්ට යස පාඩමක් කියාදෙන මේ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවේ නඩු නිමිත්ත මෙසේය.
මාතර පුහුල්වැල්ල මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයේ ඉගෙනුම ලබන පහලොස් හැවිරිදි ශිෂ්‍යයෙකු 2017 පෙබරවාරි 23 දා සුපුරුදු පරිදි පාසල් ගියේය. එදින විදුහල් කාල සටහන අනුව 1 හා 2 කාලපරිච්ඡේද කෘෂිකර්ම විෂය සඳහා වෙන්වී තිබුණි. අදාල ශිෂ්‍යයා තවත් ශිෂ්‍යයන් තිදෙනෙකු සමග පාසලේ ක්‍රීඩාංගනයට නුදුරුව පිහිටි භූමි භාගයක එළවළු වගාවක් සඳහා තවානක් සකස් කළෝය.
එම කටයුත්තෙන් පසුව දෑත් හා දෙපා පිරිසිදු කරමින් සිටියදී තවත් ශිෂ්‍යයන් දෙදෙනෙකු පැමිණ උක්ත ශිෂ්‍යයාට කාර්යාලයට එන ලෙස පාසලේ විනයභාර ගුරුවරයා දැනුම්දුන් බව පැවසුවෝය. ඒ අනුව ඔහු කාර්යාලයට ගියවිට විදුහල්පතිනිය විසින් වාඩි නොවන ලෙස අවවාද කර තිබූ බෝක්කුවක පසු කාලපරිච්ඡේදයකදී වාඩිවී සිටියේ ඇයිදැයි විනයභාර ගුරුවරයා ළමයාගෙන් ඇසුවේය.
එසේ අසා, “කොහෙද උඹ වාඩිවෙලා හිටියේ?” යැයි අසමින් විනයභාර ගුරුවරයා අදාල ශිෂ්‍යයාගේ වම් කනට පහරක් එල්ල කළේය. එය එසේ මෙසේ පහරක් නොව කන් අඩිය පුපුරා ගිය පහරකි. පහරදීමෙන් පසු ඔහු ශිෂ්‍යයා එළවා දැමුවේය. මෙම පහරදීමෙන් මහත් වේදනාවට පත් ශිෂ්‍යයා මේ පිළිබඳව පන්තිය භාර ගුරුවරියට දැනුම් දුන්විට “පස්සෙ ඕක ඇරිලා යාවි. මේ ගැන ගෙදර ගිහින් කියන්න එපා” යැයි කියා තිබේ.
පාසලේදී පැනඩෝල් පෙති 2 ක් හැර වෙනත් කිසිදු ප්‍රතිකාරයක් නොලැබූ ශිෂ්‍යයා පාසල නිමවී ගෙදර පැමිණි පසු සිය මිත්තණියට මේ ගැන දැනුම් දී ඇත. ඇය සිසුවා ග්‍රාමීය රෝහලක් වෙත රැගෙන ගිය පසු එම රෝහලෙන් මාතර මහ රෝහලටද එතනින් කරාපිටිය රෝහලටද මාරුකර තිබේ. එහිදී පොලිසිය ශිෂ්‍යයාගෙන් කට උත්තරයක් ලබාගෙන ඇති අතර පසුව ශිෂ්‍යයා රෝහලෙන් මුදවා හැර තිබේ. එහෙත් නිවසට පැමිණි පසුද ඔහුගේ කනෙන් වේදනාව එපරිද්දෙන්ම තිබූ බව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවේදී අනාවරණය වුණේය.
මේ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුව සිසිර ද ආබෲ, මුර්ද්‍ර ප්‍රනාන්දු හා එස්. තුරෙයිරාජා යන විනිසුරන්ගෙන් සැදුණු ත්‍රි පුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ලක් ඉදිරියේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේදී විභාග විය.
නඩුවේ පැමිණිලිකරුවන් වූයේ 15 හැවිරිදි ශිෂ්‍යයා වෙනුවෙන් පෙනී සිටි ඔහුගේ දෙමාපියෝය. නඩුවේ වග උත්තරකරුවන් වූයේ ශිෂ්‍යයාට පහර දුන් පුහුල්වැල්ල මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයට විනය භාර ගුරුවරයා, විදුහල්පතිනිය ඇතුලු 6 දෙනෙක්ය.
මූලික අයිතිවාසිකම් නීතියේ 11 වන වගන්තිය වූ කෲර වධහිංසා හා අවමන් සහගත සැලකිලි දැක්වීම් යටතේ ඉදිරිපත් කොට ත්‍රි පුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ලක් ඉදිරියේ විභාග වූ මෙම නඩුව සම්බන්ධයෙන් දැක්විය යුතු විශේෂ කරුණු කිහිපයකි.
රජයේ සේවකයෙකුට එරෙහිව රාජ්‍ය කටයුත්තක් සම්බන්ධ නඩුවකදී වග උත්තරකරුවන් වෙනුවෙන් රජයේ නීතිඥවරයා වූ නීතිපතිවරයා පෙනී සිටින නමුත් මෙම නඩුවේ නීතිපතිවරයා පෙනී සිටීම ප්‍රතික්‍ෂේප කළේය. ඒ නිසා වග උත්තරකරුවන්ට පෞද්ගලික වියදමින් නීතිඥයන්ගේ පිහිට පැතීමට සිදුවිය.
පෙත්සම විභාග කළ උගත් විනිසුරු මඩුල්ල පළමුවන වග උත්තරකරු වරදකරු කොට ශිෂ්‍යයාට මේ සිද්ධියෙන් සිදුවූ හානිය වෙනුවෙන් රුපියල් එක්ලක්‍ෂ පනස් දහසක් සිය පෞද්ගලික වියදමෙන් ගෙවන ලෙසද එය හය මාසයක කාලයකදී ගෙවන ලෙසද නියෝග කළේය.
ඊට අමතරව ශිෂ්‍යයාට වන්දිය ලෙස රුපියල් ලක්ෂ පහක මුදලක් ගෙවන ලෙස රජයටද නියම කළේය.
ත්‍රි පුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ල වෙනුවෙන් තීන්දුව ප්‍රකාශයට පත්කළ එස්. තුරෙයිරාජා මහතා දැක්වූ කරුණු ශ්‍රී ලංකාවේ පාසල්වල විදුහල්පතිවරුන්ට හා ගුරුවරුන්ට විශේෂ වැදගත්කමකින් යුක්ත වේ.
එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ප්‍රඥප්තියෙන්ද ළමයින්ට දඬුවම් කිරීම අනුමත නොකරයි. එපමණක් නොව අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයද ළමයින්ට ශාරීරිකව දඬුවම් නියම කිරීම අනුමත නොකරයි. එපමණක් නොව මූලික අයිතිවාසිකම් නීතියේ 11 වන වගන්තිය යටතේද ළමයින්ට දඬුවම් කිරීම මූලික අයිතිවාසිකම් කඩකිරීමකි. ළමයා යනු කෲරත්වයෙන් නොසලකා ආදරයෙන් රැකගත යුතු සම්පතකි. ඉදිරිපත් වූ කරුණු පරීක්‍ෂා කිරීමේදී වග උත්තරකරු 11 වැනි වගන්තියෙන් ප්‍රකාශිත මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කර ඇති බව පෙනේ.
අප මේ නඩුව වැදගත් නඩුවක් ලෙස සලකන්නේ නීතිය ගැන දැන හෝ නොදැන නීතිය උල්ලංඝනය කරන විදුහල්පතිවරුන්ට හා ගුරුවරුන්ට පාසල් ළමයින්ගේ විනය පාලනය පිළිබඳව පවතින නීතිරීති සිහිපත් කරන නිසාය.
මීට අවුරුදු 94 කට පෙර එනම් 1927 දී නිකුත් කළ චක්‍රලේඛයක, ‘ශාරීරික දඬුවම් උපයෝගී කර නොගෙන විනය පවත්වා ගැනීමට නුපුලුවන්කමට වඩා ගුරුවරයෙකුගේ අදක්‍ෂතාවය කැපී පෙනෙන වෙනත් ලකුණක් නොමැති බව ගුරුවරුන්ට මතක් කරනු කැමැත්තෙමියි’ සඳහන්ව ඇති අතර පසුකාලීන අපරාධ නීති සංශෝධනයන් හා පාසල්වලට නිකුත් කළ චක්‍රලේඛ මගින් ශිෂ්‍යයන්ට ශාරීරික දඬුවම් දීම සපුරා තහනම් කර ඇති බව මතක තබාගත යුතුවේ. අප සාකච්ඡාවට භාජනය කළ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවේ උද්ගත වූ කරුණු මුල්කොට අපරාධ නීතිය යටතේ නඩුවක් පැවරුවා නම් වරදකරු වන වග උත්තරකරුවන්ට අවුරුදු දෙකකට නොඅඩු බරපතල සිර දඬුවම් හිමිවන බවද සිහිපත් කළ යුතුවේ.■