51 වැනි කේරළ රාජ්‍ය චිත්‍රපටි සම්මාන උළෙල ඔක්තෝබර් 24 වැනිදා පැවැත්වුණා. එහිදී 2020 වසරේ හොඳම නිළියට හිමි සම්මානය දිනාගත්තේ ඇනා බෙන්. හොඳම නළුවා වුණේ ජයසුර්යා. හොඳම චිත්‍රපටිය හැටියට තේරුණේ ජියෝ බේබිගේ ‘ග්‍රේට් ඉන්ඩියන් කිචන්.’ චිත්‍රපටියයි. ‘එන්නිවාර්’ චිත්‍රපටිය වෙනුවෙන් සිද්ධාර්ථ සිවා හොඳම අධ්‍යක්‍ෂවරයා ලෙස සම්මාන ලැබුවා. සම්මාන උළෙලේ ජුරියේ සභාපතිත්වය දැරුවේ, සුහාසිනි මනි රත්නම්. ඇය දකුණු ඉන්දියානු අධ්‍යක්‍ෂවරියක් මෙන්ම රංගන ශිල්පිනියක්.
ඇනා බෙන් හොඳම නිළියට හිමි සම්මානය දිනාගත්තේ ‘කප්පිලා’ චිත්‍රපටියේ රංගනය සඳහා. ඒ ඇය එවැනි රාජ්‍ය සම්මානයක් දිනාගත් පළමු අවස්ථාවයි. කේරළයේ ප්‍රකට චිත්‍රපට තිරකතා රචකයකු වන බෙනී පී නායරම්බලම්ගේ දියණිය වන ඇනා රඟපෑ චිත්‍රපටිවලින් තවමත් ප්‍රදර්ශනය වී ඇත්තේ හතරක් පමණයි. ඒ, කුම්බලංගි නයිට්ස් (2019), හෙලන් (2019), කප්පිලා (2020) සහ සාරා’ස් (2021). හෙලන්හි රංගනය වෙනුවෙන් ඇය 2019 කේරළ සම්මාන උළෙලේදී ජූරියේ විශේෂ ඇගයීමට පාත්‍රවුණා.

මේ මෙවර සම්මානය දිනාගැනීමට පෙර ඇය වරින්වර සහභාගිවුණු ඉන්දීය පුවත්පත් සම්මුඛ සාකච්ඡාවලින් උපුටාගත් කොටස්.

■ සංහිතා පතිරණ

මොකක්ද මේ වැඩේ? ඔබ ඉතා සිත්ගන්නාසුලු චිත්‍රපට තුනක චරිතවලට තෝරාගෙන තිබෙනවා. මේක තිරපිටපත් ගැන ඔබේ රසය පිළිබඳ කාරණයක් පමණක්ද?

වාසනාවත් සාධකයක් බව මට විශ්වාසයි. මොකද ඒක සැමවිටම යමක් එළියට දැමීම සඳහා සූදුවක් වෙන නිසා. අපි ඒක හොඳම චිත්‍රපටය බවට පත්කිරීමට හැකි සෑම දෙයක්ම කරනවා, කෙනෙකුට කළ හැක්කේ එපමණයි. මම හිතන්නේ ඒක වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමෙන් ලැබෙන වාසනාවක්. මම හෙලන් රූගත කිරීම් පටන්ගන්න ඉස්සෙල්ලා කප්පිලා මා වෙත ආවා. ඒ වෙලාවේ තවත් චිත්‍රපට කිහිපයක්ම ලැබුණා, නමුත් ඒවා මට ඇල්ලුවේ නැහැ. මට වඩා හොඳට ඒවා වෙන කෙනකුට කරන්න පුළුවන් කියලා මට හිතුණා. මම ඇත්තටම දන්නේ නැහැ, අහම්බෙන් මේ තුන තෝරගත්තා.

බේබි (කුම්බලන්ගි නයිට්ස්) සහ හෙලන් (හෙලන්) වගේ වෙනස් චරිත තෝරා ගැනීම ඔබට වැදගත් වෙන්නේ කොහොමද?

මම සාමාන්‍යයෙන් හොඳ පිටපතක් ගැන අදහසට විවෘතයි. නමුත් මගේ වෘත්තිය ආරම්භයේ සිටින නිසා විවිධ චරිත කරන්න ඕනෑය කියන කාරණයට මුල්තැන දෙන්න වෙනවා. මේ චරිත තුන මම දකින්නේ ගොඩක් වෙනස් මිනිස්සු විදියට. ජෙසී බොළඳ වන අතර ඇය ඇත්තටම කුඩා ගමකින් එන්නියක්. සෑම චරිතයකම තමන්ගේම ගමනක් තියෙනවා.

මෙම චරිත ගොඩනැගීම මොන වගේද? ක්‍රියාවලිය පැහැදිලි කරන්න උදාහරණයක් දෙන්න පුළුවන්ද?

හෙලන් ‘සර්වයිවල් ත්‍රිලර්’ චිත්‍රපටයක්. ඒකට මම මගේම පර්යේෂණයක් කළා. බොහෝ දර්ශනවල හෙලන් පමණක් සිටින නිසා චරිතයට ස්තර රාශියක් අවශ්‍ය බව මම ඉගෙන ගත්තා. චරිතයේ සියලු‍ම අංග වචනයෙන් ගවේෂණය කරන නිසා මම ඉතා විශ්වාසයෙන් සිටිය යුතුයි. පිටපතෙන් ඔබ්බට, මම හෙලන්ගේ චරිතය ගැන අධ්‍යයනයක් කළේ එයා කුඩා කාලයේ කොයි වගේද කියන දේ තේරුම් ගන්න. ඇගේ ජීවිතයට බලපෑ සිදුවීම් සොයාගන්න. මම ඒවා ලියාගෙන අධ්‍යක්ෂවරයාට කතා කළා. මම හෙලන් බව මට ඒත්තු ගන්නන්න මේ දේවල් මට උපකාර කරනවා.

ජෙසී (කප්පිලා) ගැන මොනවද කියන්න තියෙන්නෙ?

එයා මට සම්පූර්ණයෙන්ම භූගෝලීයව වෙනස්. මම හැමදාම ජීවත් වුණේ නගරයට ආසන්නව. ඒ හින්දා මට එයාව අල්ලාගන්න දුෂ්කර වුණා. ඉතින් මම සතියකට කලින් ෂූටිං ස්පොට් එකට ගිහින් නැවතිලා හිටියා. මම ඒ තැන්වල ඇවිදින්න ගිහින් එතැන හිටපු අය එක්ක කතා කරලා ඒ අයගේ ගතිපැවතුම් තෝරාගෙන චරිතයට උදව් කරගත්තා. ඇත්ත වශයෙන්ම, ඒවා එක එක චරිතයට අනුව වෙනස් වෙනවා.

ඉතින් ඔබ යුනිවර්සිටියෙ සෙමෙස්තරයක් වගේ හැමතිස්සෙම මුල ඉඳන් ආරම්භ කළ යුතුද?

අනේ දෙවියනේ, ඉගෙන ගන්න ගොඩක් දේවල් තියෙනවා. කුම්බලංගි එකෙන් පස්සේ යම් යම් දේවල් ඉගෙන ගත්තා කියලා මං හිතුවා. නමුත් ඊට පස්සේ හැම දෙයක්ම ගොඩක් වෙනස් සහ අලු‍ත්. වැඩ කරන පුද්ගලයන් වෙනස් වන කොට මම ඒ අයගේ මෝස්තරවලට අනුගත වෙන්න උත්සාහ කරනවා. මම මගේ ක්‍රමයක් ගැන හිතුවක්කාර වෙන්න කැමති නැහැ.

ඔබේ පිටපත විශ්ලේෂණය කිරීමේ ක්‍රියාවලියට අපට ටිකක් ගැඹුරට යන්න පුළුවන්ද? චිත්‍රපටයකට ඔබේ වෘත්තියට කළ හැකි දේට වඩා, ඔබ තිරරචනයේ අමිහිරි දේවල් දිහා බලනවාද?

එහෙම කරනවා. මම හිතන්නේ ඒ තාත්තා මගේ අවබෝධයට ඒ තරමට දායකවෙලා තියෙන හින්දා. මම හැදීවැඩුණේ එයා චිත්‍රපටිවලට පිවිසෙන විදිය බලාගෙන, වැඩ කරන දෙබස මොකක්ද, වැඩ නොකරන එක කුමක්ද වගේ දේවල්. ඉතින්, මම පිටපතට සවන් දෙනකොට, අවිඥානිකව මට ඒවා උපකාර කරනවා.

යමක් කරන්න පුළුවන් පිටපතක් ගැන තාත්තාත් එක්ක කරන සාකච්ඡාව මොකක්ද?

සමහර වෙලාවට මම කතාවක් අහනකොට තාත්තා මාත් එක්ක ඉඳගෙන ඉන්නවා. මට සමහර දේවල් මඟහැරෙන්න පුළුවන්, ඒ නිසා දෙවෙනි කෙනෙක් මාත් එක්ක ඉන්න ඕනෑ. එයා ඇහුම්කන් දුන්නේ නැතිනම් මම පිටපත එයා වෙත ගෙනිහිල්ලා කියවන්න කියලා ඉල්ලනවා. එයා තාක්ෂණික කරුණුවලට වඩා නරඹන්නාගේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් දකින්න උත්සාහ කරනවා. ‘මේ දෙබස සන්නිවේදනය කරන්නේ ඒකට සන්නිවේදනය කරන්න ඕනෑ දේද?’‍ වැනි සරල දේවල්.

පිටපතක් කියෙව්වාට පස්සෙ ඔබ කළ යෝජනාවක් පිළිබඳ උදාහරණයක් මට දෙන්න.. ඒක ‘ජෙසී එහෙම කියයි කියලා මම හිතන්නේ නැහැ’‍ වගේ දෙයක්ද නැත්නම් ඔබ පිටපත සම්පූර්ණයෙන්ම දකිනවාද?

දෙකම වෙන්න පුළුවන්. මුලදී, තිර රචනයට සහ චිත්‍රපටයේ දෙවැනි භාගයට මං කොයිතරම් සම්බන්ධ වෙලා ඉන්නවාද කියන එකයි. ‘මුල් භාගයේ මන්දගාමී දර්ශන කියෙන්න පුළුවන් නමුත් දෙවැනි භාගය වේගවත් වෙන්න ඕනෑ.’ ඒ වගේ දෙයක්. ඒක මං පිටපතේ විදිය දිහා බලන එක විදිහක්. ඔබ රඟහලෙන් එළියට එනකොට, ඔබට තවමත් චිත්‍රපටිය මතකයි, දෙවැනි භාගය ඔබට හරියට වැඩ කළා නම්. විශේෂයෙන් අවසානය.

නමුත් ඔබ මේ න්‍යාය තෝරාගත්තේ කොහොමද?

තාත්තා, ඇත්තෙන්ම! එයා දිගින් දිගටම අවධාරණය කරන්නේ චිත්‍රපටියක දෙවැනි භාගය මොකක් වුවත් ප්‍රේක්‍ෂකයා ග්‍රහණය කරගත යුතු බවයි. වැඩේ දියුණු වෙන්නේ එතැනට වෙනකං.

නමුත් ඔබ බෙනී පී නයාරම්බලම්ගේ දුව බව කුම්බලංගිහි කාටවත් නොකිව්වේ ඇයි? ඒක ඔබේ වටිනාකම ඔබම ඔප්පු කිරීමට කළ දෙයක්ද?

මගේ තාත්තා නිසාම චිත්‍රපටියක් ලබාගෙන ඔහුව අපහසුතාවට පත්කරන මෝඩ දෙයක් කරන්න මට ඕනෑ නෑ. මට රඟපාන්න පුළුවන්ද කියලා අදහසක් තිබුණේ නැහැ. මාව තෝරාගන්න තාත්තා යමෙකුට බලපෑම් කරන්නේ ඇයි? මට ඒක තනියම හොයාගන්න ඕනෑ වුණා. ඒ වගේම ඔඩිෂන් එක සාධාරණ නම් ඔබ කවුද කියන එක වැදගත් නැහැ.

හෙලන් අයත් වෙන්නේ මලයාලම් සිනමාවේ කලාතුරකින් ගවේෂණය කළSurvival Thriller ප්‍රභේදයට. ඔබ ඒක තෝරාගන්නා විට ඔබේ සිතීමේ ක්‍රියාවලිය මොන වගේද?

ඒක මගේ දෙවැනි චිත්‍රපටය හින්දා අභියෝගාත්මකයි. ඒත් ඒ මට්ටමේ දෙයක් කරන්න හිතුණ එක මට ලොකු සතුටක් ගෙනදුන්නා. අපි ඒක රූපගත කළේ නියම ශීතකරණයක් ඇතුළෙ. (හෙලන් යනු කෙටිකෑම වෙළඳ සැලක අධිශීත කාමරයේ සිරවන තරුණියකගේ කතාවක් රැගත් චිත්‍රපටියක්.) නළු නිළියන්ට සහ තාක්ෂණික කණ්ඩායමට ඒක ඉතා දුෂ්කර දෙයක්. ඒක අධිපීඩන පරිසරයක් නිසා දිනපතා වැඩ පටන්ගන්නත් අවසන් කරන්නත් කාලයක් නියම කරලා තිබුණා. අපි ඒක කළේ වෛද්‍ය විශේෂඥයන් පිරිසකගේ අදහස් විමසීමෙන් පස්සෙයි. අපට අපේ සෞඛ්‍යය පරදුවට තියන්න වුවමනා වුණේ නැහැ. හැම දෙයක්ම අධීක්ෂණය කරන්න සෞඛ්‍ය වෘත්තිකයන් සූදානම්ව හිටිය නිසා, අපිට ආරක්ෂිතබවක් දැනුණා.

ශ්‍යාම් පුෂ්කරන් (කුම්බලංගි නයිට්ස් තිරකතා රචක) එයාගෙ ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශය සඳහා ප්‍රසිද්ධයි. එයා හැමතිස්සෙම නළු නිළියන්ගේ රංගනය අධීක්ෂණය කරමින් දර්ශන තලයේ ඉන්නවා. ඒ අත්දැකීම විස්තර කරන්න පුළුවන්ද?

මගේ තාත්තාගේ ක්‍රමයත් ඒකම නිසා මට හුරුපුරුදු දෙයක්. තමාගේ තිරරචනයට පණ පොවනවා දැකීමෙන් එයා සතුටට පත්වෙනවා. තිරරචකයා සහ අධ්‍යක්ෂවරයා එකම අවකාශයක ඉන්න නිසාත්, සෑම දෙයක්ම හොඳින් සන්නිවේදනය වන බව පෙනෙන නිසාත් කොයිතරම් ඵලදායකද කියලා මම දැකලා තියෙනවා. ඒ නිසා ඒක චිත්‍රපටයක් කරන්න හොඳ ක්‍රමයක්. නමුත් මම හිතන්නේ නැහැ හැමෝම එකම ක්‍රමය අනුගමනය කරන්න ඕනෑය කියලා. ඒක ඇත්තටම සමහර අයට හොඳට වැඩ කරනවා.

කුම්බලංගි නයිට්ස්හි සිට සාරා’ස් දක්වා ඔබේ ප්‍රගතිය ගැන අපට කියන්න.
හැම චිත්‍රපටයක් එක්කම බොහොම ඉගෙනගැනීම් සහ ඉගෙනනොගැනීම් සිදුවෙනවා. කුම්බලංගි නයිට්ස් සෙට් එක හෙලන් වගේ නෙවෙයි, හෙලන් කප්පිලා වගේ නෙවෙයි. මම නැවුම් මනසකින් යන්නේ එක එක චිත්‍රපටියේ අධ්‍යක්ෂවරයා සහ කාර්ය මණ්ඩලය ක්‍රියා කරන ආකාරය බොහොම වෙනස් වන හින්දා. කුම්බලංගි නයිට්ස් මට ලොකු පදනමක් වුණා. මම පටන් ගත්තේ රංගනය ගැන කිසිම අදහසක් නැතිව. තාත්තා වගේම සෑම චිත්‍රපටියකටම පසු ප්‍රතිපෝෂණය දෙන තවත් මිතුරන් කිහිප දෙනෙක් මට ඉන්නවා. එම නිරන්තර පරීක්ෂාව ඉතා වැදගත් බව තේරුම් අරගෙනයි ඉන්නේ.

මෑත කාලයේ දකුණු ඉන්දීය චිත්‍රපටවල ප්‍රචලිත ආඛ්‍යානයක් වන කාන්තාවන්ට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ‘හෙලන්’ ආමන්ත්‍රණය කරනවාද?

මේ චිත්‍රපටිය ස්ත්‍රී පුරුෂභාවයට විශේෂිත නැහැ. ඒකේ දේවල් ඕනෑම කෙනෙකුට සිදුවෙන්න පුළුවන්. චිත්‍රපටියේ මට වෙන දේ පිරිමියෙකුට හෝ ගැහැනියකට වෙන්න පුළුවන්. එය පිරිමි-ගැහැනු ලිංග ප්‍රශ්නයකට වඩා යමෙක් භයානක ලෙස දිවි ගලවාගැනීමක්. නමුත් ‘හෙලන්’ ස්ත්‍රියකගේ ජීවිතයේ මේ වගේ දෙයක් සිදුවුණාම අපේ සමාජයේ සිදුවන දේ ස්පර්ශ කරනවා. හෙලන් කියන්නේ දරුණු තත්ත්වයකට හසුවූ කාන්තාවකගේ ගමනක් සහ ඇය ඒකෙන් මිදෙන ආකාරයයි.

කුම්බලංගි නයිට්ස් වගේ චිත්‍රපටයකට සම්බන්ධ වෙන්න ලැබිච්ච එක ගැන මම සතුටු වුණා. මට ෆිල්ම් එකට අවස්ථාව ලැබෙනකොට මම සම්පූර්ණ කතාව දැනගෙන හිටියේ නැහැ. දැනගෙන හිටියේ චිත්‍රපටයේ මගේ චරිතය සහ ඇගේ ජීවිත කතාව ගැන පමණයි. ඇත්තම කිව්වොත් මම චිත්‍රපටිය බැලු‍වේ ප්‍රේක්ෂකයෝ එක්ක. හඬකැවීම් කටයුතුවලටත් සම්බන්ධ වුණේ නැහැ. නමුත් ඒ තරම් විශාල හා අපූරු දෙයක කොටස්කරුවෙකු වීම ගැන මම පුදුමයට පත්වුණා.

ඔබ මේ මලයාලම් සිනමා ක්ෂේත්‍රයට නවකයෙක්. ඔබ කවදා හෝ බලවත් අයගේ ලිංගික අපචාරවලට මුහුණ දීලා තියෙනවාද?

මට එහෙම කිසිම දෙයකට මුහුණ දෙන්න වුණේ නැහැ. මම වැඩ කරන අය හැමදාමත් සිනමාවට ආදරය කළා. ඒ වගේ නරක අත්දැකීමක් නොලැබීම නිසා මං ඉතා වාසනාවන්තයි. නමුත් මම නිතරම කියනවා වගේ, එවැනි තත්ත්වයන් ගැන දැනුවත් වෙන එක හොඳයි.■

වෛද්‍ය විද්‍යාව වෙනුවෙන් ගංජා ශාකය යොදා ගැනීම ඩොලර් කෝටි ගණනක ගෝලීය ව්‍යාපාරයකි. කැනාටෙක් සංවිධානය පවසන පරිදි වර්තමානයේ ලොව වේගයෙන්ම වර්ධනය වන ආර්ථිකය මෙය වේ.

■ අතුල දිසානායක

අපේ ගංජා සහ සුදු ජාතිකයන්ගේ ගංජා කියා දෙකක් ඇතැයි සිතිය හැකිය. ඊට හේතුව ගංජා වැවෙන්නේ නිවර්තන කලාපයේ පමණක් යයි අප ආඩම්බරයෙන් සිතා සිටියත් දැන් ශීත කලාපයේ සුදු මිනිසුන් සිටින රටවල ද විශේෂ ක්‍රම අනුව ගංජා වගා කෙරෙන නිසාය. අනෙක් අතට සුදු ජාතිකයන් වෙසෙන රටවල ගංජා පිළිබඳ ඇති ආකල්පය වේගයෙන් වෙනස් වෙන බව පෙනේ. එහෙත් ලංකාවේ ගංජා පිළිබඳ ඇති සමාජ ආකල්පයේ එතරම් වෙනසක් සිදුවන බවක් නොපෙනේ. ලංකාවේ ගංජාවලට එරෙහිව ඇති නීති සංශෝධනය කරගැනීමට ඇති ප්‍රධාන බාධාව නම් මේ පිළිබඳ ඇති දේශපාලනික සහ සමාජීය ආකල්පයයි.

පොදුවේ ගත් විට අපේ දේශීය වෙදකමේ මෙන්ම ආයුර්වේද වෙදකමේත් ඖෂධයක් ලෙස ගංජා භාවිත කළත්, වසර දෙදහස් පන්සියයකට වැඩි ඉතිහාසයක් එයට ඇතැයි කීවත්, ගංජා භාවිත කිරීම නිසා අතීත හෙළයන් සුද්දන්ට වඩා සවි ශක්තිමත් ලෙස සිටියා යයි කීවත් ලංකාවේ ගංජා වැවීම නීතියෙන් තහනම්ය.

ගංජා ඖෂධයක් ලෙස භාවිත කිරීම එකකි. විනෝදය සඳහා භාවිත කිරීම තවත් එකකි. ගංජාවලින් මත්පැන් සහ සිගරට්වලින් සිදුවන තරම් වන හානියක් සිදු නොවේය යන්න දැනට බොහෝ දෙනා අතර ඇති මතයකි. එහෙත් මත්පැන් හෝ සිගරට් තරම් මත්ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ගංජා කොතරම් මිනිස් ශරීරයට හානිකර ද යන්න දැනගැනීමට තවදුරටත් පර්යේෂණ කළ යුතු බව විද්‍යාඥයන්ගේ අදහසයි. දිනකට ලංකාවේ මිනිසුන් හැටක් පමණ දුම්වැටි නිසා මිය යන බවත්, මත්පැන් පානය නිසා පනස් දෙනෙකු පමණ මිය යන බවත් කියවේ.

එහෙත් ගංජා යනු අපූරු ඖෂධයක් බවත් බටහිර රටවල් ක්‍රමයෙන් ගංජාවලට ඒ රටවල ඇති ලිහිල් කරමින් හෝ තහංචි ඉවත් කරමින් ඒවා පානය කිරීමට ද මිනිසුන්ට අවස්ථාවන් සලසා දෙන අන්දම දැන්-දැන් අපි දකිමු. ලංකාවේ ගංජා වැවීම, ළඟ තබා ගැනීම, විකිණීම තහනම්ය. එහෙත් ආයුර්වේද වෛද්‍ය ක්‍රමය සඳහා සඳහා ගංජා යොදා ගැනේ. ඒ සඳහා ගංජා ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කරන බවද ඊට අමතරව ලංකාවේ දී අත්අඩංගුවට ගන්නා ගංජා යොදා ගන්නා බව ද කියවේ.

ගංජා හෙවත් කංසා තහනම් කිරීම පිළිබඳ විවිධ ප්‍රවාද තිබේ. එයින් කවරක් සත්‍ය ද කවරක් අසත්‍ය ද යන්න ගැඹුරු පර්යේෂණයකින් තොරව කිව නොහැකිය. බි්‍රතාන්‍ය යටත් විජිත සමයේ ඉංග්‍රීසි පාලකයන් විසින් ගංජා තහනම් කරනු ලැබුවේ සිංහලයන් ගංජා හෙවත් කංසා පානය නිසා කායික ශක්තියෙන් සුදු ජාතිකයන්ට වඩා ඉහළින් සිටීම නිසා යයි එක ප්‍රවාදයකි. අනෙක් ප්‍රවාදය වන්නෙ සුදු ජාතිකයන් ස්වදේශිකයන් සිගරට් පානයට යොමු කිරීම සඳහා ගංජා තහනම් කළ බවයි.

ගංජා තහනම් කිරීම පිළිබඳ ඉතිහාසය කවරක් වෙතත් දැන් සිංහලයන්ට,

දේශමාමකයන්ට, හෙළ – යක්ඛ පුතුන්ට කළ හැකි කාර්යයක් තිබේ. එය නම් ගංජා පිළිබඳ තිබෙන නීති වෙනස් කරවා ගැනීමට දේශප්‍රේමී ආණ්ඩුවලට බල කිරීමයි. මන්ද ගංජා යනු රටට ධන නිධානයක් ගෙන දිය හැකි ශාකයක් නිසාය.

Grandview research නම් ඇමෙරිකානු පර්යේෂණ සමාගම ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි ඖෂධමය ගංජා අලෙවි කෙරෙන ජගත් වෙළෙඳපොල 2025 වසර වනවිට ඩොලර් කෝටි 5500ක් තරම් වනු ඇත. විශේෂයෙන්ම නිදන්ගත රෝග සඳහා වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කිරීමට ගංජා භාවිත කිරීම කිරීම ඊට හේතුව බව පැවසේ. ආශ්‍රිත ඖෂධ සහ මත්ද්‍රව්‍ය හැරුණු විට ගංජා ආශ්‍රිත වෙනත් නිෂ්පාදන විශාල ප්‍රමාණයක් සිදු කෙරේ.

තම තමන්ගේ රටවල මත්ද්‍රව්‍යයක් ලෙස කංසා භාවිත කිරීමට ඉඩ දීම පිළිබඳ දියුණු රටවල තවමත් දේශපාලන සංවාද ඇත. එහෙත් යම් යම් වශයෙන් ඇතැම් රටවල එය පුද්ගලිකව භාවිත කිරීමට ඉඩ දී ඇත. පසුගිය ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේ දී කංසා නීතිගත කිරීම පිළිබඳව දේශපාලන විවාදයක් පැවැතිණි. එය බීබීසී සිංහල වෙබ් අඩවිය වාර්තා කර තිබුණේ මෙසේය.

“ඇමරිකාවේ මීළඟ ජනාධිපතිවරණය සඳහා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ අපේක්ෂකත්වය ලබා ගැනීමේ සටන වෙනුවෙන් පැවති විවාදයකදී ‘ගංජා නීතිගත කිරීම‘ ප්‍රධාන මාතෘකාවක් විය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ අපේක්ෂකත්වය ලබා ගැනීම සඳහා පවතින තරගයේ ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ ජෝ බයිඩන්ය. ඔහුගේ අදහස වූයේ ඇමරිකාව පුරා ගංජා නීතිගත කිරීමට පෙර තවදුරටත් ඒ පිළිබඳව විද්‍යාත්මක සාක්ෂි තහවුරු විය යුතු බවය. ඊට හේතුව, ගංජා භාවිතය මගින් ‘මත් ද්‍රව්‍ය භාවිතයට දොර විවර කෙරෙන’ බවට මතයක් පැවතීමය.
‘ජාතික මට්ටමින් මෙය නීතිගත කිරීමට පෙර ගංජා පිටුපස ඇති විද්‍යාව පිළිබඳව අප බොහෝ දේ දැන ගත යුතු වෙනවා’ ජෝ බයිඩන් පැවසීය.

නමුත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ කොරී බුකර් සහ කාමලා හැරිස් යන දෙදෙනා ම බයිඩන්ට දැඩි ප්‍රහාරයක් එල්ල කළහ.

‘සාක්ෂි ඉතා පැහැදිලියි. ගංජා නීතිගත විය යුතුමයි’ යනුවෙන් ඔවුහු දෙදෙනා ම පැවසූහ.
එමෙන්ම බීබීසීය වාර්තා කරන අන්දමට, පර්යේෂණවලට අනුව ගංජා නීතිගත කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින ඇමරිකානුවන්ගේ සංඛ්‍යාව දිනෙන් දින ඉහළ යමින් තිබේ.
තවදුරටත් බීබීසිය පවසන පරිදි අනාගතයේ ගංජා යනු ඩොලර් කෝටි ගණනක ව්‍යාපාරයක් වනු ඇත.

“ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රාන්ත ගණනාවක් මෙන්ම ලොව පුරා රටවල් ගණනාවක්ද වෛද්‍ය විද්‍යාව වෙනුවෙන් කංසා වගාව නීතිගත කිරීමෙන් අනතුරුව, එම ව්‍යාපාරයේ ශීඝ්‍ර වර්ධනයක් පෙන්නුම් කෙරෙයි. වෛද්‍ය විද්‍යාව වෙනුවෙන් ගංජා ශාකය යොදා ගැනීම ඩොලර් කෝටි ගණනක ගෝලීය ව්‍යාපාරයකි. කැනාටෙක් සංවිධානය පවසන පරිදි වර්තමානයේ ලොව වේගයෙන්ම වර්ධනය වන ආර්ථිකය මෙය වේ.”

කෙසේ වෙතත් වෛද්‍ය කටයුතු සඳහා මෙන්ම පුද්ගලිකව විනෝදය පිණිස ගංජා භාවිතය පිළිබඳ ඇති පර්යේෂණ විවාද සම්පන්නය. පෙනෙන අන්දමට ලෝකය පුරා ගංජා පිළිබඳ පර්යේෂණ පරිසමාප්තියට පත් වී නැත.

ලංකාව ගත් විට ගංජා ශාකය දෙවැනි වන්නේ පොල් ගසට පමණක් යයි සිතිය හැකිය. ගංජා යනු හුදෙක් මත් ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ගත හැකි දෙයක් පමණක් ලෙස බොහෝ දෙනා සිතති. එහෙත් ඇත්තටම ගංජා යනු ඖෂධීය ශාකයක් පමණක් සහ මත්ද්‍රව්‍යයක් සාදා ගත හැකි ශාකයක් පමණක් නොවේ. ගංජා ශාකයේ කොළ, පොතු, කඳ ආදියෙන් ඇඳුම්, ලණු වර්ග, හඳුන්කූරු, සපත්තු, අත් බෑග්, මුදල් පසුම්බි, හිස් වැසුම් වර්ග, නිවාස තැනීමේ දී රස්නය ඇති වීම වළක්වාගන්නා විශේෂ ගඩොල් වර්ග, ගංජා ඇට කුඩු කර විශේෂ කිරි ආහාර, කංසා බැදගැනීමෙන් කෝපි වර්ග, බිස්කට් වර්ග, කංසා තෙල් වර්ග, රූපලාවණ්‍ය නිෂ්පාදන ලෙස යොදා ගන්නා ආලේපන සෑදීමට අවශ්‍ය තෙල්, සබන් වර්ග, මුහුණ සෝදන දියර වර්ග, ගංජා මිශ්‍ර කළ චොකලට් වර්ග, විවිධ බීම වර්ග, කුඩා ළමුන් සඳහා අවශ්‍ය ආහාර වර්ග, බියර් වර්ග, විවිධ අරක්කු නිෂ්පාදනය කර ගත හැකි එතනෝල්, විෂබීජ නාශක ආදිය නිෂ්පාදනය කර ඇති අන්දම ගංජා පිළිබඳ පර්යේෂණ කරණ ලංකාවේ ප්‍රමුඛතම විද්වතා වන ආචාර්ය සේන වැලිඅංග යූ ටියුබ් වැඩසටහනකදී පසුගියදා පෙන්වා දුන්නේය. වටිනාම ශාකමය රසායනය වන CBD රසායනය ඇත්තේත් ගංජාවල බව ආචාර්ය වැලිඅංග පෙන්වා දෙයි. එය මානසික රෝග ප්‍රතිකාර සඳහා භාවිත කළ හැකි බව ඔහු පෙන්වා දෙයි. එම නිෂ්පාදන බොහොමයක් දියුණු රටවල නිෂ්පාදනය කළ ඒවාය. ඔහුට සවන් දෙන්නේ නම් ගංජා යනු කොතරම් වටිනා ශාකයක් ද යන්න මේ රටේ පොදු ජනයාට, දේශපාලනඥයන්ට සහ ආගමික නායකයන්ට තේරුම්ගත හැකිය. රට වැටී ඇති ආර්ථික අගාධයෙන් ගැලවීමට ගංජා වගා කිරීම සහ අපනයනය කදිම විකල්පයකි.

ලෝක පරිමාණයෙන් ගංජා වෙළඳාම ඒ තරම් ඉහළ අගයක් ගත්තත්, අප වැනි නිවර්තන කලාපීය රටක එය ස්වාභාවිකව වැඩෙන්නේ වුවද අප රට ගංජා වගා කොට නිෂ්පාදනයක් ලෙස පිටරට අපනයනය කරන්නේ නැත. එහෙත් සීත කලාපයේ රටවල විශේෂ හරිතාගාරවල දැන් මෙම ගංජා වගාවන් සිදු කෙරේ. ලෝකය පුරා ගංජා ආනයනය, ඒවා පිළිබඳ පර්යේෂණ කිරීම සහ විවිධ ඖෂධ නිපදවීම සඳහා දැවැන්ත සමාගම් බිහිවී ඇත. ඒවා වැඩි හරියක් පිහිටා ඇත්තේ කැනඩාවේය.

කැනඩාව නිවර්තන කලාපයට අයත් රටක් නොවේ. එය ශීත කලාපයේ රටකි. එහෙත් ගංජාවලින් වැඩගන්නේ ඔවුන්ය. එමෙන්ම විනෝදය පිණිස ගංජා පානයට ඉඩ ලබා දුන් ජී7 කණ්ඩායමට අයත් ප්‍රථම රට කැනඩාවයි. කැනඩාවේAurora Cannabis Inc, Canopy Growth Corporation, Wayland Group Corp, Aphria Inc, Tilray යන මෙම දැවන්ත සමාගම් මේ වන විට සිදු කරමින් පවතින පර්යේෂණ අනුව ගංජාවලින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන ලබන ඖෂධ සහ ඖෂධීය ආහාර පිළිබඳ අධිකාරය ඔවුන් විසින් දරනු ඇත. දැනටමත් ගංජා ආශ්‍රයෙන් ඖෂධ සහ ආහාර වර්ග නිපදවා ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ. ඒවායේ පේටන්ට් අයිතිය ඔවුන්ට හිමිවනු ඇත. එවිට ලංකාවේ දූපත්වාසී ජනයාට සිදුවන්නේ කට බලියාගෙන සිටින්නටය. නැතිනම් බහුජාතික සමාගම්වල ජාත්‍යන්තර කුමන්ත්‍රණ ගැන පොළවේ පස් කකා හැපි හැපී සිටින්නටය.
ගංජා වගා කිරීම, ප්‍රවාහනය කිරීම හෝ අලෙවි කිරීම සම්බන්ධයෙන් ලංකාවේ පුරවැසියන් පොලීසියට හසු වී අධිකරණ ක්‍රියාවලියක් තුළින් දඬුවම් ලැබීම සිදුවෙයි. ඖෂධ ලෙස සකස්කොට රටට විදේශ විනිමය ලබාගත හැකි ලෙස ගංජා ප්‍රවර්ධනය කිරීමට නම්, පළමුව රජයත්, පෞද්ගලික අංශයත් ඒවා පිළිබඳ දියුණු පර්යේෂණ කළ යුතුය. ඒවා කිරීමට මුදල් වෙන් කළ යුතුය. පවතින නීති-රීති බාධාවක් නම් ඒවා ඉවත් කළ යුතුය.

ගංජා ශාකය යනු මුදල් ආකරයකි. එය පළමුවෙන්ම බටහිර සහ පෙරදිග වෛද්‍ය කටයුතු සඳහා අවශ්‍ය බෙහෙත් නිපදවා ගැනීමටත්, අපනයනය කිරීමටත් නිෂ්පාදනය කළ හැක. දෙවනුව දැඩි පර්යේෂණවලින් පසුව සෞඛ්‍යමය ලෙස හානි නොවේ නම් එය විනෝදය පිණිස පුද්ගලික භාවිතයට ඉඩ ලබා දීම කළ හැකිය.

ලංකාවේ ගංජා වගා කිරීම පිළිබඳ වෛද්‍යවරුන් (ආයුර්වේද සහ බටහිර), විවිධ වෘත්තිකයන්, පුරවැසියන්, දේශපාලනඥයන් අතර පොදු එක් මතයක් දක්නට නැත. ඇතැමෙකු ගංජා වගාව නීත්‍යනුකූල මට්ටමෙන් සිදු කෙරෙනවාට කැමැති අතර ඇතැමෙකු එයට කැමති නැත. ගංජා නීති වගාව නීතිගත කිරීමට කැමැති භික්ෂූන් සිටින අතර අකමැති භික්ෂූහු ද සිටිති. වරින් වර දේශපාලනඥයන් ගංජා නීති වගාව නීතිගත කිරීමත්, අපනයනය සඳහා සඳහා ගංජා වගාව ප්‍රවර්ධනය කිරීමත් ගැන කතා කරයි. එහෙත් ඒවා හුදු වාගාලාප පමණක්ම වී ඇත. අප එසේ විවිධ සංවාදවල පැටලී සිටියදී බටහිර රටවල් වේගයෙන් ගංජා පිළිබඳ ඒ රටවල ඇති නීති-රීති සංශෝධනය කරමින්, ලිහිල් කරමින් සිටියි. දැවැන්ත සමාගම් පිහිටුවා ගනිමින් ගංජා පිළිබඳ විවිධ පර්යේෂණ කරමින් සිටියි. අවසානයේ ඔවුන් විවිධ රෝගාබාධ සඳහා විස්මිත ඖෂධ ගංජා ශාකය මගින් සොයා ගනු ඇත. ඒවායේ පේටන්ට් බලපත්‍ර ලබා ගනු ඇත. ඊට අමතරව ගංජා ශාකය යොදා ගනිමින් විවිධ අතිරේක ආහාර ඇතුළු විවිධ නිෂ්පාදන කරනු ඇත. දැනටමත් විශාල පරිමාණයෙන් ඖෂධ, ආහාර වර්ග සහ වෙනත් විවිධ නිෂ්පාදන සිදු කරමින් පවතී. ඒ සියල්ලෙන්ම දියුණු රටවල් ඩොලර් මිලියන ගණන් උපයයි. ගංජා පිළිබඳ අපේ ඇති ආකල්ප සහ නීති-රීති වෙනස් කරගත්තේ නැතිනම් අපට සිදුවන්නේ පෙර කී පරිදි කට බලියාගෙන බටහිර බහුජාතික සමාගම් ගැන තවත් සියවසක් පමණ කුමන්ත්‍රණ කතා ඇදබාමින් කාලය ගතකිරීමටය. හැකි තරම් සුද්දාට වෛර කරමින් කලදවස ගෙවීමටය. ඒ අතර මෙවන් ජනප්‍රිය ප්‍රවාදයක් ද ගොඩනැගිය හැක. “සුද්දො අපෙන් කොල්ලකාගෙන අරන් ගිය පුස්කොළ පොත්වල තිබුණු අපේ හෙළ බෙහෙත් වට්ටෝරු අනුව තමයි ඕවා හදලා තියෙන්නෙ” යනුවෙන් අපට කිව හැකිය. ලංකාවේ ගතානුගතික ලෙස සිතන මිනිසුන්, දේශපාලනඥයන් සහ පූජ්‍ය පක්ෂයක් සිටින තෙක් ලංකාවේ පුරවැසියන්ට අර කුමන්ත්‍රණ ප්‍රවාද නගමින් කල් ගෙවීමට සිදුවනු ඇත. ශ්‍රී ලාංකිකයෝ සාම්ප්‍රදායික මතිමතාන්තරවල එල්ලී නව්‍ය දේවල් ගැන වාද කරමින් කල් මරන්නට දක්ෂය. සුද්දෝ නව්‍ය දේවල් ගැන පර්යේෂණ කරමින් විද්‍යාත්මක නිමැවුම් කරන්නට දක්ෂය. ඊට පසු සුද්දාටම ණයකාරයන් වී ඒවා පරිභෝජනය කරන්නට ශ්‍රී ලාංකිකයෝ දක්ෂය.■

ගෙදර හදාගන්නවා නම් ලොකු හට්ටියකට හරි මුට්ටියකට හරි යටින් ගොරකත් එක්ක ලුණු ටිකක් දාලා කේදි ගහගත්ත කූරයියො ටික අඩුක් කරගන්න ඕන. ඊට පස්සෙ ආපහු ඒ කූරයියො ටිකට උඩින් ලුණුයි ගොරකයි දාලා කූරයියොන්ගෙ ඇතුළට ලුණුයි ගොරකයි කාවද්දන්න ඕන. මේ විදියට ඉන්න කූරයියො ප්‍රමාණය අනුව තට්ටු තට්ටු අඩුක්කරලා හොඳ ගනකම් ඉටි රෙද්දකින් වගේ වහන්න ඕනෑ.

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

දකුණු පළාත කියන්නෙම හරි වෙනස් මිනිස්සු කොට්ඨාසයක් ඉන්න පළාතක්. ඒ දකුණෙ උප-සංස්කෘතික ලක්‍ෂණ නිසා. භාෂාව, කලාව, සිරිත් විරිත්, ඇඳුම් පැළඳුම්, ජීවන රටා මේ හැම දේකින්ම දකුණට ආවේණික වෙනම හැඩයක් ලැබිලා තියෙනවා. දකුණෙ මිනිහෙක් ලංකාවෙ කොහේ හිටියත් අඳුනාගන්න ඒ හැටි අමාරුවක් වෙන්නෙ නෑ. ඒ ඔවුන්ගෙ උප-සංස්කෘතික ලක්‍ෂණ නිසා.

අද අපි කතා කරන්නෙ දකුණටම අනන්‍ය වෙච්ච ආහාර සංස්කෘතියෙ තියෙන රසවත් ආහාරයක් ගැන. දකුණු පළාතේ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල අතිශය ජනප්‍රිය කෑමක් ජාඩි. දකුණට ඇවිල්ලා ජාඩි හොද්දක රහ බලන්නෙ නැතුව යනවා කියන්නෙ ඔවුන්ගෙ භාෂාවෙන්ම කිව්වොත් ‘කන්න පින නෑ’ කියලා තමයි. ඇත්තටම ජාඩි කියන්නෙම විශේෂ සංස්කෘතියක් කිව්වොත් නිවැරදියි. මොකද ජාඩිවලට අපි හිතනවාට වඩා ලොකු ඉතිහාසයක් වගේම ඒ හා බැඳිච්ච ජීවන රටාවක් තියෙනවා. කොටින්ම කිව්වොත් ජාඩි දාන්න ගන්න භාජනයෙ ඉඳන්ම ඒකට ගෙතිච්ච කතාවක් තියෙනවා.

ජාඩි දකුණු පළාතේ ජනප්‍රියම ආහාරයක් වුණාට හැම තැනම ජාඩි දැමීම කරන්නෙ නෑ. සාමාන්‍යයෙන් ගාල්ල, මාතර, හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කවල මුහුදුබඩ ධීවර ගම්මාන කිහිපයක තමයි ජාඩි දැමීම කරන්නෙ. ජාඩිවලටම ප්‍රසිද්ධ, ජාඩි කියන නම ඇහුණත් මතක් වෙන ගම්මානයක් තමයි දොඩන්දූව කියන්නෙ. රජ්ජම, ගිංතොට, අහංගම, බලපිටිය වගේ වැල්ලකරේ ධීවර ගම්මානවලත් ජාඩි දැමීම සරුවටම සිදු වෙනවා.
ජාඩි කියන්නෙ පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට කරගෙන යන සංස්කෘතික උරුමයක් විදියටත් හඳුන්වන්න පුළුවන්. මෙතන තියෙන විශේෂම කාරණය තමයි ගහට පොත්තත් පොත්තට ගහත් වගේ ධීවර රැකියාවත් එක්ක ජාඩි දැමීම එකිනෙකට බැඳිලා තිබීම. ධීවර රැකියාව නිසා තමයි ජාඩි දැමීමත් සිදු කරන්නෙ.

අපේ ජීවිත ගත්තත් හොඳ කාලයක් වගේම නරක කාලයකුත් එනවා. ධීවර රැකියාවෙත් එහෙමයි. ඔවුන් වාරකං සහ හරාය කියන්නෙ ඒකට තමයි. හරාය කියන්නෙ මුහුද රළු නැති කුණාටු අඩු, ධීවර කටයුතු හොඳින් කරගෙන යන්න පුළුවන් සහ ඉතා හොඳ මාළු අස්වැන්නක් හොයාගන්න පුළුවන් කාලය. මෙන්න මේ කාලෙදි අල්ලගන්න අතිරික්ත මාළුවලින් තමයි ජාඩි දැමීම කරන්නෙ. ඒ ජාඩි තමයි ඊට පස්සෙ එන වාරකං කාලෙදි කෑමට ගන්නත් වගේම වෙළඳාම් කරලා ජීවත් වෙන මාර්ගයක් විදියටත් යොදාගන්නෙ. වැල්ලකරේ මිනිස්සුන්ට වාරකං කියන්නෙ හොඳ කාලයක් නෙමෙයි බව අලුතෙන් කියන්න ඕනෑ නෑ. කුණාටු නිසා මුහුදු යන්න අමාරු මේ කාලයේ ජීවත්වෙන්නවත් බැරි තැනටම ජීවන තත්ත්වය අඩියටම වැටෙනවා. එයාල නම් කියන්නෙ ‘කෝඩෙ ගහනවා’ කියලා.

කලින් කිව්වා වගේ ජාඩි දැමීම පටන් ගත්තේ අද ඊයෙක නෙමෙයි, ඒකට සෑහෙන්න ලොකු ඉතිහාසයක් තියෙනවා. ජාඩි දානවා කියන්නෙත් එක්තරා විදියකින් අතීතයේ මිනිස්සු භාවිත කළ ආහාර කල් තබා ගැනීමේ ක්‍රමයක්. ජාඩි ලංකාවට ආව විදිය සහ කර්මාන්තයක් විදියට පටන් ගත්ත විදිය ගැන ලොකු විස්තරයක් තියෙනවා. අන්න ඒක අහන්න තමයි දොඩන්දූව වැල්ලකරේ ඉන්න කිහිපදෙනෙක්ම අපි සම්බන්ධ කර ගත්තෙ.
මුලින්ම මේ ගැන කතාකරන්න සම්බන්ධ වුණේ දොඩන්දූවෙ සනි මාමා.

‘මම දන්න විදියට නම් ජාඩි ලංකාවෙ බිහිවුණ ලංකාවෙ කෑමක් නෙවෙයි. ජාඩි ආවෙ ඉන්දියාවෙන්. ජාඩි මුලින්ම ගොඩ බෑවෙ අපේ වරායට, ඒ කියන්නෙ දොඩන්දූවෙ වරායට. අතීතයෙ ඉඳන්ම ඉන්දියාවෙ අය දොඩන්දූවෙ වරායෙන් ගොඩබැහැලා මෙහේ වෙළඳාම් කරලා තියෙනවා. ඒ දවස්වල ඇවිල්ලා තියෙන්නේ සුළුක්කු කියන රුවල් ඔරුවලින්, රට උළු වෙළඳාම් කරන්න. ඒත් එක්කම තමයි පීප්ප බැරල්වල දාගෙන ජාඩි අරගෙන ඇවිල්ලා තියෙන්නේ. ඊට පස්සෙ තමයි මෙහෙත් ජාඩි දාන්න පටන් ගත්තේ. මුල් කාලෙ මෙහේ කාණ්ඩෙ පීප්ප බැරල් හදාගෙන වඩුවොත් ඔරුවල දාගෙන ඉන්දියාවට ගිහින් තමයි, එහෙන් කුම්බිලාවො මාළු දාගෙන ලංකාවට ගෙනෙල්ලා ජාඩි කර්මාන්තෙ පටන් අරගෙන තියෙන්නෙ. වැඩිපුරම ඉතින් මේවා කළේ කරාවෙ මිනිස්සු. ඒ දවස්වල රැකියාවත් එක්ක බැඳිච්ච කුල ක්‍රමයකුත් තිබිලා තියෙනවා. දැන් නම් ඒ හැටි ගණන් ගන්නේ නෑ. ඉස්සර මාළු වැඩිපුර අහුවෙනකොට තියාගන්න ක්‍රමයක් තිබුණෙ නෑ. දැන් වගේ අයිස් තිබ්බෙත් නෑනේ. ඒ නිසා වැඩිපුර තියෙන මාළුවලින් එක්කො කරවල දාන්න හරි, ජාඩි දාන්න හරි මිනිස්සු පුරුදු වුණා. ජාඩි දාන එක කර්මාන්තයක් විදියට දැන් එච්චර නැති වුණාට, ඒ කාලෙ මහා පරිමාණෙන්ම කරගෙන ගියා. මෙහේ හදන ජාඩි ලංකාව පුරාම වෙළඳාම් කළා. අදටත් ඉතින් ජාඩිවලට ප්‍රසිද්ධ දොඩන්දූව තමයි.’

ජාඩි හොද්දකුත් එක්ක පොල් සම්බලකුයි රතු බතුයි රහ කර කර කෑවාට ජාඩි හදන එක ඒක හැමෝටම කරන්න පුළුවන් වැඩකුත් නෙවෙයි. ජාඩි හදන්න මුහුදෙ ඉන්න හැම මාළුවාම ගන්නෙ නෑ. ඒකටම ගැළපෙන මාළු වර්ග ඉන්නවා. ජාඩි දාන්න ගන්න හොඳාම මාළුවා තමයි කුම්බිලාවා. ගෙදර ඉඳන් පරිප්පු හොද්දක් හදනවා වගේ නෙමෙයි ජාඩි දාලා ඒවා කන්න පුළුවන් තත්වෙට හදන එක. ජාඩි දානවා කියන්නෙම දින සති ගණනක මහන්සියක්. ඒකට පියවරෙන් පියවර කරන්න ක්‍රියාවලියක් තියෙනවා වගේම ඒකට හොඳ සංයමයකුත් තියෙන්න ඕනෑ. මොකද පොඩ්ඩ වැරදුණොත් ජාඩි ටික විසික්කරන්න තමයි වෙන්නෙ. වැල්ලකරේ මිනිස්සු නම් කියන්නෙ ජාඩි දාන්න හොඳ පළපුරුද්දක් වගේම අත්ගුණේත් තියෙන්න ඕනෑ කියලයි.’

ජාඩි දාන්නෙ කොහොමද කියන එක ගැන කතා කරන්න අවුරුදු ගාණක් තිස්සෙ මුහුදු රස්සාව කරන දොඩන්දූවෙ රත්නසිරි හෙවත් මහතුන් අයියා එකතුවුණා.

‘ජාඩි දානවා කියන එක හිතන තරම් ලේසි දෙයක් නෙමෙයි. දවසින් දෙහෙකින් කරන්න පුළුවන් දේකුත් නෙමෙයි. ජාඩි දාන්න නම් ඉතින් හොඳම මාළුවා තමයි කුම්බිලාවො. හැබැයි ඉතින් දැන් නම් අලගොඩුවො, ලින්නො, ඇටවල්ලො, හුරුල්ලො, බලයො වගේ මාළුවලිනුත් ජාඩි දානවා. ජාඩි දාද්දි මුලින්ම මාළුවා හොඳට කරිජ්ජ වතුරෙන් හෝදන්න ඕනෑ. ඊට පස්සෙ මාළුවාගෙ මාළු ඔළුවයි කරමලුත් එක්කම අයින් කරලා, මාළු බඩ ටිකත් සුද්ද කර ගත්තාට පස්සෙ තමයි මාළුවාගෙ ඇඟ දිගට පිහියෙන් ඉරි ගහගන්න ඕන. මාළුවාගෙ ප්‍රමාණෙ හැටියට තමයි ඒක කරන්නෙ. අපි නම් කියන්නෙ ඒකට කේදි ගහනවා කියලා. ඉස්සර නම් කළේ මහා පරිමාණෙට පීප්පවල. දැන් ඉතින් එහෙම කවුරුත් කරන්නෙ නෑනේ. ගෙදර හදාගන්නවා නම් ලොකු හට්ටියකට හරි මුට්ටියකට හරි යටින් ගොරකත් එක්ක ලුණු ටිකක් දාලා කේදි ගහගත්ත කූරයියො ටික අඩුක් කරගන්න ඕන. ඊට පස්සෙ ආපහු ඒ කූරයියො ටිකට උඩින් ලුණුයි ගොරකයි දාලා කූරයියොන්ගෙ ඇතුළට ලුණුයි ගොරකයි කාවද්දන්න ඕන. මේ විදියට ඉන්න කූරයියො ප්‍රමාණය අනුව තට්ටු තට්ටු අඩුක් කරලා හොඳ ගනකම් ඉටි රෙද්දකින් වගේ වහන්න ඕනෑ. හුළං වදින්නවත් වතුර ගෑවෙන්න දෙන්නවත් හොඳ නෑ. එහෙම බැරි වුණොත් ඉතින් ජාඩි ටිකට පණුවො වහලා දැම්ම ජාඩිවල රහ බලන්නවත් වෙන්නෙ නෑ. කොහොමහරි ජාඩි ටික හොඳට හැදෙන්නනම් මාස එකහමාරක් දෙකක් විතර යනවා. ජාඩිත් එක්ක ලුණුයි ගොරකයි දිය වුණහම හරි සුවඳයි. පරණ වෙන්න පරණ වෙන්න තමයි ඒකෙ රසය තියෙන්නෙ.’

ජාඩි දැම්මාට පස්සෙ ජාඩි හොද්දක රස බලන්න පුළුවන් වෙනවා වගේම ජාඩිවලින් ලැබෙන අමතර ප්‍රතිලාභයක් තමයි ලුණිජ්ජ හම්බෙන එක. ලුණිජ්ජ ජාඩිවල අග්‍රඵලය කීවත් වැරදි නැහැ. ලුණිජ්ජ කියන්නෙ ජාඩි හදන්න එකතු කරන්න ලුණු ගොරකා ආදිය මාළුවල ඉස්මත් එක්ක එකතුවෙලා ජාඩි හට්ටියේ හැදෙන සාරය. සාමාන්‍ය පිළිගැනීම ඉහළ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ප්‍රමාණයක් ලුණිජ්ජවල ගැබ්වෙලා තියෙනවා කියලා. ලුණිජ්ජ යොදාගන්නෙ රසකාරකයක් විදියට. පොල් මැල්ලුමකට, පොලොස් මැල්ලුමකට, කෙහෙල්මුව මැල්ලුමකට අච්චාරුවකට වගේ ලුණිජ්ජ ටිකක් එකතු කරනවා කියන්නෙ ඒකෙ රසය දෙගුණ තෙගුණ වෙනවා කියන එක තමයි. හැබැයි ඉතින් ලුණිජ්ජ එකතු කළ පොල්මැල්ලුමක් වගේ කන්න ආස කෙනෙක් ඉන්නවා නම් මුලින්ම ජාඩි දාන එක නම් අනිවාර්යයක් වෙනවා.

අද වෙනකොට ඉස්සර තරම් මහා පරිමාණයෙන් නොකළත් තවමත් ජාඩි දැමීම ජීවනෝපායක් කරගත්ත මිනිස්සු ප්‍රමාණයක් ඉන්නවා. මේ වෙනකොට ජාඩි දැමීම රැකියාවක් විදියට කොහොමද කරගෙන යන්නෙ කියලා දැනගන්න දොඩන්දූවෙ ජාඩි වෙළඳාමේ ඉන්න හිච්චි මල්ලි ඒ කියන්නේ, ඩබ්ලිව් කේ සුමනසිරි හමුවුණා.

‘ජාඩි දැමීම කර්මාන්තයක් විදියට මේ වෙද්දි ටිකක් යටපත් වෙලා තියෙන්නෙ. හැබැයි නැත්තටම නැතිවෙලා නහැ. ජාඩි දැමීම රැකියාවක් විදියට කරන්න ගොඩක් මිනිස්සු කැමති නැති වෙන්න එක හේතුවක් තමයි මාළුවල මිල ගණන් වැඩිවීම. අනිත් එක තමයි මේ කර්මාන්තයේදී දවසෙන් දෙකෙන් සල්ලි ගන්න බැහැ. මාස එකහමාරක් දෙකක් විතර ඉන්න ඕනෑ. ජාඩිවලට එක මිලක් කියන්න බැහැ. ඒක තීරණය වෙන්නෙ ජාඩි දාන්න ගන්න මාළුවල මිලත් එක්ක තමයි. දැනට නම් ජාඩි කිලෝ එකක් විකුණන්නේ රුපියල් දාහත් නමසීයත් අතර තමයි.’

දොඩන්දූවේ ඩබ්ලිව් කේ රම්‍යා මහත්මියත් ජාඩි දැමීම ගැන ගොඩක් දේවල් කතාකළා. අවසාන වශයෙන් ජාඩි හොද්දක් එක්ක කන රස කෑම වේලක් ගැනත් කියන්න ඇය අමතක කළේ නැහැ.

‘ජාඩි කියන්නෙ මෙහේ මිනිස්සුන්ට නම් නැතුවම බැරි කෑමක්. ජාඩි එක්ක රතු බතුයි පොල් සම්බලකුයි තියෙනවා නම් බත් පිඟන් ඉවර කරන්න වැඩි වෙලාවක් යන්නෙ නෑ. ජාඩි අවුමිරිස් මාලුමිරිස් තක්කාලි එහෙම දාලා කිරි හොද්දට වගේ හදන්නත් පුළුවන්. එහෙම නැත්නම් ජාඩිවල ගාණටම වගේ ඉස්ම ටිකක් තියලා හොඳ සැරට හදන්නත් පුළුවන්. ඔය කොයි විදියට කෑවත් රසේ අතින්නම් මෙහේ ජාඩිවලට ගහන්න වෙන කෑමක් නෑ.’■

අපට ඔය මිනිස්සු අවශ්‍ය නැහැ කියන එක මේ සෞභාග්‍ය සම්පන්න රටවල්වල පැත්තෙන් හරි ම අසමජ්ජාතිකමක්. දුක්ඛදායක තත්වයක්.

■ කුඩගම්මන සීලරතන හිමි

ටෝනි මොරිසන්ගෙන් පසුව, “කොන්දේසි මෙන් ම අනුකම්පා විරහිත ව අධිරාජ්‍යවාදය විනිවිද දැකීමට දැරූ ප්‍රයත්නය,” වෙනුවෙන් පළමු වරට ටැන්සානියානු ලේඛකයෙකු වන අබ්දුල්රසාක් ගුර්නාට ගෞරවය හිමි වේ.

ටැන්සානියානු මුහුදු වෙරළෙන් ඔබ්බෙහි පිහිටි කොදෙව්වක් වූ සැන්සිබාරයෙහි හැදී වැඩුණ අබ්දුල්රසාක් ගුර්නා යම් දිනෙක තමාට ලේඛකයෙකු වීමට හැකිවනු ඇත් ද යන්න අවධානයට ලක් කර තිබුණේ නැත.

සම්මුඛ සාකච්ඡාවක දී ඔහු පැහැදිලි කර තිබුණ ආකාරයට, ලේඛකයෙකු වීමේ අදහසක් ඔහුට කිසි දිනෙකත් ඇති ව තිබී නැත. ඔහු පවසන අයුරු, තමා ලේඛකයෙකු විය යුතු බවක් කෙනෙකුට නොසිතෙන අතර, අදහස් කරනු ඇත්තේ ඉංජිනේරුවෙකු වැනි වඩාත් ප්‍රයෝජනවත් කාරියකට යොමු විය යුතු බව ය.

එහෙත්, ඔහු 18 වැනි වියෙහි පසුවූ 1964 දී, ප්‍රචණ්ඩ නැගී සිටීමක් ඇතිවෙයි.

එංගලන්තයට සංක්‍රමණය වන ඔහු අතින් තමා අත්දුටු දුක්බිත, දිළිඳු ජීවිතයත්, ගේදොර, ගමරට සිහිපත් වීමේ සන්තාපයත් සිය දිනපොතෙහි කුරුටු ගෑවෙයි. ඒ අතර, දිගට කුරුටු ගෑවුණ ඇතැම් ඒවා වෙනත් මිනිසුන් පිළිබඳ කතන්දර ය. සිය අවතැන්වීම ගැන දිනපොත් පිටු අතර විසිර තිබුණ මේ කතන්දර, පසුව ක්‍රමයෙන් ඔහුගේ පළමු නවකතාවටත්, පසුව, තවත් කතා නවයක් බවටත් පත් වෙයි. ඒවායින් විශද කෙරෙන්නේ, යටත්විජිතවාදය, යුද්ධය සහ අවතැන් වීමෙන් ඇතිවූ කම්පනය කාලාන්තරයක් තිස්සේ ඇදෙමින් තිබුණ අයුරු ඔහුගේ ගවේෂණයට ලක් වූ ආකාරයයි.

ඔහු පවසන ආකාරයට ලිවීම පිළිබඳ අදහස ඔහුට මුළුමනින් ම ඇති වී තිබෙන්නේ, ලොව තමාට තිබුණ තැන අහිමිවීම නිසාය.

ගුර්නා සාහිත්‍ය සඳහා ලොව පිදෙන ඉහළ ම සම්මානය ලෙස පිළිගැනෙන සාහිත්‍ය පිළිබඳ නොබෙල් සම්මානය හිමිකර ගන්නේ නොබෝ දා ය. ඒ කිසිදු කොන්දේසියකට යටත් නොවෙමින් යටත් විජිතවාදයේ බලපෑම නිර්දය ලෙස විනිවිද දැක්මෙහි ලා මෙන් ම, සංස්කෘතීන් සහ මහාද්වීපයන් අතර අගාධයෙහි සරණාගතයෙකුගේ ඉරණම ප්‍රකට කිරීමෙහි ලා ඔහු විසින් දක්වන ලද නිපුණත්වය වෙනුවෙනි.

1993 දී ටෝනි මොරිසන්ගෙන් පසුව, සාහිත්‍ය සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය දිනාගත් කළු ජාතිකයා ගුර්නා ය. සමහර නිරීක්‍ෂකයන් දකින ආකාරයට ඔහු තෝරා ගැනීම නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානය සඳහා වසර ගණනාවක් එක දිගට යුරෝපීයයන් සහ ඇමරිකානුවන් ම තෝරා ගැනීමට යොමුවීමේ වරද නිවැරදි කිරීමකි. ඔහු දශක දෙකකට පමණ පසුව ත්‍යාගය දිනාගත් අප්‍රිකානුවා ය. ඔහුට පෙර, 1986 දී නයිජීරියාවේ වොලේ සොයින්කා, 1988 දී ඊජිප්තුවේ නගුයිබ් මෆොවුස්, 1991 දකුණු අප්‍රිකානු නදිනෙ ගෝඩිමර් සහ 2003 දී ජෝන් මැක්ස්වෙල් කොයෙට්සී ද වූහ. බි්‍රතාන්‍ය-සිම්බාබ්වේ ජාතික නවකතාකරුවෙකු වන ඩොරිස් ලෙසිං නොබෙල් සම්මානය දිනා ගත්තේ 2007 දී ය.
ජයග්‍රාහකයන් අතර, විවිධත්වයක් නොමැතිවීම නිසා, මෙවර ජයග්‍රාහකයා පිළිබඳ බලාපොරොත්තු උණුසුම් වෙමින් තිබිය දී, සාහිත්‍ය ත්‍යාගය සඳහා කැඳවනු ලැබිණ. ස්වීඩන පුවත්පතකට ලියන මාධ්‍යවේදිනී ලේටා තර්ෆ්ජෙල් පවසන්නේ පසුගිය නොබෙල් ත්‍යාගලාභීන් 117ක් අතරින් 95 දෙනෙකු ම යුරෝපීයයන් හෝ උතුරු ඇමරිකානුවන් වූ අතර, ඉනුත් කාන්තාවන් සිටිනුයේ 16 දෙනෙකු පමණක් බවයි. ඒ අයුරින් මෙය පවත්වාගෙන යා හැකිවනු ඇද්දැ’යි ඇය ප්‍රශ්න කරන්නීය.

ගුර්නා ඔහුගේ නවකතා දහයෙන් ම හැමවිට ම ප්‍රකට කරවන්නේ, පිටුවහල් වීම, අනන්‍යතාව සහ අනුගතවීම සම්බන්ධ තේමාවන් ය. “වෙන් ව යාමේ මතක සටහන්,” “වන්දනාකාරයන්ගේ මග,” සහ “ඩොටී” යන පොත්වල දැක්වෙන්නේ, සංක්‍රමණිකයෙකු මහා බි්‍රතාන්‍යයෙහි දී ලබන අත්දැකීම් ය. 1994 දී බූකර් සම්මානය සඳහා කෙටි ලයිස්තුගත වූ “පාරාදීසය”, කතා කරන්නේ යටත් විජිතවාදයෙන් තැති ගැනුණ නැගෙනහිර අප්‍රිකානු රටක ළමයකු ගැන ය. “නිහැඬියාව අගය කිරීම” සැන්සිබාරයෙන් පිටත් ව එංගලන්තයට සපැමිණි තරුණයෙකු ගැන ය. එහි දී, ඔහු විවාහයක් කරගෙන ගුරුවරයෙකු බවට පත්වෙයි. ඔහුගේ මෑත කාලීන ම ග්‍රන්ථය “පසුකාලීන ජීවිත,” හෙළිදරව් කරන්නේ ජර්මන් යටත් විජිතයක් ව පැවති ටැන්සානියාවේ පරම්පරාවන් ඔවුනොවුන්ට බලපාන ආකාරය සහ අධිරාජ්‍යවාදය ඔවුන් බෙදා වෙන් කළ හැටිත් ය.
ප්‍රවෘත්ති සාකච්ඡාවක් ඇමතූ ත්‍යාගය පිරිනැමූ නොබෙල් කමිටු සභාපති ඇන්ඩර්ස් ඔල්සන් සඳහන් කළේ, ගුර්නා සුප්‍රකටතම යටත්විජිත ලේඛකයකු ලෙස ලොව පුරා පිළිගැනෙන බව ය.

ඔල්සන් සඳහන් කළ පරිදි, ඔහුගේ නවකතාවල චරිත, ජාතිවාදී අගතීන්ගෙන් වියරු වැටුණ මහා දිවයින් සහ සංස්කෘතීන් අතර අගාධයන්හි දිවි ගෙවන්නවුන් හෝ අනාගතයෙහි බිහිවන්නවුන් අතරින් ඔවුනට ම හමුවෙයි. එහෙත්, ඒ තැන්වලදී පවා, ඔවුනට ඔවුන් ම බල කරන්නේ, සැබෑව සමග ඇතිවන ගැටුම වැළැක්වීම සඳහා චරිතාදර්ශයන් නැවත පණ නොගන්වමින් නිහඬ වීමට ය.

ගුර්නාගේ මවුබස ස්වාහිලි ය. එහෙත්, සාහිත්‍ය නිර්මාණකරණයෙහි දී ඉංග්‍රීසියට අනුහුරු වන ඔහුගේ බස් වහරෙහි ස්වාහිලි, ඇරබික් සහ ජර්මානු භාෂා ඇසුරේ ඡායාවන් දැකිය හැකි අතර, ශුද්ධ වූ කුරාණයේ කල්පිත සහ කතාන්තර සහ ඇරබික් සහ පර්සියන් කවි කල්පනාවන්ගෙන් මෙන් ම, විශේෂයෙන් අරාබි නිසොල්ලාසයේ ඇසුර ද ලබා තිබෙන බව පෙනේ. ඇතැම් විටෙක, ඉංග්‍රීසියෙන් දැක්වූ ස්වාහිලි හෝ ඇරබික් සටහන් ඇල අකුරෙන් දැක්වීමට වෑයම් කළ සමහර ප්‍රකාශකයන් සමග එකඟ නොවීමට ද ඔහුට සිදුවී තිබේ.

ඔහු පැවසූ අයුරින්, බි්‍රතාන්‍ය මෙන් ම ඇමරිකානු ප්‍රකාශකයන් සමග වැඩ කිරීමේ දී ද හැමවිට ම ඉස්මතු වන කාරණයක් තිබේ. ඔවුනට හැමවිට ම විදේශිකයා විදේශිකයෙකු ව ම ලෙස තබන්නට අවශ්‍ය වෙයි. ඔවුන්ගේ කැමැත්ත, වරෙක ඇල අකුරුවලින් තැබීම හෝ වචන මාලාවක් දැක්වීම ය. එහෙත්, ගුර්නාගේ අදහස එසේ කිරීම අවශ්‍ය නොවන බව ය.

ගුර්නාට නොබෙල් ත්‍යාගය ලැබීමේ පුවත ඔහුගේ සහෝදර නවකතාකරුවන් සහ වියත් හිතවතුන් විසින් සැමරිණ. ඔවුන් කලක් තිස්සේ වාද විවාද කරන්නේ ගුර්නාගේ ලේඛන කාර්යය වැඩි පාඨක ප්‍රජාවක් අතරට යායුතු බව ය.

නවකතාකරු මාෂා මෙන්ජිස්ටේ පැහැදිලි කළේ, ඔහුගේ රචනා විලාසය හෙමින් කපාගෙන බහින තියුණු බ්ලේඩ් තලයක් වැනි බව ය. ඇයට දැනී ඇති අයුරින් ගුර්නාගේ වැකි මායාකාරී ලෙස මෘදු ය. කැටිකොට ගත් විට, කුළුගෙඩි පහරක් සේ බලවත් ය.
මෙන්ජිස්ටේ පැවසූ අයුරු, ඔහුගේ ලේඛන කාර්ය අතිශයින් එඩිතර ය. ඒ අතර, මුළුමනින් ම දයාර්ද්‍ර ය. නැගෙනහිර අප්‍රිකානු හදවත්වල හෘදයංගමභාවයෙන් පිරී ඇත. ඔහු කියන කතාන්තර කිසිවෙකුත් සවන් නොදුන් මිනිසුන්ගේ කතාන්තර ය. අප ඒවා අසන්නේ, අසන ලෙස ඒවා අපට බල කරන නිසා ය.

නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් සඟරාවට 1996 දී ලිපියක් සපයන ලෝරා වින්ටර්ස් පැවසූයේ, “පාරාදීසය” දිදුලන, ගැඹුරු, දිනෙන් දින වියපත් වන උපමා කතාවක් වැනි බව ය. “නිහඬතාව ඇගයුම,” සංස්කෘතීන් දෙකකට මැදි වූ මිනිසකුගේ සන්තාපය දක්‍ෂ ලෙස පිළිබිඹු කරන්නකි. ඒ හැමෙකක් ම, අනෙකට තිබෙන සබඳතාව නිසා ම, ඔහුව ප්‍රතික්‍ෂේප කරයි.

ලේඛක ගිල්ස් ෆෝඩන්ගේ “සජීවී ඇමරිකානු ලේඛකයන්ගෙන් කෙනෙකි,” යන සම්මානය නොතකා, ඔහුට පෙර විසූ අප්‍රිකානු ලේඛකයන්ගේ නිර්මාණවලට ලැබුණ වෙළෙඳපළ ප්‍රතිචාර සමග ගත් විට, ගුර්නාගේ පොත්වලට වාණිජමය පිළිගැනීමක් නොලැබුණ තරම් ය.

නයිජීරියාවේAke Arts and Book Festival අධ්‍යක්‍ෂ ලෝනා ශොනෙයින් පැවසුවේ, නොබෙල් සම්මානය ඔහුගේ නිර්මාණ එතරම් ප්‍රසිද්ධ නොවූ අප්‍රිකානු මහාද්වීපිකයන්ගේ අවධානය ගුර්නා වෙත විශාල වශයෙන් යොමු කරවනු ඇති බව ය. ඒ අතර ම, ඔහුගේ ඓතිහාසික නවකතාව අප්‍රිකානු තරුණ පරපුර ඔවුන්ගේ දේශයේ ඉතිහාසය තුළ ගැඹුරට රැගෙන යනු ඇත.

ගුර්නා ජන්මලාභය ලැබුවේ, 1948 දී ටැන්සානියාවේ කොටසක් බවට පත් වූ සැන්සිබාරයේ ය. එංගලන්තයට සංක්‍රමණය විමෙන් පසු, ඔහු නවකතාකරණයට පිවිසෙන්නේ, 20 වන වියෙහි සිටිය දී ය. අසාර්ථක නැගී සිටීමකින් පළා යන තරුණයෙකු ගැන කියවෙන ඔහුගේ මුල් නවකතාව, “වෙන්වීමේ මතකයන්,” සමාප්ත කෙරෙන්නේ සිය ආචාර්ය නිබන්ධනය ලියමින් සිටි අතරතුර ය. පසුව ඔහු සොයින්කා, න්ගුගිවා තියොංග් ඕ සහ සල්මාන් රෂ්ඩි වැන්නවුන් ගැන උගන්වමින් කැන්ටබරියෙහි කෙන්ට් සරසවියේ පශ්චාත් යටත්විජිත ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍ය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු බවට පත් වෙයි.

ඔහුගේ අධ්‍යයන කටයුතුවලදී මෙන් ම ප්‍රබන්ධයන්හි දී ද, ගුර්නා හෙළිදරව් කිරීමට වෑයම් කර තිබෙන්නේ, යටත් විජිතවාදය ලොව හැම දෙයක් ම වෙනස් කළ ආකාරයත්, එයට මැදිවී ජීවත් වූ මිනිසුන් තවමත් එයින් ලැබූ අත්දැකීම් පෙළගස්වා ගැනීමටත්, ඇති වූ තුවාල සුවපත් කරවා ගැනීමටත් වෙර දරන ආකාරයත් කියා පෑමට ය.

ඔහු පැවසූයේ, තමාගේ අවතැන් වීමෙන් ඇති වූ ගැටලු විසඳා ගනිමින් සිටි ජීවිතයේ මුල් වකවානුවෙහි දැනුණ දෙය, දේශපාලනික අස්ථාවරභාවය සහ යුද්ධ මගින් මිනිසුන් ඔවුනගේ මව් රටවලින් පළවා හැරෙමින් තිබිය දී, ඇමරිකාව සහ යුරෝපය සරණාගතයන් ආපසු හරවා යැවීම පිළිබඳ දැඩි තීරණයක සිටින අද දවසේ ද ඔහුට ඒ ආකාරයෙන් ම දැනෙමින් තිබෙන බව ය. “අපට ඔය මිනිස්සු අවශ්‍ය නැහැ කියන එක මේ සෞභාග්‍ය සම්පන්න රටවල්වල පැත්තෙන් හරි ම අසමජ්ජාතිකමක්. දුක්ඛදායක තත්වයක්,” සැබවින් ම, යුරෝපීය සංක්‍රමණිකයන් සමග ගත්විට, ඔවුන් ලබා ගනිමින් සිටින්නේ අතළොස්සකි.
නවයොවුන් වියෙන් පසු ව, ටැන්සානියාවේ වාසය කර නැතත්, රට දිගින් දිගට ම ඔහුව උද්‍යෝගිමත් කරවයි. හිතාමතා ම තම කතාන්තරවලින් වෙනත් පරිසර ගැන කතා කිරීමට යොමු වුව ද ඒවායින් නිරතුරු ව අවධාරණය කරවන්නේ තම මව්රට ම බව ඔහු පවසයි. “කිසියම් තැනක් ගැන පැවසීමට ඔබ එහි සිටිය යුතුම නැත. එය ඔබ සමග සිටින හැම දෙයක් සමග ම බැඳී තිබේ,” ඔහු පැවසී ය.■

මූලාශ්‍රය:www. nytimes.com /2021 /10/07/ books/ nobel-prize-literature- abdulrazak- gurnah. html

දෑස අඳුරු පටල බිඳින
ඔබේ දෑස හමුවුණු දින
මහදෙහි වැජඹුණු කිවිඳිය
සිතුවෙමි මියගොස් ඇති වග
මහද අරාජක මැඳුරත
ඔබ සිහසුන් ලැබූ එදින
පෙර කල මියගිය ගැහැනිය
සිතුවෙමි ඉපදී ඇති වග
මගෙ වදනක් නෑසුණු ලෙස
ඔබ නිහඬව සිටි මොහොතක
මළ කිවිඳිය හද තුළ යළි
දුටුවෙමි හිස ඔසවන වග
නැත ගැහැනිය මියගොස් නැත
නැත කිවිඳිය ඉපදී නැත
දිවි හිමියෙන් උන් ඔබ ළඟ
ඉපදෙනු ඇත, මියයනු ඇත.

නූතන සිංහල කවියෙහි භාෂාව, වස්තු විෂය හා දෘෂ්ටිය යන අංශත්‍රයෙහිම වෙනසක් සිදු කරමිනි හැත්තෑවේ දශකය ආරම්භ වන්නේ. ඊට මුල් වන්නේ තිදෙනෙකි. මේ තිදෙනාගේ ඇවෑවෙන් තැනිතලා බිමක පරිස්සමෙන් ගලා බසිමින් තිබුණ කුඩා ගංගාවක් වන් නූතන කවිය ඉවුරු දෙබෑ කරගෙන වේගයෙන් ඉදිරියටම ගලා යන්නට විය. එහි කැපී පෙනෙන්නට වූ කාරණාව වන්නේ සමාජ ප්‍රශ්න හා දේශපාලනය කවියට විෂය කර ගැනීම ය. මේ වන විට ජී.බී. සේනානායක, ගුණදාස අමරසේකර සහ සිරි ගුනසිංහ නූතන සිංහල කවිය ඉහළ තලයකට ඔසවා තිබුණ බව ද සඳහන් කළ යුතු ය.

හැත්තෑවේ දශකය ආරම්භ වන්නේම තරුණ ජීවිතවල දැඩි කැළඹීමක් විදහාපාමින් ය. එබැවින් තරුණ ජීවිතවලට හා පොදුවේ සමාජයට අදාළ ජීවන ප්‍රශ්න කවියට විෂය කර ගැනීම ඔස්සේ කවිය සමාජ කියවීමකට පරිවර්තනය කිරීම අවශ්‍ය වූ සේ ය. එය වඩාත් කැපී පෙනුණේ වේදිකා නාට්‍ය නිර්මාණ ඔස්සේ ය. සේනානායක, අමරසේකර හා ගුනසිංහ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ කවි මං පෙත් තරුණ පරම්පරාවක ජීවන අරගලයකින් වියුක්තව පැවතුණකි. එහෙත් සිංහල මාධ්‍යයෙන් උසස් අධ්‍යාපනය ලබා ගත් විශාල තරුණ පිරිසකගේ අපේක්ෂාභංගත්වයක් වැඩෙන්නට වීම සමඟින් ශීඝ්‍ර විපර්යාසයකට හැත්තෑව දශකය වන විට ලංකා සමාජය පරිවර්තනය වන්නේය. මේ පරිවර්තනය තුළ තරුණයා මෙන්ම තරුණිය ජීවන අපේක්ෂා සහ ජීවත්වීම සම්බන්ධව අතීරණාත්මක අඩවියකට තල්ලු‍ වී තිබුණි.

නූතන කවිය වෙනස් වීම

1971 දී ‘අපි දෙන්නා සහ තවත් කීප දෙනෙක්‘ මැයෙන් මොනිකා රුවන් පතිරණ සිය ප්‍රථම කාව්‍ය සංග්‍රහය පළ කළා ය. මොනිකා සිය කෘතියෙන් තවත් මානයකින් විශේෂත්වයක් විදහා පෑවා ය. එය නම් කවීන්ගේ වැඩ බිමක්ව තිබුණ කවිය නම් වූ මාධ්‍යයට කාන්තාවකගේ සම්ප්‍රාප්තිය සලකුණු කිරීම ය. ඒ වූ කලී තරුණියක තමන්ට අලු‍ත් ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක් ඉල්ලා සිටීම වැන්නකි.

1972 දී ‘කැටපත් පවුර‘ මැයෙන් බුද්ධදාස ගලප්පත්ති සිය ප්‍රථම කාව්ය සංග්‍රහය පළ කරන්නේ අලු‍ත් ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක් බවට කවිය පත් විය යුතුය යන්න ස්ථිර කරමිනි.
1972 දී ‘පොඩි මල්ලියෙ‘ මැයෙන් සිය ප්‍රථම කාව්‍ය සංග්‍රහය පළ කරමින් පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු සිය ප්‍රකාශන මාධ්‍ය ලෙස කාව්‍ය නිර්මාණයට අවතීර්ණ වන්නේ ආයුධ සන්නද්ධ සෙන්පතියෙකු ලෙසිනි.

මේ තිදෙනා කවි කෙතෙහි එකට සිටගත් ඉනි තුනක් වැන්න. එහෙත් තිදෙනා නූතන කවිය විෂයෙහි පළ කළ කුසලතා හා අනන්‍යතා ලක්ෂණ අතින් එකිනෙකාට වෙනස් වූහ. ඒ තතු කෙසේ වුව ඉනි තුනෙන් එක ඉන්නක් අවාසනාවන්ත ලෙස ගැලවිණි. එය ශෝචනීය අන්දමට සිදු වුණකි. අනෙක් ඉනි දෙක කවි කෙත තුළ අදටත් ජීවමානය.

ගජමන් සොයුරිය

අද මේ සටහන ලියන්නේ මොනිකාරුවන් පතිරණ කිවිඳිය සිහි කරමිනි. පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු නමැති මොනිකාගේ සමකාලීන කිවිඳුන් ‘දිවමන් ගජමන්‘ මැයෙන් රසවත් කවි මල්දමක් ගොතා එය පළඳවන්නේ මොනිකාගේ කිත් ගෙලෙහි ය. ඊට හේතුව ගජමන් නෝනාගේ ඇවෑමෙන් රුහුණෙන්ම බිහිවුණ පුරෝගාමී කිවිඳිය ඈ බැවිනි. නූතන කවි කෙත තුළ අකම්පිත ගමනක යෙදුණ මොනිකා අලු‍ත් පරපුරකට දොටු විවර කළ කිවිඳිය ලෙස හැඳින්වීමේ කිසි දොසක් නැතැයි සිතමි. ඇගේ ඇවෑමෙන් නූතන කවි කෙතහි පහළව සිටින කිවිඳියන් සංඛ්‍යාවෙන් සැලකිය යුතු තරමකි.

ගජමන් නෝනා සිංහල කවි කෙත තුළ විසූ සංකීර්ණ ගැහැනියකි. ඇගේ ජීවිතය නිම වන්නේ ඛේදයකිනි. මොනිකා රුවන් පතිරණ සිංහල කවි කෙත තුළ හැදී වැඩී සිය ප්‍රතිභාව පළ කොට සිය දිවිය අවසන් කළේ ද ඛේදයකිනි. ඇයට යම් ලෙසකින් ගජමන් නෝනා සහෝදරියක වී නම් ගජමන් දියණියන් හැදූ වැඩූ කිවිඳිය ලෙස මොනිකා දකිනු රිසියෙමි. මොනිකා බීජ වැපිරූ නූතන සිංහල කවි කෙත තුළ පිබිදුණ දියණියන්, සමහර විට මිනිපිරියන්, සමහර විට සොයුරියන්, තම තම රුව ගුණ විදහාපාමින් සිටින බවත් සඳහන් කළ යුතු ය.

මොනිකා සිය ප්‍රථම කවි එකතුව පුද දෙන්නට ලියා ඇති කවය මේ.
කුසගිනි නිවන්නට ඩා බිඳු හෙලන ගත
සෙනෙහස සොයන්නට කඳුළැලි සලන නෙත
දුටුයෙන සසල වූයෙන නිරතුරු ම සිත
පුද දෙමි මෙකව් ලොව හැම එබඳු සත වෙත
මේ පුද දීම තුළින් ඇගේ කවියේ වස්තු විෂය අලු‍ත් බව අඟවයි. ඇය ජීවන අරගලය තුළ හෙම්බත්ව සිටින ගැහැනු මිනිස්සු සේම ආදරය සමඟ හෙම්බත් වන තරුණිය සහ ගැහැනිය ද කවියට විෂය කර ගන්නේ පාඨක සමාජයක් අවදි කරගනිමිනි.
ඇගේ කවිෂ්ටයෙහි දෘෂ්ටිය සම්බන්ධයෙන් ද ඇය ගත් ආස්ථානය මේ කෘතියෙහි එන ‘මිනිසෙකු වූ යුද භටය‘ නමැති කවි පන්තියෙන් කුළු ගන්වයි.
යුද බිම සිව් දිග ජය ගොස නංවා
අණසක පතුරණ සෙන්පතියාණෙනි
මා අබියස හිඳිනා සියයක් දන
වනසන අණදෙන සෙන්පතියාණෙනි

‘සතුරන්ගේ පිය අඹු දරුවන් මිස
උන් අතරෙහි අපගේ සතුරන් නැත‘

ඔබ තෙද’ගින් මා හද දැවෙනා මුත්
නොහැකි බැවින් උන් වනසා ලන්නට
ඔබෙ අණසක මැද පසුබා හිඳිනා
මා නසනුය මහ සෙන්පතියාණෙනි.

යුද්ධයකින් රට ගිනිගෙන නොතිබුණ අවධියක ජීවත් වුණ තරුණියක මින් ගම්‍ය කර සිටින්නේ යුද්ධය නම් නපුරක්ම බව ය. මොනිකා තරුණියක ලෙසින් තමන් ජීවත්වුණ සමාජය හා සමාජ බලවේග නිරීක්ෂණය කර ඇති අන්දම ප්‍රශස්තය. මේ දෘෂ්ටියෙන් ලියැවුණ කවි නම් කොතරම් ද? ඒ කවි බොහොමයක් කිවිඳියන්ගේ වීම ද අසිරියක්මැයි.
නූතන ජීවන අත්දැකීම් නිරූපණය කිරීමට ‘අරුත හා රසය‘ මුසුවුණු කවි බසකට තමන් නිසි වර්ණ සොයාගෙන තිබෙන වග සනාථ කර තිබෙන අන්දම ද අපූරු ය.

මුතු පිනි බිඳු යුගලක් සේ
විසල් පතක් මත හුන් අපි
පාවෙන මඳ නලවැල් මැද
එක් පිනි බිඳුවක් වූයෙමු
මොහොතක් වා ගැබ කළඹා
මහ සුළඟක් හැමූ දිනෙක
කඳුළු බිංදු යුගලක් සේ
යළි අප දෙපසට වූයෙමු.

කොළඹ කවි බසට යටත් නොවුණ ‘යෞවනයක ස්වර තාන’ මොනිකා පරිහරණය කරමින් තනා ගත් කවි බස අද රමණීය කවි ලියන කිවිඳියන්ගේ භාව ප්‍රකාශනයට උල්පත වී යයි සිතේ.

අකම්පිත ගැහැනිය

නූතන සාහිත්‍ය සම්භාෂණයෙහි අසුනක් මොනිකා හිමි කරගන්නේ සිය ප්‍රතිභාව විශද කරමින් ය. ඇය සම්මතය තුළ සිර නොවුණ තරුණියක ලෙසින් පන්හිඳ අතට ගන්නේ අරමුණක් ඇතිව යයි සිතමි. කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ශාස්ත්‍රවේදී උපාධියක් හිමි කර ගන්නා ඇය වියතුන් සභා මැද පසුගාමී නොවී නැඟී සිටීමට දිරිමත් වූවා ය. සිය ජීවන වෘත්තිය ද, සමකාලීන කාන්තාවන්ගේ ජීවන වෙහෙස ද ඇගේ කවිය සාරවත් කළ බවක් හැඟේ. වඩාත් ප්‍රකට ඇගේ කවි සියල්ලම බිහිවී ඇත්තේ මේ පසුබිම මතිනි. එහෙත් මොනිකා ජනතාවාදය හිසින්ගෙන කවි ලිවීමට නැඹුරු නොවුණ බව කිව යුතු ය. ඇය අසාධාරණය දුටුවේ මනුෂ්‍යත්වයට නිගාවක් ලෙසිනි.

තරුණියකගේ භූමිකාවෙන් ඉවත්ව ගැහැනියකගේ භූමිකාව වෙත අවතීර්ණ වන විට මොනිකා දකින්නේ ලාංකේය ස්ත්‍රිය විෂයෙහි හැම තැනම දුක්ක දෝමනස්සයන් පිටාර ගැලීම ය. පුරුෂෝත්තම සමාජය ස්ත්‍රිය අවප්‍රමාණ කිරීම හා ඇයට නැඟී සිටින්නට තිබෙන අවහිරතා සමඟ ඇයට අරගලයක් විය. ‘ප්‍රේමය සහ රැවටීම‘ සිය කවියෙහි ප්‍රධාන විෂය ප්‍රදේශයක් බවට පත් කර ගන්නා ආදරයෙන් මුසපත් කොට මන දොළ සංසිඳවා ගැනීම, කම්පහස විඳ හැර යාම, ගැබ්බර ළඳුන්, පියෙකු අහිමිව ඉපදෙන දරුවන් ගැන මොනිකාගේ කාව්‍ය නිර්මාණ අතර සැලකිය යුතු කවි සංඛ්‍යාවක් ඇත. ගැහැනියක ලෙසින් අත් විඳින වේදනාවන්ගෙන් සසලව කවි රැසක් ලියූ මොනිකා ‘තරුණියගේ හා ගැහැනියගේ ‘නිහඬතාව බිඳ දමන්නට කවියෙන් අභියෝගාත්මක හඬක් නැඟු‍වා ය.
කවර හේතුවක් නිසා හෝ යටත් වැසි මානසිකත්වයට කාන්තාවක ගොදුරු නොවිය යුතු වග මොනිකාගේ දෘෂ්ටිය විය. ඇය වෙර දැරුවේ කාන්තාව අවදියෙන් සිටිය යුතු බව ඒත්තු ගැන්වීමට ය. ‘ගැහැනිය සහ කිවිඳිය‘ මැයෙන් කවක් ලියන මොනිකා එහි කුළුගන්වන්නේ ඇගේ මේ දෘෂ්ටියයි.

දෑස අඳුරු පටල බිඳින
ඔබේ දෑස හමුවුණු දින
මහදෙහි වැජඹුණු කිවිඳිය
සිතුවෙමි මියගොස් ඇති වග
මහද අරාජක මැඳුරත
ඔබ සිහසුන් ලැබූ එදින
පෙර කල මියගිය ගැහැනිය
සිතුවෙමි ඉපදී ඇති වග
මගෙ වදනක් නෑසුණු ලෙස
ඔබ නිහඬව සිටි මොහොතක
මළ කිවිඳිය හද තුළ යළි
දුටුවෙමි හිස ඔසවන වග
නැත ගැහැනිය මියගොස් නැත
නැත කිවිඳිය ඉපදී නැත
දිවි හිමියෙන් උන් ඔබ ළඟ
ඉපදෙනු ඇත, මියයනු ඇත.

ලාංකේය සමාජය තුළ තරුණිය හා ගැහැනිය නිරූපණය කළේ පිරිමි ඇසකිනි. එහිදී මොනිකා දකින්නේ ‘අවනත‘ හා ‘අහිංසක‘ තරුණියක හා ගැහැනියක උත්කර්ෂයට නැංවීම ය. ආවේගයකින් වියුක්තව මේ පිළිවෙත හෙවත් දෘෂ්ටිය සිය කවියෙන් නිෂේධනය කළා ය. වත්මනේ කවි ලියන දීප්තිමත්ම කිවිඳියන් මොනිකා අතින් යෂ්ටිය ගෙන ඉදිරියට පා ඔසවා ඇති අන්දම විමසන විට ඇය කවරාකාර බලපෑමක් නූතන කවියෙන් ‘ස්ත්‍රීත්වය‘ විෂයෙහි සිදු කර තිබේදැයි පෙනී යයි.

කාව්‍ය දෘෂ්ටිය

මොනිකා ‘ඔබෙ යෙහෙළිය ඇය ගැහැනිය’ මැයෙන් පළ කරන කාව්‍ය සංග්‍රහයට ලියා ඇති පෙරවදන ඇගේ කාව්‍ය දෘෂ්ටිය විදහා දක්වන්නකි. එහි සඳහන් කරුණු කීපයකි මේ.
”‍ගජමන් නෝනා, රංචාගොඩ ළමයා, රූණ හාමිනේ වැනි රචිකාවන් අද අප සාදරයෙන් සිහිපත් කළ යුතු වන්නේ, ගැහැනිය පිළිබඳව සම්මත නිර්වචනයන් නොබිඳුණු සමයක, සාහිත්‍යයට පිවිසීම මහත් සේ අගය කළ යුතු බැවිනි. ඔවුන්ගේ ඇතැම් රචනාවන්හි දක්නට ලැබෙන අපූර්වත්වයට ද වඩා මෙම සම්මානය හිමිවිය යුත්තේ ජීවිතයේ විවිධ ප්‍රශ්න සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයට ඇතුල් කිරීමට මැළි නොවුණු ඔවුන්ගේ නිර්භීත භාවයට ය. සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයෙහි දස්කම් පාන ලද, එහෙත් සමාජ අසාධාරණයන්ගෙන් පීඩිත, රූණ හාමිනේ විසින් ලියන ලද පහත සඳහන් කවිය ගැහැනිය හා නිර්මාණ සාහිත්‍යය සම්බන්ධයෙන් පවත්නා ගතානුගතික ආකල්පයන් සම්බන්ධයෙන් අදට ද ගැළපෙන බව කිව මනා ය.

‘සියක් කෝටි වැඩී වටී බයිබලෙ වදනා
දෙලක් සයක් නොවටී ද කව් කළ පමනා
අයෙක් පිරිමි කළෙ නම් තනතුරු දෙවනා
ලියක් කළ නිසා මැති සිතට නොම ගෙනා‘

මොනිකාගේ කවිය මෙන්ම කිවිඳියක ලෙස ඇගේ භූමිකාව විමසා බලන විට පෙනී යන්නේ යම් අන්දමකට ඇය උඩුගං බලා පිහිනා ඇති බව ය. ඇය කාව්‍යකරණයට අවතීර්ණව ඇගේ නිර්භීතභාවයක් පළ කර සිටින්නීය. එය කරන්නේ ඇගේ කවියෙහි වස්තු විෂයෙන් ය. පළමු කෘතියෙන්ම ඇය අවධානයට ලක් වන්නේ ‘මේ නම් අගය කළ යුතු නිර්මාණය‘ යන අදහස එදවස වියතුන්ගේ පිළිගැනීමට හා අවධානයට නතු කරගනිමිනි. ඇය කවි පොතක් පළ කරන්නේ අද මෙන් පොත් පළ කරගැනීමට පහසුකම් හා දියුණුවක් නොපැවති අවධියක ය. ඊටත් වඩා ඒ යුගය ජීවිතයක් ගොඩ නඟා ගැනීම විශ්වවිද්‍යාලයකින් පිටවුණ තරුණියකට පමණක් නොව තරුණයෙකුට ද කිසියම් අන්දමකට අභියෝගයක් තිබුණ යුගයකි. මොනිකා තමන්ට සම්මත රාමුවක ජීවිතයක් අහිමි වගක් වටහා ගනිමින් මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස නැඟී සිටීම එකම අරමුණ කර ගත් බවක් පසක් කර ගන්නීය. ඇය ‘කාන්තා හඬ‘ නමින් පළවී ඇති කුඩා සඟරාවට සිය නිර්මාණ ජීවිතය ගැන පළ කර තිබෙන අදහස් කීපයකි මේ. මේ අදහස් පළ කර තිබෙන්නේ ඇය කිවිඳියක ලෙස පිළිගැනීමට ලක්ව තහවුරුව සිටි අවස්ථාවක ය.

”‍…….මම තරුණියකව සිටින කොට ලබපු අත්දැකීම් තමයි මාව ගොඩ නැඟු‍වෙ. මං වටහා ගත්ත එකක් තමයි අපේ සමාජය තුළ පවතින සම්මත ආකල්ප මත ගැහැනියකගෙ පැවැත්ම තියෙන්නෙ හැම විටම යටහත් පහත් චරිතයක් උරුම කර ගැනීම නිසා කියන එක. එතනදි අධ්‍යාපනයෙන් පිබිදුණ අය පවා පසුගාමී අදහස් තමයි දැරුවෙ. සේරටම වඩා නරක දේ විදිහට මං දැක්කෙ, මං තේරුම් ගත්තෙ ‘අදහස් පළ කිරීමට මැළිකම, නැතිනම් බියක්‘ තිබීම. ඒක එක්ක තමයි මට අරගලයක් තිබුණෙ……… ආදරය පවා කෙනෙකුට ලැබෙන්නෙ හැම වෙලාවෙම පිරිමියාට වඩා පහළින් ඉන්න කොට බව තමයි මං දැක්ක තත්වය. හැම වෙලාවෙම පුරුෂයාගෙ අදහස් මත සියල්ල තීන්දු වෙන තත්වය විශාල වරදක් බවයි මං තේරුම් ගත්තෙ……. නිර්මාණ කරන්න බෑ සම්මත අදහස් හිසින් ගෙන හෝ ඒවාට අනුගත වෙමින්. ඒකට අවංකව කැපවීමක් අවශ්‍යයි. ගැහැනියකට නිර්භීත බවත් අවශ්‍යයි….”‍

මොනිකාගේ ජනප්‍රිය කවි – ඇය ලියා ඇති හොඳම කවි සියල්ලම විශද කර සිටින්නේ පුරුෂ මූලික සමාජයක ඇගේ යම් නිර්භීත අදහස් සහ ආකල්පය. දියණියක ලෙස ඉපදීම තුළ සිට මවක වීම දක්වා පවතින යථාර්ථය ඇය සසල කළ අන්දම පවසන කවකි මේ.

‘තිඹිරි ගෙයිදී උඹේ දිගටි ඇස් දුටු විගස
දියණියනි, උඹ නමින් ඇසේ කඳුළක් රැඳිණි
කලෙක උඹ සුළං වැද සසල දලුවක් විලස
වහා සැලෙනා හදැති ගැගැනියක වන බැවිනි

සොළොස් විය පිරුණු උඹෙ නීල නෙත රුසිරු දැක
එදා මගෙ වත පුරා සිනා රැල්ලක් ඇඳිණි
සොඳුරු බව සොයන දන කිත් කිරුළු පළඳවන
උඹ මහත් අසිරිමත් රුවැතියක වූ බැවිනි.

හදෙහි පෙමකින් ජනිත උඹෙ නෙත’ග අසිරි දැක
යළි මගේ ඇස කොනෙක කඳුළු බිඳුවක් රැඳිණි
කිරිල්ලිය සේ තුටින් ලොව සරන මුත් මෙනුඹ
මුවැත්තිය සේ සසල පෙම්වතිය වූ බැවිනි

මනාලිය දිනෙහි උඹෙ නෙත් පහන් කැළුම් දැක
දියණියනි යළි මනෙත සිනහ රැල්ලක් රැඳිනි
දූ පුතුන් ලබන්නට වාසනා වරම් ලද
ලෝසතන් පුද ලබන පතිනියක වූ බැවිනි.

මා සිනාසුණ වග ද උඹ නිසා හැඬු වග ද
එදා අද වනතුරා උඹ නොදන්නිය දියණි
උඹෙ තුරුලෙ දුවක දැක යළි කඳුළු රැඳිනි නෙත
අද උඹ ද මගෙ උරුම ලද මවක වූ බැවිනි.

මොනිකා මේ කවෙන් ලංකාවේ සමාජය – සංස්කෘතිය හා ස්ත්‍රියගේ ඉරණම ගැන අති විශාල කැන්වසයක ගැඹුරු සිතුවමකි ඇඳ තිබෙන්නේ. ඇය ස්ත්‍රීවාදිනියක ලෙස ඇගේ කවිය ගොඩනැඟීමට උවමනාවෙන්ම මැදිහත්වුණ බව ද පෙනී යන්නකි.

ජීවිතය කියවීම

මොනිකා පසු කල අවධාරණයෙන් පවසා සිටියේ ‘පීඩිත පන්තිය ගැන ලියන කවිය ඔවුන්ට දුරස්ථ නම් ඉන් පලක් නැත‘ යන මතයකි. මේ මතය මුල් කරගෙන ඇතිවුණ සංවාදයක දී මොනිකා සිය මතය වෙනුවෙන් දැඩි ආස්ථානයක පිහිටිය ද, අවසන දී පිටු පසට පියවරක් තැබීමට නිහතමානී වූවා ය. ඊට මුල් වූයේ ඇය කවියෙන් ජීවිතය නිරූපණය කර ඇති අන්දම ඔස්සේ ජන විඥානයෙහි අවදි වීම විද්වතුන් කිහිප දෙනෙකුම පැහැදිලි කිරීම ය.

නිර්මාණකරුවා පීඩිතයන්ගේ ඛේදය හෝ ඉරණම විෂය කර ගන්නේ ඔවුන්ට හිස තබාගෙන සැතපෙන්නට නොවන බවත්, මානව සමාජයෙහි ප්‍රගතියට අවශ්‍ය දැනුමක් සම්පාදනයට බවත්, එය මොනිකා සිය කවියෙන් මැනවින් සිදු කර තිබෙන අන්දමත් පැහැදිලි කෙරුණ විට මොනිකා සිය මතය සමඟ තව දුරටත් පෙනී සිටීම අත්හැරියා ය. සැබවින්ම මේ පැහැදිලි කිරීම කළේ නිල ලත් විචාරකයෙකු නොව, ඇයට සිය කෘති පළ කර ගැනීමට අත හිත දුන් කේ. ජයතිලක නම් සාහිත්‍යධරයා ය. කෙසේ වෙතත් මොනිකා තමන්ට අභිමත විෂය ක්ෂේත්‍රයන් ගැන වඩා සංවේදී වුව ඒ ඔස්සේ නිර්මාණය කර තිබෙන කවි රැසකින් ඇය ‘ජීවිතය කියවා’ ඇති අන්දම නම් ප්‍රශස්තය, වාදයක් නැත. මේ ඊට දෙස් දෙන නිදසුනකි.

දෙනෝ දහක සේනාවකි මෙහි හැම තැන ගැවසෙන්නේ
උඹ වැනි බිළිඳුන් මෙතැනට සිය දහසිනි පැමිණෙන්නේ
කිමදැයි පුත මගෙ උරමත හිස සඟවා නිදියන්නේ
පැලේ නොවෙයි පුතුනේ උඹ උසාවියක අද ඉන්නේ

උඹ කිසිදා නොදුටු පියා අද මෙහි ඇවිදින් ඉන්නේ
නැත උඹ ඔහුගේ පුතු බව පුතුනේ ඔහු පිළි ගන්නේ
උඹ මැදිකොට ඇති නඩුවට අද අප දෙපසේ ඉන්නේ
හඳුනා ගන්නටවත් පුත ඔහු වත දෙස බලපන්නේ

එදා උඹට මගෙ ගත මස ලේ කිරි කරලයි දුන්නේ
මෙදා බතට හඬනා උඹ කෙලෙස ද මා සනසන්නේ
අදයි පුතුනි උඹ මතුකල වැඩෙනා සැටි විසf​ඳන්නේ
එවන් නඩුව විසඳන සැටි පුත නොනිදා අසපන්නේ

සකුන්තලා බිසව එදා තම පුතු ගැන කියමින්නේ
රජු ළඟ වැළපුණු මොහොතේ පිහිට ලැබුණි දෙවියන්නේ
මොන දෙවියන්දැයි පුතුනේ අද උඹෙ සරණට එන්නේ
පිබිද වහා උඹම හඬා උමෙ පැමිණිලි කියපන්නේ.

ඒ කිවිඳිය මේ කිවිඳිය

ගජමන් නෝනා ඉතිහාසයේ පිටුවක් අලු‍තින් ලියූ ගැහැනියකි. ඈ සුරූපිනියක බවත්, පිරිමින් ආසක්ත කළ බවත් කියැවේ. කෙසේ වුව ගජමන් නෝනාගේ ජීවිතය කෙළවර වන්නේ ඛේදයකිනි.

මොනිකා රුවන් පතිරණ නූතන සිංහල කවියේ පිටුවක් ඇය නමින් ලියූ ගැහැනියකි. ඈ සුරුපිනියක හෝ පිරිමින් ආසක්ත කළ කෙනෙකු යයි නොකියැවේ. දැන උගත් කාන්තාවක ලෙස ඇය තමන් ජීවත්වන සමාජයේ තරුණිය, බිරිඳ, ගැහැනිය, මව තියුණු කියවීමකට හසු කරගෙන කවියෙන් ස්ත්‍රියගේ ඉරණම විදහා පෑවා ය. සියලු‍ අසංස්කෘතික කාරණා – දෘෂ්ටිවාද නිෂේධනය කෙරුණු යහපත් සමාජයක, තෘප්තිමත් බිරිඳක් – තෘප්තිමත් මවක් ඇගේ ප්‍රාර්ථනාව වන්නට ඇත. ඒ වෙනුවෙන් සිය නිර්මාණ ශක්තිය කැප කළ මේ මහා කිවිඳියගේ ජීවිතය කෙළවර වන්නේ ද ඇගේ නිර්මාණ ජීවිතයේ සහෝදරියගේ ඉරණමට වෙනස් වුව ඛේදයකිනි. ඒ තතු කෙසේ වුවත් මොනිකා නූතන කවි කෙත තුළ නම් අසම සම දයාබර මාතාවක් යයි අද කවි ලියන කිවිඳියන්ගේ කවි කියවන විට හැඟෙයි.■